Budowa i funkcje komórki, rodzaje komórek

Komórka jest podstawowa jednostką strukturalną i funkcjonalną systemów ożywionych

1. Poziomy organizacji komórkowej

- organizmy jednokomórkowe: bakterie, protisty, grzyby

- formy kolonijne: bakterie, protisty, grzyby

- organizmy wielokomórkowe: grzyby, rośliny, zwierzęta

2. Rozmiary i kształty komórek

- maja różne rozmiary (większość bardzo mała, widoczna tylko pod mikroskopem, duza to np. jajo
ptaka) i kształty. Komórki są małe bo to usprawnia efektywność transportu substancji do komórki i w
jej obrębie.

3. Rodzaje komórek i ich budowa

a) komórki prokariotyczne np. bakterii, nie maja jądra

b) eukariotyczne np. rosliny, zwierzęta, grzyby , maja jądro

cechy wspólne: maja blone komorkowa, wnętrze wypelnia cytozol -wodny roztwor, material
genetyczny ma postac DNA, zawierają rybosomy

4. Główne struktury komórkowe

- jądro

- mitochondria

- chloroplasty

- siateczka śródplazmatyczna szorstka

- siateczka śródplazmatyczna gladka

- aparat Golgiego

- lizosomy

- peroksysomy

- wakuole

- rybosomy

- centrosomy
Błony biologiczne

1. Funkcje

- naturalne bariery ochronne

- odbierają sygnały z otoczenia

- pośrednicza w wymianie substancji

2. Budowa

- składają się glownie z białek i lipidów dlatego nazywają się błonami białkowo-lipidowymi

a) dwuwarstwa lipidowa

b) cholesterol

3. Właściwości

- mają charakter płynny

- są asymetryczne

- mają charakter półprzepuszczalny

Transport przez błony biologiczne

1. Rodzaje transportów przez błonę komórkową

Ze względu na nakład energetyczny transport błonowy dzielimy na:

a) bierny (pasywny):

- dyfuzja prosta- jeżeli substancje przenikają bezpośrednio przez dwuwarstwę lipidową

- dyfuzja ułatwiona – transport z udziałem białek błonowych

b) czynny (aktywny)

Osmoza – odmiana dyfuzji prostej, która polega na przenikaniu wody przez błonę biologiczną

Rodzaje transportu aktywnego:

-uniport

-symport

-antyport
Transport pęcherzykowy

-endocytoza – to transport ze środowiska komórki do jej wnętrza

-egzocytoza – to transport z wnętrza komórki na zewnątrz

Budowa i funkcje jądra komórkowego

Budowa jądra:

-otoczka jądrowa

- kariolimfa (białka enzymatyczne i RNA)

Etapy upakowania DNA w jądrze komórkowym:

-dwuniciowa heliksa DNA

- chromatyna w postaci sznura nukleosomów

- włókno chromatyny o szerokości 30nm

- fragment chromosomu w formie rozproszonej

- fragment chromosomu w formie skondensowanej

- chromosom metafazowy

Funkcje jądra:

- zawiera materiał genetyczny

- kontroluje przebieg większości procesów życiowych komórki i umożliwia jej podział

Cytozol – koloidalny roztwór wody

Ruchy cytoplazmy:

-rotacyjny

- cyrkulacyjny

- pulsujący

Cytoszkielet- podstawowy element cytoplazmy

Mitochondra i plastydy

Mitochondria budowa i funkcje

Budowa: - otoczona dwiema błonami białkowo-lipidowymi (zewnętrzna gładka) (wewnętrzna

pofałdowana)

- przestrzań międzybiałkowa wypełniona macieżą

- zawiera swoje własne DNA

Funkcje: - centra energetyczne

- zachodzi w nich proces utleniania komórkowego

- uwolniona w tym procesie energia zamieniana jest w ATP

Plastydy budowa i funkcje

Budowa: - występują w komórkach roślinnych

- otoczone wieloma błonami

- zawierają swoje własne DNA

- wnętrze wypełnia stroma

- w nich znajdują się tylakoidy

- wśród barwników wyróżniamy:

a) chloroplasty, w których zachodzi fotosynteza

b) karotenoidy, leukoplasty

Funkcje: - funkcja przeprowadzania fotosyntezy

6 CO2 + 6H2O -> C6H12O6 + CO2

Teoria endosymbiozy – zakłada ona, że przed miliardem lat prokariotyczne zostały zdolne do
oddychania