‫آداب تالوت قرآن‬

‫نویسنده‪ :‬سید محمد حسینی اصل‬

‫منبع‪ :‬بشارت ‪ 1388‬شماره ‪71‬‬

‫خداوند‪ ،‬مسلمانان را به تالوت کتابش بسیار سفارش کرده است‪ .‬از این رو‪ ،‬این مقاله در پی آن است که نکاتی مهم در زمینه‬
‫آداب تالوت قرآن به قاریان و مستمعان محترم قرآن یادآور گردد‪.‬‬
‫تالوت اگر مؤدبانه‪ ،‬آگاهانه و توأم با آداب و رسوم خود باشد‪ ،‬برتر و مؤثرتر خواهد بود‪ .‬ادب و احترام در قبال هر چیزی‪ ،‬نه تنها‬
‫بیانگر درجه باالی اهمیت و ارزش آن چیز در نزد ماست‪ ،‬بلکه به نوعی شخصیت حقیقی را نشان میدهد‪.‬‬
‫انشاءالله‪ ،‬با رعایت آداب تالوت قرآن کریم‪ ،‬به تدریج‪ ،‬عمل به آیات روحبخش و عمیق را سرلوحه امور روزمره قرار داده‪ ،‬هیچگاه‬
‫از آن غافل نشویم‪.‬‬
‫قرآن کریم نسبت به تمامی کتابهای دیگر ارجحیت دارد و با هیچ یک از آنها قابل قیاس نیست‪.‬‬
‫به فرموده رسول گرامی اسالم(ص)‪:‬‬
‫«برتری قرآن بر دیگر سخنان‪ ،‬همانند برتری خداوند بر مخلوقش است‪».‬‬
‫ّ‬
‫باید دقت کرد که خواندن قرآن با خواندن کتابهای دیگر خیلی تفاوت دارد‪ .‬برای احترام به این سخنان گرانقدر و پرمحتوا هنگام‬
‫تالوت آن‪ ،‬شایسته است قاری و مستمع‪ ،‬آدابی را رعایت نماید‪:‬‬
‫‪ 1.‬قبل از تماس و لمس مستقیم آیات نورانی قرآن کریم باید بدن و اعضاء و جوارح‪ ،‬طهارت (وضو‪ ،‬غسل‪،‬تیمم) داشته باشد؛ زیرا‬
‫خداوند در قرآن میفرماید‪:‬‬
‫ّ‬ ‫ّ ّ‬
‫المطهرون) ؛ قرآن را باید فقط با طهارت لمس کرد‪( .‬سوره واقعه‪،‬آیه‪)79‬‬ ‫لیمسه اال‬ ‫)‬
‫‪2.‬شایسته است‪ ،‬قاری‪ ،‬قرآن را با ترتیل تالوت نماید؛ زیرا این نوع تالوت باعث میشود انسان با تفکر و تدبری بیشتر قرآن را‬
‫قرائت نماید‪ .‬خداوند هم در قرآن به این نکته مهم اشاره میکند و میفرماید‪:‬‬
‫ورتل القرآن ترتیل)؛ و قرآن را با ترتیل تالوت کنید‪(.‬سوره ّ‬‫ّ‬
‫مزمل‪،‬آیه‪)4‬‬ ‫…)‬
‫تجوید و زیبا ادا کردن حروف‪ ،‬مربوط به بحث ترتیل است که در اینجا مجال توضیحش وجود ندارد‪ .‬عالقهمندان میتوانند جهت‬
‫آشنایی با این مقوله‪ ،‬به کتاب «حلیة القرآن» نگاشته سید محسن موسوی بلده مراجعه نمایند‪.‬‬
‫‪ 3.‬شایسته است قرآن را زیاد تالوت کنیم‪ ،‬زیرا با تالوت زیاد قرآن‪ ،‬قلوب زنگار گرفته بیدار شده‪ ،‬مشمول هدایت‪ ،‬شفا‪ ،‬برکت و‬
‫تقوا میشود‪ .‬خداوند متعال در قرآن میفرماید‪:‬‬
‫تیسر منه…)؛ تا میتوانید قرآن را تالوت نمایید…‪(.‬سوره ّ‬
‫مزمل‪،‬آیه‪)20‬‬ ‫…)فاقرءوا ما ّ‬
‫انسان باید دستکم روزی ‪ 50‬آیه از قرآن را تالوت نماید و فاصله خود را با کالم وحی کم نماید‪ .‬ما هر چه از قرآن و اهل بیت (ع)‬
‫فاصله بگیریم‪ ،‬به شیطان و راههای انحراف نزدیکتر میشویم و احتمال هالکت و لغزشمان باال میرود‪ .‬بنابراین همواره با تالوت‬
‫ً‬
‫آیات نورانی قرآن کریم دلهای غفلت زده خود را صیقل داده و مستمرا غفلت زدایی و موجبات هدایت خود را به لطف خداوند‬
‫فراهم نماییم‪.‬‬
 ‫روایتی از امام رضا(ع) در این مورد نقل شده است‪:‬‬
‫«سزاوار است هر فرد(مسلمان)هر روز بعد از تعقیب نماز صبح‪،‬پنجاه آیه از قرآن را تالوت نماید‪».‬‬
‫‪4.‬چه خوب است‪ ،‬قاری قرآن هنگان تالوت آیات‪ ،‬عطر و بوی خوش استعمال نماید!‬
‫‪5‬بهتر است قاری قرآن‪ ،‬هنگان تالوت آیات‪ ،‬مؤدب و رو به قبله بنشیند‪.‬‬
‫تأمل در معانی و مفاهیم عمیق قرآن‪ ،‬آیات را تالوت نماید؛ زیراخداوند متعال در قرآن‬ ‫تدبر و ّ‬‫‪6.‬شایسته است قاری قرآن‪ ،‬با ّ‬
‫میفرماید‪:‬‬
‫ّ‬ ‫ّّ‬ ‫ُ‬
‫انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته ولیتذکر اولوا االلباب) ؛ کتابی مبارک را بر تو نازل کردیم‪،‬تا مردم در آیاتش اندیشه کنند و‬ ‫)کتاب‬
‫خردمندان از آن پند و عبرت گیرند‪( .‬سوره ص‪،‬آیه‪)29‬‬
‫در این مورد حضرت علی(ع) میفرماید‪:‬‬
‫«آگاه باشید! قرائتی که در آن اندیشه و تفکر نباشد‪ ،‬خیری در بر ندارد‪».‬‬
‫تدبر نکنیم‪ ،‬چه بسا که گمراه شویم؛ پس صرف قرائت با صوت و لحن کافی نیست و‬ ‫اگر به هنگام قرائت‪ ،‬در مفاهیم آیات ّ‬
‫خواندن‪ ،‬تنها مقدمهای برای عمل به قرآن است‪ .‬اگر در این مقدمات بمانیم و گم شویم‪ ،‬بهرهای از تالوت آیات نخواهیم برد‪.‬‬
‫تالوتی که با قصد عمل همراه نباشد‪ ،‬خود نوعی بازی با قرآن است‪.‬‬
‫در اینباره موالی متقیان امام علی(ع) میفرماید‪:‬‬
‫«به قرآن توجه داشته باشید‪ ،‬مبادا دیگران در عمل به قرآن از شما پیشی بگیرند‪».‬‬
‫متأسفانه قرآن کریم میان ما مسلمانان مظلوم واقع شده و آن طور که شاید و باید حقش ادا نشده است‪ ،‬قرآن برای هدایت جن و‬
‫انس نازل شده‪ ،‬نه اینکه تنها به عنوان تبرک در کنج منازل خاک گیرد و بدون استفاده بماند‪.‬‬
‫خیلی وقتها از قرآن‪ ،‬تنها برای استخاره‪ ،‬بدرقه مسافر‪ ،‬تالوت بر سر قبور و … بهره میگیریم‪ ،‬حال آن که هدف نزول قرآن‬
‫عمیقتر و واالتر است‪ .‬قرآن برای هدایت زندگان نازل شده است‪ ،‬نه برای اموات و این امور کوچک‪.‬‬
‫قرآن کریم برای زیبا قرائت نمودن‪ ،‬نازل نشده است‪ ،‬البته تالوت درست و زیبا‪ ،‬کاری نیکو است‪ ،‬ولی کافی نیست‪ .‬همینطور که‬
‫ً‬
‫قبال اشاره شد‪ ،‬این امور مقدمه عمل به آیات ناب و نورانی قرآن کریم است‪ .‬اگرچنین نباشد‪ ،‬عمر خود را تضییع و به مهجوریت و‬
‫مظلومیت قرآن کمک نمودهایم‪ .‬پیامبر گرامی اسالم(ص)‪ ،‬روز قیامت از امتش به خاطر بیتوجهی به قرآن نزد خداوند شکایت‬
‫میکند‪ ،‬چنان که خداوند از زبان رسول خود در قرآن میفرماید‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ّ ّ‬
‫رب ان قومی اتخذوا هذا القرآن مهجور)؛ و پیامبر فرمود‪ ،‬پروردگارا امتم این قرآن را رها(متروک) کردهاند‪(.‬سوره‬ ‫)و قال ّالرسول یا‬
‫فرقان‪،‬آیه‪)30‬‬
‫تأمل عمیق در آیات‪ ،‬به انگیزه و هدف واالی نزول قرآن کریم خواهیم پیبرد و این خود مقدمهای‬ ‫تدبر و ّ‬
‫با این بیان معلوم شد‪ ،‬با ّ‬
‫برای عمل به آیات نورانی قرآن کریم است‪.‬‬
‫‪7.‬بهتر است پیش از تالوت قرآن دندانها را مسواک زنیم و خوشبو کنیم؛ زیرا حضرت رسول(ص) میفرمایند‪:‬‬
‫«همانا دهانهای شما راههای گذر قرآن (گذرگاه قرآن) است‪ ،‬پس آنها را با مسواک زدن پاکیزه گردانید‪».‬‬
‫‪8.‬خوب است قرآن را با صوت زیبا‪ ،‬نیکو و حزین قرائت کنیم؛ زیرا پیامبر گرامیاسالم(ص) میفرمایند‪:‬‬
‫«قرآن را با صداهای خوش زینت دهید؛ زیرا هر چیزی زیبایی دارد و زیبایی قرآن‪ ،‬صدای زیبا و خوش است‪».‬‬
 ‫امام صادق(ع)نیز میفرماید‪« :‬قرآن حزین نازل شده است‪ ،‬پس آنرا حزن انگیز تالوت کنید‪».‬‬
‫تالوت قرآن با صوت حزین حالت خضوع و خشوع را در دل میآفریند و در دلها بهتر و بیشتر اثر میکند‪.‬‬
‫‪9.‬هنگام تالوت قرآن از خندیدن و شوخی و مزاح و غیره بپرهیزیم‪.‬‬
‫‪ 10.‬هنگام تالوت قرآن نباید سخن بگوییم‪ ،‬بلکه باید با آرامش به آیاتش گوش دهیم؛ زیراخداوند در قرآن کریم میفرماید‪:‬‬
‫ّ‬
‫)واذا قریء القرآن فاستمعوا له وانصتوا لعلکم ترحمون) ؛ وقتی قرآن خوانده میشود‪ ،‬به آن گوش دهید و سکوت کنید‪ ،‬شاید مورد‬
‫رحمت خداوند واقع شوید! (سوره اعراف‪،‬آیه‪)204‬‬
‫چو قرآن بخوانند دیگر خموش به آیات قرآن‪ ،‬فرا دارگوش‬

‫آداب تالوت قرآن‬

‫مجله مبلغان شهریور و مهر ‪ ،1386‬شماره ‪95‬‬
‫نویسنده ‪ :‬رحیم فاطمی‬
‫َ‬
‫کاهن را شکست‬
‫نقش قرآن چون که بر عالم نشست نقشه های پاپ و ِ‬
‫ْ‬
‫فاش گویم آن چه در دل ُمضمر است این کتابی نیست چیزی دیگر است‬
‫ْ‬
‫چون که در جان رفت‪ ،‬جان دیگر شود جان چو دیگر شد‪ ،‬جهان دیگر شود‬

‫با مسلمان گفت‪ :‬جان بر کف ِب ِنه هر چه از حاجت فزون داری بده‬

‫اقبال الهوری‬

‫در دین اسالم‪ ،‬بسیاری از کارها و اعمال‪ ،‬از نماز و روزه تا خوردن و خوابیدن و جز آن دارای احکام و آدابی هستند که رعایت آنها‬
‫گاه بر ما واجب و گاه مستحب می شود‪.‬‬

‫تالوت قرآن نیز دارای احکام و آدابی ویژه است که رعایت شماری از آنها بر ما واجب و رعایت شمار دیگری از آنها بر ما مستحب‬
‫است و بسیاری از آنها را به قلم می آوریم‪.‬‬

‫شایان توجه است احکام و آدابی که برای تالوت قرآن گفته می شود و در پی می آید ـ به طور مستقیم و یا غیر مستقیم ـ از آیات‬
‫قرآن و روایات معصومان علیهم السالم برگرفته شده است‪.‬‬
‫ً‬
‫‪1.‬بکوشیم که در هنگام تالوت قرآن‪ ،‬با طهارت و با وضو باشیم‪ .‬و چنانچه بخواهیم جایی از بدن خود‪ ،‬مثال دستمان‪ ،‬را به نوشته‬
‫های قرآن برسانیم‪ ،‬بر ما واجب است که با طهارت و با وضو باشیم‪.‬‬
‫‪2.‬چنانچه قرآنی را که برای تالوت آیات برگزیده ایم‪ ،‬به زبانی دیگر ترجمه و معنی نیز شده باشد‪ ،‬تماس دست یا عضوی دیگر از‬
‫بدن ما با ترج مه و معانی آن ـ بدون طهارت و وضو ـ اشکال ندارد و جایز است؛ اما اگر در ترجمه قرآن‪ ،‬نام خدا یا پیامبران یا امامان‬
‫ِ‬
‫و یا حضرت فاطمه زهرا علیهم السالم وجود داشته باشد‪ ،‬نباید دست یا عضوی دیگر از بدن خود را بدون طهارت و وضو‪ ،‬به آن‬
‫ّ‬
‫نامها برسانیم؛ البته برخی از مراجع معظم تقلید‪ ،‬نظریات دیگری دارند‪.‬‬

‫‪ 3.‬خوب است ـ اگر که بتوانیم ـ پیش از خواندن آیات قرآن‪ ،‬دهان خویش را مسواک بزنیم و خود را خوشبو نماییم‪.‬‬

‫‪ 4.‬بهتر است هنگام خواندن قرآن رو به قبله باشیم تا این کارمان از هدف و مقصدی االهی نیز برخوردار شود‪.‬‬

‫‪5.‬هنگام قرائت قرآن و جز آن‪ ،‬توجه داشته باشیم که احترام گذاشتن به قرآن و برگه های آن بر ما الزم و واجب است‪« .‬حضرت‬
‫امام خمینی رحمه الله به طور معمول در حسینیه جماران روی صندلی می نشستند؛ ولی یک روز که به حسینیه وارد شدند و صندلی‬
‫ایشان در جای همیشگی خود بود‪ ،‬روی زمین نشستند؛ زیرا در آن روز‪ ،‬افراد ممتاز و برگزیده مسابقات قرآنی آمده بودند و قرار بود‬
‫در آن جلسه‪ ،‬چند آیه از قرآن را تالوت کنند‪».‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬
‫‪6.‬یادمان باشد که در هر یک از چهار سوره سجده (آیه ‪ ،)15‬سوره ف ِصلت (آیه ‪ ،)37‬سوره نجم (آیه ‪ )62‬و سوره َعلق (آیه ‪،)19‬‬
‫ً‬
‫عبارت «سجده واجبه» نوشته شده است‪ .‬هر گاه ما این آیه ها را‬‫ِ‬ ‫کنار این آیه ها‬
‫قرآن ها و ِ‬ ‫یک «آیه َسجده» وجود دارد‪ .‬غالبا در‬
‫ً‬
‫بخوانیم و یا به آنها گوش دهیم‪ ،‬باید فورا سجده کنیم‪ .‬و چنانچه این کار را فراموش کردیم‪ ،‬باید هر لحظه که آن را به یاد آوردیم‪،‬‬
‫سجده نماییم‪.‬‬
‫َ ُ ّ َ َّ‬
‫یطان َّالرجیم؛ من از شیطان رانده شده‪ ،‬به خدا پناه می برم‪ ».‬و پس از‬
‫ِ‬ ‫الش‬ ‫عبارت «أعوذ ِبالله ِ ِمن‬ ‫ِ‬ ‫‪7.‬پیش از خواندن آیات قرآن‪،‬‬
‫حیم» را بخوانیم‪.‬‬ ‫َّ‬ ‫آن‪ ،‬آیه «بسم ِ َّ‬
‫حمن الر ِ‬
‫الله الر ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ظیم‪ :‬خدای بلند مرتبه و بزرگ‪ ،‬راست گفته است‪ ».‬را بخوانیم‪ .‬گفتنی است‬ ‫«ص َد َق ّالله ُ َالع َل ُّی َالع ُ‬
‫‪8.‬در پایان قرائت قرآن‪ ،‬عبارت َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬
‫معنی «بلند مرتبه» و صفت برای کلمه «الله » است و با حضرت علی علیه السالم ارتباطی‬ ‫که کلمه «العلی» در عبارت پیشین به ِ‬
‫ندارد‪.‬‬

‫‪9.‬برای قرائت قرآن‪ ،‬بر خدا توکل نماییم و از او استمداد کنیم که ما را در این کار خیر موفق بدارد؛ زیرا قاری قرآن شدن‪ ،‬از عنایات‬
‫و توفیقات االهی و با تأییدات آسمانی است که نصیب هر کس نمی شود‪ .‬به گفته خواجه حافظ شیرازی‪:‬‬

‫تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش‬

‫سعدی نیز خوش سروده است‬

‫بخت و دولت به کاردانی نیست جز به تأیید آسمانی نیست‬

‫‪ 10.‬نیز به معصومان علیهم السالم و به ویژه پیامبر عزیز خدا علیه السالم و حضرت امیر مؤمنان و حضرت فاطمه زهرا و امام‬
‫حسن و امام حسین و امام زمان علیهم السالم توسل بجوییم و از آنان بخواهیم که ما را در امر تالوت قرآن پایدار بدارند؛ حافظ‬

‫ما بدان مقصد عالی نتوانیم رسیدهم مگر پیش نهد لطف شما گامی چند‬
‫ً‬
‫‪11.‬تالوت قرآن را با حضور قلب و توجه کامل و ادب نیکو و خالصانه و فروتنانه انجام دهیم‪ .‬مثال در این هنگام‪ ،‬با کسی شوخی‬
‫ننمایم و نخندیم و بگو و مگو نکنیم و به گونه ای قرآن را بخوانیم که گویی با خدا سخن می گوییم و خدا نیز با ما سخن می گوید‪:‬‬

‫‪12.‬قرآن را هنگام خواندن آیات‪ ،‬روی زمین نگذاریم؛ بلکه آن را بر جای بلندی‪ ،‬مانند َرحل یا میز قرار دهیم و یا آن را با دست‬
‫قرآن عظیم را محترم شمرده ایم‪« .‬روزی حضرت امام خمینی رحمه الله طبق معمول‬
‫هایمان بگیریم‪ .‬ما با انجام دادن این کار‪ِ ،‬‬
‫متوجه این امر شدند‪ ،‬بی درنگ آن را‬
‫ِ‬ ‫روی صندلی نشسته بودند که قرآنی آوردند و آن را روی زمین گذاشتند‪ .‬هنگامی که ایشان‬
‫برداشتند و روی میزی که در کنارشان بود‪ ،‬گذاشتند و فرمودند که قرآن را روی زمین نگذارید»‪.‬‬

‫صورت چهار زانو بنشینیم و چنانچه می توانیم‪ ،‬به چیزی یا به‬

‫ِ‬ ‫صورت دو زانو و اگر نمی توانیم‪ ،‬به‬
‫ِ‬ ‫‪13.‬هنگام خواندن قرآن‪ ،‬به‬
‫جایی تکیه ندهیم‪.‬‬

‫دیگر قرآن حسادت نورزیم و شخصیت‬

‫‪14.‬مواظب باشیم هنگامی که قاری و حافظ قرآن می شویم‪ ،‬نسبت به قاریان و حافظان ِ‬
‫آنان یا شیوه های آ موزشی و یا شاگردانشان را زیر سؤال نبریم و بر ضد آنان جوسازی و سمپاشی نکنیم‪ .‬به طور مثال‪ ،‬چنانچه‬
‫حافظ پنج جزء قرآن شدیم‪ ،‬نسبت به کسانی که حافظ سه جزء قرآن هستند و یا در صورتی که حافظ کل قرآن شدیم‪ ،‬نسبت به‬
‫کسانی که حافظ کل قرآن نیستند‪ ،‬احساس برتری و غرور کاذب ننماییم و فخر فروشی و جلوه فروشی نکنیم‪.‬‬

‫‪ 15.‬شایسته است که قرآن کریم را پیش از باز کردن و خواندن و پس از بستن آن ببوسیم و به پیشانی بگذاریم‪ .‬این کار‪ ،‬نوعی‬
‫احترام گذاشتن به قرآن مجید و عظیم است‪.‬‬

‫‪16.‬اگر بتوانیم‪ ،‬همیشه قرآن را روی َرحل و در محل یا اتاق مخصوصی برای تالوت بگذاریم تا هنگامی که وارد آن فضا می‬
‫شویم‪ ،‬خود به خود‪ ،‬انگیزه خواندن و تالوت آیات قرآن در وجود ما شعله ور گردد‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫کرمنی‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫هم‬ ‫‪17.‬پیش از خواندن آیات قرآن‪ ،‬این دعا را که برای مطالعه وارد شده است‪ ،‬بخوانیم‪«َ :‬ا ّلل ُه َّم أخرجنی من ُظ ُلمات َ‬
‫الو‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ َ‬ ‫افتح َع َلینا َأ َ‬
‫انشر َع َلینا َخزائ َن ُعلومک ب َر َ‬
‫حم ِتک یا أ َرح َم ّالر ِاحمین؛ خدایا! مرا از تاریکیهای پندار‬
‫ُ‬
‫و‬ ‫ک‬‫ت‬ ‫بواب َر َ‬
‫حم‬
‫َ َ ّ ُ َّ َ‬
‫نور الفهم‪ .‬اللهم‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِب ِ‬
‫بیرون بر و به روشنایی فهمیدن گرامی دار‪ .‬خدایا! درهای رحمت خویش را بر ما بگشا و گنجینه های دانشهای خود را بر ما پخش‬
‫کن‪ .‬به مهربانی ات‪ ،‬ای مهربان ترین مهربانان»!‬

‫‪ 18.‬مواظب باشیم که هنگام قرائت قرآن‪ ،‬مزاحم استراحت‪ ،‬آسایش‪ ،‬کار و مطالعه اعضای خانواده یا دوستان و یا دیگران نشویم‪.‬‬
‫به طور نمونه‪ ،‬قرآن را با صدای بلند نخوانیم یا صدای نوار قرآن را بلند ننماییم‪.‬‬
‫قرآنی خود و در جایی که دیگران حضور دارند‪ ،‬در‬
‫‪19.‬مواظب باشیم که هنگام تالوت و حفظ قرآن و یا تکرار و بازگویی محفوظات ِ‬
‫دام سمعه (شنواندن به دیگران) و یا (نشان دادن به دیگران) گرفتار نیاییم و با انجام دادن کار پسندیده ای‪ ،‬در دام ناپسندی نیفتیم‪.‬‬
‫ً‬
‫مثال با نیتی غیر ا لهی و ناخالصانه و در مجلس مهمانی‪ ،‬آیات قرآن را به گونه ای با خود زمزمه ننماییم که دیگران زمزمه هایمان‬
‫را بشنوند و یا حتی بدون زمزمه و با صدای آهسته قرآن نخوانیم؛ به گونه ای که حرکات لبهایمان را ببینند و خودمان نیز از جلوه‬
‫گریها و جلوه فروشیهای خودمان خوشمان بیاید‪.‬‬

‫‪ 20.‬هنگام قرائت قرآن‪ ،‬اگر به نام مبارک پیامبر محبوب خدا‪ ،‬حضرت محمد مصطفی علیه السالم رسیدیم‪ ،‬صلوات بفرستیم‪ .‬و‬
‫ُ‬
‫پیش یا پس از خواندن هر یک از سوره های «ضحی» تا «ناس»‪ ،‬یعنی هر کدام از سوره های نود و سوم تا صد و چهار دهم قرآن‪،‬‬
‫َ ُ َ‬
‫لله أ َکبر) بگوییم‪.‬‬‫تکبیر (ا‬
‫ُ‬
‫‪21.‬قرآن و به ویژه قرآنی را که برای تالوت برگزیده ایم‪ ،‬پاک و پاکیزه نگه داریم و آن را در جلد و جای مناسب قرار دهیم و در کنار‬
‫و حاشیه صفحات آن چیزی ننویسیم‪.‬‬

‫‪22.‬هنگام قرائت قرآن‪ ،‬هر گاه به آیات مربوط به «بهشت» رسیدیم‪ ،‬شادمان شویم و رفتن به بهشت را از خدا بخواهیم‪ .‬و هر گاه‬
‫به آیات مربوط به «جهنم» رسیدیم‪ ،‬غمگین شویم و به خدا پناه بریم‪.‬‬

‫‪ 23.‬چنان چه برای ما امکان داشته باشد‪ ،‬هنگام خواندن آیات قرآن‪ ،‬لباسی سفید و پاکیزه بر تن کنیم و عبایی نیکو بر دوش خود‬
‫معنوی بیشتری برای این کار‪ ،‬در ما به وجود آید‪.‬‬
‫ِ‬ ‫آمادگی‬
‫ِ‬ ‫بیندازیم تا‬

‫‪ 24.‬پیش از قرائت قرآن صلوات بفرستیم و پیش از خواندن و حفظ آیات و پس از آن نیز دعا کنیم و به ویژه دعاهایی را که پیشوایان‬
‫معصوم علیهم السالم در این مورد به ما آموخته اند‪ ،‬بخوانیم‪.‬‬

‫‪25.‬هنگام خواندن آیات وحیانی‪ ،‬محزون شویم یا به گریه در آییم و یا حتی خود را شبیه گریه کنندگان و محزونان کنیم‪.‬‬

‫‪26.‬قرآن را به صورت ترتیل و شمرده شمرده و با درنگ کردن بر محلهای وقف در آیات‪ ،‬بخوانیم‪.‬‬

‫‪27.‬به قرآن نگاه کنیم‪ ،‬حتی اگر حافظ قرآن باشیم‪.‬‬

‫هنگامی که قرآن را تالوت می کنیم‪ ،‬بدنمان پوشیده باشد‪.‬‬

‫‪29.‬تا آن جا که می توانیم قرآن را با صدای نیکو بخوانیم‪.‬‬

‫‪30.‬هنگامی که قرآن خوانده می شود‪ ،‬ساکت شویم و به آن گوش فرا دهیم‪.‬‬

‫‪31.‬قرآن را با لحن و لهجه عربی بخوانیم‪.‬‬

‫‪32.‬پسندیده تر است که قرآن را در مکانهای مناسب‪ ،‬مانند مساجد بخوانیم‪.‬‬

‫واجب گفته شده در قرآن را انجام دهیم و کارهای‬
‫‪33.‬خود را وظیفه مند بدانیم که به آیات قرآن عمل کنیم؛ بدین معنی که کارهای ِ‬
‫مکروه‬
‫ِ‬ ‫مستحب مذکور در قرآن عمل نماییم و از کارهای‬
‫ِ‬ ‫حرام گفته شده در آن را ترک کنیم و نیز تا آنجا که می توانیم به کارهای‬
‫ِ‬
‫گفته شده در آن خودداری ورزیم‪.‬‬

‫‪ 34.‬شایسته است ثواب هایی را که بر اثر قرائت قرآن نصیبمان می شود‪ ،‬به معصومان و امامزادگان علیهم السالم ‪ ،‬شهیدان‪ ،‬و‬
‫بزرگان و استادان و در گذشتگان خود‪ ،‬پدر و مادر و برادر و خواهر و فرزندان خویش‪ ،‬بستگان‪ ،‬آشنایان و دوستان خود نیز هدیه‬
‫کنیم‪.‬‬

‫‪35.‬پسندیده است که در برنامه قرائت قرآن خود‪ ،‬ختم قرآن نیز داشته باشیم‪.‬‬

‫‪36.‬قرآن یا قسمتی از آن را همیشه همراه خود داشته باشیم و هر روز از روی آن بخوانیم‪.‬‬

‫‪ 37.‬پس از تالوت آیات یا سوره ها و یا جزءهای قرآن‪ ،‬خدای را سپاس گوییم و شکر او را به جای آوریم تا توفیقات ما را در این راه‬
‫افزون تر کند‪:‬‬

‫‪ 38.‬اگر پس از مدتی قرائت قرآن‪ ،‬جزء قاریان خوب قرآن قرار گرفتیم‪ ،‬به تعلیم و تربیت قاری قرآن نیز بپردازیم و مطالعات و‬
‫تربیت‬ ‫ُ‬
‫تحقیقات و تجربه ها و روشهای خود را در اختیار دیگران بگذاریم و مواظب باشیم که در این کار‪ ،‬بخل نورزیم؛ زیرا تعلیم و ِ‬
‫ثواب فراوان است و خرسندی خدای رحمان و معصومان و به ویژه امام زمان‬ ‫حتی یک قاری قرآن‪ ،‬بسیار مهم و با ارزش و دارای ِ‬
‫علیه السالم را به همراه دارد‪.‬‬

‫‪39.‬قرائت قرآن‪ ،‬افزون بر آداب ظاهری‪ ،‬آداب باطنی نیز دارد وبرخی از آنها عبارت است از‪:‬‬

‫یک‪ .‬فهمیدن اصل کالم الهی؛‬

‫دو‪ .‬بزرگ شمردن قرآن؛‬

‫ً‬
‫سه‪ .‬حضور قلب و نیت خالصانه داشتن (که قبال نیز به آن اشاره شد)؛‬

‫چهار‪ .‬تدبر و تفکر کردن در آیات قرآن و توجه داشتن به معانی آن؛‬

‫پنج‪ .‬تأثیر پذیرفتن از آیات قرآن؛‬

‫شش‪ .‬خود را مخاطب آیات قرآن و امر و نهی های آن دانستن‪.‬‬