Professional Documents
Culture Documents
1.1.komponety Procesu Komunikacyjnego
1.1.komponety Procesu Komunikacyjnego
~ Komu nikow anie się obejmuje kilka kompo nentów . Ich specyfika i pre-
- .,1>0NENTY
I(0JW- zentac ja ułatwią zrozumienie istoty porozu miewa nia się. W literaturze
c~U przedm iotu wielu autoró w zgodnie wyodrębnia następujące kompo nenty
pRO V1'!JKOWANIA SIĘ proces u komu nikow ania się: ludzie (źródło, nadaw ca, odbiorca), wiado-
KOM
mość, kanały, szum, sprzężenie zwrotn e oraz konte kst
sytuacyjny
(Gamb ie i Gamb ie 1987, Adler 1986, Druck er 1974, Miller 1966,
Newc omb 1970, Presto n 1979). Te komp onent y zaprez entow ano na
rysun ku 17.
Źródło
Szum
Szum
Sprzężenie zwrotne
t t t t
I Kanał
\
I \
I
I Wiadomość
Rysunek 17. Komponenty
procesu
. komuru·kowania
interpersonalnego
.
ł ł Kon tek st
Szum Szum
Źródło: opracowanie własne
ejętności i . doświa_dc~eń. One
źródło, stanowi kombinac~ę wiedzy, umi kowan1. e się. Nie są
także wpływaJ·ą , w różnej mierze, na sku . komun1 .
J . teczne
jed yne wy zna czniki: K,~ eJnym i są: , ~ytuacJa, w_iarygodność
to jednak
oso bo wo sc . pr~cown1ka, w tylll
źródła, kom pet enc je, atr akcyJn os~ ,
. teli'genc~:.111·, motywacJa do słuchania
itp.
. .
poziom Jego m
Wiadomość
,, (infiormaci:.1 a) J·est to przekazywana tre• r
ść. Stano„ wib'on a istotę
. d
W1a omosc ania się. Wśród ogółu przesłanych m1ormacJ1, 1orąc pod
komunikow
uwagę źródło i odbiorcę, wyróżnia się:
• prywatne (wysłane do bliskiej osoby)
,
ne, . ·. , , .
• służbo we, nie pub licz
pub licz ne
ale
(wy sła ne do wie lu osó b bez poś red nio 1 rownoczesme).
•
Prz ykł ado wo, wia dom ośc ią wys yła ną prz ez p~ ~s taw ici eJa hand-
wart zakupienia, przek~zywaną
lowego może być to, że dany pro du kt jest
anie powinno być prz~ptsa?e na
przez menedżera sekretarce, że sprawozd
e w okr eśl ony m for ma cie i sko mp let owane w czasie. Wiado-
komputerz
ć myś li któ re są wysyłane i odbierane. Ich
moś obe jm uje i ucz uci a,
boli (kodów). Sugerują one
przekazywame wymaga zastosowania sym
rium, lecz nie są oznaczonym
pewne znaczenie, są mapą określającą teryto
słowo biurko nie wygląda jak
terytorium dla siebie samych. Przykładowo,
, lec z zna czy biu rko , pon iew aż ma my stworzony symbol dla
biurko
niowy sprawia trudność ze
biurka. Ten symboliczny transfer znacze
względu na osobisty odbiór. Jeżeli dla
odbiorcy doświadczenie zawodowe
a ma zna cze nie ·- sym bol u X, a nad awca up ier a się przy
pracownik
iu bol u o zna cze niu Y, to inf ormacja prz ek aza na przez
używan sym wo,
edż era będ zie z tru dno ści ą doc ierała do pracownika. Przykłado
men zro-
ółc zuj ący , życ zli wy men edż er mógłby po mó c pra co wn iko m w
wsp
rudnienia na jakiś czas nie
zumieniu znaczenia tego, że wstrzymanie zat
i mógłby przekonać ich, że będą
ma nic wspólnego z ich kompetencjami
ndycja finansowa przedsię
p_onownie zatrudnieni, jeżeli poprawi się ko
ść finansowa. Po do bn ie
biorstwa, gdy zostanie przywrócona płynno
owi obsługę nowego urządzenia
instalator, który objaśnia pracownik
wpł yną ć bąd ź nie na zad ow ole nie z jeg o użytkowania. Te procesy
~oże
iem słó w, zw rot ów i zdań. Obejmują również, w swym
n1e są t!l ko po tok
Na da wc a i od bio rca kodują
~ymbol1c~nym przekazie, myśli_ i uczucia.
er i pra co wn ik posługują się tym
informaCJe (rysunek 13). Jeśli menedż
omości z pełnym przekonaniem,
~amym ko dem mogą przekazywać wiad
zos tan ą on e wła ści wie roz ko do wa ne . Jed na k nie zawsze tak jest.
ze
Porozumiew się interp ersonalne jest skutecz · ·
b d .. ki anie 'k . . n1eJsze tym bardz1.eJ. im
.
ar bz1e~ . erhown1k 1 pra~o~n1k „poruszaj ą się" w tym samym świ~cie
sym o11. 1 c ara teryzuJe Je ten sam punkt od · · ·
. , . n1es1erua. Ładunek
symbo
. . hczny uzywa
. nych
. . słow wywoł uje skojarzenie sensu , ktore
, umoz- •
J1w1a porozumiewanie się. Zrozumienie sensu następuJ·e po
i hallo efekt. fil
przez 1tr
Fil!r jest to system wartości właściwy dla każdego z partnerów.
W związku z ty_m roz~ó ~ca, bardziej świadomie, segreguje pewne
elementy komunikowania, mne zaś - odrzuca.
· Hallo efekt jest symbolicznym odbiciem stworzonym w umyśle
rozmówcy (menedżera, pracownika) poprzez to, co nadał lub otrzymał.
Jego istota polega na tym, że na podstawie określonej cechy (cech) o silnej
walencj~ dodat nim lub ujemnym znaku przypisuje się postrzeganemu
pracownikowi następne cechy o tym samym znaku (Bruner, Tagiuri 1954,
Gamb ie i Gambie 1987, Zawadzki 1970). Hallo efekt może mieć
pozytywny i negatywny charakter (Harvey i Smith 1977). Pierwszy
występuje wówczas, gdy przykładowo kierownik postrzegający u pracow-
nicy taką dodatnią cechę, jak uroda, przypisuje jej dalsze pozytywne
cechy, np. lojalność, zdyscyplinowanie, mimo że nie ma do tego podstaw.
Drug i pojaw ia się wtedy, kiedy pracownik stwierdza, że jego szef ma cechę
negatywną, np. agresywność, wówczas przypisuje mu kolejne negaty
wne,
np. nieuczciwość, kłamstwo, mimo że nie ma podstaw do tego. Jedno
słowo, jeden pomysł, jedno sformułowanie, porównanie, może wywoł
ać
falę osobi stych skojarzeń, będących pomocą lub przeszkodą w komu
ni-
kowa niu się. Hallo efekt może pojawić się także wówczas, gdy bliskie są
nam poglądy reprezentowane przez spostrzeganą osobę (Nisbett, Ross
1980). Siła hallo efektu zależy od właściwości ocenianego bodźca przez
partn erów, sytuacji w jakiej znajdują się oraz od osobowości osoby
dokonującej oceny (Symondos za: Bruner, Tagiu ri 1954, Dura nd 1980).
Szum
m, z per spe kty wy pro ces u ko mu nik ow an ia się, jes t tym komponen-
Szu
ry na o_g ół prz esz kad za wy sy_ ł 3:~ i~_ czy ~o~bi~!~-~ ~~ ~? r~ a~ ji. Do R
tem, któ e przyzwyczaJeI11, Jednak
pto mó w sz um u- Jes teś my wp raw dzt a
wielu sym
któ ryc h syt uac jac h by wa on szc zeg óln ie ograniczającym skuteczne i.
w nie
ato r rozumie, że szu m może być
komunikowanie się. Świadomy ko mu nik
prz ez „ps ych olo gic zny wygląd", dy sko mf ort psychi-
również wytw arz any
ści ele ktu aln e, czy nn iki os obowościowe tak ie, jak uprze-
czny, zdolno int mi
ant yp ati e, po czu cie zbę dno ści . Szumy są ist otn ym i źródła
dzenia,
ie ko mu nik ow an ia się, obniżają jeg o sprawny
,' niepow od ze ń w pro ces
acj i mogą przeszkadzać szu my
typu:
· prz ebieg. W wy mi ani e inf orm
, fizjologicznego, np . zadymiony
fizycznego, np. wysokie natężenie hałasu
bąd:f źatłoczony po kó j pra co wn ikó
w utrudniający koncentrację czy stan
na następny dzień po całonocnej
psychiczny pracownika, jak i uja wn ia się
ejmującego właściwości samego
zabawie ora z typu psy~h_ol_?gicznego, ob
goś ć, eg oty zm , def ens ywn ość, str ac h czy zaabsor-
nadawcy, np. wro
, bowanie pracą.
mu nik ow an ia się są: środowis
Innymi źródłami szumu w procesie ko
_so cj_~Iiz acy jne i doś wia dcz eni e~ któ re wnoszą pra co wn icy- -do - or-
ko
s~ ek - 1~)- ~i m o że ma my wi ele ws pó lny ch doświadczeń
gamzacJ1 (:Y
ika mi , z_k tor ym i ko mu nik uje my się, to jed na k pe wn e sytuacje,
wn
os ób , np . różnice środowis
z praco
fakty, pr? ces y od bie ram y w sob ie wła ści wy sp
y ali fik ow an ym i wykonaw-
kow~ ~ędz wy kw ali fik ow an ym i i nie wy kw
b · · •• ostatecznie
• to, 12 ·
i· bo t · · wo du je
. dzy oso
bam Po
. i, mię
cam . ga YlDl 1 u ognn1.
e.
maczeJ dekoduJemy nie któ re informacj
szum Szum
Szum
Sprzę,żeoie zwrotne
W trakcie komun
iko
li c ~ e g o odbieram wania się interpersonalnego, grup
y owego c-zy pub-
pisemne. Te sprzęż zwrotne informacje, werbalne, n
enia zwrotne
informują o
iewerbalne bądź
strona (partner) ty m , ja k traktuje nas dru
procesu komunik ga
postawę. In n
y typ sprzężenia o w a n ia si ę, jaką wyraża
rotanie, sarkasty zwrotnego, np. uś w o bec nas
czna uwaga, mars miech, chich
cisza może prow zczenie brwi, wst ot, mam-
okować d o r a w a n ie z krzesła czy
bądź zakończe óżnych zacho
nia rozmowy. w a ń , np. kontynuowan
reakcję odbiorc Sprzężenie zw ia
y, a nie ~hłonię~ ro tn e t x_zcl,a_ p.9strzega
ć jako
-
wJ~lllOŚ~ija~
~
-,r'
Kontekst sytuacyjny
ga w jakimś kontekście sy
tuacyjnym, np.
Ko m un ik ow an ie się pr ze bie
ac h i cz asi e. Ni ek ied y ów ko nt ek st jest naturalny
w określonych wa ru nk
y w om aw ian ym pr oc es ie. Innym razem jest taki, że
ija kb y nie odczuwaln . Mo że prowokować modyfika
cję
ch ow an ia się
wzmaga naszą kontrolę za głosu, do bo ru słów itp
. Niekiedy
u mó wi en ia, m od ul ow an ia
pozy, sp os ob się jes t dl a ob u id-ę_ptyc
zny,
pa rtn er zy sądzą, że ko nt
im
ek
,
st
to
ko
wó
m un
wc
ik
za
ow
sn
an
aw
ia
et na Jw - ~~ --- --~---
---~·--
1emiejsze przekazywa-
a faktycznie nie je st tak ie się.
o sy tu ac ji ut ru dn ia skuteczne porozumiewan
- nie śo6reiiif oi ma cJ I tej
ń psychologicznych,
ważny jes t
ni ka z · wi elu ba da
Ta k więc, ja k wy
ia się informacja.
ko nt ek st, w . k( 9r ym po jaw ych rozważań zaprezentowa
no na
su m ow an ie do ty ćh ci as ow
Na pÓ.d
e uj ęt e ko m po ne nt y pr oc es u ko m un ik ow an ia się.
ry su nk u 19 łączni m iew an ie się interpersonalne,
ie ż, że po ro zu
Pr zy po m ni jm y równ awiane-
bl icz ne wy wo łu je ró żn e sk ut ki u uczestników om
gr up ow e czy pu ść, k), psychofizjologiczne
ln e (r ad oś ć, zło sm ute
go pr oc es u: em oc jo na ik an ie skutków) i ~o zn aw c~
az ja, ob ja w ap ety tu , un
(podjęcie walki, pe rsw
sz er za nie wiedzy, informacJt,
ob le m pa rtn er a, po
(nowe sp oj rz en ie na pr
sformułowanie op in ii
itp.).
59
VA UT TN TK OW AN IA SIĘ, JEGO KOMPONENTY, MO
DELE