PN-87/C-96001

Paliwa gazowe rozprowadzane wspólną siecią i przeznaczone

dla gospodarki komunalnej
(Wyciąg)

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są paliwa gazowe pochodzenia naturalnego i paliwa
wytwarzane sztucznie oraz ich mieszaniny, rozprowadzane wspólną siecią i używane w
gospodarce komunalnej do celów energetycznych.
1.2. Zakres stosowania normy. Norma obowiązuje producentów i dostawców paliw gazowych,
w proce­sach wytwarzania, uzdatniania, przesyłania i rozprowa­dzania ich wspólną siecią.
1.3. Określenia
1.3.1. metr sześcienny gazu (m3) — ilość suchego gazu zawarta w objętości 1 m3 przy ciśnieniu
101,325 kPa i temperaturze 0°C.
1.3.2. liczba Wobbego (W) — stosunek liczby wyraża­jącej wielkość ciepła spalania gazu w
MJ/m3 do pier­wiastka kwadratowego liczby wyrażającej gęstość względną gazu.
1.3.3. wartość nominalna liczby Wobbego — średnia wartość, dla której są produkowane
urządzenia gazowe.
1.3.4. liczba Wobbego dolna (Wi) — liczba Wobbego odniesiona do wartości opałowej.
1.3.5. wspólna sieć gazowa — urządzenia techniczne, które służą do przesyłania paliw do więcej
niż jednego odbiorcy i pozostają w zarządzie wyznaczonych jed­nostek organizacyjnych.
1.3.6. producent — przedsiębiorstwo wytwarzające lub wydobywające paliwa gazowe albo
zakupujące pali­wa gazowe z importu w celu odsprzedaży dostawcy.
1.3.7. dostawca — jednostka organizacyjna przedsię­biorstwa zakupująca paliwa gazowe od
producentów i sprzedająca je za pomocą wspólnej sieci odbiorcom.
1.3.8. punkt zdawczo-odbiorczy — zespół urządzeń lub urządzenie pomiarowe, przeznaczone
do kontroli i rozliczania parametrów stanowiących warunki dosta­wy — odbioru paliw gazowych.
1.3.9. Pozostałe określenia — wg BN-72/0540-01/02.
2. PODZIAŁ I OZNACZENIE

2.1. Grupy paliw gazowych. W zależności od sposobu uzyskiwania, paliwa gazowe stosowane
w gospodarce komunalnej dzieli się na następujące grupy:
a) grupa I (GS) — gazy sztuczne z przetworzenia paliw stałych i ciekłych oraz ich mieszaniny z gazami
ziemnymi i propanobutanowymi; grupa obejmuje trzy podgrupy: 25; 30 i 35,
b) grupa II (GZ) — gazy ziemne pochodzenia natu­ralnego, których głównym składnikiem jest metan (gazy
wysokometanowe, zaazotowane, kopalniane); grupa obejmuje pięć podgrup: 25; 30; 35; 41 i 50,
c) grupa III (GPB) — propanobutan techniczny (ga­zy węglowodorowe płynne C3—C4) — wg PN-82/C-96000,
d) grupa IV (GP) — mieszaniny propanobutanu technicznego z powietrzem, będące w warunkach nor­malnych
gazami, o symbolu 25.
2.2. Podgrupy paliw gazowych — wg tabl. 1.
Tablica 1
Liczby Wobbego paliwa, W 1)
Podgrupa dopuszczalny wartość
zakres zmian nominalna
MJ/m3
25 23,0 ¸ 27,0 25
30 27,0 ¸ 32,5 30
35 32,5 ¸ 37,5 35
 41 37,5 ¸ 45,0 41
50 45,0 ¸ 54,0 50
1) Liczby Wobbego W , odniesione do wartości opałowej
i
(dolne) podano w załączniku 1.

2.3. Przykład oznaczenia gazu ziemnego (grupa II) o liczbie Wobbego 35

GZ-35 PN-87/C-96001
SWW 0222-3

3. WYMAGANIA I BADANIA

3.1. Wymagania dotyczące pobierania próbek i metody badań dla:

a) gazów grupy I (GS — gazy sztuczne) wg tabl. 2,
b) gazów grupy II (GZ — gazy ziemne) wg tabl. 3,
c) gazów grupy III (GPB — propanobutan techniczny C3—C4) wg PN-82/C-96000,
d) gazów grupy IV (GP — mieszaniny C3—C4 z powietrzem) wg tabl. 4.

Tablica 2. Wymagania, pobieranie próbek, metody badań dla gazów z przerobu paliw stałych i ciekłych i ich
mieszaniny z gazami ziemnymi i propanobutanowymi grupy I — GS
Podgrupa
Wymagania Pobieranie próbek wg Metody badań wg
25 30 35
1 2 3 4 5 6
3 BN-75/0540-02 w wg PN-85/C-
a) Liczba Wobbego, MJ/m ,
— zakres wartości 23,0÷27,0 27,0÷32,5 32,5÷37,5 sposób bezpośredni 04757
— wartość nominalna 25 30 35 lub pośredni
b) Ciepło spalania, MJ/m3, nie mniej 16,5 18,5 20,0 wg PN-85/C-
niż 04757 albo wg
1) PN-86/C-96002
c) Wartość opałowa, MJ/m3, nie 15,0 16,5 17,5
mniej niż
d) Zawartość wodoru (H2) (udział BN-75/0540-02 w PN-73/C-
objętościowy, %(V/V), nie mniej 33,0 33,0 33,0 sposób pośredni 04759/01
niż PN-75/C-
04759/03
BN-70/0543-12
e) Zawartość siarkowodoru (H2S) BN-75/0540-02 w BN-89/0541-03/05
mg/m3, nie więcej niż 20 20 20 sposób pośredni lub
lub siarki siarkowodorowej SH2S bezpośredni BN-75/0541-03/08
19 19 19 BN-75/0541-03/09
mg/m3, nie więcej niż
f) Zawartość amoniaku (NH3), BN-75/0540-02 w BN-75/0541-05
3
mg/m , nie więcej niż 5 5 5 sposób bezpośredni
g) Zawartość benzolu (C6H6 i BN-75/0540-02 w BN-76/0541-10
homologi), g/m3, nie więcej niż 3 3 3 sposób bezpośredni
h) Zawartość naftalenu (C10H8), BN-75/0540-02 w BN-75/0541-08
mg/m3, nie więcej niż sposób pośredni lub
— w okresie od 1 kwietnia do 30 bezpośredni
września 100 100 100
— w okresie od 1 października do
31 marca 50 50 50
i) Zawartość smoły i oleju, g/m3, nie BN-75/0540-02 w BN-85/0541-06
więcej niż 0,3 0,3 0,3 sposób bezpośredni
j) Zawartość wilgoci wyrażona PN-81/C-04755
temperaturą punktu rosy przy
ciśnieniach do 2 MPa, oC:
— w okresie od 1 kwietnia do 30 — punkt rosy dla
września, nie więcej niż 20 20 20 określonego
 — w okresie od 1 października do ciśnienia gazu w
31 marca, nie więcej niż 0 0 0 gazociągu należy
odczytać
z wykresu
(załącznik 2)
k) Intensywność zapachu w stopniu BN-75/0540-02 w BN-78/0547-01/05
2÷3 wg BN-74/0547-01 przy sposób pośredni
stężeniu w powietrzu, %(V/V), 0,05 0,05 0,05
nie więcej niż
l) Ciśnienie nominalne gazu przed
aparatami gazowymi, kPa 0,8 1,0 1,0 — —
— dopuszczalne wahania ciśnienia, +0,3 ±0,2 ±0,2
kPa –0,2 — —
1) Przy analizach rozjemczych stosować metodę wg PN-85/C-04757.

Tablica 3. Wymagania, pobieranie próbek, metody badań dla gazów ziemnych grupy II — GZ
Podgrupa Pobieranie Metoda badań
Wymagania
25 30 35 41,5 50 próbek wg wg
1 2 3 4 5 6 7 8
a) Liczba Wobbego, MJ/m3, BN-75/0540- PN-85/C-04757
— zakres wartości 23,0÷27,0 27,0÷32,5 32,5÷37,5 37,5÷45,0 45,0÷54,0 02 w sposób
— wartość nominalna 25 30 35 41,5 50 bezpośredni
lub pośredni
b) Ciepło spalania, MJ/m3, nie 18,0 22,0 26,0 30,0 34,0 BN-84/0532- PN-85/C-04757
mniej niż 01 1)
lub lub
c) Wartość opałowa, MJ/m3, nie 16,0 20,0 24,0 27,0 31,0 PN-86/C-96002
BN-75/0540-
mniej niż
02 w sposób
d) Zawartość węglowodorów pośredni lub PN-85/C-96003
C5+, %(V/V), nie mniej niż 0,37 0,37 0,37 0,37 0,37 bezpośredni R1)
e) Zawartość siarkowodoru (H2S) BN-84/0532- PN-86/C-
mg/m3, nie więcej niż 20 20 20 20 20 01 04111 R2)
lub siarki
19 19 19 19 19
iarkowodorowej mg/m3,
nie więcej niż
f) Zawartość siarki całkowitej, BN-84/0532- BN-74/0541-
mg/m3, nie więcej niż 40 40 40 40 40 01 03/04
g) Zawartość rtęci (Hg), mg/m3, BN-83/0541- BN-83/0541-13
nie więcej niż 30 30 30 40 40 13
h) Zawartość pyłu, mg/m3, nie 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 — —
więcej niż
) Temperatura punktu rosy, przy
nadciśnieniach do 4 MPa, oC:
— w okresie od 1 kwietnia do
30 września, nie więcej niż +5 +5 +5 +5 +5 BN-84/0532- PN-85/C-04756
— w okresie od 1 października 01 R3)
do 31 marca, nie więcej niż –10 –10 –10 –10 –10
) Intensywność zapachu w BN-75/0540- BN-78/0547-
topniu 2÷3 wg BN-74/0547- 02 01/05
01/01 przy stężeniu 1,5 1,5 1,5 1,0 1,0
w powietrzu, %, nie więcej niż
k) Ciśnienie nominalne gazu
przed aparatami gazowymi, 0,8 1,3 1,3 2,0 2,0 — —
kPa +0,3 +0,3 +0,3 +0,3 +0,5 — —
— dopuszczalne wahania –0,2 –0,25 –0,25 –0,25 –0,4 — —
ciśnienia, kPa
) Przy analizach rozjemczych stosować metodę wg PN-85/C-04757.
 Tablica 4. Wymagania, pobieranie próbek, metody badań. Mieszaniny propanobutanu technicznego
z powietrzem. Grupa IV — GP
Wymagania Pobieranie próbek wg Metody badań wg
1 2 3 4
a) Liczba Wobbego, MJ/m3, BN-75/0540-02 w sposób PN-85/C-04757
— zakres wartości 23,0÷27,0 bezpośredni lub pośredni
— wartość nominalna 25,0
b) Ciepło spalania, MJ/m3, nie mniej niż 24,0 BN-84/0532-01 PN-85/C-04757
BN-75/0540-02 w sposób lub
c) Wartość opałowa, MJ/m3, nie mniej niż 22,0
bezpośredni lub pośredni PN-86/C-96002
d) Zawartość pyłu, mg/m3, nie więcej niż 0,5 — —
e) Intensywność zapachu w stopniu 2÷3
wg BN-74/0547-01/01, przy stężeniu
w powietrzu, %, nie więcej niż 1,5 — BN-78/0547-01/05
f) Ciśnienie nominalne gazu przed
aparatami gazowymi, kPa 0,8 — —
— dopuszczalne wahania ciśnienia, kPa +0,3
–0,2
3.2. Miejsce pobierania próbek. Próbki paliw gazowych do badań kontrolnych należy pobierać
w punktach zdawczo-odbiorczych wspólnej sieci.
3.3. Program badań 1) — wg tabl. 5.
Tablica 5. Program badań.
Grupa gazu Rodzaj oznaczania Wykonanie oznaczania
1 2 3
I GS Oznaczanie:
— liczby Wobbego
— ciepła spalania
— wartości opałowej
— zawartości wodoru
— zawartości siarkowodoru
— zawartości amoniaku
— zawartości naftalenu
— zawartości smoły i olejów 1 raz na dobę
— zawartości benzolu
— zawartości wilgoci 1 raz na tydzień
Sprawdzanie zapachu wg BN-78/0547-01/04
II GZ Oznaczanie:
— liczby Wobbego 2)
— ciepła spalania 2)
— wartości opałowej 2)
— zawartości siarkowodoru
— zawartości rtęci 1 raz na dobę
Oznaczanie zawartości węglowodorów C5+ 1 raz na 2 tygodnie
Oznaczanie temperatury punktu rosy:
— w okresie od 1 października do 31 marca 1 raz na dobę
— w okresie od 1 kwietnia do 30 września 1 raz na 2 tygodnie
Oznaczanie zawartości:
— siarki całkowitej
— pyłu 1 raz na kwartał
Sprawdzanie zapachu wg BN-78/0547-01/04
IV GP Oznaczanie liczby Wobbego 1 raz na dobę
Oznaczanie:
— ciepła spalania
— wartości opałowej 1 raz na 2 tygodnie
Oznaczanie:
— temperatury punktu rosy
— zawartości pyłu 1 raz na kwartał
 Sprawdzanie zapachu wg BN-78/0547-01/04
1) Wykonuje dostawca.
2) Ze źródeł o stałym składzie 1 raz na kwartał.

...................
ZAŁĄCZNIK 1
ZESTAWIENIE PODGRUP GAZÓW WG DOLNEJ LICZBY WOBBEGO

Właściwości paliw gazowych w niektórych normach zagranicznych określone są liczbą Wobbego

dolną Wi (odniesioną do wartości opałowej gazu).
Podział na podgrupy paliw gazowych wyrażony w wartościach Wi, podano w tablicy.

Określenie pod Liczby Wobbego paliwa Wi, MJ/m3

grupy wg tabl. 1 dopuszczalny zakres
wartość nominalna
zmian
25 20,7¸24,3 22,5
30 24,3¸29,3 27,0
35 29,3¸33,8 31,5
41 33,8¸40,5 37,4
50 40,5¸50,6 45,0
ZAŁĄCZNIK 2

WYKRES ZAWARTOŚCI WILGOCI I TEMPERATURY PUNKTU ROSY

W ZALEŻNOŚCI OD CIŚNIENIA GAZU
 INFORMACJE DODATKOWE
...................
3. Normy związane
PN-82/C-96000 Przetwory naftowe. Gazy węglowodorowe (płyn­ne C3—C4)
BN-72/0540-01/02 Gazownictwo. Podstawowe nazwy i określenia R4)
Pozostałe normy związane podano w tabl. 2, 3, 4 i 5.
....................
R1) Obecnie: PN-ISO 7941:1993 Techniczny propan i butan. Analiza metodą chromatografii gazowej.
R2) Obecnie: PN-93/C-96011.03 Gaz ziemny. Oznaczanie związków siarki. Oznaczanie siarkowodoru, siarki merkaptanowej i siarki w formie tlenosiarczku węgla metodą potencjometryczną.
R3) Obecnie: PN-93/C-04756 Analiza gazu. Oznaczanie punktu rosy wody dla gazu ziemnego. Higrometry z kondensacją na chłodzonej powierzchni.
R4) Obecnie: PN-C-96004-4:1994 Gazownictwo. Terminologia. Urządzenia gazowe powszechnego użytku. i PN-M-34500:1998 Gazownictwo. Uzdatnianie, rozprowadzanie oraz magazynowanie paliw gazowych.
Terminologia.