Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 120

a'guf w mwif o d e f ; 20 10 ckEjref

2010 Spf? ryck uúLOD;tk


mh a usmuf H;az, Ofwnf
a cwf axmifaom
a us;rI
yck u ú L pmayqk ? usrf ; pmay 'k w d , qk

jrefrmhausmufacwf,Ofaus;rI
a'gufwmwifodef; (blrdaA')

wnf;jzwfol - a':wifwif0if; ('DZifbmrGef;)


pmwnf; (wm0efcH)
tzHk;'DZkdif; - aX;vGifaqG

pmayAdrmefxkwf jynfolYvufpGJpmpOf

a'gufwmwifodef; . . . . .1
2011 ckESpa'guf
f? yxrtBud
w mwifrof? d tk
e f ;yfa& 1500 jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI

'dkhwm0efta&;oHk;yg;
wefzdk; ( 700 ) usyf
Ä jynfaxmifpk rNydKuGJa&; 'dkYta&;
Ä wkdif;&if;om; pnf;vHk;nDnGwfrI rNydKuGJa&; 'dkYta&;
Ä tcsKyftjcmtmPm wnfwHhckdifNrJa&; 'dkYta&;

yHEk ydS af &;ESiphf mtkyx f w k af 0a&;vkyif ef;


pmayAdrmef pmwnf;rSL;csKyfu
rSwyf w kH iftrSwf 07492 jzifh yHEk ydS í f
rSwyf wkH iftrSwf 03911 jzifh xkwaf 0onf/
*sDwpD yD EkH ydS pf uf½w
kH iG f yHEk ydS o
f nf/

a'gufwmwifodef; . . . . .2
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI
pOf taMumif;t&m pmrsufESm
tcef; (7) 86
jy'g;vif;vdkP*f l ESihf owåaA'tjrif
rmwdum
tcef; (8) 98
pOf taMumif;t&m pmrsufESm a0ykvv ’ kdP*f l ausmufacwf,Ofaus;rI
tcef; (9) 116
-ed'gef;
Aka'¨gZdaemvdkP*f l ausmufacwf,Ofaus;rI
tcef; (1) 1 tcef; (10) 126
tnmom;,Ofaus;rI rdk;NAJvkdP*f l ausmufacwf,Ofaus;rI
tcef; (2) 5
tcef; (11) 141
tnmom;,Ofaus;rIwGifyg0ifonfhf
ausmufvufeufrsm;ESihf awGU&So
d nfhae&mrsm; jrif;rxdvkdP*f l ausmufacwf,Ofaus;rI
tcef; (3) 9 tcef; (12) 154
ausmufvufeufrsm;jyKvkyfonfh z,fcHkvkdP*f l ausmufacwf,Ofaus;rI
ausmufrsm;ESifh ausmufvufeuftrsdK;tpm;rsm;
tcef; (13) 166
tcef; (4) 30 vHkumuke;f ausmufacwf,Ofaus;rI
jy'g;vif;vdkP*f l ausmufacwf,Ofaus;rI
tcef; (5) 54 tcef; (14) 196
jy'g;vif;vdkP*f l ESihf blrad A'tjrif r&rf;uke;f ausmufacwf,Ofaus;rI
- ed*Hk; 222
tcef; (6) 70
jy'g;vif;vdkP*f l ESihf rEkóaA'tjrif - usr;f udk;pm&if;

a'gufw0wf
mwif&nf
ocdeiff; .(yJ.cl;)^
. .jynf
.3olYtwGuf..... 3
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI

ed ' gef ;

jrefrmEdik if w
H iG f ausmufacwf,Ofaus;rIukd blro d ufwrf;
tm;jzifh yvdik pf wdq k if;(Pleistocene)? vGecf o
hJ nfEh pS f wpfoef;cefY
tcsdefuyif {&m0wDjrpf0Srf;wpfavQmufü ay:aygufcJhonf/
{&m0wDjrpf\ jrpfjyKqifhrsm; (River Terraces)ay:wGif
ausmufacwfvlom;wdkY toHk;jyKcJhMuaom ausmufvufeuf
rsm;udk awGU&SMd u&m 4if;wdu Yk kd tnmom;,Ofaus;rI (Anyathian
Culture)[kac:wGifcJhMuonf/ jrefrmEdkifiHwGif ausmufacwf
,Ofaus;rItaxmuftxm;rsm;jzpfaom ausmufvufeuf
ud&d,mwdkYudk t&yf&yfwGif awGUEdkifonf/ txl;ojzifh rdk;BudK;
oGm;[ktrsm;odonfh acsmarGUatmif aoG;xm;aom ykqdef
toGm;? yJcGyftoGm;ponfwdkYudk v,f,mxGef,ufonfhtcg
rsK;d wGif ay:aygufawGU&S&d wwfonf/ ,if;ypön;f rsm;udk uHtm;
avsmfpGmawGU&Sdí odrf;qnf;MuonfrSty pepfwus&SmazG
azmfxkwfum ordkif;rwifrDacwfqdkif&m vloHk;ud&d,mrsm;
tjzpf avhvmrI enf;yg;ao;onf[k qd&k acsrnf/
vGwv f yfa&;r&rDu ausmufacwf,Ofaus;rI okaw
oe0goemygol EdkifiHjcm;om;blrdaA'ynm&Sif tcsKdUonf
wm0ef0wå&m;jzifh e,fvSnfhonfhtcg c&D;oGm;[efvTJ awGU&Sd

a'gufwmwifodef; . . . . .4
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI
&onfh ausmufvufeuf ypönf;rsm;udk pkaqmif;Muí uv
uwåm;jywkduf? r'&yfjywkduf ESifh NAdwdoQjywdkufrsm;odkY ay;ydkY
cJhMu\/ 1937-38 ckESpfwGif tar&duefavhvma&;tzGJU
wpfzGJUvma&mufí {&m0wDjrpfurf;wpfavQmufESifh &Srf;jynf tcef; ( 1 )
e,fawmifydkif;wGif pl;prf;avhvm&SmazGum ausmufvufeuf
ypönf; awmfawmfrsm;rsm; pkaqmif;o,f,loGm;Muonf/ {&m tnmom; ,Ofaus;rI (Anyathian Culture)
0wDjrpf0rS ;f rS ausmufacwf,Ofaus;rIonf tnmom; ,Ofaus;rI
tnmom;,Ofaus;rIonf vGefcJhonhf ESpfwpfoef;
jzpfNyD; tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (Early Anyathian cefYu pwifcJhonf/ tnmom;,Ofaus;rIwGif yg0ifonhf
Culture)ESifh aESmif;ydkif;tnmom;,Ofaus;rI (Late Anyathian
ausmufvufeufrsm;udk {&m0wDjrpf\ jrpfjyKqifrh sm; (River
Culture) [lí ausmufvufeufrsm;t& cGJjcm;xm;Edkifonf/
Terraces) ay:wGif awGU&SdMu&onf/ tar&duef blrdaA'
[J[dk;tif;a[mif;a'o&Sd vHkumukef;ae&mESifh oxHkNrdKUe,f? ynm&Sif Dr.de Terra \tqkt d & {&m0wDjrpfonf ¤if;pD;qif;
r&rf;ukef;a'owGifvnf; ausmufacwf,Ofaus;rIudk awGUEdkif &m jrpfurf;0J,mwpfavQmufwGif jrpfjyKqifhig;ckudk jyKvkyfcJh
onf/ vdP k *f al e ausmufacwf,Ofaus;rIukd jy'g;vif;vdP k *f ?l aMumif; od&Sd&onf/ tqkdygjrpfjyKqifhrsm;udk jrefrmEkdifiH
Aka'¨gZdaemvdP k *f ?l a0ykvv
’ P
kd *f ?l rd;k NAv
J P
kd *f ?l z,fcv
kH P
kd *f El iS hf tv,fydkif;&Sd {&m0wDjrpfurf;rsm;wGif awGU&SdEkdifonf/
jrif;rxdvdkPf*lrsm;wGif awGU&Sd&ayonf/
(u) jrpfjyKqifhtrSwf (1) T1
yvdkifpwkdqif;tv,fydkif; (Middle Pleistocene)
oufwrf;tcsed w f iG f tay:ydik ;f {&m0wDausmufvmT rsm; (Up-
per Irrawaddian Beds) onf awmifjzpfpOfvIyf&Sm;rIrsm;
aMumifh jrifhwufapmif;axmifvmMuNyD; umv&SnfMumpGm
wkdufpm;rIrsm;jzpfay:NyD;aomtcg txufjrefrmEdkifiHwGif
us,af jymaomvGijf yifBu;D jzpfay:cJo h nf/ tqkyd gvGijf yifay:

a'gufwmwifodef; . . . . .5
2 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 3
rk;d onf;xefpmG &Gmaomumvrsm;ü ausmufp&pfcrJ sm;udk ydcYk schJ ( * ) jrpfjyKqifhtrSwf (3) T 3
Muonf/ ¤if;ydkYcstenfrsm;udk ynm&Sif de Terra u Later- umvMum&SnfpGm rkd;&GmoGef;jcif;ESifh wkdufpm;rIrsm;
itic Gravel [k ac:qkdcJhNyD; ynm&Sif Pascoe (1912) u Pla- jzpfay:NyD;aemuf jrpfjyKqifhtrSwf (2) xuf wpfqifhedrfhaom
teau Red Earth [k ac:qdc k o
hJ nf/ ¤if;wko
Yd nf {&m0wD jrpf\ jrpfjyKqifhtrSwf (3) udkjzpfay:aponf/ ¤if;onf jrpfjyKqifh
0J,mESpfbufwGif ukef;jrifhrsm;tjzpfwnf&SdNyD; yJcl;½dk;r \ rsm;wGif tus,f0ef;qHk;ESifh ta&;tygqHk;jzpfNyD; {&m0wD
qifajcavQm ajredryhf ikd ;f rsm;ESihf qufpyfwnf&odS nf/ ¤if;onf jrpfurf;rS txuf ay 90 rS 110 aytjrifhwGif wnf&Sdonf/
{&m0wDjrpf\ yxrjrpfjyKqifhtrSwf-1 (T 1) yifjzpfygonf/ jrpfjyKqifhtrSwf (3) \ atmufajcwGif oH"mwf<u,f0aom
tqkdygjrpfjyKqifhonf umv&Snfvsm;pGm wkdufpm;jcif;cH&NyD; tenfrsm;jzpfay:aeNy;D ¤if;wkt Yd ay:wGif Ekef;ajrrsm;zHk;vTrf;
aomtcg oD;jcm;wnf&adS om awmifuek ;f i,f uav;rsm;tjzpf vsuf&Sdonf/ ¤if;tay:wGif a&pD;aMumif;&mrsm;yg&Sdaom
ajymif;vJoGm;MuNyD; tjrifhaytm;jzifh 280 rS 450 aytxd oJausmufyGrsm; zHk;tkyfxm;NyD; ¤if;tay:rS 0gusifhusifh
jrifhrm;Muonf/ ta&mif&adS om oJreI af usmufrsm; zH;k tkyv
f su&f MdS uonf/ tqkyd g
oJrIefausmufudk ynm&Sif de Terra u yk*HoJrIefausmuf
( c ) jrpfjyKqifhtrSwf (2) T 2 (Pagan Silt) [kac:qdkcJhonf/ de Terra \ tqkdt& yk*H
rd;k onf;xefpmG &GmoGe;f rIaMumifh jrpfjyKqifh trSwf (1) oJrIefausmufonf tdE´d,EdkifiHtaemufajrmufydkif;rS ydkYw0g
tm; wdkufpm;ojzifh 4if;xufwpfqifhedrfhaom jrpfjyKqifh oJrIefausmuf (Potwar Silt) ESifh qifwlonf[kqkdonf/
trSwf (2) udk jzpfay:aponf/ 4if;onf us,fajymí tcsKdU (C) jrpfjyKqifhtrSwf (4) T 4
ae&mrsm;wGif cHw k ef;vsm;&Snrf sm;uJo h Ykd jzpfay:aeNy;D jrpfa&jyif qufvufí rd;k &GmoGe;f rIrsm;ESihf wdu
k pf m;rIrsm;aMumifh
txufay 180 rS 250 aytxd jrihfrm;Muonf/ 4if;tay: jrpfjyKqifhtrSwf (3) xuf wpfqifhedrfhaom jrpfjyKqifh trSwf
wGif ydkYcsaomtenfrsm;rSm teDa&mifausmufp&pfcrJ sm;ESihf (4) udk jzpfay:aponf/ 4if;onf {&m0wDjrpfurf;\ txuf
4if;wkt
Yd ay:wGif teDa&mifrS yef;a&mif&Sdaom oJvTmrsm;ydkYcs ay 60 rS 70 aytjrifhwGif wnf&Sdonf/ þurf;cHkqifh\
xm;NyD; 4if;wdkYtay:rS teDa&mif&THUvTmrsm; wnf&SdMuonf/ atmuf a jcwG i f t&G , f t m;jzif h tvwf w ef ; pm;&S d a om
teDa&mif &TUH vTmudk anmifO;D &TUH vTmeD (Nyaungu Red Earth) ausmufp&pfcJrsm;wnf&SdNyD; 4if;wkdYtay:rS oJrIefausmufrsm;
[kac:onf/ zHk;tkyfvsuf &SdMuonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .6
4 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI
( i ) jrpfjyKqifhtrSwf (5) T 5
rdk;&GmoGef;rIrsm;ESifhwdkufpm;rIrsm; qufvufjzpfay:
NyD;aemuf jrpfjyKqifhtrSwf(4)atmuf wpfqifhedrfhaom jrpfjyK tcef; ( 2 )
qifhtrSwf (5) udk jzpfay:aponf/ 4if;onf {&m0wDjrpf\
jrpfjyKqifrh sm;wGif atmufq;kH tqifjh zpfí {&m0wD jrpfurf;\ tnmom; ,Ofaus;rIwiG f yg0ifonfh
txufay 40 cefYwGif wnf&Sdonf/ 4if;urf;cHkqifhwGif a&pD; ausmufvufeufrsm;ESihf awGU&So
d nfh ae&mrsm;
aMumif;&mrsm;yg&Sdaom oJyGausmufESifh yef;a&mifoJrIef
ausmufrsm;yg&Sdonf/ tqdkyg yef;a&mifoJrIefausmufudk tnmom;,Ofaus;rIukd avhvm&mwGif tydik ;f ESpyf ikd ;f
ynm&Sif de Terra u pOfhul;oJrIefausmuf (Singu Silt) cGJí avhvmEdkifonf/ 4if;wkdYrSm-
[ktrnfay;cJhonf/ þodkYjzifh {&m0wDjrpfBuD;onf ESpfaygif;
( 1 ) tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI
wpfoef;cefYtwGif; 4if;pD;qif;&m jrpfurf;0J,mwpfavQmufü
(Early Anyathian Culture) ESifh
jrpfjyKqifBh u;D ig;ckudk wnfaqmufcJhonf/
( 2 ) aESmif;ydkif;tnmom;,Ofaus;rI
(Late Anyathian Culture) wdkYjzpfMuonf/
tapmydik ;f tnmom; ,Ofaus;rIukd avhvm&mwGiv f nf;
tydkif;okH;ydkif; cGJjcm;avhvmEdkifonf/

( 1 ) tapmydkif;tnmom; ,Ofaus;rI (1)


(Early Anyathian -1)
4if;onf oH"mwf<u,f0aom ausmufp&pfcJrsm;
tjzpf rauG;NrdKU{&d,mwGif awGU&SdMu&onf/ acsmufNrdKU
{&d,mwGifvnf; jrpfjyKqifhtrSwf (1) ukd awGU&SdMu&onf/
5

a'gufwmwifodef; . . . . .7
6 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 7
txl;ojzifh jcifaemifrawmifwef;ESifh pavNrdKUta&SUbuf ( 3 ) tapmydkif; tnmom;,Ofaus;rI (3)
wdw Yk iG f awGU&SMd u&onf/ tqdyk g{&d,mrsm;rS ausmufvufeuf (Early Anyathian -3)
23 ckudk awGU&SMd u&onf/ 4if;wdo Yk nf {&m0wDjrpf0rS ;f rS awGU&Sd 4if;tydkif;wGif ausmufvufeuftrsm;qHk; pkaqmif;
&&Sdonf/ pkpkaygif; 400 cefY&SdNyD; 4if;wkdYudk jrpfjyKqifh trSwf
&aom ausmufvufeufrsm;wGif oufwrf;tBuD;&ifhqHk;yif
(2) ESifh trSwf(3) &Sd ausmufp&pfvTmrsm;rS &&Sdjcif;jzpfonf/
jzpfonf/ blrdoufwrf;tm;jzifh yvkdifpwkdqif;tv,fydkif; tqdkyg ausmufvufeufrsm;udk awGU&Sd&onfhae&mrsm;rSm
oufwrf; (Middle Pleistocene) tpydkif;tcsdefujzpfNyD; rauG;? rif;bl;? a&eHacsmif;? acsmuf? yk*HESifh yckuúLa'orsm;
rdk;&GmoGef;rIrsm;jym;aom tcsed u f mvjzpfí tenfycYkd srrI sm;jym; jzpfMuonf/ 4if;ae&mrsm;teuf ta&;tBu;D qH;k rSm a&eHacsmif;
onf/ 4if;tenfrsm;onf {&m0wDjrpf\ jrpfjyKqift h rSw-f 1 ESihf acsmuf{&d,mrsm; jzpfMuonf/ 4if;wd\ Yk blro d ufwrf;rSm
ESifh yJcl;½dk;r\ qifajcavQmae&mrsm;udk wnfaqmufcJhMu txufyvdkifpwdkqif; tapmydkif;oufwrf; (Early Upper
onf/ Pleistocene) yif jzpfonf/
aESmif;ydkif;tnmom; ,Ofaus;rIudk avhvm&mwGif
tydkif;ESpfydkif; cGJjcm;avhvmEdkifonf/
( 2 ) tapmyd k i f ; tnmom;,Of a us;rI (2)
(Early Anyathian -2)
( 1 ) aES m if ; yd k i f ; tnmom;,Of a us;rI (1)
4if;tydkif;wGif ausmufvufeuf 100 eD;yg;cefYukd
(Late Anyathian -1)
oH<u,f0aom ausmuftumom;rsm;ESifhtwl anmifOD;NrdKU 4if;wdu
Yk kd awGU&S&d onfah e&mrsm;rSm rauG;? a&eHacsmif;
{&d,mrS awGU&SdMu&onf/ þ,Ofaus;rIjzpfxGef;csdefonf ESifh acsmufa'orsm;jzpfMuNyD; ausmufvufeufrsm;rSm tapm
rkd;enf;yg;onfh blrdoufwrf;tm;jzifh yvkdifpwkdqif; tv,f ydkif;tnmom;,Ofaus;rIrS ausmufvufeufrsm;ESifh uGJjym;
aESmif;ykdif; (Late Middle Pleistocene) oufwrf;tcsdefu jcm;em;Muonf/ aESmif;ydkif;tnmom; ,Ofaus;rIrS ausmuf
jzpfonf/ tqkdyg ausmufvufeufrsm;ukd jrpfjyKqifhtrSwf vufeufrsm;onf ydkrdktqifhjrifhvmaMumif; awGU&onf/ 4if;
(3) atmufrS awGU&SdMu&jcif;jzpfonf/ wkdYonf jrpfjyKqifhtrSwf (3) udk wdkufpm;NyD; aemufxyf
ydkYcsaom ausmufp&pftenfvTmrsm;ESifhtwl awGU&SdMuonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .8
8 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI
aESmif;ykdif;tnmom; ,Ofaus;rI (1) wGif pkaqmif;
&&Sad om ausmufvufeufrsm;rSm rauG;NrKd U{&d,mwGif 1 ck?
a&eHacsmif;NrKd U{&d,mwGif 5 ckEiS hf acsmufNrKd U{&d,mwGif 10 ck
wdkYjzpfMuonf/ tcef; ( 3 )

( 2 ) aESmif;ydkif;tnmom; ,Ofaus;rI (2) ausmufvufeufrsm;jyKvkyo


f nfh ausmufrsm;ESihf
(Late Anyathian -2) ausmufvufeuf trsKd ;tpm;rsm;
4if;onf jrefrmhausmufacwf,Ofaus;rIwiG f ausmuf
acwfa[mif; (Paleolithic) \ aemufq;kH tqifyh if jzpfonf/ tnmom;,Ofaus;rIwiG f awGU&S&d aom ausmufvuf
ausmufvufeufrsm;onf jrpfjyKqift h rSwf (4) ay:&Sd ausmuf eufrsm;udk atmufygausmufrsm;jzifh jyKvkyfxm;aMumif;awGU
p&pfvTmrsm;wGif awGU&SdMu&NyD; 4if;wkdYudk rauG;NrdKUteD;? ayguf &Sd&onf/
NrKd Ue,f a,macsmif;wpfavQmufwiG f vnf;aumif;? pOfu h Nl rKd UESihf
yk*HNrdKUtMum;&Sd ae&mawmfawmfrsm;rsm;wGif vnf;aumif; (1) qDvDum<u,f wk(zf) rD;awmifausmuf
pkaqmif;&&SMd uonf/ ausmufvufeufrsm;udk rauG;NrKd U{&d,m (Silicified Tuff)
wGif 4 ck? aygufNrdKUe,f a,macsmif;wpfavQmufwGif 17 ck? qDvu D m<u,f rD;awmifausmufrsm;wGif wk(zf)(Tuff)
pOfhulNrdKUESifh yk*HNrdKUtMum; ae&mrsm;wGif 52 ckudk pkaqmif; ESifh ½dkiftdkvdkuf (Rhyolite) ausmufrsm;yg0ifMuonf/ 4if;wdkY
&&SdcJhMuonf/ onf rD;awmifrx S u G af om acsm&f nfrsm;rS toGiaf jymif;vJvm
Muonf/ 4if;wku Yd kd jrefrmEdik if t
H v,fyikd ;f ykymÜ ;awmifa'oESihf
ausmufyef;awmif;a'orsm;wGif awGU&SdEdkifonf/ csif;wGif;
atmufykdif;a'oESifh rHk&GmNrdKUywf0ef;usifwGifvnf; awGU&SdEdkif
onf/ rEÅav;NrdKU\ajrmufbuf {&m0wDcsKdifh0Srf;wGifvnf;
awGU&Sd&onf/ 4if;wkdYudk jrefrmEdkifiHajrmufbufpGef; w½kwf
e,fpyf&Sd vyf0DawmifMum; (Lagwi Pass) a'owGifvnf;
9

a'gufwmwifodef; . . . . .9
10 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 11
awGU&Sd&onf/ jrefrmEdkifiHtv,fydkif; rauG;NrdKUESifh acsmufNrdKU &SMd uum jrefrmjynfajrmufyikd ;f wGif txufcsi;f wGi;f rS jrpfBu;D em;
tMum; {&m0wDjrpf\ jrpfjyKqifrh sm;ay:rS ausmufp&pf tenf txd ysUHESHYwnf&SdMuonf/ xkdYjyif jrefrmEdkifiHtv,fydkif;&Sd
vTmrsm;wGifvnf; awGU&SdEdkifonf/ tqdkygausmufrsm;onf {&m0wDjrpf0rS ;f a'orsm;wGiv f nf; aygrsm;pGmawGU&SMd u&onf/
rmausmuspfvspfí EdkYESpfa&mif? 0gusifhusifhta&mifrS tndK tifMuif;ausmufrsm;tjyif xef;yifrSjzpfaom xef;ausmuf
a&mifESifh oHacs;a&miftxd &SdMuonf/ 4if;wkdYonf blrd (Fossil Palm)udkvnf; jrefrmEdkifiHtv,fydkif;wGif awGU&SdEdkif
oufwrf;tm;jzifh yvdkifpwkdqif; oufwrf; (Pleistocene) onf/ 4if;wkdYonf ndK0ga&mif? tndKa&mif? oHacs;a&mifESifh
om&Sdonfjzpf&m oufwrf;EkaomaMumifh Oa&mywGifawGU&Sd teufa&mifrsm;tjzpf awGU&SdMu&onf/
&aom c&D;aw;&Syfoufwrf; (Cretaceous) &Sdonfh rD;cwf
ausmuf(0g)zvifhausmuf (Flint) rsm;avmuf trsdK;tpm; ( 3 ) ovif; (Quartz)
raumif;ay/ zvifhausmufrsm;onf oufwrf;&ifNh y;D qDvu D m ovif;onf qDvu D m(Silica) wpfrsKd ;wnf;jzifh zGUJ pnf;
(Silica) yg0ifrI ydr
k rkd sm;jym;aomaMumifh ydkrdkrmausm uspfvspf xm;aomausmufjzpfonf/ 4if;onf tMunfa&mifEiS t hf aemuf
odyof nf;vsu&f &dS m ausmufvufeufrsm; jyKvyk &f ef taumif; a&mifrsm;tjzpf awGU&onf/ ovif;Munfonf tjzLMunfa&mif
qHk;yifjzpfonf/ &Sdonf/ uGJtufaomrsufESmjyifonf qDpdkaeouJhodkY&Sdonf/
taemufa&mifovif;rsm;rSm tjzLa&mif? t0gEka&mifrStndK
( 2 ) tifMuif;ausmuf (Fossil Wood) a&miftxd &SdMuonf/
tyifrsm;aoausaomtcg NydKvJí 4if;wkdYtay:odkY
tenfrsm;zHk;tkyfvmMuonf/ tyifwkdY\ wpf½SL;rsm;twGif; ( 4 ) ovif;ausmuf (Quartzite)
odYk tenfwiG ;f rSqv D uD maysm&f nfrsm; 0ifa&mufat;cJomG ;Mu 4if;onf oJausmuf(Sandstone) rsm; toGiaf jymif;
&m wjznf;jznf; rmausmuspfvspfNyD; tifMuif;ausmuftjzpf vJjcif;aMumifh jzpfay:vmaomausmufjzpfonf/ ta&mif
odYk a&muf&o dS mG ;Mujcif; jzpfonf/ ta&miftm;jzifh EdEYk pS af &mif? tm;jzifh ndK0ga&mif? eDnKd a&mifEiS hf tndKa&mifrsm;jzpfMuonf/
0gusiu hf sit
hf a&mifEiS hf tndKa&mifrsm;txd &SMd uonf/ 4if;wko Yd nf rmausmuspfvspf odyfonf;jcif;aMumifh ausmufvufeufrsm;
blrdoufwrf;tm;jzifh wwd,,k*faESmif;ydkif;rS yvdkifpwkdqif; jyKvkyf&ef oifhawmfonf/
tapmydkif;oufwrf; (Late Tertiary - Early Pleistocene)

a'gufwmwifodef; . . . . .10
12 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 13
ausmufvufeuf trsKd;tpm;rsm; ( 3 ) ausmufyJcGyfrsm; (Hand Adzes)
4if;wkdYonf vHk;0dkif;aomausmuf(odkYr[kwf) bJOyHk
( 1 ) ckwfxpfud&d,mrsm; (Choppers)
ausmufvHk;rsm; r[kwfMubJ &SnfarsmarsmausmufvHk;rsm;wGif
4if;wdo
Yk nf ausmufMurf;vufeufrsm;jzpfMuNy;D tapm
toGm;ESpzf ufjzifzh í
hJ yHak zmfxm;Muonf/ vufuikd o f nfah e&m
ydkif;tnmom;,Ofaus;rI ausmufacwfa[mif;tcsdefu oHk;pGJ
onf {&d,mBu;D rm;Ny;D atmufbufoYkd wjznf;jznf;usO;f ajrmif;
cJhMuaom ausmufvufeufrsm; jzpfMuonf/ yHkpHtm;jzifh
oGm;um tzsm;½SL;í xdyfcRefoGm;Muonf/ tcsdKUausmufyJcGyf
t0dkif;yHk(odkYr[kwf) bJOyHkoP²mef&Sdaom ausmufp&pfcJtBuD;
rsm;rSm av;axmifhyHk (Square) ESifh pwk*HyHk (Rectangular)
pm;\ EIwfcrf;om;rsm;udk wpfzufowfzJhxm;aom ausmuf
rsm; jzpfMuonf/ 4if;wdkYudk tyifpdkufysKd;&eftwGuf ajrBuD;udk
vufeufjzpfonf/ zrf;qD;&rdaom om;aumifrsm;? opfOopfzk
wl;qG&mwGifvnf;aumif;? opfOopfzkrsm;udk wl;azmf&mwGif
ESifh tyifwdkYudk ckwfxpf&ef toHk;jyKcJhMujcif; jzpfonf/ 4if;wdkY
vnf;aumif; toH;k jyKcMhJ uonf/ 4if;wdu Yk kd ausmufacwfa[mif;
onf toGm;wpfzufwnf;ygaom BuD;rm;onfhausmufvuf
ESifh ausmufacwfopf ESpfrsKd;pvHk;toHk;jyKMuonf/
eufrsm;jzpfMuonf/
( 2 ) ckwfpOf;ud&d,mrsm; (Chopping Tools) ( 4 ) ausmufjcpfrsm; (Scrapers)
4if;wdo
Yk nfvnf; ausmufMurf;vufeufrsm;jzpfMuNy;D ¤if;wko
Yd nf toGm;ESpzf uf&NdS y;D ao;i,faomausmuf
tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI ausmufacwfa[mif;tcsdef vufeufrsm;jzpfMuonf/ txl;ojzifh om;aumifw\ Ydk ta&cGH
u jyKvkyftoHk;cscJhMuaom ausmufvufeufrsm;jzpfMuonf/ wGif uyfaeaomtom;prsm;udk jcpfxkwf&mwGif toHk;jyKMu
t0dkif;yHk(odkYr[kwf)bJOyHk&Sdaom ausmufvHk;rsm;udk toGm;ESpf onf/ ¤if;wkdYudkausmufacwfa[mif;ESifh ausmufacwfopf
zufpvH;k zJxh m;onfh ausmufvufeufrsm; jzpfMuonf/ zrf;qD; ESpfrsKd;vHk;ü toHk;jyKcJhMuonf/ ausmufvufeuf\toGm;
&rdaom om;aumifwdkY\ tom;rsm;? opfOopfzkESifh tyif ESpfzufvHk;udk tEkpdwfzJhí yHkazmfxm;Muonf/
rsm;udk ckwfpOf;&mwGif toHk;jyKcJhMujcif;jzpfonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .11
14 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 15

{&m0wDjrpfrS jyKvkyfcJhaom jrpfjyKqifh (5) ckESifh ykdYcstenfrsm;jyajryHk

tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (1) rS ckwfpOf;ud&d,mESifh


yJcGyfrsm; (pav? acsmuf? rauG; {&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .12
16 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 17

tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (2) ESifh (3) rS ckwfpOf; tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (2) ESifh (3) rS


ud&d,mESifh yJcGyfrsm; (acsmuf? anmifOD; {&d,m) ausmufvufeufrsm; (anmifOD;? yk*HESifh acsmuf {&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .13
18 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 19

tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (2) ESifh (3) rS tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (2) ESifh (3) rS


ausmufvufeufrsm; (anmifOD;? a&eHacsmif;ESifh acsmuf {&d,m) ckwfpOf;ud&d,mrsm; (acsmuf? yckuúL? rauG;{&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .14
20 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 21

tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (2) ESifh (3) rS tapmydkif;tnmom;,Ofaus;rI (3) rS ckwfxpfud&d,mrsm;


ausmufvufeufrsm; (acsmuf {&d,m) (a&eHacsmif;? acsmuf {&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .15
22 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 23

tapmydkif;tnmom; ,Ofaus;rI (3) rS ausmufvufeufrsm; tapmydkif;tnmom; ,Ofaus;rI (3) rS ausmufvufeufrsm;


(a&eHacsmif; {&d,m) (a&eHacsmif; {&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .16
24 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 25

tapmydkif;tnmom; ,Ofaus;rI (3) rS ausmufvufeufrsm; aESmif;ydkif;tnmom;,Ofaus;rI (2) rS yJcGyfESifh ausmufjcpfrsm;


(a&eHacsmif;ESifh rauG; {&d,m) (acsmuf? yk*H? anmifOD;? pOful; {&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .17
26 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 27

ausmufacwfopfvufeuf ud&d,mrsm;jzpfonfh vufudkifrJh


ausmufacwfopfvufeuf ud&d,mrsm;jzpfonfh
ykqdefESifh ausmufjcpfrsm; (rauG; {&d,m)
ausmufjcpfrsm; (ausmufyef;awmif; {&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .18
28 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 29

ausmufacwfopf ausmufvufeufrsm;
ausmufacwfopf ausmufvufeufrsm; (rif;bl; {&d,m)
(a&eHacsmif;? anmifOD; ESifh rauG; {&d,m)

a'gufwmwifodef; . . . . .19
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 31
a&;qGjJ c,fv, S xf m;aom vuf0g;yHpk EH pS cf ?k aeyHw
k pfcEk iS hf wd&pämef
½kyfyHkrsm;udk awGUMu&onf/ taemufbuf*lonf BuD;us,fvS
onfrSef\/ odkYaomf rGef;wnfhaygufac:onfhtrdk;ü a&wkduf
tcef; ( 4 ) pm;í ausmufrsm;yJhusum jzpfay:vmaom taygufav;
aygufrSom tvif;a&mif0ifvsuf&Sdavonf/ ay 800-cefY
k *f l ausmufacwf,Ofaus;rI
jy'g;vif;vdP tvsm;&Sdaom *lBuD;wpfavQmufvHk; twGif;wGif arSmifrdkufí
pGwfpdkxdkif;rdIif;aeygu vlom;wkdYtNrJcdkatmif;aexkdifMurnf
( 1 ) vd k P f * l w nf a e&mES i f h *l r sm;\taetxm;
r[kwfay/ tjcm;EkdifiHrsm;wGifvnf; tvm;wl*lBuD;rsm;wGif
awmifBuD;c½dkif? a&iHNrdKUe,ftwGif;&Sd jy'g;vif;*lESpfck
vlaerItaxmuftxm;rsm; rawGU&aMumif; od&&dS onf/ *l0ESihf
rSm anmifcsyf&Gmta&SUbuf oHk;rdkifausmfwGifwnf&Sdí a&ykwf
eD;uyfaomae&mrsm;wGifom aexkdifavh&Sdonf/ odkYjzpf&m
&Gma[mif;rS taemufbufwpfrikd af usmf uGma0;onf/ *layguf
vdkPf*lwl;azmfrIudk a&SUbuf*li,fwGifom jyKvkyf&efqHk;jzwf
rsm;rSm ajrjyefYrS ay 50 rS 70 aytxdjrifhaom awmifurf;
Muonf/ þ*lwGifum; tvif;a&mifESifh avaumif;avoefY
yg;,HwGif awmifbufodkYrsufESmjyKvsuf&Sdonf/ xHk;ausmuf*l
aumif;pGm&onf/ rd;k vnf;vH\ k / *ltwGi;f ajrjyifay:ü ausmufcJ
rsm;jzpfonfhtm;avsmfpGm txl;ojzifh taemufbufvdkPf*l
t&G,ftpm;pm; jyefYBuJaeonfudk awGU&Sd&onf/
BuD;\ twGif;ydkif;rSm obm0tavsmuf ausmufpufyef;qGJ
rsm;? ausmufpufrdk;arQmfrsm;jzifh qef;us,fvSayonf/ ,if;
( 2 ) vd k P f * l w l ; azmf r I
*lrSm vdkPf*lwpfckwnf; r[kwfbJ us,f0ef;aom *lBuD;udk;ckrQ
ta&SUbuf*w l iG f yxrOD;pGmprf;oyfw;l azmfonfh usi;f
pDwef;vsuf wpfckESifhwpfckrSm usOf;ajrmif;aom *li,frsm;jzifh
&Snfüyif ajrvTmrsm;onf yuwdtwkdif;wnf&Sdaeonfudk
qufvsuf&Sdonf/ udkuf 200 cefYuGma0;aom ta&SUbuf*l
awGU&ojzifh rsufarSmufacwfwGif *lwGif;odkY 0ifa&mufMuol
rSm rBu;D us,v f aS cs? odaYk omf yef;csyD rkH sm;onf þ*li,ftwGi;f
rsm;onf ajrtay:,HwGifom vIyf&Sm;oGm;vmMuí wl;qG
üom &Sdayonf/ ,if;*l\tv,fwGif *leH&HrSma&SUodkYpGef;xGuf
zsuqf ;D rI vH;k 0r&Sad o;aMumif; odomonf/ ,if;tajctaeudk
aeojzifh ESpfydkif;uefYxm;onfh taetxm;jzpfaeonf/ aq;
od&onfrSm qufvufwl;azmfprf;oyfrItwGuf rsm;pGmtm;
a&;yef;csrD sm;rSm tqdyk gtv,fe&H w H iG f ajrjyiftxuf 10 ay
wufzG,f&mjzpf\/ rlvajrvTmrsm;rS awGU&Sd&onhf a&S;a[mif;
rS 12 aycefYtjrifhwGif a&;qGJxm;jcif;jzpf\/ eDndKa&mifjzifh
30

a'gufwmwifodef; . . . . .20
32 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 33
ypönf;rsm;udk orkdif;taxmuftxm;twGuf pdwfcsvufcs wl;azmf&mwGif uspfvspfaooyfaomabmifrsm; csefrxm;Edkif
toHk;jyKEkdifrnfjzpfayonf/ ajrtaetxm;r,dk,Gif;aomf yg/ *ltrkd;ay:rS NydKusonhf ausmufwHk;BuD;rsm;atmufwGif
vnf; vlrsm;rSDwif;aexdkifonhf umvtwGif; jzpfay:cJhaom vnf; ausmufvufeufESifh t½dk;prsm;udkawGU&ojzifh a&S;us
ajrvTmxkoHk;aycGJwGif ,Ofaus;rIwpfrsKd;wpfpm;wnf;&SdcJhaom aMumif;odomonf/ ajrtrsK;d tpm;"mwfcpJG rf;oyf&efEiS fh oD;ESH
vlrsm;toHk;jyKoGm;onhf 0w¬Kypönf;rsm;om a&m>yrf;epfjrKyf opfyifrsK;d aph0wfreI rf sm; &Sd r&Sd okawoejyK&eftwGuf ajrqD
vsuf&SdaMumif; awGU&\/ xkdrSatmufodkYqufí wl;azmfonhf vTm toD;oD;rS ajrerlemrsm;udk pepfwuspkaqmif;cJhygonf/
tcg xHk; ausmufp &pfr sm;jzifh rmausmaeaom obm0 *ltrSwf (1) [k ac:wGio f nhf ta&SUbuf*rl mS ESpyf ikd ;f
ajrvTmodkY a&mufavonf/ qufvufí pwk*HtuGufrsm; &S&d m? taemufbufyidk ;f wGif rMumao;aomumvu pwk&ef;
owfrw S wf ;l azmfNy;D vQif wpfuu G Ef iS hf wpfuu G t f Mum;wGif ajr t*Fawcif;atmufcHjyKvkyfí wnfaqmufxm;aom apwD
abmifESpfaytus,f csefvSyfxm;onf/ ,if;odkY csefxm;jcif; i,fwpfql&Sdonf/ xkdYaMumifh ,if;taemufbufykdif;wGif
tm;jzifh *l\tvsm;vku d Ef iS hf teHvu dk jf zwfyikd ;f yHrk sm;udk avhvm us,u f s,jf yefjY yefY rwl;Ekid cf yhJ g/ vlwpfa,muftvsm;arSmufí
rSwfwrf;wifEdkifonf/
vQKd0ifEdkif½HkrQomus,faom vdkPf*lESpfck\ tpydkif;ESifh apwD
oHk;aycGJrQtxl&Sdaom *ltwGif;txufykdif;ajrvTmrSm
Oypm tjyifydkif;wkdYwGif wl;azmfEkdifygonf/
ausmufacwfvlom;wkdY aexkdifaomumvwGifjzpfay:vm
*ltrSwf (2) [k owfrSwfxm;aom taemufbuf
onhf ajrxkjzpfojzifh ,if;ajrom;udw k ;l azmf&mrS ausmufvuf
*lBuD;wGifrl *l0\ab;wpfbufwpfcsufü&Sdaom trkd;edrfhedrfh
eufrsm;udk&&Sdonf/ xkdYtjyif ajrpmrsm;udk qefcgcsjcif;jzifh
wd&pämeft½dk;tydkif;tprsm;? c½kcGHrsm;? rD;aoG;tydkif;tprsm;? *li,fESpfckwGifom prf;oyffwl;azmfEkdifonf/ *lrBuD;twGif;ürl
ajreDcJrsm;ESifh tkd;jcrf;uGJtenf;i,fudk a&G;xkwf&&Sdonf/ ajr vlaeonhftaxmuftxm; vHk;0rawGU&ay/
vTmrsm;udk ig;ydkif;cGJjcm;avhvmEkdifonf/ xHk;ausmuf*lrsm;
twGif;ü awGU&avh&Sdaomajrxkonf rkd;a&wpdrfhpdrfhwkdufpm; ( 3 ) ausmuf v uf e uf u d & d , mrsm;
wl;azmf&&Sdonhf ausmufwHk;ausmufcJrsm;teuf
í wjznf;jznf;rkdYarmufvmaom Ekef;ajrrsm;omjzpfMuonf/
vufeufu&d , d m rjyKvyk &f ao;onhf ausmufcEJ iS hf tydik ;f tp
ta&mifESifh xHk;"mwf tenf;trsm;om uGJjym;onf/ txl;
rsm;udk pGefYy,fNyD;aemuf tMurf;xnfESifh yHkazmfNyD; ud&d,m
ojzifh *l\twGif;ydkif;wGif rD;ckd;a&mifEkef;ajrrsm;jynhfaeojzifh

a'gufwmwifodef; . . . . .21
34 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 35
aygif; 1600 ausmfudk pkaqmif;&&Sdonf/ ¤if;wkdYteuf okaw tpm; owfrw S jf cif;u ydík &Si;f vif;onf/ þenf;jzifh jy'g;vif;
oetwGuftoHk;0ifrnhf ausmufvufeuf 422 ckudkom *lrS awGU&Sd&aom ausmufvufeufrsm;udk atmufygtwkdif;
,laqmifcJhonf/ usefypönf;rsm;udk pcef;teD;wpfae&mwGif (7) rsKd; cGJjcm;xm;Edkifonf/
rSwfom;í jrKyfESHxm;&pfcJhonf/ rsm;aomtm;jzifh vufeuf
ud&d,mrsm;jyKvkyf&mwGif ausmufp&pfvHk;rsm;udk ukefMurf; (u) ausmufp&pfvHk;rsm; (Pebbles)
tjzpf toHk;jyKonf/ omreftm;jzifh ausmufp&pfvHk;rsm;udk ¤if ; wk d Y u d k t0d k i f ; yH k (od k Y ) bJ O yH k p onf j zif h
jrpf½dk; acsmif;½dk;wpfavQmufwGifom awGUEdkifonf/ ,ckuJhodkY awGU&SdMu&NyD; ¤if;wkdYonf ausmufvufeuf
awmifukef;ay:&Sd *ltwGif;wGif awGU&jrif&onfrSm ausmuf rsm;jyKvkyf&eftwGuf ukefMurf;ypönf;rsm;
acwfvlom;wkdYu toHk;jyK&ef o,faqmifvmMujcif;aMumifh (Raw Materials) jzpfMuonf/
omjzpfav&m vufeufjyKvkyf&ef ukefMurf;tjzpf pkaqmif;
xm;aMumif; odomonf/ xkaYd Mumifh ausmufp&pfv;kH erlemrsm; ( c ) ckwfxpfud&d,m (Chopper)
udkvnf; vufeufud&d,mrsm;ESifhtwl a&G;,lcJhygonf/ ¤if;wkdYonf wpfrsufESmwGifom qpfxm;NyD;
jy'g;vif;*lrS ausmufvufeufrsm;onf tMurf;qpf toGm;rSmt0dkif;? bJOyHk (odkYr[kwf) tajzmifh
xm;onfomrsm;ojzifh ausmufacwfa[mif; ud&d,mrsm; jzpfonf/ rsm;aomtm;jzifh ausmufp&pfvHk;
oP²mefjzpfMuonf/ tcsKdUvufeufrsm;rSm toGm;ykdif;wGif rsm;jzifh jyKvkyfxm;onf/
xlxyfvsuf&Sdojzifh tNyD;rowfao;aom ud&d,mtqifhwGif
om&Sdonf/ ausmufp&pfvHk;rsm;jzifh jyKvkyfaom ud&d,mwkdY ( * ) ckwfpOf;ud&d,m (Chopping Tool)
wGif obm0ausmufom; rsufESmjyifudk wpfrsufESmwGifvnf; ¤if;wkdYonf ESpfrsufESmvHk;qpfxm;í rsm;
aumif;? ESprf suEf mS pvH;k wGiv
f nf;aumif;? ab;rsuEf mS rsm;wGif aomtm;jzifh toGm;wGefYaeonf/
vnf;aumif; awGU&SdEdkifonf/ tcsKdUud&d,mrsm;udk om;aumif
rsm; zsufonhftcg ckwfpOf;&müvnf; toHk;jyKEkdifonf/ (C) yJc Gy f (Hand Adze)
opf0g;ckwf&müvnf; toHk;jyKEdkifonfjzpfojzifh oHk;tifudk ¤if;wkdYonf av;axmifh (odkYr[kwf) pwk*H
vku
d í f trsK;d tpm;cGjJ cif;xuf? qpfvyk yf akH zmfru
I v
kd u
dk í
f trsK;d &Snaf rsmarsmyHjk zpfonf/ toGm;rSm vufuikd f

a'gufwmwifodef; . . . . .22
36 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 37
t½dk;ESifh uefYvefYjzwfaeonf/ vufudkifukd tcsKUd ausmufvufeufrsm;rSm ausmufw;kH Bu;D rS qpfxw k f
rwyfbJ toHk;jyKvQiv f nf; vufwHEiS hf uefv
Y efY ,l&onfjzpf&m a&S;OD;pGm ausmufwHk;BuD;ukd ayjyif (Striking
jzwfaeonf/ Platform) azmfNy;D rS ausmufwjl zifh xkzo hJ nhf vu©Pmrsm;
( i ) vufudkifrJhykqdef (Hand Axe) awGU&onf/ ,if;odkYjyKvkyfonhftcg tcsKdUaom ausmufjcpf
¤if;wkdYonf &Snfarsmarsm yHkoP²mef&Sdonf/ rsm;\ 0rf;ykid ;f wGif cH;k jyif (Bulb of Percussion) ESihf vdiI ;f &pf
tay:xdyfydkif;um;í atmufydkif;odkY wjznf; (Ring) rsm;xifaeonfudk awGU&onf/
jznf; tzsm;½SL;oGm;onf/ toGm;ESpzf ufv;kH udk ausmufacwfopf vufeufud&d,mrsm;rSm toGm;a&m
qpfxm;onf/ udk,fxnfudkyg acsmarGUaeatmif aoG;xm;avh&Sdonf/ ,if;
( p ) ausmufjcpf (Scraper) wku Yd kd t&yfac:tm;jzifh rk;d BuKd ;oGm;[kac:Mu\/ jy'g;vif;*lwiG f
¤if;wdkYonf rsm;aomtm;jzifh ausmufwHk;rS rkd;BudK;oGm;vkd tjynhfaoG;xm;aom ud&d,mrsm; rawGU&acs/
qpfxw k af om ausmufvmT (odrYk [kw)f tykid ;f odkYaomf toGm;udkom aoG;xm;aom ausmufjcpfrsm;ESifh
tprsm;jzpfí om;aumifrS ta&cGHcGm&ef? tjynhfeD;yg; aoG;xm;aom ykqdefoGm; ti,fpm;ESpfckudk
ta&jym;rS tom;rsm;jcpfxkwf&eftwGuf awGU&S&d onf/ yHak zmfNy;D aom tcsKUd ykqed o f mG ;wkrYd mS vnf; tacsm
toHk;jyKonf/ aoG;vkdufygu ausmufacwfopfud&d,mtwkdif; jzpfvmEdkif
(q) ausmufuGif; (Stone Ring) onf/
¤if;wkdYonf cyfjym;jym; yHkoP ²mef&Sdaom odaYk omf jy'g;vif;*lwiG f ausmufacwfa[mif; vufeuf
ausmufcrJ sm;udk tv,fwiG t f aygufazmuf ud&d,mrsm;jzpfaom ckwfxpfud&d,mESifh ckwfpOf;ud&d,mrsm;
xm;jcif;jzpfonf/ tqkdyg taygufxJodkY udkawGU&Sd&onfjzpf&m ¤if;vdkPf*lwGif ausmufacwfa[mif;
wkwfcRefrsm;? 0g;cRefrsm;wyfí ajrBuD;udk uwnf;u vlom;rsm;aexdkifcJhMuaMumif; xif&Sm;onf/
wl;qGpdkufysKd;&mwGifvnf;aumif;? EG,fBudK; ausmufacwfopfvuf&mjzpfonhf trif;ygaom yJcyG t f Murf;
rsm;jzifh csnfaESmifí &efoltm; ypfayguf wpfckudk awGU&S&d ojzifh ausmufacwfopfow Ykd idk f vlom;rsm;
&efaomfvnf;aumif; toHk;jyKonf/ qufvufaexkdifcJhMuaMumif; xif&Sm;ygonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .23
38 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 39
vufeufud&d,mjyKvkyfxm;aom ausmuftrsKd;tpm; ausmufuGif;rsm;ESifh trif;ygaom yJcGyfwkdYukdvnf; awGU&Sd
rsm;teuf xHk;ausmuf (Limestone) rSm &mEIef;trsm;qHk; &onf/
34% jzpfonf/ tjcm;ausmuftrsK;d tpm;wkrYd mS oJausmuf jy'g;vif;*lrS wl;azmfpkaqmif;&&Sdonhf rD;aoG;rsm;
(Sandstone)? oJrIefausmuf (Siltstone)? ovif;ausmuf ESifh t½dk;tydkif;tprsm;udk acwfumvtydkif;tjcm; odEkdif&ef
(Quartzite) ESifh rD;oifhausmuf (Igneous Rock) rsm;jzpf twGuf e,l;ZDvefEkdifiH&Sd EsLuvD;,m;odyÜH okawoeAdrmef
onf/ jy'g;vif;*lywf0ef;usifwGif rawGUEdkifonhf ausmuf odaYk y;ydcYk &hJ m 1970 jynhEf Spf? atmufwb dk mvtwGi;f u "mwfcGJ
trsKd;tpm;wdkYudk &yfa0;a'orsm;rS o,faqmifvm&onf prf;oyfavhvmcsufrsm;udk &&Sdonf/
udak xmufí vufeufu&d , d mjyKvyk &f ef oifah wmfaom ypön;f tqkyd g"mwfcpJG rf;oyf rIrsm;t& jy'g;vif;*ltrSwf (1)
rsm;udk &SmazGtoHk;jyKwwfaMumif; odomonf/ ta&SUbufydkif;rS rD;aoG;rsm;onf ESpfaygif; 7740 cefY?
ausmufuiG ;f rsm;udk azmufvufp rNy;D rjywfawGU&jcif;? taemufbufydkif;rS rD;aoG;rsm;onf ESpfaygif; 6570 cefY
toGm;aoG;xm;aom ud&, d mrsm; awGU&jcif;? ukeMf urf;jzpfaom MumjrifhNyDjzpfaMumif; od&Sd&onf/ umAGef"mwfygaom t½dk;p
ausmufp&pfv;kH tajrmuftrsm; pkaqmif;xm;jcif;ESihf yHak zmfNy;D rsm;udk "mwfcGJprf;oyf&mwGif *ltrSwf (1) ta&SUbufydkif;rS
ud&d,mrsm;ESifh zJhxkwfonhf tydkif;tp trsm;tjym; awGU& t½dk;rsm;onfvnf; ESpfaygif; 6570 cefY a&S;usaMumif;
jcif;udk axmufí *ltrSwf 1 rSm vufeufud&d,m xkwfvkyf awGU&Sd&\/ t½dk;rsm;udk "mwfcGJprf;oyf&mwGif umAGef"mwfyg
aom ae&m (Workshop) wpfckjzpfaMumif; od&onf/ aom tpdwftydkif;ESifh umAGef"mwfrygaom tpdwftykdif;
wkdYukd wpfoD;wpfjcm;pD "mwfcMJG unh&f m? umAGe"f mwfrygaom
( 4 ) jy'g;vif ; vd k P f * l ausmuf a cwf ,Of a us;rI \ tpdwt f ydik ;f rSm ESpaf ygif; 11000 ausmfrQyif&SdaMumif; od&Sd&
acwf u mv tyd k i f ; tjcm; onf/
þ*lrsm;rS ausmufacwfa[mif;vuf&mESifh ausmuf ,if;odjYk cm;em;csu&f jdS cif;rSm umAGe"f mwfygaom tpdwf
acwfopfvuf&m ausmufvufeufypönf;rsm;udk awGU&SdMu& tykdif;rsm;wGif aESmif;acwfü avxJrS umAGef'dkifatmufqdk'f
onf/ ¤if;wkdYonf rD;aoG;rsm;? t½dk;rsm;? tkd;jcrf;yJhrsm;ESifh "mwfrsm;ESihf a&m>yrf; oGm;Ny;D umAGef 14 "mwf ydrk rdk sm;jym;vm
vnf; a&maESmae\/ ausmufacwfopf\ vu©Pmjzpfaom aomaMumifh trSef a&S;usonhf ESpfy&dapä'xuf avsmhenf;

a'gufwmwifodef; . . . . .24
40 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 41
oGm;onf[k ,lq&onf/ xkdYaMumifh t½dk;rsm;\ acwfumv
tydik ;f tjcm;rSm trSet f m;jzifh ESpaf ygif; 6570 xufyif rsm;pGm
a&S;usaMumif; ,lqEkdifonf/ xkdYaMumifh jy'g;vif;vkdPf*l\
ausmufacwf ,Ofaus;rIoufwrf;rSm ausmufacwfa[mif;
aESmif;ydik ;f oufwrf; (Upper Paleolithic) rSonf ausmufacwf
opfoufwrf; (Neolithic) txd&SdaMumif; od&Sd&ayonf/

jy'g;vif;*l ywf0ef;usifjyajryHk

a'gufwmwifodef; . . . . .25
42 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 43

wpfrsufESmwGifom qpfxm;onhf ckwfxpfud&d,mrsm; ESpfrsufESmwGif qpfxm;onhf ckwfpOf;ud&d,mrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .26
44 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 45

ausmufjcpffrsm;
ausmufuGif;rsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .27
46 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 47

ckwfxpfud&d,mjyKvkyfxm;onhf ausmufvHk;rsm;
ckwfxpfud&d,mjyKvkyfxm;onhf ausmufvHk;rsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .28
48 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 49

vufudkifrJh ykqdefrsm; vufudkifrJh ykqdefrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .29
50 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 51

ausmufvHk;tjcrf;rsm;
ausmufvHk;tjcrf;rsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .30
52 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 53

wltjzpftoHk;jyKonhf ausmufvHk;rsm; jy'g;vif;*l trSwf (1) &Sd yef;csDyHkrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .31
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 55
xm;vsuf&Sdonf/ awmifxlxyfaygrsm;aom a'ojzpfonhf
tjyif jy'g;vif;vdkPf*l wnfae&monf yifv,fa&jyifrS
tjrifhay 1050-cefYjrifhrm;onf/ *l\awmifbuf wpfrkdifcefY
tcef; ( 5 ) wGif 1607 aytjrifh&Sdaom a&Tawmif wnf&SdNyD; 4686 ay
tjrifh&Sdaom EGm;vnfbdkY awmifwef;BuD;onf ta&SUbuf
jy'g;vif;vdP
k *f El iS hf blrad A'tjrif wpfrkdifcefYrStpjyKí ta&SUawmifbufodkY oG,fwef;vsuf
wnf&Sdonf/ vdkPf*l\ywf0ef;usifa'owpfckvHk;onf ay
( 1 ) wnfae&mESifh yx0Dtaetxm;
1500 ausmfrS 4700 ay eD;yg;cefYjrifhrm;Muaom awmifukef;
jy'g;vif;vdkPf*la'o\ wnfae&mrSm &Srf;jynfe,f awmifwef;rsm;twGif;wGif awmifMum;csKdifh0Srf;ozG,f wnf&Sd
awmifydkif;? awmifBuD;c½dkif? a&iHNrdKUe,ftwGif;jzpfonf/ onf / ,if ; csKd i f h 0 S r f ; BuD ; \ ta&S U buf y d k i f ; onf jrif h r m;
wnfae&mtm;jzifh a&iHNrdKU\taemuf,Gef;,Gef; 10 rkdifcefY rwfapmufí Murf;wrf;aom awmifukef; awmifwef;BuD;rsm;
wGif&SdNyD; anmifcsyf&Gm\ta&SUajrmufbuf okH;rkdifcefYwGif wnf&SdNyD; rsm;aomtm;jzifh xHk;ausmufa'ojzpfaomaMumifh
jzpfonf/ þa'o\tnTef;jyajryHkrSm 93/C 8 wGif yg0ifNyD; awmifrsm;rSm umhpfajrjyifvu©Pm (Karst Topography)
vdP l nfae&mrSm Grid-coordinate 854./623. jzpfonf/
k *f w toGiftjyif wnf&SdMuayonf/
vdkPf*lwnfae&m\ ta&SUbufav;zmvHkcefYwGif a&ykwf vdkPf*lwnf&Sd&m a'oywf0ef;usifonfvnf; xHk;
&Gmysuf? taemufwnhfwnhf ESpfrkdifav;zmvHkcefYwGif yef; ausmufa'ojzpfonfhtavsmuf ausmufpdkif ausmufwHk;rsm;
avmifacsmif;? taemufawmifbuf okH;rkdifausmfcefYwGif rSm xHk;a&azsmfzsuf wdkufpm;xm;onfh taygufrsm;? tcRef
awmifyHk&Gm? taemufajrmuf,Gef;,Gef;wGif aea&mifum&Gm twufrsm;? vdkPfacgif;rsm;ESifh jynfhESufvsuf Murf;wrf;aom
tp&SdonfwkdY&SdMuonf/ toGiftjyifrsm;udk aqmifvsuf&Sdonf/ jy'g;vif;*l wnf&Sd&m
vdkPf*lwnf&Sd&m ywf0ef;usifa'oonf tenf;i,f a'owGif tvm;wl xHk;ausmufvdkPf*l 10 ckcefY&Sdonf/
ajyjypfaom awmifukef;qifajcavQm wpfavQmufwGifjzpfNyD; awmifbufwiG f yef;avmifacsmif;onf a&Tawmif\ awmifajc
ywfywfvnfwGif awmifukef;xlxyfí tcsKdUae&mrsm;wGif wGif ywfvsuf ta&SUrStaemufodkY pD;qif;í awmifyHk&GmteD;
jrifhrm;rwfapmufaom awmifukef; awmifwef;wkdYjzifh 0ef;&H wGif wpfawmifqpfauGUywfum tauGUtaumufrsm;pGmwdkY
54

a'gufwmwifodef; . . . . .32
56 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 57
jzifh ajrmufbufoYkd qufvufp;D qif;oGm;onf/ acsmif;urf;yg; jy'g;vif;*l trSwf(1) ESifh (2) wdkYrSm xHk;ausmuf*l
wpfzufwpfcsufpDwGif tvGefaumif;rGefaom blrday:xGuf rsm;\ jzpfpOftwdik ;f aysm0f if&nf (Solution) \ vkyaf qmifrI
ydkif; (Geological Outcrop) rsm;? ausmufvTmrsm;udk awGU&Sd aMumifh jzpfay:vmonf[k ,lq&ayonf/ xHk;ausmufrsm;
&ayonf/ wGif &Sdwwfonfh tuf&m? tufaMumif;ESifh tufNydKif (Joint)
tp&So d nfwo Ydk nf *ljzpfay:ap&ef tajccHt*Fg&yfrsm; jzpfMu
( 2 ) yg0if a qmif & G u f c suf r sm; onf/ rsuEf mS jyif&dS a&rsm;ESihf umAGeef pftufppf aysm0f ifvsuf
jy'g;vif;vdkPf*ludk wl;azmfavhvm&mwGif blrdu@ &Sdaom rdk;a&rsm;onf &moDOwkacsrGjcif;jzpfpOf (Weath-
taejzifh atmufygvkyfief;&yfrsm; tay:wGifrl wnfí yg0if ering Process) t& *ljzpfay:ap&ef yg0ifvy k af qmifMuaom
aqmif&GufEkdifcJhonf/ t"du vkyfaqmifcsufrsm;yif jzpfMuonf/ 4if;a&rsm;onf
( u ) *ljzpfay:vmyHEk iS hf *l\t*Fg&yfrsm;udk avhvmjcif;? tuf&m? tufaMumif;rsm;wpfavQmuf xHk;ausmufvTmrsm;
( c ) *lEiS yhf wf0ef;usiaf 'o\ blrad A' tcsut f vuf twGif;odkY 0ifa&mufí xHk;ausmufwGif t"duyg0ifzGJUpnf;
rsm;udk &SmazGavhvmjcif;ESihf ajrrsuEf mS oGijf yifjy vsuf&Sdaom u,fvpD,rf umAGefedwfudk "mwkazsmfzsufjcif;
ajryHka&;qGJjcif;? jzifh wdkufpm;vm&mrS tacgif;aygufBuD;rsm;? aysmf0if&nf
( * ) wl;azmf&&Sdaom ausmufvufeufypönf;rsm;udk aMumifh jzpfay:vmaom taygufrsm;ESifh wGif;rsm; ponfwkdY
ausmuftrsdK;tpm; cGJjcm;jcif;? jzpfay:vmMuonf/ xHk;ausmuftwGi;f odYk 0ifa&mufvmaom
(u) *ljzpfay:vmyHkESifh *l\t*Fg&yfrsm; ud k avh v mjcif ;
sm;ud a&onf ajratmufa&tjzpf cdkatmif;vsuf&SdNyD; 4if;wkdY
xHk;ausmufaygrsm;&ma'owGif obm0vdkPf*lrsm; vSnfhywfjcif;jzifh "mwkazsmfzsufjcif;jzpfpOfudk tpOfwpdkuf
ESifh vdkPfacgif;wdkY jzpfay:wnf&SdMupNrJ jzpfonf/ jrefrmjynf tcsed Mf umjrifph mG qufvufvyk af qmifcjhJ cif;aMumifh jy'g;vif;
wGif jy'g;vif;*luJhokdYaom *laygif;ajrmufrsm;pGm&SdMuonf/ vdkPf*luJhodkYaom aysmf0if&nfvdkPf*l (Solution Cave) BuD;
oufwrf;tm;jzifh ESpfoef;aygif; 200 rS 350 cefY&Sdaom rsm; jzpfay:vmcJh&ayonf/
xH k ; ausmuf p Of r sm; wnf & S d & ma'ojzpf o nf h yif ; w,? jy'g;vif;*l trSwf(2) wGif ajratmufa& vSnfhywf
awmifBuD;? u,m;jynfe,fESihf armfvNrdKif tp&Sdaom a'o azsmfzsufwkdufpm;jcif;? "mwkcJzGJUtenfxkdifjcif; (Chemical
rsm;wGif þuJhodkYaom xHk;ausmufvdkPf*lrsm; wnf&SdMuonf/ Deposition) wdkYaMumifh jzpfay:vmaom t*Fg&yfrsm;udk

a'gufwmwifodef; . . . . .33
58 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 59
txift&Sm; awGU&S&d onf/ *ltrSwf (1) wGif ,if;t*Fg&yfrsm; onfukd rsuEf mS jyifwiG af wGU&aom vdiI ;f wGerYf sm;udk avhvmjcif;
rSm trSwf (2) avmuf xdxda&mufa&muf jzpfay:aejcif; jzifh vnf;aumif;? yJhxGufvsuf&Sdaom rsufESmjyifrsm;wGif
r&Sad o;ay? *ltrSwf (2) twGi;f &Sd *le&H EH iS hf acgifr;kd tp&So d nf awGU&aom t&pfrsm;udk Munfhjcif;jzifhvnf;aumif; odEdkifay
wdkYwGif aysmf0if&nfwdkY azsmfzsufwkdufpm;jcif;aMumifh vdkPf onf/ þtcsut f vufrsm;onf jy'g;vif;vdkP*f l trSwf (1)
acgif; (Tunnel) rsm;ESifh wGif;rsm;? acgif;ayguf (Cavity) rsm; eH&Hay:wGif a&;qGJxm;aom yef;csD½kyfrsm;\ oufwrf;udk
trsm;tjym; jzpfay:aeonfudk awGU&onf/ acgifrdk;rSm wpfenf;tm;jzifh ñTejf yaeayonf/ wpfpufcsi;f usvsu&f adS om
wdkufpm;jcif;aMumifh wjznf;jznf;yg;vTmvmum Murf;jyifodkY xHk;aysmf0if&nfrsm; cJzGJUtenfxdkif&efrSm tcsdeftm;jzifh ESpf
NydKusvsuf ausmufpkdif ausmufwHk; tydkif;tprsm;tjzpf pkyHk tydik ;f tjcm; tawmf&n S &f efvo
kd nf/ yef;cs½D yk yf t
kH csKUd rSm 4if;xH;k
wnf&Sdaeayonf/ u,fvpD,rf umAGefedwf aysmf0if&nf tenfrsm;jzifh tawmfyif zHk;tkyfaeNyD; 4if;wdkY\ yrmPtxl
rsm;rSm trdk;rSwGJcdk aepOf "mwkcJzGJUí ydkYcsjcif;jzifh ausmufpuf ESifh rsufESmjyif t*Fg&yfrsm;rSm yef;csD½kyfyHkrsm;\ oufwrf;
yef;qGJ (Stalactite) rsm; jzpfay:vm&onf/ 4if;wdkYrSwpfqifh MumjrifhaMumif;udk oufaocHvsuf&Sdayonf/
atmufodkY wpfpufcsif;usaeaom aysmf0if&nfrsm;onf ( c ) *lESifh ywf0ef;usifa'o\ blrdaA' tcsuftvuf
*lMurf;jyifay:wGif wpfzefcJzGJU tenfxkdifMujyefojzifh umv rsm;udk &SmazGavhvmjcif;
wefMumaomf tenfrsm; wjznf;jznf;ydkYcsjcif;jzihf jrifhwuf jy'g;vif;*ltrSwf (1) ESifh (2) ESpfckpvHk;onf xHk;
vmaom ausmufpufr;kd arQmf (Stalagmite) rsm;jzpfay:vmMu ausmufvkP d *f rl sm; jzpfMuonf/ avhvmawGU&Scd sut
f & ,if;xH;k
onf/ tcsdeftvGefMumjrifhaomtcgwGif ausmufpufyef;qGJ ausmufwdkY\ t*Fg&yfrsm;rSm trsm;tm;jzifh yHkaqmifrJh xHk;
ESihf ausmufpufr;kd arQmrf sm; &Snv
f sm;vmMuNy;D qufro d mG ;aom ausmuf (Massive Limestone) rsm;om jzpfMuonf/ ,if;xH;k
tcg obm0ausmufwkdif (Naturar Pillar) rsm; jzpfay:vm ausmufrsm;wGif u,fvqdkufwGif;xGufonf t"dutm;jzifh
Muonf/ tbufbufrS 0ef;&Hvsuf jzmqif;aeaom xHk;pD; yg0ifzGJUpnf;vsuf&SdNyD; umAGef"mwftenf;i,f yg0ifvsuf&Sd
aMumif;rsm;jzifh wefqmqiftyfaom ausmufwdkifrsm;udk onf/ tawGU& trsm;qHk;aom ausmuftrsKd;tpm;rsm;rSm
avxD;rsm;qifx h m;aom toGio f P²mef pdru hf sausmuf (Drip- u,fvqdkufESifh umAGef trsm;tjym;yg&Sdaom yHkaqmifrJh
stone) rsm;tjzpf awGU& onf/ ,if;wko Yd nf wpfxyfNy;D wpfxyf? xH;k ausmufrsm;om jzpfMuonf/ tcsKdUaom xHk;ausmufrsm;rSm
wpf&pfNyD; wpf&pf ydkYcsjcif;jzifh t&G,ftpm; BuD;rm;vmMu t&G,f tvGefao;i,faom taphrsm;ygonfh xHk;ausmufrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .34
60 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 61
jzpfMuonf/ rsm;aomtm;jzihf u,fvqdkuftaMumi,f tm;vH;k rSm v,fjyifausmufpOfpk (Lebyin Series) rS ausmuf
(Calcite Vein) rsm; jzwfvsu& f MdS uonf/ 4if;wdo Yk nf rnDrnm trsKd;tpm;rsm; jzpfMuonf[k ,lq&onf/ toGifajymif;
tuf&m (Uneven Fracture) jzifh uGJwwfMuNyD;vQif wpfcg ausmufrsm;tjzpf ovif;ausmuf (Quartzite)? oQpf (Schist)
wpf&H tuf&mrsuEf mS jyifay:wGif c½kywftuf&m (Conchoidal ESifh tjcm;toGifajymif;ausmufrsm;udk awGU&onf/ ,if;
Fracture) rsm;udkvnf; awGU&wwfayonf/ usdK;yJhtpdkiftcJ ausmufpOfpu k akd usmv f eG í
f ta&SUbufwpfridk cf cJG efw
Y iG f p&pfjzKe;f
rsm;wGif cRefxufjywfom;aom tem;rsm;udk awGU&onf/ ausmuf (Conglomerate) trsK;d tpm;rsm;udak wGUonf/ ¤if;wdYk
xif&mS ;aom ouf&t dS <uif;tusef ausmufjzpf½yk <f uif;rsm;udk onf rlvausmufrsm;usKd;yJhí ,if;usKd;yJhprsm;udk wpfckESifh
rawGU&aomfvnf; yg0ifvsuf&Sdaom u,fvqdkuftcsKdUrSm
wpfck wGq J ufapojzifh jzpfay:vmaom ausmufrsm;jzpfMuNy;D
½kyf<uif;ausmufrsm; t&nfaysmfjcif;jzifh wnf&Sdaeonf[k
oufwrf;tm;jzifh rMumao;aom p&pfjzKe;f ausmufrsm;jzpfMu
cefYrSef;&ayonf/
onf/ ¤if;wdkYwGif yg0ifvsuf&Sdaom ausmufp&pfrsm;onf
ywf0ef;usifa'orsm;&Sd blrdaA'qkdif&m avhvmawGU
t&G,t f pm;Bu;D rm;MuNy;D u,fvpD,rf umAGeef w d f yg0ifaom
&Sdcsufrsm;rSm atmufygtwkdif;jzpfonf/ aea&mifumESifh
anmifcsyf&GmwkdY\ ywf0ef;usifa'o av;rkdifywfvnfcefYwGif tenfrsm;jzifh wGJqufxm;Muonf/
rD;oifah usmuf trsK;d rsK;d udk yHo
k P²mef trsK;d rsK;d jzifh awGU&onf/ ¤if;p&pfjzKef;ausmufrsm;udkausmfvGefí jy'g;vif;*l
,if;wkdYrSm rsm;aomtm;jzifh ESrf;zwfausmuf (ac:) *&ufepf ra&mufrD wpfrdkifcefYrSpí xHk;ausmufrsm;udk pwifawGU&
ausmuf (Granite) trsK;d tpm;jzpfMuNy;D ? &G,Bf u;D aph ausmufom; onf/ þxHk;ausmufrsm;\ t*Fg&yfrsm;rSm ukef;jyifjrifh
(Porphyritic Texture) rS &G,v f wfaph ausmufom;txd &SMd u xHk;ausmuf (Plateau Limestone) pOfwef;wGifyg0ifaom
aom ausmufrsm; jzpfMuonf/ tcsKUd *&ufepf ausmuftrsK;d xHk;ausmufrsm;ESifh tawmfyif qifwlonf/ odkYaomf armfqef
tpm;rsm;wGif [Gef;Avif;wGif;xGuf (Hornblende) trsm; ausmufpOfwef; (Mawson Series) rS xH;k ausmufrsm;vnf;
tjym;yg0ifMuvsuf &G,fao;aph *&ufepfrsm;u ¤if;wdkYudk jzpfEikd zf ,
G &f m&So
d nf/ tcsKUd ae&mrsm;wGif oJausmuf (Sand-
taMumrsm;tjzpf jzwfvsuf&SdMuonf/ stone) ESihf oJre I af usmuf (Siltstone) rsm;a&maESmvsuaf wGU&
anmifcsyf&Gmta&SUbuf wpfrkdifywf0ef;usifa'o onf/ jy'g;vif;*lESifh ,if;ywf0ef;usifa'oteD;wpf0dkufwGif
wGif toGifajymif;ausmuf trsKd;rsKd;udk awGU&onf/ ¤if;wdkY xHk;ausmufrsm;ukdom tawGU&rsm;onf/

a'gufwmwifodef; . . . . .35
62 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 63
jy'g;vif;*lta&SUbuf a&ykw&f mG ysut f eD;wGif aumif;pGm anmifcsyf&GmESifh awmifyHk&GmMum;wGifvnf; vTm&Sd½dkif
vTmxyfvsuf&Sdaom xHk;ausmufrsm;udk awGU&\/ 4if;wdkYonf tdkvdkuf (Banded Rhyolite) rsm;udk awGU&onf/ ,if;wkdYESifh
ta&miftm;jzifh rD;cdk;a&mif&SdMuonf/ u,fvqdkuftaMum twl ovif;ausmuf trsm;tjym;udkvnf; awGU&onf/ yef;
rsm;jzwfvsuf&Sdonfudk awGU&\/ 4if;xHk;ausmufrsm;ESifhtwl avmifacsmif;urf;yg;wGif oJrIefausmufrsm;udkvnf; awGU&
a,Svausmuf (Shale) tenf;tusO;f a&maESmvsuf awGU&onf/ onf/ xdkYaMumifh toGifajymif;ausmufrsm;rSm rD;oifhausmuf
4if;ywf0ef;usifwGif awGU&aom oJausmufrsm;rSm yg;vTmpGm rsm;\ wd;k 0ifraI Mumifh toGiaf jymif;vJomG ;&aom ausmufrsm;
vTmxyfvsu&f MdS uNy;D umAGeef w d rf sm; yg0ifzUJG pnf;vsu&f MdS uonf/ jzpf[efwlonf/
awmify&kH mG ywf0ef;usiaf 'owGif *&ufepfrsm; aMurG jy'g;vif;*l taemufbufwGif&Sdaom p&pfjzKef;
jcif;jzifh jzpfay:vmaom *&ufepfajrqDvTm(Granitic Soil) ausmufrsm;rSm ½dkiftdkvdkuf? oJrIefausmufESifh &G,fBuD;aph
rsm; zHk;tkyfvsuf&SdNyD; ovif;wGif;xGufrsm;pGm yg0ifvsuf ausmufrsm;\ ausmufp&pfrsm; yg0ifvsuf &Sad yonf/ tqdyk g
&Sdaom tjcm;ajrqDvTmrsm;udk awGU&Sd&onf/ tcsKdUae&mrsm; p&pfjzKef; ausmufrsm;rSm xHk;ausmufrsm;ay:wGif qifhvsuf
wGif &G,fBuD;aphausmufom;&Sdaom *&ufepftrsKd;rsKd;udk &Sdonf[k xifrSwf&ayonf/
awGU&NyD; tcsKdUrSm [Gef;Avif;trsm;tjym; yg0ifvsuf&SdMu txufyg avhvmawGU&Scd surf sm;t& ausmuftrsK;d rsK;d
onf/ tcsKdU*&ufepf ausmufpdkifBuD;rsm;wGif &G,fao;aphjzpf wd\Yk qufpyfwnf&adS eyHrk mS ½Iyaf xG;vsu&f adS yonf/ anmifcsyf
aom rdkufu½dk *&ufepf'dkuf(Microgranite Dyke)rsm;u &Gm taemufbuf&Sd rD;oifhausmufrsm;\ wdk;0ifrIaMumifh
jzwfvsuf&SdMuNyD; ,if;wkdY\ txlrSm wpfvufrtxd&SdMu anmifcsyf&Gm ta&SUbuf&Sd toGifajymif;ausmufrsm; jzpfay:
onf/ vmMuonf[k ,lq&ayonf/ tenfusausmufrsm;jzpfMu
aea&mifumESihf uefq,f&mG wk\ Yd ywf0ef;usiaf 'oESihf aom xHk;ausmufrsm;? oJausmufESifh oJrIefausmufwkdYrSm
yef;avmifacsmif;urf;yg;rsm;wGif toGifajymif;ausmuf trsKd; armfqefausmufpOfwef;wGif yg0ifaom ausmuftrsKd;tpm;
tpm;rsm;ESifh uefq,f&GmteD;wGif tufppfrD;oifhausmufrsm; rsm; jzpfMuonf[k awG;xifp&m&Sdonf/ odkYaomf xHk;ausmuf
udk awGU&onf/ ,if;wkrYd mS *&,fE'kd ikd t f ½kd ukd f (Granodiorite)ESihf t*Fg&yfrsm;rSm ukef;jyifjrifhxHk;ausmufESifhvnf; tawmfyif
&G,fao;aph ausmufom;&Sdaom rD;awmifausmufrsm; jzpfMu qifwlonf/ xdkYaMumifh ausmufrsm;\oufwrf;udk cefYrSef;&ef
onfh ½dik t f v
kd u
kd q
f aH usmuf (Rhyolitic Rock) rsm; jzpfMuonf/ tawmfyif cJ,Of;onf/ a'oywf0ef;usifwpfckvHk;udk NcHKí

a'gufwmwifodef; . . . . .36
64 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 65
Munfhaomf blrdtaetxm;jzifhvnf; tawmfyif½IyfaxG;pGm ajryHkay:wGifwif&ef rSefajymif;ygtdrfajr§mifudk toHk;jyKí
wnf&Sdaeonfukd awGU&onf/ a'o\rsuEf mS oGijf yifrmS vnf; vnf;aumif; tjrifhESifhwnfae&mrsm; &,lcJhonf/ *ltrSwf
Murf;wrf;ojzifh wduspGmazmfjyEdkif&efrSm rvG,fulvSay? (1) onfatmufajcrS *l0t0ifMurf;jyiftxd 71 ay 3 vufr
ausmuftrsKd ;tpm; trsK;d rsK;d udv
k nf; taetxm; trsK;d rsK;d jzifh cefYjrifhí *ltrSwf(2) rSm atmufajcajrjyefYrS 53 ay 10
awGU&aomaMumifh wpfrsKd;ESifhwpfrsKd; qufoG,faeMuyHkrSm vufrcefY tjrifhwGif&SdaMumif; awGU&onf/
wduspGm azmfxkwf&ef cJ,Of;ayonf/
( * ) wl;azmf&&Sdaom ausmufvufeufypönf;rsm;udk
ausmuftrsd t rsdK ;tpm;cG J j cm;jcif ;
ajrrsuf E S m oG i f j yif j y ajryH k a &;qG J j cif ;
wl;azmf&&Sdaom ausmufvufeufypönf;rsm;udk trsKd;
ajryHka&;qGJjcif;ESifhywfoufí *lESifhywf0ef;usifteD;
tpm; cGJjcm;&mwGif t"dutrsKd;tpm;rsm;jzpfMuaom toGif
wpf0dkufwGif&Sdaom ajrrsufESmoGifjyifudk avhvm&efESifh &&Sd
ajymif;ausmuf? tenfusausmufESifh rD;oifhausmuf oHk;rsKd;
aom blrdaA'tcsuftvufrsm;udk ajryHkay:wGif wifjy&ef
pvH;k yif awGU&S&d onf/ awGU&S&d aom ausmuftrsK;d tpm; trsK;d
jzpfonf/ avhvmuGif;qif;cJhaom tcsdefydkif;tm;jzifh ajryHk
rsKd;wdkYrSmvnf; a'oywf0ef;usifwGif&Sdaom rlv&Sd&if;pGJ
azmfxkwfEdkif&ef ajrwkid ;f wmjcif; jyKvyk af ejcif;rSm tcsed t f wef
ausmuftrsKd;tpm;rsm;yif jzpfMuonf/
Mum ukecf &hJ onf/ ajrwdik ;f jyKvyk &f mwGif rSeaf jymif;yg tdraf jrm§ if
a'o\t"du&S&d if;pGjJ zpfaom xH;k ausmuftrsK;d tpm;
(Telescopic Compass) udk toHk;jyKí ajryHka&;qGJcJhonf/
ausmufvufeufrsm;rSm awGU&Sd&aom ausmufvufeufrsm;
ajryHkudk 1 vufr= 40 ay pau;jzifhvnf;aumif;? uGefwdk
tm;vHk;teuf trsm;qHk; jzpfayonf/
jcm;em;jcif; (Contour Interval) ig;ayjzifv h nf;aumif; a&;qGJ
ausmuftrsKd;tpm;toD;oD;\ yg0ifrI&mEIef;rSm-
cJhonf/ ajrwkdif;jyKvkyf&mwGif *l (1) ESihf (2) wk\ Yd ywf0ef;usif
(1) xHk;ausmuf - 34%
{&d,mpwk&ef; wpfaxmifywfvnfwGif jyKvkyfcJhonf/
(2) oJausmuf - 26%
xdkYjyif *lrsm;\atmufajcrS *l\t0ifMurf;jyiftxd
(3) oJrIefausmuf - 7%
tjrifah yud&k mS &ef tqifq h ifw h ikd ;f xGmenf; (Stepping Method)
(4) ovif;ausmuf - 13%
jzifh axmift h edrt hf jrifw h idk ;f ud&, d m (Abney Level) udk toH;k
(5) rdkufu½dk*&ufepf - 5%
jyKívnf;aumif;? *lrsm;\wnfae&mudk wpfvufr-wpfrikd f

a'gufwmwifodef; . . . . .37
66 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 67
(6) *&ufepf - 1.4% qkdufwGJqufypönf;ESifh yg0ifaomta&mtaESmrsm;ay:wGif
(7) aAhpfrD;oifhausmuf - 8% rlwnfí t0g&ifah &mif? rGjJ yma&mifEiS hf tndKa&miftxd &Sw d wf
ESifh tufppfrD;awmifausmuf onf/ rsm;aomtm;jzifh oJaphrsm;onf wpf&, G w f nf;jzpfaom
wdkYjzpfMuonf/ t&G,t f pm;rsm;&SMd uNy;D ,if;wku
Yd kd oHatmufqu kd ?f u,fvpD,rf?
umAGeftp&Sdaom wGJqufypönf;rsm;jzifh zGJUpnf;xm;onf/
( 1 ) xH k ; ausmuf vuf e uf y pö n f ; rsm;
wpfcgwpf&H rsufESmjyifü yg;vTmaomta&mif&Sd tvTmyg;
xHk;ausmufjzifh jyKvkyfxm;aom ausmufvufeuf (Colour Lamination)rsm; awGU&onf/ yg0ifzUJG pnf;vsu&f adS om
ypön;f rsm;wGif ywf0ef;usifa'oü&Sdaom xHk;ausmufrsm;\ oJyGifhrsm;rSm tenf;i,faxmifhcRefaom ovif;wGif;xGufaph
t*Fg&yfrsm;ESifh tawmfyifqifwlMuonfudk awGU&onf/ rsm;jzpfonf/
rsm;aomtm;jzifh xif&mS ;aomt*Fg&yfrsm;rSm tvGe&f ,G af o;aph
&Sdjcif;? umAGeftenf;i,fyg0ifjcif;? u,fvqdkufwGif;xGuf ( 3 ) oJ r I e f a usmuf vuf e uf y pö n f ; rsm;
<u,f a omxHk;ausmufjzpfjcif;wkdY jzpfonf/ xl;jcm;aom ,if;wdo Yk nf tapht&G,t f m;jzifh oJausmufrsm;xuf
tcsurf mS ,if;wk\ Yd tuf&m (Fracture) yif jzpfonf/ 4if;wkYd ao;i,fMuNyD;vQif rsm;aomtm;jzifh oH"mwf<u,f0aom
wGif cRefxufaom tuf&mESifhvnf;aumif;? c½kywftuf&m tkwf<uyfeDa&mif&Sdonf/ tcsKdUoJrIefausmufvufeufypönf;
ESifh vnf;aumif; uGJwwfaMumif; awGU&onf/ ta&mifrSm rsm;rSm tawmfyifrmausmNyD; tenf;i,f uspfvspfodyfonf;
rD;cd;k jyma&mifrS teufa&miftxd yg0ifaom umAGet f csK;d tpm; onf/ oJreI af usmufjzifh jyKvyk x f m;aom ausmufvufeufrsm;
ay:wGif rlwnfí ajymif;vJwwfonf/ onf ckwx f pfí jyKvyk x f m;aom ausmufvufeufrsm;r[kwf
MubJ rsm;aomtm;jzifh vH;k 0dik ;f aom ausmufvufeufrsm;om
( 2 ) oJ a usmuf vuf e uf y pö n f ; rsm; jzpfMuonfudk awGU&onf/
oJausmufjzifh jyKvkyfxm;aom ausmufvufeufrsm;
onf xHk;ausmufavmuf uspfvspfodyfonf;rI r&Sdaomfvnf; (4) ovif;ausmuf vufeufrsm;
tawmftwef rmausmaom oJausmufrsm;jzifo h m jyKvyk x
f m; ovif;ausmufvufeufrsm;onf wpfrsKd;wnf;awGU&
onfudk awGU&onf/ ta&mifrSm zGJUpnf;xm;aom oHatmuf aom toGifajymif;ausmuf trsKd;tpm;rsm;yif jzpfonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .38
68 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 69
,if;wdoYk nf tvGeo f yd o
f nf; uspv f sprf mausmNy;D vQif ta&mif ( 7 ) aAh p f r D ; oif h a usmuf E S i f h tuf p pf r D ; oif h a usmuf
tm;jzifh tjymEk (odrYk [kw)f rD;cd;k Eka&mifrsm; jzpfMuonf/ zGUJ pnf; vufeufrsm;
xm;aom wGif;xGufrsm;rSm ovif;wpfrsdK;wnf; yg0ifvsuf&Sd þausmuftrsKd;tpm; ESpfrsKd;pvHk;udk trsm;tjym;
NyD;vQif tpGef;em;rsm;wGif tvif;rIefaom t*Fg&yf&Sdonf/ awGU&\/ ,if;wdo Yk nf teD;ywf0ef;usiw f iG af wGU&aom rD;oifh
rsm;aomtm;jzifh ovif;ausmufvufeufrsm;udk aoG;xm;aom ausmuf trsKd;tpm;rsm;ESifh tawmfyif qifwlonf/ tufppf
ausmufvufeufrsm;tjzpfom awGU&onf/ rD;oifhausmufrsm;tjzpf &G,fao;aphvGefausmufom;&Sdaom
rD;awmifausmufrsm;jzpfMuonfh ½dkiftdkvdkufausmufvufeuf
( 5 ) rd k u f u ½d k * &uf e pf ausmuf v uf e uf r sm; rsm;udk awGU&onf/ tcsKdU½dkiftdkvdkuf ausmufvufeufrsm;rSm
þausmufvufeuftrsKd;tpm;jzifh jyKvkyfxm;aom ovif;wGif;xGuf trsm;tjym;yg0ifMuNyD; rmausmodyfonf;
ausmufvufeufrsm;onf ausmufp&pfvHk;rsm;udk xkvkyfxm; Muonf/ t"dutm;jzifh ta&mif&Sdaomzefrsm;jzifh zGJUpnf;
aom ausmufvufeuftrsKd;tpm;rsm; jzpfMuonf/ xdak usmuf xm;Muonf/
trsKd;tpm;wGif ta&mifEkwGif;xGufrsm;jzpfMuaom ovif; tuf&mrsufESmjyifrSm Murf;wrf;cRefxufaomtem;
(Quartz) ESihf z,fpyg (Feldspar) rsm; t"du&SMd uNy;D ta&mif rsm;&Sdonf/ þausmuftrsKd;tpm; ausmufvufeufrsm;udk
&ifh vaMu;ndK (Biotite Mica) ESih f oH"mwf<u,f0aom wGi;f xGuf ausmufp&pfvufeufrsm;tjzpfvnf;aumif;? ckwx f pfíjyKvyk f
rsm; zGJUpnf;xm;onfudk awGU&onf/ ausmufom;taejzifh xm;aom ausmufvufeufrsm;tjzpfvnf;aumif;? aoG;xm;
wGi;f xGurf sm;onf wpfcEk iS hf wpfck wpfrsK;d ESihf wpfrsK;d wdu
k ½f u
kd f aom ausmufvufeufrsm;tjzpfvnf;aumif; awGU&onf/
xdqufaeaMumif; awGU&onf/ wl;azmf&&Sdaom rD;oifhausmufvufeuf trsKd;tpm;tm;vHk;
( 6 ) *&uf e pf ausmuf v uf e uf r sm; wdkYrSm a'oywf0ef;usifwGif&Sdaom ausmufrsm;ESifh zGJUpnf;yHk
þausmufvufeufrsm;udk rdu k u f ½d*k &ufepf ausmuf tm;jzif h v nf ; aumif ; ? t*F g &yf r sm;tm;jzif h v nf ; aumif ;
vufeuftrsKd;tpm;uJhodkYyif ausmufp&pfud&d,m (Pebble tawmfyif qifwlonfudk awGU&ayonf/
Tools)tjzpfom awGU&onf/ yg0ifzUJG pnf;xm;aom wGi;f xGuf
trsK;d tpm;ESihf tcsK;d tpm;wdrYk mS rdu
k u
f ½d*k &ufepfEiS hf twlwyl if
jzpfaomfvnf; wGif;xGuft&G,ftpm; ydkrdkBuD;rm;onf/

a'gufwmwifodef; . . . . .39
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 71
vuf&mrsm;udk avhvmoHk;oyfNyD; t"duwl;azmfoifhaom*lESifh
tprf;wl;azmfoifhaom*l ponfjzifh cGJjcm;Munhf&ayonf/
rEkóaA'enf;? a&S;a[mif;okawoeenf;rsm;jzifh vufawGU
tcef; ( 6 ) wl;azmfrnfqkdvQif OD;pm;ay;NyD; t"duwl;azmfoifhaomae&m?
tprf;wl;azmfoifah omae&mESihf vH;k 0rwl;azmfoifah omae&m
k *f El iS hf rEkóaA'tjrif
jy'g;vif;vdP [lí cGJjcm;a0zefqHk;jzwfwwf&ef ta&;BuD;vSayonf/
*lrBuD;\ cef;aqmif? cef;rESifh cef;i,frsm;xJwGif
( 1 ) jy'g;vif ; *l r sm; ausmufjzpfxHk;aysmf&nfrsm;aMumifh wzdwfzdwfwvufvuf
jy'g;vif;*lrsm;onf a&ykwf&Gma[mif;\ taemuf ta&mifawmufaeaom ausmufpufyef;qGJrsm;ESifh ausmuf
buf wpfrkdifausmftuGmwGif&Sdaom aywpfaxmifausmfjrifh pufrkd;arQmfrsm;aMumifh tvStytqef;wMu,fjzpfaeonf/
onhf ukef;jyifjrifhay:wGif wnf&Sdonf/ *lESpfckpvHk;onf odkYaomf ¤if;*lrBuD;udk OD;pm;ay;wl;azmfoifhaom *lr[kwf[k
avhvma&;tzGJUu qHk;jzwfonf/
awmifbufoYkd rsuEf mS rlaeonf/ jy'g;vif;vdP
k *f l *lrBu;D onf
þ*lrBuD;xJü tat;"mwfvGefuJaejcif;? aea&mif
ay 800 cefY&Snfvsm;NyD; cef;raqmif ukd;cef;ESifh tcef;i,f
tvif;a&mifaumif;pGmr&jcif;? ausmufacwfvlom;rsm;tNrJ
rsm;jzifh zGJUpnf;xm;onf/ *lrBuD;\rsufESmt0if0onf ay
aexkdif&ef OwkoyÜm,rQwcJh[efr&Sdjcif;? rkd;a&rsm;wkdufpm;
50 cefYus,fonf/ o,f,lvmcJhaom &THUajrEkef;ajrrsm;txyfxyf zHk;vTrf;aejcif;?
jy'g;vif;vdkPf*l *lrBuD;\ta&SUbufwGif jy'g;vif; tcsKdUae&mrsm;wGif rlvausmufom;rsm;yif txif;om;ay:
*li,f&Sd\/ jy'g;vif;*li,fonf *lrBuD;rS ay 600 cefYa0; aejcif;ESihf ausmufacwfvo l m;rsm;\vuf&mrsm; tawGUenf;
uGmonf/ *li,f\ rsufESmt0if0onf ay 80 cefY&SdNyD; jcif;paom taMumif;rsm;aMumifh 4if;jy'g;vif;vdkPf*lrBuD;udk
ESpfcef;wGJjzpf\/ twGif;bufü ay 40 cefY&Snfonf/ OD;pm;ay;wl;azmfoifhaom *lr[kwf[k qHk;jzwfjcif;jzpfonf/
( 2 ) cG J j cm;a0zef q H k ; jzwf j cif ; jy'g;vif;*li,ftwGi;f ü crf;em;xnf0gaom ausmuf
pufyef;qGrJ sm;ESihf ausmufpufr;kd arQmrf sm; tBu;D tus,rf &Sad cs?
jy'g;vif;vdkPf*l wl;azmfa&;tzGJU0ifrsm;onf jy'g; odkYaomf þ*li,fudk t"duxm;í OD;pm;ay;wl;azmfoifhonf
vif;*lrsm;\ taetxm;ESihf ausmufacwfvo l m;wk\
Yd yef;csD [k qHk;jzwfcJhMuonf/
70

a'gufwmwifodef; . . . . .40
72 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 73
jy'g;vif;*li,fü tat;"mwf? tpdk"mwfenf;yg;jcif;? xm;aomtvkyform;rsm;udkyif tm;udk;pdwfcs&avmufaom
ausmufacwfvo l m;rsm; aexdik Ef ikd af om oifah wmfonfh OwkoyÜ, tvkyform;rsm;jzpfvmap&ef tvkyfvkyf&if;oifMum;jyo
&Sdjcif;? tvif;a&mifESifhavaumif;avoefY&&Sdjcif;? ausmuf ay;&onf/ a&S;a[mif;okawoeynmt& vufawGUwl;azmf
acwfvo l m;rsm; BuKd uEf pS o
f ufrnfh tay:pD;jrifuiG ;f &Sjd cif;ESihf &mü aygufw;l ? aygufcRe;f ? aygufjym;? wl&iG ;f ESiahf *:jym;rsm;udk
rnfonfah e&mü rnforYkd nfyt kH oH;k jyK&rnfukd vufawGUoifMum;
ausmufacwfvlom;rsm;a&;qGJcJh[ef&Sdaom yef;csDvuf&mrsm;
ay;Mu&onf/ a&S;a[mif;ypönf;rsm;ESifh ausmufacwfvlom;
onf *li,f\eH&rH sm;ESihf rsuEf mS Muufrsm;ay:wGif trsm;tjym; rsm;\ ausmufwHk;ausmufvufeuf paomypönf;rsm;r&Sdonfh
awGU&jcif;paom taMumif;rsm;aMumifh þjy'g;vif;*li,fudk tay:,HajrvTmrsm;udk wl;azmf&mü ajrom;twGif;odkYpl;&Sepf
tav;xm;í OD;pm;ay;wl;azmfoifo h nf[k cGjJ cm;a0zefq;kH jzwf 0ifEikd af om aygufw;l ? aygufcRe;f rsm;udk toH;k jyKEikd Nf y;D ausmuf
Mujcif;jzpfayonf/ vufeufpaom a&S;a[mif;ypönf;rsm; wl;azmf&&SdEdkifavmuf
aomae&mü ajrvTmajrom;rsm;twGif; pl;&Seuf0ifEdkifaom
*ltrSwf (1) ESifh *ltrSwf (2)
aygufwl;? aygufcRef;rsm;udk tm;pdkufcGefpdkuftoHk;jyKaomf?
OD;pm;ay;wl;azmfoifhaomaMumifh jy'g;vif;*li,fudk
ausmufwHk;ausmufvufeuftp&Sdaom a&S;a[mif;ypönf;rsm;
*ltrSwf(1) [k trnfay;NyD; *lrBuD;udk*ltrSwf (2) [k trnf ysupf ;D zG,&f adS omaMumifh aygufjym;? a*:jym;rsm;uko d m *½kpukd f
ay;Muonf/ jy'g;vif;*lrsm;udk vufawGUwl;azmfaomtcg oHk;oifhaMumif;ponfjzifh oifMum;ay;&onf/
jy'g;vif;*li,fEiS hf *lrBu;D udk *l (1) ESi*hf l (2) [lívnf;aumif;? ausmufwHk;ausmufvufeufpaom a&S;a[mif;ypönf;
ta&SU*lESifhtaemuf*l[lívnf;aumif;? *luav;ESifh*lBuD;[k rsm; &SmazGawGU&Sdrnfh ajrvTmpOfrsm;okdY a&muf&SdaomtcgwGif
vnf;aumif; ac:a0:Muonf/ ausmufw;kH ausmufvufeufrsm; rysupf ;D &avatmif taumif;
yuwdtwdik ;f &Sad tmif vufuikd af *:jym;i,f? aygufjym;i,fEiS hf
( 3 ) uRrf;usifaom tvkyform;rsm; &SmazGjcif;
wl & G i f ; i,f r sm;jzif h ajrvT m rsm;ud k tenf ; i,f w l ; azmf N yD ;
jy'g;vif;*lrsm;udk vufawGUuGi;f qif;í wl;azmfaom ausmufwHk; ausmufvufeufpaom a&S;a[mif;ypönf;rsm;udk
tcg uRr;f usiaf omtvkyo f rm;rsm;&&S&d ef ta&;Bu;D vSonf/ xkwaf zmf wl;,l&rnft h aMumif;udv k nf; tvkyo f rm;rsm;tm;
xkdYaMumifh jy'g;vif;*lrsm;udk vufawGUwl;azmfaomtcg &&Sd oifMum;ay;Mu&onf/

a'gufwmwifodef; . . . . .41
74 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 75
ajrpmajrvTmrsm;udk pGeyYf pfaomtcgwGiv
f nf; ajrpm ajyap&ef ajrmif;&SnfpepfudkoHk;í wl;azmfMuonf/ tvkyf
ajrvTmxJwGif a&S;a[mif;ypönf;rsm; a&maESmygroGm;&av orm;rsm; oGm;vm&mwGiv f nf;aumif;? ajro,f ajrn§&d mwGif
atmif qefcgusJ? qefcgvwf? qefcgpdyfrsm;? vufudkif vnf;aumif; vG,fulpdrfhaomiSm ajrmif;wGif;ü avSum;xpf
qefaumi,frsm;jzifh tqifhqifh&SmazG&rnfh enf;rsm;udkvnf; rsm; azmfapNyD; wl;azmfaponf/ ajrmif;&SnfwpfckESifh wpfck
oif M um;ay;Mu&onf / trS e f p if p pf taumif ; qH k ; aom
tMum;wGif vloGm;vrf;? ajrom;abmifrsm; xm;í wl;azmf
a&S;a[mif;okawoe wl;azmfrIonf a&S;a[mif;ypönf;rsm;udk
apcJhonf/ ausmufwHk; ausmufvufeufrsm;ESifh t½dk;rsm;udk
tysuftpD; tenf;qHk;ESifh enf;pepftrSefqHk; wl;azmf&jcif;
jzpfaomaMumifh tvkyform;rsm;tm; þa&GUþrQvufawGU awGU&So
d nfth cg awGU&Sad om ausmufw;kH ausmufvufeufrsm;
oifMum;ay;&jcif;jzpfonf/ \ ajrvTmpOfuykd g rSww f rf;,lNy;D ausmufw;kH ausmufvufeuf
rsm;udk aumuf,laponf/
( 4 ) vuf a wG U wl ; azmf j cif ; oufwrf;cGJ&mwGif ta&;ygaomaMumifh ausmufwHk;
vufawGUwl;azmfaomtcg jy'g;vif;*ltrSwf (1) udk
ausmufvufeufrsm;ESifh ajrvTmpOfudkrSwfwrf;,lí aumuf
yif ta&SUbufjcrf;? taemufbufjcrf;cGJí ajrmif;&Snfpepf
,lapjcif;jzpfonf/ wl;azmfa&;tzGUJ onf blrad A'oabmt&
rsm;udk toHk;jyKNyD;wl;azmfMu\/ wl;azmfpOfü ajrmif;&Snf (1)?
ajrmif;&Snf (2)? ajrmif;&Snf (3) ponfjzifh tpOftvdkuf txufajrvTmpOfrsm;onf atmufajrvTmpOfrsm;xuf ouf
trnfay;NyD; wl;azmfMuonf/ jy'g;vif;*l (1) ü wl;azmfae wrf;i,fonfudk odNyD;jzpfayonf/
aom &ufrsm;twGif;rSmyif jy'g;vif;*l(2) jzpfaom *lrBuD; ( 5 ) ausmuf w H k ; ausmuf v uf e uf y pö n f ; rsm;
udkvnf; wl;azmfMuonf/ jy'g;vif;*l *lrBuD;\ rsufESmpm&Sd wl;azmfa&;tzGUJ onf Zefe0g&Dv 12 &ufaeYrS 28 &uf
usi;f rsm;rS ausmufw;kH ausmufvufeuf tenf;i,f&&So d nf/ aeYtxd 17 &ufwdkifwkdif jy'g;vif;*lrsm;udk wl;azmfMuonf/
rEkóaA'enf;? a&S;a[mif;okawoeenf;rsm;jzifh þodkYwl;azmf&mwGif ausmufwl? ausmuf"m;? ausmufyJcGyf?
a&S;a[mif;ae&mrsm;udk wl;azmf&mwGif tuGu½f u kd f wl;azmfenf; ausmufjcpfu&d ,
d m? ausmufuiG ;f ? rd;k BuKd ;oGm;ESihf ausmufp&pf
(Box System)ESihf ajrmif;&Snp f epf wl;azmfenf; (Trench Sys- vufeufpaom ausmufvufeuf 1600 ausmf&&SdcJhonf/
tem) [lí&Sd&m jy'g;vif;vdkPf*lrsm;udk wl;azmf&mü ydkrdktqif tqdyk gvufeufrsm;wGif yHak csm? yHMk urf;trsm;tjym;yg0ifonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .42
76 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 77
jy'g;vif;*lrsm;udk wl;azmf&mü ausmufacwfvlom; jzpfonf/ xkaYd Mumifh jy'g;vif;*lae ausmufacwfvo l m;rsm;\
rsm; yef;csDa&;qGJ&mwGif toHk;jyKaom ajrom;aq;eDcJrsm;? acwftcgudk rqH;k jzwf&ao;bJ &SmazGawGU&Sxd m;aom ausmufw;kH
tdk;jcrf;uGJrsm;? rD;aoG;prsm;? c½kcGH a,mufoGm;cGHrsm;? opfoD;cGH ausmufvufeuf ponfyh pön;f rsm;udk tud;k tum;jyKNy;D jy'g;vif;
rsm;ESifh om;aumifrsKd;pHkwdkY\ t½dk;ESifhoGm; ½kyf<uif;rsm;udk vdkP*f al e ausmufacwfvo l m;wd\Yk vlaerI tajctae rsm;udk
&&SdcJhMuonf/ azmfjyrnfjzpfayonf/
( 6 ) jy'g;vif ; *l ausmuf a cwf v l o m;wd k Y \ vl a erI (u) aexd k i f a &;
rEkóaA'tjrift& ]]vlaerI}} [laompum;\ jy'g;vif;*l ausmufacwfvo l m;rsm;onf *lrsm;twGi;f ü
t"dymÜ ,fukd zGiq
hf v
kd Qif ]]vlaerI}}[lonf vlom;wd\ Yk aexdik af &;? aexkdifwwfNyDjzpfaomaMumifh 4if;wdkYonf rdk;'Pf? av'Pf
rdom;pk tpm&SmazGr?I tEkynm ud;k uG,, f MkH unfrEI iS hf pdw"f mwf ESifh aeyl&Sdef'Pfudk umuG,faexdkifvdkaom aexdkifrI tqifh
tiftm;ponfjzifh t"dymÜ ,f&onf/ jy'g;vif;*l ausmufacwf twef;&SdNyD[k qdkEdkifayonf/ tu,fí tumtuG,f trdk;
vlom;wkdY\ vlaerI[kqkd&müvnf; ,if;vlom;wkdY\ aexkdif tumr&Sdaom ae&mwGif oGm;vmaexdkifygu jy'g;vif;*lae
a&;? 0wfpm;qif,ifa&;? tpm&SmazGxkwfvkyfa&;? arG;jrLa&;? ausmufacwfvlom;wkdY\ vlaerItqifhonf rsm;pGmedrfhus
vlrIa&;pepf? yef;csDa&;qGJjcif;? bmoma&;udk;uG,f ,HkMunfrI? onf[k qdk&rnfom jzpfonf/ jy'g;vif;*l ausmufacwf
pdwful;pdwfoef;ESifh ,Ofaus;rIypönf; xkwfvkyfrI ponfwdkY vlom;wdkYonf *lrsm;wGiftpOftNrJ aexdkifoavm? odkYwnf;
yg0ifonf[k qdk&rnfomjzpfayonf/ r[kwf Oa&mywdkuf ausmufacwfvlom;rsm;uJhodkY aus;&Gm
jy'g;vif;*lrsm;rS&&Sad om ausmufw;kH ausmufvufeuf wnfaxmifaeNyaD vm[lonfh taMumif;udk qufvufqef;ppf
paom ypönf;rsm;onf ausmufacwfa[mif;rS ypönf;rsm;jzpf MunfhMu&OD; rnfjzpfonf/ jy'g;vif;*l ausmufacwfvlom;
onf (odkYr[kwf) ausmufacwfv,fESifh ausmufacwfopfrS wkoYd nf &moDOwkajymif;vJonfuv kd udk í
f ae&majymif;oavm?
ypönf;rsm;jzpfonf ponfjzifh ,wdjywfrqHk;jzwfoifhao;ay? awmawmifESifh opfyifoD;ESH tenf;trsm;ukdvdkufí ae&m
ajymif;oavmpaom taMumif;w&m;rsm;udkvnf; ppfaq;
,if;ypön;f rsm;onf rnfonfah cwf? rnfonfEh pS u f ypön;f rsm;
Mu&OD;rnfjzpfonf/ trSepf ifppf ausmufacwfopfü vlom;wkYd
jzpfonfudk umAGef 14 "mwfcGJenf; paom odyÜHenf;rsm;jzifh
onf ae&mxdik cf if;wpfcw k nf;ü twnfwus aexdik w f wfaom
ppfaq;wGufcsufNyD;rSomvQif ydkrdkwduspGm ajymMum;Edkifrnf
oabm&SdaeayNyD/

a'gufwmwifodef; . . . . .43
78 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 79
( c ) 0wf p m;qif , if a &; a,mufoGm;ESifh ig;rsm;udzk rf;qD;pm;aomufjcif; ponfwu Ykd kd
vlom;wkdYonf ,Ofaus;rI jrifhrm;wdk;wufvmaom jyKvyk cf ahJ omaMumifh ,if;wdo Yk nf tpm&SmazGaompepfuv kd nf;
tcgrS rdrw d \ Ykd ud,
k cf E¨mudk &moDOwk'PfrS umuG,w f wfaom usifhoHk;cJhonf[k qdk&ayrnf/
oabm&&Scd o hJ nf/ ,Ofaus;rItqift h wef; edru hf spOfü rdrw
d \ Ykd jy'g;vif;*lrsm;\ eH&rH sm;rSm rsuEf mS Muufrsm;ay:wGif
ud,k cf E¨mudk tumtuG,rf x hJ m;rnfjzpfNy;D ,Ofaus;rIw;kd wuf a&;qGJxm;cJhaom ig;yHkrsm;ESifhawmawmifyHkrsm;uvnf; jy'g;
vmaomtcgwGif vlom;wdo Yk nf rdrwd \
Ykd ud,k cf E¨mudk opf&u
G f vif;*lausmufacwfvlom;wdkYonf tpm&SmazGaompepfudk
opfacgufrsm;jzifh umuG,fMurnfvnf; jzpfayonf/ jzwfoef;cJhaMumif; oufaojyvsuf&Sdayonf/
jy'g;vif;*l ,Ofaus;rIacwfwiG f vlom;wdo Yk nf awm½dik ;f jy'g;vif;*laeausmufacwfvo l m;rsm; toH;k jyKcahJ om
wd&pämefrsm;udkyif trJvkduf zrf;,lpm;aomufaeNyDjzpfaom v,f,mpdu k yf sK;d a&;ESiyhf wfoufonfh ausmufvufeufu&d , d m
aMumifh ,if;vlom;wdkYonf om;a&rsm;udkyif &moDOwktum rsm;udk rawGU[kqo kd ifo h nf/ xdaYk Mumifh jy'g;vif;*lae ausmuf
tuG,fypönf;rsm;tjzpf toHk;jyKcJhMuayvdrfhrnf/ om;arG; acwfvlom;rsm;onf pdkufysKd;a&;jzifh toufarG;0rf;ausmif;
om;a&wdo Yk nf ysupf ;D vG,jf cif;aMumifh wl;azmf&mwGif 4if;wdu Yk kd jyKonf rjyKonfudk ,wdjywfrqHk;jzwfEdkifao;ay? tu,fí
rawGU&Sd&jcif; jzpfayonf/ jy'g;vif;*lwiG af wGU&aom td;k jcrf;uGrJ sm;\ ouú&mZfukd trSef
tuefazmfxkwfEdkifaomf? pdkufysKd;a&;qdkif&m ud&d,mrsm;udk
( * ) tpm&S m azG x k w f v k y f a &; xyfrHawGU&Sdaomf jy'g;vif;*lae ausmufacwfvlom;wdkYonf
tpm&SmazGxkwfvkyfa&;ESifh ywfoufí jy'g;vif;*l pdkufysKd;a&;pepfudkyg vkyfaqmifcJhonf[k qHk;jzwf&rnfom
ae ausmufacwfvlom;wdkYonf tpm&SmazGrIpepftwGif;ü jzpfonf/ ausmufacwfopfü pdkufysKd;a&;pepf ay:aygufcJhNyD
usivf nfcJhonf[k qkdoifh\/ rEkóaA'tjrift& a&S;OD; jzpfayonf/
vlom;wkdYonf tpm&SmazGaompepf? arG;jrLa&;ESifh ,SOfwGJ
aom pdkufysKd;a&;pepfEiS hf tpm;tpmtydtk vQH xkwv
f yk af om (C) arG ; jrLa&;
pepf[íl pD;yGm;a&;pepfrsm;udk a,bk,soabmt& jzwfoef; jy'g;vif;*leH&Hrsm;ESifh rsufESmMuufrsm;ay:wGif a&;qGJ
ausmfvTm;cJhaMumif; awGU&onf/ jy'g;vif;*l ausmufacwf xm;aom yHrk sm;rSm tdraf rG;wd&pämefyrkH sm; ygonf[k qkEd ikd v
f Qif
vlom;wdkYonf om;aumifrsm;udk zrf;qD;pm;aomufjcif;? c½k? jy'g;vif;*lae ausmufacwfvlom;rsm;onf arG;jrLa&;udyk g

a'gufwmwifodef; . . . . .44
80 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 81
wGzJ ufvyk uf ikd af eNy[
D q
k Edk idk af yonf/ awm½dik ;f wd&pämef rsm;\ xkwfvkyfjcif;? yl;aygif;í om;aumifBuD;rsm; zrf;qD;jcif;ESifh
ajc? vufpaom t½dk;rsm;ESifh <uufom;aMumrsm;qHk&m tqpf ausmuf*ltwGif;ü trsm;tjym; pka0;aexdkifjcif; paompepf
trsu?f t½d;k rsm;onf tdraf rG;wd&pämefrsm;\ ajcvuf? tqpf rsm;&SdaomaMumifh jy'g;vif;*lausmufacwfvlom;rsm;onf
trsu?f t½d;k rsm;xufBu;D xGm;aom oabmobm0&Sad yonf/ tpkta0;ESifh aexdkifwwfaompepf&SdNyD[k qdkEdkifayonf/
awm½dik ;f wd&pämefrsm;onf awmwGi;f üajy;vTm;ae&aomaMumifh rdom;pkpepfjzifhaexdkifcJhonf odkYr[kwf aqGrsdK;pkpepfjzifh
þuJhodkY t½dk;tqpftrsufrsm; BuD;xGm;ae&jcif; jzpfonf/ aexdik cf o
hJ nfponfwu Ykd kd qH;k jzwfEikd &f ef cdik v
f akH omtaxmuf
owåaA'ynm&Sifrsm;onf txufwGif azmfjyxm; txm;rsm;udk xyfr&H mS azG&rnf jzpfonf/ trSepf ifppf ,Ofaus;rI
aom jcm;em;csufudkawGU&Sdjcif;ESifh jy'g;vif;*lwGif;rS wl;,l&&Sd wdk;wufí "avhxHk;pHESifh Oya'pnf;rsOf;rsm; ay:aygufvm
aom t½dk;rsm;wGif tdrfarG;wd&pämefrsm;\ t½dk;rsm;yg0ifonf aomtcgrSomvQif vlom;wdkY\ tdrfaxmifa&;pepfrsm;ESifh
[k qkdEdkifvQif jy'g;vif;*lae ausmufacwfvlom;rsm;onf rdom;pkpepfrsm;onf wdk;wufvmonf[k qdk&ayrnf/
arG;jrLa&;udkyg wGJzufvkyfudkifaeNyD[k qkdEkdifayonf/ ,if;okdY ( p ) vl a erI t ajctae
qkdvQif jy'g;vif;*l ausmufacwfvlom;rsm;onf ausmuf jy'g;vif;vdkPf*l ausmufacwfvlom;rsm;\ vlaerI
acwfopf ,Ofaus;rItqifo h yYkd if a&muf&adS eNy[
D k qkEd ikd o
f nf/ tajctaeonf tawmfyifjrifhrm;vsuf&Sdayonf/ jy'g;vif;
trSefpifppf ausmufacwfopfodkY a&mufrSomvQif vlom;wkdY *l ausmufacwfvlom;rsm;onf ausmuf*leH&Hrsm;ESifh rsufESm
onf arG;jrLa&;udk pwifEidk o f nf[k rEkóaA'ynm&Sirf sm;u Muufrsm;ay:wGif yef;csDrsm;a&;qGJEdkif&ef tcsdefydk? tcsdeftm;
tqkdjyKcJhMuayonf/ &onftxd vlaerItajctae tqift h wef; jrifrh m;wd;k wuf
( i ) vl r I a &;pepf vsuf&Sdonf[k qdk&ayrnf/
vlraI &;pepfEiS yhf wfoufívnf; jy'g;vif;vdP k *f al e (q) yef ; csD a &;qG J j cif ;
ausmufacwfvo l m;wdoYk nf rde;f rtrsm;,laom pepfusio hf ;kH yef;csrD sm;ESihf ywfoufívnf; awmifwef;ESpcf t k Mum;
onf odwYk nf;r[kwf a,musmf ;trsm;,laom pepfusio hf ;kH onf rS aexGuyf pkH onfwu Ykd ykd if a&;qGw
J wfNyjD zpfaomaMumifh jy'g;
ponfjzifh ,wdjywfqHk;jzwf&ef rvG,fulvSay? jy'g;vif;*l vif;*lae ausmufacwfvlom;rsm;onf ½IarQmfcif;yef;csD
ausmufacwfvo l m;wdo
Yk nf yl;aygif;í ausmufvufeufypön;f a&;qGrJ \
I a&SUajy;yef;csv D uf&mudyk if a&;qGaJ eNy[
D k qdw
k ef&m

a'gufwmwifodef; . . . . .45
82 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 83
onf/ jy'g;vif;vdkPf*l trdk;pGef;ESifh awmifwef;awmifpG,f ( p s ) pd w f u l ; pd w f o ef ;
tMum;wGif jrif&aom aeyHu k kd a&;qGoJ nf[í l vnf; tcsKd Uyk*Kd¾ vf jy'g;vif;vdP k *f l ausmufacwfvo l m;rsm; a&;qGcJ ahJ om
wdu Yk ,lqMuayonf/ aeyHw k iG f a&mifjcnfrsm; jzmvufaeyHyk g yef;csDyHkrsm;wGif aeyHkESifh vuf0g;yHkrsm;rSm pdwful;pdwfoef;
&Sjd cif;ESihf awmifp,
G f awmifwef;ESpcf t k Mum;wGif aexGuaf eyHk oabmt& txl;ojzifh rSwfom;xdkufonf[k qdk&ayrnf/
yg&Sjd cif;paom 0daoo vu©Pmrsm;yg&Sad omaMumifh awGUorQ aeyHrk mS awmifpOf awmifwef;ESpcf t k Mum;wGif aexGuaf e[ef
aom ausmufacwf aeyHk yef;csDvuf&mrsm;xuf omvGef a&;qGx J m;aomaMumifv h nf;aumif;? aea&mifjcnfjzmxGuaf e
xl;jcm;aeonf[k qdk&ayrnf/ yHu
k kd rsO;f pufrsm;ESihf jyoxm;aomaMumifv h nf;aumif;? vuf0g;yHk
jy'g;vif;*ltrSwf(1)wGif aq;a&mifysufaeaom rsm;rSm vufaAGyHkrsm;udk azmfjyxm;aomaMumifhvnf;aumif;?
yef;csDvuf&m tawmfrsm;rsm; &Sdayonf/ ½kyfvHk;azmfEkdif jy'g;vif;*l yef;csaD &;qGo J wl \
Ykd pdwu
f ;l pdwo f ef;onf qef;Mu,f
avmufatmif awGU&aomyef;csDrSm 12 yHkom jzpfonf/ ,if; vsuf&Sdonf[k qdkEdkifonf/ ,if;yHkrsm;rSm avhvmrdaom
12 yHk teuf ajymifyHk? ig;yHk? vuf0g;yHk? aeyHk ponfwdkY yg0if ausmufacwf aeyHk? vuf0g;yHkrsm;xufyif xl;qef;omvGefae
aMumif; awGU&onf/ ajymifyHkESifh ig;yHkrsm;rSm jy'g;vif;*l onf[k qdk&ayrnf/
ausmufacwfvlom;rsm; trJvdkufzrf;qD;&mwGif awGU&avh&Sd
aom om;aumifrsm;\ yHkrsm;jzpfaomaMumifh 4if;yHkrsm;onf ( n ) ,Of a us;rI y pö n f ; xk w f v k y f r I
yif jy'g;vif;*l ausmufacwfvo l m;rsm;\ tpm;tpm&SmazGrI ,Ofaus;rIypön;f xkwv f yk af &;ESihf ywfoufívnf;
jy'g;vif;*lae ausmufacwfvlom;rsm;onf ausmufykqdef?
ESifh vlaerItqifhudk azmfjyay;aeonf[k qdkEdkifayonf/
ausmuf"m;? ausmufyJcGyf? ausmufjcpfud&d,m? ausmufp&pf
( Z ) bmoma&; ud k ; uG , f , H k M unf r I vufeufESifh ausmufuGif; ponfwdkYudkyif xkwfvkyfoHk;pGJwwf
aeyHEk iS hf vufaAGyykH gaom vuf0g;yHrk sm;onf jy'g;vif; NyD jzpfaomaMumifh 4if;wd\ Yk vlaerIEiS hf ,Ofaus;rItqifo h nf
*laeausmufacwfvo l m;wd\ Yk bmoma&;ud;k uG,, f MkH unfrEI iS hf rSwfwrf;wif&avmufonftxd jrifhrm;wdk;wufaeNyD[k qdk&
qufpyfaeonf[k tcsKUd ynm&Sirf sm;u ,lqMuonf/ þ,lqcsuf ayrnf/ rEkóaA'tjrift& ausmufacwfrsm;udk t½kPfOD;
udvk ufcEH ikd &f ef xyfrí
H oufaotaxmuftxm; &SmazGoifh ausmufacwf(Dawnstone Age)? ausmufacwfa[mif;?
onf[k qdk&rnfjzpfayonf/ ausmufacwfv,fEiS hf ausmufacwfopf[í l cGjJ cm;xm;ayonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .46
84 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 85
t½kPfOD; ausmufacwfü ausmufvufeufrsm;onf vuf&m rsm;udkwyfí pdkufysKd;&eftwGuf ajrudkwl;qG&mwGif toHk;jyK
tMurf;qHk;jzpfí obm0tavsmuf jzpfay:aeaom ausmuf cJMh uonf[k ,lqMuygonf/ &Sr;f jynfe,f ae&mtESt YH jym;wGif
rsm;ESifhyif cGJjcm;r&Edkifatmif &Sdwwfayonf/ ausmufacwf ausmufuiG ;f vufeufrsm;udk awGU&S&d aomaMumifh tcsKUd ynm&Sif
opfü ausmufvufeufrsm;onf vuf&mtaumif;rGefqHk;jzpf rsm;u jy'g;vif;vdP k *f l ausmufacwfvo l m;wd\Yk vlaerIb0
Ny;D ausmufvufeufrsm;udk aoG;íyif toH;k jyKaeNyjD zpfaMumif; onf jrifwh ufvsu&f NdS y;D ausmufuiG ;f rsm;udk ypön;f csi;f vJv,
S f
awGU&onf/ &mwGif vJvS,fa&;r@dKif (Medium of Exchange) tjzpf
jy'g;vif;*lrS ausmufvufeufrsm;onf t½kPfOD; toHk;jyKcJhMuvdrfhrnf[k ,lqMuayonf/
ausmufacwfvufeuftqifu h kd vH;k vH;k vsm;vsm; ausmv f eG af e
NyD[k qHk;jzwfEkdifayonf/ rdk;BudK;oGm;[kac:aom aoG;xm;
onfhvufeufrsm;udk awGU&NyDjzpfaomaMumifh jy'g;vif;*l
ausmufacwfvo l m;rsm;onf ausmufacwfopfuv kd nf; jzwf
ausmfcJhonf[k aumufcsufcsEdkifayonf/
ausmufykqdef? ausmuf"m;ESifh ausmufyJcGyfrsm;udk
om;ig;rsm; vS;D jzwf ckwx f pf&mwGiv f nf;aumif;? xif; paom
opfom;rsm;udk jzwfydkif;&mwGifvnf;aumif; toHk;jyKEdkifay
onf/ ausmufjcpfud&d,mrsm;udk om;a&rsm;ESifh t½dk;rsm;wGif
uyfaeaom tom;rsm;udkjcpfxkwf&efESifh om;a&rsm;udk
vdktyfaom yHkoP²mef&&Sd&ef vSD;jzwf&mwGif toHk;jyKEkdifay
onf/ ausmufuiG ;f rsm;udk wkwrf sm;xdyw f iG w
f yfí om;aumif
zrf;&mwGif toHk;jyKonf[k ,lqonf/ tcsKdUynm&SifwdkYurl
EG,Bf uKd ;p wpfzufwpfcsuw f iG f ausmufuiG ;f rsm;udk csnaf ESmifí
om;aumifrsm;udk zrf;qD;&mwGif toHk;jyKMuonf[kqdkonf/
tcsKdUynm&Sifrsm;url wkwfcRefrsm;\xdyfwGif ausmufuGif;

a'gufwmwifodef; . . . . .47
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 87
onf wpfqifw h ;kd wufvmum rdrw d Ykd vdu
k vf yH pfcwf pm;aomuf
aom wd& pämefaumifrsm;\ tavhtxESihf ¤if;wdcYk adk tmif;ae
xdkifwwfonfh ae&mwdkYudkyg od&Sdem;vnfvmMuonf/ wpfcg
tcef; ( 7 ) wpf&HwGif om;aumifrsm;udk vdkufvHypfcwf&if; armyef;aom
aMumifh tem;,lcsdefwGif rdrdwdkY\ teD;ywf0ef;usifwpf0dkuf&Sd
jy'g;vif;vdP
k *f El iS hf owåaA'tjrif ouf&Sd0w¬Kypönf;rsm; (tyifESifhwd& pämef)\ tavhtxESifh
obm0 taetxm;rsm;udkyg avhvmEdkif&ef tcGifhta&;rsm;
jy'g;vif;vdkPf*lESifh ¤if;\a'owpf0dkufwGif ausmuf &cJhMuonf/ þuJhodkY avhvm&if;jzifh rsm;rMumrDumvwGif
acwfvlom;rsm; aexdkifoGm;vmrI &Sdr&Sd [lonfh tcsuf wd& pämeft½kdif;xJrS oifhawmfrnfxifaom taumifrsm;udk
tvufrsm;udk ynm&Sit f oD;oD;wdu Yk rdrw
d \
Ykd ½Iaxmift
h rsK;d rsK;d t&Sifvuf&zrf;,lNyD; rdrdwdkY\ae&mteD;wpf0dkufwGif ,Ofyg;
rSaeí ÓPfpGrf;rDoavmuf pl;prf;&SmazG avhvmrSwfom; vmatmif arG;jrL&efudkvnf; odem;vnfvmMuonf/ xdkenf;
wifjyMuonfhenf;wl owåaA'½IaxmifhrSvnf; jriforQudk wlpGmyif rdrdwdkY\ touftEÅ&m,ftwGuf pdk;&drf&aom
wifjy&ayrnf/ wd&pämefrsK;d rsm;udv k nf; cGjJ cm;od&v dS mMuonfomru wd&pämef
rsK;d aygif;rsm;pGmwk\ Yd usupf m;&ma'o? tcsed f tp&So d nfwu Ydk kd
( 1 ) *l\eH&Htxufydkif;cefYwGif a&;qGJxm;cJ xm;cJhaom ½kyfyHkrsm;
yg cefYrSef;rSwfom;vmEdkifMuonf/
urÇmay:wGif vlom;[lí pwifay:aygufaexdkif arG;jrLa&;udkpwifí od&SdvmMuNyD;onhfaemuf rdrdwkdY
aom tcsdefrSpí vlwdkYonf rdrdwdkY\ ywf0ef;usif&Sd wd& pämef arG;jrLxm;aom wd&pämefrsm; (odkY) pdkufysKd;xm;aomtyif
taygif;wd\ Yk taMumif;rsm;udk tenf;ESit hf rsm;qdo
k vdk pwif tp&So d nfwu Ydk kd txl;*½kpu kd Nf y;D rarG;jrL? rpduk yf sK;d ygu tvG,f
od&SdvmMuonf[k tqdk&Sdonf/ tvGefa&S;usaom ausmuf wul aoausysufpD;oGm;EkdifaMumif;ESifh tu,fí*½kpdkufNyD;
acwfvo l m;wdo Yk nf rkq;kd rsm;omjzpfMuonf[k ,lqMuonf/ arG;jrLMunhf½Iygu tvGef tusKd;jzpfxGef;aMumif;rsm;udkyg
xdrk q
k ;kd wdo
Yk nf rdrwd \
Ykd pm;0wfaea&;twGuf wd& pämef odvmaomaMumifh trIrJh trSwfrJh arG;jrLpdkufysKd;jcif;wkdYrS
wdkY\ tom;ESifhta&cGHrsm;udk toHk;jyKcJhMuonf/ þuJhodkY ae wpfqifw h ufNy;D *½kwpdu k Mf unh½f aI rG;jrLjcif;? pepfwuspu kd yf sK;d
xdkifcJhMuNyD; rsm;rMumrDumvtwGif; ,if;rkqdk;wdkY\ aexdkifrI jcif;tp&Sdonfrsm;ukd tpOfwpdkufjyKvkyfvmMuonf/
86

a'gufwmwifodef; . . . . .48
88 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 89
xdkrSwpfqifhwufí wd&pämefrsm;udk tkyfvkdufarG;jrL þuJo h aYkd om oufaocHtaxmuftxm;rsK;d udk jy'g;
Ny;D xde;f ausmif;jcif;udyk g wd&pämeftyk x f rJ S e*d&k &dS if;pGt
J aumif vif;vdkPf*lüawGU&yg\avm/ awGUjrifcJh&aom *l\txuf
rsm;xuf rsKd;ydkaumif;aomtaumifrsKd;rsm; ay:aygufvm ydkif;qDavmufwGif a&;qGJxm;onhf½kyfyHkrsm;xJrS rmefygaom
wwfMuonfuv kd nf; txl;tqef;ozG,af wGUjrifMu&Ny;D ,if; awm0ufESifh uRJ½dkif;wkdYonfvnf;aumif;? EGm;rBuD;aemufrS
trsKd;aumif;taumifrsm;rSqufí rsKd;aumif;taumifrsm; aeí EGm;i,fav;onf rdcifEGm;rBuD;oGm;&modkY vkdufaeonhf
om aygufyGm;vmMuonfudkom awGU&SdMuonf/ [efonfvnf;aumif;? EGm;rBuD;aemufrSaeí EGm;i,fav;
odkY&mwGif xdktcsdefumvwkdifatmif vlom;wkdYonf onf rdcifEmG ;rBu;D oGm;&modYk vku d af eonh[
f efonfvnf;aumif;?
pma&;pmzwf j cif ; tp&S d o nh f ynm&yf r sm;ud k wwf u Rrf ; awmifESpfvHk;Mum;rS ay:xGuf[ef&Sdonhf ae0ef; (odkYr[kwf)
em;vnfMuao;onfr[kwfacs? pma&;pmzwfjcif;twwf aexef;wpfzsm;cefYudk a&;qGJxm;onfhae0ef;\ yHkonfvnf;
onf ,aeYrSjyefía&wGufvQif vGefcJhaomESpfaygif; 5000 aumif;? ½SL;ysH? qif? ig; tp&SdonhfyHkrsm;onfvnf;aumif;?
cefYurS pwifíay:aygufvmonf[k tqkd&Sdonf/ a,musmf ; rde;f r tp&So d nfyh rkH sm;onfvnf;aumif;? txufü
pma&;pmzwfjcif;twwf pwifwwfajrmufMuonhf
azmfjyNy;D cJo h nfh ordik ;f rwifraD cwfu vlom;wdYk rSwo f m;xm;
tcsdefumvodkYa&mufaomtcgrSom ¤if;acwfrwkdifrDa&S;ESpf
&SdcJhaom ynmay;½kyfyHkrsm;jzpfonf[k ,lqEdkifonf/ þ,lq
aygif;rsm;pGmwkt Yd wGi;f u vkyuf ikd pf rf;oyfawGUjrifcahJ omtcsuf
csuu f kd ydrk ckd ikd v
f akH ponfrmS ,if;½kyyf rkH sm;onf xdak cwf xdt k cg
rsm;tay:rlwnfí qufvufNy;D vkyu f ikd af &;rSwv f mcJMh ujcif;
jzpfayonf/ u vlwkdY\ÓPfrDoavmuf a&;qGJxm;onfh yHrk sm;jzpfaom
orkdif;rwifrDacwfu vlom;wkdYonf rdrdwkdY\ tod aMumifh ,ckrsufarSmufacwf&Sd tvm;wl taumifrsm;\
w&m;rsm;udk pmayjzifha&;om;rSwfxm;jcif;rsm; rjyKvkyfEkdifcJh oP²mefudk wdwdususazmfjyxm;rI r&Sdjcif;? ½kyfyHktcsKdUwdkY
ygvQif rnfuJhodkYaom enf;vrf;rsm;jzifh rdrdwkdY\om;pOf tay:rSjzwfí wpdrfhpdrfhpD;qif;oGm;aom a&xJwGifygonfh
ajr;qufrsm;od&Sdem;vnfEdkif&ef todÓPfynmrsm;udkcsef&pf xH;k "mwfrsm;onf ESpaf ygif;rsm;pGmMumjrifch NhJ y;D ½kyyf t kH csKdUay:wGif
ay;xm;EdkifcJhrnfenf;? tajzum; ½kyfyHkrsm;qGJjcif;? ½kyfwkyHkpH xHk;ausmufvTmtjzpfjzifh zHk;tkyfvsuf&Sdjcif;wdkYudkaxmufí
rsm;jyKvkyfjcif; tp&SdonfwkdYjzifhom rdrdwdkYvkyfukdifajymqkdvkd ,if;½kyfyHkrsm;onf ESpfaygif;ajrmufrsm;pGmu a&;qGJcJhonfh
onhftaMumif;t&mrsm;\ t"dyÜm,fudk ay:vGifatmif yHkrsm;omvQif jzpfEkdifp&mtaMumif;&Sdonf/ xdkYaMumifh *leH&H
pGrf;aqmifjyocJhMu&rnfrSm ,HkrSm;zG,fr&Sdygacs/ txufydkif;u ½kyfyHkrsm;tay:rlwnfí ygPaA'tjrifjzifh

a'gufwmwifodef; . . . . .49
90 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 91
aqG;aEG;&mü jy'g;vif;*l a'owpf0dkufwGif ausmufacwf ( i ) OD;csdKrygaom owå0g
vlom;wdYk aexdik cf [
hJ ef&odS nf[k wdwu
d susrajymEdik af omfvnf; ( p ) qif E S p f a umif \ aemuf y d k i f ; ES i f h wl a omyH k
&mEIe;f rsm;rsm; jzpfEdkifp&m&Sdonf[k qdk&ayvdrfhrnf/ wdkYjzpfMuonf/
rdrwd aYkd vhvmcJMh uonf*h rl sm;\ teD;uyf ywf0ef;usif
( 2 ) *lESifh ajcmufrdkifcefYywfvnftwGif;&Sd awmawmif
udk wjznf;jznf; qefYíqefYí avhvmcJh&m ajcmufrdkifuGmcefY
a&ajr taetxm;
a&ajrtaetxm;
a0;aom ywf0ef;usifodkY a&mufaomtcg aus;&GmtcsdKUudk
jy'g;vif;vdkPf*l trSwf (1) \ *leH&Htxufydkif;qD
awGU&onf/ ,if;aus;&Gmrsm;rSm (1) a&ykwfaus;&Gm? (2)
avmufwiG f awGUjrifc&hJ aom ½kyyf rkH sm;onf xdak cwfxt dk cgu
rtlyif aus;&Gm? (3) awmifyakH us;&Gm? (4) anmifcsyaf us;&Gm?
,if;ae&mwGif aexdkifcJhaom vlom;wdkY a&;qGJxm;cJhonf
(5) aea&mifumaus;&Gm ESifh (6) Munfwdkifuefq,faus;&Gm
qdkjcif;rSm ,HkrSm;zG,f&mr&Sday/ odkYaomf ,ckrsufarSmufacwf
wkdYjzpfMuonf/
wGif awGUjrif&aom *l\ywf0ef;usif taetxm;rsKd;onf
aus;&GmtoD;oD;wGif aexdkifvsuf&SdMuaom &Gmol
½kyfyHkyg owå0gwdkYaexdkif&ef oifhawmfyg\avm(odkYr[kwf)
&Gmom;rsm;onf &Gm\teD;wpf0dkuf&Sd ajrjyefYae&mwdkYudk
½kyyf ykH g owå0gwkaYd exdik cf ahJ om ywf0ef;usirf sK;d onf ESpaf ygif;
xGef,ufpdkufysKd;íaomfvnf;aumif;? awmifay:ESifhawmif
rsm;pGm MumjrifhcJhonfh aemufydkif;wGif ,aeYawGUae&onfh
apmif;rsm;wGif aygufaeMuonfh 0g;rsm;udk ckw, f jl cif;jzifah omf
ywf0ef;usifrsKd;okYd ul;ajymif;cJNh y;D ½kyyf ykH g owå0grsKd ;rsm;onf
vnf;aumif; toufarG;0rf;ausmif;rI jyKvkyfaexdkifvsuf
vnf; ,if;a'owpf0u kd rf S aysmufu,
G o f mG ;Mujcif;avm tp
&So
d nfwu Ykd kd qef;ppf&efyif jzpfayonf/ &SMd uonf/
vdkPf*ltwGif;awGUcJh&onfh xdkacwfvlom;wdkY a&;qGJ tqdkyg aus;&Gmrsm;ESifh jy'g;vif;*lwdkYMum;&Sd a'o
cJh[efwlaom ½kyfyHktcsKdUrSm- onf rlvtajccHtm;jzifh xH;k ausmufawmifrsK;d ajrrsuEf mS jyif
(u) vlwdkY\vuf0g;yHk ESpfyHkESifh ae0ef;\yHk jzpf\/ xkad jrrsuEf mS jyifwiG f tif? unif? ysO;f uwd;k tp&So d nfh
( c ) ajymif opfrmyifBu;D rsm;? 0g;awmBu;D rsm;? udik ;f awmBu;D rsm;? jrufcif;
( * ) EGm;rBuD;aemufrS EGm;uav;vdkufaeyHk ponfwYkd t"duaygufa&mufae\/ tcsKUd ae&mwdw Yk iG f csKEH ,
G f
(C) BuD;rm;aom ig;yHkoP²mefESpfck ydwaf ygif;wkdYjzifh jynfhusyfaeonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .50
92 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 93
ajrrsuf E S m jyif t aetxm;ud k Munf h j yef v Qif v nf ; onf/ odaYk omf xko d tYkd ajctaetajymif;tvJ jzpfEidk af pumrl
rwfapmufaom awmifcg;yef;rsm;? ajyaom awmifukef;rsm;? ZD0½kyfqkdif&mtpkta0;ESifh oufrJhywf0ef;usifwkdY\ oifhawmf
euf½dIif;aom vQKdBuD;rsm;? a&tenf;i,f&Sdaom a&tdkifrsm;? ovdk yl;aygif;rIjzpfonhf Ecosystem wpfrsK;d udk ay:aygufvm
ajcmufcef;aeaom ajrmif;rsm;ESifh a&pD;tvGefoefaom aponf/
acsmif;us,fBuD;rsm;udk awGU&onf/ yHkpHtm;jzifh rkd;rsm;rsm;&GmvQif pGwfpdkxdkif;rdIif;jcif;udk
,ckrsuaf rSmufacwfwiG f awGU&onfh ywf0ef;usirf sKd ; ESpof ufaom awmtkyBf u;D rsm;ay:aygufrnf/ awmtkyBf u;D udk
onf vlom;wdaYk exdik o f nfh tajctaersK;d udk ay;vsu&f o dS nf/ trSjD yKí owå0gtrsK;d rsK;d aexkid u f supf m;Muonf/ xlxyfaom
odaYk omf ,if;ywf0ef;usirf sK;d onf vGecf ahJ omESpaf ygif; axmif opfyifrsm;rSxkwfvkyfonhf a&ckd;a&aiGUrsm;onf rkd;&Gm&ef
aygif;rsm;pGmü rnfuJhodkYaom ywf0ef;usifrsdK;tjzpf wnf&SdcJh twGuf taxmuftuljyKMujyefonf/ opfyifESifh owå0gwkdY
rnfenf;? xdyk wf0ef;usirf sKd ;wGif rnfuo hJ aYkd om ouf&odS wå0g onf ZD0½kyfqkdif&m tpkta0;jzpfí rkd;&Gmjcif;ESifh pGwfpdkxdkif;
wdYk aexdik Ef ikd cf rhJ nfenf; tp&So
d nfwuYkd kd qef;ppf&ef vdt k yfvm rdIif;jcif;wkdYonf oufrJhywf0ef;usifjzpfNyD; wpfckESifh wpfck
onf/ odkYrSomvQif ,ckavhvmonfh*lESifh ywf0ef;usifwdkYwGif trSDo[JjyKum ywf0ef;usifwpfrsKd;udk wnfaqmufvsuf&Sd
vltygt0if tjcm;aom wd&pämefrsm; aexkid cf ahJ Mumif; oufao Muonf/
jyEdkifayvdrfhrnf/ tu,fí ,if;awmtkyfBuD;&Sd tyifrsm;udk ckwf&Sif;
owåaA'ynm&yfwiG f a*[aA'pHepf (Ecosystem) ypfvdkufvQif a&cdk;a&aiGU&&ef vrf;r&Sdojzifh rdk;&GmEIef;enf;yg;
[laom a0g[m&&Sd\/ ,if;a0g[m&onf Ecological Sys- vmrnf/ rd;k enf;yg;vmaomaMumifh ajcmufaoGUyltu kd vf mrnf/
tem udk yl;aygif;xm;jcif;jzpfonf/ ajcmufaoGUvm&jcif;aMumifh opfyifrsm;onfvnf; oefpGrf;
,if; Ecosystem atmufwGif ZD0½kyfqkdif&m tpk xlxyfpGm aygufa&mufjcif;r&SdawmhbJ ajcmufaoGUonfh
ta0; (Biotic Community) ESihf oufryhJ wf0ef;usif (Physical 'PfudkcHEdkif&nf&Sdrnfh tyifrsKd;rsm;om aygufa&mufvsuf
Environment) wkdYonf wpfckudkwpfck tjyeftvSeftusKd; &Sdrnf/ owå0grsm;taeESifhvnf; awmBuD;rsm;xJwGif aexdkif
jyKMuNyD; tajctaewpfckukd zefwD;ay;\/ ,if;ESpfrsKd;xJrS wwf o nf h owå 0 grsKd ; rsm;rS a eí tyif r sm;enf ; yg;aom
wpfrsKd;rsKd; cRwf,Gif;oGm;vQif rlvtajctaeonf oifhawmf vGifjyifrsKd;wGif aexdkifwwfonfh owå0grsKd;rsm; tpm;xdk;
aomtjcm;tajctaewpfckckodkY toGiful;ajymif;oGm;wwf ay:aygufvmayvdrfhrnf/ odkYaomf Ecosystem ac:onfh

a'gufwmwifodef; . . . . .51
94 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 95
ZD0½kyqf ikd &f m tpkta0;ESihf oufryhJ wf0ef;usiw f Ykd yl;wGaJ exdik f xdaYk Mumifh jy'g;vif;*l\ ywf0ef;usiw f iG f xdpk Oftcgu
jcif;um; wpfrsKd;wpfrnfjzpfvmNyD; ywf0ef;usif topfudk xlxyfaom opfawmBu;D &Scd ahJ yrnf/ opfawmxlxyfonfEiS hf
ay:aygufvmaponf/ trQ rdk;aumif;pGm &GmoGef;aomaMumifh acsmif;? ajrmif;? tif;?
ouf&rdS sm;(tyifEiS o hf wå0g)\ obm0wpfcu k kd tenf; tdik w f o Ykd nfvnf; atmifjrifpmG ay:aygufvmcJah yrnf/ awm
i,fwifjyvdkygao;onf/ rnfonfhouf&SdrsKd;rqdk rdrdwpfOD; tkyfBuD;udkrSDcdkNyD; acsi,f? pdkif? qwf? ajymif? qif tp&Sdaom
wnf;? wpfa,mufwnf;? wpfyifwnf;wnf&jdS cif;xuf ttkyf awmowå0grsm;onfvnf;aumif;? acsmif;BuD; ajrmif;BuD;rsm;
tzGJUESifhaexkdifwnf&Sdjcif;u rsm;onf/ udktrSDjyKaexdkifaom ig;trsKd;rsKd;rsm;onfvnf;aumif; xdk
yHpk t
H m;jzifh jrufyifonf wpfyifwnf;xD;wnf;ayguf acwf xdt k cgwGif jy'g;vif;*lwpf0u kd üf aygrsm;aeayvdrhrf nf/
raeyg? jrufcif;tjzpf pka0;aygufa&mufonf/ uRef;yif? *l\eH&w H iG af &;qGx J m;cJah om ½kyyf rkH sm;uvnf; ,if;owå0grsm;
0g;yiftp&SdonfwdkYonfvnf; uRef;awm? 0g;awmtjzpf aygrsm;cJhaMumif;udk oufaocHvsuf&Sdayonf/
pkaygif;aygufa&mufonf/ tvm;wl r&rf;awm? refusn;f awm? umva&GUavsmvmcJhNyD; vlom;wdkYonf *ltwGif;
o&ufawm tp&So d nfwo Ykd nfvnf; obm0twkid ;f trsK;d wl ckad tmif;aexdik af omtqifrh S td;k tdrrf sm;xlaxmifaexdik w f wf
tyifrsm; pkaygif;aygufa&mufaeMuonf/ aomtqifhodkY a&mufvmaomtcg vufvSrf;rD&m tyifrsm;
owå0grsm;wGifvnf; yHkpHtm;jzifh yk&Gufqdwf? usdKif; udk ckwv f NJS y;D tdrrf sm; aqmufvyk af exdik v f mMuonf/ acwfonf
aumif? ,kef? EGm;? uRJ? jrif;usm;rStp vltqHk; owå0grSeforQ ajymif;vJvmonfESifhtrQ aexdkif&mtdrfwdkY\yHkpH? tus,f
onf wpfaumifx;D wnf;aejcif;xuf tpkta0;? todik ;f t0dik ;f t0ef; tp&So d nfwv Ykd nf; wd;k wufaumif;rGev f maomaMumifh
ESifhaejcif;rsdK;u ydkrdkrsm;jym;onf/ þum; ouf&SdwdkY\ tavh opfom;rsm;udk ydkrdkvdktyfvmcJhonf/ xdkYaMumifh opfyifrsm;udk
txyif jzpfayonf/ ydrk Nkd y;D ckwv f t JS oH;k jyKvmMuonf/ þodjYk zifh wpftrd rf S ESpt f rd ?f
jy'g;vif;*l\ ywf0ef;usifudk avhvmcJh&mü tif? aemufNyD; &Gmwpf&Gmtjzpf &GmwnfvmMuonf/ xdkYaemuf
unif? ysOf;uwdk; tp&SdonfhtyifBuD;rsm;udk awGUcJhaMumif; wpf&GmrSESpf&Gm tp&SdonfwdkY yGm;rsm;vmMuonf/ tjcm;wpf
azmfjyNyD;cJhNyDjzpfonf/ ,if;tyifrsm;onf vGefcJhaomESpf zufürlum; opfawmrsm; jyKe;f wD;vmaomaMumifh rd;k acgifvm
aygif;rsm;pGmu ouf&w dS \
Ykd pepfwpfct k & awmtkyBf u;D toGif onf/ rd;k acgifvmaomaMumifh rd;k enf;onfah 'orsK;d wGif ayguf
jzifh wnf&SdcJhrnfrSm ,HkrSm;zG,f&mr&Sdyg/ wwfonfh tyifrsK;d rsm; ay:aygufvmonf/ opfawmrsm;tpm;

a'gufwmwifodef; . . . . .52
96 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 97
0g;awmrsm;ESifh tjcm;tyifi,frsm; ay:aygufvmonf/ aomtcg ,if;t½dk;rsm;onfESpfaygif; 10000 ausmfrQMumNyD
acsmif;? ajrmif;rsm;vnf; wdrfaumvmNyD; vQKdBuD; vQKdi,frsm; jzpfaMumif; od&Sd&onf/
tjzpf usef&pfcJhonf/ ,aeYjy'g;vif;*l\ ywf0ef;usifum; xdkYaMumifh wl;azmf&&SdcJhaom t½dk;rsm;rSm tjcm;aom
þtwdkif;yif jzpfayonf/ wd&pämefw\ Ykd t½d;k rsm;omjzpfNy;D ? vGecf ahJ omESpaf ygif; 10000
xdkYaMumifh ,ckrsufarSmufacwfwGif awGUjrif&aom ausmaf vmufu jy'g;vif;*la'owpf0u kd wf iG f aexdik cf MhJ uonfh
*l\ywf0ef;usirf sK;d onf ½kyyf x
kH üJ awGU&onfh owå0gwdaYk exdik f vlom;wdkYpm;aomufNyD; pGefYypfxm;cJhaom wd&pämefwdkY\ t½dk;
&ef oifah wmfaom ywf0ef;usirf sKd; &mEIe;f jynfrh [kwaf omfvnf; rsm;aomfvnf;aumif;? xdak cwfvo l m;wdEYk iS hf twlwuGaexdik f
½kyfyHkygowå0gwdkY &mEIef;jynfhaexdkifEdkifcJhaom ywf0ef;usifrsKd; aom wd&pämefwdkYaoqHk;NyD;onfhaemuf <uif;usef&pfaom
rSaeí ESpaf ygif;rsm;pGmMumjrifch NhJ y;D aemufyikd ;f ü ,ckrsuaf rSmuf t½dk;rsm;aomfvnf;aumif; jzpf[efwlayonf/
acwfwGifawGU&onfh *l\ywf0ef;usifrsKd;odkY ul;ajymif;cJhNyD; rnfonfhowå0grsKd;\t½dk;[lí wdwdususajymEdkif
½kyfyHkygowå0grsKd;rsm;onfvnf; ,if;a'owpf0dkufrS aysmuf &ef cJ,Of;aomfvnf; t½dk;wdkY\t&G,fudk Munfhjcif;tm;jzifh
uG,foGm;Mu&jcif; jzpfEdkifayonf/ qdwt f &G,cf ef&Y o
dS nfh owå0grsK;d rS uRtJ &G,cf ef&Y odS nfh owå0g
rsKd;rsm;yg0ifNyD; xdkacwfvlom;wdkY\ tpm;tpmtjzpfaomf
( 3 ) wl;azmf&mwGifawGU&Sdí odrf;qnf;pkaqmif;xm;aom vnf;aumif;? cdkif;ap&eftwGufaomfvnf;aumif; toHk;cs
t½d;k rsm; onfh wd&pämefaumifrsKd;rsm; jzpfEdkifayonf/
tqdkygt½dk;rsm;onf vlwdkY\t½dk;avm(odkYr[kwf)
tjcm;aom wd&pämefwdkY\t½dk;avm tp&Sdonfudkod&Sd&ef
twGuf &efukefaq;wuúodkvftrSwf(1)? cE¨maA'XmeodkY
ay;ydkYNyD; ppfaq;rIrsm;jyKvkyfcJh&mü vl½dk;rsm;r[kwfaMumif;
wduspGm ajymqkdEdkifcJhonf/
xdkYaemuf&&Sdonfht½dk;wdkY\ oufwrf;udkqef;ppf&ef
twGuf oufqdkif&mwdkYu EdkifiHjcm;odkYydkYNyD; "mwfcGJppfaq;ap

a'gufwmwifodef; . . . . .53
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 99
50 cefY &SNd y;D *lMurf;jyifrS trd;k txd tjrifrh mS 35aycef&Y o dS nf/
4if;onf wpfzufziG *hf t l rsKd;tpm;jzpfí vdkP*f w l iG ;f ü obm0
tavsmufjzpfay:aeaom ausmufpufyef;qGJ (Stalactite) ESihf
tcef; ( 8 ) ausmufpufr;kd arQmf (Stalagmite) rsm; jzpfxeG ;f vsu&f MdS uonf/
rEÅav;NrdKU? jynfvHk;csrf;om&yfuGufae OD;ausmf[ef
a0ykvv
’ P
kd *f l ausmufacwf,Ofaus;rI (blrdaA'bGJU&)ESifh awmifilNrdKU? jynfolYaq;½HkrS t½dk;txl;uk
q&m0efa'gufwmjrifah qGwYkd ESpOf ;D onf 2000 jynfEh pS ?f {Nyv D
(1) vd k P f * l w nf a e&mES i f h *l \ taetxm; u bm;tHNrdKUe,f a0ykv’awmifodkY bk&m;zl;oGm;a&mufpOfu
a0ykv’vdkPf*lwnf&Sd&m a0ykv’awmifonf u&if awGU&SdcJh&aom owå0gwdkY\oGm;rsm;ESifh ar;½dk;rsm;udk pkaqmif;
jynfe,fNrKd Uawmf bm;tHNrKd UrS vdiI ;f bGUJ NrKd Uodo
Yk mG ;onfh um;vrf;r &,lcJhMuonf/
ay:&Sd awmifuav;aus;&GmteD; ausmufawmif&Gma[mif;\
ta&SUbufEpS rf ikd cf eftY uGmwGif wnf&o dS nf/ xH;k ausmufawmif ( 2 ) vd k P f * l w l ; azmf j cif ; ES i f h awG U &S d c suf r sm;
jzpfNyD; blrdaA'ynm&yf\ x&aA' oufwrf;owfrSwfcsuf a0ykv’vdkPf*lodkY blrdaA'ynm&Sifrsm; yg0ifaom
avhvma&;tzGJUonf 23-5-2000 rS 30-5-2000 &ufaeY
t& armfvNrKd ix f ;kH ausmuftrsK;d tpm; (Mawlamyine Lime-
txd oGm;a&mufwl;azmf avhvmcJhMuonf/ avhvma&;tzGJU
stone) jzpfonf/ vGec f ohJ nfh ESpo
f ef; 290 cef&Y dS ygrD,eftcsed f
wGif pma&;olEiS t hf wl jrefrmha&eHEiS hf obm0"mwfaiGUvkyif ef;
(Permian Period) u yifv,fwi G f wnfaqmufcahJ om oEÅm
rS okawoet&m&SdcsKyf OD;oef;xG#f? &efukefwuúodkvf? blrd
ausmufcufwef;rsm;rSwpfqifh jzpfay:vmonfh xHk;ausmuf
aA'XmerS o½kyfjyq&m OD;atmifEdkifpdk;? '*Hkwuúodkvf? blrd
rsm;yif jzpfMuonf/ aA'XmerS o½kyfjyq&m OD;pkd;ol&xGef;wkdY yg0ifMuonf/
a0ykvv ’ kP d *f rl mS ta&SUbufoYkd rsuEf mS rlvsuf wnf&NdS y;D a0ykv’vdkPf*ltwGif;ü ausmufacwfvlom;wkdY trJ
,if;rStaemufbufodkY awmufavQmufaygufoGm;Edkifaom vkud f pm;aomufcMhJ uaom owå0gwk\ Yd t½d;k rsm;? oGm;rsm;ESihf
ao;i,fonfh *lwGif;vrf;ayguf&SdouJhodkY awmifbufESifh ausmufacwfvlom;wkdY toHk;jyKcJhMuaom ausmufvufeuf
ajrmufbufodkY qufoG,faeonfh *laygufi,frsm;udkvnf; rsm;wkdYonf xHk;uspffcJrsm;ESifh a&maESmrmausmvsuf tvTm
awGU&SdMu&onf/ yifrvdkPf*lBuD;\ rsufESmyGifhtus,frSm ay
98

a'gufwmwifodef; . . . . .54
100 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 101
vkduf jzpfwnfaeonf/ tqkdygtvTmrSm wpfayrS oHk;aycefY 4if;vdkPf*laevlom;wdkYonf ig;zrf;jcif;twwfynmudkyg
txdxlonf/ awGU&Sd&onhf owå0gwkdY\ ½kyf<uif;rsm;rSm acs? wwfajrmufcJhMuaMumif; od&Sd&onf/ vlom;wkdY\t½dk;ESifh
orif? qwf? ajymifESifh awm0ufrsm;jzpfMuonf/ txl;ojzifh oGm;rsm;udk rawGU&S&d aomfvnf; 4if;wdkYtrJvdkufpm;aomuf
orifwkdY\ ½kyf<uif;rsm;udk aygrsm;pGmawGU&Sd&\/ ¤if;wkdYwGif cJhMuaom owå0gwdkY\½kyf<uif;rsm;ESifh ausmufvufeufrsm;
t&G,fra&mufao;aom orifi,fuav;rsm;rSonf touf udk awGU&Sd&jcif;jzifh a0ykv’vdkPf*lwGif ausmufacwfvlom;wdkY
t&G,fBuD;&ifh tdkrif;aeNyDjzpfaom orifBuD;rsm;txd yg0ifMu aexdkifcJhonfrSm aocsmonf/
onf/ a0ykvv ’ P
kd *f w
l nf&&dS ma'oonf ausmufacwfvo l m; awGU&Sd&aom ausmufvufeufrsm;rSm trsm;tm;jzifh
wkdY aexkdifusufpm;pOftcsdefu acs? orif? qwf? ajymif? rD;oifhausmuf(Igneous Rock)jzifh jyKvkyfxm;aom ausmuf
awm0uf paomowå0gwkdY trsm;tjym; tkyfvkdufusufpm;cJh Murf;vufeufrsm;om jzpfMuonf/ 4if;wko Yd nf trsm;tm;jzifh
Mu[efwlonf/ odkYaomf ,cktcsdefwGifrl ¤if;owå0gwkdYonf wpfzuftoGm;omyg&Sdaom ckwfxpfud&d,mrsm;(0g)ckwfjzwf
a0ykv’vdkPf*lwnf&Sd&ma'owGif vHk;0rawGU&awmhyg/ ud&, d mrsm;(Choppers)ESihf ausmufjcpfrsm;(Scrapers) jzpfMu
a0yk v ’ v d k P f * l o nf ywf 0 ef ; usif a jrjyif t xuf onf/ tqdkygvufeufrsm;rSm ausmufacsmacwf(0g) ausmuf
ay20 cefYtjrifhwGif&SdNyD; a&ESifh eD;aomae&m jzpfojzifh acwfopf(Neolithic) tcsdefu vufeufrsm; r[kwfMuyg/
ausmufacwfvlom;wdkY aexdkif&ef oifhawmfonf/ *l0rSm ausmufMurf;acwf(0g) ausmufacwfa[mif; txufydkif;
ta&S U buf o d k Y rsufESmrlxm;onfjzpf&m tvif;a&mifESifh (Upper Paleolithic)tcse d u
f jyKvyk tf oH;k jyKcahJ om ausmuf
aea&mifukd aumif;pGm &Sdonf/ vdkPf*lrSm rsm;pGmus,f0ef;jcif; vufeufrsm;om jzpfMuonf/ odkYjzpf&m a0ykv’vdkPf*lwGif
r&Syd g/ ausmufacwf rdom;pkwpfp(k odrYk [kw)f ESppf o k m aexdik f ausmufacwfvlom;wkdYonf vGefcJhonfhESpf 9000 rS 6000
cJ h M u[ef w l o nf / owå 0 gwk d Y \ t½d k ; rsm;? oG m ;rsm;ES i f h cefYtwGif; aexdkifusufpm;cJhMu[efwlonf/ ausmufacsm
ausmufvufeufrsm;awGU&Sd&m xHk;uspfcJtvTmwGif rD;aoG;udk vufeufrsm;udk rawGU&S&d ojzifh ausmufacwfopftcsed w f iG f
awGU&Sd&onfjzpf&m a0ykv’vkdP*f rl S ausmufacwfvo l m;wdYk tqdyk g vdkPf*lü vlom;rsm; qufvufaexdkifcJhMujcif; r&Sdyg/
onf 4if;wdt Yk rJvu kd í f &&Sad om om;aumifrsm;udk zkwu f ifí vdP k *f o
l nf wpf0ufwpfysuf NyKd usaejcif;aMumifh ausmufacwf
pm;aomufcMhJ u[efwo l nf/ EdwYk u kd f owå0g½ky<f uif;rsm;ESit
hf wl a[mif; tcsdefuwnf;u vlom;wkdYonf 4if;vdkPf*lrS pGefYcGm
ig;wk\ Yd t½d;k rsm;ESihf vdycf HG tydik ;f tprsm;udyk g awGU&SMd u&ojzifh cJhMu[efwlonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .55
102 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 103
pdwf0ifpm;p&maumif;onfhtcsufrSm ausmufjzpf ausmufacwfopftcsdeftxd qifhuJaexkdifcJhMuaMumif; od&Sd
½kyf<uif;rsm;ESifh ausmufvufeufrsm;udk awGU&Sd&onfhajrvTm &onf/ a0ykv’vdkPf*lwGifrl ausmufacwfa[mif;tcsdefwGif
wGif ausmufacwfvlom;wdkY yef;csDqGJ&mwGiftoHk;jyKaom om vlom;wkaYd exdik cf MhJ uNy;D vdP
k *f t
l rd;k NyKd usíjzpfap? a&m*g
ajreDcJ (Red Ochre) udk awGU&Sd&jcif;yifjzpfonf/ odkYjzpf&m a0'empGJuyfíjzpfap? awm½dkif;owå0gwdkY\ wkdufcdkufaESmifh
a0ykvv ’ Pkd *f rl S ausmufacwfvo l m;wdo
Yk nf vdPk *f \l eH&rH sm; ,SufrIaMumifhjzpfap? tjcm;aom ab;&efrsm;aMumifhjzpfap
wGif yef;csDyHkrsm; a&;qGJcJhMuoavm[k awG;awmpOf;pm; ausmufacwfa[mif;tcsed u f wnf;uyif vdP k *f u
l pkd eG cYf mG cJMh u
zG,f&mjzpfonf/ pma&;olwdkYtzGJUrS eH&Haq;a&;yef;csDrsm; [efwlayonf/
awGUvdkawGUjim; aphpyfaocsmpGm &SmazGMuaomfvnf; vdkPf*l
eH&Hrsm;onf ESpf&Snfvrsm; &moDOwkwdkufpm;xm;jcif;'Pfudk ( 3 ) a0ykv’vdkPf*lrS blrdaA'qkdif&m tcsuftvufrsm;
cHxm;&onfjzpf&m eH&Hyef;csDrsm;udk rawGU&Sd&yg/ a0ykv’awmifrSm blrdtaetxm;t& 300 'D*&DrS
u&ifjynfe,fwGif ausmufacwfvlom;wdkY aexkdifcJh 110 'D*&Dwef;aeaom awmifwef;i,fwpfckjzpfonfhtjyif?
onf[k ,lq&aom tjcm;vdkPf*lrsm;rSm q'´ef*l? aumh*Gef; tufNydKifrsm;(Joints)? jywfa&GUrsm;(Faults)jzifh oHk;ydkif;ydkif;
*lESifh bk&ifhnD*lrsm;yif jzpfMuonf/ a0ykv’vdkPf*ltygt0if jzwfxm;aom blrt d aetxm;udk awGU&onf/ ausmufvmT rsm;
tqdkygvdkPf*lrsm;rSm ywf0ef;usifajrjyif txuf tjrifhae&m \ tidkuf(Bedding)tm; aocsmpGm rawGUEdkifcJhyg/ a0ykv’
wGifwnf&Sdjcif;? a&ESifheD;jcif;? tvif;a&mifaumif;pGm&&Sdjcif;? awmifrBu;D rS &,lcahJ om xH;k ausmufw;kH rsm;udk ausmufyg;vTm
vdkPf*lonf BuD;rm;us,f0ef;jcif;? av0ifavxGufaumif;rGef rsm; jyKvkyfprf;oyf&mwGif oEÅm(Coral)[kac:aom ½kyf<uif;
jcif;? vHkNcHKrIr&Sdjcif; paomtcsufrsm;ESifh jynfhpHkonfjzpf&m tydkif;tprsm;udk awGU&Sd&onf/ xdkYjyif tPkausmufjzpf½kyf
ausmufacwfvo l m;wkYd aexkid cf MhJ uonf[k ,HMk unf,q l &onf/ <uif;rsm;jzpfonfh azmf&efrDeDzm&m ausmufjzpf½kyf<uif;rsm;
a0ykvv ’ kP
d *f rl S ausmufacwfvo l m;wdo
Yk nf jy'g;vif; (Foraminifera Fossils)udv k nf; awGU&SMd u&onf/
vdkPf*lrS ausmufacwfvlom;wdkYESifh acwfNydKifaexdkifcJhMu[ef txufazmfjyyg ausmufjzpf½kyf<uif;rsm;udk &Srf;jynf
wlonf/ odkYaomf jy'g;vif;vdkPf*lwGif ausmufacwfa[mif; e,f ajrmufyikd ;f ESihf awmifyikd ;f &Sd uke;f jyifjrifx
h ;kH ausmuf(Plateau
ESit
hf wl ausmufacwfopfvufeufrsm;udyk g awGU&S&d onfjzpf&m? Limestone) tkyp f wk iG f awGU&S&d onft h wGuf x&aA' oabm
ausmufacwfvlom;wdkYonf ausmufacwfa[mif;tcsdefrS t& qufpyfavhvmvQif u&ifjynfe,f&dS armfvNrKd ix f ;kH ausmuf

a'gufwmwifodef; . . . . .56
104 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 105
rsm;(Mawlamyine Limestone) ESifh qufpyfí &ayonf/ tqdyk gypön;f rsm;udk a0ykva’ wmif\ yifr*l&dS t½d;k rsm;
4if;wd\
Yk blro d ufwrf;rSm blrad A'tcsed Zf ,m;ESihf csed x
f ;kd Munfh ygaom ajrvTm (Bone Bed)rS awGU&Sd&jcif; jzpfayonf/
vQif vGefcJhaomESpfoef; 300 rS 248 oef; (Upper Car-
boniferous to Upper Permian) umvwGif ylaEG;aom yifv,f (5) oHk;oyfcsufrsm;
a&wdrfydkif;wGif tenfusjzpfay:cJhMujcif; jzpfonf/ a0ykvv ’ kP
d *f tl wGi;f owå0gwd\ Yk t½d;k rsm;ESihf oGm;rsm;
a&muf&Sdaejcif;rSm vGefpGmpdwf0ifpm;zG,f aumif;ayonf/
( 4 ) a0yk v ’ v d k P f * l r S awG U &S d & onf h ½ k y f < uif ; rsm; t½d;k rsm;wGif uke;f ae Edw Yk u
kd o
f wå0g rsKd;pdwfaygif; ajcmufcak wGU
(u) ukef;aeausm½dk;&Sd EdkYwdkufowå0grsm; &jcif;? ukef;aeowå0gESifh a&aeowå0gwkdYudk wpfpkwpfa0;
(1) awmEGm;tkypf 0k if rsK;d EG,pf rk sm; (ajymif?pdik )f wnf; awGU&jcif;rSm vdP k *f al e vlom;wdo Yk nf 4if;wdt Yk rJvukd f
(2) oriftkyfpk0if rsKd;EG,fpkrsm; zrf;qD;&mrS &&Sad om trJ? om;ig;rsm;udk rdrw d aYkd eaom vdP k *f l
(3) *sD(acs)tkyfpk0if rsKd;EG,fpkrsm; twGif; ,laqmifí zkwfuifpm;aomuf&mrS <uif;usefaom
(4) qwftkyfpk0if rsKd;EG,fpkrsm; pkyHkpGefYypfypönf;rsm;[k ,lqoHk;oyfEdkifygonf/
(5) 0uftkyfpk0if rsKd;EG,fpkrsm; tqdyk g pGeyYf pftpktyHrk &S &Sad om owå0gwk\ Yd oGm;rsm;
(6) &SOfh? <uuftkyfpk0if rsKd;EG,fpkrsm; udk qef;ppfMunfh&m vsifjrefpGmajy;vTm;Ekdifaom orifrsm;?
(c) a&owå0grsm; qwfEiS hf *s(D acs) ponfh om;aumift&G,rf sK;d pHw k u
Ykd kd trsm;qH;k
(1) ig;rsKd;EG,fpkrsm; awGU&ouJhodkY t&G,ftpm; BuD;rm;wkwfcdkifaom awmEGm;BuD;
(2) a,mufoGm;rsm;? *Hk;cGHrsm; i,f (ajymif? pdkif)wdkYudkvnf;aumif;? &efrlwwfaom awm0uf
(*) ukef;ae? a&aeowå0grsm; uJoh aYkd om om;aumifrsm;udyk ifvQif zrf;qD;Edik jf cif;ESihf ig;wk\ Yd
(1) vdyf\t½dk;rmcsyfjym;rsm; t½d;k rsm;ud k awGU&S&d jcif;jzifh a0ykvv ’ P kd *f al e ausmufacwfvl
om;wdkYonf om; ig;zrf;qD;aom twwfudk aumif;pGmwwf
(C) vlvkyfypönf;rsm;
ajrmufaeNyDjzpfonfh rkqdk;wHigrsm; jzpfMuonf/ þ*lae
(1) ausmufvufeufrsm;
vlom;rsm;onf om;aumifrsm;udk zrf;qD;owfjzwf&efESifh
(2) rD;aoG;rsm;
tydkif;ydkif; ckwfxpf&ef ausmufykqdef(Stone Axe) rsm;? xkcGJ
(3) ajreDcJtydkif;tprsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .57
106 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 107
acsr&G efEiS hf ckwx f pfcw
k yf ikd ;f &ef vufeuf(Chopper) rsm;? t½d;k vdkPf*leH&HwGif yef;csD a&;jcif;? ajrtdk;ajrcGufrsm; jyKvkyfjcif;rS
ESihf ta&jym;wGif uyfaeaomtom;rsm;udk jcpfxkwf,lEdkif&ef pkdufysKd;arG;jrLjcif; twwfrsm;txd wdk;wufvmMuonf[k
ausmufjcpf (Scraper)rsm;udk jyKvyk o f ;kH pGcJ o
hJ nfukd od&&dS onf/ ,lqcJhMuonf/
ausmufvufeufrsm;jyKvyk x f m;onfh ausmufw;kH rsm;rSm a0ykvv’ kP
d *f rl pS eG yYf pfxm;onfh t½d;k tydik ;f tprsm;ESihf
rmausmaom rD;oifah usmufrsm;(Acid Igneous Rocks) ESifh twl a wG U &aom ausmuf v uf e uf r sm;rS m rmausmaom
tvGefrmausmaom ovif;<u,foJausmuf (Quartzose ausmufvHk;acsmrsm;udk aooyfpGm jzwfawmufjyKjyifEdkifjcif;?
Sandstone)rsm; jzpfMuonf/ 4if;ausmufw;kH rsm;rSm rmausmí vdk&mt&G,fudk&&Sdatmif jyKvkyfEkdifaom tqifhodkYa&muf&Sd
ajymifacsmaeonfh vufoD;qkyfcefYBuD;aom ausmufvHk;acsm aeonfudkawGU&aomfvnf; ausmufacsmacwf ausmufvuf
rsm;udk vdktyfovdk cGJjcrf;jzwfawmufí ausmufvufeufrsm; eufrsm;avmuf acsmarGUjcif;? yGwfwdkufpm;xm;jcif;rsm;r&Sdyg/
tjzpf toH;k jyKaomtwwfukd wwfajrmufaeMuNyjD zpfaMumif; xdaYk Mumifh ausmufacsmacwf(od)Yk ausmufacwfopf (Neolithic)
azmfjyaeayonf/ tcsed [ f k roHk;oyfEdkifyg/ odkY&mwGif ausmufacwfa[mif;u
ynm&S i f w d k Y \ ,l q csuf r S m ausmuf v uf e uf r sm; toHk;jyKcJhaom ausmufvufeufrsm;xuf ydkrdkaooyfonfh
tqifq h ifw h ;kd wufvmyHw k iG f ausmufacwfO;D (Eolithic) ay: tjyif rD;aoG;tydkif;tprsm;ESifh eH&Haq;a&;&mwGif toHk;jyK
xGef;pumvü vufwpfudkifpm obm0ausmufwHk;rsm;udkom onfh ajreDc(J Red Ochre) rsm;udk awGU&S&d jcif;aMumifh ausmuf
udkifwG,ftoHk;jyKavh&Sdonfh umv[k owfrSwfcJhonf/ acwfa[mif; aESmif;ydik ;f tcsed u f mv (Upper Paleolithic) [k
ausmufacwfa[mif; (Paleolithic) tcsdefwGifrl ausmufwHk; owfrSwfoifhayonf/
acsmrsm;udk vdt k yfovdk jyKjyifcpJG w d fí toH;k jyKonfu h mv[k ausmufacwfa[mif; aESmif;ydkif;umvwGif a0ykv’
owfrw S cf ohJ nf/ ausmufacwfopf (Neolithic)tcsdefwGif vdP k *f ül ausmufacwfvo l m;rsm; aexdik cf MhJ uonfh taxmuf
ausmufvufeufrsm;udk ausmufv;kH acsmrsm;rS vdt k yfovdyk pkH H txm;rSm odomxif&Sm;onf/ tqdkyg ausmuf*lwGifawGU&
&&SdatmifzJh,ljcif;? ajymifvufcRefxufatmif aoG;jcif;? aom owå0gwkdY\ t½dk;tydkif;tprsm;rSm *lwGifaeaom
ausmufvufeufrsm; acsmarGUap&ef yGww f u kd jf cif;? ta&mifwif ausmufacwfvlwdkY\ pm;<uif;pm;usefrsm;rS pGefYypfcJhaom
jcif; ponfhtwwfynmrsm;tjyif qifhuJwdk;wufrItaejzifh t½dk;rsm;jzpfí ausmufvufeufrsm;rSmvnf; 4if;wdkYtoHk;jyK

a'gufwmwifodef; . . . . .58
108 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 109
cJMh uaom vufeufrsm;omjzpfMuonf/ *laevlrsm;\ obm0 olithic) uwnf;u trJvu kd ?f ig;&Sm? rkq;kd wHigtjzpf touf
rSm tkyfpkvdkufvSnfhvnfí trJom;aumifrsm;udk &SmazG arG;&if; aexkdifoGm;cJhMuonf[k oHk;oyf&ayonf/
zrf;,lpm;aomufMurnf/ xdkuJhodkY vSnfhvnfoGm;vmaepOf
&moDOwk'Pf? om;&Jaumifrsm;\ ab;&ef? &efvkdaom
tiftm;Bu;D rm;onfh rsK;d EG,w f t
l yk pf \
k ab;&efrsm;rS a&Smif&mS ;
&efESifh em;cdk&eftwGuf vHkNcHKaom *lrsm;wGif pcef;cscdkatmif;
aeMuayrnf/ þa0ykv’vdkPf*lrSm ajrjyifrS ay 20 cefYtjrifh
wGifwnf&Sdjcif;? teD;ywf0ef;usifwGif a&&Sdjcif;? *laygufi,f
rsm;rSm t&yfav;rsufESmodkY qufoG,fxm;onfh tjyif
oifhwifhaom tus,ft0ef;&Sdojzifh ausmufacwfvlom;rsm;
20 rS 30 cefYtxd aexdkif&ef oifhawmfaom*l jzpfayonf/
þa0ykv’vdkPf*lwGif aexdkifcJhaom ausmufacwfvl
wko Yd nf umvMum&Snpf mG aexkid cf MhJ uaMumif;rSm 4if;wdpYk eG yYf pf
xm;onfh t½d;k rsm;\ xkxnfyrmPudk avhvmjcif;jzifh odom
ygonf/ awGU&Sd&aom ausmufvufeufrsm;\ yHkoP²mef?
t&G,ftpm;? aooyfaomvuf&mudk avhvm&jcif;jzifhvnf;
aumif;? rD;aoG;cJrsm;udk awGU&Sd&jcif;jzifh rD;udk toHk;jyKaeMu
aMumif;ESifhtwl ajreDcJ (Red Ochre)udk awGU&Sd&jcif;jzifh
vdkPf*leH&HwGif yef;csDa&;qGJjcif;twwfudk wwfajrmufcJhMuNyD
[k ,lqoHk;oyf&ygonf/ odkYjzpfí þa0ykv’vdkPf*lwGif
aexdkifcJhMuaom ausmufacwfvlom;rsKd;EG,fpkwdkYonf vGefcJh
aom ausmufacwfa[mif; aESmif;ydkif;tcsdef (Upper Pale-

a'gufwmwifodef; . . . . .59
110 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 111

a0ykv’awmif\ blrdjzwfydkif;yHk

a0ykv’vdkPf*l\ wnfae&mjyajryHk a0ykv’vdkPf*ltwGif;&Sd tenfvTmrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .60
112 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 113

ausmufjcpf (Scraper)

ckwfjzwfud&d,m (Chopper)

ausmufyq
k ed f (Hand Axe)

a'gufwmwifodef; . . . . .61

ausmufyq
k ed f (Hand Axe)
114 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 115

*sD (acs) \ atmufar;½dk;ESifh tHoGm;rsm;

orif\ atmufar;½dk;ESifh oGm;rsm;wpfpHk-

awm0uf\ atmufar;½dk;ESifh tHoGm;rsm; orif\ tay:ar;½dk;ESifh tHoGm;rsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .62
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 117
&Sr;f jynfe,f? ,Ofaus;rIjywdu k rf S jywdu
k rf LS ; a':eef;avmifiif;
u t½dk;pESpfckudk ,laqmifvmygonf/ tqdkyg t½dk;prsm;rSm
Aka'¨gZdaem bk&m;ausmif;teD;&Sd vdkPf*lrSawGU&Sd&aMumif;?
tcef; ( 9 ) awGU&SdolrSm tqdkyg bk&m;ausmif;wGif oDwif;oHk;aeawmfrl
aom OD;yÍöif; OD;ol&d,jzpfaMumif;? OD;yÍöif;u tqdkyg t½dk;p
Aka'¨gZdaemvdP
k *f l ausmufacwf,Ofaus;rI rsm;udk olrxHodkYay;ydkYNyD; wwfodem;vnfolxH jyoay;yg&ef
ESifh 4if;\ausmif;teD;vdkPf*lodkY vma&mufavhvmapvdkyg
( 1 ) vd k P f * l w nf a e&mES i f h *l \ taetxm; aMumif; ajymjyygonf/ t½dk;prsm;udk pma&;ol avhvmMunfh½I
Aka'¨gZdaemvdkP*f o l nf &Sr;f jynfe,fawmifyikd ;f ? uavm &m EdkYwdkufowå0gwdkY\ t½dk;prsm;jzpfNyD; wpf0ufwpfysuf
NrKd Ue,ftwGi;f &Sd [J[;kd wku d ef ,f? tif;acgif;aus;&Gmtkypf ?k oDacgif ausmufjzpfaeonfudk awGU&onf/
aus;&GmteD;&Sd oDacgifawmifwef;wGif wnf&o dS nf/ awmifwef; 1997 ckESpf? Mo*kwfv 29 &ufaeYwGif pma&;ol
[kqdk&aomfvnf; atmufajcajrjyifrS ay 300 cefYom jrifyh g OD;aqmifí awmifBu;D wuúov kd ?f blrad A'XmerS q&m? q&mr
onf/ Aka'¨gZdaemvdP k *f l jzpfay:aeonfah usmufrmS uke;f jyif rsm;onf Aka'¨gZdaemvdkPf*lodkY oGm;a&mufavhvmMuonf/
jrifx h ;kH ausmuf (Plateau Limestone) trsK;d tpm;jzpfNy;D vGecf hJ OD;yÍöif;rSm touf 50 cefY&Sdí oxHkZmwd[k od&yg\/ ]Aka'¨g
onfh ESpfoef; 300 ausmfcefYu yifv,fwGiftenfxdkif Zdaem[k bmaMumift h rnfay;xm;ygovJ bk&m;} [k pma&;ol
jzpfay:cJhjcif;jzpfonf/ u ar;avQmufaomtcg OD;yÍöi;f u rdeaYf wmfryl gonf/ ]Aka'¨g}
pma&;olonf awmifBu;D wuúov kd ?f blrad A'XmewGif qdkonfrSm oHk;avmuxG#fxm; Ak'¨jrwfpGmbk&m;? ]Zdaem} qdk
ygarmu©tjzpf wm0efxrf;aqmif&ef armfvNrdKifwuúodkvfrS onfrSm Zde &efudkatmifEkdifjcif;(odkYr[kwf)ab;&eftaygif;rS
awmifBu;D wuúov kd o
f tYkd oGm;? atmifyef;NrKd UESihf [J[;kd NrKd UtMum;? umuG,fay;jcif;[k t"dyÜm,f&aMumif;? odkYygí bk&m;ausmif;
[J[dk;odkYra&mufrD ajcmufrdkifcefYtvdk um;vrf;\vuf0Jbuf teD;um;vrf;ay:wGif oGm;vmaeMuaom c&D;oGm;taygif;
cyfvrS ;f vSr;f awmifapmif;ay:wGif ]Aka'¨gZdaem} [laompmwef; wkdYrSm ]Aka'¨gZdaem} pmweff;udkjrifí pdwfxJrS&GwfqdkrdonfESifh
udk vSrf;jrifcJh&\/ odkY&mwGif trSwfxifxifom &SdcJhygonf/ ab;tEÅ&m,fut kd vdv k kd umuG,Nf y;D om;jzpfomG ;ygaMumif;jzifh
awmifBuD;wuúodkvfodkY a&muf&SdNyD; wpfywfcefYtMumwGif rdefYawmfrlyg\/
116

a'gufwmwifodef; . . . . .63
118 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 119
vdkPf*lrSm bk&m;ausmif;\awmifbuf ay 200 cefY ( 2 ) vd k P f * l w G i f ; wl ; azmf & mrS awG U &S d c suf r sm;
tuGmwGif wnf&Sdonf/ vdkPf*ltwGif; apwDi,fwpfqlESifh pma&;olwt Ykd zGUJ onf OD;yÍöi;f tm;cGiahf wmif;í vdP k *f \ l
bk&m;qif;wkawmfrsm; wnfxm;aMumif; awGU&S&d \/ OD;yÍöi;f u nmbufe&H EH iS u hf yfvsuf t*FawvGwaf eaom ae&mudk wl;azmf
tqdkyg bk&m;rsm;udk 4if;udk,fwkdif 1991 ckESpfwGif wnfxm; Muonf/ tvsm; 4 ay? teH 2 ay? teuf 2 aycefYwGif
udk;uG,fxm;aMumif;rdefYygonf/ pma&;olonf vdkPf*ltae Edw
Yk u
kd o
f wå0gwd\ Yk t½d;k prsm;? OD;csKyd ikd ;f prsm;? ar;½d;k rsm;ESio hf mG ;
txm;tm; avhvmMunf&h m ausmufacwfvo l m;wdYk aexdik cf &hJ m rsm;udk awGUMu&awmhonf/ pma&;olrS ppfaq;Munfh&m awm
vdkPf*ljzpfEdkifaMumif; od&SdcJhonf/ yHkpHtm;jzifh- uRJ(0g)ajymif (Bibos gaurus)? awmEGm;(0g)pdkif (Bibos
(1) vdkPf*lonf ausmufacwfvlom;wdkYtwGuf bantang)? orif (Rucervus eldi)? *sD (Munjacus munjak)?
&efolrsm;ESifh 4if;wdkYtrJvdkuf&ef om;aumif awmifqw d f (Capricornis sumatraensis) wk\ Yd t½d;k rsm;? oGm;
rsm;udk aumif;pGm jrifEikd af om tjrifah e&mwGif rsm;ESifh OD;csKdrsm;jzpfMuonf/ ½kyf<uif;rsm;rSm wpf0ufwpfysuf
wnf&jdS cif;? ausmufjzpfaeonhf (Semifossil) tqifhwGifom &Sdayonf/
(2) vdkPf*l\trdk;wGif ajruRHayguf (Sink Hole) þodkYjzifh aemufxyfíESpfBudrfwkdifwkdif vdkPf*l\
ryg&SdbJ trdk;ESifhtum vHkNcHKrI&Sdjcif;? rsufESmpmwGif qufvufwl;azmfMu&m ,cifawGU&SdNyD; EdkYwkduf
(3) vdkPf*ltwGif; av0ifavxGuf aumif;pGm owå0gwkdY\ ½kyf<uif;rsm;tjyif? awm0uf (Sus scofa) \
ar;½d;k ESihf tHomG ;rsm;udv k nf;aumif;? ausmufvufeufrsm;jzpf
&&Sdjcif;?
onhf ausmufuiG ;f rsm; (Stone Rings ) ESihf ausmufvufeuf
(4) vdP k *f tl wGi;f tvif;a&mif aumif;pGm &&Sjd cif;?
jyKvkyf&ef ukefMurf; (Raw Material) tjzpf toHk;jyKonhf
(5) vdkPf*l\atmuf ay 300 cefYtedrfhydkif;wGif
ausmufvHk;rsm; (Pebbles) udkvnf;aumif; wl;azmfawGU&SdMu
wpfcsdefu a&tdkifBuD;&SdcJhjcif;?
onf/
(,ckwdkif a&tenf;i,f usef&Sdaeao;jcif;)
ausmufvufeufrsm;udk pma&;olppfaq;Munfh&m
paomtcsufrsm;yif jzpfayonf/
ausmufacwfopf (Neolithic)tcsed u f mv? vGecf ohJ nfEh pS af ygif;
6000 rS 4000 cefY tcsdeftwGif;u ausmufacwfvlom;wdkY
jyKvkyftoHk;jyKcJhMuaom ausmufvufeufrsm;jzpfMuonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .64
120 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 121
trsm;tm;jzifh ausmufuiG ;f rsm;udk awGU&SMd u&\/ ausmufacwf ( 3 ) ausmuf a cwf v l o m;\ ½k y f < uif ;
opftcsed o f nf pl;xd;k pdu
k yf sK;d aomtwwfukd wwfajrmufaeMu awGU&Sd&aom½kyf<uif;udk pma&;olrSppfaq;Munfh&m
NyDjzpf&m ausmufacwfvlom;wdkYonf ausmufuGif;rsm;wGif tay:ar;½d;k ydik ;f pESihf atmufar;½d;k ydik ;f pwdYk tHvv JG suwf q
JG uf
cRefxufaomwkwfacsmif;rsm;udk wyfqifum pl;xdk;pdkufysKd;&m aeaMumif;awGU&\/ tay:ar;½d;k ydik ;f wGif ta&SUtHomG ;trSwf
wGif toHk;jyKcJhMu[efwlonf/ ausmufuGif;rsm;wGif vufudkif (3)? trSwf(4)ESifh tHoGm;trSwf(1)wdkY yg0ifMuNyD; atmufar;
t½d;k wyfqifí wlozG,f xkEu S &f mwGivf nf; toH;k jyKcMhJ u[ef ½dk;ydkif;wGif a&SUtHoGm;trSwf(4)ESifh tHoGm;trSwf(1)wdkY yg&Sd
&Sd\/ ausmufuGif;rsm;wGif EG,fBudK;rsm;csnfum &efoludkypf Muonf/ oGm;wk\ Yd t&G,t f pm;onf ausmufacwfvo l m;tae
vTJayguf&ef vufeuftjzpfvnf; toHk;jyKcJhMuayvdrfhrnf/ jzifh tenf;i,fao;i,faeonfhtwGuf trsKd;orD;wpfOD;\
ausmufvufeufrsm;tjzpf xkvkyfxm;aomausmufrsm;rSm ar;½dk;jzpfrnf[k ,lqygonf/ touftm;jzifhrl wdkufpm;xm;
oJausmuf (Sandstone)? oJreI af usmuf (Siltstone)? ovif; aom Buw d 0f g;&mrsuEf mS jyif&dS yGe;f &mrsm; (Cusps)t& touf
50 ausmf 60 ESpfwGif;cefY[k cefYrSef;&onf/ tqdkyg ar;½d;k ESihf
<u,foaJ usmuf (Quartzose Sandstone)ESihf ovif;ausmuf
twl oGm;ta<uESpaf csmif;udk awGU&SMd u&m wpfacsmif;rSm a&SUtH
(Quartzite) rsm;jzpfMuonf/
oGm; trSwf (3) jzpfí tjcm;wpfacsmif;rSm tHoGm; trSwf
13-9-97 &ufaeYonf paeaeYjzpf\? &moDOwkrSm
(3) jzpfMuonf/ wl;azmfa&;tzGJUom;rsm;tm;vHk; aysmf&Tif
rdk;wGif;ESifhyif rwl? txl;om,mvSonf/ ]Aka'¨gZdaem} vdkPf*l
oGm;Muyg\/ 1997 ckESpf? pufwifbmv (13)&uf? paeaeY
um; ausmufacwfvlom;wdkY aexdkifcJh&mvdkPf*ljzpfaMumif; onfum; atmifjrifaomaeYygwnf;/
aocsmayNy/D ausmufacwfvo l m;\ ½ky<f uif;udk awGU&S&d efom xdkaeYu vdkPf*lwl;azmfa&; tzGJUom;rsm;rSm tzGJU
vdkawmhonf/ pma&;olwdkY blrdaA'XmerS q&m? q&mrrsm; acgif;aqmiftjzpf awmifBu;D wuúov kd ?f blrad A'Xme ygarmu©
ESihf ausmif;om;? ausmif;oltcsKUd wko Yd nf pwkwt ¬ Burd f wl;azmf a'guf w mwif o d e f ; ? tzG J U 0if r sm;tjzpf wG J z uf y garmu©
&ef ]Aka'¨gZdaem}vdP k *f ol Ykd awmifBu;D wuúov kd rf S eHeufyikd ;f wGif OD;armifarmif? uxdu OD;wifvdIif? vufaxmufuxdursm;
xGufvmMu\/ a&muf&SdNyD; OD;yÍöif;tm;0wfjyKí wl;azmfa&; jzpfMuaom OD;a|;vGi?f OD;a|;atmif? a':cifpef;? a':oef;pde?f
vkyfief;pMu&m wpfem&DtwGif;üyif ausmufacwfvlom;\ a':oef;oef;OD;? "mwfcGJcef;vkyfom; OD;wifarmifxl;? yxrESpf
ar;½dk;ydkif;pESifh oGm;rsm;udk wl;azmfawGU&SdMuawmhonf/ ESihf wwd,ESpf *kPx f ;l wef;rS ausmif;om;? ausmif;oltcsKUd wdYk

a'gufwmwifodef; . . . . .65
122 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 123
jzpfMuonf/ xdkaeYu awmifBuD;wuúodkvfrS Aka'¨gZdaem cJhMuonfh owå0gwkdY\ ½kyf<uif;rsm;udkvnf;aumif; wpfpk
vdkPf*l wl;azmfa&;odkY vdkufygMunfh½I tm;ay;Muolrsm;rSm wpfa0;wnf; awGU&SdMu&onfjzpf&m jrefrmEkdifiH\ ausmuf
awmifBuD;wuúodkvf ygarmu©csKyf a'gufwmvSjrifhESifh ZeD; acwf,Ofaus;rIudk avhvmazmfxkwf&mwGif rsm;pGmta&;BuD;
a'gufwma':odef;EG,f? XmerSL; a':cifoefY? 'óeduaA' vSayonf/
XmerS wGzJ ufygarmu© q&mOD;cspaf qG? jrefrmpmXmerS uxdu
q&mOD;jrarmifEiS hf armfueG ;f xde;f tqifh (2) a':cifjrNird ;f wdkY
jzpfMuygonf/
ausmufacwfvo l m;wk\ Yd ½ky<f uif;rsm;udk ausmufacwf
vlom;wdaYk exdik cf &hJ m vdPk *f w
l ikd ;f wGif awGU&SMd u&onf r[kwaf y?
ausmufacwfvo l m;wdo Yk nf 4if;wdt Yk xJrS wpfO;D OD;aoqH;k vQif
vdkPf*ltwGif; jrKyfESHavhr&SdMuyg/ &efolwdkY\wdkufcdkufowf
jzwfjcif;cH&íaomfvnf;aumif;? om;&Jw&d pämefw\ Ykd wdu
k cf u
kd f
jcif;cH&íaomfvnf;aumif;? tema&m*gusa&mufí aoaus
ysupf ;D vQiaf omfvnf;aumif;? vdP k *f tl rd;k NyKd usíaomfvnf;
aumif;? ½kyftavmif;udk vdkPf*ltwGif; pGefYypfcJhí vdkPf*ludk
pGefYcGmNyD; tjcm;wpfae&modkY ajymif;a&TUoGm;wwfMuonf/
þuJhodkYaom tajctaersKd;wGifom 4if;wdkY\½kyftavmif;udk
4if;wdkYaexdkifcJh&m vdkPf*ltwGif; awGU&SdEkdifonf/ odkYjzpf&m
ausmufacwfvlom;wdkY aexdkifcJh&m vdkPf*lrsm;wGif 4if;wkdY\
½kyf<uif;rsm;udk tvGef&Sm;yg;pGmom awGU&SdEdkifonf/ ,ck Aka'¨g
ZdaemvdkPf*lrSmrl ausmufacwfopf jzpfvifhupm; ausmuf
acwfvlom;\ ½kyf<uif;udkvnf;aumif;? 4if;wdkY jyKvkyfoHk;pGJ
cJo
h nfh ausmufvufeufrsm;ESihf trJvu dk f owfjzwfpm;aomuf

a'gufwmwifodef; . . . . .66
124 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 125

Aka'¨gZdaemvdkPf*lrS wl;azmfawGU&Sd&onhf ausmufvufeufrsm;

10
ajryHt
k nTe;f

um;vrf; a&SUtHoGm; 2 acsmif;ESifh a&SUtHoGm; 1 10


acsmif; oGm;ta<u
&xm;vrf; pau; 1 vu® = 1 rkdif 10 tHoGm; 1 acsmif;yg ESifh tHoGm; 1 acsmif; 2 acsmif;
ajryHkeHygwf 93 D tay:ar;½d;k yg atmufar;½dk;
vdkPf*l 10 10
acsmif; Aka'¨gZdaemvdkPf*lrS wl;azmfawGU&Sd&onhf
Aka'¨gZdaemvdkPf*ljy ajryHk 10 ausmufacwfvlom;\ ½kyf<uif;rsm;

10
a'gufwmwifodef; . . . . .67
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 127
jrifhrm;aom ausmufurf;yg;,Hrsm; jzpfay:aeMuonf/ ajr
atmufxHk;aysmf&nf (Lime Solution) \ wkdufpm;rIaMumifh
trdk;zGifh*laygufrsm; (Sink Holes) ESifh ab;wkduf*laygufrsm;
tcef; ( 10 ) (Caves) jzpfay:vmMuonf/

rd;k NAv
J P
kd *f l ausmufacwf,Ofaus;rI ( * ) bl r d t aetxm;
z,fcNkH rKd Ue,f taemufjcrf;a'owGif xl;jcm;odompGm
( 1 ) vd k P f * l q k d i f & m bl r d a A'tcsuf t vuf r sm; jzpfay:aeMuaom ausmufurf;yg;,HESifh vdkPf*lwkdYrSm awmif
ajrmufjzpfay:cJhaom wufwdk;epfjywfa&GU (N-S Tectonic
(u) wnf a e&m Faulting)aMumifh[k ,lq&onf/ þjzpfpOfaMumifh jywfa&GU
rdk;NAJvdkPf*lonf z,fcHkNrdKUe,f&Sd rdk;NAJNrdKU\taemuf eH&Hrsm;wGif vdkPf*lrsm;? ausmufeH&Htrdk;rsm; jzpfay:vmMu
buf ESprf ikd cf eft
Y uGm usm;awmif[ak c:aom awmifuek ;f wGif onf/ þa'o ae&mrsm;onf a&S;acwfu obm0a&tdik rf sm;?
jzpfay:aeonfh vdkPf*ljzpfonf/ ajryHkeHygwf 94 - E 3 , jrpfacsmif;rsm;wdEYk iS hf reD;ra0;wGif wnf&adS omaMumifh ausmuf
Grid (654917)wGif wnf&SdNyD; ta&SUbufvSnfh ausmuf acwf vlom;rsm;ESifh wd&pämefrsm;aeEdkifaom tajctaersKd;
urf;yg;,H vdkPf*ljzpfonf/ jzpfayonf/
vdkPf*lonf *ltrdk;jyKwfusaeaom vdkPf*ljzpfí
( c ) atmuf c H a usmuf t rsKd ; tpm; ta&SUbufodkY rsufESmrlxm;onf/ pma&;ol\ tawGUtBuHK
vdkPf*ljzpfay:apaom ausmuftrsKd;tpm;rSm ESpf t& ausmufacwfvo l m;wdo
Yk nf ta&SUbufvn S o
hf nfh vdP
k *f l
oef; 290 rS 200 oef;cefY oufwrf;&Sdaom ukef;jyifjrifh rsm;wGif trsm;qHk;aexdkifcJhMuaMumif; od&Sd&onf/ xdkYjyif
xH;k ausmuf (Plateau Limestone) jzpfí tufNyKd i(f Joint) rsm; vdkPf*lonf ywf0ef;usifajrjyiftxuf ay 30 rS ay 100
aom &G,fao;aph&Sd rD;cdk;a&mif ovif;<u,fxHk;ausmufrsm; cefY tjrifwh iG f wnf&jdS cif;? vdP k *f \
l trd;k wGif ajruRaH ygufryg
jzpfMuonf/ 4if;wdo Yk nf &moDOwkwu kd pf m;rI'PfaMumifh Murf; &SdbJ vHkNcHKrI&Sdjcif;? av0ifavxGufaumif;jcif;? tvif;a&mif
wrf;cufa&mfaom oGijf yif&MdS uNy;D rsm;aomtm;jzifrh wfapmuf aumif;pGm&&Sdjcif;? vdkPf*lESifhreD;ra0;wGif a&&Sdjcif; paom
126

a'gufwmwifodef; . . . . .68
128 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 129
t*Fg&yfrsm;udrk o S mvQif ausmufacwfvo l m;wkYd vdP
k *f t
l wGi;f ( 1 ) awmuRJ (0g) ajymif (Bibos gaurus)
aexdkifcJhMujcif;jzpfonf/ 4if;onf toD;t&Gupf m; owå0gjzpfí taumifBu;D rsK;d
vdkPf*lt&G,ftpm;rSm rsm;pGmus,f0ef;jcif; r&Sdyg? jzpfonf/ 4if;wdkYudk jrufcif;vGifjyifrsm;ESifh pdrfhBuD;NrdKifBuD;rsm;
tvsm;ay 60 cefYESifh teHay 30 cefYom us,f0ef;onf/ wGif awGU&wwfonf/ 4if;wdkY\ tay:tHoGm;rsm;? atmuftH
ausmufacwfvlom; rdom;pk ESpfpk(odkY)oHk;pkcefYom aexdkifcJh oGm;rsm;ESifh t½dk;rsm;udk vdkPf*lrSwl;azmfawGU&Sd&onf/
Mu[efwo l nf/ vdP k *f t
l rd;k ausmufe&H o
H nf vdP k *f \
l tv,f
( 2 ) awmEGm; (0g) pdkif (Bibos sondaicus)
ae&müjyKwfusaeonfjzpf&m wl;azmfjcif;vkyfief;udk jyKwfus
aeaomausmufwHk;BuD;\ eHab; wpfzufwpfcsufwGifom 4if;onfvnf; toD;t&Gupf m; owå0gjzpfí taumif
jyKvkyfEkdifcJhygonf/ BuD;rsdK;yifjzpfonf/ 4if;wkdYudk jrufcif;vGifjyifrsm;ESifh pdrfhBuD;
NrdKifBuD;rsm;wGif awGU&wwfonf/ 4if;wkdY\ tay:tHoGm;rsm;?
( 2 ) vd k P f * l w G i f ; rS wl ; azmf a wG U &S d c suf r sm; atmuftHoGm;rsm;ESifh t½dk;prsm;udk vdkPf*lrS wl;azmfawGU&Sd&
rdk;NAJvdkPf*l wl;azmfjcif;udk pma&;olonf awmifBuD; onf/
wuúov kd ?f blrad A'XmewGif ygarmu©tjzpf wm0efxrf;aqmif
pOfu ta&SUydkif;wkdif;ppfXmecsKyf wdkif;rSL;\ ulnDyHhydk;rIjzifh ( 3 ) *sD (0g) acs (Munjacus bantang)
jyKvkyfcJhjcif; jzpfygonf/ 4if;onf toD;t&Gufpm; owå0gjzpfí taumif
11-3-97 aeYESifh 13-3-97 aeYwdkYwGif pma&;ol ao;rsdK;jzpfonf/ 4if;wdkYudk jrufcif;vGifjyifrsm;ESifh tyifi,f
OD;aqmifaom awmifBuD;wuúodkvf? blrdaA'XmerS q&m? rsm;&Sdaom awmawmifrsm;wGif awGU&wwfonf/
q&mrrsm;tzGJUonf rdk;NAJNrdKU taemufbufESpfrdkifcefYtuGm&Sd ( 4 ) orif ( Rucervus eldi)
usm;awmif[ak c:aom awmifuek ;f atmuf&dS vdkP*f u l kd wl;azmf
4if;onf toD;t&Gufpm; owå0gjzpfí taumif
Muygonf/ vdkPf*lwGif;rS wl;azmfawGU&Sdcsufrsm;rSm ausmuf
tvwfpm;rsKd ;jzpfonf/ 4if;wku Yd kd jrufcif;vGijf yifrsm;ESihf pdrBhf u;D
vufeufrsm;jyKvkyf&eftwGuf ukefMurf;ypönf;rsm;jzpfonfh
NrdKifBuD;rsm;wGif awGU&wwfonf/ 4if;wdkY\ tay:tHoGm;rsm;?
ausmufvHk;rsm;(Pebbles)? ausmufuGif;rsm;(Stone Rings)?
atmufto H mG ;rsm;ESihf t½d;k p trsm;tjym;udk vdP k *f rl S wl;azmf
ausmufjcpfrsm;(Scrapers) wdkYjzpfMuonf/ owå0gwdkY\ ½kyf
awGU&Sd&onf/
<uif;rsm;rSm-

a'gufwmwifodef; . . . . .69
130 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 131
( 5 ) qwf (Rusa unicolor) ( 9 ) awm0uf (Sus scofa)
4if;onf toD;t&Gufpm; owå0gjzpfí orifxuf 4if;onf toD;t&Gufpm; owå0gjzpfí jrufcif;vGif
tenf;i,fBuD;aom t&G,ftvwfpm; jzpfonf/ 4if;wdkYudk jyifrsm;ESifh tyifykrsm;&Sdaom opfawmrsm;wGif aexdkifusuf
jrufcif;vGijf yifrsm;ESihf pdrBhf u;D NrKd iBf u;D rsm;wGif awGU&wwfonf/ pm;Muonf/ 4if;\ tay:tHoGm;ESifh atmuftHoGm;rsm;udk
4if;wdkY\ tay:tHoGm;rsm;? atmuftHoGm;rsm;ESifh t½dk;p vdkPf*lwGif;rS wl;azmfawGU&Sdonf/
tenf;i,fudk vdkPf*lwGif;rS wl;azmf&&Sdonf/ rd;k NAv
J kP
d *f rl aS usmufvufeufrsm;wGif ausmufuiG ;f udk
awGU&Sd&onfjzpf&m? 4if;udktcRefygaom wkwfacsmif;rsm;wGif
( 6 ) usm; (Felis tigris) wyfí pl;xdk;pkdufysKd;&mwGifvnf;aumif;? wlozG,fxkESuf&ef
4if;onf tom;pm;owå0gjzpfí jrufcif;vGijf yifrsm; vnf;aumif;? EG,fBudK;rsm;jzifh csnfaESmifí ypfayguf&ef
ESifh pdrfhBuD;NrdKifBuD;rsm;wGif awGU&wwfonf/ 4if;\ tay:tH vufeuftjzpfvnf;aumif; toHk;jyKcJhMu[efwlonf/
oGm;rsm;? atmuftHoGm;rsm;ESifh t½dk;p tenf;i,fudk wl;azmf ausmufvufeufrsm;udk &Srf;jynfawmifydkif;&Sd rdk;vHk;
awGU&Sd&onf/ [de;f ausmufvmT pkaygif;rS oJausmuftrsK;d rsK;d (Fine-grained
Indurated Sandstones)ESifh uavmausmufvTmeD (Kalaw
( 7 ) arsmuf (Hylobate)
Redbed)rS oJrIefausmufwdkYjzifh jyKvkyfxm;aMumif; awGU&Sd&
4if;onf toD;t&Gufpm; owå0gjzpfí opfawmxl
xyfaom pdrfhBuD; NrdKifBuD;rsm;&Sd opfyifrsm;ay:wGif aexdkif onf/
usupf m;avh&o
dS nf/ 4if;\ atmufto H mG ; wpfacsmif;udk vdkP*f l ( 3 ) ausmuf a cwf v l o m;\ ½k y f < uif ;
rS wl;azmfawGU&Sd&onf/ rd;k NAv
J P
kd *f rl S ausmufacwfvo
l m;wd\
Yk oGm;ig;acsmif;
udk wl;azmfawGU&Sd&onf/ tqdkyg oGm;ig;acsmif;onf vloHk;OD;
( 8 ) jzLaumif (Hystrix)
wkdY\oGm;rsm; jzpfMuonf/ 4if;wdkYrSm-
4if;onf toD;t&Gufpm;aom taumifao;rsKd;jzpf
(u) t&G,fra&mufao;aomuav;i,f\ tHoGm;
onf/ jrufcif;vGijf yifrsm;ESihf tyifyrk sm;&Sad om opfawmrsm; wpfacsmif;?
wGif aexkdifusufpm;Muonf/ 4if;\tHoGm;rsm;ESifh pG,foGm; (c) t&G,af &mufNy;D vlvwfyikd ;f ausmufacwf vlom;
wpfacsmif;udk wl;azmfawGU&Sd&onf/ \ oGm;ESpfacsmif;?

a'gufwmwifodef; . . . . .70
132 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 133
(*) t&G,fvGef oufBuD;&G,ftdk\ oGm;ESpfacsmif; ydkYcsxm;rIudk z,fcHkNrdKUe,f? rdk;NAJNrdKUe,f? yifavmif;NrdKUe,f?
wdkYyg0ifMuonf/ þausmufacwfvlom; rdom;pkonf tem v,f0ef;&Gma'o ywf0ef;usifwdkYwGif awGU&Sd&onf/
a&m*gusa&mufí aoqHk;avovm;? odkYwnf;r[kwf tom; þa'oonf a&S ; acwf w pf c sd e f u jrpf ? acsmif ; ?
pm;owå0grsm;\ wdkufcdkufowfjzwfrIaMumifh aoqHk;cJhonf tif;tdkifrsm;aygrsm;í om;&Jwd&pämefrsm; usufpm;&ma'o
vm; rajymwwfEdkifygacs/ xl;jcm;onfrSm rdk;NAJvdkPf*lwl;azmf jzpfchjJ cif;aMumifh vdkPf*lrsm;twGif; ausmufacwfvlom;wdkY
&mwGif tom;pm;owå0g usm;\oGm;rsm;udk awGU&Sd&jcif;yif aexdkifcJhMu[efwo l nf/ v,f0ef;&Gmonf z,fcNkHrKd Utaemufbuf
jzpfonf/ pma&;ol\ tawGUtBuKH t& tjcm;rnfonfv h Pkd *f l 10-rdik f cefYtuGmwGifwnf&Sdum z,fcHkNrdKUe,fESifh yifavmif;
wGifrS usm;\oGm;rsm;udk rawGU&Sd&ay/ ,ck rdk;NAJvdkPf*lwpfck NrKd Ue,fpyfwiG f wnf&o dS nf/ v,f0ef;&Gm\awmifbuf wpfrikd f
wnf;wGio f m usm;\oGm;rsm;udk awGU&S&d jcif;jzpfonf/ xdaYk Mumifh ceft Y uGmwGif awmif-ajrmufwef;aeaom xH;k ausmufurf;yg;
pOf;pm;zG,&f mrSm vdP k *f wl iG ;f ae ausmufacwfvo l m; rdom;pk ,HBuD; wnf&Sdonf/ tqdkygausmufeH&Honf tvsm;ay 170
udk usm;owå0grS udu k jf zwfpm;aomufNy;D 4if;usm;onf vdP k *f l cefY&Sdí tjrifhrSm ay 100 cefY&Sdonf/ ausmufeH&H\tv,f
wGi;f cdak tmif;aexdik cf &hJ mrS tema&m*gpGu J yfí tqdyk g vdP k *f l wGif tjrifh 5 ayrS 15 aytwGif;a&;qGJxm;aom eH&Haq;a&;
wGif;üyif aoqHk;cJhjcif;jzpfrnf[k cefYrSef;&ayonf/ yef;csrD sm;udk awGU&onf/ a&;qGx J m;aomyHrk sm;rSm jrif;yH?k EGm;yHk
pma&;olwt Ykd zGUJ onf z,fcNkH rKd Ue,fEiS hf yifavmif;NrKd Ue,f ESifh vlyHkrsm;jzpfMuonf/ jrif;\ausmukef;ay:wGif vlu
rsm;&Sd ausmufacwf,Ofaus;rI taxmuftxm;rsm;udyk g oGm; rwfwwf&yfae[ef yHkrsm;udkawGU&\/ pma&;ol ,lqonfrSm
a&mufavhvmcJhMu\/ z,fcHkNrdKUe,f taemufbufjcrf;a'o tqdkyg aq;a&;yef;csDrsm;onf ausmufacwfopftcsdefu
wGif xl;jcm;odompGmjzpfay:aeMuaom ausmufurf;yg;,H vlom;wdkYa&;qGJcJhaom yef;csDyHkrsm;[k ,lqygonf/ ausmuf
rsm;ESifh vdkPf*lwdkYrSm awmif? ajrmufa&GUvsm;cJhaom wufwdk; acwfvlom;wdkYonf 4if;wdkYaexdkif&m vdkPf*l0rS arQmfMunfh
epf jywfa&GUaMumifh[k ,lq&onf/ þjzpfpOfaMumifh jywfa&GU vQif vdkPf*latmufbuf rvSr;f rurf;wGif jrif;½dik ;f tkypf rk sm;
aMumif;wpfavQmufwiG f vdP k *f rl sm;ESihf ausmufe&H rH sm;jzpfay: ajy;vTm;aeonfuMkd unfí h tqdyk gowå0grsm;\ ausmuke;f ay:
MuNy;D uRu H saomcsKid 0hf rS ;f ESiahf jredrahf 'orsm;wGif blro d ufwrf; wGif pD;eif;vkdufyg&vQif aumif;avpG[k pdwful;,OfcJhMuay
tm;jzifh ydkíi,faom vdGKiftHausmufvTmpOf (Loi-an For- vdrfhrnf/ yef;csDyHkt&G,ftpm;rSm ao;i,fonf/ jrif;rsm;\
mation) ESifh uavmausmufvTmeD (Kalaw Red Beds)wdkY t&G,t f pm;rSm tvsm; 5 vufr rS 10 vufrcefo Y m&So d nf/

a'gufwmwifodef; . . . . .71
134 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 135
vlyrkH mS tjrifh 6 vufrcefo Y m&So d nf/ tcsKdU½kyyf rkH sm;rSm &moD ESihf u,m;jynfe,fwiG f ae&mig;ckü awGU&Sx d m;Ny;D jzpfygonf/
Owk wdkufpm;xm;rIaMumifh ysufpD;aeNyDjzpfonf/ ½kyfyHkrsm; ajrmufbuftusqHk;vdkPf*lrSm &GmiHNrdKUe,f&Sd jy'g;vif;vdkPf*l
tm;vHk;ukd ajreDcJ (Red Ochre) jzifh a&;qGJxm;jcif; jzpfyg jzpfonf/ 'kwd,vdkPf*lrSm uavmNrdKUe,f? [J[dk;NrdKUteD;&Sd
onf/ Aka'¨gZdaemvdkPf*ljzpfonf/ wwd,vdkPf*lrSm uavmNrdKUe,f?
jrefrmEdkifiHwGif ausmufacwfvdkPf*l yef;csDudk &GmiH jrif;rxdaus;&GmteD;&Sd jrif;rxdvP kd *f jl zpfonf/ pwkwv ¬ P
kd *f l
NrdKUe,f&Sd jy'g;vif;vdkPf*lwGifom awGU&SdcJhMu\/ jy'g;vif; rSm z,fcHkNrdKUteD;&Sd z,fcHkvdkPf*ljzpfNyD; yÍörvdkPf*lrSm rdk;NAJ
vdP k *f w
l iG f ausmufacwfa[mif;ESihf ausmufacwfopfvo l m; NrdKUteD;&Sd rdk;NAJvdkPf*lwkdYjzpfMuonf/ tqdkygvdkPf*lrsm;\
wdkY aexdkifcJhMuonf/ ausmufacwfvlom;wdkYonf vGefcJhonfh wnf&SdrIonf yx0Dtaetxm;tm;jzifh wpfaMumwnf;yif
ESpf 12000 cefYrS 4000 cefYtwGif; jy'g;vif;vdkPf*lü aexdkif jzpfygonf/
cJhMu&m? vdkPf*ltrdk;ESifh eH&Hrsm;wGif EGm;yHk? vuf0g;yHk? aeyHk
ponfwdkYudk ajreDcJjzifhyif a&;qGJcJhMuonf/ ½kyfyHkrsm;rSmvnf;
BuD;rm;Muonf/ ,ck v,f0ef;&GmteD;awGU&Sd&aom ausmuf
acwfyef;csDrsm;rSm vdkPf*ltwGif; a&;qGJxm;jcif; r[kwfyg/
ausmufurf;yg;,HwiG f a&;qGx J m;aomyHrk sm;jzpfí t&G,t f pm;
tm;jzifhvnf; ao;i,fygonf/ rnfodkYqdkap &Sm;yg;vSaom
ausmufacwfyef;csDrsm;udk ,cktcg jrefrmEdkifiH\ae&mESpfckü
awGU&Sdxm;NyD;jzpfonf/ &GmiHNrdKUe,f? jy'g;vif;vdkPf*lESifh
v,f0ef;&GmteD;&Sd ausmufurf;yg;,HwGif okawoDwdkYavhvm
EdkifMuNyD jzpfygonf/
rd;k NAv
J P
kd *f o
l nf [J[;kd NrKd UteD;rS Aka'¨gZdaemvdP k *f El iS hf
acwfNydKifjzpfí vGefcJhonfhESpf 6000 rS 4000 cefYtwGif;
ausmufacwfopf vlom;wdkYaexdkifcJhonfh vdkPf*ljzpfygonf/
ausmufacwfvo l m;wdYk aexdik cf o
hJ nfh vdP
k *f rl sm;udk &Sr;f jynfe,f

a'gufwmwifodef; . . . . .72
136 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 137

ausmufeH&Haq;a&;yef;csD wnfae&mjy ajryHk


rkd;NAJNrdKU taemufbuf&Sd vdkPf*lwnfae&mjyajryHk

a'gufwmwifodef; . . . . .73
138 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 139

rkd;NAJvdkPf*lrS wl;azmfawGU&Sd&aom owå0gwkdY\ ½kyf<uif;rsm; v,f0ef;&GmteD; ausmufeH&HwGif awGU&aom ausmufacwfyef;csD

a'gufwmwifodef; . . . . .74
140 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI

tcef; ( 11 )
jrif;rxdvP
kd *f l ausmufacwf,Ofaus;rI

jrif;rxda'oonf &Srf;jynfe,fawmifykdif;? uavm


NrdKUe,ftwGif; wnf&SdNyD; uavmNrdKU\ta&SUawmifbuf 4-
rdik f tuGmESifh atmifyef;NrdKU\taemufawmifbuf 5-rdkifcefY
tuGmwGif wnf&o dS nf/ uavm-atmifyef; jynfaxmifpv k rf;r
BuD;ay:ü uavmrS 4-rdkif? atmifyef;rS 2-rdkiftuGmwGif
yifavmif;? vGKd iaf umfoo Ykd mG ;onfh um;vrf;&So d nf/ 4if;vrf;qHk
rS yifavmif;bufodkY 4-rkdifcefYoGm;vQif jrif;rxd&GmodkYa&muf
onf/ jrif;rxda'owGif xif&Sm;ausmfMum; vlodrsm;aom
OPÖvakH rG;&Siaf wmf obm0vdP k *f o
l nf jrif;rxdvPkd *f l trSwf
rkd;NAJvdkPf*lrS wl;azmfawGU&Sd&aom ausmufacwfvlom;wkdY\ oGm;rsm; (1) jzpfí jynfwGif;jynfy ajcvsifawmifwuform;rsm;
pdwf0ifpm;pGm wufa&mufavh&Sdonfh jrif;rxdawmifBuD;
wnf&o dS nf/ jrif;rxdawmif\ awmifbuf&dS awmifBu;D ajc&Gm
(Taunggyi-Che) \ ta&SUajrmufbufwGif jrif;rxdvdkPf*l
trSwf (2) udk awGU&SdEkdifonf/

141

a'gufwmwifodef; . . . . .75
142 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 143
ajrrsuf E S m oG i f j yif 4if;wdkYonf a&S;ESpfaygif; 2300 ausmfuwnf;u wnfxm;
uavmNrdKU\ta&SUawmifbuf 4 rdkifcefYtuGmwGif udk;uG,fcJhonfh apwDrsm;jzpfMuonf/ apwDbk&m;rsm;\ rlv
wnf&adS om jrif;rxdawmifBu;D rSm ywf0ef;usiaf 'owGif tjrifh aumif;rI&iS o
f nf oD&"d r®maomurif;Bu;D jzpfí aemufyikd ;f wGif
rm;qH;k aom awmifjzpfonf/ uavmNrKd Uonf yifv,fa&rsuEf mS qufvufwnfxm;ud;k uG,o f rl mS taemf&xmrif;Bu;D jzpfonf
jyiftxuf 4315 aytjrifw h iG wf nf&í dS jrif;rxdawmifonf [k qdkygonf/
awmifajcrS 1075 aytjrifw h iG wf nf&odS nf/ jrif;rxd awmifr vd k P f * l q d k i f & mbl r d a A' tcsuf t vuf r sm;
BuD;rSm yifavmif;-vdGKifaumfum;vrf;\ taemufbufwGif
wnf&NdS y;D jrif;rxd&mG \ taemufawmifbufwiG f wnf&o dS nf/ ( 1 ) wnf a e&m
yifavmif;-vdKG iaf umfum;vrf;\ ta&SUbuf&adS wmifuek ;f rsm; jrif;rxdvP
kd *f l trSwf (1) onf jrefrmjynf ajryHt
k ñTe;f
. .
rSm opfyifaygufa&mufrI enf;yg;NyD; vHk;0dkif;aomawmifukef;? 93 D / 10 , Grid NO . NS 145 , EW 96 wGif wnf&o dS nf/
awmifypl mrsm;(Rolling Topography) taetxm;udk awGU&onf/
( 2 ) atmufcHausmuf trsKd;tpm;
jrif;rxdvdkPf*l trSwf (1) vdkPf*ljzpfay:aeaom atmufcHausmuftrsKd;tpm;
rSm ukef;jyifjrifhxHk;ausmuf(Plateau Limestone)jzpfí blrd
jrif;rxdvP kd *f l trSwf (1) [kac:aom OPÖvakH rG;&Sif
oufwrf;tm;jzifh ygrD,ef (Permian)tcsdefrS x½dkif,qpf
awmf obm0vdkPf*lonf uavmrS yifavmif;odkYoGm;onfh (Triassic)tcsdef? vGefcJhonfhESpfoef; 290 rS 200 oef;cefY
um;vrf;\ ta&SUbuf ESpfzmvHkcefY uGma0;onfhae&mwGif tcsed u
f yifv,fwiG f tenfycYkd sjzpfay:cJah om xH;k ausmufrsm;
*lrsm;ESihf vdP
k af cgif;wnf&&dS m awmifuek ;f wpfcu k kd awGU&onf/ jzpfonf/ vdkPf*ltwGif;ü ajratmufa&wkdufpm;rIaMumifh
vdkPf*ltvsm;rSm 1028 ay&Sdonf/ vdkPfacgif;twGif;odkY p&pfjzKef;ausmuf ydkYcsvTmrsm;udk awGU&Sd&onf/ vdkPf*l\
,cifu a&0ifojzifh a&0if*l[kvnf;ac:wGifonf/ tqdkyg acgifr;kd wGif ausmufpufyef;qGrJ sm; (Stalactites) &SdNyD; vdkPf*l
vdPk af cgif;xJwiG f OPÖvakH rG;&Siaf wmf½yk yf mG ;awmfEiS hf apwDrsm; Murf;jyifwiG f ausmufpufr;kd arQmrf sm;(Stalagmites) udk awGU&
&Sdonf/ awmifukef;\ awmifbufydkif;wGif vdkPfacgif; onf/ xdt Yk jyif ausmufpufyef;qGEJ iS hf ausmufpufr;kd arQmfwkdY
xGufayguf&Sdonf/ xdkxGufaygufwpf0dkufü a&S;a[mif;½kyfyGm; xdqHk&mrS jzpfay:vmaom xHk;ausmufwkdifrsm; (Pillars) udk
awmf 28 ql (ESpfusdyf&Spfql) ESifh apwDrsm;udk zl;awGU&onf/ vnf; awGU&Sd&onf/

a'gufwmwifodef; . . . . .76
144 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 145
( 3 ) bl r d t aetxm; ( 2 ) atmufcHausmuf trsKd;tpm;
jrif;rxda'oonf uavmvTmwGecYf sKd ix hf w
J iG f wnf&dS vdP
k *f jl zpfay:aeaom atmufcaH usmuf trsK;d tpm;
onf/ 4if;a'owGif ukef;jyifjrifhxHk;ausmufonf ae&muGuf rSm uke;f jyifjrifx
h ;kH ausmuftyk pf w
k iG f yg0ifonfh opfap;yifx;kH
Mum; ay:xGuaf eonf/ tqdyk g xH;k ausmuf\vm;&mrSm awmif ausmuf (Thitsipin Limestone) trsKd;tpm;jzpfNyD; blrd
ajrmufeD;yg; oG,fwef;aeonf/ tqdkygxHk;ausmuf\ ta&SU oufwrf;tm;jzifh ESpfoef; 290 rS 200 oef; tcsdeftwGif;u
buf E S i f h taemuf b uf w k d Y w G i f vG , f t H a usmuf v T m rsm; jzpfonf/ vdkPf*l\tus,frSm 150 ay&SdNyD; tjrifhrSm 25
ay:xGufaeMuonf/ xHk;ausmuf\ a,bk,staetxm;rSm ay&Sdaom wpfzuf&yfvdkPf*ltrsdK;tpm; jzpfonf/
. .
25 / 300 jzpfonf/ vdkPf*l\rsufESmpmwGif jywfa&GUaMumif;
(Fault) rSm ta&SUtaemufeD;yg; jzwfaeonf/ vdkPf*lwGif
( 3 ) bl r d t aetxm;
tufNydKifrsm; (Joints)ESifh tufaMumif;rsm; (Fractures) xHk;ausmufvTmrsm;\ a,bk,s taetxm;rSm
. .
&Sad ejcif;aMumifh vdkPf*latmufajcrSm tpOftNrJ a&pdrfhae 30 /275 jzpfonf/ vdkPf*l\rsufESmpmwGif jywfa&GUaMumif;
onf/ vdkPf*lt0if0wGif bk&m;rsm;wnfxm;jcif;? *lMurf;jyif (Fault) rSm ta&SU taemufeD;yg; jzwfaeNyD; vdkPf*lt0rSm
wGit f *Fawrsm; cif;xm;jcif;wdaYk Mumifh vkP d *f tl wGi;f wl;azmf jrifwh ufyikd ;f (Up Throw Side) jzpfí vdP
k *f 0l awmifbufrmS
jcif; rjyKvkyfEkdifay/ edrfhusydkif; (Down Throw Side) jzpfonf/
jrif;rxdvdkPf*l trSwf (2) ( 4 ) vk d P f * l t wG i f ; rS avh v mawG U &S d c suf r sm;
vd k P f * l q d k i f & m bl r d a A' tcsuf t vuf r sm; (u) ausmufvufeufrsm;
( 1 ) wnf a e&m jrif;rxdvPkd *f l trSwf (2) wGif ausmufacwfvo
l m;
jrif;rxd vdP
k *f t
l rSwf (2) onf jrif;rxdawmif\ wdkY toHk;jyKcJhMuaom ausmufvufeufrsm;rSm ukefMurf;jzpf
awmifbuf awmifBuD;ajc&Gm\ ta&SUajrmufbuf † rdkifcefY onfh ausmufv;kH rsm;(Pebbles)? ausmufjcpfrsm;(Scrapers)
tuGm? tjrifhay 4600 wGifwnf&Sdí jrefrmjynfajryHk tñTef; ESifh ausmufuGif;rsm;(Stone Rings) jzpfMuonf/
. .
93 D /10 , Grid NO . NS 123 , EW 95 wGiw f nf&o dS nf/

a'gufwmwifodef; . . . . .77
146
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 147
( c ) ausm½d k ; &S d o wå 0 gwk d Y \ ½k y f < uif ; rsm;
5/ BuHU (Rhinoceros)
1/ orif (Rucervus eldi)
4if;onf taumifBu;D trsK;d tpm;jzpfí toD;t&Guf
4if;onf t&G,ftvwfpm;jzpfí awmBuD;NrdKifBuD;ESifh
pm;um pdrfhBuD;NrdKifBuD;rsm;ü aexkdifusufpm;aom owå0grsm;
jrufcif;vGifjyifrsm;ü usufpm;aom owå0gjzpfNyD; toD;
jzpfMuonf/ 4if;wdkY\ oGm;tydkif;tprsm;udk awGU&Sd&onf/
t&Gupf m; (Herbivorous) owå0gjzpfonf/ 4if;wd\ Yk oGm;rsm;
ESifh t½dk;tydkif;tprsm;udk aygrsm;pGm awGU&onf/ 6/ awm0uf (Sus scofa)
4if;onf taumifvwf trsKd;tpm;jzpfí awmBuD;
2/ qwf (Rusa unicolor)
NrKd iBf u;D rsm;wGio
f m aexkid u
f supf m;MuNy;D toD;t&GuEf iS hf opfO
4if;onf orifxuf tenf;i,fydkBuD;aom t&G,f
opfzrk sm;udk pm;aomufMuonf/ 4if;wd\ Yk oGm;tydik ;f tprsm;
tvwfpm;jzpfí awmBuD;NrdKifBuD;ESifh jrufcif;vGifjyifrsm;ü
ESifh tpG,ftcsKdUudk awGU&Sd&onf/
usufpm;aomowå0gjzpfNyD; toD;t&Gufpm;owå0g jzpfonf/
4if;wdkY\ oGm;tcsKdUudk awGU&Sd&onf/ 7/ ausmufacwfvlom;\ oGm;rsm;
t&G,af &mufNy;D aom ausmufacwfvo l m;\ tHomG ;
3/ awmEGm; (Bos taurus) ESifh atmufa&SUtHoGm;rsm;udk awGU&Sd&onf/ oGm;wdkY\ t&G,f
4if;onf taumifBuD; trsKd;tpm;jzpfí toD;t&Guf tpm;t& a,musfm;jzpfrnf[k ,lqygonf/
pm;rsKd;jzpfum awmBuD;NrdKifBuD;rsm;ü aexdkifusufpm;aom
owå0gjzpfonf/ 4if;wdkY\oGm;rsm;ESifh t½dk;tydkif;tprsm;udk (*) ausm½dk;rJhowå0gwdkY\ ½kyf<uif;rsm;
awGU&Sd&onf/ ausm½d;k rJo
h wå0grsm;taejzifh apwDc½kEiS hf c½kzifvrd f
tkyfpkrsm;jzpfMuonfh (Gasteropod) trsKd;rsKd;udk vdkPf*l
4/ jzL (Hystrix)
twGif;ü aygrsm;pGmawGU&Sd&onf/
4if;onf taumifi,f trsK;d tpm;jzpfí toD;t&Guf
pm;rsKd;jzpfNyD; awmBuD;NrdKifBuD;ESifh jrufcif;vGifjyifrsm;? awmif ausmuf j zpf ½ k y f < uif ; rsm;\ ouf w rf ;
apmif;rsm;wGif aexdkifusufpm;aom owå0grsm;jzpfMuonf/ awmifBu;D wuúov kd ?f blrad A'XmerS ygarmu©a'gufwm
4if;wdkY\ oGm;tydkif;tprsm;udk awGU&Sd&onf/ wifodef;ESifh tzGJU (1997-1998) avhvmawGU&SdcJhaom [J[dk;
NrdKUtaemufbuf&Sd Aka'¨gZdaemvdkPf*lrS ausmufacwfvlom;?

a'gufwmwifodef; . . . . .78
148 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 149
z,fcHkvdkPf*lESifh rdk;NAJvdkPf*lwdkYrS ausmufacwfvlom;rsm;ESifh
qufpyfEdIif;,SOfrIt& vGefcJhaomESpfaygif; 6000 rS 4000
cefY tcsed t
f wGi;f ausmufacwfopf (Neolithic) tcsed u f mvu
jzpfrnf[k cefYrSef;&ygonf/

jrif;rxdvdkPf*l wnfae&mjyajryHk

a'gufwmwifodef; . . . . .79
150 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 151

orif\ nmbuf
orif\anmbuf
tmufar;½dk;ESifh tH
atmuf oGmk;ES; ifh tHoGm;
ar;½d

orif\ nmbuftay:tHoGm;

t&G,fra&mufao;aom orifi,f\
nmbufatmufar;½dk;ESifh tHoGm;

a'gufwmwifodef; . . . . .80
152 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 153

orif\
orif\ b,fbufatmufa&SODUoG;csmK;d

ausmufacwfvlom;\ atmufa&SUoGm;

orif\ b,fbufatmufa&SUoGm;

a'gufwmwifodef; . . . . .81
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 155
wkdufpm;xm;rIaMumifh ,cktcg tvsm; 8 rDwmESifh teH 4
rDwmcefYom usef&Sdygawmhonf/

tcef; ( 12 ) ( 2 ) vd k P f * l wl ; azmf a vh v m&ef jzpf a y:vmyy:vmyHk


1983 ckEpS w f iG f z,fcNkH rKd UteD; ausmufacwfopf ae&m
z,fcv
kH P
kd *f l ausmufacwf,Ofaus;rI a[mif;udk z,fcHkNrdKUrS vli,facgif;aqmif udkat;a&Tupwif
awGU&SdcJhonf/ udkat;a&Tu 4if;awGU&Sdxm;aom ypönf;rsm;udk
( 1 ) vk d P f * l w nf a e&m awmifBuD;NrdKUae OD;pHatmifodkY jyocJhygonf/ tqdkygypönf;
z,fcHkvdkPf*lonf &Srf;jynfe,fawmifydkif; z,fcHkNrdKU\ rsm;udk OD;pHatmifESifh udkat;a&TwdkYu wm0efodpGmjzifh &efukef
ta&SUawmifbuf wpfrikd cf cJG eft Y uGmwGif wnf&odS nf/ vkP
d *f l wuúodkvf? rEkóaA'XmeodkYvnf;aumif;? tcsKdUrSm vuf
jzpfay:aeaom ausmuftrsK;d tpm;rSm oufO;D uyftxufyikd ;f axmufpmMunfhwdkufrSL; a':aMumhaMumhrSwpfqifh &efukef
oufwrf;&So d nfh uke;f jyifjrifx h ;kH ausmuf (Plateau Limestone) wuúodkvf pmMunfhwdkufrSL; OD;aomfaumif;odkY ay;tyfcJhonf/
jzpfonf/ vdkPf*ltjzpf yDjyifpGm rawGU&Sd&yg/ vdkPf*ltrdk;ESifh 4if;ypönf;rsm;tm;vHk;udk &efukefwuúodkvf? blrdaA'XmerS
ab;ESpzf ufrS vdP k *f el &H rH sm; NyKd usaeojzifh ausmufurf;yg;,H q&ma'guf w mwif o d e f ; u yPmr avh v mppf a q;cJ h & m
BuD;tjzpfom awGU&Sd&onf/ tqdkyg xHk;ausmufurf;yg;,H ausmufacwfopfu&d , d m[k ,lq&aom ausmufuiG ;f ? ausmuf
onf tMurf;tm;jzifh taemufajrmufrS ta&SUawmifodkY acwfopfvlom;[k ,lq&aom OD;acgif;cGH tydkif;tpESifh
wef;vsuw f nf&o dS nf/ urf;yg;,H\ atmufajcwGif wpfzufavQm atmufar;½d;k ? uR?J EGm;tEG,0f ifEiS hf orif tEG,0f if owå0gwdYk
taetxm;jzifh tenfvmT rsm; pkyykH cYkd sxm;onf/ urf;yg;,HwGif \ oGm;rsm;? t½dk;tydkif;tprsm;udk awGU&Sd&ygonf/ tqdkyg
*layguf&Sdr&Sdudk cefYrSef;í r&yg/ taMumif;rSm urf;yg;,H ppfaq;awGU&Scd suaf Mumifh 4if;ae&modYk blrad A'XmeESihf rEkó
tv,fwnfhwnfhwGif zdkYajrrsm;jzihf ydwfqdkYxm;jcif;aMumifh aA'XmewdkY yl;aygif;NyD; yPmravhvmppfaq;&ef oGm;a&muf
jzpfonf/ zdkYajrvTmrsm;onf 25 'D*&DcefY ta&SUbufodkYedrfh oifah Mumif;udk ñTeMf um;a&;rSL;csKy?f xdpk Ofu txufwef;ynm
avQmaeNyD; rlvu tvsm; 14 rDwmESifh teH 10 rDwmcefY OD;pD;XmeodYk a'gufwmwifoed ;f u tpDt&ifcw H ifjycJ&h m cGijhf yK
txd us,f0ef;cJhaomfvnf; umv&Snfvsm;pGm &moDOwk csuf&&SdcJhygonf/
154

a'gufwmwifodef; . . . . .82
156 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 157
cGifhjyKcsuf&&SdNyD; &efukefwuúodkvf? blrdaA'XmeESifh Pebbles) ESifh ausmufuGif;rsm; (Stone Rings) udk awGU&Sd&
rEkóaA'XmewdkYyl;aygif;í yPmravhvma&; uGif;qif;cJh onf/ uREJ mG ;tEG,0f if owå0g (Bovidae) rsm;\ t½d;k tydik ;f
Muygonf/ tqdkygtzGJUwGif tzGJUacgif;aqmiftjzpf blrdaA' tprsm;ESifh oGm;rsm;? oriftEG,f0if owå0g (Cervidae)rsm;
XmerS a'gufwmwifodef;? tzGJU0ifrsm;tjzpf blrdaA'XmerS \ t½dk;ESifh OD;csKdtydkif;tprsm;ESifh oGm;rsm;? awm0uf\
a'gufwmazarmifoef;ESifh rEkóaA'XmerS OD;'AvsLa*s oGm;rsm;? rD;avmifxm;aom t½dk;tydkif;tprsm;? rD;aoG;tp
uHBu;D wdYk yg0ifMuonf/ a'gufwmwifoed ;f rSm ausm½d;k &Sd owå0g tersm;ESihf td;k jcrf;uGt J csKUd wku
Yd kd awGU&S&d onf/ ausmufvufeuf
wdkY\ ausmufjzpf½kyf<uif;ynm&SifjzpfNyD;? a'gufwmazarmif ESifh t½dk;tydkif;tprsm;onf rdkvyfpum (Mollusca) rsKd;EG,f
oef;rSm ausm½dk;rJhowå0gwdkY\ ausmufjzpf½kyf<uif;ynm&Sif rsm;jzpfonfh *wfpwm½dkaygY (Gasteropod) apwDc½krsm;?
jzpfum OD;'AvsLa*suHBuD;rSm rEkóaA'ynm&Sif jzpfygonf/ yavpDaygY (Pelecypod) a,mufomG ;rsm;? xH;k ausmuf tpte
rsm;? eDnKd a&mif ajrBu;D rsm;ESihf a&maESmvsu&f MdS uonf/ tqdyk g
( 3 ) vd k P f * l w l ; azmf j cif ; ES i f h awG U &S d c suf r sm; yxrtvTmonf aysmhyGí wl;azmf&mwGifvG,fulonf/
'k w d , tvT m - 4if ; tvT m onf yxrtvT m \
pma&;olwt Ykd zGUJ onf ydrk ckd ikd v
f akH om taxmuftxm;
atmufwGif&Sdí twdkif;twmtm;jzifh 10 pifwDrDwmtxl
rsm; &&Sda&;twGuf zdkYajrvTmrsm;\ ab;bufususae&mwGif
,lxm;onf/ tqdkygtvTmwGifrl ausmufuGif;rsm;ESifh tdk;jcrf;
tvsm; 8 rDwm? teH 1 rDwm? teuf 1.30 rDwm&Sdaom
yJrh sm;udk rawGU&S&d yg/ odaYk omf ausmufacwfvo l m;rsm; toH;k jyK
wl;ajrmif;wpfckudk tvsm;vkduf 1 rDwmpD tuGuf½dkufNyD;
cJh[efwlaom oJrIefausmufjzifh jyKvkyfxm;onfh ausmufvHk;
prf;oyfwl;azmfcJh&m tay:,HrsufESmjyifrS 1 rDwmcefYteuf tcsKdUudk awGU&Sd&onf/ uRJEGm;tEG,f0if owå0grsm;? orif
wGif zdkYajrvTmrsm; ukefqHk;NyD; ausmufacwfvlom;wdkY aexkdifcJh tEG,f0if owå0grsm;wd\ Yk t½d;k rsm;? apwDc½krsm;? a,muf
[efwlonfh tvTmudk pwifawGU&Sd&onf/ 4if;ae&mrSpí 10 oGm;rsm;udk xH;k ausmuf tydik ;f tprsm;? eDnKd a&mifajrBu;D rsm;ESihf
pifwrD w D mpD txl owfrw S xf m;aom tvTmoH;k vTmudk wl;azmf a&maESmvsuaf wGU&onf/ 'kw, d tvTmonf yxrtvTmxuf
cJhygonf/ ydkrdkrmausmvmí wl;azmf&mwGif cufcJvmonf/
yxrtvT m - 4if;tvTmwGif ausmufacwfopf wwd , tvT m - 4if ; tvT m onf 'k w d , tvT m
vlom;wkdY oHk;pGJcJh[efwlaom oJrIefausmuf (Siltstone) jzifh atmufwGif&Sdí twdkif;twmtm;jzifh 10 pifwDrDwmtxl
jyKvkyfxm;onfh ausmufvHk;rsm; (Hammerstones and ,lxm;onf/ tqdyk gtvTmwGirf l ausmufuiG ;f rsm;? ausmufv;kH

a'gufwmwifodef; . . . . .83
158 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 159
rsm;ESifh tdk;jcrf;yJhrsm;udk vHk;0rawGU&awmhyg/ uRJEGm;tEG,f0if &Sjd cif;? reD;ra0;ae&mwGif a&tdkif&Sdjcif;? vdkPf*lonf ta&SU
owå0gESihf oriftEG,0f if owå0gwd\ Yk t½d;k tydik ;f tprsm;udk bufodkY rsufESmjyKaejcif;wkdYaMumifh ausmufacwfvlom;wdkY
om c½krsm;? a,mufoGm;rsm;? xHk;ausmuftydkif;tprsm;? aexkdifcJhMuaMumif; odomxif&Sm;ayonf/
eDndKa&mif ajrBuD;rsm;jzifh uspfvspfpGm a&maESmaeNyD; t*Faw
uJhodkY rmausmaeayonf/
tvTmoHk;vTmpvHk;wGif vl\t½dk;tydkif;tprsm;udk
rawGU&yg/ udak t;a&T awGU&Scd ahJ om OD;acgif;cGt H ydik ;f tprsm;ESihf
atmufar;½dk;rSm xHk;ausmufeH&H\ atmufajc&Sd zdkYajrvTm\
txuf oHk;rDwmcefYwGif&Sdaom urf;yg;,Htay:qifh&Sd ajruRH
aygufxJrS &&SdcJhjcif; jzpfonf/ tqdkyg ajruRHaygufxJrSyif
ausmufacwfvlom;\ oGm;wpfacsmif;udk a'gufwmwifodef;
u awGU&SdcJhygonf/
uR?J EGm;tEG,0f if owå0grsm;taejzihf awmuR(J 0g)ajymif?
awmEGm;(0g)pdkifwkdY\ t½dk;prsm;ESifh oGm;rsm;udk awGU&Sd&onf/
oriftEG,0f if owå0grsm;taejzifh qwf? orifEiS hf *sD owå0g
wk\ Yd t½d;k prsm;ESihf oGm;rsm;udk awGU&S&d onf/ xdjYk yif awm0uf\
oGm;rsm;udk awGU&Sd&jcif;aMumifh z,fcHkvdkPf*lae ausmufacwf
vlom;\OD;acgif;cGH½dk;rSm ,ckacwfvlom;\ OD;acgif;cGH½dk;xuf
ydkrdkxlxyf odyfonf;aeonfjzpf&m a&S;usonfh vlom;jzpf
aMumif; aocsmygonf/
pma&;olawGU&Sad om oGm;wpfacsmif;rSm ausmufacwf
vlom;\ tay:(odrYk [kw)f atmufp, G o
f mG ; jzpf[efwo l nf/
z,fcHkvdkPf*lonf ywf0ef;usifajrxuf jrifhaomae&mwGif

a'gufwmwifodef; . . . . .84
160 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 161

z,fcHkNrdKU (421) wyf&if;teD;&Sd vdkPf*lESifh prf;oyfw;l ajrmif;


uGrf;vHk&Gm wnfae&mjy ajryHk
tvsm; - 8 rDwm
teH - 1 rDwm
teuf - 1.30 rDwm
z,fcHkvdkPf*l\ a&SUrsufESmpmjrifuGif;

a'gufwmwifodef; . . . . .85
162 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 163

prf;oyfwl;ajrmif;\ a'gifvkdufjzwfydkif;yHk z,fcHkvdkPf*lrS ausmufuGif;

a'gufwmwifodef; . . . . .86
164 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 165

z,fcHkvdkPf*lrS ausmufuGif;rsm; z,fcHkvdkPf*lrS ausmufacwfvlom;\ pG,foGm;

a'gufwmwifodef; . . . . .87
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 167
ajrmuf&Snfvsm;í ta&SUtaemufusOf;onf/ awmifajrmuf
ay 2000 cefY&Snfvsm;NyD; ta&SUtaemuf ay 1000 cefYus,f
0ef;onf/ trSefpifppf vHkumukef;rSm ta&SUajrmuf-taemuf
tcef; ( 13 ) awmif (NE - SW)taetxm;twdkif; wl½lwef;aeaom
ukef;jzpfí tjrifhqHk;ukef;i,f ESpfckyg0ifonf/ taemuf
vHu
k muke;f ausmufacwf ,Ofaus;rI awmifbuf&Sd tjrifhqHk;tydkif;rSm vHkumukef;jzpfí ta&SU
ajrmufbuf&Sd tjrifhqHk;tydkif;rSm awmifydkYBuD;[k trnfwGif
1/ vHkumukef;\wnfae&mESifh ajrrsufESmoGifjyif aom ukef;i,fjzpfonf/ tqdkyg tjrifhqHk;ukef;i,f ESpfckudk
t ae aett xm; Mum;rS ukef;½dk;wef;i,fwpfcku qufoG,fxm;ygonf/
vHu
k muke;f onf [J[;kd NrKd Ue,f&dS anmifyif&n
S f aus;&Gm
\ ajrmufbufEiS hf bk&m;NyKd aus;&Gm\ taemufbufü uyfvsuf 2/ vH k u muk e f ; a'o\ bl r d a A'qd k i f & m tcsuf t vuf
wnf&adS om uke;f wef;i,fwpfcjk zpfí jrefrmjynfajryHk tñTe;f rsm;
. .
93 D / 14 Grid NS 380 , EW 070 wGif wnf&Sdonf/ vHu k muke;f a'otygt0if [J[;kd ajredrchf sKid 0hf rS ;f onf
vHkumukef; wnfae&monf blrdoufwrf;tm;jzifh tif;a[mif;rS ydkYcscJhaomtenfrsm; (Lacustrine Deposits)
yvdkifpwdkqif;tPk,k*f (Pleistocene epoch) tcsdef? vGefcJh jzifh wnfaqmufxm;onf/ tqdkyg ajredrfhcsKdifh0Srf;udk oufOD;
onfh ESpf wpfoef;cefY tukeyf ikd ;f wGif cef;ajcmufcahJ om [J[;kd uyfatmufydkif; (Lower Paleozoic) oufwrf;&Sdaom
tif;a[mif;\ wpfpw d w
f pfa'ojzpfonf/ xkaYd Mumifh a&uef\ ouf&ifhausmufrsm;jzihf wnfaqmufxm;onfh awmifukef;
tenfrsm;jzifh wnfaqmufxm;aom þcsKid 0hf rS ;f onf tv,f awmifwef;rsm;u ywfvnf0dkif;&Hxm;onf/ ajrmufbufwGif
odcYk u
G af eaom ',ft;kd uJoh Ykd oGijf yifvu©Pm &Sad eonf/ tvG,f [ufoif;awmifESifh [J[dk;teD;&Sdawmifrsm;? taemufbuf
tm;jzifh 4if;udk [J[dk;ajredrfhcsKdifh0Srf; (Heho Plain) [kac: wGif or®cef awmif½dk;wef;rsm;? awmifbufwGif rdzk&m;awmif
onf/ vHkumukef;onf tqdkygajredrfhcsKdifh0Srf;\ ta&SUbuf ES i f h tpG , f t yG m ;rsm;? ta&S U buf w G i f vuf a rmif ; auG ;
tpyfü ywf0ef;usix f uf av;aycefjY rifah om awmifuek ;f i,f awmifwef;rsm;u 0ef;&Hxm;onf/ [J[dk;ajredrfhcsKdifh0Srf;onf
tjzpf wnf&Sdaejcif;jzpfonf/ ukef;wef;i,fonf awmif wwd,,k*faESmif;ydkif; oufwrf;&Sd tenfrsm;ESifh pwkw¬,k*f
166

a'gufwmwifodef; . . . . .88
168 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 169
oufwrf; (Quartarnary) &Sd tenfrsm;udk ydkYcsrIjzpfay: (u) (1) ausmufacwfvlom;½kyf<uif;
apcJhaMumif;awGU&Sd&onf/ vHkumukef;rS wl;azmf&&Sdaom ausmufacwf
xkdYaMumifh csKdifh0Srf;wGif tif;a&rS ydkYcsaom tenf vlom;\ ar;½dk;ESifh oGm;rsm;? OD;acgif;cGH tpdwf
rsm;jzpfonhf ausmufp&pfrsm;? oJrsm;? &THUrsm;tjyif tif;xJ&Sd tydkif;rsm;udk avhvmMunfhaomtcg atmufyg
a&nd§ a&arSmfyifrsm;\ ½kyf<uif;rsm;jzpfaom opfaqG;ajrrsm;? twdkif; awGU&Sd&onf/
a&ae c½kaumifrsm;\ tcGHrsm;jzifh tvTmvkduf xyfqifh - atmufar;½d;k \ wpfzufwpfcsupf w D iG f tHomG ;
wnfaqmufxm;aMumif; awGU&S&d onf/ ,if;tenfvmT rsm;udk oHk;acsmif;ESifh a&SUtHoGm;ESpfacsmif; yg&Sdonf/
csKdifh0Srf;\ tv,fjzpfaom ykef;tif;&GmteD;&Sd acsmif;urf;yg; oGm;rsm;\yHo k P m² efrmS arsmufomG ;ESirhf wlbJ
rsm;wGif ay:xGufaeonfudk aumif;pGmjrifawGUEdkifayonf/ ,ckacwf vl\oGm;rsm;ESifh qifwlonf/
odkYaomf t&G,ftpm;BuD;rm;onf/
3/ wl ; azmf a wG U &S d c suf r sm; - ar;½dk;onf ,ckacwf vl\ar;½dk;ESifh qifwlí
vHkumukef;ESifh awmifydkYBuD;ukef;wkdYrS wl;azmf&&Sd t&G,ftpm; tenf;i,f ydkrdkBuD;rm;onf/
aom ypönf;rsm;ukd (u) ouf&Sdypönf;ESifh (c) oufrJhypönf; - rsufcHk;½dk;rsm;rSmvnf; *sm;Am;vl(Java Man)?
[lí tMurf;tm;jzifh ESpfrsKd;cGJjcm;xm;onf/ opfaqG;ajr\ yDuif;vl (Peking Man)wdkYuJhodkY jrifharmuf
twGif;ü awGU&Sd&í atmufpD*sif0ifa&mufrI enf;yg;jcif; rdkYwufjcif;r&SdbJ ,ckacwf vluJhodkY ajyjypf
aMumifh aMurGysufpD;rI enf;yg;onfudk awGU&Sd&onf/ vsuf&Sdonf/
- ezl;rSmvnf; *sm;Am;vl? yDuif;vlrsm;rSmuJhodkY
(u) ouf & S d y pö n f ; rsm; aemufbufodkY ,dkifí ydjym;aejcif; r&SdbJ?
awGU&Sd&aom ouf&Sdypönf;rsm;wGif ta&;tBuD;qHk; wnfrh wfí a'gifvu kd t
f aetxm;&SNd y;D ? rsucf ;kH
rSm ausmufacwfaESmif;vlom; (Late Neolithic Man) &S&d modYk ajzmifrh wfpmG wef;qif;vsuf &Sad eonf/
\ ar;½dk;ESifh oGm;rsm;udk awGU&Sd&jcif;yif jzpfonf/ ,if;uJhodkY ezl;a'gifvdkuf ajzmifhrwfaejcif;
aMumifh OD;aESmuftwGuf ae&mus,f0ef;ojzifh

a'gufwmwifodef; . . . . .89
170 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 171
OD;acgif;ydik &f iS o
f nf Bu;D rm;aom OD;aESmuf&NdS y;D vHkumukef;a'orS ausmufacwfvlom;rsm;
todÓPf ydkrdkjrifhrm;ayrnf/ zrf ; qD ; pm;aomuf c J h a om tjcm;owå 0 grsm;\
txufyg tcsurf sm;udk axmufqí vHu k muke;f rS oGm;rsm;udkvnf; awGU&Sd&onf/ 4if;wkdYrSm-
vlom;onf ,ckacwfvl [dkrdkaqyD,ef (Homo Sapien) - 0ufrsm; (Suidae)
jzpfí ausmufacwfaESmif;tcsed u f vHu
k muke;f a'owGif aexdik f - BuUH rsm; (Rhinocerotidae)
usufpm;cJhMuolrsm; jzpfayonf/ - aMumifrsdK;EG,f0ifrsm; (Felis sp)
- vdyfcGHrsm; (Chelonia sp)
(u) (2) owå 0 gwd k Y \ ½k y f < uif ; rsm; - arsmufrsm; (Macque sp)
owå0gwdkY\ t½dk;rsm;ESifh oGm;rsm;udk vHkum ESihf a&tdik w f iG u
f supf m;aom c½krsm;udk awGU&SMd u
ukef;a'o? ae&mtESHYtjym;rS wl;azmf&&Sdonf/ &onf/ xl;jcm;csufrSm acG;\ OD;acgif;cGHwpfckudk
4if;wdkYwGif owå0gtaumifvdkuf\ t½dk;pkrsm;udk
wl;azmf&&Sdjcif;yifjzpfonf/ OD;aESmufudk&&Sd&ef
rawGU&bJ? OD;csKdrsm;? oGm;rsm;ESifh t½dk;tydkif;tp
OD;acgif;cGHudk ausmufvufeufjzifh xkcGJpm;oHk;jcif;
rsm;udkom awGU&Sd&onf/ t"dutm;jzihf uRJ? EGm;
cH&ojzifh orif? qwf? uRJ? EGm;wkdY\ OD;acgif;rsm;
rsK;d EG,0f if owå0g (Bovidae) rsm;ESihf orifrsK;d EG,0f if
onf taumif;yuwdr&SdbJ usKd;yJhaMurGaeMu
owå0g (Cervidae) rsm; jzpfMuonf/ orifE, G 0f if
onf/ acG;\ OD;acgif;cGHrSmrlum; taumif;yuwd
owå0grsm;\ OD;csKdtydkif;tprsm;udk trsm;qHk;
awGU&Sd&m 4if;wdkYudk cGJjcm;avhvmaomtcg orif twdkif; awGU&onf/ þtcsufrsm;aMumifh vHkum
(Rucervus eldi) rsm;xuf qwf (Rusa unicolor)
ukef;rS ausmufacwfvlom;wdkYonf acG;rsm;udk
rsm;u ydkrdkrsm;jym;aMumif; awGU&onf/ xdkYaMumifh arG;jrLNyD; trJvu kd &f mwGif toH;k jyKcMhJ uonf[k ,lq
vHkumukef;a'orS ausmufacwfopf aESmif;vlom; &ayonf/
wko Yd nf qwfrsm;udk trsm;qH;k trJvu kd f pm;aomuf
cJhMuaMumif; od&Sd&onf/ 4if;wdkY zrf;qD;pm;aomuf (c) oufrJhypönf;rsm;
aom owå0grsm;wGif uRJESifh EGm;rsm;vnf; yg0if ausmufacwfvlom;\ t½dk;rsm;ESifh owå0gwdkY\
Muonf/ t½d k ; rsm;onf a&uef a [mif ; \ yd k Y c stenf j zpf a om

a'gufwmwifodef; . . . . .90
172 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 173
opfaqG;ajr twGi;f rS wl;azmf&&Sjd cif;jzpfonf/ 4if;t½d;k udef;atmif;wnf&Sdaeaom usnfayGUoP²mefcswftwHk; tcJ
rsm;ESifhtwl wGJzufí ausmufvufeufrsm;? aoG;xm; rsm; (Nodular Cherts) udk,lí toHk;jyKcJhMu[efwlonf/
aom OD;csKrd sm;? aoG;xm;aom t½d;k rsm;? ausmufvufeuf ausmufvufeuftrsm;pkrSm toGm;cRefxufatmif aoG;xm;
jzifh xkzJhjyKvkyfxm;aom opfcRefrsm;udkvnf; wl;azmf ojzifh trJvkduf&mwGif vufeuftjzpfvnf;aumif;? tom;
&&Sdonf/ xkdYjyifrD;zkwfxm;aom tdk;jcrf;uGJrsm;? rD;aoG; rsm;vSD;jzwf&mwGifvnf;aumif;? ta&cGHrsm;rS tom;rsm;udk
rsm;? opfaphrsm;udk ½dkufcGJxkaxmif;&ef toHk;jyK[efwl jcpf,&l mwGiv f nf;aumif;? owå0gwk\ Yd OD;csKrd sm;? opfom;rsm;
aom usnfayGUrsm;? rD;uRrf;aeaom t½dk;prsm;? xif;½SL; udk cRexf ufap&ef jyKvyk &f mwGiv f nf;aumif; toH;k jyKcMhJ u[ef
oD; (Pine Cone) rsm;? opfyifrsm;\ yifpnfEiS hf tjrpfrsm; wlonf/
ponfwu Ykd kd wl;azmfawGU&S&d onfjzpf&m ausmufacwfopf xl;jcm;csufwpf&yfrSm ,if;ausmufvufeufrsm;ESifhtwl
aESmif;ydik ;f tcsed f (Late Neolithic) u vHu k muke;f a'orS tifMuif;ausmufjzifh jyKvkyfxm;aom wpfawmifcefY t&Snf
ausmufacwfvlom;wkdYonf pdkufysKd;arG;jrLjcif;ESifh tdk;rsm; &Sdonfh ausmufvufeufudk awGU&Sd&jcif;jzpfonf/ tifMuif;
jyKvyk Nf y;D csujf yKwpf m;aomufcMhJ uaMumif; od&&dS ayonf/
ausmufrsm;onf jrefrmEkid if t H v,fyikd ;f ? txl;ojzihf {&m0wD
jrpf½dk;wpfavQmufü tawGU&rsm;onf/ {&m0wD\ jrpfjyKqifh
ausmuf v uf e uf r sm;
(Terrace) rsm;ay:wGif awGU&Sd&onfh tnmom;,Ofaus;rI
vHkumukef;a'owGif ausmufvufeufrsm;tjzpf toHk;
(Anyathian Culture) rS ausmufvufeufrsm;rSm trsm;tm;
jyKxm;aom ausmufrsm;rSm xHk;ausmufrsm; (Limestones)?
cswaf usmufrsm; (Cherts)? a0blausmufrsm; (Schists)? oJreI f jzihf tifMuif;ausmufrsm;jzifh jyKvyk x f m;aMumif; awGU&S&d onf/
ausmufrsm; (Siltstones) jzpfMuonf/ tqkdyg ausmufrsm; xkdYaMumifh {&m0wDjrpf0Srf;rS ausmufacwfaESmif; vlom;rsm;
udk vHkumukef;ywf0ef;usif&Sd ouf&ifhausmufawmifrsm;rS u tifMuif;ausmufrsm;udk vHu k muke;f odYk o,faqmifvmoavm
vnf;aumif;? acsmif;rsm;rS o,faqmifvmaom ausmufp&pf [k awG;awm,lqEkid o f nf/ rnfoyYkd ifjzpfap? ausmufacwfaESmif;
wHk;rsm;ukd o,faqmifívnf;aumif; toHk;jyKcJhMu[efwl umvuyif jynfrESihf &Sr;f jynfe,fwYkd ul;vl;qufqrH &I adS Mumif;
onf/ cswfausmufrsm;rSm tif;a[mif;\ taemufbuf&Sd rSmrlum; 4if;tifMuif;ausmufvufeufu oufaojyvsuf
ukef;jyifjrifh xHk;ausmuf (Plateau Limestone) rsm;wGif &Sdayonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .91
174 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 175
(c) (1) acsmarG U pG m aoG ; xm;aom ausmuf v uf pm;&efvnf;aumif; toHk;jyKcJhMuaMumif; ,lq
eufrsm; (0g) rdk;BudK;oGm;rsm; &ayonf/
4if;ausmufacwf vufeufrsm;rSm toGm;rsm;
cRejf raeap&ef aoG;xm;aom vufwpfqkyfpm&Sd (c) (3) aoG;xm;aom t½dk;rsm;? OD;csdKrsm;
ykqdefuJhodkY ausmufvufeufrsm;jzpfonf/ ,if;wkdY orifESifhqwfwdkY\ OD;csKdtzsm;ydkif;rsm;udk cRefjr
udk tom;rsm; vSD;jzwf&mwGifvnf;aumif;? ta&cGH atmif aoG;íxm;aMumif; awGU&onf/ ,if;OD;csKd
rsm;ESifh t½dk;rsm;wGif wG,fuyfaeaom tom;rsm; tydkif;tprsm;wGif tcsKdUrSmwpfawmifcef&Y n S v
f sm;Ny;D
udk jcpfxw k &f mwGiv
f nf;aumif; toH;k jyKcMhJ u[efwl wpfzufwiG f xkzí h J vnf;aumif;? aoG;ívnf;aumif;
onf/ xkdYjyif oD;ESHrsm;pdkufysKd;&eftwGuf ajrBuD;udk tzsm;cRef x m;NyD ; ajrwl ; jcif ; ? opf O opf z k r sm;
wl;qG&eftwGufvnf; toHk;jyKcJhMuayvdrfhrnf/ wl;azmfjcif;rsm;udk jyKvkyfcJh[efwlonf/ xdkYaMumifh
t&if;ydkif;ESifh cg;tv,fydkif;rsm;wGif vufjzifh
(c) (2) wpfzuft oGm;cRefvufeufrsm; (0g) tBudrfBudrf udkifxm;aomaMumifh acsmrGwfvsuf&Sd
ck w f x pf u d & d , m aMumif; awGU&Sd&onf/ OD;csKdrsm;tjyif t½d;k rsm;udk
4if;wdkYonf t&G,ftpm; trsKd;rsKd;&SdMuonf/ vnf; tzsm;cRejf raeatmif aoG;xm;aMumif; awGU&
,if;wdu Yk dk ajrjyifatmufteuf ESpaf ycefüY owå0g onf/ pl;? aqmufESifh "m;OD;cRefrsm;uJhodkY toHk;jyK
wdkY\½kyf<uif;rsm;ESifh twl opfaqG;ajrtwGif;rS cJhMuonf[k ,lq&ayonf/
wl;azmf&&Sdonf/ awGU&Sd&aom owå0gwdkY\ t½dk;
rsm;rSm trsm;tm;jzifh usKd;yJhaeMuonf/ aygif½dk; (c) (4) opf c Ref r sm;
rsm;? vufEiS hf ajcaxmuf½;kd rsm;rSmvnf; tydik ;f ydik ;f vufwpfzufqkyfpmt&G,f&Sd opfom;acsmif;
usKd;yJhaeavh&Sdonf/ xkdYaMumifh ,if;wpfzufcRef rsm;udkvnf; tzsm;ydik ;f rsm;ü ausmufvufeufrsm;
ausmufvufeufrsm;onf trJvu dk &f mwGif toH;k jyK jzihf cRex
f m;aMumif; awGU&onf/ ,if;wdkYudk opfO
½Hrk ubJ tom;rsm;udck w k jf zwf&mwGif vnf;aumif;? opfzrk sm;wl;&mwGiv f nf;aumif;? ajrBu;D udk wl;qGí
t½dk;rsm;udkcsKd;zJhí twGif;&SdcsOfqDrsm;udk xkwf,l rsKd;aphESifh tyifrsm; pdkufysKd;&mwGifvnf;aumif;

a'gufwmwifodef; . . . . .92
176 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 177
toH;k jyKc[
hJ efwo l nf/ xkjYd yif trJvu
kd f&mrS &&Sad om aom t½dk;tydkif;tprsm;udk awGU&Sd&ojzifh vHkum
wd&pämefrsm;\ ta&cG H r sm;ud k c G m í aevS e f ; NyD ; uke;f ausmufacwfvo l m;wkoYd nf trJvu dk í
f &&Sad om
t0wftpm;twGuf toHk;jyK&eftwGuf ,if;ta& tom;rsm;ud k td k ; rsm;jzif h jyKwf í vnf ; aumif ; ?
cGHrsm;udk jzefYMuufí aevSef;onfhtcg tqdkyg rD;jzifhuifívnf;aumif; pm;aomufcJhMu[efwl
opfcRefrsm;udk ikwftjzpftoHk;jyKcJhMuvdrfhrnf[k onf/
,lqygonf/
(c) (7) xif ; ½S L ;oD ; rsm;? opf y if \ yif p nf a tmuf
(c) (5) td k ; jcrf ; uG J r sm; ajc ESifh jrpfqHkrsm;
ajcES
td;k jcrf;uGrJ sm;udk toGit f rsKd;rsKd;? t&G,t f pm; t½dk; tydkif;tprsm;? tkd;uGJrsm;? ausmufvuf
trsKd;rsKd;jzifh awGU&Sd&onf/ tBuD;qHk;tdk;\ EIwfcrf; eufrsm;? rD;aoG;rsm;ESifhtwl opfaqG;ajrvTmxJrS
rSm vufwpfrdkufcefY tapmuf&Sdonf/ trJvkdufí xif;½SL;oD;rsm;udv k nf; wl;azmf&&Sdonf/ qufvuf
&&Sdaom om;aumifwkdY\ tom;ESifh t½dk;rsm;udk í wl;azmfMunfhaomtcg tjrpfrsm;ESifh opfyifikwf
,if;tdk;BuD;jzifhjyKwfí pm;aomufMu[efwlonf/ wdkBuD;rsm;jzpfaMumif; awGU&onf/ ,if;wdkYonf
ausmufvufeufrsm;ESifhtwl 4if;tdk;jcrf;uGJrsm;udk xif;&SL;yifBu;D rsm; jzpf[efwo l nf/ ,ckvuf&t dS ae
ajrwpfvmT wnf;rS wl;azmfawGU&S&d ojzifh vHu k muke;f txm;rS m xif ; &S L ;yif B uD ; rsm;onf vH k u muk e f ;
ausmufacwfvlom;wdkYonf tjcm;aom ausmuf uGif;jyif\ ta&SUbuf wpfrdkifcefYtuGm&Sd awmifajc
acwfaESmif;vlom;wkx Yd uf todÓPf ydrk &kd ifoh efNy;D ESifh awmifukef;rsm;wGif aygufa&mufaeMuaMumif;
,Ofaus;rItqifhtwef; ydkrdkjrifhrm;aMumif; cefYrSef; awGU&S&d onf/ txufwiG f azmfjycJo h nft
h wdik ;f vHuk m
od&Sd&onf/ ukef;onfta&SUajrmufrS taemufawmifodkY ay
2000 cefY &Snv f sm;pGm wef;qif;aeaom awmif½;kd i,f
(c) (6) rD ; uRrf ; aeaom t½d k ; tyd k i f ; tprsm; wpfcjk zpfaMumif; awGU&onf/ ,if;onf xkdtcsdefu
rD;uRrf;aeaom t½dk;tydkif;tprsm;udkvnf; &Scd ahJ om [J[;kd tif;a&jyiftwGi;f odYk xd;k qif;aeaom
wl;azmf&&SdcJhonf/ rD;aoG;rsm;ESifhtwl rD;uRrf;ae uRef;qG,fuav; jzpfcJh[efwlonf/ xif;½SL;yifBuD;

a'gufwmwifodef; . . . . .93
178 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 179
rsm;onf ta&SUbufawmifwef;rsm;rS vHkumukef;odkY txm;rsm;udk awGU&SdcJhonf/ omreftm;jzifh rdk;rsm;umv\
wkdifatmif xlxyfpGm aygufa&mufaeaom xif;&SL; taxmuftxm;rsm;rSm awmifajcrsm;wGif ausmufp&pfvTm
awmBuD;wpfck jzpfcJh[efwlonf/ rsm; ydcYk sjzpfay:avh&NdS y;D ? a&uef\twGi;f ydik ;f wGif opfaqG;ajr
tvTmrsm;? a&ae c½kcGHtvTmrsm; ydkYcsrIjzpfay:avh&Sdonf/
( 4 ) a&S ; acwf & moD O wk ? vH k u muk e f ; ausmuf a cwf rdz&k m;awmifajcü ausmufp&pfvmT av;ckukd oJreI f (Silt) vTm
vl r sm;aexk d i f c J h y H k E S i f h bl r d a A'taxmuf t xm; rsm; Mum;n§yv f suf xyfqifah wGU&&m? ta&SUtmz&duwdik ;f jynf
txufazmfjyygtwkdif; vHkumukef;\ taetxm;? rsm;uJhodkYyif jrefrmjynfü pwkw¬,k*t f csed t
f wGi;f rd;k rsm;umv
opfyifBuD;rsm; aygufa&mufyHkESifh tjcm;aom blrdaA'qdkif&m tenf;qH;k av;Burd jf zpfay:cJah Mumif; xif&mS ;ygonf/ tay:qH;k
taxmuftxm;rsm;tay: rlwnfí a&S;acwf&moDOwk ausmufp&pfvTmonf aemufqHk;rdk;rsm;umvudk azmfjyojzifh
(Paleoclimate) ESihf vHu k muke;f ausmufacwfvo l m;wdYk aexkid f þtcsdefonf vHkumukef; ausmufacwfvlom;wdkY [J[dk;
cJhyHkudk atmufygtwdkif; cefYrSef;Edkifonf/ csKd i0hf rS ;f wGif tajccsaexkid Mf uaom umv[k ,lqrdonf/ tif;
blrod ufwrf;tm;jzifh pwkw, ¬ *k f (Quarternary Pe- twGi;f a'ojzpfaom vHu k muke;f ywf0ef;usiüf &TUH EGrH sm;ESit hf wl
riod) tcsdefwGif rdk;rsm;aom umv (Pluvial Period) ESifh opfaqG;ajrjzpfaprnfh 'du k yf ifrsm;? a&arSmyf ifrsm; zH;k vTr;f aecJh
ajcmufaoGUaom umv (Interpluvial Period) [lí umv ayvdrfhrnf/ vHkumukef;\ ukef;½dk;wef;ürlum; awmifajcrS
tydkif;tjcm;rsm; &Sdygonf/ ,if;umvrsm;onf ESpfaygif; qif;vmaom xif;&SL;awmwef;BuD;u xlxyfpGmaygufa&muf
ayrnf/ rdk;rsm;umvjzpfívnf; opfawmBuD;jzpfNyD;? opfBuD;
odef;aomif;csDí Mumjrifhavh&Sdonf/ jrefrmjynfESifh vwåDwG'f
0g;BuD;rsm; aygufa&mufaernfrSm rvGJygacs/
wpfwef;wnf;usaom ta&SUtmz&du wkid ;f jynfrsm;ü pwkwå
[J[dk;tif; tv,facgifjzpfcJhaom ae&mü ,cktcg
,k*\ f blrdaA'udkavhvmNyD;jzpfonf/ ,if;wdkif;jynfrsm;ü yke;f tif;&Gm[laom aus;&Gmwpf&mG &So d nf/ yke;f tif;&Gm\ ywf0ef;
rdk;rsm;umvonf vGefcJhaomESpf ESpfoef;cefYtwGif; tenf; usifü tmvl;cif;rsm;\atmufwGif a&pufusxHk;ausmuf
qHk; av;Budrfjzpfay:cJhaMumif; azmfjyxm;ygonf/ vHkumukef; (Traventine Limestone) vTmrsm;udk awGU&onf/ ,if;xHk;
ywf0ef;usi\ f blrad A'udk avhvmcJ&h m? vHu k muke;f \ awmif ausmufvmT rsm;txJwiG f aemufq;kH rd;k rsm;umvu aygufa&muf
buf ig;rdkifcefYtuGm&Sd rdzk&m;awmifajcü acsmufurf;yg;BuD; cJhaom oufi,fyifrsm;\ yifpnfESifh tjrpfrsm;udk a&maxG;
rsm; wGif rdk;rsm;umvudkñTefjyaom blrdaA' taxmuf awGU&Sd&\/ vHkumukef;ürlum; tqdkyg xHk;ausmufvTmrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .94
180 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 181
r&Sí d opfaqG;ajrrsm;twGi;f ü oufi,fyif tptetcsKUd udk ojzifhvnf; obm0ql;ajimifhrsm;tjzpf &efou l t
kd umtuG,f
om awGU&onf/ þtcsufudk rlwnfí pOf;pm;&ygrl opfyif jyKxm;ouJhodkY jzpfaeayrnf/
BuD;rsm;\atmufajcwGif oufi,fyifrsm;ESifh jruf½dkif;awm þuJo h Ykd taetxm; aumif;rGeaf omaMumifh vHu k m
BuD;rsm; aygufa&mufaernf jzpfygonf/ uke;f ausmufacwfvo l m;wdoYk nf ESpaf ygif;rsm;pGmMumjrifo
h nfh
ausmufacwfaESmif;vl(odrYk [kw)f vHu k muke;f ausmuf wdkifatmif vHkumukef;ü pcef;cs aexdkifcJhMuayvdrfhrnf/
acwfvo l m;rsm;onf ,if;opfyifBu;D rsm;\atmufajc&Sd ouf tqrwef rsm;jym;vSaom t½dk;rsm;ESifh OD;csdKrsm;udkawGU&Sdjcif;
i,fawmBu;D rsm;ü wd&pämefrsm;\ta&cGrH sm;udk rd;k umívnf; u ,if;t,ltqudk axmufcHvsuf&Sdayonf/
aumif;? oufi,frsm; jruf½dkif;rsm;udkpkpnf;NyD; trdk;tum
jyKvyk í f vnf;aumif;? aetdrjf yKvyk í f aexkid cf MhJ uayvdrrhf nf/ ( 5 ) vH k u muk e f ; ywf 0 ef ; usif a 'o&S d ausmuf a cwf
rdzk&m;awmifajc&Sd ausmufp&pfvTm av;ckteuf tay:qHk; ,Ofaus;rI taxmuftxm;
tvTmonf tyg;qHk;jzpfí aemufqHk;rdk;rsm;umvonf a&S;OD; vHu k muke;f ausmufacwfvo l m;wdEYk iS hf qufpyfEikd o
f nf
rd;k rsm;umvrsm;xuf rd;k &GmoGe;f rI&n S v f sm;jyif;xefjcif; r&Sv d [
S k [k,lqí vHkumukef;ywf0ef;usif&Sd tjcm;ae&mESpfae&mudk
,lqp&m&Sdonf/ þuJhodkY rdk;rBuD;vSaomumvwGif vHkum &SmazGavhvmcJhygonf/ xdkae&mrsm;rSm vHkumukef;\ ta&SU
ukef; ausmufacwfaESmif;vlom;wkdYonf vGifjyifodkYxGufí ajrmufbuf av;rdik cf eftY uGmrS e*g;&pfawmifEiS hf awmifBu;D -
wJrsm;xd;k um aexkid rf nfjzpfaMumif; aumufcsucf s&ayonf/ &yfapmufum;vrf;ab;&Sd vl½dk;awmifwdkYjzpfMuonf/
xkaYd Mumifh ausmufacwfaESmif;umvwGif vHu k muke;f
ausmufacwfvlom;wkdYonf tif;twGif;odkY xkd;xGufaeaom (u) e*g;&pfawmif
ukef;½dk;wef;wGif wpfzufwpfcsufü a&ESifh &THUEGHrsm;udk obm0 e*g;&pfawmifonf [J[dk;NrdKU\ awmifbufwGif uyf
jzpf usKH;rsm;ozG,f toHk;jyKNyD; awmtkyfxJü aexkdifMurnf[k vsufwnf&Sdonf/ 4if;udk e*g;&pfawmif[kvnf;aumif;? e*g;
,lqrdonf/ &THUEGHrsm;jzifhNyD;aom usKH;rsm;aMumifh tjcm;aom ywfawmif[kvnf;aumif; ac:wGifonf/ ,if;awmifonf
&eforl sm;tvG,w f ul 0ifa&mufwu dk cf u
kd rf aI b;rS uif;a0;Mu vnf; [J[dk;tif;a[mif;\tpyfü wnf&Sdojzifh vHkumukef;
ayrnf/ usKH;a&ESifh &THUEGHrsm;twGif;odkY pm;<uif;pm;usefrsm;jzpf ESihf qufpyfEidk o
f nf[k blrad A'ygarmu©\ tBuaH y;ñTeMf um;
aom wd&pämefw\ Ydk t½d;k rsm;? oGm;rsm;ESihf OD;csKrd sm;udk ypfcsxm; csuft& oGm;a&mufavhvmcJhygonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .95
182 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 183
awmifukef;onf ywf0ef;usif ajrrsufESmjyifxuf rSm vdkPf*lrsm;udkpGefYcGmcJhMuNyD; ukef;wef;vGifjyifa'owGif
170 aycefYjrifhNyD; [J[dk;tif;a[mif;udk txufpD;rSjrif&aom wJrsm;xdk;íaexdkifcJhMujcif; jzpf[efwlayonf/
ae&mjzpfonf/ awmif\ta&SUbufjcrf;wGif ajrqDrsm;zH;k vTr;f
( c ) vl ½ d k ; awmif
aeNyD; awmif\taemufbufjcrf;üom ausmufvTmrsm; ay:
vl½;kd awmifonf awmifBu;D -&yfapmuf um;vrf;eHab;
xGufaeonf/ ausmufvTmrsm;rSm blrdoufwrf;tm;jzifh vGef
&Sd aus;&Gmjzpfí a&TanmifrS ajrmufbufodkY 14 rdkifcefYuGma0;
cJhonfh ESpfoef; 400 cefYtcsdefu yifv,fwGiftenfxdkif onf/ &Gm\ awmifbufwGif um;vrf;\vuf0Jbufü apwD
jzpfay:cJah om atmf'Akd pfp, D efoufwrf; (Ordovician Preiod) i,fwpfql&Sdaom awmifukef;wpfck&Sdí vl½dk;awmifbk&m;[k
&Sd xHk;ausmufrsm; jzpfMuonf/ ,if;xHk;ausmufrsm; ay:xGuf yif ac:onf/ awmifuek ;f i,fonf ywf0ef;usix f uf ay 30
aeaom awmif\taemufbufjcrf;ü *li,fav;ckESifh rdk;cdk cefYjrifhonf/ awmifukef;\ taemufbufajc&if;&Sd uGif;jyifü
ausmufpGef; (Rock Shelter)wpfckudk awGU&onf/ ajrmuf opfaqG; ajrrnf;rsm;ESifh a&ae c½kaumifrsm;\ tcGHrsm;udk
bufq;kH vdP k *f \ l tjyifbufuiG ;f pyfrS ausmufvufeuftcsKd U? ajrvTmtwGif;ü awGU&\/ þae&monfvnf; tif;av;
uR?J EGm;EG,0f if owå0gESihf orifE, G 0f if owå0grsm;\ oGm;tcsKd U tif;a[mif;ae&mjzpfcahJ Mumif; xif&mS ;onf/ vl½;kd awmifuek ;f
udk awGU&Sd&onf/ onf tif;av; tif;a[mif;twGif; uRef;i,ftjzpf wnf&SdcJh
vdPk *f tl wGi;f &Sd atmufcMH urf;jyifukd wpfayceftY euf [efwo l nf/ awmifuek ;f \ta&SUbuf qifajcavQmwpfavQmuf
txd wl;azmfMunf&h m ausmufvufeuftydik ;f tptcsKUd udk &&Sd ü ausm½dk;&Sdowå0gwkdY\ oGm;rsm;ESifh t½dk;tydkif;tprsm;udk
onf/ vHkumukef;uJhodkY aygrsm;pGmrawGU&yg/ ausmufvuf ae&mtESt YH jym;wGif awGU&S&d onf/ xH;k ausmuf awmifuek ;f jzpf
aomaMumifh rdk;a&ESifhaysmfí ygvmaom xHk;rIefYrsm;u txyf
eufrsm;rSmvnf; aoG;xm;aom ausmufacsmvufeufrsm;
xyfuyfaeojzifh t½dk;tydkif;tprsm;onf rlvyHo k P²mefrsm;
r[kwMf uyg/ ausmufMurf;vufeufrsm;om jzpfMuonf/ awGU ysuaf eonf/ t½d;k \ rlvyHo k P²mefukd tvG,wf ul razmfxw k f
&SdorQ taxmuftxm;jzifh qef;ppfMunfh&onfrSm e*g;&pf Ekdifay? oGm;rsm;udkrlum; tvG,fwul cGJjcm;í&ygonf/
awmifvdkPf*lrS ausmufacwfvlom;wdkYonf vHkumukef;rS oGm;rsm;udk avhvmjcif;jzifh uRJ? EGm;EG,f0ifowå0grsm;ESifh
ausmufacwfvlom;wdkYxuf oufwrf;tm;jzifh ydkrdkapmcJhMu orifrsKd;EG,f0if owå0grsm;jzpfaMumif; od&Sd&ayonf/
[efwlonf/ 4if;wkdYonf vdkPf*lrsm;twGif; aexdkifcJhMuí vHu k muke;f ESihf rwlonfh tjcm;wpfcsurf mS tom;pm;
vlO;D a&rSmvnf; enf;yg;cJMh uayrnf/ vHu k muke;f rS vlom;rsm; owå0g (Carnivore) rsm;\ oGm;rsm;udk rawGU&jcif;yif jzpfonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .96
184 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 185
,if;tcsufudk axmufcsifh&aomf vl½dk;awmifrSausmufacwf ae&mrsm;wGif ausmufacwfvlom;wdkYonf ausmufacwfOD;
vlom;wkdYonf vufeufraumif;ojzifh om;pm;owå0gwdkYudk tapmydkif;tcsdefrSonf ausmufacwfopfaESmif;ydkif; (Late
wku
d cf ukd jf cif;rjyKbJ a&SmifMuOfcMhJ u[efwo l nf/ ajrjyifatmuf Neolithic) tcse d t
f xd tpOftquf aexkid cf MhJ uaMumif; od&dS
wpfaycefYteuftxd wl;azmfMunfh&m t½dk;rsm;? oGm;rsm;ESifh &ayonf/
ausmufvufeufrsm;udk wl;azmf&&So d nf/ tqdyk g ausmufvuf or®cef-[J[;kd -tif;av;tif;rsm;onf blro d ufwrf;
eufrsm;rSm vHkumukef;rS ausmufvufeufrsm;ESifh rwlbJ t& wwd,,k*af ESmif;ydik ;f (Late Tertiary) rStpjyKí a&rsm;
ausmuf M urf ; vuf e uf r sm;om jzpf a Mumif ; awG U &S d & onf / cef;ajcmufvmcJh&m? tif;a&onf uef\A[dkodkY OD;wnfí
xkdYaMumifh vHkumukef;xuf vl½dk;awmifrS ausmufacwf a&qkw, f wk o f mG ;cJo h nf/ tif;a&pyfwiG f ausmufacwfvo l m;
,Ofaus;rIu ydkí apmaMumif;od&Sd&ayonf/ rsm; aexdik cf o hJ jzifh ausmufacwfvo l m;wd\ Yk ,Ofaus;rIonf
vl½dk;awmifrS ausmufvufeufrsm;onf acsmrGwfpGm vnf; tif;\A[dk&Sd&modkY wjznf;jznf;a&GUvsm;um wkd;wuf
aoG;xm;aom ausmufvufeufrsm;r[kwMf ubJ? ausmufp&pf ajymif;vJcJhonf/ wpfenf;tm;jzifhqdk&aomf acwfrsm;onf
wHk;rsm;udkcGJí toGm;&atmif xkqpfxm;aom ausmufMurf; tif;\A[do k OYkd ;D wnfí wjznf;jznf; oufwrf;i,fNy;D a&GUvsm;
vufeufrsm;om jzpfMuonf/ trsm;tm;jzihf tvTmyg;rsm; oGm;rnfjzpfonf/ þ,lqcsuf rSefuefaMumif;udk ausmuf
yg&Sad om oJreI af usmuf (Laminated Siltstone) rsm;rS jzpfay: vufeuf trsKd;tpm;uGJjym;vmrIjzifh qef;ppfaomtcg? vl½dk;
awmifESifh e*g;&pfawmifrsm;u oufwrf;tBuD;qHk;jzpfí
vmaom vHk;0dkif;onfh ausmufp&pfwHk;rsm;udk tcsyfvdkuf
vHkumukef;onf oufwrf;ti,fq;kH jzpfaMumif; oufaojy
(Flake) rsm;tjzpf toGm;rsm;ygatmifxq k pfí ausmufvuf
vsu&f adS yonf/
euftjzpf toHk;jyKaMumif; awGU&onf/ xkcGJíyJhoGm;aom
or®cef-[J[dk;-tif;av; a'orsm;onf tmz&duwkduf
toGm;rsm;udk ydkrdkítoGm;xufatmif xyfrHxkqpfjcif;
ta&SUydkif;&Sd ajruRHcsdKifh0Srf; (Rift Valley) &Sd a&uefBuD;rsm;rS
(Retouch)? aoG;jcif;rsm;udk rjyKvy k o
f jzifh tvGeaf &S;usaom ydkYcscJhaom tenfrsm;uJhodkY tif;a[mif;rsm;rS ydkYcsaomtenf
ausmufvufeuf jyKvyk ef nf;yifjzpfonf/ tqkyd gausmufvuf rsm;jzihf wnfaqmufxm;&m þa'oonf ta&SUtmz&du
eufrsm;onf ausmufacwfO;D tapmydik ;f (Early Paleolithic) wku d &f dS a&S;ausmufacwfvo l m;rsm;\ ae&mrsm;ESihf vnf;aumif;?
tcsed uf ausmufvufeufrsm;jzpfMuonf/ xkaYd Mumifh [J[;kd ESihf ywf0ef;usif taetxm;rsm;onfvnf;aumif; rsm;pGmqifwl
a&Tanmifa'o&Sd e*g;&pfawmif? vl½dk;awmifESifh vHkumukef; aMumif;udk blrdaA'taxmuftxm;rsm;t& od&Sd&ayonf/

a'gufwmwifodef; . . . . .97
186 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 187

awm0uf\ar;½dk;ESifh tom;pm;owå0g\ ar;½dk;


vHkumukef;a'ojyajryHk

a'gufwmwifodef; . . . . .98
188 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 189

owå0gwkdY\ ½kyf<uif;rsm;ESifhtwl awGU&Sdaom


awm0uf\ ar;½dk;ESifh tpG,frsm;
cRefxm;onhfopfom;acsmif;rsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .99
190 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 191

orif\ OD;csKdrsm;

orifwkdY\ ar;½dk;ESifh oGm;rsm;

qwf\ OD;csKdrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .100
192 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 193

ausm½dk;&Sd owå0gwkdY\ ajcaxmuf½dk;rsm;


ausmufacwfopf ausmufacsmvufeufrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .101
194 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 195

tkd;½dkufwHrsm;? usnfayGUESifh ajrZGef;rsm;

ausmufacwfvlom;\ ar;½dk;? tHoGm;ESifh a&SUtHoGm;rsm;

vl½dk;awmifrS awGU&Sd&aom ausmufMurf;vufeufrsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .102
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 197
wdkifawGUjrif&onfomru? a&S;ysLNrdKUa[mif;rsm;wGif toHk;jyK
cJhonfh vufpif;&mygaom tkwfcsyfrsm;udkyg awGU&onf/
r&rf;ukef;aus;&GmwGifvnf; *0H,Ofaus;rI"avh taxmuf
tcef; ( 14 ) txm;rsm;jzpfMuonfh *0HapwDt<uif;tusefrsm;? *0H Ak'¨
qif;wkawmfrsm;ESifh NrdKU½dk;t<uif;tusefrsm;udkyg ,aeYwkdif
r&rf;uke;f ausmufacwf,Ofaus;rI
awGUjrifEdkifayonf/
oxHak 'orS ausmufacwfopf "avhtaxmuftxm;
( 2 ) pk a qmif ; &&S d o nf h ausmuf v uf e uf r sm;
rsm;udk rGejf ynfe,f? oxHNk rKd Ue,fwiG &f o
dS nfh r&rf;uke;f aus;&GmrS
r&rf;ukef;aus;&GmrS pkaqmif;&&Sdaom ausmufacwf
pkaqmif;&&Scd o hJ nf/ ausmufacwfopf "avhtaxmuftxm;
opfvufeuf pkpkaygif;rSm 135 ckjzpfonf/ pkaqmif;&&Sdonhf
rsm;qdkonfrSm ausmufacwfopftcsdefumvwGif toHk;jyKcJh
ausmufacwfopfvufeuf 135 ckrSm a&S;a[mif;okawoe
onfh ausmufvufeufrsm;udkom azmfjyxm;jcif;jzpfayonf/
XmerS wl;azmfjcif;aMumifh &&Sdjcif;r[kwfay? aus;&Gm\
taemufbuf r&rf;ukef;acsmif;rS aus;&GmodkY qufoG,fxm;
( 1 ) wnf a e&m
onhf wl;ajrmif;\ urf;yg;,HrSawGU&Sdjcif;jzpfonf/ pepfwus
r&rf;uke;f aus;&Gmonf oxHNk rKd U\ taemufajrmufbuf
wl;azmfawGU&Sjd cif;rsK;d r[kwb f J ajrrsuEf mS jyiftay:,HrS awGU&Sd
8 rdik cf eft
Y uGmwGif wnf&NdS y;D &efuek -f armfvNrKd irf ;D &xm;vrf;\
jcif;jzpfaomfvnf; rk;d OD;umv rk;d onf;onf; wpfBurd f ESpBf urd f
taemufbufwiG f wnf&o dS nf/ vwåu D sK? avmifww D 'G t
f m;jzifh
&GmNyD;aomtcg rkd;a&wkdufpm;rIaMumifh ajrom;urf;yg;,HrS
ajrmufvwåDusK 16 'D*&D 59 rdepfESifh ta&SUavmif*sDwG'f
ausmufvufeufrsm; ay:xGufvmjcif; jzpfonf/ a&S;a[mif;
97 'D*&D 15 rdepfwGif wnf&Sdonf/ r&rf;ukef;aus;&Gm\
okawoeynmt& a&S;a[mif;ypönf;wpfckonf pepfwus
taemufbufwGif ppfawmif;jrpf0? ajrmufbufwGif uwkduf
wl;azmfjcif;jzifhawGU&SdrSom taxmuftxm;ckdifvHkonf[k
BuD;aus;&Gm? uwkdufuav;aus;&GmwdkY &SdMuonf/ uwdkufBuD;?
owfrSwfEkdifonf/ ajrjyifay:rS awGU&Sdaoma&S;a[mif;ypönf;
uwku d u f av;aus;&GmwGif rGew f \
Ykd *0H"avhtaxmuftxm;
rsm;rSm aESmif;vlwdkYo,faqmifvmEdkifjcif;aMumifh twdwf\
rsm;jzpfMuonfh NrdKU½dk;? usKH;a[mif;t<uif;tusefrsm;udk ,aeY
orkid ;f udjk yefvnfazmfxw k &f mwGif rrSeu f efEidk af omaMumifjh zpf
196

a'gufwmwifodef; . . . . .103
198 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 199
onf/ odkYaomf,ckawGU&Sd&aom ausmufvufeufrsm;onf ps - ausmufvSHoGm;
ta&twGuftm;jzifh 135 ck&Sdojzifh tvGefrsm;vSonf[k n - &Syf'dk;
rqkdomaomfvnf; tvGefenf;onf[kvnf; r,lqoifhay/ [lícGJjcm;EdkifaMumif;od&onf/
xkdYjyif r&rf;ukef;aus;&GmrS txufwpfae&mwGif azmfjyxm;
(u) yk q d e f
onhf a&S;rGefwkdY\ *0Hqif;wkrsm;ESifh NrdKU½dk;t<uif;tusefrsm;
udkyg awGU&Sdxm;ojzifh r&rf;ukef;aus;&GmrS pkaqmif;&&SdcJhonhf ykqdefwGif toGm;onf rsufESmESpfzufvHk;wGif aoG;
ausmufacwfopf "avhtaxmuftxm;rsm;onfvnf; þ xm;onf/ taESmifhrSm tcRef;? t0dkif;? av;axmifh? pwk*H
a'o\ tBudK orkdif;avhvma&;wGif txkduftavsmuf trsK;d rsK;d &So
d nf/ (Sankalia, 1964, 84) ausmufacwfa[mif;
taxmuftuljyKEkdifayonf/ vlwdkYonf ykqdefudk yJcGyfxufapmí wDxGiftoHk;jyKaMumif;
,HkrSm; zG,fr&Sdacs/ (Sankalia, 1964, 86)
( 3 ) ausmuf v uf e uf r sm;ud k trsKd ; tpm;cG J j cm;jcif ; ( c ) yJ c G y f
r&rf;uke;f ausmufacwfopf vufeufypön;f rsm;udk yJcGyf\ rsufESmwpfzufonf jyefY\/ tjcm;wpfzuf
toH;k csyo
kH abm pdppf&mwGif tajccH taMumif;t&if;jzpfonfh onf tenf;i,fcHk;onf/ ,if;wkdYESpfrsufESmonf toGm;wGif
ausmufvufeufrsm;\ yHkoP²mefESifh toGm;azmfxm;yHk Munfh qHMk uonf/ ab;wdu k Mf unfv
h Qif wpfzufc;kH wpfzufjym;oP²mef
jcif;tm;jzifh atmufygtwdkif; (10) rsKd;awGU&onf/ ay:onf/ yJcGyfudkvuform;oHk; opfrsm;tacsmudkif&mwGif
u - ykqdef vnf;aumif;? pdkufysKd;a&;wGifvnf;aumif; toHk;csonf[k
c - yJcGyf tcsdKUu qdkonf/ (jrifhatmif? 1979? 128)
* - aqmufoGm;
C - ausmufwHpOf ( * ) aqmuf o G m ;
i - ausmufuGif; tESpfom; aqmufoGm;onf ao;i,fí jAufusOf;aompwk*H
p - ausmufuGif; (odkYr[kwf) usnfawmufoP²mef&Sdonf/ udk,fxnfwpf0uf
q - ausmufcsyfvTm avmufrSm toGm;bufodkY &SL;qif;oGm;wwfonf/ (jrifhatmif?
Z - ausmufysOftyJh 1979? 129)

a'gufwmwifodef; . . . . .104
200 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 201
(C) ausmufwHpOfoGm; ( Z ) ausmuf v S H o G m ;
ausmufwpH OfomG ;rSm ,aeYacwf toH;k jyKonfh oHwpH Of opfom;vufwH&Snf\ xdyfwGif toGm;cRefatmif
uJhodkYr[kwfbJ? vjcrf;auG;oP²mefrQom ay:atmifazmfxm; yHak zmfxm;aom ausmufvo HS mG ;udw
k yfqifí toH;k jyKEidk o
f nf/
onf/ tajcwGif Bu;D rm;us,jf yefNY y;D tzsm;bufov Ykd jcrf;auG;
oP²mef&SL;oGm;onf/ ( p s ) ausmuf y sOf
ausmufvufeufrsm;udk tem;aoG;&ef aoG;ausmuf
( i ) ausmuf u G i f ; tjzpf toH;k jyKEikd o
f nfomru qefpyg;uJo
h aYkd om tcGzH ;kH taph
ausmufuGif;onf a,bk,stm;jzifh t0dkif;oP²mef rsm;udk BudwfícRwf&mü toHk;jyKonf/
&So
d nf/ tv,fü taygufyg&So d nf/ ud;k uG,,f MkH unfrEI iS q
hf ikd f
aom ud&, d m[k ,lq&onf/ xkxnfBu;D rm;aom ausmufuiG ;f (n) &Syf'dk;
udk pdkufysKd;a&;twGuf ajrBuD;udk pl;xkd;&mü pl;wHpGyfaom &Syf'dk;rSm tdk;jyKvkyf&mwGif vufcktjzpf toHk;jyKEkdif
ud&,d mtjzpf toH;k jyKonf[k qdMk uonf/ (Sankalia, 1964, onf/
86)
(4) ausmuf v uf e uf r sm; jyKvk y f y H k t qif h q if h
( p ) ausmuf u G i f ; tES p f o m; ausmufacwfopfvufeufrsm; jyKvyk &f mwGif a,bk,s
ausmufuiG ;f \ tv,fA[du k kd taygufjyKvyk &f mwGif tm;jzifh ausmufw;kH Murf;rS pif;vH;k acsmtqifxh ad tmif jyKvyk f
usef&pfonfh twGif;tESpfom; jzpfonf[k ,lq&onf/ yHk tqifhoHk;qifhxm;í vkyfudkifaqmif&GufaMumif; awGU&
onf/ ,if;wkdYrSm-
(q) ausmuf c syf v T m (1) ausmufvufeufjyKvkyf&eftwGuf oifhavsmf
tvGeyf g;vTmonfh ausmufcsyv
f mT jzpfNy;D "m;tjzpftoH;k aom yuwdausmufwHk; (odkYr[kwf) xkzJhí
jyKEkdifonf/ yHkMurf;azmfxm;aom ausmufwHk;ukd tEkpdwf
jyKjyifacsmarGUxm;jcif;?

a'gufwmwifodef; . . . . .105
202 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 203
(2) toH;k jyKrnfh EIwcf rf;tem;rsm; aoG;xm;jcif;? tus,q f ;kH vufeufrmS 6 pifwrD w
D m&Sad om ykqed yf if jzpfonf/
(3) rsufESmjyifwpfckvHk; pif;vHk;acsm aoG;jcif;ESifh teHtusOf;qHk;rSm 1.2 pifwDrDwm&Sdaom aqmufoGm;
ta&mifawmufajymifapjcif; [líjzpfonf/ jzpfonf/ þwGif tvsm;t&SnfqHk; vufeufjzpfaom ykqdef
(Sankalia, 1964, 82 ESifh jrifhatmif? 1979? 125) onf teH t us,f q H k ; vnf ; jzpf o nf / xk t xl q H k ; aom
txufazmfjyygtqifhoHk;qifhonf ausmufacwf vufeufrSm 3 pifwDrDwm&Sdaom yJcGyfjzpfNyD; xktyg;qHk;rSm
opfvufeufrsm;jyKvkyf&mwGif tajccHtcsufrsm;tjzpf owf 0.1 pifwDrDwm&Sd ausmufcsyfvTm("m;) jzpfonf/
rSwEf ikd af omfvnf; r&rf;uke;f ausmufvufeufrsm;udk avhvm
&mwGif ausmufpdkifausmufom;rsm;udk ½dkufcGJxkwf,lNyD;rS aoG; ( 6 ) vuf e uf j yKvk y f o nf h ausmuf t rsKd ; tpm;rsm;
xm;aom taetxm; tenf;i,fomawGU&NyD; trsm;pkrSm blro
d rdik ;f aMumif;t& jrefrmEdik if \
H ajrom; xkwnf
obm0jzpf ausmufp&pfcJrsm;rS wpfqifh vkdtyfaom yHkpH aeyHrk mS umAGeef zD m;&wf,*k f (Carboniferous Period) a&SUydik ;f
azmfxm;yHk&aMumif; awGU&onf/ ausmufvufeufrsm;wGif (ESpfoef;aygif; 310 cefYrS 345 txd) umvü rGefjynfe,fESifh
obm0wdkufpm;rI rsufESmjyifrsm; awGU&aomaMumifh obm0 weoFm&Dwikd ;f wdw Yk iG f a,Svausmufrnf;rsm; (Black Shales)
jzpfausmufp&pfcJrS yHkazmfaMumif; ,lqjcif;jzpfonf/ obm0 ESifh oJausmufrsm; (Sandstones) qufvuftenfxdkif
jzpfausmufp&pfcJrS yHkazmfvufeufrsm;udk aqmufoGm;rsm;? usa&mufaeMuonf/ umAGefeDzm;&wf ,k*faemufydkif;rS
ykqdefESifh yJcGyftrsm;pkwGif xif&Sm;pGmawGU&onf/ ygrD,ef,k*f (Permian Period) (ESpfoef;aygif; 230 rS 310
cefYtxd) ydkif;twGif; &Srf;? u,m;? u&ifESifh rGefjynfe,fwdkYü
( 5 ) ausmuf v uf e uf w d k Y \ t&G , f t pm;rsm; ygrD,eftxufydkif; oufwrf;&Sdaom oJausmufESifh a,Sv
r&rf;uke;f ausmufacwfopf vufeufypön;f rsm;\ ausmufvTmrsm;yg0ifonfh vTmpOfwpfckonf Mum;n§yfum
t&G,ftpm;udk pifwDrDwmjzifh wdkif;wmxm;onf/ r&rf;ukef; usa&mufcJhonf[k ,lq&onf/ r&rf;ukef;ausmufvufeuf
ausmufvufeufrsm;udk wpfckcsif; wkdif;wmMunfhaomtcg trsm;pkonf umAGefeDzm;&wf- ygrD,ef (Carboniferous-
tvsm;t&SnfqHk; vufeufonf 16 pifwDrDwm&Sdaom ykqdef Permian) oufwrf;[k owfrSwfxm;aom Merqui Group
wpfckjzpfaMumif; awGU&onf/ tvsm;twkdqHk; vufeufrSm rS toGifajymif;tenfusausmufrsm; (Metasedimentary
2.6 pifwDrDwm&Sdaom aqmufoGm;wpfckjzpfonf/ teH Rocks) rsm;? tenfusausmufrsm; (Sedimentary Rocks)

a'gufwmwifodef; . . . . .106
204 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 205
jzpfaMumif;awGU&onf/ þausmufvmT tkypf k (Merqui Group) 33 ck jyKvkyfxm;ojzifh trsm;qHk;jyKvkyfaom vufeuftjzpf
onfvnf;aumif;? rD;oifhausmufrsm; (Igneous Rocks) vnf;aumif;? 'kwd,trsm;qHk;rSm ykqdefjzpfNyD; 29 ck jyKvkyf
onfvnf;aumif;? oxHt k a&SUajrmufbufEiS hf ta&SUbufwiG f xm;aMumif; awGU&onf/ xkdYaMumifh r&rf;ukef;ausmufacwf
ay:xGufaeayonf/ opf"avhwiG f t"duusaom yJcyG Ef iS yhf q k ed w
f u Ykd kd toGiaf jymif;
r&rf;ukef; ausmufvufeufrsm;onf pkpkaygif; 135 ausmufrsm;jzifh jyKvyk x f m;aMumif;awGU&onf/ rD;oifah usmuf
ck&odS nf/ ,if;wkuYd jkd yKvyk af om ausmuftrsK;d tpm;rsm;udk blrd jzifh trsm;qHk;rSm yJcGyf 11 ck? tenfusausmufjzifh trsm;qHk;
aA'qdik &f mavhvmenf;jzifh avhvm&mwGif toGiaf jymif;ausmuf rSm ykqdef 16 ck toD;oD;jyKvkyfxm;aMumif; awGU&onf/
jzifh jyKvkyfxm;aom vufeufrsm;rSm pkpkaygif; 90 jzpfí r&rf;uke;f ausmufvufeufrsm;wGif ykqed u f t kd rsm;qH;k toH;k jyK
&mcdkifEIef;tm;jzifh 66.7 jzpfonf/ rD;oifhausmufjzifh jyKvkyf NyD; 53 ck jzpfaMumif;awGU&onf/ wpfzef trsm;qHk; toHk;jyK
xm;aom vufeufrsm;rSm23 ckjzpfí &mcdkifEIef; 17.0 jzpf onfh ausmuftrsKd;tpm;jzpfonfh toGifajymif;ausmufwGif
ykqdefonf 29 ck jzpfaMumif; awGU&onf/ xdkYjyiftenfus
onf/ tenfusausmufjzifh jyKvkyfxm;aom ud&d,mrSm 22
ausmufwGif ykqdef 16 ckESifh rD;oifhausmufwGif ykqdef 8 ck
ckjzpfí 16.3 &mcdkifEIef;jzpfonf/ xdkYaMumifh r&rf;ukef;
awGU&ojzifh ykqed u f akd usmuftrsK;d tpm; oH;k rsK;d pvH;k jzihf jyKvyk f
ausmufacwfopf vufeufrsm;udk jyKvkyf&mwGif &mcdkifEIef;
oHk;pGJaMumif;awGU&onf/ r&rf;ukef; ausmufvufeufrsm;rS
trsm;qH;k rSm toGifajymif;ausmufrsm; jzpfayonf/ rD;oifh
'kwd,trsm;qHk;aom ausmufvufeufrSm yJcGyfjzpfNyD; ta&
ausmufESifh tenfusausmufrsm;rSm &mcdkifEIef;tm;jzifh odyf twGuf 44 ck jzpfonf/ yJcGyfudk toGifajymif;ausmufjzifh
ruGmjcm;ay/ azmfjyyg ausmuftrsKd;tpm;t&vnf;aumif;? 33 ckjyKvkyfojzifh toGifajymif;ausmufjzifh trsm;qHk;jyKvkyf
ausmufvmT rsm; ysHUESUH wnf&adS eyHtk &vnf;aumif;? ausmufvuf aom vufeufjzpfaMumif;awGU&onf/ rD;oifah usmufjzifh yJcyG f
eufrsm;jyKvkyf&eftwGuf ukefMurf;ausmufrsm;onf tjcm; 11 ckjyKvyk Nf y;D tenfusausmufjzifjh yKvyk af om vufeufwiG f
jyifya'orSr[kwfbJ oxHk0ef;usifa'orSom jzpfonf[k yJcyG rf ygay? txufygtcsurf sm;t& r&rf;uke;f ausmufvuf
owfrSwfEdkifayonf/ euf pkpkaygif; 135 ckwGif toGifajymif;ausmufrSm ta&
toGifajymif;ausmufjzifhjyKvkyfaom vufeufyHkpHESifh twGuf 90 jzpfí trsm;qHk; toHk;jyKonfh ausmufjzpfonf/
ta&twGufudkMunfh&mwGif toGifajymif;ausmufjzifh yJcGyf wpfzef trsm;qHk;toHk;jyKonfh toGifajymif;ausmufrS yJcGyf

a'gufwmwifodef; . . . . .107
206 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 207
33 ckukd trsm;qH;k awGU&ojzifh yJcyG jf yKvyk &f mwGif toGiaf jymif; yJ c G y f (Adze)
ausmufudk OD;pm;ay;aMumif; odomEkdifonf/ yJ c G y f u d k 'k w d , trsm;qH k ; awG U &NyD ; obm0jzpf
toGifajymif;ausmufjzifh jyKvkyfxm;aom ausmuf ausmufp&pfcu J dk aoG;íyHak zmfxm;aMumif; awGU&onf/ 4if;wGif
vufeufrsm;onf &G,af o;aph ovif;ausmuf (Fine - grained rsufESmwpfzufudkom aoG;íyHkazmfxm;NyD; wpfzufrScHk;í
Quartzite)? oifye k ;f ausmuf (Slate)? tyfy'D w k f ovif;ausmuf qif;vmaomtem;ESihf toGm;wGiq f MkH uonf/ ab;wdu k Mf unfh
(Epidote Quartzite) ESihf &G,Bf u;D aph ovif;ausmuf (Coarse- vQif wpfzufc;kH ? wpfzufjym;oP m² ef xif&mS ;pGm awGU&onf/
grained Quartzite) rsm;jzpfMuonf/ rD;oifhausmufjzifh
aqmufoGm; (Chicle)
jyKvkyfxm;aom ausmufvufeufrsm;udk rdkufc½dk*&if;Edkuf
(Microgranite)? ½di k t
f v
kd u
kd af y:z&D (Rhyoliteporphyry) ESihf aqmufomG ; 12 ck awGU&S&d Ny;D 3 ckrmS Microgranite
[Gef;Avif;'dkuf (Hornblendite) ausmufjzifh jyKvkyfonf/ ausmufjzifhjyKvkyfxm;onf/ usef 9 ckrSm Fine- grained
Quartzite ausmufrsm;jzifhjyKvkyfxm;onf/ &Snfarsmarsm
tenfusausmufjzifh jyKvkyfaom ausmufvufeufrsm;wGif
oJausmuf (Sandstone)? oJrIefausmuf (Siltstone) ESifh yHkoP²mef&SdNyD; toGm;bufodkY cyf&SL;&SL;qif;oGm;onf/
&THUausmuf (Mudstone) wkdYudktoHk;jyKaMumif; awGU&onf/ ausmufwHpOfoGm; (Stone Sickle)
ausmufwHpOfoGm; pkpkaygif; 9 ck awGU&Sd&onf/ 7
ykqdef (Axe) ckrSm oifykef;ausmufjzifhjyKvkyfxm;NyD; 2 ck rSm oJausmufjzifh
r&rf;ukef; ausmufvufeufrsm;wGif ykqdefudk ta& jyKvkyfxm;onf/ vjcrf;auG;oP²mef yHkazmfxm;NyD; tcsKdUrSm
twGuf trsm;qHk;awGU&onf/ ykqdefrsm;onf trsm;tm;jzifh Bwd*HyHkoP²meftaESmifhrS tzsm;bufodkY cyfauG;auG; yHkazmf
obm0jzpfausmufp&pfcJ (Pebble)rS aoG;,lyHkazmfNyD; ajymif xm;onf/ twGif;om;rsm;udk xufjrufatmif aoG;xm;NyD;
acsmatmif aoG;xm;aMumif; awGU&onf/ ,if;wku Yd kd &TUH ausmuf toGm;cRefrsm;udkyg awGUEdkifonf/ tBuD;qHk; ausmufwHpOfrSm
trm (Indurated Mudstone) jzifh vdk&myHkazmfNyD;rS tem;udk tvsm; 16 pifwrD w D m? teH 5 pifwrD w D mESihf xk 1 pifwrD w
D m
aoG;xm;aMumif; awGU&onf/ tem;rsm;udk rsufESmESpfzuf &Sdonf/ tao;qHk;rSm tvsm; 10 pifwDrDwm? teH 4 pifwD
pvHk;wGif aoG;xm;onf/ rDwm? xk 0.9 pifwDrDwm &Sdonf/ ausmufwHpOfoGm;onf

a'gufwmwifodef; . . . . .108
208 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 209
qefpyg;uJhokdY pm;oHk;&onfhtyifrsm; &dwfodrf;&mwGif ta&; taqmifypön;f rsm;ESit
hf wl ausmufuiG ;f rsm;udk vlt½d;k pkrsm;\
ygaom ud&d,mjzpfonf/ txufjrefrmjynf ausmufacwf vufaumuf0wfae&mwGif awGU&Sd&onf/ xkdif;EdkifiHwGif
okawoevkyif ef;wGif ausmufwpH OfomG ;udk rawGU&Sad o;aMumif; aMu;acwfukd ESpf 3500 ESihf 3000 Mum; (1500-1000 BC)
od&onf/ owfrwS x
f m;onf/ (Higham and Thosarat, 1998 - 126) /

ausmufuGif; (Stone Ring) ausmufvSHoGm; (Spear Head)


ausmufuiG ;f ig;rsKd ; awGU&onf/ av;ckrmS oifyek ;f ausmuf ausmufvSHoGm;[k ,lq&aom vufeufwpfckudkom
(Slate)jzpfNyD; wpfckrSm &G,fao;aphovif;ausmuf (Fine- awGU&onf/ Fine - Grained Quartzite jzifjh yKvyk x
f m;onf/
grained Quatzite) jzpfonf/ MYGR-1 onf tjynfhpHkqHk; tzsm;odkYcRefoGm;aom xkzJhp&mrsm;udkawGU&ojzifh vSHoGm;jzpf
ausmufuiG ;f wpfcjk zpfonf/ 4if;udk oifyek ;f ausmufjzifh jyKvyk f rnf[k cefYrSef;&onf/ taESmifhae&mwGif opfom;½dk;&Snfudk
xm;onf/ tjyifpuf0dkif;tcsif;rSm 10.5 pifwDrDwm&SdNyD; BudK;jzifh &pfywfcsnfaESmifum vSHozG,ftoHk;jyKrnf[k ,lq&
twGif;puf0kdif;tcsif;rSm ajcmufpifwDrDwm&Sdonf/ EIwfcrf; onf/
jym;tus,frSm ESpfpifwDrDwm&SdNyD; T yHkoP²mefMunfhvQif
tjrifh 2 pifwDrDwm&Sdonf/ MYGR-2 onf rjynfhpHkaomf &Syf'dk; (Pebble)
vnf; tjyifpuf0dkif;\tcsif;rSm 8.5 pifwDrDwmESifh twGif; &G , f B uD ; aph ovif ; <u,f o J a usmuf (Coarse-
puf0dkif;rSm tcsif;av;pifwDrDwm&Sdonf/ EIwfcrf;jym;tus,f grained Quartzose Sandstone) jzifhjyKvkyfxm;aom &Syf'dk;
ESifh T yHo
k P²mefwrYkd mS vnf; ESppf ifwrD wD mpD &SMd uonf/ 4if;udk wpfckudk awGU&onf/ tcsif;rSm 9 pifwDrDwmESifh txl 2.5
oifykef;ausmufjzifhjyKvkyfxm;NyD; teufa&mifjzpfonf/ r&rf; pifwrD w D m&Sod nf/ ajrtd;k jyKvyk &f mwGif td;k vufct
k jzpf toH;k
ukef;ausmufuGif;rsm;ESifh yHkpHwlausmufuGif;rsm;udk xdkif;EdkifiH? jyKonfh ud&d,mtjzpf ,lq&onf/ ausmufacwfopfumv
ta&SUajrmufydkif; Ban Lum khao , Ban Na Di ESifh xdkif; wGif ajrtdk;udkaumif;pGm toHk;jyKwwfaeNyD jzpfonf/
EdkifiH? tv,fydkif; Nong Nor wdkYwGifawGU&onf/ (Higham r&rf;uke;f ausmufacwfopfvufeufrsm;udk toH;k jyK
and Thosarat , 1998 , Figures. 136 , 171 , 180 - 183 and onfhyHkpHtvdkuf trsKd;tpm;cGJjcm;Munfh&mwGif vufeufyHkpH
196)/ 4if;ae&mrsm;rS aMu;acwf (Bronze Age) toHk; 10 rsKd;jzpfaMumif; awGU&onf/ ta&twGuftm;jzifhvnf;

a'gufwmwifodef; . . . . .109
210 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 211
pkpak ygif; 135 ck&&dS m ausmuftrsK;d tpm;rsm;rSm toGiaf jymif; ,Ofaus;rIwpf&yf xGef;um;cJhjcif;ESifhpyfvsOf;í jrefrmEdkifiH
ausmuf (Metamorphic Rock) ? rD;oifhausmuf (Igneous a*ZufwD;,m;? yJcl;c½dkif? pmtkyf(u)wGJwGif rpöwm at? a*s?
Rock) ESifh tenfusausmuf (Sedimentary Rock) oH;k rsKd ; ayh(*sf) uwifjyxm;onf/ 1974 ckESpfcefYrSpwifí wl;azmf
pvH;k udk toH;k jyKxm;aMumif; awGU&onf/ tenfusausmuf cJhaom ok0PÖblrdNrdKUa[mif;wpf0dkuf wnf&Sd&ma'o[k rSwf
trsdK;tpm;jzpfaom oJausmufjzifh ykqdef? wHpOf? ausmufcsyf wrf;jyKxm;onfh t&ufonfr? 0if;uwpf0dkufrS ausmuf
vTmwdkYudk jyKvkyfaMumif;awGU&onf/ jrefrmEdkifiHwGif xif&Sm; acwfopf vufeufu&d , d mig;ck pkaqmif;&&Scd o hJ nf/ (jrifah tmif?
onfh ausmufacwfopf ae&mwpfckjzpfaom vufyHajcay: 1978? 58) ausmufvufeufig;ckpvH;k rSm ajrrsuEf mS jyifay:rS
wGif ausmufvufeufjyKvyk &f mü oJausmufukd toH;k rjyKaMumif; pkaqmif;&&Sjd cif;jzpfonf/ ausmufvufeufig;ckudk trsKd ;tpm;
awGU&onf (jrifah tmif? 1979? 140)/ ausmufvufeufrsm;ESifh cGJjcm;&mwGif aqmufoGm;ESpfckESifh yJcGyfoHk;ckwdkYjzpfonf/
twlawGU&aom ausmufysOftyJhrsm;onf ausmufvufeuf (jrifhatmif? 1978? 59)/
rsm;udk aoG;onfhausmufrsm;jzpfygu ausmufvufeufrsm;udk weoFm&Dwdkif;a'oBuD; Budrfacsmif;? oaygYvdyfESifh
r&rf;ukef;üyif jyKvkyfrnf jzpfayonf/ armfwHk&Gmrsm;rS ausmufacwfopfvufeuf 14 ck pkaqmif;
txufjrefrmjynf ausmufacwfokawoevkyfief; &&SdcJhzl;onf/ ,if;ausmufacwfopf vufeufrsm;wGif opf
rsm;wGif rawGU&Sd&ao;onfh ausmufwHpOfoGm;udk r&rf;ukef; acgufxk&ef ausmufusnfayGU? wHpOfoGm;? trif;yg "m;&Snf?
a'owGif awGU&Sjd cif;rSm xl;jcm;rIwpfcjk zpfonf/ txufjrefrm trif;yg yJcGyf? ykqdefoGm;? ydpyfzl;yJcGyf tp&Sdojzifh trsdK;pHk
jynfausmufacwfopf okawoersm;pGmrS ausmufvufeuf aMumif; awGU&onf/ (jrifhatmif? 1978? 60) ausmufusnfayGU
rsm;pGmudk awGU&Scd o hJ nf/ txufjrefrmjynf ausmufacwfae&m onf csnfrQifxk&ef vufeufjzpfygu ausmufacwfopf
rsm;ESifhEIdif;pmvQif atmufjrefrmjynf okawoevkyfief;rSm 0wfpm;qif,ifa&;twGuf taxmuftuljyKEdkifonf/ wHpOf
vGepf mG enf;yg;aeao;onf/ 1873 ckEpS x f w
k f tdE,
´d blrad A' oGm;rSmvnf; v,f,mxGe, f uf pduk yf sK;d rIordik ;f twGuf ta&;
Xme? rSwfwrf;pmapmiftwGJ 10? tydkif; 2 wGif rGefwdkYa'o BuD;aomud&d,m jzpfonf/ ausmufacwfopfonf urÇm
]]yJc;l NrKd U blrad A'ESihf aemufqufwJG ausmufvufeufu&d ,d mrsm;}} t&yf&yf&Sd vlYordkif;wGif atmifjrifaom awmfveS af &;toGiu f kd
ac: pmwrf;wpfapmifudk yHkESdyfazmfjycJhzl;onf/ (jrifhatmif? aqmifco hJ nf/ taMumif;rSm tpm;tpmtwGuf trJvdkufjcif;?
1978? 57) ppfawmif;jrpf0Srf;a'owGif ausmufacwfopf pkaqmif;jcif;rS wpfqifh pdkufysKd;a&;? arG;jrLa&;odkY ajymif;vJ

a'gufwmwifodef; . . . . .110
212 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 213
vmjcif;jzifh vlom;wdkY\ aexkdifrItqifhtwef;udk jrifhrm;vm
apjcif;aMumifh jzpfonf/ ordkif;wpfavQmufwGif ay:aygufcJh
aom awmfvSefa&;rsm;wGif a&S;OD;tusqHk; awmfvSefa&;onf
ausmufacwfopf awmfvSefa&;yif jzpfonf/ (acwfa[mif;
ta&SUawmiftm&Sordik ;f ? 1991? 62)
ok0PÖblrd? weoFm&Dwkdif;a'oBuD;ESifh oxHk? r&rf;
ukef;a'orS awGU&SdorQ ausmufacwfopf vufeufrsm;rSm
wl;azmfrIaMumifh &&Sdjcif;r[kwfay/ ajrtay:,HrS &&Sdvmjcif;
omjzpfonf/ xkdYaMumifh ,if;wkdY\ ckESpf? ouú&mZfudk twd
tus rodEdkifao;ay? ausmufvufeufrsm;onf tvGefacsm
arGUaejcif;? ausmufuGif;jyKvkyfonhfpepfrSm tqifhtwef;
jrifhrm;aejcif;wkdYaMumifh ausmufacwfopf[kqkdaomfvnf;
ausmufacwfopf aESmif;ydkif;umv[k tMurf;tm;jzifh
owfrSwfEdkifayonf/

r&rf;uke;f a'ojyajryHk

a'gufwmwifodef; . . . . .111
214 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 215

ykqdefoGm;rsm; aqmufoGm;rsm;

a'gufwmwifodef; . . . . .112
216 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 217

r&rf;ukef;rS ausmufuGif; r&rf;ukef;rS ausmufuGif;

a'gufwmwifodef; . . . . .113
218 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 219

r&rf;ukef;rS ykqdefoGm;ESpfck (qGJyHk) ausmufwHpOfoGm; (qGJyHk)

a'gufwmwifodef; . . . . .114
220 a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 221

ausmufwHpOfoGm; (qGJyHk) ausmufwHpOfoGm; (qGJyHk)

a'gufwmwifodef; . . . . .115
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI 223
yHpk t
H m;jzifh waumif;a'o? anmifOD;NrdKUe,frS vufyHajcay:
a'o? ok0PÖblrdESifh weoFm&Dwdkif;a'oBuD;rS ausmufacwf
opf taxmuftxm;rsm; jzpfMuonf/ rd;k BuKd ;oGm;[kac:aom
ed * H k ; ajymifacsmaeatmifaoG;xm;onfh ausmufacwfopfaESmif;
ausmufvufeufrsm;udk jrefrmEkid if &H dS wdik ;f a'oBu;D ESihf jynfe,f
jrefrmhausmufacwf,Ofaus;rIonf blrdoufwrf; tawmfrsm;rsm;wGif awGU&Sd&ayonf/ ausmufacwfvlom;wkdY
tm;jzifh yvdkifpwdkqif; (Pleistocene) tcsdef? vGefcJhonfhESpf onf ausmufacwfa[mif; (Paleolithic) tcsdefwGif trsm;
wpfoef;cefYupí jrefrmEdkifiHtv,fydkif; {&m0wDjrpf0Srf;&Sd tm;jzifh vdkPf*lrsm;wGifom aexdkifcJhMuNyD; trJvkdufjcif;ESifh
jrpfjyKqifrh sm;ay:wGif pwiftajccHco hJ nf/ xkrd o S nf ausmuf obm0 opfOopfzrk sm;? opfo;D opf&u G rf sm;udo
k m pm;oH;k cJMh u
acwfopftcsdef (Neolithic) vGefcJhonfh ESpf 6000 rS 4000 ayvdrrhf nf/ ausmufacwfopf (Neolithic) tcsed w f iG rf l vdP
k *f l
cefYtcsdeftxd &Srf;jynfe,f? rGefjynfe,fESifh weoFm&Dwdkif; rsm;udk pGecYf mG um a&Munf&m jrufE&k ma'orsm;odYk a&TUajymif;í
a'oBuD ; wG i f ay:ayguf c J h o nf / uG i f ; jyef Y a usmuf a cwf wJ x d k ; aexd k i f M uNyD ; pd k u f y sKd ; jcif ; twwf y nmud k v nf ;
,Ofaus;rIudk [J[dk;? tif;a[mif;a'o&Sd vHkumukef;ae&mESifh wwfajrmufcJhMuNyDjzpfonf/ þodkYtm;jzifh jrefrmEkdifiHwGif
rGejf ynfe,f? oxHNk rKd Ue,f? r&rf;uke;f a'owdw Yk iG f awGU&S&d onf/ ausmufacwfOD;(0g) ausmufacwfa[mif;,Ofaus;rIjzpfonfh
vdkPf*lae ausmufacwf,Ofaus;rIudk &Srf;jynfe,f&Sd jy'g; {&m0wDjrpf0rS ;f rS tnmom; ausmufacwf,Ofaus;rI (Anya-
vif;vdkPf*l? Aka'¨gZdaemvdkPf*l? jrif;rxdvdkPf*l? rdk;NAJvdkPf*l? thian Culture) rSonf ausmufacwfopf tcse d t
f xd ausmuf
z,fcHkvdkPf*lrsm;wGif awGU&SdMu&onf/ tjcm;ae&mrsm;wGifrl acwfvlom;wdkYonf tqifhqifhwkd;wufysHUESHUvsuf aexdkif
owå0gwd\ Yk ½ky<f uif;rsm;ESihf ausmufvufeufrsm;udo k m awGU&Sd cJhMuNyD; jrefrmEdkifiH\ ausmufacwf,Ofaus;rIukd xlaxmif
&ayonf/ cJMh uaMumif; od&&dS ayonf/
þpmtkyw f iG f pma&;olvufvrS ;f rDorQ ausmufacwf
toGif yDjyifxif&Sm;aomvdkPf*lrsm;ESifh uGif;jyefYae&mrsm;
udkom azmfjyxm;jcif; jzpfygonf/ tjcm;aom ausmufvuf
eufrsm;udkom awGU&Sdonfhae&mrsm;vnf; &Sdygao;onf/
222

a'gufwmwifodef; . . . . .116
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI
Association in Southeast Asia, Science,
usrf ; ud k ; pm&if ; Vol . 163.

Heekeren. H .R.Van. (Nov 1961) 99 - 108. A Prelimi-


Bender . F . (1983) Geology of Burma.
nary Note on the Excavation of the
Chit Saing, U Than Than Sint, Daw, Than Sein, Daw Sai-Yok Rock Shelter, Journal of the
(1998) Permian Foraminifera from the Siam Society, Vol . XLIX . Pt . 2.
Plateau Limestone Group, Southern Shan
Hodges, Henry (1970) , Technology in the Ancient World,
State, Department of Geology,
London, Allen Lane the Penguin Press.
Yangon University.
Higham Charles and Thosarat, Rachanie, (1998)
Cole, Sonia (1959) The Neolithic Revolution,
Prehistoric Thailand from Early Settlement
London, British Museum.
to Sukhothai, Bangkok, River Books.
Dumber . C .O (1960) Historical Geology, (2nd Edition). Krishnaswami . V . D (1962) 25 - 64, The Neolithic
Dani . A . H (1960) Prehistory and Protohistory of Pattern of India, Ancient India, No . 16.
Eastern India,Calcutta, Firma K.L, Morris T . O (April 1935) 1 - 39, The Prehistoric Stone
Mukhopadhyay. Implements of Burma, Journal of the
Dunn, F . L (Nov 1964) 87 - 124, Excavation at Gua Burma Research Society, Vol. XXV . Pt.1.
Kechil, Pahang. Journal of the Malayan Movius, H. L (1943) 341 - 393, The Stone Age of Burma.
Branch, Royal Asiatic Society. XXX VII. Transaction of the American Philosophical
Pt . 2. Society, N.S, Vol. XXX II.
Gorman .C (Feb 1969) 671 - 673. Hoabinhian: Moore, R.C, Lalicker . C . G , Fisher .A . G (1952)
A Pebble-tool Complex with Early Plant Invertebrate Fossils.

a'gufwmwifodef; . . . . .117
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI
Rhoder, F.H.T, Shaffer, P.R, Perlma, R (1967) Fossils Implements, Memoir of the Geological
(A guide to Prehistoric Life) Survey of India, Vol .X.

Russell.L.Ciochon, John G . Fleagle (1993) Tweedie,M.W.F (Oct 1953) 4 - 90. The Stone Age in
The Human Evolution Source Book. Malaya. Journal of the Malayan Branch
Royal Asiatic Society, Vol. XXVI . Pt.2.
Sanhi, M . R (1952) Man in the Evolution. Calcutta,
Orient Longmans. cifpef;(a':) atmifEidk o
f (l OD;) ESihf blrad A' wwd,ESpf
(2001) atmifjrif;rxd uGif;qif;tzGJU?
Solheim II,W.G (1966) 8 - 16. Prehistoric Archaeol -
jrif;rxdvdkPf*lrS ausmufacwfvo l m;?
ogy in Thailand, Antiqvity, Vol. XL.
ynma&;pHn k yD aJG wmf txdr;f trSwpf mwrf;?
Solheim II,W.G (1969) 31 - 44. New Directions in 'DZifbm? 2004/
Southeast Asian Prehistory. Anthro-
jrifah tmif(OD;) ok0PÖbrl Ed iS hf weoFm&Dwikd ;f rS ausmufacwf
pologia, N . S .Vol. XI, No -1
opf taxmuftxm;rsm;? rGefjynfe,faeY
Solheim II, W.G (1969) 125 - 129. Reworking South- txdrf;trSwfpmapmif? rwf 1978?
east Asian Prehistory. Paideuma, 57-60/
Mitteilungen Zur Kulturkunde, Band
XV. jrifhatmif(OD;) anmif O D ; Nrd K Ue,f ? vuf y H a jcay:&G m rS
ausmufacwfopfoHk; vufeufypönf;rsm;
Sankalia, H.D (1964) Stone Age Tools , Their yPmr avhvmcsu?f wuúov kd f okawoe
Techniques, Names and Probable pmapmif twGJ 1? 115 - 75? 1979 /
Function, Poona, Deccan College.
armifarmifviG f(OD ;) oxH k a'orS ausmuf acwf o pf " avh
Theobold . W (1873) Appendix, 355 - 359. On the taxmuftxm;rsm;? Jour . Myan. Acad.
Geology of Pegu, Appendix, Stone Arts & Sc. 2007 Vol . V . No . 6B.

a'gufwmwifodef; . . . . .118
a'guf w mwif o d e f ; jref r mh a usmuf a cwf , Of a us;rI
oef;xGwf (OD;) atmifEdkifpdk;(OD;) pdk;ol&xGef;(OD;)? a0ykv’ wifodef;(a'gufwm) a0yk v ’ v d k P f * l r S ausmuf a cwf v l o m;
ausmuf*ltm; wl;azmfawGU&Sdcsufrsm;? taxmuftxm;? jrefrmhtvif;owif;pm?
ar? 2000/ 25-6-2000/
oef;xGwf (OD;) u&if j ynf e ,f a0yk v ’ a wmif \ *l w G i f atmifaomf (OD;) jy'g;vif;*l ausmufacwf ,Ofaus;rI?
ausmufacwfvlom;rsm; aexdkifcJhonfh wuúov kd yf nmya'ompmapmif? twGJ 6?
taxmuf t xm;rsm; avh v mawG U &S d r I tydkif; - 1 ? 1971/
pmwrf;? Mo*kwf? 2000/
azarmifoef;(OD;) jy'g;vif;*lESifh blrdaA'tjrif? wuúodkvf
wifatmif[ef (OD;) [J [ d k ; tif ; av; tif ; a[mif ; rsm;ES i f h ynmya'ompmapmif? twGJ 6?
ausmufacwfvlrsm;? 'DZifbm? 1984/ tydkif;- 1? 1971/
oef;xGe;f (a'gufwm) topfjrifArmordkif;? 1975/ pdefxGef;(OD ;) jy'g;vif;*lEiS hf rEkóaA'tjrif? wuúov
kd f
ynmya'ompmapmif? twGJ 6?
wifoed ;f (a'gufwm) azarmifoef;(a'gufwm) a*s'AvsLuHBu;D (OD;)? tydkif; - 1? 1971/
&Srf;jynfe,fawmifydkif;? z,fcHkNrdKUteD;&Sd
ausmufacwfopf ae&ma[mif;odYk yPmr jrarmif( OD;) jy'g;vif;*lESifh owåaA'tjrif? wuúodkvf
oGm;a&mufavhvmcsuftwGuf tpD&if ynmya'ompmapmif? twGJ 6?
cHjcif;? rwf? 1983/ tydkif; - 1? 1971/
wifoed ;f (a'gufwm) Aka'¨gZdaemvdkPf*lrS ausmufacwfvlom;?
aMu;rHkowif;pm? 19-10-1997/
wifoed ;f (a'gufwm) rd k ; NAJ v d k P f * l r S ausmuf a cwf v l o m;?
aMu;rH k o wif ; pm? 29-4-1998/

a'gufwmwifodef; . . . . .119

You might also like