16 DR Aye 2 Tun

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 43

J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No.

6A

at;at;xGef;*

þpmwrf;onf jrefrmpmaye,fy,fuAsmu@&Sd e0a';\ rkd;awm &wk


(19)yk'fESifh ewf&Sifaemif\ rdk;awm&wk (24)yk'fwkdYrS armifr,fwkdY\
tcspf? tvGrf;cHpm;csufESifh tawG;pdwful; wkdYukd EIdif;,SOf avhvmwifjy
xm;aompmwrf; jzpfygonf/ e0a';&wk aygif;csKyfESihf ewf&Sifaemif
pmqkd&wkrsm;ukd tavhvmcHe,fy,f tjzpfowfrSwfygonf/ *E¦0ifpmqkd
BuD;rsm;jzpfaom jynfe0a';ESihf ewf&SifaemifwkdY\ rkd;awm&wkrsm;rS
pmqkdwkdY tcspf? tvGrf;? tawG;pdwful;rsm; uGefYjrL;EkdifyHk? jynfe0a';
BuD;\ tcspf? tvGrf;? tawG;pdwful;rsm;ukd ewf&Sifaemifu enf;rSD;
zJGUqkdxm;yHkrsm;? tMuHwlaemufvlaumif;pjrJ [lonfhtwkdif; e0a';xuf
ewf&Sifaemif\ tcspf? tvGrf;? tawG;pdwful;rsm;u ykdrkdaumif;rGefyHk
rsm;ukd u@tvkduf EIdif;,SOfwifjyvkdaom &nf&G,fcsufjzifh a&;om;jyKpk
jcif;jzpfygonf/ þpmwrf;onf *E¦0ifpmaye,fy,frS &wkuAsmrsm;ukd
pdwf0ifpm;avhvm vkdolrsm;ESifh jrefrmpmtxl;jyK q&m? q&mrrsm;?
ausmif;om;? ausmif;olrsm;\ &wkuAsm oifMum;a&;twGuf tusdK;
aus;Zl;jyKEkdifrnf jzpfygonf/

jynfe0a';ESihfewf&SifaemifwkdYonf awmifilacwfwGif &wkuAsmavmu


ukd OD;aqmifcJhMuolrsm; jzpfygonf/ jynfe0a';BuD;onf rif;rIxrf;pmqkdjzpfí
ewf&Sifaemifu rif;ysdKrif;vGif pmqkdjzpfygonf/ pmqkdwkdY\ &wkuAsmrsm;onf
aESmif;acwfpmqkdwkdYtwGuf enf;rSDpHjyKzG,f&m jzpfcJh&jcif;taMumif;ukd odvkdpdwf
xufoefonfESihftrQ EIdif;,SOf azmfxkwfwifjyvkdpdwfvnf; jzpfay:rdygonf/
xkdYaMumifh yg&*lusrf;acgif;pOftjzpf jynfe0a';ESihf ewf&SifaemifwkdY\ rkd;awm
&wkrsm; EIdif;,SOf avhvmcsuf[laom acgif;pOfukd wifoGif;jcif;jzpfygonf/
Ä a'gufwm? uxdu? jrefrmpmXme? rEÅvm'D*&Daumvdyf
300 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

þpmwrf;onf yg&*lusrf;rStaMumif;t&mykdif;\ tcef;pdwfjzpfaom armifr,f


wkdY\ tcspf? tvGrf;? cHpm;csufESifh tawG; pdwful;rsm;ukd u@tvkduf
EIdif;,SOfavhvmwifjyxm;aom pmwrf;jzpfygonf/

[Hom0wDqifjzLrsm;&Sifu e0a';bJGUcsD;jr§ifhcH&aom jynfe0a';onf


awmifilacwfwGif xif&Sm; ausmfMum;cJhaom pmqkdBuD;jzpfonf/ rif;ay;e0a';
bJGUukd yxrqHk;&cJhaomaMumifh yxre0a';BuD;[k pmayorkdif;wGif todtrSwf
jyKMuonf/ xkdYjyif ykd'fpHk&wktpHk 400 cefY 1 a&;om;pyf qkdcJhjcif;? &wkq&m\
yk*F0 a&SUoGm;vrf;jyq&mBuD;jzpfjcif;wkdYaMumifh 2 &wke0a';[kvnf; ausmfMum;
onf/
ouú&mZf (860)cefYwGif jynfjrdKUü zGm;jrifcJhaom e0a';BuD;onf3
ouú&mZf (894)ckü jynfjrdKUukd rif;jyKaom bk&ife&ywd a,mufzawmf
rif; bapm\ txdef;awmfom; jzpfonf/ rif;bapmukd yGwfv,f&GmwGif
jynfbk&if e&ywduGyfrsufí ESrawmfe&ywdr,fukd pvif;pnfol ausmfxifokdY
ay;onf/ xkdtcg ESrawmfbk&m;ESifhtwl pvif;odkY vkdufygoGm;&onf/
pvif;wGif rif;vusfmbJGU&cJhonf/
xkdYaemuf pvif;jrdKUysufí ouú&mZf (970)ckESpfwGif ppfukdif;ü pnfol
ausmfxifrif;jyKaomtcg ppfukdif;okdYvkdufyg&onf/ rif;vusfmtm; axmifoif;
ukd BuD;rSL;aponf/ axmifoif;rSL; bJGUrnf&onf/ ouú&mZf(913)wGif ppfukdif;
pnfolausmfxifonf e&ywdpnfol[laomtrnfjzifh tif;0a&Teef;ukd odrf;jref;
pkd;pHonf/ ouú&mZf(916)wGif qifjzLrsm;&Sif(bk&ifhaemif) vkyfMuHawmfrlí tif;0
ysufvQif jynfbk&if owkd;"r®&mZm (bk&ifhaemif\nDawmf)u qifjzLrsm;&SifxH
avQmufxm;awmif;,lí axmifoif;rSL;ukd jynfokdYac:oGm;cJhonf/

1
okw? armif? 2002? 89/
2
vSaz? a'gufwm? 2002? 60/
3
okw? armif? 2002? 89/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 301

ouú&mZf (928)ckESpfwGif [Hom0wDqifjzLrsm;&Sif rif;w&m;BuD;onf


[Hom0wD aejynfawmfBuD;ukd jrdKUt*FgckESpfyg;ESihftnD jyefvnf wnfaxmif
awmfrlonf/ wm0ef; (3400) &Sdaom [Hom0wDaejynfawmfopfBuD;onf eef;r
taqmifaqmif wkdYjzihf wifhw,f vSyaeonf/ pmqkd axmifoif;rSL;onf
[Hom0wDokdY a&mufckdufjzpfí [Hom0wDrif;aejynfawmfBuD;\ ½IrjiD;zG,f
crf;em; BuD;us,fyHkukd ]]&mZXmeD? jynfBuD;yDí wkodwmrS? bHkvQifusokdY}} 1 [k
tpcsDum &wkykd'fpHka&;zJGUjyD; qifjzLrsm;&SifxH qufoGif;avonf/ rif;w&m;
BuD;vnf; tm;&ESpfoufum e0a';bJGUukd csD;jr§ifhawmfrlcJhonf/ xkdtcgrSpí
jynfe0a';BuD;[k eD;a0;ausmfMum;cJhonf/ xkdtaMumif;wkdYukd&nfí ]]ppfukdif;
axmifoif;? pvif;vusfm? jynfrSe0a';}} [kjrefrmpmayorkdif; wGif trnfarT;
xif&Sm;cJhonf/
touf(10)ESpf t&G,fuyif uAsmtvuFmukd vkdufpm;a&;pyfcJhaom
pmqkde0a';onf ysdKUuAsm? vuFm? {csif;? &wkpyfqkdrIt&mü OmPfynm
xufjrufoljzpfonf/ xkdYjyif t&Sif ocifrsm; jrdKUajymif;a&TU&mvkdufyg&jcif;?
t&Sifocifrsm; ppfcsD&m e,ftoD;oD;okdY vkdufyg&jcif; wkdYaMumifh a'oEÅ&
A[kokwrsm;ukd pmqkd\ tawG;pdwfulrsm;jzifh aygif;pyfjyD; &wkaygif; (7)t*Fg
ausmf yk'fa&(400)cefY pyfqkdcJhonf/
pmqkda&;om;jyKpkcJhonfh tjcm;pmrsm;rSm ouú&mZf(904)wGif ok"Ek
ukrm&Zmwf(jrefrmjyef)? ouú&mZf(913)wGif rif;w&m;r,fawmf{csif;? ouú&mZf
(940)wGif ,kd',m;rdzk&m; {csif;? ouú&mZf(941)wGif &mZAsL[mysdKUESihf raemf
[&DysdKUwkdY jzpfonf/ pmqkde0a';BuD;onf touf (90)ausmfwGif jynfjrdKUü
tedpöa&mufcJhygonf/2

1
e0a';? 1964? 105/
2
okw? armif? 2002? 90/
302 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

pmqkdewf&Sifaemifudk &wkuAsmzJGUqkdrIwGif &wkbk&if &wkwHcGefpdkufol[k


aESmif;pmay okawoDrsm;u todtrSwfjyKxm;Muygonf/ ewf&Sifaemifonf
awmifil a&Teef;wnfrif;oD[ol& r[m"r®&mZmbGJUcH rif;&JausmfxifESifh rdzk&m;
acgifBuD; twkvt*¾r[ma'0DbGJUcH rif;cifapmwdkUrS zGm;jrifaom om;awmfBuD;
jzpfonf/ nDawmfrsm;rSm rif;&JausmfpGm? rif;&JoD[olESifh rif;&Jausmfxif wdkUjzpf
onf/
ewf&Sifaemif\ arG;ouú&mZfudkrl &mZ0ifrsm;wGif twdtus azmfjy
rxm;ay/ rSefeef; r[m&mZ0ifü oufawmf (35)ESpfwGif uG,fvGefaMumif;
azmfjyyg&Sdonf/ 1 ewf&Sifaemifonf i,f&G,fpOfuwnf;uyif crnf;awmf\
vuf½Hk;ozG,ftm;udk;cJh&oljzpfonf/ ouú&mZf (952)ck rdk;aumif;wdkufyGJwGif
atmifjrifrI&cJhí ig;ql'g,umrif;udk,fwdkif taqmifta,mif pm;aus;pm;
vufrsm;udk ay;tyfcsD;jr§ifhcJhonf/ 2 ouú&mZf (948)ckESpfESifh (954)ckESpfwGif
,dk;',m;odkU ESpfBudrfwdkifwdkif csDwufwdkufcdkuf&müvnf; wyfrSL;tjzpfyg0ifcJh
onf/ 3ewf&Sifaemifonf crnf;awmf awmifilbk&if rif;&Jausmfxif [Hom0wD
udk atmifawmfrlaomtcg eef;usbk&if ig;ql'g,umESifhtdrfa&SUrif; rif;&Jausmf
pGmudk r,fawmfESifhwdkifyifí vkyfMuHuGyfrsufcJhonf/ awmifilbk&if rif;&Jausmf
xifonf ouú&mZf (965)ckwGif eef;wufawmfrlNyD; om;awmfBuD;ewf&Sifaemif
udk [Hom0wDqifjzLrsm;&Sifrif;w&m;BuD;\ orD;awmf "mwkuvsmESifh pHkzuf
um tdrfa&SUt&may;awmfrlonf/4&mZ"mwkuvsmonf xdkESpf wefaqmifrkef;v
wGif uG,fvGefawmfrlaMumif;udk azmfjyxm;ygonf/
ouú&mZf (971) ckESpfwGif crnf;awmf awmifilbk&if ewf&GmpHaomf
om;awmftdrfa&SUpH ewf&Sifaemifonf 0gacgifvjynfhausmf (6)&uf aomMum
aeUwGif bk&ifoD[ol&bGJUtrnfudk cH,lumawmifila&Teef;udk odrf;jref; pdk;pH
awmfrlonf/ xdkESpfrSmyif taemufzufvGefrif;onf awmifiludk csDwuf
wdkufcdkuf atmifjrifNyD; ewf&Sifaemifudk vufatmufcHbk&ifi,ftjzpftkyfpdk;&ef
1
rSefeef;r[m&mZ0ifawmfBuD;(wwd,wJG)? 1993? 170/
2
-,if;-? 91/
3
-,if;-? 84-93/
4
-,if;-? 110/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 303

awmifilNrdKUudk jyefvnftyfESif;cJhonf/ ouú&mZf (974)ckwGif oHvsifNrdKUpm;


iZifumonf awmifilodkU csDwufvmNyD; ewf&Sifaemif\ nDawmf rif;&JausmfpGm
ESifh OD;pGmwdkufyGJjzpfyGm;&m rif;&JausmfpGm us½IH;onf/ awmifilbk&ifewf&Sifaemif
udkvnf; oHvsifodkU ac:aqmifoGm;cJhavonf/ 1 taemufbufvGefrif;onf xdk
ESpfrSmyif oHvsifodkU csDwufvkyfMuH&m ouú&mZf (975) ckESpfwGif atmifjrif
awmfrlonf/ ewf&Sifaemifudk ppfaq;ar;jref;&m iZifumESifh yl;aygif;rI&SdaMumif;
xif&Sm;ojzifh oHvsifNrdKUv,fwGif uGyfrsufí nDawmfrif;&Jausmfxifudk oN*ØK[f
aponf/ awmifilbk&if ewf&Sifaemifonf oHvsifwGif tedpöa&mufonfudk
taMumif;jyKum oHvsifa&mufrif;w&m;BuD;[kvnf; trnfwGifonf/2
pmqdk\b0onf wdkawmif;vSaomfvnf; pmqdka&;zGJUcJhaom &wkuAsm
wdkUonfum; ,aeUxufwdkif jrefrmpmayordkif;ü *E¦0ifwGifvsuf usef&Sd
aeqJjzpfygonf/ jrefrmpmay e,fy,f&Sd a&S;*E¦0ifpmqdkawmfBuD; (2)OD;\ &wk
uAsmrsm;udk avhvmazmfxkwfcGifh&aomaMumifh txl;yif 0rf;om *kPf,lrdyg
onf/

&wka0g[m&onf jrefrmbmompum; &wkvnf;&Sdonf/ ygVd? ouúw


bmomrS qif;oufvmonfvnf; &Sdonf[k ynm&Sifrsm;u trsdK;rsdK;MuHqMu
ygonf/
&wk[laoma0g[m&ESifh ywfoufí ]u0dwm&wDusrf;} wGif
&wkonf ouúwpum;ysufrQomjzpfonf/ 0oEÅ paom
Owkudk a[monf/ a&S;u rdk;bGJU? aqmif;bGJU paom
&moDbGJUudkom &wk[lí ac:a0:cJhMu&mrS aemiftvm;wl
av;vHk;pyfvuFm? awmvm;? bkef;awmfbGJU? aus;apbGJU?

1
rSefeef;r[m&mZ0ifawmfBuD;(wwd,wJG)? 1993? 164-165/
2
-,if;-? 168/
304 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

r,fbGJU? armifbGJU ponfwdkU udkvnf; &wk[lí ac:a0:


vmMujcif; jzpfonf/1
[kzGifhqdkxm;ygonf/
jrefrmpmayordkif;wGif
&wk[lonf ouúwbmom&dwkrS ysufvmaom &wkvnf;
&Sdonf/ ayg&mPoufouf &wkvnf;&Sdonf/ ouúw
bmom&dwkrSm tcg&moD teuf&í jrefrmbmom&wkrSm
obif[laom teuf? tajctae[laom teuf? tcrf;
tem;[laom teuf oHk;rsdK;&onf/ þodkY Xmetm;jzifh
oHk;rsdK; uGJjym;vsuf&Sd&m tMuiftzGJUwpfckonf trsm;ESifh
pyfqdkifvQif xdktrsdK;rSm obifteuf&\/ trsm;ESifhrouf
qdkifbJ wpfOD;wpfa,mufxJtwGufom pyfqdkvQif tcrf;
tem;yuwd jzpfxGef;onfh obm0"r® tajctaersm;udk
jyvQif tajctaeoabm oufa&mufonf2
[kqdkxm;ygonf/
jrefrmtbd"mefwGif
&wk? ,'k? e-av;vHk;wpfydk'f a&;zGJUaom uAsmwpfrsdK; (o?
&dwk)3
[k zGifhqdkxm;ygonf/
uAsmom&w¬oN*ØK[fwGif
&wk[laom pum;\teuft"dyÜm,f tusOf;csKyfrSm? *drSEÅ
Owk? 0oEÅOwk? a[rEÅOwk [laom aEG? rdk;? aqmif;
umvtcsdefrsm;udk ygVdbmomü Owk? ooFu½dkXfbmomü
&dwk[k ac:ojzifh? qJhESpf&moDbGJUuAsmwkdYukd &wk[kac:
onf/ ¤if;&moDbJGUuAsmvuFm pyfenf;udkvdkufí aemif
aomtcg bk&ifrif;jrwfwdkUudk csD;yaom tzGJUrsdK;rsm;ukd

1
ausmf&if? OD;(ykym;)? r-1321? 351/
2
azarmifwif? OD;? 1958? 49/
3
jrefrmpmtzJGU? 2008? 303/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 305

ckumv'gbmac: rif;yGJobiftcrf;tem;rsdK;wdkUü csD;usL;


aom r*FvmMobmpmrsdK;rsm;udk pyfqdkMuav\1
[kazmfjyxm;ygonf/
þodkUynm&SiftoD;oD;\ t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm; t& &wk[laom
a0g[m&rSm ouúw bmom&dwk? ygVdbmomOwkwdkUrSvmí tcg&moDteuf&
aMumif;? xdkrS tcg&moD\ wifhw,frI ESifh arGUavsmfaysmfydkufzG,f om,mrI
tajccHcsif; wlonfh uAsmvuFmtzGJU\trnftjzpf owfrSwf ac:a0: vm
aMumif;? ayg&mP&wkrSmrl obif? tcrf;tem;? tajctae[kqdkaMumif; awGU&
onf/
&wkuAsmzGJUqdkonfhtaMumif;ESifh ywfoufí pmqdkwdkUonf rdrdwdkU\
cHpm;csufrsm;udk pdwful;OmPfjzifh yHkazmfzefwD;&mü bk&m;wdkif? odMum;wdkif?
NrdKUbGJU? r,fbGJU? armifbGJU? yef;bGJU? &moDbGJU? aus;ap? ppfcsD ponfjzifh trsdK;pHk
atmif a&;zGJUcJhMuaMumif; awGU&onf/ tcsD? tcs? towfum&ef nD&onf/
ydk'fpHkpyfenf;wGif oHk;csufnDpyfenf;? oyfaphESufoHk;csufnDpyfenf;? udk,fwGif;
jynfhoyfaphESuf oHk;csufnDpyfenf;? pMumpyfenf;? awmifhwJwGefUpyfenf;[k
(5)rdsK; uGJjym;onf/
&wkuAsmzGJUpyfrIESifhpyfvsOf;í jrefrmpmayordkif;wGif
wpfydk'fwnf;zGJUvQif {uydk'f? ESpfydk'fcGJvQif tjznfhcH? oHk;ydk'f
pyfzGJUvQif ydk'fpHk[lí ac:onf/ oHk;ydk'fxuf ydkrdkívnf;
rpyfzGJUMuacs/ wpfydk'fwGifvnf; y'ta&twGuf tm;jzifh
(108) y'xuf ydkrdkí rzGJUEGJUMuacs/2
[líazmfjyxm;ygonf/
xdkaMumifh &wkuAsmzGJUqdkrIwGif pmqdkwdkU\ tm½kH (6) yg;ü awGUMuHK
xif[yfaeonfrsm;udk tajccHí pdwful;OmPf uGefUjrL;um ESpfoufzG,f jzpf
atmif a&;zGJUxm;jcif;jzpfygonf/ xdkodkU a&;zGJU&mwGif ydk'fa&t&vnf;aumif;?
y'ta&twGuft& vnf;aumif; uefUowfcsuf&Sdonfudk awGU&ygonf/

1
vGef;? OD;? 1955? 234/
2
azarmifwif? OD;? 1958? 24/
306 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

&wkonf vuFmrS aygufzGm;vmaom uAsmtzGJUtEGJUjzpfonf/ &wk


uAsmordkif;aMumif;udk avhvmvQif yif;,acwfwGif jrefrmpmayordkif;ü
tapmqHk;[k trsm;uvufcHxm;Muaom ]a&Tz0g; awmfatmuf? uRef\
avQmufjzifh} tpcsDaom&wkudk awGU&onf/ pwk&*FAvtrufBuD;u jrefrm
ouú&mZf (700)ausmf avmufwGif zGJUqdkcJhjcif;jzpfí jrefrmpmayordkif;wGif
xdk&wkonf ayguúHq&mawmf (odkUr[kwf) ql;wGif;ypf
q&mawmf tm; jrwfpGmbk&m; w&m;awmftaMumif;ESifh
pyfvsOf;í ar;jref;um a&;om;xm;aom tar;ykpäm&wk
jzpf\1
[kazmfjyxm;ygonf/
jrefrmpmayordkif;wGif tapmqHk;awGU&aom xdk&wkonf awmawmif
&moDOwk?cspfcifjcif;? arwåmtpkwdkUudk zGJUEGJUxm;jcif; r[kwfbJ ql;wGif;ypf
q&mawmftm; jrwfpGmbk&m; w&m;awmfESifh pyfvsOf;í ar;jref;xm;jcif; jzpfyg
onf/ xdkUaMumifh avmukwå&maMumif;udk zGJUEGJUxm;aom &wktjzpfawGU&onf/
tif;0acwfwGif &wkuAsmyg taMumif;t&mwdkUonf avmukwå&mrS
avmuDodkU e,fy,f us,fjyefUvmNyD; uAsmtzGJUyHkoP²mefESifh taMumif;t&m
vnf; pHkvifvmygonf/ yxr rif;acgifBuD;\ ]eE´0efvQif} csDaus;ap &wk?
&Sifol&J\ ppfcsD&wkrsm; tygt0if 0Hawmifv,f bkef;awmfBuD;? &Sifr[m
oDv0Ho? &Sifr[m&Xom&? &SifawaZmom& paom&wkpmqdkwdkU\ avmuD?
avmukwå&mqdkif&m &wkrsm;pGm ay:xGufvmcJhonf/ trsdK;orD;pmqdkrsm;yg ay:
xGufvmcJhonf/ eef;wGifrdjzL? eef;wGifrdndKwdkU\ udk,f&nfaoG;&wkrsm;udk
awGU&onf/ uAsmyHkoP²mef ydkif;wGifvnf; awmifhwJwGefUqdkenf;? ykvJwpfwefU?
oEÅmwpfwefUqdkenf;? y'kr®mMumqdkenf;? pMumqdkenf; ponfhjzifh trsdK;rsdK;
wDxGifpyfqdkrIrsm;ukdvnf; awGU&onf/ xdkUaMumifh yif;,acwfwGif tpydsK;cJh
aom &wktzJGUonf tif;0acwfwGif ykdrkdpnfyifvmonf[k qkd&ygonf/
awmifilacwfonf ppfrufa&;&mxlajymaom acwf? wkdif;opfjynfopf
xlaxmifaomacwf jzpfí e,fy,fcsJUxGif&ef? pnf;½Hk;&eftvkdYiSm t&yfrsufESm
1
azarmifwif? OD;? 1958? 16/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 307

toD;oD;okdY ppfcsDxGufMu&onf/ ppfcsD&if; ppfonfawmfwkdYonf rdrdwkdY


tawGUtMuHK? tawG;pdwful;ESihf cHpm;csufrsm;ukd &wkuAsm rsm;tjzpf zJGUoDvm
Muonf/ awmifilacwfwGif &wkuAsmESihf pmqkd tajrmuftjrm;ay:xGufcJhonf/
xif&Sm;onfh pmqkdrsm;rSm avSmfum;oHk;axmifrSL;? &SifaxG;emodef? jynf
e0a';BuD;? ewf&Sifaemif? rif;aZ,s&EÅrdwf? &SifoHckd? OuúmysH? rif;apmESihf
&SifaxG;vS? &a0&SifaxG;? cifraxG;? oa&pnfoluawmf? jynfrdzk&m;? Zif;r,f
rdzk&m;? yJcl;rdzk&m;? wefaqmifrdzk&m;wkdYjzpfonf/ tif;0acwfwGif zGHUjzdK;vmcJh
aom &wkuAsmta&;tzJGUonf awmifilacwfwGif &wkacwf qkd&avmufatmif
xl;jcm;xGef;um;vmaMumif; awGU&ygonf/
anmif&rf;acwfwGif &wkpmayESihf pmqkdtajrmuftjrm; ray:xGef;cJhaomf
vnf; &Sifu&0du? jrif;cGmpm;rif;&mZm paom &wkpmqkdwkdYay:xGef;cJhonf/
anmif&rf;rif; q,fqufajrmuf [Hom0wDa&muf rif;w&m;BuD;onfvnf;
tif;0ysufí [Hom0wDwGifpHaepOf ewf&GmpHcgeD;tcsdefwGif ]]yk*¾dKvfajcmufrnf}}
tpcsDaom oHk;csufnDoHa0*ykd'fpHk&wkukd pyfqkdcJhygonf/ 1 xkdYaMumifh anmif&rf;
acwfwGif awmifilacwfavmuf &wkuAsmrxGef;um;aomfvnf; txkduf
tavsmuf ay:xGef;cJhonf[k qkdEkdifygonf/ ukef;abmifacwf yxrykdif;wGif
bkef;awmfbJGU&wkrsm;? jyefvnf ouf0ifvIyf&Sm;vmygonf/ vuf0JokE´& trwf
BuD;\ ukd,fa&;ukd,fwm cHpm;csuf &wkrsm;? OD;wkd;\ &ckdifcsD &wkrsm;?
pdEÅausmfolOD;Mo\ ppfonfb0o½kyfazmf&wkrsm; ay:xGef;cJhygonf/ tjcm;
xif&Sm;aom &wkpmqkdrsm;rSm pOfhul;rif;\ rdzk&m;&Sifrif;? zkd;olawmfOD;rif;?
0ufrpGwfe0a';? OD;ykn? uif;0efrif;BuD;OD;aumif;? qD;befeDq&mawmfwkdY jzpf
Muygonf/
xkdYaMumifh yif;,acwfu pwifcJhaom &wkuAsmpmayonf ,aeYxuf
wkdif xdrf;jrm;r*FvmyJGrsm;? &SifjyKem;o? bdodufr*FvmyJGrsm;wGif &GwfzwfMu
vsuf *E¦0ifwGifpGm &yfwnfaeaMumif; awGU&ygonf/

1
azarmifwif? OD;? 1958? 18/
308 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

rkd;awm&wkuAsmonf pmqkdwkdY\ awGUMuHKcHpm;odjrifrIrsm;ukd tajccHí


jzpfay:vmaom pdwful; pdwfoef;? tawG;tjrifcHpm;csufwdkYjzifh zefwD;yHkazmf
xm;aom uAsmrsm;jzpfygonf/
e0a';ESihfewf&SifaemifwkdYonf ppfonfpmqkdrsm; jzpfMuonfESihftnD
cspfwwf? vGrf;wwf? cHpm;wwfolrsm;vnf; jzpfygonf/ pmqkdwkdY\ &wkrsm;
wGif awGU&aomcspfolrsm;onf rsdK;½kd;Zmwd jrifhrm;olrsm; jzpfMuonf/ tqifh
twef;jrifhaom txufwef;vTmrS aygufzGm;vmolrsm; jzpfMuonf/ vkvifysdK
wkdY obm0tavsmuf cspfolxHrS wkHUjyefarwåm&&ef arQmfvifhBudK;pm;Muonf/
cspfolb0okdYa&mufonfhtcgwGifvnf; rdrdwkdY\ cspfoltay: wefzkd;xm;um
cspfMuifemMuonf/ rcGJrcGmaevkdMuonf/ cspfolwkdY\ obm0twkdif; twl
ae& vQif aysmf&TifMunfEl;í cJGcGm&onfhtcg aMuuJGMu&onf/
jynfe0a';onf rif;rIxrf;ppfonfpmqkdjzpfí ewf&Sifaemifum; rif;nD
rif;om;ppfonfpmqkd jzpfonf/ pmqkd (2)OD;pvHk;rSm ppfonfpmqkdrsm; jzpfonfh
tm;avsmfpGm rif;a&;0efwmaMumifh cspfolESihf cJGcGm&onfhtcsdefwGif cspfol
r,fav;\tvS *kPft&nftaoG;rsm;ukd jyefvnf awG;awmum owd& vGrf;
qGwfMujrJjzpfonf/ omreftajctae tcsdeftcgrsm;xuf tvGrf;ukd tm;ay;
EdI;qGwwfaom oabm&Sdonfh rkd;&Gmcsdefrsm;wGif a0;uGmaeaom cspfolr,fav;
ukd vGrf;onfhpdwfaMumifh ajzrqnfEkdifatmif cHpm;Mu&onf/ cspfolESifhcJGcGm
vm&aom pmqkdtm; rkd;utvGrf;pdwfukd ykdrdkjzpfapygonf/ xkdYaMumifh aejynf
awmfwGif usefcJh&Smaom cspfolr,fav;tm; owd&vGrf;qGwfpdwfu rajzom
atmif cHpm;vm&aMumif;wkdUjzifh ay:vGifatmif a&;zGJUvmMuygonf/
pmqkdjynfe0a';BuD;ESihf ewf&SifaemifwkdY\ rkd;awm&wkrsm;wGif armifr,f
wkdY\ tcspf? tvGrf;rsm;omru rkd;ESifh ywfoufí cHpm;&aom pmqkd\
cHpm;csufESihf tawG;pdwful;rsm;ukdyg xnfhoGif;zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/
pmqkd(2)OD;\ rdk;awm&wkrsm;wGif tcspfukd azmfusL; zJGUqkd&mü cspfolr,fav;
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 309

ESifh pwifawGUqHkcsdef? ae&m? wkHYjyefarwåm&,l&ef BudK;pm;yHk? cspfol\ touf


t&G,f? vSaoG;vS&nf? rsdK;½kd;ESihf qHkqnf;cGifh&yHkwkdYukd xnfhoGif; zJGUqkdxm;
ygonf/
pmqkdjynfe0a';BuD;\ Zmwdcsufa<uarG;&yfajrjzpfaom jynfjrdKUwGif
wefcdk;BuD;bk&m; rsm;pGm&Sdonfhteuf jynfa&TqHawmfbk&m;onfvnf; wpfql
tygt0ifjzpfonf/ uqkefvjynfh aeYa&mufwkdif; jynfjrdKUywf0ef;usifrS uqkef
anmifa&oGef;avmif;ylaZmf&ef qHawmf&SifapwDokdY vma&mufMupjrJ jzpfonf/
þrdef;uav;ukd awGUjrifonfhtcsdefrSpí cspfolESihfywfoufonfh taMumif;
t&mwkdYukd trSwfxifxif&SdaecJh&onf/ rdrdcspfolonf tvSqHk;? tjrifhjrwfqHk;?
usufoa&t&SdqHk; £a`E´&Sifav;[k rSwf,lxm;ygonf/ xkdYaMumifh rdef;uav;
ESihf pwifqHkqnf;&m ae&m? tcsdefwkdYukd pmqkd\ ]&wkanmifa&} csD rkd;awm
&wkwGif
&wkanmifa&? cgvkdufaEG0,f
naecsrf;cg? oif;jrLwmESihf
eHUomjzdK;jynfh? yef;pHkxnhfrS
ywfvSnfhvuf,m? jrdwfZdem0,f
o'¨gMunfqG? oGef;rnfhnudk 1
[lí zGJUqkdxm;ygonf/ pmqkdonf anmifa&oGef;onfh naecsrf;csdefcg
a&TqHawmfbk&m;wGif cspfolr,fav;ESihf pwifawGU&SdyHk wkdYukd trSwfxifxif
tao;pdwfzJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/
pmqkdewf&Sifaemif\ rkd;awm&wkrsm;wGifrl cspfolr,fav;ESihf pwif
awGUqHkonfhae&m tcsdefwkdYukd azmfusL;zJGUqkdaom tzJGUrsdK;ukd rawGU&ay/
pmqdke0a';BuD;onf cspfolr,fav;xHrS wHkYjyefarwåmudk&&ef cJ,Of;pGm
BudK;yrf;cJh& aMumif;udkvnf; zGJUqdkxm;ygonf/ cspf&ol\ wHkUjyefarwåmudk
&½Sd&ef BudK;yrf;cJh&onfrSm vrS ESpfodkUwdkif ul;ajymif;cJhygonf/ cspfolr,fav;
\ txdef;awmfrSwpfqifh cspfpum;yg;cJhaomfvnf; rdef;uav;u wHkUjyefpum;
rqdkbJ trsufxGufonfh trlt&mrsufESmxm;jzifh xa&SmifoGm;cJhygonf/ cspfol

1
e0a';? 1964? 139/
310 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

r,fav;xHrS arwåmwHkUjyefrI &&Sd&ef BudK;yrf;cJh&yHkudk pmqdk\ ]xpfcsKef;&ifhí} csD


rdk;awm&wkwGif
&SifESifhuRefppf? rSefaomjzpfjzifh?
vESpful;ajymif;? wacsmif;acsmif;vQif?
jzm;a,mif;oHcsdK? avQmufyefqdkvnf;?
,dk,dk½HkU½HkU? EIwfwHkUr>ruf?
q,fjrwfoufvQif? rsufxGufrlxm;?
xa&SmifoGm;í1
[lízGJUqdkxm;ygonf/
pmqdkewf&Sifaemifonfvnf; toufay;í cspf&olr,fav;udk arwåm
aESmifBudK;jzifh txyfxyf&pfywfum cdkifNrJpGm cspfcJhygonf/ r,fav;\ tcspfudk
&&ef rdrdtoufudk iJhn§m axmufxm;rIuif;pGm BudK;yrf;cJhaMumif;rsm;udk ]&Tef;ajrh
onfvQif} csD rdk;awm&wkwGif
r,Gef;Muifcspf? q,fjyef&pfí?
ysdKrspfpHwifh? bkef;rsdK;jrifhudk?
2
rzifha0ouf? BudK;acguf&ufwnfh
[lízGJUqdkxm;ygonf/ cspfolr,fav;udk tav;teufcspfMuifemcJhaMumif;
tcspftwGuf toufudkyif a0iS&eftoifhjzpfaeaMumif;? r,fav;tcspfudk&&ef
Budrfzefrsm;pGm BudK;yrf;cJhaMumif;ESifh tcspfwnf;[laom oHa,mZOfBudK;ESifh
q,fjyefq,fcg&pfywfí xm;cJhaMumif;wdkUjzifh tav; teufxm;um zGJUqdkxm;
aMumif;awGU&ygonf/

1
-,if;-/
2
ewf&Sifaemif? 1963? 108/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 311

pmqdke0a';BuD;onf tcspfbGJUudk zGJUqdk&mwGif cspfolr,fav;\ touf


t&G,fudkyg zGJUqdkxm;aMumif; awGU&ygonf/ touft&G,ftm;jzifh vufoif
qHxHk; xHk;umpt&G,f Eke,fysdKrspfolav;jzpfaMumif;? tom;ta&rSm a&Tpif
a&Tom;uJhodkU 0if;0gpdkajyum txGwftxdyfxm;& avmufatmif vSyolav;
jzpfaMumif; zGJUqdkxm;ygonf/ xdktaMumif;rsm;udk ]oGef;jrL;apGxef} csD rdk;awm
&wkwGif
oHk;abmfa&Gv,f? &GufoG,fauom? xHk;umpp?
&G&Gvufoif? a&Tpiftom;? vSxGwfxm;1
[lí zGJUqdkxm;ygonf/ xdkodkUzGJUqdkxm;&m <u,f0csrf;omí tqifhtwef;jrifh
rm;aom rdbrsm;u txdef;awmftcsDawmfwdkUjzifh csD;ajr§mufxm;aomrdef;uav;
jzpfaMumif; *kPfwifzJGUqkdxm;ygonf/
pmqdkewf&Sifaemif\ &wkrsm;wGif cspfolr,fav;\ t&G,fudk zGJU&mü
q,fausmfouf t&G,fjzpfaMumif; ]oufvnf;q,fjrwf} [lí xdrdpGmzGJUqdkxm;
aMumif; awGU&ygonf/
cspfolr,fav;onf trsdK;tEG,f pifMu,fjrifhjrwfí tjypfqdkzG,f r&Sd
atmif vSyolav;jzpfonf/ q,fausmfouft&G,f ydsKrspfEke,fNyD; ewforD;
av;ESifh EdIif;íyifr&avmufatmif vSyolav;jzpfaMumif; csD;usL; zGJUqdkxm;yg
onf/ ewfjynfajcmufxyfwGif cspfolr,fav;ESifh tvScsif;&nfwloludk &SmazG
a&G;,laomfvnf; awGU&efcufcJaMumif;wdkUjzifh *kPfwifzGJUqdkxm;ygonf/ avmu
obm0 udk,fhcspfolom tvSqHk;[k xifjrif,lqwwfMupjrJ jzpfygonf/ rdrd
cspfolonfom ewforD;ruvSyolav; jzpfaMumif;udk pmqdkewf&Sifaemif\
]&Tef;ajrUonfvQif} csD rdk;awm&wkwGif

1
e0a';? 1964? 151/
312 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

ajcmufjynfbHkol? &Sma&G;,lvnf; wl&cuf\? oufvnf;


q,fjrwf? ewfvnf;rEIef;? bkef;vnf;NzdK;nGefU? pifoefUrsdK;
rnf? jypfjcnfuif;a0;? vSNidrfhav;1
[lí zGJUqdkxm;ygonf/
awmifilacwfwGif ausmfMum; xif&Sm;cJhMuaom pmqdk jynfe0a';ESifh
ewf&SifaemifwdkU\ tcspfbGJUrsm;udk avhvm&mwGif e0a';BuD;u cspfol\
i,f&G,fEkysdKyHk? <u,f0csrf;omaom rdb todkif;t0dkif;wGif txdef;awmf
tcsDawmfrsm;ESifh ajr§mufpm;xm;olav;jzpfyHk? tom;ta& 0if;0gpdkjynfolav;
jzpfí ewforD;wrQ vSyolav;jzpfyHkwdkUudk tav;xm;zGJUqdkavh&Sdygonf/
xdkUjyif cspfolr,fav;ESifh awGUqHkonfhtcsdefae&m wdkUudkvnf; trSwfxifxif
tao;pdwfzGJUqdk wifjyxm;aMumif; awGU&ygonf/
pmqdkewf&Sifaemif\ tcspfbGJUrsm;wGifrl tcsif;vS? tqif;vS ESpfrsdK;
pvHk;jzifh cspfoltvSudk azmfusL;xm;onf/ pifMu,faomtrsdK;EG,frS qif;ouf
vmol q,fausmfouft&G,f ewforD;ru tvSaoG;MuG,fol? tjypfqdkzG,f
r&Sdatmif vSyol? bkef;usufoa&ESifhjynfhpHkol jzpfaMumif; wdkUjzifh cspfol
r,fav;\ tvSudk xif&Sm;ay:vGifvmatmif zGJUqdkxm;ygonf/ pmqdkESpfOD;vHk;
wGif tcspfESifhyufoufí tav;teuf wefzdk;xm;jrwfEdk;pGm cspfcJhyHkwdkUudk
ay:vGifatmifzGJUqdkxm; EdkifaMumif; awGU&ygonf/
pmqdkwdkUonf tcspfbGJUrsm;udk zGJUqdk&mwGif a&S;uay;vSLcJhzl;aom 'ge
ukodkvf? a&S;bkef; a&S;uHwdkUaMumifh cspfolr,fav;ESifh qHkqnf;cGifh&aMumif;
r,drf;r,dkif razmufrjyefaom arwåmjzifh cspfcGifh&aMumif;udkvnf; zGJUqdkavh
&SdaMumif; awGU&ygonf/
pmqdke0a';BuD;\ rdk;awm&wkrsm;wGif tjypfqdkzG,fr&Sdatmif vSyaom
r,fav;ESifh awGUqHkcspfMudKufcGifh&jcif;rSm a&S;ujyKcJhaom ukodkvfuH tudsK;quf
aMumihf jzpfaMumif;udk ]rGef;,drf;uvQif} csDrdk;awm&wkwGif
aemifESifhr,fom? Mur®mbufxpf? bkef;aMumifhjzpf&Sifh?
wifjypfr&Sd? rsufpdtm½Hk? BudKifeHUxHkonf? MuHKMuonfvnf;?
a&S;aumif;usdK;1
1
rdrdav;? a':? 2003? 140/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 313

[lízGJUqdkxm;&m armifESifhr,fonf a&S;ujyKcJhaom ukodkvfa&pufaMumifh


qHkqnf;cGifh&aMumif;udk ydkrdkay:vGifapygonf/
&wkbk&ifewf&Sifaemif\ rdk;awm&wkrsm;wGifvnf; a&S;ujyKcJhzl;aom
ukodkvfuHaMumifh cspfolr,fav;ESifh qHkqnf;cGifh&aMumif; zGJUqdkxm;onfudk
awGU&ygonf/ a&S;uay;vSLcJhzl;aom 'geukodkvfaMumifh r,fav;tay:
razmufrjyefaom cspfjcif;arwåmjzifh cspfcGifh&aMumif; zGJUqdkxm;ygonf/ xdkodkU
awGUqHkcspfBudKufcGifh&aMumif;ukd ]rajzmufjznf;yg} csD rdk;awm&wkwGif
razmufonf;csm? r,fhudkomvQif vSL'gay;zl;? a&S;aus;Zl;
aMumifh? wdrf;rl;rwnf? &Sd&onfudk2
[lízGJUqdkxm;ygonf/ cspfolr,fomvQif rdrd\ twdwfuHu nTefjyaom
zl;pmzuftrSef jzpfaMumif; pGJruf,HkMunfaeyHkudkvnf; ay:vGifapygonf/
awmifilacwfwGif xif&Sm;ausmfMum;cJhaom pmqdkjynfe0a';ESifh ewf&Sif
aemifwdkU\ tcspfbGJUrsm;udk EIdif;,SOfavhvm&mwGif pmqdkwdkU\ tawG;pdwful;
wlnDrI&Sdonfudkvnf; awGU&ygonf/ e0a';&wkwGif cspfolr,fav;ESifh pwif
awGUqHkcsdefrSpí cspfolESifh ywfouforQaom taMumif;t&mwdkUudk tao;pdwf
zGJUqdkxm;onfh xl;jcm;csufudkawGU&ygonf/
pmqdk ewf&Sifaemif\ rdk;awm&wkwGifrl cspfolr,fav;\ rsdK;½dk;ADZ
jrifhjrwfaMumif; bkef;usufoa&ESifhjynfhpHkí pdwfoabmxm; wnfMunfolav;
jzpfaMumif; tav;xm;zGJUqdk avh&Sdygonf/ cspfívS? vSí cspfrdjcif; jzpfaMumif;
wdkUudk zGJUoDxm;Muav&m e0a';ESifh ewf&Sifaemif wdkU\ &wkrsm;wGif tcspfESifh
tvSonf wpfom;wnf;jzpfaeaMumif; awGU&ygonf/

awmifilacwf pmqdk e0a';BuD;ESifh ewf&Sifaemif wdkUonf ppfonf


pmqdkawmfrsm; jzpfMuygonf/ ppfxGufcsdefwGif cspfolESifh cGJcGmae&aomaMumifh
cHpm;&aom tvGrf;a0'emudk pmqdkwdkU\ rdk;awm&wkrsm;wGif awGUjrifEdkifyg
onf/

1
e0a';? 1964? 137/
2
ewf&Sifaemif? 1963? 114/
314 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

armifr,fwdkU\tvGrf;udk zGJUqdk&mü ppfonfarmiftm; r,fav;vGrf;ae


&SmrnfhtaMumif;udk r,fbGJU&wktjzpf zGJUqdkavh&Sdygonf/ ppfajrjyif&Sdarmifonf
vnf; r,fav;enf;wl owd& wrf;wum vGrf;aqG;aernf[k awG;xifae[ef
udk armifbGJU&wktjzpf zGJUqdkMuygonf/ tvGrf;bGJUrsm;udkzGJUqdk&mwGif Moumo
avmu? &moDobm0ywf0ef;usifwdkUudk aemufcHtjzpfxm;í zGJUqkdavh&SdaMumif;
awGU&ygonf/ ppfxGufcsdefwGif cspfolESifhcGJcGmaeMu&onf/ xdkUaMumifh rdrdwdkU
&if0,f cHpm;aeMu&aom vGrf;aqG;rIwdkUudk &wkpmom;wdkUwGif xif[yfapcJhMu
ygonf/ ,if;wdkU a&;zGJUaom rdk;awm&wkuAsmrsm;wGif pmqdkwdkU\tvGrf;
cHpm;csuf wdkUudk avhvmawGUjrifEdkifygonf/
pmqdkwdkUonf ppfonf pmqdkrsm;jzpfMu&m ppfcsDxGufcsdefwGif cspfolwdkU
bm0 tcsif;csif; trSmpum;a>ccJhMuonf/ ppfajrpcef;rS tvsiftjref jyefvm
rnfjzpfaMumif; cspfolr,fav;tm; rSmMum;cJhygonf/ odkUaomf ppfa&;ppf&mwdkU
[lonf BudKwifrSef;qí &paumif;aomt&m r[kwfay/ ppfcsDwufpu rSmcJh
aom uwdpum;rwnfEkdifojzifh usefaeolr,fav; vGrf;aqG; aernf? Xdk
tvGrf;pdwfaMumifh nd§K;EGrf;aernfwdkUudk ppfonfarmiftaejzifh ylyefaerd&Sm
onf/ þodkU armifjyefvmrnfh&ufudk vufcdsK;a&wGufí arQmfvifhapmifhpm;um
wrf;wylaqG;aernfh tjzpfudk ]MuH&Smrdacs} csD rdk;awm&wkwGif
csDpOD;u? rul;aEGvQif? a&mufrnfxifí? 0rf;wGifrSwfydkuf?
vTwfvdkufrd&Sifh? wdrfwdkufajcmif;ajcmif;? avvQifavmif;u?
waygif;wefcl;? usL;avwdkUvSnfh? Mumarm\[k? ajzjznfh
0rf;0,f? qHrjc,fonf? MumES,fcsnf;vs? vSyfvdrfhrnf 1
[lívnf;aumif;?
r&Tifa,mif;EGrf;? aeaMumifh orf;onf? a&csrf;um;a0;?
yef;MumarT;odkU? Nidrfhav;pvS? qif;jrjronf/ aysmif;ys
2
puf&m acGvdrfhrnf

1
e0a';? 1964? 141/
2
-,if;-? 145/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 315

[lívnf;aumif; zGJUqkdxm;ygonf/ rdrdtm;vGrf;aompdwfjzifh puf&mcGif0,f


r&Tifrys EGrf;vs aernfh cspfolr,fav;tjzpfudk cspfolarmiftaejzifh awG;awm
ylyefaeyHkudk ay:vGifatmif zGJUqdkxm;ygonf/
ewf&Sifaemif\ rdk;awm&wkrsm;wGifvnf; ppfajrjyifwGif Mumanmif;ae
aom cspfolarmif jyefvmrnfhowif;udk arQmfvifhapmifhpm;um vGrf;aeaom
cspfolr,fav;\ toGifudk ]rnf;rQywfvnf} csD rdk;awm&wkwGif
vSrSefuif;rl? cspfwif;Mum;csif? vifhvsufyifwnfh? &nf;xif
1
Nidrf;0g? vajrmfMumodkU? yrmoP²mef? &Sdvdrfh[efudk
[lízGJUqdkxm;ygonf/ r,fav;u cspfolarmiftm; arQmfvifhaeyHkudk va&mifudk
iHhvifhaeonfh ukrkj'mMumESifh cdkif;EIdif;zGJUqkdxm;onfrSm tH0ifcGifus vdkufzufrI
&SdvSygonf/
pmqdke0a';\ tvGrf;bGJUrsm;wGif cspfolarmifppfajrpcef;wGifMumanmif;
aeonfudk EIwfrS xkwfazmfrajymbJ taMumif;b,fodkU&Sdí ppfajrpcef;wGif
Mumanmif;aeaMumif; zGifh[ rar;&uf&Smonfh r,fav;\tjzpfudk awG;um
oem; u½kPm oufrdaMumif;ukd ]wpdwfpdwfvQif} csD rdk;awm&wkwGif
wxdwfxdwfvQif? acGNrdwfqHp? jyifrjywnfh? EIwfrS jcnf
rGuf? rjrGuforf;rJ? ESvHk;xJu? ol&Joufa0? MuifaqGrsdK;
&Snfh? Mumarm\[k? wonfAsL[m? &Hcgrwif? qHrQifjrL
zsm;? xdyfem;r0Sef? rjyefarhwHkU? rvSKHUvScsif? 0rf;wGifrSwf
axG? wnf;csKyfaeí2
[lía&;zGJUxm;ygonf/
pmqdkewf&Sifaemifonf rif;nDrif;om; ppfonfawmfjzpfonfhtm;avsmf
pGm ppfcsDxGuf&onf/ aejynfawmfwGif usefcJh&Smaom cspfolr,fav;onf
ppfajrpcef;rS cspfolarmif jyefvmawmhrnf[k owif;Mum;aeyg aomfvnf;
cspfolarmif a&mufrvmcJhyg/ aeUaeUnn armifjyefvmrnf[laom todESifh

1
ewf&Sifaemif? 1963? 99/
2
e0a';? 1964? 145/
316 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

apmifharQmfaecJhygonf/ rnfonfhtaMumif;aMumifh Mumjrifhaeonfudk rar;&uf


bJ vGrf;qGwfae&aMumif;ukd ]waygif;upif} csD rdk;awm&wkwGif
aeUna&mufvSm? Mum;umMum;jyef? rrSefwdkUbl;? aEGOD;udk rQ?
aeUnrjynfh? xifwHkvSnfh&Sifh? b,fonfha&;&m? ppfajr
wm0,f? aMumif;csm&SdaxG? jrifharmav[k? rif;aerSmouf?
rar;&ufwnfh1
[lía&;zGJUxm;ygonf/ cspfolarmifukdwrf;wum tvGrf;a0'em cHpm;ae&yg
aomfvnf; odkodkodyfodyf&Sdav[ef? tvdk rus[ef? tjypfwif[efwdkUjzifh
rdef;uav;wdkU\ obm0ESifh xif[yfum tvGrf;udk yDjyifatmif zGJUqdkxm;
aMumif; awGU&ygonf/
&wkpmqdkwdkU\ rdk;awm&wkrsm;wGif rdk;&moD\ obm0aemufcHjzifh
tvGrf;udk azmfusL; zGJUqdkxm;aMumif; awGU&ygonf/ rdk;onf azmfuGma0;oltm;
tvGrf;ydkatmif zefwD;wwfonfudk owdxm;rdMu[efwlygonf/ xdkUaMumifh
tvGrf;cHpm;csufudk zGJUqdk&mwGifrdk;&moDobm0udk tvGrf;aemufcH yef;csDum;csyf
ozG,f xnfhoGif;zGJUqdkxm;ojzifh tvGrf;bGJUudk ydkítm;aumif;vmapygonf/
tvGrf;aemufcHyef;csDum;wpfcsyftjzpf rdk;o½kyfudk OD;pGmzGJUNyD;rS cspfazmf
uGJolr,fav;rSm tvGrf;cHpm;csufaMumifh EGrf;vsnd§K;acGaeyHk tvGrf;o½kyfudk
azmfusL;zGJUqdkxm;ygonf/ ]xpfjrnf½dkufí} csD rdk;awm&wkwGif
xpfjrnf½dkufí? wdrfwdkuf0ef;usif? ywfukef;qifvsuf?
aumif;uif w&Snfh? pufoGm;jynfhrl? Ncdrf;wnfhrnH? ysHvnf;
rpJ? 0JumckefawG;? zGJao;raus? apGBuD;apGí? a0a0xyfqifh?
MuL;{&ifhaomf? tHk;jzifhrSDjrJ? ETJ;vnf;rwwf? aysmif;nGwf
acGacG? ajzír&Tif? vufiifnd§K;i,f? EGJUEGJUoG,fudk? ae0,f
csdefoifh? yGifhrnfvifhonf? MumESifhrwl? vSnfh avavm2
[lízGJUoDxm;ygonf/
aumif;uifwpfcGifvHk; rkd;om;wdrfwdkufwdkUjzifh jynfhaeygonf/ ywf0ef;
usif wpfckvHk; rdk;Ncdrf;oHwdkUjzifh qlnHvsuf&Sdygonf/ rdk;pufrdk;aygufwdkUuvnf;
1
ewf&Sifaemif? 1963? 105-106/
2
1e0a';? 1964? 132/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 317

tqufrjywfusum tapGBuD; apGí &GmoGef;aeygonf/ þodkUapGí &Gmaeaom


rkd;aMumifh cspfazmfa0;ol r,fav;rSm ajzrqnfEdkifatmif vGrf;aqG;ae&ygonf/
rSDtHk;xufwGif aysmif;ysñGwfacGvsuf &Sdaeygonf/ r,fav;\ EGrf;vsaeaom
toGifukd y'kr®mMumyef;\ toGifESihf yrmjyKumzJGUqkdxm;ygonf/ y'kr®mMumyef;
yGifhvef;&ef aea&mifjcnfudk iHhvifhyHkESifh cspfolarmifjyeftvmudk apmifhpm;ae&
onfh r,fhtjzpfudk cdkif;EIdif;zGJUqdkxm;&m r,fav;\ tvGrf;rSm ydkrdkay:vGif
xif&Sm;vmapygonf/
pmqdkewf&Sifaemif\ rdk;awm&wkrsm;wGifvnf; &moDobm0udk aemufcH
jyKvsuf tvGrf;udk zGJUqkdxm;aMumif;awGU&ygonf/ aEGaESmif;vtcgwGif
,k*E¨dK&fawmifqDu rdk;om;rdk;wdrfwdkUjzifh a0arSmiftHkUysum rdk;Ncdrf;oHwdkUjzifh &ifh½l
[pfa<u;vmygonf/ rdk;oHay;½Hkru avjyif;uyg aMumufrufzG,faumif;
atmif wdkufcwfvmygonf/ þodkUaom &moDobm0 tajctaewdkUu
azmfuGma0;olwdkUtm; onf;tljywfatmif aMuuGJ0rf;enf;rIukd jzpfapygonf/
ewf&Sifaemif\ ]qGwfysHUbG,fatmif}csD rdk;awm&wkwGif
qGwfysHUbG,fatmif? ,k*efawmifu? a0arSmiftHkYys? aEG
aESmif;vukd? jcdrfhrQoHav;? &ifh½la<u;u? eD;a0;ywfuHk;?
wkdif;tvHk;0,f? nGwf½Hk;Mumwl? azmfenf;olwkdY? onf;tl
jywfacgif? a<uvG,fatmifvQif? avaqmifjyif;xef?
aMumufzG,fvGefpG1
[lí &moDobm0\ yHhykd;axmufulrIaMumifh cspfazmfa0;olwkdY\ tvGrf;rSm ykdrkd
ay:vGifvmaMumif; awGU&ygonf/
pmqkdewf&Sifaemifonf aEGaESmif;v rkd;&GmoGef;yHkukd aemufcHjyKí ppfxGuf
armifukd vGrf;qGwfwrf;wae&aom r,fav;\ tvGrf;ukd zJGUqkdxm;aMumif;
awGU&ygonf/ ]aEGaESmif;&ufvQif} csDrkd;awm&wkwGif
acGaysmif;vsufyif? raysmf&Tifwnfh rdcifxdef;,? nDraqG rsdK;?
odcefYpkd;í rn§dK;ap&? rGwfacsrsufESm? auomqD&Trf;?
ylonfh0rf;ukd? rEGrf;apatmif? om½kyfaqmifí? wHha,mif
csKyfajz? aeapckdufukd? rnf;rkduftHk;ys? ajrmuf&yfuvnf;?

1
ewf&Sifaemif? 1963? 89/
318 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

tp½kdufqifh? usL;vm&ifhí? avESifhrdk;yg? &GmvSmxyf


avmif;1
[lí zJGUqkdxm;ygonf/ &moDobm0aemufcHaMumifh r,fav;\ tvGrf;rSm ykdrkd
xif&Sm;ay:vGifvm &ygonf/ raysmfEkdifr&TifEkdifbJ vGrf;rdk;apGum n§dK;acGaeonfh
rdrd\toGifukd rdcifzcif? txdef; t,? aqGrsdK;rsm; rod&avatmif [efaqmif
umaecJhonf/ rsufESmn§dK;EGrf;raebJ rsufESmacsukd vdrf;jc,fxm;onf/
qHauomukdqDvdrf;í zD;oifxm;onf/ xkdodkY rdrdpdwfukd wnfjidrfatmif
xdef;csKyfxm;csdefwGif ajrmuft&yfqDu ava&mrkd;yg &GmoGef; wkdufcwfvmonf
rSm rdrdtm; wrif ESdyfpufavovm;[k xifrSm;vm[efwkdYjzifh rdef;uav;wkdY \
obm0ukd ay:vGifatmif azmfusL; zJGUqkdxm;ygonf/ azmfuGma0;ol? tvGrf;
"mwfcH&SdolwkdY\ cHpm;csufukdvnf; yDjyifatmifzJGUqkdxm;EdkifaMumif; awGU&yg
onf/
&Ha&TawmfwkdYtv,fwGif jydKifbufuif;atmif ewforD;wrQ vSyaom
cspfolr,fav; aysmfpH&m rif;aejynfawmfwGif rkd;&dyfrsm;qifaeawmhrnf jzpf
aMumif; zJGUqkdxm;ygonf/ xkdtaMumif;rsm;ukd e0a';\ ]MuH&Smrdacs} csDrkd;awm
&wkwGif
pH&mwday? aomhcgaEGü? rif;aeMuiSef;? vTwfwkuRef;om;?
jyifpGef;&a0? onf;zsm;a<uu? aqmfav0ef;Mu? awmifjyef
caomf? zkdrac:nD? zefwDzefwGwf? qGwfvGwf&uf,l?
jrifbdrlum;? onf;tla<uvk? a&GwpfpkwGif? twkrajrmf?
qif;ewfausmf\? aeaysmf½kduf&m? wkdif;atmifcsm0,f? axG
vmvIvI? anmif;Ek&pfvdyf? a&Tjynfodyfonf;? ndK&dyfrnf;p?
pyfvdrhfrnf2
[kzJGUqkdxm;ygonf/ aEG&moD\ trSwfvu©Pmrsm;jzpfaom awmifjyefav
aus;iSufarmifESHwkdY\ MunfEl;zG,fjrifuGif; &GufEkuav;rsm; rkd;om;rkd;wdrf wkdY
jzifh om,mMunfEl;zG,f &moDobm0 ½Icif;rsm;ukd xnfhoGif; a&;zJGUxm;&m
tvGrf;bJGUukd ykdí ½kyfvHk;<uvmatmif taxmuftul jzpfapygonf/

1
ewf&Sifaemif? 1963? 120/
2
e0a';? 1964? 141/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 319

pmqkdewf&Sifaemifuvnf; ppfc&D;wpfavsmufwGif awGUjrif&aom


awmawmifa&ajr obm0½Icif;wkdY\ om,mMunfEl;zG,ftoGifwkdYuvnf;
azmfuGma0;olwkdYtzkdY tvGrf;ykdap aMumif;ukd ]xpfjrnfvkdrI} csDrdk;awm&wkwGif
jrpfem;urf;cGif? oJjyifawmawmif? yGifha,mifvkvk? &GufEk
vJhvJh? EGJUEJGUaESmif;aESmif;? iSufaygif;usL;oD? omrsdK;NyDu?
ETJrSD,k,? MuifayvSonf? arG;br,hfaqG? rrSmaevnf;?
q,faxGq,fxyf? pdwfvyfrvpf? vGrf;onfhjzpfESihf1
[lízJGUqkdxm;ygonf/ jrpfurf;wcGif oJaomifjyifwGif aus;iSufwkdYonf
om,mMunfEl;zG,f toHav;rsm;jzifh aw;oDaeMuum wpfaumifESihfwpfaumif
w,kw, ETJrSDaeMuonf/ awmawmif0ef;usifwGifvnf; yGihfvkeD;eD; yef;zl;yef;iHk
&GufEkwkdYjzihf MunfEl;vGrf;armzG,ftoGifukd aqmifaeMuygonf/ þodkY om,m
MunfEl;jrifuGif;wkdYaMumifh r,fav;rSm cspfolarmiftm; q,fjyefq,fqwkd;í
vGrf;armae&Smonf/
awmifilacwfpmqkde0a';ESihf ewf&SifaemifwkdYonf rkd;awm&wkrsm;wGif
armifr,fwkdY\ tvGrf;ukd zJGUqkd&mü owåavmu&Sd aus;iSufwkdY\ om,mpGm
wGefusL;oHukd aemufcHjyKívnf; zJGUqkdavh&SdMuygonf/ pmqkde0a';BuD;\
rkd;awm&wkwGif r,fav;u cspfolarmiftm; owd& vGrf;qGwfaepOfwGif
Ak'¨o&Pyef;yifay:rS ydefn§if;iSufuav;onf oH&SnfqJGum wGefusL;vm
aMumif;jzifh zJGUqkdxm;ygonf/ xkdokdYav;av;wJGUwGJU wGefusL;aejcif;onf
r,fav;tm; tvGrf;ykd ap&ef wGefusL;vmonf[k awG;xifrd[efukd
]rnf;bdonfvnf; rnf;bdonf}csD rkd;awm&wkwGif
MuL;jrnfoDav;? wajc;ajc;vQif? vGrf;a&;r,fhwl? vGrf;ap
[lokdY? &ifh½lxl;vnf? MuL;ajrmufjrnfaomf? trnfAk'¨
o&P[k? omvSrnf&if;? yef;yifrif;0,f? ydefn§if;vnf;
usL;? av½l; vnf;xef? rkd;vnf;oGef;aomf2
[lí zJGUqkdxm;ygonf/ rdrdrsufpda&SUwGif awGUjrif&aom jrifuGif;orQonf
tvGrf;"mwfcH&SdolwkdYtzdkY vGrf;p&m[kyif awG;wwfjrifwwfyHk vlobm0ukd
vnf; azmfjyxm;ygonf/
1
ewf&Sifaemif? 1963? 117/
2
e0a';? 1964? 150/
320 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

pmqkdewf&Sifaemif\ rkd;awm&wkwGifvnf; owåavmu 0ef;usifukd


aemufcHjyKí tvGrf;ukd zJGUqkdxm;aMumif;awGU&ygonf/ ppfajrjyifa&mufcspfol
armifu aejynfawmfwGif usefcJhaom r,fav;tm; vGrf;qGwfwrf;waepOf
OMoiSufuav;onf om,mMunfEl;zG,ftoHav;jzihf wGefusL;vmygonf/
xkduJhokdY wGefusL;aejcif;onf rdrdtm;tvGrf;pdwfykdatmif jyKaeoavm[k awG;rd
jyefygonf/ xkdtaMumif;rsm;ukd ]tmumooGef} csD rdk;awm&wkwGif
okdYvnf;touf? MuifbufMuifol? twlrpHk? a0;wHkí
rQ? wonfvnf;aumif;? taysmif;twdrf;? t,drf;tacG?
&Sdavap[k? a0umrQarm? vGrf;n§da&mokdY? OMoazmf&Sm?
cspfoHomESihf/ / ETJvmonfvnf; wa&;Eld;1
[lí zJGUqkdxm;ygonf/ wpfa&;Ekd;Mum;vkduf&aom Muifazmf&Smaeonfh OMo
iSufi,f\ om,mpGm wGefusL;oHuav;uyif armifhtm; azmfuGma0;olcsif;
vGrf;azmfvGrf;zufn§daeovm;[k xifvm[ef pdwful;OmPf uGefYjrL;zJGUoDxm;
aMumif; awGU&ygonf/
xkdYjyif pmqkdewf&Sifaemifonf Moumo avmu0ef;usifukd zJGU&mwGif
awmawmif&*HktwGif;&Sd opfyifyef;refwkdY\ zl;yGifhae[efwkdYukdyg tao;pdwf
zJGUqkdavh&SdaMumif; awGU&ygonf/ awmjrdKifwGif;&Sd opfyifwkdifwGif &GufEkzl;yk&pf
av;rsm;jzifh vSypdrf;pdkvsuf &Sdygonf/ rdk;&moDjzpfí yGifhvkvktzl;tiHk uav;
rsm;rSm qefuJGaphav;rsm; MuJyufxm;ouJhokdY &Sdaeygonf/ tjzLa&mif? tjym
a&mif? t0ga&mif tzl;tiHkao;ao;av;rsm;uvnf; yif,Hzsm; xufwGif
tpDt&DESihfay:xGuf aeMuygonf/ a&mifpHkyef;rsm;zl;yGifhvsuf om,mvSyaom
awmjrdKifxJwGif aus;iSufuav;rsm;onfvnf; todkufwGif;rS bmombm0
tavsmuf om,mEJGUaESmif;aomtoHav;rsm;jzifh zkdrac:xl; &TifjrL;vsuf &Sdae
Muygonf/ þuJhokdYaom om,mMunfEl;zG,f jrifuGif;wkdYukd jrif&avwkdif;
aejynfawmfwGif usef&pfcJhaom r,fav;ukd wrf;w vGrf;armrdjyefygonf/
r,fav;taejzihf cspfolarmiftm;vGrf;&onfh tvGrf;rsm;u qifhuJqihfuJyif
jzpfae&mawmhrnf[k awG;awmcHpm;rdaMumif;ukd ]wq,hfESpfcGif} csDrdk;awm&wk
wGif

1
ewf&Sifaemif? 1963? 118/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 321

tv,f&pfqif? &*HkcGifvnf;? ndKcif&Gufcsyf? vSyfvSyfvS


wifh? jruHk;qihfokdY? edrfhjrihfyifwkdif;? qkdif;qkdif;vlvl? tjzL
tjym? t0gwcsdKU? rkd;yef;wkdYonf? cgokdYvkdufMu? iHkp qefuJG?
MuJumay:xGuf? aus;iSuf okdufwGif;? vnfcsif; wifí?
om&Tif,SOfazmf? rESifhaysmfvsuf? pkdufac:oem;? 0rf;yg;
zG,fyif? vlYtoGifukd? jrif&bdrl? Zmwd atmifcsm? a&Tjynf
omü? uvsmig;&yf? ajcmufjypfvyfom;? csnf;vQyf ndK0g?
rGwfjymvJhvJh? EGJUonfwkdYESihf? vGrf;wmjrifcJh? xyfqifh
nGwfacG? onf;avavESifh1
[lízJGUqkdxm;ygonf/ pmqkdewf&Sifaemifonf owåavmu0ef;usif Moumo
avmu0ef;usif wkdYukd aemufcHjyKí tvGrf;bGJUrsm; zGJUoD&mwGif &*HktwGif;&Sd
opfyifyef;refwkdYu &moDtvkduf tvSqifMuyHk? aus;iSufom&umwkdYuvnf;
zkdrwlpHkETJaysmfaeyHkwkdYukd tao;pdwfzGJUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/ xkdokdYaom
om,mMunfEl;zG,f jrifuGif;wkdYaMumifh aumif;jcif;ig;jzmESihf jynhfpHkí tjypf
ajcmufyg;uif;atmif vSyaom cspfolr,fav;tm; ykdí vGrf;qGwfwrf;wrd
aMumif; zJGUqkdxm;ygonf/
awmifilacwfpmqkd jynfe0a';BuD;ESihf ewf&SifaemifwkdY\ rkd;awm&wk
rsm;rS tvGrf;bJGU rsm;ukd EIdif;,SOfavhvm&mwGif ppfcsDoGm;aom cspfolarmifukd
apmifharQmfum vGrf;ae&aom r,fav;\toGifukd aea&mifxdaomMum? a&csrf;
ESihfa0;aom Mumyef;ESifhEIdif;í EGrf;vsaernfhtaMumif; wkdYjzifh e0a';BuD;
zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/ xkdYjyifppfajrjyifwGif Mumanmif;aeí cspfol
armifjyefvmrS &Tifvef;&rnfh r,fav;tjzpfukd aea&mifjcnf&rS yGifhvef;&rnfh
y'kr®mMumyef;ESifhvnf; yrmjyKí zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/ &moDobm0
ESihf Moumo avmu0ef;usifukd aemufcHjyKívnf; tvGrf;ukdzJGUqkdxm;aMumif;
awGU&ygonf/ xl;jcm;csuftaejzifh tvGrf;bJGUrsm;wGif orm;½kd;us OMoiSuf
wGefoHukdom zJGUqkdavh&Sd&m e0a';BuD;onf Ak'¨o&Pyef;yifay:rS ydefnif;
iSuf\ wGefusL;oHESihftvGrf;ukd zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/
pmqkdewf&Sifaemifonfvnf; tvGrf;bJGUrsm; zJGUqkd&mwGif cspfolarmif
jyeftvmukd arQmfvifhapmifhpm;um vGrf;ae&&Smaom r,fav;\ tjzpfukd
1
-,if;-? 112/
322 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

va&miftm; arQmfvifhapmifhpm;í yGifhvef;&aom ukrkjcmMumyef;ESihf EIdif;um


zJGUqkdxm;ygonf/ xkdYjyif cspfolarmifppfajrjyifwGif Mumanmif; ae&jcif;rSm
taMumif;b,fokdY&Sdí MumaeaMumif; odvkdaomfvnf; rar;&ufbJ rsdKodyfum
vGrf;ae&aMumif; zJGUqkdxm;ygonf/ cspfolarmiftm; vGrf;ae&onfhtaMumif;ukd
rdbaqGrsdK;rsm; rodatmif okdodyf0SufuG,fí vGrf;aeaom r,fav;\ tvGrf;
ukdvnf; zJGUonf/ aEGaESmif;&moD obm0ESihf Moumoavmu 0ef;usifwkdYukd
aemufcHjyKívnf; tvGrf;ukdzJGUonf/ awmawmif 0ef;usifukd zGJUqkd&mwGif
opfyifyef;refwkdY\ zl;yGifhaeyHk? aus;iSufarmifESHwkdY\ bmombm0 tavsmuf
zkdroHay;um MunfEl;vGrf;qGwfzG,f wGefusL;aeyHkwkdYjzifh tao;pdwf zJGUqkdavh
&SdaMumif; awGU&ygonf/ awmawmifa&ajr obm0ywf0ef;usifwGif om,m
MunfEl;zG,fjrifuGif;rsm;ukd awGUjrifav&wkdif; cspfolarmiftm; vGrf;qGwfwrf;
wpdwfwkdYrSm tcgrvyf jzpfay:vsuf&SdaMumif; wkdYjzihf zGJUqkdxm;ygonf/ rnfokdY
yifqkdap pmqkdewf&Sifaemifonf armiftvGrf;xuf r,ftvGrf;ukd ykdítqef;
wMu,fzJGUqkdavh&SdaMumif;ukdawGU&ygonf/ tvGrf;bJGUrsm;ukdzJGU&mwGif rdef;uav;
wkdY\ obm0ESihfukdufnDatmif zJGUqkdEkdifjcif;? &moDobm0ESihf Moumoavmu
0ef;usifwkdYudk tao;pdwf zGJUqkdEkdifjcif;? rdrd\tvGrf;cHpm;csufrsm;ukd wpfyg;ol
&ifxJokdY ul;pufcHpm;vm&atmif zJGUqkdEkdifjcif;wkdYaMumifh &wkwHcGefpdkuf pmqkd
tjzpf xif&Sm;aejcif;jzpfygonf/

awmifilacwfpmqkd jynfe0a';BuD;ESihf ewf&SifaemifwkdY\ rdk;awm&wk


rsm;wGif armifr,fwkdY\ tcspf? tvGrf;qkdif&mcHpm;csufESifh tawG;pdwful;rsm;
ukdvnf; xnfhoGif; zJGUqkdxm;aMumif; avhvmawGU jrifEkdifygonf/
cspfrIa&;&mESihfywfoufí cspfolarmifonf rdrdtcspfckdifjrJaMumif;ukd
wpfzufom; ,HkMunfvufcHvmatmif usdefwG,f ajymqkdcJhygaomfvnf; uwd
opömrwnfaomaMumifh &ifem&aom r,fav;\ cHpm;csufrsm;? tcspfESifh
ywfoufí ,HkrSm;oHo,tawG;pdwfrsm;ukd rkd;awm&wkrsm;wGif xnhfoGif;
zJGUqkdxm;ygonf/ xkdYtjyif ESpfukd,fwl cspfMunfjzLcJhjyD;rS cspfolarmifu
a&Smifwdrf; aoGznfcJhojzifh cHpm;&aom r,fav;\ aomua0'emwkdYukd zJGUqkd
xm;aMumif;vnf; awGU&ygonf/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 323

e0a';BuD;\ rkd;awm&wkwGif pum;rwnfaom cspfolarmifaMumifh


r,fav;\ cHpm;csuftzGJUrsm;ukd awGU&ygonf/ armifESihfr,fwkdYonf pdwfwl
ukd,fwl cspfMunfjzLcJhMuygonf/ ,cktcg armifu r,fav;tay: a&S;u
ajymqkdcJhaom uwdpum;rsm; rwnfEkdifbJ vspfvsL½Iaeygonf/ r,hftay:
xm;&Sdaom cspfjcif;arwåmwkdYrSmvnf; ,kwfavsmhwGefUwkdaeaMumif;? r,fav;
taejzifh tonf;ESvHk;wkdY a<uvkrwwf ylavmifpGm cHpm;ae&aMumif;wkdYukd
]oefwGif;0gvQif} csD rdk;awm&wkwGif
onfvsmpdwfwl? r,fwrlvnf;? vspfvsLwGefUwkd? rnfokdY
pum;? rlxm;cRwfvGJ? a&S;ESihfuJGaomf? onf;xJaysmif;ys?
ylarmvS\1
[lí zJGUqkdxm;ygonf/ cspfolarmif\uwdpum;rwnfrI? rdrdtay: vspfvsL½IrI
wkdYaMumifh cHpm;vm&aom r,fav;\ &ifemzG,fcHpm;csufwkdYukd awG;jrifvm&
ygonf/
pmqkd\ ]rGef;csufya&Smif} csD rkd;awm&wkwGif
&mZlob? blrpkd;&ef? xGwfbkef;oefrl? aoGvSefa,mifa,mif?
cGma&Smifvkdvkd? qkd>rufbdav? &ufaomaxGukd? uka#axmif
&m? ESpf&SnfMumvnf;? b,frSmarhusef? MuifqvGefcJh2
[lí zGJUqkdxm;ygonf/ þtzGJUwGif wpf&maomxD;aqmif;rif;wkdY\ t&Sifocif
bkef;wefckd; BuD;jrwfvSaom cspfolarmifonf r,fav;ukd cspfjrwfEkd;cJhygonf/
okdYaomf,cktcg r,fav;tm; aoGznfvkd[ef? a&SmifvTJvkd[efrsm;jzifh
cspfolarmifu &ufpufaom pum;rsm;qkdcJhygonf/ xkdokdYaom pdrf;um;onfh
pum;rsm;ukd r,fav;taejzihf ESpf? vrnfrQMumjrifhaomfvnf; rarh &ufEkdifyg/
cspfolarmiftay: pdwfremEkdifbJ cspfcifMuifemrIrsm;om wkd;yGm;aeaMumif;wkdYjzihf
cspfolpGefYcGmjcif; cH&&Smaomr,fav;\ &ifeifhzG,fcHpm;csufukd ay:vGifvm
atmif zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/
pmqkdewf&Sifaemif\ rkd;awm&wkwGif rdrd\tcspfckdifjrJaMumif; usdefqkd&m
ü topfxyfrH usdefqkdp&mrvkdawmhygaMumif;? xkdokdYusdefqkdjyD;aemuf r,fhtay:

1
1e0a';? 1964? 133/
2
-,if;-? 138/
324 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

opömazmufzsufaeygaMumif;wkdYjzifh zJGUqkdxm;aMumif; awGU&onf/ xkdYaMumifh


r,fav;taejzihf &ifemzG,f&mcHpm;csufrsm; awGUMuHKcHpm;ae&aMumif;ukd ]b0*f
uyif} csD rkd;awm&wkwGif
0rf;wGifrSwfacG? wdrfjrKyfae&Sifh? axGaxGcc? ysysom anmif;?
nHhnHhacsmif;ESihf? ,HkaMumif;r,fhrSm? opöm>rufqkd? usdefrsdK;ukd
vnf;? jrifhrdk&fESihfrQ? EIdif;ruwnf;? rmCrvGwf? ewfvnf;
rusef? "d|mefjrwfEkd;? ½kdnGwfusdK;onf? usdefrsdK; azGESnf?
pifawmhonf1
[lí zJGUqkdxm;ygonf/ cspfolr,fav;,Hkatmif trsdK;rsdK;usdefqkdcJhaomfvnf;
uwdopömrwnf aom cspfolarmifaMumihf &ifem&aom r,fav;\ cHpm;csuf
ukd awGUjrifvm&ygonf/
wpfzef awmifilacwfpmqkdewf&Sifaemif\ rkd;awm&wkwGif pum;<u,f
vGef;aom cspfolarmiftay: awG;jrifcHpm;&aom r,fav;\ cHpm;csufukdvnf;
zJGUqkdcJhjyefonf/ cspfolarmif\ ajympum;rsm;onf r,fav;twGuf ,HkrSm;zG,f
jzpfapcJhaMumif; cspfolarmif\ uwdpum; rwnfrIESifh a0hvnfvnf jyKrl
wwfyHkwkdYonf wefcl;avESihfwlaMumif; zJGUqkdcJhygonf/ xkdtaMumif; rsm;ukd
]jyqef;rqif}csD rkd;awm&wkwGif
,HkrS,HkrSm;? wpfyg;trSwf? awG;cRwfayawmif;? olESifhaygif;
í? aEGaESmif;vrS? awmifu awmifajrmuf? a&SUaemuf
axmihf,Gef;? rnfrSef;rjrif? rxifwyfwyf? &Spf&yfvnfauGU?
qkdoa&GUrl? b,fa0hnmul;? yHkrxl;onf? wefcl;avESihf
avsmhawmh\2
[lízJGUqkdxm;ygonf/ uwdopömrwnfaom cspfolarmif\ tjyKtrlESihf pdwf
oabmxm;tay: awGUjrifcHpm;&aom r,fav;\ cHpm;csufESihf tawG;pdwful;
wkdYukd awGUjrifvm&ygonf/

1
ewf&Sifaemif? 1963? 102/
2
-,if;-? 107/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 325

cspfolarmiftaejzihf cspfolrsm;pGm&Sdaejcif;onf r,fhtay: twnfwus


cspf&mra&mufaomaMumifh cspfolarmifonf wnfMunfrSefuefaom pum;ukdom
qkdoifhaMumif; ]rnf;rQ qifonf} csD rkd;awm&wkwGif
enf;rSMuifonf? rsm;vQifcspfwnf? rusrnfaMumifh? vGrf;
onf 0dk;0g;? pum;rvGifh? aepwifh&Sifh1
[lí zJGUqkdxm;ygonf/ uwdopömrwnfaom cspfolarmif\ tjyKtrlESihf pdwf
oabmxm;tay: awGUjrifcHpm;&aom r,fav;\ cHpm;csufESihf tawG;pdwful;
wkdYukd awGUjrifvm&ygonf/
wpfzefcspfolarmifonf r,fav;tjyif tjcm;wpfa,mufukd toufcsif;
vS,fí cspfjrwfEkd;aejyefygonf/ r,fav;\pdwfu r,HkMunf0HhaMumif;ukd
]rnf;rQqifonf} csD rkd;awm&wkwGif
olESihfolES,f? oufvS,frwwf? MunfnGwfonfjzpf? Mum
vpfumum? r,fhrSmwpfcsdKU? olokdYa&mufjyef? ruefajrrkd;?
qkdprsdK;xuf? eef;½kd;&G,fysdK? vGefíqkdvnf;? pdwfukd<uif;rJh?
odavcJhokdY? jcdrf;zGJU ,HkbG,f? r,fha0a0;ap2
[lí zJGUqkdxm;ygonf/ uwdopömrwnfaom cspfolarmiftm; jcdrf;ír&Gmaom
rkd;ESihf Oyrmoabm wifpm;um zJGUqkdxm;onf/ uwdpum; rwnfaom
cspfolarmifaMumifh cHpm;&aomr,fav;\ cHpm;csufESihf tawG;pdwful;rsm;ukd
ay:vGifpGm awGUjrifvm&ygonf/
e0a';\rkd;awm&wkwGif cspfolarmifonf aemifaomtcg bk&ifrif;jrwf
\ tm;xm;&aom trwfppfolBuD; jzpfvmvQif rdrdtay: tcspfrwnf? uwd
opömaoGznfoGm;rnfukd r,fav;taejzifh awG;awmylyefae&aMumif; zJGUqkdxm;
ygonf/ xkdtaMumif;ukd pmqkd\ ]rnf;bdonfvnf; rnf;bdonf} csD rkd;awm
&wkwGif
bkef;oefrif;a&SU? &Javhpifppf? rwfBuD;jzpfvQif? tcspf
rwnf? vnfwkdYtHh[k? wpkabmv,f? r,fatmufarhaomf3
1
ewf&Sifaemif? 1963? 97/
2
-,if;-/
3
e0a';? 1964? 150/
326 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

[lí zGJUqkdxm;ygonf/ r,fav;taejzifh cspfolarmifonf trwfppfolBuD;


jzpfvQif uwdopöm rwnfaoGznfawmhrnf[k awG;awmylyef&aom cHpm;csuf
ukd awGUjrifEkdifygonf/
pmqkdewf&Sifaemif\ rkd;awm&wkwGifvnf; cspfolarmifonf ZrÁL'Dyg
vufsmawmifuRef;wGif a&S;bkd;avmif;awmf? ab;avmif;awmfwkdYuJhokdY bdodufcH
ajr§mufí rif;tjzpfokdYa&mufvQif rdrdtay:tcspfrwnf uwdopömysuf,Gif;rnf
ukd pkd;&drfaomujzpfaeaom r,fav;\ cHpm;csufukd zJGUqkdxm;ygonf/ pmqkd\
]]vGrf;vS&mwGif}} csD rkd;awm&wkwGif
aomif;cGifvusfm? uRef;atmifcsm0,f? pMum&[wf? av;
rnfywfom;? rE¨wfwGifarm? ab;avmif;apmokdY? rkaemcH
ajrmuf? bdodufajr§mufí? uGef;ajymufobif? bHkomcGif
0,f? &Guf&SifvpfwGef;? axmifaexGef;okdY? jzefY0ef;&dyfjzL?
pHawmfrlu? ESpf[layoifh? vGrf;&ufjrifhcJh1
[lí zGJUqkdxm;ygonf/ cspfolarmifonf bkef;wefckd;BuD;jrwfaom rif;tjzpfokdY
a&mufvQif r,fav;tay: tcspfrwnf? opömaoGznfrnfukd pkd;&drfylyefaeaom
r,fav;\ cHpm;csufukd awGUjrifvm&ygonf/
pmqkdwkdYonf cHpm;csuftawG;pdwful;rsm;ukd zJGUqkd&mwGif rdrdwkdY\ b0
ywf0ef;usif tajctae tqifhtwef;rsm; rwlnDaomaMumifh zGJUqkdaom
taMumif;t&mwlaomfvnf; zGJUEGJU wifjyyHkcsif;? uJGjym;rI&SdaMumif; rdk;awm&wk
rsm;wGif awGUEkdifygonf/
e0a';\ rdk;awm&wkwGif cHpm;rIESihf,SOfaom tawG;pdwful;rsm;ukd zJGUqkd
xm;aMumif; awGU&ygonf/ ppfajrjyifwGif Mumanmif;aeaomaMumifh tif;0
aejynfawmfü usefcJh&Smaom cspfolr,fav;xH tvsiftjrefa&mufvkdvSaMumif;
pmqkd\ cHpm;csuftawG;pdwful;ukd ]]rnf;avcGav}}csD rkd;awm&wkwGif
oabmiSufwl? ysHwwfrlu? awG;,lrcG? a&mufcsifvS\2

1
ewf&Sifaemif? 1963? 103/
2
e0a';? 1964? 148/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 327

[lí zJGUqkdxm;ygonf/ xkdokdYzJGUqkdxm;&m cspfolr,fav;tm; awGUjrifvkdaom


qE´jyif;jyaeonfh pmqkd\ tawG;pdwful;ESifh cHpm;csufrSm ykdrdkav;eufvmap
ygonf/
pmqkdewf&Sifaemif\ rkd;awm&wkwGifrl cspfolr,fav;xH iSufuav;
ozG,f ysHoef;oGm; a&mufvkdaom tzJGUrsdK;ukd rawGU&ay/
pmqkdppfonfarmifonf rif;rIa&;&mrsm;aMumifh ppfajrjyifwGif ae&aomf
vnf; pdwftpOfrSmrl aejynfawmfwGif usef&pfcJh&Smaom cspfolr,fav;xHyg;
wGifom w0Jvnfvnf &SdaecJhygonf/ cspfolr,fav;tm; zl;awGUcsifygaomf
vnf; tcGifhromcJhay/ cspfoltm;vGrf;onfhpdwfaMumifh ppfxGuf cspfolarmif
taejzifh rdrdtdyfpuf&m teD;tyg;wGif cspfolr,fav;&Sdaeoa,mif xifrSwf
aerdygonf/ xkdokdYcHpm;csufESihf,SOfaom tawG;pdwful;rsm; jzpfay:aeyHkukd
]]wm&ufvukd}} csD rkd;awm&wkwGif
qufqufwkdif;yif? vGefíMuifonf? zl;csifaeUn? rGwfrGwf
vSukd? qHrQrwHh? vGrf;nGefYxyf&pf? ppfwyfajrwm? &yf&m
xl;jcm;? a0;avjim;vnf;? pufyg;wGifyif? xifwHka&;a&;?
cspfpdwfajy;onf? ra0;½Iajrmfrd\okdY1
[lí zGJUqkdxm;ygonf/
&moDOwk om,maom rdk;aESmif;v&moDwGif ppfcsD&jrJ jzpfaomfvnf;
cspfolarmif ppfcsDoGm;aomtcsdefonf ajrmufavzsef;í at;csrf;aom tcsdef?
0oefrdk;<uif;uvnf; tNidK;ESifh&GmoGef; aecsdefvnf;jzpfygonf/ xkdtajctae
rsdK;wGif cspfolESihfa0;uGmaeaom ppfonfarmifrSm tcsrf;'Pfa&m tvGrf;'Pf
ukdyg wpfukd,fwnf; cHpm;ae&ygonf/ cspfolr,fav;\ trSmpum;rsm;ukd
vnf; jyefvnf Mum;a,mifaerdygonf/ av,l&m &pfa0harsmygaeaom wdrfrQif
uav;rsm;uJhokdYyif cspfolr,fav;\ trSmpum;oHrsm;onfvnf; ppfonf
armif\em;wGif txyfxyf jyefvnf Mum;a,mifum aerdygaMumif; wkdYukd
zJGUqkdxm;ygonf/ pmqkd\ ]]pufjcnfvQHa0}} csD rkd;awm&wkwGif
ajrmufavjznf;ys? &GmoGef;csaomf? ukd,fyukd,fwGif;?
wcsif;wnf;om? csrf;aomcgü? b,fnmvyfcJh? pufazmf
1
ewf&Sifaemif? 1963? 121/
328 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

rJhí? acsmEJGUa&mifajrh? rSmoa&GUukd? &pfa0hwdrfES,f? toG,f


oG,fonf? vGrf;bG,fukdomazGawmhonf1
[lízJGUqkdxm;ygonf/ tcspf? tvGrf; wkdYukd tajccHí jzpfay:vmaom
cHpm;csuftawG;pdwful;rsm;ukd zJGUqkdwifjy&mwGif pmqkd ewf&Sifaemifonf
wpfyg;ol&ifxJokdY ul;pufcHpm;vmatmif zJGUqkdEkdifpGrf;&SdaMumif; avhvmawGU
jrif&ygonf/

jynfe0a';ESifhewf&SifwkdY\ rdk;awm&wkrsm;rS tcspf? tvGrf;? tawG;


pdwful;rsm;ukd EIdif;,SOfavhvm wifjycJhygonf/ pmqkd (2)OD;\ tcspfbJGUrsm;ukd
EIdif;,SOfavhvm&mwGif e0a';onf cspfol rdef;uav;ESifh pwifawGUqHkaom
tcsdef? ae&mESifh r,fav;\ touft&G,f? i,f&G,fEkysdKí vSaoG;<u,fyHkwkdYukd
tao;pdwfzJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/ pmqkdewf&Sifaemif\ tcspfbJGUwGif
cspfolrdef;uav;\ rsdK;½kd;jrifhjrwfyHk? bkef;usufoa&ESihfjynhfpHkí pdwfoabm
xm; wnfMunfoljzpfaMumif;wkdYukd zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/ e0a';BuD;
uJhokdY cspfolESifh pwif awGUqHk&aom tcsdefae&mwkdYukdrl xnfhoGif;zJGUqkdxm;
aMumif; rawGU&ay/ cspfolr,fav;ESihf cspfBudKufcGifh&jcif;onf a&S;u ay;vSLcJh
zl;aom tvSL'gea&pufaMumifh jzpfaMumif;ukd pmqkd(2)OD; pvHk;zJGUqkdxm;onf
ukd awGU&ygonf/
wpfzef tvGrf;bJGUrsm;ukd EIdif;,SOfavhvm&mwGif rkd;awm&wkrsm;jzpfonfh
tm;avsmfpGm rkd;&moDobm0ukd aemufcHxm;í tvGrf;ukd ½kyfvHk;<uvmatmif
pmqkd(2)OD;vHk; zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/ e0a';BuD;\ tvGrf;bJGUrsm;wGif
cspfolarmifukd arQmfvifhapmifhpm;um vGrf;aeaom r,fav;\ tvGrf;ukd aexd
Mum? a&a0;Mumyef;wkdYESifh Oyrmckdif;EIdif;zJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/ pmqkd
ewf&Sifaemifurl va&mifqrf;rSyGifhvef;&rnfh ukrkj'mMumyef;ESihfEIdif;í zGJUqdkxm;
&m tawG;qef;opfí pum;toHk;tEIef; EkEJGUaomaMumifh taMumif;t&mESifh
vkdufzufaMumif; awGU&ygonf/ rdbaqGrsdK;rsm;rodatmif tyl½kyfukd [efvkyf
zHk;uG,fum vGrf;&aom r,fav;\ tvGrf;ukd rdef;uav;wkdY\ obm0ESifh

1
ewf&Sifaemif? 1963? 111/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 329

ukdufnDatmif zGJUxm;aMumif; pmqkd(2)OD;vHk;\ rdk;awm&wk rsm;wGif awGU&yg


onf/
jynfe0a';ESihfewf&SifaemifwkdY\ rdk;awm&wkrsm;wGif tvGrf;ukd zJGUqkd&mü
om,mrItaygif;ESihf jynfhpHkaeaom Moumoavmu0ef;usif? owåavmu
0ef;usif obm0wkdYukd aemufcHjyKí tao;pdwfzJGUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/
owåavmu0ef;usifom,myHkwkdYukd aemufcHjyKí tao;pdwfzJGUqkdxm;aMumif;
awGU&ygonf/ owåavmu0ef;usifom,myHkukd ewf&Sifaemifu e0a';BuD;xuf
ykdí tao;pdwfzJGUqkdEkdifaMumif; awGU&onf/ e0a';BuD;onf tvGrf;ukdzJGUqdk
&mwGif Ak'¨o&Pyef;yifay:rS ydef;n§if;iSufuav;\ oH&SnfqJGwGefusL;vmyHkukd
tawG;pdwful; qef;opfpGm zGJUqkdxm;aMumif; awGU&ygonf/
pmqkdwkdY\ rdk;awm&wkrsm;wGif armifr,fwkdY\ tcspf? tvGrf;wkdYay:ü
tajccHí jzpfay:vmaomcHpm;csuf pdwful;rsm;ukdvnf; EIdif;,SOfavhvm wifjy
cJhygonf/ e0a';BuD;\ rkd;awm&wkwGif cspfolarmifonf bk&ifrif;jrwf\
tm;ukd;&aom trwfppfolBuD;tjzpfokdY a&mufvQif r,fav;tm; opömaoGznf
arhusefrnfukd pkd;&drfylyefrdaMumif; zJGUqkdxm;ygonf/ ewf&Sifaemifurl rif;ysdK
rif;vGif ppfonfpmqkdjzpfonfhtm;avsmfpGm a&S;ab;avmif;awmfrsm; uJhokdY
bkef;wefcdk; BuD;jrwfaom rif;tjzpfa&mufvQif rdrdtm;opömaoGznf arhusef
rnfukd pkd;&drfylyefrdaMumif; zJGUqkdxm;ygonf/ xkdYaMumifh pmqkdwkdY \ b0tajc
tae rwlonfhtavsmuf a&;zJGUaomtaMumif; t&mwlaomfvnf; wifjyzJGUqkdyHk
uJGjym;aMumif;awGU&ygonf/ uwdpum;rwnfaom cspfolarmifaMumifh &ifem
zG,f cHpm;&aom r,fav;\ cHpm;csufrsm;ukdvnf; pmqkd(2)OD;pvHk; zJGUqkdxm;
aMumif; awGU&onf/
jynfe0a';ESihf ewf&SifaemifwkdY\ rkd;awm&wkrsm;wGif r,fav;\ cHpm;
csufomru ppfonfpmqkdwkdY\ tawG;cHpm;csuf tawG;pdwful;rsm;udkvnf;
zGJUqdkxm;aMumif;awGU&ygonf/ e0a';BuD;\ rdk;awm&wkwGif ppfajrjyifa&muf
cspfolarmifu aejynfawmfwGif usefcJh&Smaom cspfolr,fav;xH iSufuav;
ozG,f ysHoef;oGm;a&mufvdkaMumif; zGJUqdkxm;ygonf/ ewf&Sifaemif\ rdk;awm
&wkwGifrl xdktzGJUrsdK;udk rawGU&ay/ odkUaomf ppfajrjyifa&muf cspfolarmifonf
r,fav;\ trSmpum;rsm;udk tzefwvJvJ Mum;a,mifrdyHk? cspfolr,fav;
rdrdteD;wGif &Sdaeoa,mif cHpm;aeyHkwdkUjzifh tvGrf;cHpm;csufESifh ,SOfaom
tawG;pdwful;rsm;udk zGJUqdkxm;aMumif; awGU&ygonf/
330 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

tcsKyftm;jzifhqdk&aomf &wkpmayacwfBuD;udk OD;aqmifOD;&GufjyKol pmqdk


e0a';BuD;ESifh &wkvrf;aMumif;udk ajzmifhjzL;atmif BudK;yrf;cJhol pmqdkewf&Sif
aemifwdkY\ rdk;awm&wkrsm;rS tcspf? tvGrf;? tawG;pdwful;bGJUrsm;udk EIdif; ,SOf
avhvm wifjycJhygonf/ xdkodkUavhvm&mwGif tMuHwl aemufvlaumif;pjrJ
qdkonfh pum;twdkif; pmqdkewf&Sifaemifu e0a';\ tawG;pdwful;rsm;udk
enf;rSDí qef;opfaom tawG;pdwful; uAsmOmPf&nfwdkUjzifh xHkrGrf;zGJUoDvdkuf
&m *E¦0ifuAsmtjzpf jrefrmpmayordkif;wGif ,aeUwdkif &yfwnfEdkifjcif;jzpfonf
[k ,HkMunfrdygonf/

awmifilacwfpmqdk jynfe0a';ESifh ewf&SifaemifwdkU\ rdk;awm&wkrsm;udk


EIdif;,SOfavhvmjcif;jzifh tcspf? tvGrf;wdkUay:wGif tajccHí jzpfwnfvmaom
pmqdkwdkU\ tawG;pdwful;cHpm;csuf tzGJUtEGJUpGrf;&nfwdkUudk av;pm;zG,fawGUjrif
&ygonf/ &wkpmayacwfBuD;udk OD;aqmifOD;&GufjyKol e0a';BuD;ESifh &wkpmay
vrf;aMumif;udk acsmarGUajzmifhjzL;atmif BudK;yrf;cJhol ewf&SifaemifwkdY\ BudK;yrf;
rIrsm;rSm ,aeYwkdif *E¦0ifpmayavmuukd tusdK;jyKvsuf&Sdonf[k qkdcsifyg
onf/ xkdYaMumifh pmqkdBuD;(2)yg;\ pmaytarGukd aESmif;vlwkdYu vufqifhurf;
xdef;odrf;Mu&rnf jzpfygonf/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 331

ausmf&if? OD;(ykyÜm;)/ (r-1321)/ u0dbm&wDusrf; (y-wJG)/ &efukef? [Hom0wDyHkESdyfwkduf/


csrf;jr? OD;(wnf;jzwf)/ (1963)/ ewf&Sifaemifqkd&wkrsm;/ rEÅav;? wufaevif;yHkESdyfwkduf/
e0a';/ (1964)/ e0a';&wkaygif;csKyf/ &efukef? [Hom0wDyHkESdyfwkduf/
ynm&Sdrsm;/ (1993)/ rSefeef;r[m&mZ0ifawmfBuD;(w-wGJ)? (yͮrtBudrf)/ &efukef? jrefrmh
tvif; owif;pmwkdufESihf *g'D,efowif;pmwkduf/
azarmifwif? OD;/ (1958)/ jrefrmpmayorkdif;/ &efukef? wuúokdvfrsm;yHkESdyfwkduf/
bmomjyefpmaytoif;/ (1971)/ jrefrmhpG,fpHkusrf;(twJG-10)/ &efukef? pmayAdrmef
yHkESdyfwkduf/
rdrdav;? a':/ (2003)/ trsdK;orD;pmqkdavmuESihf b0aMu;rHk/ &efukef?
wuúokdvfrsm;yHkESdyfwkduf/
jrefrmpmtzJGU/ (2008)/ jrefrmtbd"mef('k-Budrf)/ &efukef? wuúokdvfrsm;yHkESdyfwkduf/
vGef;? q&m(ocifukd,fawmfrIdif;)/ (1955)/ uAsmom&w¬oN*ØK[f/ &efukef? &efatmif
r*FvmyHkESdyfwkduf/
vSab? a'gufwm/ (2002)/ jrefrmpmay{nfhcHpmwrf;/ &efukef? a'gif;pmay/
okw? armif/ (2002)/ pmqkdawmfrsm;tw¬KyÜwåd('k-Budrf)/ &efukef? &mjynhfyHkESdyfwkduf/
332 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

tcsdefumvMumaomtcg r,fav;xH wpfzefa&muf&Sdvmjyefonf/ xkdYaMumifh


cspfolarmiftaejzifh r,fav;,HkMunfavmufatmif rnfokdYyifajymqkdapumrl
armifhpdwf ukd t<uif;rJhodaecJhjyD;jzpfygonf/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 333
334 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

tcef; taMumif;t&m
pmrsufESm
pmwrf;tusOf;
ed'gef;
1/ jynfe0a';ESihfewf&SifaemifwkdY\ tw¬KyÜwådtusOf;
1
2/ &wka0g[m&?oabmobm0ESihfordkif;tusOf;
5
3/ jynfe0a';ESihfewf&SifaemifwkdY\ rdk;awm&wkrsm;rS
tcspf? tvGrf;? tawG;pdwful;rsm;EIdif;,SOfavhvmcsuf
9
3?1/ taMumif;t&mykdif;avhvmcsuf
9
3?1?1/ tcspfbJGUrsm;EIdif;,SOfavhvmcsuf
9
3?1?2/ tvGrf;bJGUrsm;EIdif;,SOfavhvmcsuf
14
3?1?3/ tawG;pdwful;rsm;EIdif;,SOfavhvmcsuf
23
NcHKiHkoHk;oyfcsuf
29
ed*Hk;
usrf;udk;pm&if;
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 335

pmqkdewf&Sifaemifudk &wkuAsmzJGUqkdrIwGif &wkbk&if&wkwHcGefpdkufol[k


aESmif;pmayokawoD rsm;u todtrSwfjyKxm;Muygonf/ ewf&Sifaemifonf
awmifila&Teef;wnfrif;oD[ol& r[m"r®&mZmbGJUcH rif;&JausmfxifESifh rdzk&m;
acgifBuD; twkvt*¾r[ma'0DbGJUcH rif;cifapmwdkUrS zGm;jrifaom om;awmfBuD;
jzpfonf/ nDawmfrsm;rSm rif;&JausmfpGm? rif;&JoD[olESifh rif;&Jausmfxif wdkUjzpf
onf/

1 ewf&Sifaemifonf i,f&G,fpOfuwnf;uyif crnf;awmf\


336 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

vuf½Hk;ozG,ftm;udk;cJh&oljzpfonf/

3 ewf&Sifaemifonf crnf;awmf awmifilbk&if rif;&Jausmfxif [Hom0wD


udk atmifawmfrlaomtcg eef;usbk&if ig;ql'g,umESifh tdrfa&SUrif; rif;&J
ausmfpGmudk r,fawmfESifh wdkifyifí vkyfMuHuGyfrsufcJhonf/

4 &mZ"mwkuvsmonf
xdkESpfwefaqmifrkef;vwGif uG,fvGefawmfrl aMumif;udk azmfjyxm;ygonf/
ouú&mZf (971) ckESpfwGif crnf;awmf awmifilbk&if ewf&GmpHaomf
om;awmftdrfa&SUpH ewf&Sifaemifonf 0gacgifvjynfhausmf (6)&uf aomMumaeU
wGif bk&ifoD[ol&bGJUtrnfudk cH,lumawmifila&Teef;udk odrf;jref;pdk;pHawmfrl
onf/ xdkESpfrSmyif taemufzufvGefrif;onf awmifiludk csDwufwdkufcdkuf
atmifjrifNyD; ewf&Sifaemifudk vufatmufcHbk&ifi,ftjzpf tkyfpdk;&ef awmifil
NrdKUudk jyefvnftyfESif;cJhonf/ ouú&mZf (974)ckwGifoHvsifNrdKUpm; iZifum
onf awmifilodkU csDwufvmNyD; ewf&Sifaemif\ nDawmfrif;&JausmfpGmESifh OD;pGm
wdkufyGJjzpfyGm;&m rif;&JausmfpGm us½IH;onf/
1 taemufbufvGefrif;onf xdkESpfrSm
yif oHvsifodkUcsDwufvkyfMuH&m ouú&mZf (975) ckESpfwGif atmifjrifawmfrl
onf/ ewf&Sifaemifudk ppfaq;ar;jref;&m iZifumESifhyl;aygif;rI&SdaMumif;
xif&Sm;ojzifh oHvsifNrdKUv,fwGif uGyfrsufí nDawmfrif;&Jausmfxifudk
oN*ØK[faponf/

2
pmqdk\b0onf wdkawmif;vSaomfvnf; pmqdka&;zGJUcJhaom &wkuAsm
wdkUonfum; ,aeUxufwdkif jrefrmpmayordkif;ü *E¦0ifwGifvsuf usef&SdaeqJ
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 337

jzpfygonf/ jrefrmpmay e,fy,f&Sd a&S;*E¦0ifpmqdkawmfBuD; (2)OD;\ &wkuAsm


rsm;udk avhvmazmfxkwfcGifh&aomaMumifh txl;yif 0rf;om*kPf,lrdygonf/

&wka0g[m&onf jrefrmbmompum; &wkvnf;&Sdonf/ ygVd? ouúwbmomrS


qif;ouf vmonfvnf;&Sdonf[k ynm&Sifrsm;u trsdK;rsdK;MuHqMuygonf/
&wk[laoma0g[m&ESifhywfoufí ]u0dwm&wDusrf;}wGif
&wkonf ouúw pum;ysufrQomjzpfonf/ 0oEÅ
paomOwkudk a[monf/ a&S;u rdk;bGJU?
aqmif;bGJUpaom&moDbGJUudkom &wk[lí
ac:a0:cJhMu&mrS aemiftvm;wl av;vHk;pyfvuFm?
awmvm;? bkef;awmfbGJU? aus;apbGJU? r,fbGJU?
armifbGJU ponfwdkUudkvnf; &wk[lí
ac:a0:vmMujcif;jzpfonf/1
[kzGifhqdkxm;ygonf/
jrefrmpmayordkif;wGif
&wk[lonf ouúwbmom&dwkrS ysufvmaom
&wkvnf;&Sdonf/
ayg&mPoufouf&wkvnf;&Sdonf/
ouúwbmom&dwkrSm tcg&moD teuf&í
jrefrmbmom&wkrSm obif[laom teuf?
tajctae [laom teuf? tcrf;tem;[laom
teufoHk;rsdK;&onf/ þodkY Xmetm;jzifh
oHk;rsdK;uGJjym;vsuf&Sd&m tMuiftzGJUwpfckonf
trsm;ESifh pyfqdkifvQif xdktrsdK;rSm obifteuf& \/
trsm;ESifhroufqdkifbJ wpfOD;
wpfa,mufxJtwGufom pyfqdkvQif
338 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

tcrf;tem;yuwd jzpfxGef;onfh obm0"r®


tajctaersm;udk jyvQif tajctaeoabm
oufa&mufonf 2
[kqdkxm;ygonf/
jrefrmtbd"mefwGif
&wk?,'k? e-av;vHk;wpfydk'fa&;zGJUaom uAsmwpfrsdK;(o? &dwk)3
[kzGifhqdkxm;ygonf/
uAsmom&w¬oN*ØK[fwGif
&wk[laom pum;\teuft"dyÜm,f tusOf;csKyfrSm?
*drSEÅOwk? 0oEÅOwk? a[rEÅOwk [laom aEG ? rdk; ?
aqmif; umvtcsdefrsm;udk ygVdbmomü Owk?
ooFu½dkXfbmomü &dwk[k ac:ojzifh? qJhESpf&moD
bGJUuAsmwkdYukd &wk[kac:onf/ ¤if;&moDbJGU
uAsmvuFmpyfenf;udk vdkufí
aemifaomtcgbk&ifrif;jrwfwdkUudk
csD;yaomtzGJUrsdK;rsm;ukd ckumv'gbmac:
rif;yGJobiftcrf;tem;rsdK;wdkUü csD;usL;aom r*Fvm
MobmpmrsdK;rsm;udkpyfbwfqdkMuav\1
[kazmfjyxm;ygonf/
þodkUynm&SiftoD;oD;\ t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm;t&
&wk[laoma0g[m&rSm ouúw bmom&dwk? ygVdbmomOwkwdkUrSvmí
tcg&moDteuf&aMumif;? xdkrS tcg&moD\ wifhw,frI ESifh
arGUavsmfaysmfydkufzG,fom,mrItajccHcsif;wlonfh
uAsmvuFmtzGJU\trnftjzpfowfrSwf ac:a0:vmaMumif;? ayg&mP&wkrSmrl
obif? tcrf;tem;? tajctae[kqdkaMumif; awGU&onf/
&wkuAsmzGJUqdkonfh taMumif;ESifhywfoufí pmqdkwdkUonf rdrdwdkU\
cHpm;csufrsm;udk pdwful;OmPfjzifhyHkazmfzefwD;&mü bk&m;wdkif? odMum;wdkif?
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 339

NrdKUbGJU? r,fbGJU? armifbGJU? yef;bGJU? &moDbGJU? aus;ap? ppfcsD ponfjzifh


trsdK;pHkatmif a&;zGJUcJhMuaMumif; awGU&onf/ tcsD? tcs?
towfum&efnD&onf/ ydk'fpHkpyfenf;wGif oHk;csufnDpyfenf;?
oyfaphESufoHk;csufnDpyfenf;? udk,fwGif;jynfhoyfaphESuf oHk;csufnDpyfenf;?
pMumpyfenf;? awmifhwJwGefUpyfenf;[k (5)rdsK; uGJjym;onf/
&wkuAsmzGJUpyfrIESifhpyfvsOf;í jrefrmpmayordkif;wGif
wpfydk'fwnf;zGJUvQif {uydk'f? ESpfydk'fcGJvQif tjznfhcH?
oHk;ydk'fpyfzGJUvQif ydk'fpHk[líac:onf/ oHk;ydk'fxuf
ydkrdkívnf; rpyfzGJUMuacs/ wpfydk'fwGif vnf;
y'ta&twGuftm;jzifh (108)
y'xufydkrdkírzGJUEGJUMuacs/2
[líazmfjyxm;ygonf/
xdkaMumifh &wkuAsmzGJUqdkrIwGif pmqdkwdkU\ tm½kH (6) yg;ü
awGUMuHKxif[yfaeonfrsm;udk tajccHí pdwful;OmPfuGefUjrL;um
ESpfoufzG,fjzpfatmif a&;zGJUxm;jcif;jzpfygonf/ xdkodkU
a&;zGJU&mwGifydk'fa&t&vnf;aumif;? y'ta&twGuft&vnf;aumif;
uefUowfcsuf&Sdonfudk awGU&ygonf/

&wkordkif;tusOf;
&wkonf vuFmrS aygufzGm;vmaom uAsmtzGJUtEGJUjzpfonf/
&wkuAsmordkif;aMumif;udk avhvm vQif yif;,acwfwGif jrefrmpmayordkif;ü
tapmqHk;[k trsm;u vufcHxm;Muaom ]a&Tz0g; awmfatmuf?
uRef\avQmufjzifh} tpcsDaom &wkudk awGU&onf/ pwk&*FAvtrufBuD;u
jrefrmouú&mZf (700)ausmfavmufwGif zGJUqdkcJhjcif;jzpfíjrefrmpmayordkif;wGif
xdk&wkonf ayguúHq&mawmf (odkUr[kwf)
ql;wGif;ypf q&mawmftm;
jrwfpGmbk&m;w&m;awmftaMumif;ESifh pyfvsOf;í
ar;jref;um a&;om;xm;aom tar;ykpäm&wkjzpf\1
340 J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A

[kazmfjyxm;ygonf/
jrefrmpmayordkif;wGif tapmqHk;awGU&aom xdk&wkonf
awmawmif&moDOwk?cspfcifjcif;? arwåmtpkwdkUudk zGJUEGJUxm;jcif; r[kwfbJ
ql;wGif;ypfq&mawmftm; jrwfpGmbk&m;w&m;awmfESifh pyfvsOf;í
ar;jref;xm;jcif;jzpfygonf/ xdkUaMumifh avmukwå&maMumif;udk zGJUEGJUxm;aom
&wktjzpfawGU&onf/
tif;0acwfwGif&wkuAsmyg taMumif;t&mwdkUonf avmukwå&mrS
avmuDodkU e,fy,f us,fjyefUvmNyD; uAsmtzGJUyHkoP²mefESifh
taMumif;t&mvnf;pHkvifvmygonf/ yxr rif;acgifBuD;\]eE´0efvQif}
csDaus;ap&wk?&Sifol&J\ ppfcsD&wkrsm;tygt0if 0Hawmifv,f bkef;awmfBuD;?
&Sifr[moDv0Ho? &Sifr[m&Xom&? &SifawaZmom& paom&wkpmqdkwdkU\
avmuD? avmukwå&mqdkif&m&wkrsm;pGm ay:xGufvmcJhonf/
trsdK;orD;pmqdkrsm;yg ay:xGuf vmcJhonf/ eef;wGifrdjzL ?eef;wGifrdndKwdkU\
udk,f&nfaoG;&wkrsm;udkawGU&onf/ uAsmyHkoP²mef ydkif;wGifvnf;
awmifhwJwGefUqdkenf;? ykvJwpfwefU? oEÅmwpfwefUqdkenf;? y'kr®mMumqdkenf;?
pMumqdkenf; ponfhjzifh trsdK;rsdK;wDxGifpyfqdkrIrsm;ukdvnf;awGU&onf/
xdkUaMumifh yif;,acwf wGif tpydsK;cJhaom &wktzJGUonf tif;0acwfwGif
ykdrkdpnfyifvmonf[k qkd&ygonf/
awmifilacwfonf ppfrufa&;&mxlajymaom acwf?
wkdif;opfjynfopfxlaxmifaomacwf jzpfí e,fy,fcsJUxGif&ef?
pnf;½Hk;&eftvkdYiSm t&yfrsufESmtoD;oD;okdY ppfcsDxGufMu&onf/ ppfcsD&if;
ppfonfawmfwkdYonf rdrdwkdYtawGUtMuHK? tawG;pdwful;ESihf cHpm;csufrsm;ukd
&wkuAsm rsm;tjzpf zJGUoDvmMuonf/ awmifilacwfwGif &wkuAsmESihf
pmqkdtajrmuftjrm;ay:xGuf cJhonf/ xif&Sm;onfh pmqkdrsm;rSm
avSmfum;oHk;axmifrSL;? &SifaxG;emodef? jynfe0a';BuD;? ewf&Sifaemif?
rif;aZ,s&EÅrdwf? &SifoHckd? OuúmysH? rif;apmESihf&SifaxG;vS? &a0&SifaxG;?
cifraxG;? oa&pnfoluawmf? jynfrdzk&m;? Zif;r,frdzk&m;? yJcl;rdzk&m;?
wefaqmifrdzk&m;wkdYjzpfonf/ tif;0acwfwGif zGHUjzdK;vmcJhaom
&wkuAsmta&;tzJGUonf awmifilacwfwGif &wkacwf qkd&avmufatmif
xl;jcm;xGef;um;vmaMumif; awGU&ygonf/
J. Myanmar. Acad. Arts Sci. 2018 Vol. XVI. No. 6A 341

anmif&rf;acwfwGif &wkpmayESihf pmqkdtajrmuftjrm;


ray:xGef;cJhaomfvnf; &Sifu&0du? jrif;cGmpm;rif;&mZm paom
&wkpmqkdwkdYay:xGef;cJhonf/ anmif&rf;rif;q,fquf ajrmuf
[Hom0wDa&mufrif;w&m;BuD;onfvnf; tif;0ysufí[Hom0wDwGif pHaepOf
ewf&GmpH cgeD;tcsdefwGif ]]yk*¾dKvfajcmufrnf}}
tpcsDaomoHk;csufnDoHa0*ykd'fpHk&wkukd pyfqkdcJhygonf/1 xkdYaMumifh
anmif&rf;acwfwGif awmifilacwfavmuf &wkuAsmrxGef;um;aomfvnf;
txkduf tavsmufay:xGef;cJhonf[k qkdEkdifygonf/
ukef;abmifacwfyxrykdif;wGif bkef;awmfbJGU&wkrsm;?
jyefvnfouf0ifvIyf&Sm;vmygonf/ vuf0JokE´&trwfBuD;\
ukd,fa&;ukd,fwm cHpm;csuf &wkrsm;? OD;wkd;\ &ckdifcsD&wkrsm;?
pdEÅausmfolOD;Mo\ ppfonfb0o½kyfazmf&wkrsm; ay:xGef;cJh ygonf/
tjcm;xif&Sm;aom &wkpmqkdrsm;rSm pOfhul;rif;\ rdzk&m;&Sifrif;?
zkd;olawmfOD;rif;? 0ufrpGwfe0a';? OD;ykn? uif;0efrif;BuD;OD;aumif;?
qD;befeDq&mawmfwkdYjzpfMuygonf/
xkdYaMumifh yif;,acwfu pwifcJhaom &wkuAsmpmayonf
,aeYxufwkdif xdrf;jrm; r*FvmyJGrsm;? &SifjyKem;o? bdodufr*FvmyJGrsm;wGif
&GwfzwfMuvsuf *E¦0ifwGifpGm&yfwnf aeaMumif; awGU&ygonf/

You might also like