Teoria pytań

Budowa pytania

Pytania= partykuła pytajna/zaimek pytający + datum quaestionis + znak

zapytania

Partykuła pytajna/zaimek pytający→ Kto, co, kogo, gdzie, kiedy, jak, dlaczego

Datum quaestionis→ zdanie oznajmujące lub fragment takiego zdania; założenia pytania
 Pytania można podzielić na:
Pytania nie są zdaniami
- Pytania na serio,
w sensie logicznym, - Pytania retoryczne i pytania dydaktyczne
ponieważ nie opisują
one rzeczywistości;
wyrażają myśl niepełną
 Założenia pytania

Pozytywne Negatywne

Jeżeli oba założenia są zgodne z rzeczywistością

to pytanie nazywamy WŁAŚCIWYM (trafnym)

Jeżeli któreś z danego pytania jest fałszywe, to pytania

jest NIEWŁAŚCIWE (nietrafne)
“Kto otrzymał stypendium?”
“Na które kierunki studiów wymagana jest
P: Istnieje ktoś, kto je otrzymał matura?”

N: Istnieje ktoś, kto nie dostał stypendium Odp.: “Matura jest wymagana na wszystkie
kierunki studiów”

Tutaj nie można dać prawdziwej odpowiedzi

wprost
PYTANIE WŁAŚCIWE

PYTANIE NIEWŁAŚCIWE
 Ze względu na rodzaj partykuły pytajnej lub zaimka
wyróżniamy dwa rodzaje pytań

Pytania rozstrzygnięcia Pytania dopełniające

Dwuczłonowe Wieloczłonowe

Budowa pyt. rozstrzygającego: Partykuła pytajna “czy” + zd. w sensie logicznym

 Pytania dwuczłonowe

Budowa: “Czy + p + ?” Aby poprawnie odpowiedzieć na takie pytanie,

należy rozstrzygnąć, które z dwóch możliwych
odpowiedzi jest prawdziwe
Istnieją dwie możliwe odpowiedzi:

Twierdząca (p) Przykład: “Czy Ziemia jest planetą?”

Przecząca (~p) 1) Ziemia jest planetą

2) Ziemia nie jest planetą
Założeniem dwuczłonowego pytania
rozstrzygającego “Czy p?” jest PRAWDA
LOGICZNA:
“pν~p” (prawo WYŁĄCZONEGO ŚRODKA)
Prawo to sugeruje, że każde tego rodzaju pytanie
jest poprawne; czyli jedna z dwóch odpowiedzi
jest zawsze prawdziwa
z łac. tertium non datur; dosł.: trzeciej
możliwości nie ma
Mogą one być również źle postawione (fałszywe)
Przykład: “Czy Piotr odnalazł paszport?” →
pojawia się domyślne stwierdzenie, że Piotr
zgubił paszport
Gdyby nie zgubił paszportu to obydwie możliwe
odpowiedzi (tak/nie) byłyby fałszywe
Poprawna odpowiedź na takie pytanie:
“Piotr nie zgubił paszportu” → w ten sposób
znosimy fałszywe założenia
 Pytania wieloczłonowe

Takie pytanie, w którym partykuła pytajna “czy” występuje kilka razy

Budowa: “Czy + … + czy + … + czy + …?”

Przykład: “Czy największym miastem w Polsce jest Warszawa, czy Wrocław, czy
Łódź?”
 Wszystkie pytania, które nie należą do pytań
rozstrzygnięcia są klasą pytań dopełnienia

Wyróżnia się:
1) Pytania wymagające prostego dopełnienia, które rozpoczynają się od takich zaimków
pytających jak: “kto”, “co”, “który”, “gdzie”, “kiedy”,

2) Pytania wymagające wyjaśnienia, rozpoczynające się od zaimków (lub zwrotów): “dlaczego”,

“w jakim celu”

3) Pytania wymagające narracji, rozpoczynające się od zwrotów: “jak” (przebiegało to

zdarzenie), “jak” (przedstawia się sytuacja)
 Pytania wymagające prostego dopełnienia

Budowa: Kto/co/który/gdzie + fragment zdania w Schemat pytania i odpowiedzi

sensie logicznym
Pyt.: “Kto napisał Iliadę?”
Pytanie takie wyznacza gotowy schemat oczekiwanej
Odp.: “X napisał Iliadę”
odpowiedzi nazywany OSNOWĄ PYTANIA
(niewiadoma pytania + tzw. dane pytania) Zakres niewiadomej X to zbiór autorów

To pytanie jest zgodne z osnową → stanowi rezultat

podstawienia za X dowolnej nazwy indywidualnej z
zakresu niewiadomej)

Nazywa się to ODPOWIEDZIAMI WŁAŚCIWYMI

Pytania prostego dopełnienia oraz pytania Pytania wymagające wyjaśnień lub narracji są
rozstrzygające nazywane są PYTANIAMI nazywane PYTANIAMI OTWARTYMI
ZAMKNIĘTYMI

Dają nam dużą swobodę narracji

 Pytania zamknięte mogą mieć odpowiedź

Całkowitą Częściową
Odpowiedź całkowita= odpowiedź właściwa lub Częściowa, gdy eliminuje część możliwych
taka odpowiedź pośrednia, z której właściwa
odpowiedzi bezpośrednich
odpowiedź wynika

Przykład: “Czy Piotr zna łacinę?” Przykład: “Kto napisał Kordiana?”

Odp.: “Piotr jest magistrem filologii klasycznej” Odp.: “Któryś z polskich romantyków” →
odpowiedź częściowa, która zacieśnia
zakres niewiadomej pytania
Dziękuję za uwagę