ŞİRKETLER MUHASEBESİ

ŞİRKETİN TANIMI VE UNSURLARI

Şirketin Tanımı: İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişinin, ticari bir amacı gerçekleştirmek amacıyla

oluşturdukları tüzel yapıya şirket denir.

Şirketin Unsurları:
1. Ulaşılmak istenen amaç olmalıdır.
2. Emek ve para sermaye olarak konmalıdır.
3. En az 2 kişi tarafından kurulmalıdır.
ŞİRKETLERİN SINIFLANDIRILMASI

a) Şahıs Şirketleri: Bu gruba giren ticari şirketler bir tüzel kişiliğe sahip olmakla beraber sorumlulukları ve
ticari itibarları bakımından kurucu ortakların adı ön planda olmaktadır. Ortaklar şirket borçlarına karşılık sınırsız
ve zincirleme sorumludurlar. Yani, şirket iflas ettiğinde şirketten alacaklı olanlar alacaklarının tamamını şirketin
mal varlığı yetmese dahi ortakların şahsi mal varlıklarından tahsil edebilirler. Şahıs şirketlerinin vergisi,
ortakların vergisi olup ortaklar tarafından ödenir. Bu tür şirketlerin itibarı, ortakların maddi güç ve itibarıyla
orantılı olarak artar veya azalır.

Türk Ticaret Kanunu na göre şahıs şirketleri, kolektif ve komandit şirket olmak üzere ikiye ayrılır.

b)Sermaye Şirketleri: Sermaye şirketlerinde ortakların sorumluluğu, koydukları sermayeyle sınırlıdır. Bu tür
şirketler de şirketin ilişki kurduğu bankalar ve üçüncü kişilerle, şirketin tüzel kişiliği adına hareket edilir.
Örneğin; vergi, ortaklar üzerine tahakkuk etmez, şirket adına tahakkuk eder ve şirket öder. Şirket güç ve itibarını
ortaklardan almayıp sermayesinden veya yönetim kadrosundan alır. Kısaca bu şirketlerde ortaklar ikinci
plandadır.
Türk Ticaret Kanunu na göre sermaye şirketleri, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş (hisseli)
komandit şirket olmak üzere üçe ayrılır.

ŞİRKETLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Şirketler, bilindiği üzere Türk Ticaret Kanununda Şahıs Şirketleri ve Sermaye Şirketleri olarak iki
ana katagoride sınıflandılmıştır. Bunlar Şahıs Şirketleri ve Sermaye Şirketleridir. Kooperatifler ise şahıs ve
sermaye şirketleri sınıflandırılması dışında tutulmuştur. Şahıs ve sermaye şirketlerinin kuruluşu vb konular Türk
Ticaret Kanununda yer alırken, Kooperatifler ise Kooperatifçilik Kanununda yer almıştır.

ŞAHIS ŞİRKETLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ ŞUNLARDIR:

1) Ortakları gerçek kişilerdir.

2) Ortakları sınırsız sorumlu olup şirketin borçlarından dolayı tüm varlıklarıyla sorumludurlar.
3) Kişisel emek ve ticari itibar sermaye olarak konulabilir (Komanditer ortak dışında).
4) Şirket sözleşmeleri ancak ortakların oybirliğiyle değişebilir.
5) Yalnız ticari işletme işletmek amacıyla kurulabilir.
6) Sermaye paylara bölünmemiştir.
7) Her ortağın yönetim temsil ve denetim hakkı vardır.
8) Her ortağın eşit oy hakkı vardır.
9) Şirket vergi mükellefi değildir. Şirketin ortakları gelir vergisi mükellefidir.
10) T.T.K. hükümlerine göre yedek akçe ayırmak zorunda değillerdir.
11) Ticaret unvanında ortaklardan en az birinin adının yer alması zorunludur.
12) Yalnız tescil ve ilanla kurulurlar.

SERMAYE ŞİRKETLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ ŞUNLARDIR:

1) Ortakları gerçek ve tüzel kişi olabilirler.

2) Ortakların sorumluluğu sadece şirkete koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlandırılmıştır.
3) Kişisel emek ve ticari itibar sermaye olarak konulamaz.
 4) Şirket sözleşmesi oy çokluğu ile değiştirilebilir.
5) Her türlü iktisadi amaç ve konu için kurulabilir.
6) Sermaye paylara bölünmüştür.
7) Yönetim temsil ve denetim yetkilileri şirketin belirli organlarına aittir.
8) Oy hakkı, ortağın şirketteki sermaye payı ile orantılıdır.
9) Şirket kurumlar vergisi mükellefidir.
10) T.T.K. hükümleri uyarınca yedek akçe ayırmak zorundadırlar (Sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirket dışında).
11) Ticaret unvanında ortaklardan birinin adının yer alması zorunlu değildir.
12) Ticaret Bakanlığının izni alındıktan sonra tescil ve ilanla kurulurlar ( Sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirket dışında ).

KOLLEKTİF ŞİRKETLER

Kollektif Şirket: Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek maksadıyla hakiki yani gerçek
kişiler arasında kurulan, ortakların hiç birisinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlandırılmamış olan
şirkettir.

Kuruluş Süreci ve Ana Sözleşmenin Hazırlanması: Kolektif şirketin kurulabilmesi için ortakların
imzalarını da taşıyan yazılı bir sözleşmenin düzenlenmesi gerekir. Düzenlenen yazılı sözleşme notere tasdik
ettirilir. Tasdik ettirilen sözleşme ticaret siciline tescil ettirilir. Türkiye de, Ankara da yayımlanan Ticaret Sicili
Gazetesi nde ilan yapıldıktan sonra şirket tüzel kişiliğini kazanmış olur.Kolektif şirketin yazılı ana
sözleşmesinde şu bilgiler bulunmalıdır:

• Ortakların ad ve soyadlarıyla ikametgahları ve tabiiyetleri

• Şirketin kolektif şirket olduğu
• Şirketin ticaret unvanı ve merkezi
• Şirketin faaliyet konusu
• Şirketin sermayesi ve her ortağın sermaye payı ile bu payların ne zaman ve nasıl ödeneceği
• Şirketi temsile yetkili olanların ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı yoksa birlikte mi imza
koymaya yetkili oldukları belirtilir.

Kolektif şirketin kuruluşunda ticaret siciline bir dilekçe ile başvurulur. Bu dilekçeye bazı belgeler eklenir
ve tescilden sonra ticaret sicili gazetesinde ilan edilerek şirketin kuruluşu tamamlanır
KOLLEKTİF ŞİRKETLERİN KURULUŞ KAYITLARI

Örnek: Mehmet OKUYUCU ve Hasan Öztürk bir araya gelerek Kollektif şirket kurmaya karar veriyorlar.
Şirketin kuruluşuyla ilgili bütün işlemleri tamamlayıp şirketi tescil ve ilan ederek işlemlere başlıyorlar.
Ortakların her biri 50.000 TL sermaye taahhüt etmişlerdir.
Ortakların Sermaye Taahhütlerini yerine getirme işlemi aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir.
Ortak Mehmet OKUYUCU 24.000 TL. nakit, 4.000 TL.lık hisse senedi, 20.000 TL.lık ticari mal, 2.000 TL.lık
bono;
Ortak Hasan Öztürk 30.000 TL. nakit, 8.500.TL. demirbaş, 6.500 TL. alacak senedi, 5.000 TL. bono veriyor.
İSTENENLER

1. Sermaye Taahhüt kaydını yapınız.(1 Ekim 2011)

2. Sermaye Ödeme kaydını yapınız. (7 Ekim 2011)
3. Şirketin kuruluş bilançosunu düzenleyiniz.

1- Sermaye Taahhüt Kaydının Yapılması:

------------------01/10/2011 ---------- Borç Alacak

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE(-) 50.000
501.01 Mehmet OKUYUCU: 50.000
501.02 Hasan ÖZTÜRK :50.000
 500 SERMAYE 50.000
500.01 Mehmet
OKUYUCU:50.000
500.02 Hasan ÖZTÜRK:50.000

Sermaye Taahhüt Kaydı

2- Sermaye Taahhüdünün Yerine Getirilmesi(Ödenmesi) Kaydı:

a) Ortak Metin OKUYUCU nun sermaye taahhüdünü yerine getirmesi

------------------07/10/2011 ---------- Borç Alacak

100 KASA 24.000
110 HİSSE SENTLERİ 4.000
111 ÖZEL KES.TAHV.SEN.VE BONO. 2.000
153 TİCARİ MALLAR 20.000

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE(-) 50.000

501.01 Mehmet OKUYUCU: 50.000

Sermaye Taahhüdünün Yerine Getirilmesi Kaydı

b) Ortak Hasan ÖZTÜRK ün sermaye taahhüdünü yerine getirmesi:

------------------07/10/2011 ---------- Borç Alacak

100 KASA 30.000
111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE 5.000
BONOLARI 6.500
121 ALACAK SENETLERİ 8.500
255 DEMİRBAŞLAR
50.000
501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE(-)
501.02 Hasan ÖZTÜRK :50.000

Sermaye Taahhüdünün Yerine Getirilmesi Kaydı

Mehmet OKUYUCU ve Ortağı Kollektif Şirketinin Açılış Mizanı

Toplam Kalan

ÖNCEKİ DÖNEM 200.000,00 200.000,00 100.000,00 100.000,00

HESA
P BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
KODU HESAP ADI
100 Kasa 54.000,00 0.000,00 54.000,00 0.000,00
110 Hisse senetleri 4.000,00 0.000,00 4.000,00 0.000,00
111 Özel Kesim Tahvil .Senet ve 7.000,00 0.000,00 7.000,00 0.000,00
Bonoları
121 Alacak Senetleri 6.500,00 0.000,00 6.500,00 0.000,00
153 Ticari Mallar 20.000,00 0.000,00 20.000,00 0.000,00
 255 Demirbaşlar 8.500,00 0.000,00 8.500,00 0.000,00
500 Sermaye 0.000,00 100.000,00 0.000,00 100.000,00
501 Ödenmemiş Sermaye (-) 100.000,00 100.000,00 0.000,00 0.000,00

3. Şirketin Açılış(Kuruluş) Bilançosunun Düzenlenmesi:

Mehmet OKUYUCU ve Ortağı Kollektif Şirketinin 7/10/2011 Tarihli Açılış Bilançosu

AKTİF(VARLIKLAR) CARİ DÖNEM

I -DÖNEN VARLIKLAR 91.500,00

A-Hazır Değerler 62.600,00

1-Kasa 54.000,00

B-Menkul Kıymetler 11.000,00

1-Hisse Senetleri 4.000,00

2-Özel Kesim Tahvil,Senet ve Bonoları 7.000,00

C-Ticari Alacaklar 6.500,00

2-Alacak Senetleri 6.500,00

E-Stoklar 20.000,00

4-Ticari Mallar 20.000,00

II -DURAN VARLIKLAR 8.500,00

D-Maddi Duran Varlıklar 8.500,00

6-Demirbaşlar 8.500,00

AKTİF (VARLIKLAR) TOPLAMI 100.000

CARİ DÖNEM

PASİF ( KAYNAKLAR)
V-ÖZ KAYNAKLAR 100.000,00

A-Ödenmiş Sermaye 100.000,00

1-Sermaye 100.000,00
PASİF(KAYNAKLAR) TOPLAMI 100.000,00

KOLLEKTİF ŞİRKETLERDE SERMAYE ARTIRIMI VE MUHASEBE KAYITLARI

Kollektif Şirketlerde sermayenin arttırılması veya azaltılması sözleşmeyle tespit edilmiş şirket sermayesinde
değişiklik yapacağından sözleşmedede aynı değişikliğin yapılması hukuki bir zorunluluktur. Bu değişikliklerin
oy birliği ile alınan karar sonucunda gerçekleşmesi gerekir.

- Sermaye Arttırılması:
Kollektif şirketlerde semaye artırımı şu şekillerde gerçekleştirilebilmektedir.
1) Ortaklar sermaye paylarını arttırırlar.
2) Ayrılan yedek akçeleri sermayeye ekleyebilirler.
3) Ortaklar şirketteki kâr paylarının sermayeye eklenmesine karar verebilirler.
4) Şirkete yeni ortak ya da ortaklar alabilirler.
5) Şirket başka bir şirketle birleşebilir.

Kollektif Şirketlerde sermaye arttılması çeşitlerine ait uygulama örneklerini olarak şunları verebiliriz.

1 ) Ortaklar Sermaye Paylarını Arttırabilirler;

Şirketin sermayesinin yeterli olmadığı durumlarda şirket ortakları oy birliği ile alacakları kararla şirket
sermayesini arttırabilirler.

Örnek: Mehmet OKUYUCU ve Hasan Öztürk bir araya gelerek Kollektif şirket sermayesini 100.000 TL
artırmaya karar veriyorlar. Şirketin sermaye artırımı ile ilgili bütün işlemleri tamamlayıp işlemlere başlıyorlar.
Ortakların her biri 50.000 TL sermaye artırım taahhüt etmişlerdir.
Ortakların Sermaye artırım Taahhütlerini yerine getirme işlemi aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir.
Ortak Mehmet OKUYUCU 24.000 TL. nakit, 4.000 TL.lık hisse senedi, 20.000 TL.lık ticari mal, 2.000 TL.lık
bono;
Ortak Hasan Öztürk 30.000 TL. nakit, 8.500.TL. demirbaş, 6.500 TL. alacak senedi, 5.000 TL. bono veriyor.
İSTENENLER

1. Sermaye Artırım Taahhüt kaydını yapınız.(11 Ekim 2011)

2. Sermaye Artırım Ödeme kaydını yapınız. (17 Ekim 2011)

1- Sermaye Taahhüt Kaydının Yapılması:

------------------11/10/2011 ---------- Borç Alacak

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE(-) 50.000
501.01 Mehmet OKUYUCU: 50.000
501.02 Hasan ÖZTÜRK :50.000

500 SERMAYE 50.000

500.01 Mehmet OKUYUCU:50.000
500.02 Hasan ÖZTÜRK:50.000

Sermaye Taahhüt Kaydı

2- Sermaye Taahhüdünün Yerine Getirilmesi(Ödenmesi) Kaydı:

a) Ortak Metin OKUYUCU nun sermaye taahhüdünü yerine getirmesi

------------------17/10/2011 ---------- Borç Alacak

100 KASA 24.000
110 HİSSE SENTLERİ 4.000
111 ÖZEL KES.TAHV.SEN.VE BONO. 2.000
153 TİCARİ MALLAR 20.000

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE(-) 50.000

501.01 Mehmet OKUYUCU: 50.000

Sermaye Taahhüdünün Yerine Getirilmesi Kaydı

 b) Ortak Hasan ÖZTÜRK ün sermaye taahhüdünü yerine getirmesi:

------------------17/10/2011 ---------- Borç Alacak

100 KASA 30.000
111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 5.000
121 ALACAK SENETLERİ 6.500
255 DEMİRBAŞLAR 8.500

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE(-) 50.000

501.02 Hasan ÖZTÜRK :50.000

Sermaye Taahhüdünün Yerine Getirilmesi Kaydı

Mehmet OKUYUCU ve Ortağı Kollektif Şirketinin Mizanı

Toplam Kalan

ÖNCEKİ DÖNEM 200.000,00 200.000,00 100.000,00 100.000,00

HESA
P BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
KODU HESAP ADI
100 Kasa 54.000,00 0.000,00 54.000,00 0.000,00
110 Hisse senetleri 4.000,00 0.000,00 4.000,00 0.000,00
111 Özel Kesim Tahvil .Senet ve 7.000,00 0.000,00 7.000,00 0.000,00
Bonoları
121 Alacak Senetleri 6.500,00 0.000,00 6.500,00 0.000,00
153 Ticari Mallar 20.000,00 0.000,00 20.000,00 0.000,00
255 Demirbaşlar 8.500,00 0.000,00 8.500,00 0.000,00
500 Sermaye 0.000,00 100.000,00 0.000,00 100.000,00
501 Ödenmemiş Sermaye (-) 100.000,00 100.000,00 0.000,00 0.000,00

KOLLEKTİF ŞİRKETLERDE SERMAYE AZALTIMI VE MUHASEBE KAYITLARI

Kollektif Şirkette Sermaye Aşağıdaki nedenlerle azaltılabilmektedir.

1)Sermayenin iş hacmine göre fazla olması.

2)Ortak ya da ortakların şirketten çıkması.
3)Şirketin zarar etmesi.
Sermayenin İş Hacmine Göre Fazla Olması: Bu durumda ortaklar sermaye paylarını azaltabilirler.

Sermaye Azaltılması

Örnek; Metin OKUYUCU ve Ortakları Kollektif Şirketi oy birliği ile aldıkları kararla şirket sermayesini
130.000.TL.den 100.000.TL. ye indirmeye karar vermişlerdir. Ödeme ortaklara kasadan nakit olarak yapılmıştır.
 BORÇ ALACAK
500 SERMAYE HS. 30.000,00

331 ORTAKLARA BORÇLAR 30.000,00

- Ortaklara paranın kasadan nakit olarak ödenmesi kaydı;

BORÇ ALACAK
331 ORTAKLARA BORÇLAR HS. 30.000,00

100 KASA HS. 30.000,00

Kollektif Şirketlerde ortaklardan birinin ya da birkaçının kanun hükümleriyle ya da kendi istekleriyle şirketten
ayrılmaları durumunda sermaye azaltılması yoluna gidilebilir.

Örnek; Metin OKUYUCU ve Ortakları Kollektif Şirketi. nin ortaklarından Mehmet OKUYUCU şirketten
ayrılmaya karar vermiştir. Gerekli yasal işlemler tamamlanıp ortağın sermaye payı olan 50.000.TL. tutarıyla
sermaye azaltılması yoluna gidilmiştir. Ortağa sermaye payı bankadaki hesaptan ödenmiştir.

BORÇ ALACAK
500 SERMAYE HS. 50.000,00

331 ORTAKLARA BORÇLAR 50.000,00

- Ayrılan ortağa sermaye payının bankadan ödenmesi;

BORÇ ALACAK
331 ORTAKLARA BORÇLAR HS. 50.000,00

102 BANKALAR HS. 50.000,00

Zararın Sermaye İle Karşılanması:
Şirketin sözleşme hükümlerine göre ya da ortakların oy birliği kararı ile zara sermaye azaltılması ile
karşılanabilir.

Metin OKUYUCU ve Ortakları Kollektif Şirketinin 2011 yılı zararı 12.000. TL dır. Ortaklar oy birliği ile
aldıkları kararla bu zararı sermaye paylarını azaltarak karşılayacaklardır. Ortakların sermaye payları eşittir.

BORÇ ALACAK
131 ORTAKLARDAN ALAC.HS. 12.000,00

580 GEÇMİŞ YILLAR ZAR.HS. 12.000,00

BORÇ ALACAK
500 SERMAYE 12.000,00

131 ORTAKLARDAN ALAC.HS. 12.000,00

KOMANDİT ŞİRKETLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

T.T.K.u ticari bir işletmeye bir ticaret ünvanı altında işletmek amacıyla kurulan ve şirket alacaklarına karşı
ortaklardan bir veya bir kaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakalrın sorumluluğu
belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket , komandit şirkettir.
Sorumlulukları sınırlı olmayan komandite ortak, sorumlulukları sınırlı olan ortaklara komanditer ortak denir.
Şirket ana sözleşmesinin yazılı olarak hazırlanması ve şu bilgileri bulunması zorunludur;
-Komandite ve komandit ortakların ad ve soyadları ile ikametgah ve tabiyetleri,
-Şirketin komandit olduğu,
-Şirketin ticaret ünvanı ve merkezi,
-Şirketin faaliyet konusu
-Ortakların sermaye taahhütlerinin tutarı ve bunun ne şekilde yerine getirileceğini,
-Şirketi temsilen yetkili olanların ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı, yoksa birliktemi imza koymaya
yetkili oldukları,

Komandit şirketlerde, kollektif şirketlerden farklı olarak komanditer ortaklar kişisel emek ve ticari itibarlarını
sermaye olarak koyamaz.

Kuruluş İşlemlerinin Muhasebe Kayıtları

Komandit şirketlerde de kuruluşta ortaklarca taahhüt edilen sermaye ve taahhüdütün yerine getirilmesi , sermaye
artırılması gibi işlemlerinde ki muhasebe kayıtları kollektif şirketlerde olduğu gibi aynıdır.

Kar Zarar Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi

Komandit Şirketlerde kar ve zararın dağıtımı kollektif şirketlerde olduğu gibidir. Buna göre kar ve zarar dağıtımı
şirket ana sözleşmesine göre kar ve zarar dağıtımı şirket ana sözleşmesine göre veya kanun hükümlerine göre
yapılır. Komandit şirketlerde komanditer ortakların kar payları menkul sermaye iradıdır. Komandite ortakların
kar payları ise ticari kazançtır. Komandit Şirketlerde de kâr, yönetici ortağa belli bir prim ayrıldıktan sonra da
dağıtılabilir. Komandit Şirketlerde Komanditer ortakların zarar payı, sonraki yılların kâr paylarıyla
kapatılmadıkça kendilerine kâr payları ödenmez. Tasfiye sonucu komanditer ortağın sermayesi, zarar payından
fazla olursa komanditer ortak ancak sermaye payı kadar sorumlu olur. Zararın sermayeyi aşan kısmını komandite
ortak karşılar. Muhasebe kayıtları kollektif şirketlerde olduğu gibi yapılmaktadır.

Tasfiye İşlemleri
Komandit şirketlerin tasfiyesinde, kollektif şirketlerin tasfiyesinde uygulanan kanun hükümleri uygulanır.
Ancak, kollektif şirketlerden farklı olarak komandit şirkette komandite ortak sınırsız, komanditer ortak sınırlı
sorumludur. Tasfiye sonunda şirketin varlıkları, borçlarını karşılamaması durumunda komanditer ortağın kişisel
mal varlığına başvurulmadığı için komandite ortaktan borçların ödenmesi istenir. Muhasebe kayıtları yönünden
kollektif şirketler aynıdır.