Professional Documents
Culture Documents
Phân Tích Bài Thơ Về Tiểu Đội Xe Không Kính Báo QĐND 2
Phân Tích Bài Thơ Về Tiểu Đội Xe Không Kính Báo QĐND 2
Lời bình:
Trong chùm thơ bốn bài của Phạm Tiến Duật đoạt
giải nhất cuộc thi thơ Tuần báo Văn nghệ năm 1969, có
chiến sĩ lái xe, thanh niên xung phong trên con đường huyền
thoại ấy. "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" là một trong ba
bài ấy. Khi in lại bài thơ này, có nhà biên tập có ý muốn bỏ đi
ba chữ đầu tiên, chỉ để lại "Tiểu đội xe không kính", với lý
luận rằng “ba chữ bài thơ về là thừa ra, vì ai đọc lên chẳng
biết đây là bài thơ”. Như vậy là chưa hiểu được ý của tác giả.
Ở bài thơ này, để nói sự lạc quan của lính vận tải trên đường
Trường Sơn, tác giả nhìn thực tế bằng con mắt chiến sĩ lái
xe: Mọi gian khổ, khó khăn chỉ là chuyện vặt, xe không có
kính có cái hay, cái được mà xe có kính không có! Hay nói
một cách khác, tác giả viết bài thơ này để ngợi ca tiểu đội xe
chữ bài thơ về nằm ở đầu đề. Để hiểu được hoàn cảnh ra
đời của bài thơ này, chúng ta cùng nhắc lại một thực tế:
chúng ta đã chở vào chiến trường miền Nam hơn một triệu
phá hủy mất 90 nghìn tấn hàng và 14.500 xe, máy. Chính
Phạm Tiến Duật từng viết: “Mỗi trọng điểm là một nghĩa địa
ô tô. Xác xe cháy ngổn ngang lưng đèo, đỉnh núi”. Biết bao
chiếc xe đã được thu gom, chắp nhặt từ các nghĩa địa ô tô đó.
Chỉ cần có bánh xe, máy nổ là coi như còn xe. Và tất nhiên,
người ta phải chắp nhặt những bộ phận sót lại ở những chiếc
có biết bao tiểu đội xe vận tải có những chiếc xe như thế
chạy, chở hàng đã hoạt động trên đường Trường Sơn, thế thì
mất kính có thấm tháp gì đâu ngoài việc tạo sự phóng túng
cho anh cái thế ung dung ngồi trong buồng lái mà không có
Sao trời và cánh chim là biểu tượng của ban đêm và ban
những năm tháng ấy, xe chạy đêm là chính để tránh máy bay
Mỹ. Lòng yêu những con đường của người lái xe được tác
chạy thẳng vào tim”, chạy thẳng được vì không có kính ngăn
lại!
Thế thì không có kính không đem lại những khó khăn gì hay
sao? Có chứ, nhưng khó khăn xoàng không mảy may ảnh
Điệp ngữ ừ thì thể hiện sự tất yếu đã biết, là một lẽ tất nhiên
đã lường trước. Bụi chỉ làm trắng tóc lính trẻ, chỉ gây chuyện
Qua hai khổ thơ coi chuyện khó khăn do việc xe không có
kính mang lại là chuyện vặt, tác giả trở lại khai thác cái thuận
tình đồng đội, đồng chí, tình những người lính lái xe trên
tuyến lửa:
Động tác bắt tay nhau vồn vã này không thể làm được khi xe
có kính!
Phạm Tiến Duật là nhà thơ tiêu biểu thế hệ nhà thơ thời chiến
tranh chống Mỹ, những người luôn khai thác ở lính tinh thần
lạc quan, coi thường gian khổ, chắt lọc ngọt ngào từ cay
đắng, tìm kiếm thuận lợi từ khó khăn. Bên cạnh đó, ý thức
trách nhiệm của thế hệ nhà thơ này cũng luôn thường trực:
Tất cả vì công cuộc giải phóng miền Nam. Đọc khổ cuối bài
thơ này, chúng ta không chỉ biết được rằng tiểu đội xe không
kính chỉ là một ví dụ, còn bao chiếc xe nữa thiếu nhiều thứ
Trong khổ thơ này có một chữ mà tác giả và bạn đọc đều
chưa ưng ý, đó là chữ xước, bởi từ đó quá nhẹ, nên dùng cho
những chiếc xe con sang trọng bị va quệt nhẹ tróc sơn, hơn là
thùng xe chỉ còn lại vài thanh xơ tướp hoặc gẫy gập, cháy
sém. Đã có lần chính tác giả muốn sửa lại từ này, nhưng lại
Nói về ngôn ngữ của bài thơ này, nhà thơ Phạm Tiến Duật
tâm sự: “Tôi không tự cho tôi cái quyền quy định phạm vi
ngôn ngữ cho từng bài thơ. Mỗi bài thơ có một văn hóa
riêng, ngôn ngữ riêng”. Và theo tôi, ngôn ngữ trong bài thơ
này là ngôn ngữ của lính, chính xác hơn là ngôn ngữ của
cánh lính lái xe rất phù hợp với nội dung coi thường gian
khổ, hy sinh… trong hoàn cảnh thiếu thốn mọi thứ và cái
Vương Trọng
Lời bình
AUDIO / PODCAST
Bản tin Quân sự-Quốc phòng ngày 29-
10: Bộ đội Biên phòng tích cực phòng,
chống thiên tai, vi phạm trên biển
Bản tin Quân sự-Quốc phòng ngày 28-
10: Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng thăm
quân dân đảo Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh
Trung tướng Vương Thừa Vũ - người con
ưu tú của Thủ đô Hà Nội - Bài 1: Người
dẫn dắt Đại đoàn Quân tiên phong
ĐỌC BÁO IN
ĐỌC NHIỀU