PTHDathuc Dang Thuc

1 |Nguyễn Tài Chung, GV THPT Chuyên Trần Phú, Hải Phòng – Ô ĐT 0968774679
BÀI GIẢNG: PHƯƠNG TRÌNH HÀM ĐA THỨC CÓ ĐIỀU KIỆN LÀ

ĐẲNG THỨC
Trong bài này ta sẽ xét một lớp phương trình hàm đa thức với cặp biến (hoặc bộ ba biến) có
ràng buộc bởi những đẳng thức.
A. BÀI TẬP
Bài toán 1. Tìm tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P( a + b) = P( a) + 7P(b),
với a, b ∈ R thỏa mãn ab( a + b) = 2b3 .

Bài toán 2. Tìm tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thoả mãn
P( a) + P(b)
P( a + b) =
2
với mọi số phức a và b sao cho a2 + b2 + 5ab = 0.
Bài toán 3 (Đề thi HSG TP. HCM, năm học 2004-2005).
Tìm tất cả các đa thức hệ số thực P( x ) thỏa mãn:
P( a + b + c) = 7P( a) + 4P(b) − 5P(c)
với a, b, c là các số thực và ( a + b)(b + c)(c + a) = 2a3 + b3 − 2c3 .

Bài toán 4. Cho số thực k. Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P ( x + y + z ) = P ( x ) + P ( y ) + P ( z ),
với mọi x, y, z ∈ R và xy + yz + zx = k.
Bài toán 5. Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P ( x + y + z ) = P ( x ) P ( y ) P ( z ),
1 1 1
với mọi x, y, z ∈ R\{0} mà + + = 1.
x y z
P ( x ) + P ( y ) + P ( z ) + P ( x + y + z ) = P ( x + y ) + P ( y + z ) + P ( z + x ),
với mọi x, y, z ∈ R.
P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) + P( x + y + z) = 3[ P( x ) + P(y) + P(z)],
P(2x + 2y − z) + P(2y + 2z − x ) + P(2z + 2x − y) = 9[ P( x ) + P(y) + P(z)],
Bài toán 9 (Benelux MO 2010). Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P( x + y − 2z) + P(y + z − 2x ) + P(z + x − 2y) = 3[ P( x − y) + P(y − z) + P(z − x )]
P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) = 3[ P( x ) + P(y) + P(z)],
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = k.
P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) = 2[ P( x ) + P(y) + P(z)],
Bài toán 12 (Olympic toán quốc tế 2004).
Tìm tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P( a − b) + P(b − c) + P(c − a) = 2P( a + b + c)
với a, b, c ∈ R thỏa mãn ab + bc + ca = 0.

Bài toán 13 (Mở rộng IMO 2004). Cho số thực k. Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực
thỏa mãn
P ( x − y ) + P ( y − z ) + P ( z − x ) = 2 · P ( x + y + z ),
Bài toán 14 (Costa Rican Math Olympiad 2008).
Tìm tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực và thỏa mãn : với a, b, c là ba số thực bất kì thì
√ √ √
P( 3( a − b)) + P( 3(b − c)) + P( 3(c − a))
= P(2a − b − c) + P(− a + 2b − c) + P(− a − b + 2c).
Bài toán 15 (Thanh Hóa TST 2018-2019).

Tìm tất cả các đa thức hệ số thực P sao cho với mọi số thực x, y, z thỏa mãn x + y + z = 0 thì
các điểm ( x, P( x )), (y, P(y)) và (z, P(z)) trong mặt phẳng tọa độ thẳng hàng.
xP(y − z) + yP(z − x ) + zP( x − y) = (z − y) P( x ) + ( x − z) P(y) + (y − x ) P(z),

2 2 2 2 2 2 2 2 2
x P ( y − z ) + y P ( z − x ) + z P ( x − y ) = z − y P ( x ) + x − z P ( y ) + y − x P ( z ),
Bài toán 18 (Chọn đội tuyển KHTN 2020).
Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
(y + 4z) P( x ) + (z + 4x ) P(y) + ( x + 4y) P(z) = xP(2y − z) + yP(2z − x ) + zP(2x − y),
với mọi x, y, z ∈ R và 3( x + y + z) = xyz.

Bài toán 19 (Azerbaijan TST 2016). Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P3 ( x + y) + P3 (y + z) + P3 (z + x ) = 3P(( x + y)(y + z)(z + x ))
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0.
Bài toán 20 (2022 Thailand October Camp 2.6).
Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P( xy) + P(yz) + P(zx ) = P( xy + yz + zx ),
P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x ) = P( xy + yz + zx ),
Bài toán 22. Cho số thực k 6= 0. Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P( xy + yz + zx ) = P( xy) + P(yz) + P(zx ) + 2P( x ) P(y) P(z),
với mọi x, y, z ∈ R mà x + y + z = k2 xyz.

Bài toán 23 (Đề thi HSG Tỉnh Gia Lai, năm học 2006-2007).
Tìm tất cả các đa thức P( x ) thỏa mãn điều kiện
P2 ( x ) − P2 (y) = P( x + y).P( x − y), ∀ x, y ∈ R.
Bài toán 24 (Đề thi HSG Tỉnh Gia Lai-2009).

Tìm tất cả các đa thức P( x ) thỏa mãn điều kiện
[ P( x )]2 + [ P(y)]2 = P( x2 + y2 ), ∀ x, y ∈ R.
Bài toán 25 (Đề chọn đội tuyển KHTN 2022-2023).

Tìm tất cả các đa thức P( x ) ∈ R[ x ] sao cho với mọi bộ số nguyên x, y, z nguyên tố cùng nhau
và x2 + y2 = z2 thì
P( x + y)2 = P(z)2 + 2P( xy).
P2 ( a ) + P2 ( b ) + P2 ( c ) = P2 ( a + b + c )

P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2[ P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x )]
P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2[ P( xy) + P(yz) + P(zx )],
P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2P( xy + yz + zx ),

P x2 + P y2 + P z2 = 2P( xy + yz + zx )

P x + P y + P z2 = 2[ P( xy) + P(yz) + P(zx )],
2 2

P x2 + P y2 + P z2 = 2[ P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x )],

P x2 + y2 + z2 = 4[ P( xy) + P(yz) + P(zx )],
với mọi x, y, z ∈ R mà x + y + z = 0.

2 2 2
P x + y + z = 4[ P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x )],

P x + y + z = 2 P x + P y + P z2
2 2 2 2 2
h i
P x 2 + y2 + z2 = 2 P2 ( x ) + P2 ( y ) + P2 ( z ) ,
Bài toán 37 (2019 USAMO 6, by Titu Andreescu and Gabriel Dospinescu).
Tìm tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P( x ) P(y) P(z)
+ + = P( x − y) + P(y − z) + P(z − x )
yz zx xy
với mọi bộ số thực x, y, z khác 0 và thỏa mãn 2xyz = x + y + z.

Bài toán 38. Cho số thực k 6= 0. Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
2xP( x ) + 2yP(y) + 2zP(z) = ( x + y + z)[ P( x − y) + P(y − z) + P(z − x )],
với mọi x, y, z ∈ R mà x + y + z = kxyz.
B. LỜI GIẢI
Bài 1. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn
P( a + b) = P( a) + 7P(b), (1)
với a, b ∈ R thỏa mãn ab( a + b) = 2b3 .

Nếu P( x ) là đa thức hằng thì P( x ) ≡ 0.
Giả sử deg( P) = n ≥ 1. Trong (1) cho a = b = 0 ta được P(0) = 0. Với mọi x ∈ R, bộ ( x; x )
thỏa mãn điều kiện ab( a + b) = 2b3 . Do đó thay vào (1) ta được
P(2x ) = 8P( x ), ∀ x ∈ R. (2)
Giả sử P( x ) = an x n + an−1 x n−1 + · · · + a1 x, với an 6= 0 (do P(0) = 0). Thay vào (2) ta được
an (2x )n + an−1 (2x )n−1 + · · · + a1 (2x ) = 8an x n + 8an−1 x n−1 + · · · + 8a1 x

n
⇔ ∑ ai 2i − 8 xi = 0 ⇔ ai 2i − 8 = 0, ∀i = 1, 2, . . . , n (3)
i =1
Ta có 2i − 8 = 0 ⇔ 2i = 23 ⇔ i = 3. Kết hợp với (3) suy ra với mọi i ∈ {1, 2, . . . , n} \ {3} ta có

ai = 0. Vậy P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R. Thử lại thấy thỏa mãn. Vậy tất cả các đa thức cần tìm là
P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R (với m là hằng số tùy ý).
Bài 2. Gọi ( a, b) là một cặp số khác (0; 0) và thỏa mãn điều kiện a2 + 5ab + b2 = 0. Khi đó,
2
√
a a a − 5 ± 21
a2 + b2 + 5ab = 0 ⇔ 2 + 5 · + 1 = 0 ⇔ = .
b b b 2
√
−5 + 21
Đặt λ = . Khi đó, với mọi số thực t, cặp ( a, b) = (λt, t) thoả mãn a2 + b2 + 5ab = 0.
2
n
Giả sử P( x ) = ∑ ai xi . Thay vào
i =0
P( a) + P(b) = 2P( a + b)
ta được
n n n
∑ ai λ t
i i
+ ∑ a i t = 2 ∑ a i ( λ + 1)i t i
i
i =0 i =0 i =0
với mọi số thực t. So sánh hệ số ti với ai 6= 0, ta có
1 + λ i = 2(1 + λ ) i . (1)
Ta có (1) đúng với i = 0 và i = 3 và không đúng với i = 1 và i = 2. Giả sử i ≥ 3 và thỏa mãn

(1). Từ (1), suy ra λ là một nghiệm của đa thức
f ( x ) = 2( x + 1)i − xi − 1.
Ta có λ là một nghiệm của g( x ) = x2 + 5x + 1, nên g( x ) | f ( x ) ∈ Z [ x ], nghĩa là

2( x + 1)i − xi − 1 = x2 + 5x + 1 h( x ) (2)
với h( x ) là đa thức hệ số với hệ số nguyên. Ta cho x = −1 vào (2), có
−(−1)i − 1 = −3h(−1),
chứng tỏ rằng (−1)i ≡ −1 (mod 3), vì vậy i là số lẻ. Do 0 < λ + 1 < 1 nên P(i ) = 2(1 + λ)i
là hàm số giảm theo biến i. Hàm số q(i ) = 1 + λi với i lẻ có thể viết lại thành,
q(i ) = 1 − (−λ)i .
Vì 0 < −λ < 1 nên hàm số q(i ) tăng theo biến i. Vậy phương trình (1) có nhiều nhất một
nghiệm i ≥ 3. Ta thấy rằng i = 3 thoả mãn (1). Như thế nghiệm của (1) là i = 0, i = 3. Do đó
đa thức thỏa mãn yêu cầu đề bài có dạng P( x ) = a3 x3 + a0 .
Bài 3. Giả sử tồn tại đa thức hệ số thực P( x ) thỏa mãn:
P( a + b + c) = 7P( a) + 4P(b) − 5P(c) (1)
với a, b, c là các số thực và ( a + b)(b + c)(c + a) = 2a3 + b3 − 2c3 . (2)

Bộ ( a; b; c) = (3x; 2x; x ) thỏa mãn (2). Do đó thay vào (1) ta được
P(6x ) = 7P(3x ) + 4P(2x ) − 5P( x ), ∀ x ∈ R. (3)

n
Giả sử P( x ) = ∑ ai xi (quy ước x0 = 1). Thay vào (3) ta được
i =0
n n n n
∑ ai (6x) i
= 7 ∑ ai (3x ) + 4 ∑ ai (2x ) − 5 ∑ ai xi , ∀ x ∈ R
i i
i =0 i =0 i =0 i =0
n
⇔ ∑ ai 6i − 7.3i − 4.2i + 5 xi = 0, ∀ x ∈ R
i =0

⇔ 6i − 7.3i − 4.2i + 5 ai = 0, ∀i = 0, 1, 2, . . . , n. (4)
Với i ∈ {0, 1, 2, . . . , n}, giả sử
6i − 7.3i − 4.2i + 5 = 0 ⇔ 3i (2i − 7) − 4(2i − 7) = 23

®
i i 3i − 4 = 23
⇔(3 − 4)(2 − 7) = 23 ⇔ ⇔ i = 3.
2i − 7 = 1
Vậy kết hợp với (4) ta suy ra: khi i ∈ {0, 1, 2, . . . , n} \ {3} thì ai = 0. Bởi vậy
P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R.
Thử lại: Ta có hằng đẳng thức
( a + b + c)3 − ( a3 + b3 + c3 ) = 3( a + b)(b + c)(c + a)
Do đó với a, b, c thỏa mãn (2) và P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R, ta có
P( a + b + c) = 7P( a) + 4P(b) − 5P(c)

⇔m( a + b + c)3 = m(7a3 + 4b3 − 5c3 )
⇔m[ a3 + b3 + c3 + 3( a + b)(b + c)(c + a)] = m(7a3 + 4b3 − 5c3 )
⇔m[ a3 + b3 + c3 + 3(2a3 + b3 − 2c3 )] = m(7a3 + 4b3 − 5c3 ) (đúng).
Vậy tất cả các đa thức cần tìm là
P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R (với m là các hằng số bất kì).

P ( x ) + P ( y ) + P ( z ) = P ( x + y + z ), (*)
với mọi x, y, z ∈ R và xy + yz + zx = k. Nếu P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c, thì thay vào (∗)
ta được c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n > 0.
Đặt
P( x ) = an x n + an−1 x n−1 + · · · + a1 x + a0 , an 6= 0.
k − t2
Thay x = y = t, z = vào (∗), ta có
2t
! !
k − t2 k + 3t2
2P(t) + P =P , ∀t ∈ R\{0}.
2t 2t
Do t 6= 0 nên nhân hai vế với 2n tn , ta được

! !
k − t2 k + 3t2
2n +1 t n P ( t ) + 2n t n P = 2n t n P , ∀t ∈ R\{0}.
2t 2t
Bây giờ cả hai vế là các đa thức theo t. So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được
a n 6 =0
an 2n+1 + an (−1)n = an 3n ⇐⇒ 2n+1 + (−1)n = 3n . (**)
Nhận thấy n = 1 và n = 2 thỏa (∗∗). Bằng quy nạp, ta chứng minh được
3n > 2n+1 + 1 ≥ 2n+1 + (−1)n , ∀n ≥ 3.
Do đó (∗∗) chỉ có nghiệm n = 1, n = 2.

Khi deg P = 1, đặt P( x ) = ax + b (với a 6= 0). Thay vào (∗), ta có
a( x + y + z) + 3b = a( x + y + z) + b
hay b = 0. Do đó P( x ) = ax (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán.

Khi deg P = 2, đặt P( x ) = ax2 + bx + c (với a 6= 0). Thay vào (∗), ta có

a x2 + y2 + z2 + b( x + y + z) + 3c

= a( x + y + z)2 + b( x + y + z) + c = a x2 + y2 + z2 + b( x + y + z) + 2ak + c
hay c = ak. Do đó P( x ) = ax2 + bx + ak (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán.

Vậy P( x ) = ax2 + bx + ak (a, b là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.
Chú ý 1.
1) Với các số thực x, y, z mà xy + yz + zx = k, ta có đẳng thức
( x + y + z)2 + k = x2 + k + y2 + k + z2 + k.
từ đó ta xây dựng được bài toán 4.
2) Trong đề thi Olympic KHTN 2017 có bài toán sau: Xác định tất cả các đa thức P( x ) hệ số
thực thỏa mãn
P ( x ) + P ( y ) + P ( z ) = P ( x + y + z ),
với mọi x, y, z ∈ R và xy + yz + zx = −1.
P ( x ) P ( y ) P ( z ) = P ( x + y + z ), (1)
1 1 1
với mọi x, y, z ∈ R\{0} và + + = 1. Nếu P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c, thì thay vào
x y z
(1), ta được c3 = c hay c = 0, c = ±1. Do đó P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ 1, P( x ) ≡ −1 là các nghiệm
của bài toán. Giả sử deg P = n > 0, thay y = − x, z = 1 vào (1), ta có
P( x ) P(− x ) P(1) = P(1), ∀ x ∈ R\{0}.
Nếu P(1) 6= 0 thì P( x ) P(− x ) = 1, ∀ x ∈ R\{0}, vô lý vì deg( P( x ) P(− x )) = 2n > 0, suy ra

P(1) = 0. Do đó, ta đặt P( x ) = ( x − 1)n Q( x ), với Q( x ) ∈ R[ x ], Q(1) 6= 0. Khi đó
( x − 1) n ( y − 1) n ( z − 1) n Q ( x ) Q ( y ) Q ( z ) = ( x + y + z − 1) n Q ( x + y + z ), (2)
1 1 1
với mọi x, y, z ∈ R\{0} mà + + = 1.
x y z
1 1 1
Dễ thấy rằng, nếu + + = 1 thì xy + yz + zx = xyz, cho nên
x y z

( x − 1) y − 1 (z − 1) = ( x − 1) yz − y − z + 1
= xyz − ( xy + yz + zx ) + ( x + y + z) − 1
= x + y + z − 1.
Do đó, từ (2) ta có
Q ( x ) Q ( y ) Q ( z ) = Q ( x + y + z ), (3)
1 1 1 xy
với mọi x, y, z ∈ R\{0} mà + + = 1. Thay z = vào (3), ta được
x y z xy − x − y
! !
xy 2 2
xy( x + y) − x − y − xy
Q( x ) Q(y) Q =Q ; (4)
xy − x − y xy − x − y
với mọi x, y ∈ R\{0, 1} và x + y 6= xy. Từ (4) thay y bởi − x ta được
Q( x ) Q(− x ) Q(1) = Q(1), ∀ x ∈ R\{0, 1}.
Mà Q(1) 6= 0 nên Q( x ) Q(− x ) = 1, ∀ x ∈ R\{0, 1}. Suy ra Q( x ) ≡ c, hay P( x ) = c( x − 1)n .

Thay vào (1), ta có
c3 ( x + y + z − 1) n = c ( x + y + z − 1) n ;
1 1 1
với mọi x, y, z ∈ R\{0} mà + + = 1. Do đó c ∈ {0, 1, −1}. Vậy P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ ±1 và
x y z
P( x ) = ±( x − 1)n là tất cả đa thức cần tìm.
P ( x ) + P ( y ) + P ( z ) + P ( x + y + z ) = P ( x + y ) + P ( y + z ) + P ( z + x ), (*)
với mọi x, y, z ∈ R. Thay x = y = z = 0 vào (∗), ta được P(0) = 0.
1) Giả sử P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c. Thay vào (∗), ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một

nghiệm của bài toán.
2) Giả sử deg P = n > 0. Đặt
P ( x ) = a n x n + a n −1 x n −1 + · · · + a 1 x + a 0 , an 6= 0.
Thay y, z bởi x vào (∗), ta có
3P( x ) + P(3x ) = 3P(2x ).
So sánh hệ số của x n ở hai vế, ta được
a n 6 =0
3an + an 3n = 3an 2n ⇐⇒ 3n−1 + 1 = 2n ⇔ n = 2.
Mà P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax2 + bx (với a 6= 0). Thay vào (∗) thỏa mãn.
Vậy P( x ) = ax2 + bx (a, b là hằng số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.
Chú ý 2. Với mọi số thực x, y, z, ta có đẳng thức
x 2 + y2 + z2 + ( x + y + z )2 = ( x + y )2 + ( y + z )2 + ( z + x )2 ,
Bài 7. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mān
P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) + P( x + y + z) = 3[ P( x ) + P(y) + P(z)], (*)
với mọi x, y, z ∈ R. Thay x = y = z = 0 vào (∗), ta được P(0) = 0. Thay y = z = 0 vào (∗), ta
được
P(− x ) = P( x ), ∀ x ∈ R.
Do đó P( x ) là hàm chẵn, hay P( x ) chỉ chứa các số hạng có mũ chẵn.
1) Giả sử P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c. Thay vào (∗), ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một

2) Giả sử deg P = n > 0. Đặt
Thay y = x, z = 0 vào (∗), ta có

4P( x ) = P(2x ).
a n 6 =0
4an = an 2n ⇐⇒ n = 2.
Mà P(0) = 0 nên P( x ) = ax2 (với a 6= 0). Thay vào (∗) thỏa mãn.
Vậy P( x ) = ax2 (a là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.

Lưu ý. Với mọi số thực x, y, z, ta có đẳng thức

( x − y )2 + ( y − z )2 + ( z − x )2 + ( x + y + z )2 = 3 x 2 + y2 + z2 ,

P(2x + 2y − z) + P(2y + 2z − x ) + P(2z + 2x − y) = 9[ P( x ) + P(y) + P(z)], (*)
với mọi x, y, z ∈ R. Thay x = y = z = 0 vào (∗), ta được P(0) = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng,
hay P( x ) ≡ c thì thay vào (∗), ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của bài toán. Bây
giờ ta giả sử deg P = n ≥ 1. Đặt
Thay y = z = 0 vào (∗), ta có
2P(2x ) + P(− x ) = 9P( x ), ∀ x ∈ R.

a n 6 =0
2an 2n + an (−1)n = 9an ⇐⇒ 2n+1 + (−1)n = 9 ⇔ n = 2.
Mà P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax2 + bx (với a 6= 0). Thay vào (∗), ta có

h i
2 2 2
a (2x + 2y − z) + (2y + 2z − x ) + (2z + 2x − y) + 3b( x + y + z)

=9a x2 + y2 + z2 + 9b( x + y + z), ∀ x, y, z ∈ R;
hay b = 0. Do đó P( x ) = ax2 (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán.

Vậy P( x ) = ax2 (a là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.

2 2 2 2 2 2
(2x + 2y − z) + (2y + 2z − x ) + (2z + 2x − y) = 9 x + y + z ;
P( x + y − 2z) + P(y + z − 2x ) + P(z + x − 2y) = 3[ P( x − y) + P(y − z) + P(z − x )] (1)
với mọi x, y, z ∈ R. Thay x = y = z = 0 vào (1), ta được P(0) = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng,
hay P( x ) ≡ c, thì thay vào (1), ta có c = 0; do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của bài toán. Bây
giờ ta giả sử deg P = n > 0. Đặt
Thay y = z = 0 vào (1), ta có
2P( x ) + P(−2x ) = 3P( x ) + 3P(− x ).

a n 6 =0
2an + an (−2)n = 3an + 3an (−1)n ⇐⇒ 2 + (−2)n = 3 + 3 · (−1)n . (2)
Nếu n lẻ thì (2) trở thành 2n = 2, hay n = 1.
Nếu n chẵn thì (2) trở thành 2n = 4, hay n = 2.

Như vậy (2) tương đương n = 1 hoặc n = 2.
Khi deg P = 1, mà P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax (với a 6= 0). Thay vào (1) thỏa mãn.
Khi deg P = 2, mà P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax2 + bx (với a 6= 0). Thay vào (1) thỏa mãn.
Vậy P( x ) = ax2 + bx (a, b là hệ số thực bất kỳ) là tất cả các đa thức cần tìm.
h i
2 2 2 2 2 2
( x + y − 2z) + (y + z − 2x ) + (z + x − 2y) = 3 ( x − y) + (y − z) + (z − x ) ,

P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) = 3[ P( x ) + P(y) + P(z)], (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = k. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (∗),
ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n ≥ 1. Đặt
Thay x = y = t, z = k − 2t vào (1), ta có
P(0) + P(−k + 3t) + P(k − 3t) = 6P(t) + 3P(k − 2t), ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của tn ở hai vế, ta được
a n 6 =0
an 3n + an (−3)n = 6an + 3an (−2)n ⇐⇒ 3n + (−3)n = 6 + 3 · (−2)n . (2)
Nếu n lẻ thì (2) trở thành 2n = 2, hay n = 1.
Nếu n chẵn thì (2) trở thành 2 · 3n = 6 + 3 · 2n hay 3n−1 = 2n−1 + 1. (3)
Nhận thấy n = 2 thỏa (3). Bằng quy nạp, ta chứng minh được
3n−1 > 2n−1 + 1, ∀n ≥ 4.

Do đó (2) chỉ có nghiệm n = 1, n = 2.
Khi deg P = 1, đặt P( x ) = ax + b (với a 6= 0). Thay vào (1), ta có
3b = 3a( x + y + z) + 9b = 3ak + 9b,
ak ak
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = k. Vậy b = − . Do đó P( x ) = ax − (với a 6= 0) là
2 2
Khi deg P = 2, đặt P( x ) = ax2 + bx + c ( a 6= 0). Thay vào (1), ta có
h i
a ( x − y)2 +(y − z)2 + (z − x )2 + 3c = 2a x2 + y2 + z2 − 2a( xy + yz + zx ) + 3c

= 2a x2 + y2 + z2 − a(k2 − x2 − y2 − z2 ) + 3c

= 3a x + y + z − ak2 + 3c
2 2 2

= 3a x2 + y2 + z2 + 3b( x + y + z) + 9c

= 3a x2 + y2 + z2 + 3bk + 9c
ak2 bk 2 ak2 bk
hay c = − − . Do đó P( x ) = ax + bx − − (với a 6= 0) là nghiệm của bài
6 2 6 2
toán.
ak2 bk
Vậy P( x ) = ax2 + bx − − (với a, b là hệ số thực bất kỳ).
6 2
Chú ý 5. Khi k = 0 ta thu được bài toán trong đề thi chọn đội tuyển KHTN 2010.
P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) = 2[ P( x ) + P(y) + P(z)], (*)
với mọi x, y, z ∈ R và xy + yz + zx = k. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào

(∗), ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n ≥ 1.
Đặt
k − t2
Thay x = y = t, z = vào (∗), ta có
2t
! ! !
−k + 3t2 k − 3t2 k − t2
P (0) + P +P = 4P(t) + 2P , ∀t ∈ R\{0}.
2t 2t 2t

! ! !
− k + 3t 2 k − 3t2 k − t2
2n P (0 ) t n + 2n t n P + 2n t n P = 2n +2 t n P ( t ) + 2n +1 t n P
2t 2t 2t
với mọi t ∈ R\{0}. Bây giờ cả hai vế là các đa thức theo t. So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta
được
a n 6 =0
an 3n + an (−3)n = an 2n+2 + 2an (−1)n ⇐⇒ 3n + (−3)n = 2n+2 + 2 · (−1)n . (**)
Nếu n lẻ thì (∗∗) trở thành 2n+1 = 1, vô lý.
Nếu n chẵn thì (∗∗) trở thành 3n = 2n+1 + 1. Nhận thấy n = 2 thỏa (∗∗). Bằng quy nạp,
ta chứng minh được
3n > 2n+1 + 1, ∀n ≥ 4.
Do đó (∗∗) chỉ có nghiệm n = 2. Vậy deg P = 2.

Đặt P( x ) = ax2 + bx + c (với a 6= 0). Thay vào (*), ta có
h i
2 2 2 2 2 2
a ( x − y) + (y − z) + (z − x ) + 3c = 2a x + y + z + 2b( x + y + z) + 6c

⇒2a x2 + y2 + z2 − 2ak + 3c = 2a x2 + y2 + z2 + 2b( x + y + z) + 6c;
2ak 2ak
suy ra b = 0, c = − . Do đó P( x ) = ax2 − (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán. Vậy
3 3
2ak
P( x ) = ax2 − (với a là hằng số thực bất kỳ)
3
là tất cả đa thức cần tìm.
P( a − b) + P(b − c) + P(c − a) = 2P( a + b + c), (1)


Trước hết ta tìm một nghiệm nguyên của phương trình
ab + bc + ca = 0.
Chọn a = 6 ta được 6b + 6c + bc = 0. Chọn b = 3 ta được
18 + 6c + 3c = 0 ⇒ c = −2.
Vậy bộ ( a; b; c) = (6; 3; −2) là một nghiệm nguyên của ab + bc + ca = 0. Suy ra với mọi x ∈ R,
bộ (6x; 3x; −2x ) thỏa mãn điều kiện ab + bc + ca = 0. Do đó thay vào (1) ta được
P(3x ) + P(5x ) + P(−8x ) = 2P(7x ), ∀ x ∈ R. (2)
n
Giả sử P( x ) = ∑ ai xi (quy ước x0 = 1). Thay vào (2) ta được
i =0
n n n n
∑ ai (3x)i + ∑ ai (5x)i + ∑ ai (−8x)i = 2 ∑ ai (7x)i , ∀x ∈ R
i =0 i =0 i =0 i =0
n n
⇔ ∑ ai 3i + 5i + (−8)i xi = ∑ ai (2.7i )xi , ∀x ∈ R
i =0 i =0
n
⇔ ∑ ai 3i + 5i + (−8)i − 2.7i xi = 0, ∀ x ∈ R.
i =0
Ta thu được
3i + 5i + (−8)i − 2.7i ai = 0, ∀i = 0, 1, 2, . . . , n. (3)
Đặt λi = 3i + 5i + (−8)i − 2.7i , ∀i = 0, 1, 2, . . . , n. Ta thử tính một vài giá trị ban đầu của dãy
số {λi }in=0
λ0 = 1 > 0, λ1 = 3 + 5 − 8 − 2.7 < 0, λ2 = 9 + 25 + 64 − 2.49 = 0
λ3 = 27 + 125 − 512 − 2.343 < 0, λ4 = 81 + 625 + 4096 − 4802 = 0.
" với i = 0, 1, 2, . . . , n thì: λi < 0 với i lẻ ; λi > 0 khi i = 0 hoặc i ≥ 6

Vậy ta nhận thấy rằng
i=2
và chẵn ; λi = 0 ⇔ Vậy kết hợp với (3) ta suy ra: khi i ∈ {0, 1, 2, . . . , n} \ {2, 4} thì
i = 4.
ai = 0. Bởi vậy P( x ) = mx2 + nx4 , ∀ x ∈ R. Thử lại thấy thỏa mãn. Vậy tất cả các đa thức cần
tìm là
P( x ) = mx2 + nx4 , ∀ x ∈ R (với m và n là các hằng số bất kì).
Lưu ý. Ta có thể giải phương trình
3i + 5i + (−8)i − 2.7i = 0 (i = 0, 1, 2, . . . , n) (4)
như sau:
Khi i lẻ, i = 2j + 1, j = 0, 1, 2, . . . , phương trình (3) trở thành:
32j+1 + 52j+1 = 82j+1 + 2.72j+1
2j+1 2j+1 2j+1
3 5 8
⇔ + = + 2. (5)
7 7 7
Do hàm số mũ y = a x (0 < a 6= 1) đồng biến trên R khi a > 1, nghịch biến trên R khi
0 < a < 1 nên
2j+1 2j+1 0 0 2j+1
3 5 3 5 8
+ < + < 2, + 2 > 2.
7 7 7 7 7
Suy ra (5) vô nghiệm.
Khi i chẵn, i = 2j, j = 0, 1, 2, . . . , phương trình (3) trở thành:

j j j
2j 2j 2j 2j 9 25 64
3 + 5 + 8 = 2.7 ⇔ + + = 2. (6)
49 49 49
j
64
Dễ thấy j = 1, j = 2 thỏa mãn (6). Khi j ≥ 3 thì > 2, suy ra (6) vô nghiệm.
49
Vậy (4) ⇔ i ∈ {2; 4}.

P ( x − y ) + P ( y − z ) + P ( z − x ) = 2 · P ( x + y + z ), (*)
với mọi x, y, z ∈ R và xy + yz + zx = k. Thay z = 0 vào (∗), ta có
P( x − y) + P(y) + P(− x ) = 2 · P( x + y), ∀ x, y ∈ R, xy = k. (1)
Gọi T (u, v) là phép thế x = u, y = v vào (1). Chú ý rằng
xy = yx = (− x )(−y) = (−y)(− x ) = k,
nên lần lượt thực hiện T (y, x ), T (− x, −y), T (−y, − x ), ta có
P(y − x ) + P( x ) + P(−y) = 2 · P( x + y), ∀ x, y ∈ R, xy = k (2)
P(y − x ) + P(−y) + P( x ) = 2 · P(− x − y), ∀ x, y ∈ R, xy = k (3)
P( x − y) + P(− x ) + P(y) = 2 · P(− x − y), ∀ x, y ∈ R, xy = k (4)
Lấy (1) + (2) − (3) − (4), ta được

P( x + y) = P(− x − y), ∀ x, y ∈ R, xy = k
Từ đây dễ dàng suy ra P( x ) là hàm chẵn, suy ra P( x ) chỉ chứa các số hạng có mũ chẵn. Khi P
là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c, thay vào (∗) ta được c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của
bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n ≥ 2, với n chẵn. Ta đặt
k − 2t2
Thay x = 2t, y = t, z = vào (∗), ta có
3t
! ! !
−k + 5t2 k − 8t2 k + 7t2
P(t) + P +P = 2P , ∀t ∈ R\{0}.
3t 3t 3t

! ! !
− k + 5t 2 k − 8t 2 k + 7t2
3n t n P ( t ) + 3n t n P + 3n t n P = 2 · 3n t n P , ∀t ∈ R\{0}.
3t 3t 3t
Bây giờ cả hai vế là các đa thức theo t. So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được
a n 6 =0
an 3n + an 5n + an 8n = 2an 7n ⇐⇒ 3n + 5n + 8n = 2 · 7n . (*)
3n + 5n + 8n > 2 · 7n , ∀n ≥ 6.
Do đó (∗∗) chỉ có nghiệm n = 2, n = 4.
Khi deg P = 2, đặt P( x ) = ax2 + b (với a 6= 0). Thay vào (∗), ta có

2a x2 + y2 + z2 − 2ak + 3b = 2a x2 + y2 + z2 + 4ak + 2b,
suy ra b = 6ak. Do đó P( x ) = ax2 + 6ak (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán.
Khi deg P = 4, đặt P( x ) = ax4 + bx2 + c ( a 6= 0). Thay vào (∗), ta có

h i h i
4 4 4 2 2 2
a ( x − y) + (y − z) + (z − x ) + b ( x − y) + (y − z) + (z − x ) + 3c

=2a( x + y + z)4 + (2b − 12ak) x2 + y2 + z2 − 6ak2 − 2bk + 3c
=2a( x + y + z)4 + 2b( x + y + z)2 + 2c

=2a( x + y + z)4 + 2b x2 + y2 + z2 + 4bk + 2c,
hay ak = 0, c = 6bk.
Như vậy, nếu k = 0 thì P( x ) = ax4 + bx2 (với a, b là hệ số thực bất kỳ); nếu k 6= 0 thì
P( x ) = ax2 + 6ak (với a là hệ số thực bất kỳ)
là tất cả đa thức cần tìm.
Bài 14. Dễ thấy đa thức hằng số thỏa mãn các yêu cầu đề bài.
Tiếp theo giả sử deg P = h ≥ 1. Đặt x = a − c, y = b − a, z = c − b.
Khi đó x + y + z = 0. Từ giả thiết suy ra
√ √ √
P( 3x ) + P( 3y) + P( 3z) = P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ),
với x, y, z là ba số thực sao cho x + y + z = 0. Như vậy thay bộ ( x; y; z) bởi bộ ( x; x; −2x ) ta

được √ √
2P( 3x ) + P(−2 3x ) = P(0) + P(3x ) + P(−3x ), ∀ x ∈ R. (1)
h
Giả sử P( x ) = ∑ ai xi (ah 6= 0, quy ước x0 = 1). Thay vào (1) ta được
i =0
h √ i h √ i h h
2 ∑ ai ( 3x ) + ∑ ai (−2 3x ) = a0 + ∑ ai (3x )i + ∑ ai (−3x )i . (2)
i =0 i =0 i =0 i =0
So sánh hệ số của x h ở hai vế của (2) ta được

√ √
2( 3)h + (−2 3)h = 3h + (−3)h . (3)
Dễ thấy h = 1, h = 2 thỏa mãn (3). Tiếp theo xét h ≥ 3. Từ (3) ta thấy rằng h phải là số chẵn :
h = 2k, với k ≥ 2. Khi đó (3) trở thành
"
k=1
2.3k + 12k = 2.9k ⇔ 2 + 4k = 2.3k ⇔
k = 2.
Tóm lại từ (3) suy ra h chỉ có thể là h = 1, h = 2, h = 4.
Trường hợp h = 1. Khi đó P( x ) = mx + n, ∀ x ∈ R. Thay vào phương trình hàm đã cho

ở đầu bài thấy thỏa mãn.
Trường hợp h = 2. Khi đó P( x ) = mx2 + nx + p, ∀ x ∈ R. Thay vào phương trình hàm

đã cho ở đầu bài ta được
h i
3m ( a − b)2 + (b − c)2 + (c − a)2
h i
=m (2a − b − c)2 + (2b − c − a)2 + (2c − a − b)2 (đúng).
Trường hợp h = 4. Khi đó P( x ) = mx4 + nx3 + px2 + qx + e, ∀ x ∈ R. Trong phương

trình hàm đã cho ở đầu bài, thay bộ ( a; b; c) bởi ( x; 0; 0) ta được
√ √
P( 3x ) + P(0) + P(− 3x ) = P(2x ) + 2P(− x ), ∀ x ∈ R. (4)
Thay P( x ) = mx4 + nx3 + px2 + qx + e, ∀ x ∈ R vào (4) ta được

√ √ √ √
9mx4 + 3 3nx3 + 3px2 + 3qx + 9mx4 − 3 3nx3 + 3px2 − 3qx
=16mx4 + 8nx3 + 4px2 + 2qx + 2mx4 − 2nx3 + 2px2 − 2qx, ∀ x ∈ R.
Hay 18mx4 = 18mx4 + 6nx3 , ∀ x ∈ R. Do đó n = 0. Vậy
P( x ) = mx4 + px2 + qx + e, ∀ x ∈ R.
Thay vào phương trình hàm đã cho ở đầu bài ta được

h i h i
9m ( a − b)4 + (b − c)4 + (c − a)4 + 3p ( a − b)2 + (b − c)2 + (c − a)2
h i
4 4 4
=m (2a − b − c) + (2b − c − a) + (2c − a − b)
h i
+ p (2a − b − c)2 + (2b − c − a)2 + (2c − a − b)2 . (5)
Tiếp theo ta chứng minh đẳng thức

h i
9 ( a − b )4 + ( b − c )4 + ( c − a )4
=(2a − b − c)4 + (2b − c − a)4 + (2c − a − b)4 . (6)
Đặt x = a − c, y = b − a, z = c − b. Khi đó x + y + z = 0. Ta có
h i
9 ( a − b )4 + ( b − c )4 + ( c − a )4 = 9( x 4 + y4 + z4 ). (7)
Mặt khác
(2a − b − c)4 + (2b − c − a)4 + (2c − a − b)4

=( x − y)4 + (y − z)4 + (z − x )4
=2( x4 + y4 + z4 ) − 4x3 y + 6x2 y2 − 4xy3
−4y3 z + 6y2 z2 − 4yz3 − 4z3 x + 6z2 x2 − 4zx3
=2( x4 + y4 + z4 ) − 4x3 (y + z) − 4y3 ( x + z) − 4z3 ( x + y)
+6( x 2 y2 + y2 z2 + z2 x 2 ). (8)
Do x + y + z = 0 nên x2 + y2 + z2 = −2( xy + yz + zx ). Suy ra
x 4 + y4 + z4 + 2( x 2 y2 + y2 z2 + z2 x 2 )
=4[ x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 + 2xyx ( x + y + z)] = 4( x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 ).
Như vậy x4 + y4 + z4 = 2( x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 ). Thay vào (8) ta được

(2a − b − c)4 + (2b − c − a)4 + (2c − a − b)4 = 9( x4 + y4 + z4 ). (9)
Từ (7) và (9) suy ra (6) được chứng minh. Do đó (5) đúng, nghĩa là đa thức
P( x ) = mx4 + px2 + qx + e, ∀ x ∈ R
thỏa mãn các yêu cầu đề bài.
Kết luận : Các đa thức thỏa mãn yêu cầu đề bài là :
P( x ) = mx + n, ∀ x ∈ R;
P( x ) = mx2 + nx + p (m 6= 0), ∀ x ∈ R;
P( x ) = mx4 + px2 + qx + e (m 6= 0), ∀ x ∈ R.
Lưu ý. Từ (4) ta so sánh hệ số của x h ở hai vế cũng suy ra được h chỉ có thể là h = 1, h = 2,
h = 4.
Bài 15. Dễ thấy các đa thức P( x ) = 1 và P( x ) = x thỏa mãn đề bài.
Các điểm ( x, P( x )), (y, P(y)) và (z, P(z)) thẳng hàng khi và chỉ khi
x−y P( x ) − P(y)
= ⇔ ( x − y) P(z) + (y − z) P( x ) + (z − x ) P(y) = 0. (*)
x−z P( x ) − P(z)
Vì x + y + z = 0 nên
( x − y ) z3 + ( y − z ) x 3 + ( z − x ) y3
=( x − y)z3 + (y − z) x3 − ( x − y) + (y − z) y3

=( x − y) z3 − y3 + (y − z) x3 − y3

2 2 2 2
=( x − y)(z − y) z + zy + y − x + xy + y
h i
=( x − y)(z − y) z2 − x2 + zy − xy
= − ( x − y)(y − z)(z − x )( x + y + z)
=0.
Do đó, P( x ) = x3 cũng thỏa mãn bài toán. Giả sử
P ( x ) = a n x n + a n −1 x n −1 + · · · + a 1 x + a 0
là một đa thức với hệ số thực thỏa mãn bài toán. Thay ( x; y; z) bởi ( x; 2x; −3x ) ta có
− xP(−3x ) + 5xP( x ) − 4xP(2x ) = 0, ∀ x ∈ R.

Từ đó suy ra ak (−3)k + 4 · 2k − 5 = 0 với mọi k = 1, 2, . . . n. Tuy nhiên ta thấy
Với mọi k ≥ 2, k chẵn thì (−3)k + 4 · 2k − 5 > (−3)2 + 4 · 22 − 5 > 0.

Với mọi k ≥ 5, k lẻ thì

− (−3)k + 4 · 2k − 5 = (2 + 1)k − 4 · 2k + 5
k ( k − 1 ) k −2
≥ 2k + k · 2k −1 + ·2 − 4 · 2k + 5
2
·

5 5 4
≥ 2k 1 + + −4 +5
2 8
> 0.
Vậy với mọi k 6= 0; 1; 3 ta luôn có ak = 0.

Do đó P( x ) = ax3 + bx + c (với a, b, c bất kì thuộc R).
xP(y − z) + yP(z − x ) + zP( x − y) = (z − y) P( x ) + ( x − z) P(y) + (y − x ) P(z), (*)
với mọi x, y, z ∈ R. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (∗), ta có c = 0. Do
đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n > 0. Đặt
Do P( x ) 6≡ 0 nên ∃t0 ∈ R sao cho P (t0 ) 6= 0. Thay x = y = z = t0 vào (∗), ta có P(0) = 0.

Thay y = x, z = 0 vào (∗), ta được
xP( x ) + xP(− x ) = − xP( x ) + xP( x ), ∀ x ∈ R.
Hay xP(− x ) = − xP( x ), ∀ x ∈ R. Do đó
P(− x ) = − P( x ), ∀ x ∈ R\{0};
mà P(0) = 0 nên P(− x ) = − P( x ), ∀ x ∈ R. Do đó P( x ) là hàm lẻ, suy ra P( x ) chỉ chứa các số

hạng có mũ lẻ. Thay x = 3t, y = 2t, z = t vào (∗), ta có
3tP(t) + 2tP(−2t) + tP(t) = −tP(3t) + 2tP(2t) − tP(t), ∀t ∈ R.
Hay
5tP(t) + tP(3t) = 4tP(2t), ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của tn+1 ở hai vế, ta được
a n 6 =0
5an + an 3n = 4an 2n ⇐⇒ 5 + 3n = 2n+2 . (**)
3n + 5 > 2n+2 , ∀n ≥ 4.
Do đó (∗∗) chỉ có nghiệm n = 1 hoặc n = 3.
Khi deg P = 1, đặt P( x ) = ax (với a 6= 0). Thay vào (∗) thỏa mãn.
Khi deg P = 3, đặt P( x ) = ax3 + bx (với a 6= 0). Thay vào (∗) thỏa mãn.
x ( y − z )3 + y ( z − x )3 + z ( x − y )3 = ( z − y ) x 3 + ( x − z ) y3 + ( y − x ) z3 ;

2 2 2 2 2 2 2 2 2
x P ( y − z ) + y P ( z − x ) + z P ( x − y ) = z − y P ( x ) + x − z P ( y ) + y − x P ( z ),
(*)
Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (∗), ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một

nghiệm của bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n > 0. Đặt
Do P( x ) 6= 0 nên ∃t0 ∈ R sao cho P (t0 ) 6= 0. Thay x = y = z = t0 vào (∗), ta có P(0) = 0.
Thay y = x, z = 0 vào (∗), ta được
x2 P( x ) + x2 P(− x ) = − x2 P( x ) + x2 P( x ), ∀ x ∈ R.
Hay
∀ x ∈ R\{0}.
P(− x ) = − P( x ),
Mà P(0) = 0 nên P(− x ) = − P( x ), ∀ x ∈ R. Do đó P( x ) là hàm lẻ, suy ra P( x ) chỉ chứa các số
hạng có mũ lẻ. Thay x = 3t, y = 2t, z = t vào (∗), ta có
9t2 P(t) + 4t2 P(−2t) + t2 P(t) = −3t2 P(3t) + 8t2 P(2t) − 5t2 P(t), ∀t ∈ R
hay
5t2 P(t) + t2 P(3t) = 4t2 P(2t), ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của t n +2 ở hai vế, ta được
a n 6 =0
5an + an 3n = 4an 2n ⇐⇒ 5 + 3n = 2n+2 . (**)
3n + 5 > 2n+2 , ∀n ≥ 4.
Do đó (∗∗) chỉ có nghiệm n = 1 hoặc n = 3.
Khi deg P = 1, đặt P( x ) = ax (với a 6= 0). Thay vào (∗) thỏa mãn.
Khi deg P = 3, đặt P( x ) = ax3 + bx (với a 6= 0). Thay vào (∗) thỏa mãn.

x 2 ( y − z )3 + y2 ( z − x )3 + z2 ( x − y )3 = z2 − y2 x 3 + x 2 − z2 y3 + y2 − x 2 z3 ;

(y + 4z) P( x ) + (z + 4x ) P(y) + ( x + 4y) P(z) = xP(2y − z) + yP(2z − x ) + zP(2x − y), (1)
với mọi x, y, z ∈ R mà 3( x + y + z) = xyz. Thay x = y = z = ±3 vào (1), ta được
P(3) = P(−3) = 0.
Nếu P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ d, thay vào (1) ta được d = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một
nghiệm của bài toán. Giả sử deg P = n > 0, đặt
Thay x = t, y = −t, z = 0 vào (1), ta có
−tP(t) + 4tP(−t) − 3tP(0) = tP(−2t) − tP(−t), ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của tn+1 ở hai vế, ta được
a n 6 =0
− an + 4an (−1)n = an (−2)n − an (−1)n ⇐⇒ 5 · (−1)n = (−2)n + 1. (2)
Rõ ràng (2) chỉ có nghiệm n = 2. Mà P(3) = P(−3) = 0 nên P( x ) = a( x − 3)( x + 3) (với
a 6= 0). Thử lại thỏa mãn. Vậy P( x ) = a( x − 3)( x + 3) (với a là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa
thức cần tìm.
Bài 19. Bài toán tương đương với tìm tất cả P( x ) ∈ R[ x ] thỏa
P3 ( x ) + P3 (y) + P3 (z) = 3P( xyz) (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (1),
ta có c ∈ {0, 1, −1}. Do đó P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ 1, P( x ) ≡ −1 thỏa mãn các yêu cầu đề bài. Bây
giờ ta giả sử deg P = n > 0. Thay y = − x, z = 0 vào (1), ta có (đặt c = − P3 (0) + 3P(0))
P3 ( x ) + P3 (− x ) = − P3 (0) + 3P(0) = c, ∀ x ∈ R. (2)
Thay y = 1, z = −1 − x vào (1), kết hợp (2), ta được
P3 ( x ) + P3 (1) + c − P3 ( x + 1) = 3P[− x ( x + 1)], ∀ x ∈ R. (3)
Từ (3), so sánh bậc hai vế, ta có 3n − 1 = 2n, hay n = 1. Đặt P( x ) = ax + b (với a 6= 0). Thay
vào (1), ta có

( ax + b)3 + ( ay + b)3 + ( az + b)3 = a3 x3 + y3 + z3 + 3a2 b x2 + y2 + z2 + 3b3

= 3a xyz + 3a b x + y + z + 3b3
3 2 2 2 2
= 3axyz + 3b
hay a = ±1, b = 0. Do đó P( x ) = ± x là nghiệm của bài toán.

Vậy P( x ) = 0, P( x ) = ±1 và P( x ) = ± x là tất cả đa thức cần tìm.
Chú ý 8. Với các số thực x, y, z mà x + y + z = 0, ta có đẳng thức
x3 + y3 + z3 = 3xyz.
Từ đó ta xây dựng được bài toán 19.
P( xy) + P(yz) + P(zx ) = P( xy + yz + zx ), (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Thay x = y = z = 0 vào (1), ta có P(0) = 0. Nếu P( x ) là

đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (1), ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của
bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n > 0. Đặt
Thay x = y = t, z = −2t vào (1), ta có

2 2 2
P t + 2P −2t = P −3t , ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được

a n 6 =0
an + 2an (−2)n = an (−3)n ⇐⇒ 1 − (−2)n+1 = (−3)n . (2)
Nhận thấy n = 1, n = 2 thỏa (2). Bằng quy nạp, ta chứng minh được
3n > 2n+1 + 1 > 2n+1 − 1, ∀n ≥ 3.
Nếu n chẵn và n ≥ 4 thì (2) trở thành 1 + 2n+1 = 3n , vô lý.

Nếu n lẻ và n ≥ 3 thì (2) trở thành 1 − 2n+1 = −3n ⇔ 2n+1 − 1 = 3n , vô lý.
Do đó (2) chỉ có nghiệm n = 1 và n = 2.
1) Khi deg P = 1, do P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax (với a 6= 0). Thay vào (1) thỏa mãn.
2) Khi deg P = 2, do P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax2 + bx (với a 6= 0). Thay vào (1) thỏa mãn.
Vậy P( x ) = ax2 + bx (với a, b là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.
Chú ý 9. Với các số thực x, y, z mà x + y + z = 0, ta có dãy đẳng thức
2
2 x4 + y4 + z4 = x2 + y2 + z2 = 4( xy + yz + zx )2 = 4 x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 ,
từ đó ta xây dựng được các bài toán 20, 21, 33, 34
P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x ) = P( xy + yz + zx ), (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (1),
1 1
ta có c = 0 hoặc c = . Do đó các đa thức P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ thỏa mãn yêu cầu đề bài. Bây
3 3
giờ ta giả sử deg P = n > 0. Đặt

P(t) P(−t) + P(0)[ P(t) + P(−t)] = P −t2 , ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được an = 1. Thay x = y = t, z = −2t vào (1), ta có

P2 (t) + 2P(t) P(−2t) = P −3t2 , ∀t ∈ R.
1 − (−2)n+1 = (−3)n . (2)
3n > 2n+1 + 1 > 2n+1 − 1, ∀n ≥ 3.
Nếu n chẵn và n ≥ 4 thì (2) trở thành 1 + 2n+1 = 3n , vô lý.

Nếu n lẻ và n ≥ 3 thì (2) trở thành 1 − 2n+1 = −3n ⇔ 2n+1 − 1 = 3n , vô lý.
Do đó (2) chỉ có nghiệm n = 1 và n = 2.
1
1) Khi deg P = 1, đặt P( x ) = x + b. Thay vào (1), ta được b = 0 hoặc b = . Do đó P( x ) = x,
3
1
P( x ) = x + là các đa thức thỏa mãn yêu cầu đề bài.
3
2) Khi deg P = 2, đặt P( x ) = x2 + bx + c (với a 6= 0). Thay vào (1), ta có

x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 + b2 − 4c ( xy + yz + zx ) − 3bxyz + 3c2
=( xy + yz + zx )2 + b( xy + yz + zx ) + c,
hay b = c = 0. Do đó P( x ) = x2 là một nghiệm của bài toán.

1 1
Vậy P( x ) = 0, P( x ) = , P( x ) = x, P( x ) = x + và P( x ) = x2 là tất cả đa thức cần tìm.
3 3
P( xy + yz + zx ) = P( xy) + P(yz) + P(zx ) + 2P( x ) P(y) P(z), (1)
với mọi x, y, z ∈ R mà x + y + z = k2 xyz (k 6= 0). Thay x = y = z = 0 vào (1), ta có
P3 (0) + P(0) = 0 ⇔ P(0) = 0.
Nếu P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c, thì thay vào (1), ta được c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một
nghiệm của bài toán. Giả sử deg P = n > 0, đặt
2 2 4
Thay y = 2
, z = x + 2 (khi đó x + y + z = 2x + 2 = k2 xyz) vào (1), ta có
k x k x k x

2 4 6 2 2 2
P x + 4 2 + 2 −P x + 2 −P
k x k k k2

4 2 2 2
= P 4 2 + 2 + 2P( x ) P 2 P x+ 2 , ∀ x ∈ R\{0}. (2)
k x k k x k x
Với x 6= 0, nhân hai vế của (2) với x2n , ta được

2n 2 4 6 2n 2 2 2n 2
x P x + 4 2 + 2 −x P x + 2 −x P
k x k k k2

4 2 2 2
= x2n P 4 2 + 2 + 2x2n P( x ) P 2 P x+ 2 , ∀ x ∈ R\{0}.
k x k k x k x
Bây giờ cả hai vế là các đa thức theo biến x, so sánh bậc ta được 4n − 2 = 3n, hay n = 2. Mà
P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax2 + bx (với a 6= 0). Thay vào (1), ta có
a( xy + yz + zx )2 + b( xy + yz + zx )

= a x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 + b( xy + yz + zx ) + 2ak2 x2 y2 z2

2 2 2 2 2 2
= a x y + y z + z x + b( xy + yz + zx ) + 2xyz( ax + b)( ay + b)( az + b),
hay a = ±k, b = 0. Do đó P( x ) = ±kx2 , ∀ x ∈ R là nghiệm của bài toán. Vậy P( x ) ≡ 0,

P( x ) = ±kx2 là tất cả đa thức cần tìm.
Bài 23. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) thỏa mãn điều kiện
P( x + y).P( x − y) = P2 ( x ) − P2 (y), ∀ x, y ∈ R. (1)
Cách 1. Dễ thấy trong các đa thức hằng số, chỉ có đa thức P( x ) ≡ 0 thỏa mãn đề bài. Bây giờ
ta xét P( x ) là đa thức bậc n, với n ≥ 1. khi đó P( x ) không đồng nhất 0, nghĩa là: ∃ x0 ∈ R :
x0
P( x0 ) 6= 0. Trong (1) cho x = y = ta được P( x0 ).P(0) = 0 ⇒ P(0) = 0. Trong (1) lấy y = 2x
2
ta được
P(3x ).P(− x ) = P2 ( x ) − P2 (2x ), ∀ x ∈ R. (2)
Giả sử P( x ) = an x n + an−1 x n−1 + · · · + a1 x, với an 6= 0 (do P(0) = 0). Thay vào (2) ta được:
h i
an (3x )n + an−1 (3x )n−1 + · · · + a1 (3x ) an (− x )n + · · · + a1 (− x )

2 h i2
n n −1 n n −1
= a n x + a n −1 x + · · · + a1 x − an (2x ) + an−1 (2x ) + · · · + a1 (2x ) .
So sánh hệ số của x2n ở hai vế ta được
a2n 3n (−1)n = a2n 1 − 4n ⇔ 1 = (−3)n + 4n .

(3)
Dễ thấy n = 0, 2, 4, . . . không thỏa (3). Khi n lẻ, ta có

n n
n n n n 1 3
4 −3 = 1 ⇔ 4 = 1+3 ⇔ 1 = + ⇔n=1
4 4
(do hàm số mũ y = a x nghịch biến khi 0 < a < 1). Vậy bậc của đa thức P( x ) bằng 1, kết hợp
với P(0) = 0 suy ra P( x ) = mx, ∀ x ∈ R. Thử lại thấy thỏa mãn. Vậy tất cả các đa thức cần tìm
là:
P( x ) = mx, ∀ x ∈ R (với m là hằng số tùy ý).
Cách 2. Trong (1), lấy x = y = 0, ta được P(0) = 0. Do hàm số đa thức luôn có đạo hàm nên
từ (1), đạo hàm hai vế theo biến x ta được
P0 ( x + y) P( x − y) + P0 ( x − y) P( x + y) = 2P( x ).P0 ( x ), ∀ x, y ∈ R. (4)
Trong (4), lấy y = x, ta được
P0 (0) P(2x ) = 2P( x ).P0 ( x ), ∀ x ∈ R. (5)
Nếu P0 (0) = 0 thì từ (5) suy ra P( x ).P0 ( x ) = 0, ∀ x ∈ R, do đó P( x ) là đa thức hằng số,

kết hợp với P(0) = 0, suy ra P( x ) ≡ 0.
Nếu P0 (0) 6= 0 thì gọi deg P( x ) = n, khi đó vế trái của (5) là đa thức bậc n, còn vế phải
của (5) là đa thức bậc 2n − 1, do đó n = 2n − 1 ⇔ n = 1. Kết hợp với P(0) = 0, suy ra
P( x ) ≡ ax (a là hằng số). Thử lại thấy thỏa mãn.
Vậy tất cả các đa thức thỏa mãn yêu cầu đề bài là
P( x ) = ax, ∀ x ∈ R ( a là hằng số tùy ý).
Bài 24. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) thỏa mãn điều kiện
P( x2 + y2 ) = [ P( x )]2 + [ P(y)]2 , ∀ x, y ∈ R. (1)
Trong (1) lấy x = 0 và y = 0 ta được:


P (0) = 0
2
P(0) = 2[ P(0)] ⇔ P(0)[1 − 2P(0)] = 0 ⇔  1
P (0) = .
2
"
C=0
Nếu P( x ) ≡ C, với C là hằng số thì từ (1) có C = 2C2 ⇔
C = 0, 5.
Tiếp theo ta giả sử bậc của P( x ) là n (với n = 1, 2, . . .). Trong (1) lấy y = x ta được
P(2x2 ) = 2[ P( x )]2 , ∀ x ∈ R. (2)
Giả sử P( x ) = an x n + an−1 x n−1 + · · · + a1 x + a0 , với an 6= 0. Thế vào (2) được

h i
an (2x2 )n + an−1 (2x2 )n−1 + · · · + a1 (2x2 ) + a0
2
n n −1
= 2 a n x + a n −1 x + · · · + a1 x + a0 , ∀ x ∈ R.
So sánh hệ số của x2n ở hai vế ta được:
an 2n = 2( an )2 ⇔ 2n = 2an ⇔ an = 2n−1 .
Ta viết lại (1) như sau:
P( a2 + b2 ) = [ P( a)]2 + [ P(b)]2 , ∀ a, b ∈ R. (3)
Ta có: ( a + b + c)2 = a2 + b2 + (c2 + 2ab + 2bc + 2ca). Do đó
a2 + b2 = ( a + b + c)2 ⇔ c2 + 2ab + 2bc + 2ca = 0.
Vậy (3) viết lại:

P(( a + b + c)2 ) = [ P( a)]2 + [ P(b)]2 , (4)
với mọi a, b, c ∈ R sao cho
c2 + 2ab + 2bc + 2ca = 0. (5)
Trong c2 + 2ab + 2bc + 2ca = 0 lấy c = 2 ta được
−2a − 2 2
ab + 2b + 2a = −2 ⇔ b( a + 2) = −2a − 2 ⇔ b = ⇔ b = −2 + .
a+2 a+2
Với a ∈ Z, a 6= −2 thì b ∈ Z khi và chỉ khi a + 2 là ước của 2. Vậy chọn a = −3 ta được
b = −4. Vậy ( a; b; c) = (−3; −4; 2) thỏa mãn c2 + 2ab + 2bc + 2ca = 0. Do đó với mọi x ∈ R
thì (−3x; −4x; 2x ) thỏa mãn (5). Thay vào (4) ta được
P(25x2 ) = P2 (−3x ) + P2 (−4x ), ∀ x ∈ R. (6)
Vì P( x ) = an x n + an−1 x n−1 + · · · + a1 x + a0 , với an = 2n−1 nên thay vào (6) ta được

h i
an (25x2 )n + an−1 (25x2 )n−1 + · · · + a1 (25x2 ) + a0
h i2
= an (−3x )n + an−1 (−3x )n−1 + · · · + a1 (−3x ) + a0
h i2
+ an (−4x )n + an−1 (−4x )n−1 + · · · + a1 (−4x ) + a0 .
25n = an (9n + 16n ), ∀n = 1, 2, . . .

⇔25n = 2n−1 (9n + 16n ), ∀n = 1, 2, . . .
⇔2.25n = 18n + 32n , ∀n = 1, 2, . . .
1
Vậy n = 1, do đó P( x ) có dạng P( x ) = x + b, ∀ x ∈ R. Do P(0) = 0 hoặc P(0) = nên b = 0
2
1
hoặc b = . Sau khi thử lại ta kết luận: Tất cả các đa thức thỏa mãn đề bài là:
2
1
P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ , P( x ) ≡ x.
2
Cách khác. Trong (1) lấy x = 0 và y = 0 ta được
"
2 P (0) = 0
P(0) = 2[ P(0)] ⇔ P(0)[1 − 2P(0)] = 0 ⇔
P(0) = 0, 5.
"
C=0
Nếu P( x ) ≡ C, với C là hằng số thì từ (1) ta có C = 2C2 ⇔
C = 0, 5.
Tiếp theo ta giả sử bậc của P( x ) là n (với n = 1, 2, . . .). Giả sử
P( x ) = an x n + an−1 x n−1 + · · · + a1 x + a0 , với an 6= 0.
Trong (1) lần lượt thay x = t, y = t và x = t, y = 0, ta nhận được

( 2
P(2t2 ) = 2 P(t)

2 2 (2)
P ( t2 ) = P ( t ) + P (0) .

So sánh hệ số bậc cao nhất trong (2), ta có

® ®
2n an = 2a2n an = 1
2 ⇔
an = an n = 1.
1 1
Vậy P( x ) có dạng P( x ) = x + b, ∀ x ∈ R. Do P(0) = 0 hoặc P(0) = nên b = 0 hoặc b = .
2 2
Sau khi thử lại ta kết luận: Tất cả các đa thức thỏa mãn đề bài là
1
P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ , P( x ) ≡ x.
2
1
Đa thức P( x ) = x + không thỏa mãn điều kiện đề bài. Để chứng minh điều này, chỉ cần
2
thay x = 1 và y = 0 vào (1), ta thấy ngay (1) không thỏa mãn.
Bài 25. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) hệ số thực sao cho với mọi bộ số nguyên x, y, z thỏa mãn
gcd( x, y, z) = 1 và x2 + y2 = z2 thì
P( x + y)2 = P(z)2 + 2P( xy).

2 2
Chọn ( x, y, z) = m − 1, 2m, m + 1 với m là số nguyên dương chẵn, ta suy ra
2 2
2 2 2
P m + 2m − 1 = P m +1 + 2P 2m m − 1 , ∀m ∈ 2Z.
Do đó, ta suy ra
2 2
2 2 2
P x + 2x − 1 ≡ P x +1 + 2P 2x x − 1 . (1)
Giả sử deg P( x ) > 2. Đặt P( x ) = an x n + · · · + a1 x + a0 . Từ (1), so sánh hệ số của x4n−1 ở hai

vế, ta thấy hệ số của x4n−1 ở vế trái là a2n · 4n nhưng ở vế phải là 0, vô lý. Do đó, deg P( x ) 6 1.
Đặt P( x ) = ax + b với a, b ∈ R. Thay vào (1) ta được
2 2
a x + 2x − 1 + b = a x + 1 + b + 4ax x2 − 1 + 2b, ∀ x ∈ R.
2 2
So sánh hệ số của x3 , ta được

4a2 = 4a ⇒ a ∈ {0; 1}
Nếu a = 0 thì suy ra b = 0 hay P( x ) = 0, ∀ x ∈ R.

Nếu a = 1 thì so sánh hệ số tự do, ta được

(b − 1)2 = (b + 1)2 + 2b ⇔ 6b = 0 ⇔ b = 0.
Điều này có nghĩa là P( x ) = x, ∀ x ∈ R.
Các đa thức thỏa mãn yêu cầu đề bài bao gồm: P( x ) = 0, ∀ x ∈ R; P( x ) = 1, ∀ x ∈ R.
P2 ( a ) + P2 ( b ) + P2 ( c ) = P2 ( a + b + c ), (1)
Trong (1) cho a = b = c = 0 ta được P(0) = 0. Với mọi x ∈ R, bộ (6x; 3x; −2x ) thỏa mãn điều
kiện ab + bc + ca = 0. Do đó thay vào (1) ta được
P2 (6x ) + P2 (3x ) + P2 (−2x ) = P2 (7x ), ∀ x ∈ R (2)
Nếu P( x ) là đa thức hằng thì P( x ) ≡ 0. Giả sử deg( P) = n ≥ 1. Khi đó P( x ) có dạng
n
P( x ) = ∑ ai xi với an 6= 0 (quy ước x0 = 1). Thay vào (2) ta được
i =0
!2 !2 !2 !2
n n n n
∑ a i 6i x i + ∑ a i 3i x i + ∑ ai (−2)i xi = ∑ a i 7i x i
i =0 i =0 i =0 i =0

a2n (36n + 9n + 4n ) = a2n 49n ⇔ 36n + 9n + 4n = 49n
n n n
36 9 4
⇔ + + =1⇔n=1
49 49 49
(do hàm số mũ y = a x nghịch biến khi 0 < a < 1). Vậy bậc của đa thức P( x ) bằng 1, kết hợp
với P(0) = 0 suy ra P( x ) = mx, ∀ x ∈ R. Thử lại thấy thỏa mãn. Vậy tất cả các đa thức cần tìm
là
P( x ) = mx, ∀ x ∈ R (với m là hằng số tùy ý).
P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2[ P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x )] (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Thay x = y = z = 0 vào (1), ta có P(0) = 0. Thay x = t,
y = −t, z = 0 vào (1), ta có
P2 (t) + P2 (−t) = 2P(t) P(−t) ⇔ [ P(t) − P(−t)]2 = 0 (∀t ∈ R)
hay P(−t) = P(t), ∀t ∈ R. Do đó P( x ) là hàm chẵn, suy ra P( x ) chỉ chứa các số hạng có mũ
chẵn. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (1) ta được c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0
là nghiệm của bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n > 0. Đặt
Thay x = t, y = t, z = −2t vào (1), ta có
P2 (2t) = 4P(t) P(2t), ∀t ∈ R.
a n 6 =0
a2n 22n = 4a2n 2n ⇐⇒ n = 2.
Mà P( x ) chẵn và P(0) = 0 nên P( x ) = ax2 (với a 6= 0). Thay vào (1) thỏa mãn. Vậy P( x ) = ax2
(với a là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.
P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2[ P( xy) + P(yz) + P(zx )], (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ d thì thay vào (1)
ta được d = 0, d = 2. Do đó P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ 2 là nghiệm của bài toán. Bây giờ ta giả sử
deg P = n > 0. Đặt

P2 (t) + P2 (−t) + P2 (0) = 2P −t2 + 4P(0), ∀t ∈ R.
a2n + a2n = 2an (−1)n ⇔ an = (−1)n .

2P2 (t) + P2 (−2t) = 2P t2 + 4P −2t2 , ∀t ∈ R.
2a2n + a2n 22n = 2an + 4an (−2)n

⇔2 + 22n = 2(−1)n + 4(−1)n (−2)n (do an = (−1)n )
⇔2 + 22n = 2(−1)n + 4 · 2n
⇔22n−1 + 1 = 2n+1 + (−1)n . (2)
Nhận thấy n = 1, n = 2 thỏa (2). Với n ≥ 3 thì 2n − 1 > n + 1, do đó
22n−1 + 1 > 2n+1 + 1 > 2n+1 − 1, ∀n ≥ 3.
Vậy (2) chỉ có nghiệm n = 1, n = 2.
1) Khi deg P = 1, đặt P( x ) = − x + b. Thay vào (1), ta được b = 0 hoặc b = 2. Do đó

P( x ) = − x, P( x ) = − x + 2 là những nghiệm của bài toán.
2) Khi deg P = 2, đặt P( x ) = x2 + bx + c ( a 6= 0). Thay vào (1), ta có

x4 + y4 + z4 − 2b2 + 4c ( xy + yz + zx ) + 6bxyz + 3c2

=2 x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 + 2b( xy + yz + zx ) + 6c,
Vậy P( x ) = 0, P( x ) = 2, P( x ) = − x, P( x ) = − x + 2 và P( x ) = x2 là tất cả các đa thức cần tìm.
P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2P( xy + yz + zx ), (1)

với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Nếu P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ d, thì thay vào (1)
2 2
ta được d = 0, d = . Do đó P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ là những nghiệm của bài toán. Giả sử
3 3
deg P = n > 0, đặt

P2 (t) + P2 (−t) + P2 (0) = 2P −t2 , ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được 2a2n = 2an (−1)n hay an = (−1)n . Thay x = y = t,
z = −2t vào (1), ta có

2P2 (t) + P2 (−2t) = 2P −3t2 , ∀t ∈ R.

an =(−1)n
2a2n + a2n 22n = 2an (−3)n ⇐⇒ 3n = 22n−1 + 1. (2)
22n−1 + 1 > 3n , ∀n ≥ 3.

2
Khi deg P = 1, đặt P( x ) = − x + b. Thay vào (1), ta được b = 0, b = . Do đó P( x ) = − x,
3
2
P( x ) = − x + là những nghiệm của bài toán.
3
Khi deg P = 2, đặt P( x ) = x2 + bx + c ( a 6= 0). Thay vào (1), ta có

x + y + z − 2b + 4c ( xy + yz + zx ) + 6bxyz + 3c2
4 4 4 2
=2( xy + yz + zx )2 + 2b( xy + yz + zx ) + 2c,

2 2
Vậy P( x ) = 0, P( x ) = , P( x ) = − x, P( x ) = − x + và P( x ) = x2 là tất cả đa thức cần tìm.
3 3

P x2 + P y2 + P z2 = 2P( xy + yz + zx ) (1)

y = −t, z = 0 vào (1), ta có
P t2 = P − t2 , ∀ t ∈ R
suy ra P(− x ) = P( x ), với vô số t ∈ R+ . Mà P( x ) là đa thức nên P(− x ) = P( x ) với mọi số

thực x, do đó P( x ) là hàm chẵn, suy ra P( x ) chỉ chứa các số hạng có mũ chẵn. Nếu P( x ) là đa
thức hằng, hay P( x ) ≡ d, thì thay vào (1) ta được d = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là nghiệm của bài
toán. Giả sử deg P = n > 0, đặt

2P t2 + P 4t2 = 2P 3t2 , ∀t ∈ R.

a n 6 =0
2an + an 4n = 2an 3n ⇐⇒ 3n = 22n−1 + 1. (2)
Nhận thấy n = 2 thỏa (2). Bằng quy nạp, ta chứng minh được
22n−1 + 1 > 3n , ∀n ≥ 4.
Do đó n = 2 là số nguyên dương chẵn duy nhất mà thỏa mãn (2). Do P( x ) là hàm chẵn và
P(0) = 0 nên P( x ) = ax2 (với a 6= 0). Thử lại vào (1) thấy thỏa mãn. Vậy P( x ) = ax2 (với a là
hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.

P x2 + P y2 + P z2 = 2[ P( xy) + P(yz) + P(zx )], (1)

y = −t, z = 0 vào (1), ta có
P t = P −t , ∀t ∈ R,
2 2
hay P(− x ) = P( x ), với vô số t ∈ R+ . Mà P( x ) là đa thức nên P(− x ) = P( x ) với mọi số thực

x; hay P( x ) là hàm chẵn, suy ra P( x ) chỉ chứa các số hạng có mũ chẵn.
Khi P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c, thay vào (1) ta được c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là

một nghiệm của bài toán.
Khi deg P = n > 0, với n chẵn, đặt

P 4t = 4P 2t2 ,
2
∀t ∈ R.
So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được 4n · an = 4 · 2n · an hay n = 2. Mà P( x ) chẵn và

P(0) = 0 nên P( x ) = ax2 (với a 6= 0). Thử lại đúng.
Vậy P( x ) = ax2 (với a là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.

P x + P y + P z2 = 2[ P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x )],
2 2
(1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ d, thì thay vào (1)
1 1
ta được d = 0 hoặc d = . Do đó P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ là những nghiệm của bài toán. Giả sử
2 2
Thay x = t,y = −t, z = 0 vào (1), ta có

2P t2 + P(0) = 2P(t) P(−t) + 2P(0)[ P(t) + P(−t)], ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được 2an = 2a2n (−1)n hay an = (−1)n . Thay x = y = t,
z = −2t vào (1), ta có

2P t + P 4t2 = 2P2 (t) + 4P(t) P(−2t), ∀t ∈ R.
2
2an + an 4n = 2a2n + 4a2n (−2)n

⇔2(−1)n + (−1)n · 22n = 2 + 4(−2)n (do an = (−1)n )
⇔(−1)n + (−1)n · 22n−1 = 1 + 2(−2)n
⇔22n−1 + 1 = 2n+1 + (−1)n .
Nhận thấy n = 1, n = 2 thỏa (2). Với số nguyên n ≥ 3, ta có 2n − 1 > n + 1 nên
22n−1 + 1 > 2n+1 + 1 > 2n+1 − 1, ∀n ≥ 3.

1
Khi deg P = 1, đặt P( x ) = − x + b. Thay vào (1), ta được b = 0, b = . Do đó P( x ) = − x,
2
1
P( x ) = − x + là những nghiệm của bài toán.
2
x4 + y4 + z4 − 2b( xy + yz + zx ) + 3c

=2 x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 + 2b2 − 8c ( xy + yz + zx ) − 6bxyz + 6c2 ,

1 1
Vậy P( x ) = 0, P( x ) = , P( x ) = − x, P( x ) = − x + và P( x ) = x2 là tất cả đa thức cần tìm.
2 2

P x2 + y2 + z2 = 4[ P( xy) + P(yz) + P(zx )], (1)
với mọi x, y, z ∈ R mà x + y + z = 0. Thay x = y = z = 0 vào (1), ta có P(0) = 0. Nếu P( x ) là

đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (1), ta có c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của
bài toán. Bây giờ ta giả sử deg P = n > 0. Đặt

P 2t2 = 4P −t2 , ∀t ∈ R.
2n an = 4(−1)n an ⇔ 2n = 4(−1)n ⇔ n = 2.
Mà P(0) = 0 nên đặt P( x ) = ax2 + bx (với a 6= 0). Thay vào (1), ta có

4a x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 − 2b( xy + yz + zx ) = 4a x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 + 4b( xy + yz + zx ),
hay b = 0. Do đó P( x ) = ax2 là đa thức thỏa mãn các yêu cầu đề bài. Vậy P( x ) = ax2 (với a là
hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.

P x2 + y2 + z2 = 4[ P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x )], (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ c thì thay vào (1)
1 1
ta được c = 0, c = . Do đó P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ là những nghiệm của bài toán. Bây giờ ta
12 12
giả sử deg P = n > 0. Đặt

P 2t2 = 4P(t) P(−t) + 4P(0)[ P(t) + P(−t)], ∀t ∈ R.
2n an = 4(−1)n a2n ⇔ 2n−2 = (−1)n an ⇔ an = (−2)n−2 .

P 6t2 = 4P2 (t) + 8P(t) P(−2t), ∀t ∈ R.
an 6n = 4a2n + 8a2n (−2)n ⇔ 6n = 4an + 8an (−2)n .
Mà an = (−2)n−2 nên
6n = 4(−2)n−2 + 8(−2)n−2 (−2)n

⇔6n = (−2)n − (−2)2n+1
⇔(−2)n (−3)n = (−2)n − (−2)2n+1
⇔(−3)n = 1 − (−2)n+1
⇔(−3)n (−1)n = (−1)n − (−1)n (−2)n+1
⇔(−1)n + 2n+1 = 3n .
3n > 2n+1 + 1 > 2n+1 − 1, ∀n ≥ 3.

1 1
1) Khi deg P = 1, đặt P( x ) = − x + b. Thay vào (1), ta được b = 0 hoặc b = . Do đó
2 12
1 1 1
P( x ) = − x, P( x ) = − x + là những nghiệm của bài toán.
2 2 12
2) Khi deg P = 2, đặt P( x ) = x2 + bx + c ( a 6= 0). Thay vào (1), ta có

2
2 2 2
x +y +z − 2b( xy + yz + zx ) + c

=4 x2 y2 + y2 z2 + z2 x2 + 4b2 − 16c ( xy + yz + zx ) − 12bxyz + 12c2

1 1 1 1
Vậy P( x ) = 0, P( x ) = , P( x ) = − x, P( x ) = − x + và P( x ) = x2 là tất cả đa thức cần
12 2 2 12
tìm.

P x + y + z = 2 P x + P y + P z2
2 2 2 2 2
(1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Thay x = y = z = 0 vào (1), ta có P(0) = 0. Nếu P( x ) là

đa thức hằng, hay P( x ) ≡ d, thì thay vào (1) ta được d = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm
của bài toán. Giả sử deg P = n > 0, đặt

P 2t2 = 4P t2 , ∀t ∈ R.
So sánh hệ số của t2n ở hai vế, ta được 2n an = 4an hay n = 2. Mà P(0) = 0 nên đặt P( x ) =
ax2 + bx (với a 6= 0). Thay vào (1), ta có
2
a x2 + y2 + z2 + b x2 + y2 + z2 = 2a x4 + y4 + z4 + 2b x2 + y2 + z2
hay b = 0. Do đó P( x ) = ax2 là một nghiệm của bài toán. Vậy P( x ) = ax2 (với a là hệ số thực
bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.

h i
P x 2 + y2 + z2 = 2 P2 ( x ) + P2 ( y ) + P2 ( z ) , (1)
với mọi x, y, z ∈ R và x + y + z = 0. Nếu P( x ) là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ d, thì thay vào

1 1
(1) ta được d = 0, d = . Do đó P( x ) ≡ 0, P( x ) ≡ là những nghiệm của bài toán. Giả sử
6 6

P 2t2 = 2P2 (t) + 2P2 (−t) + 2P2 (0), ∀t ∈ R.
2n an = 2a2n + 2a2n ⇔ 2n = 4an ⇔ an = 2n−2 .


P 6t2 = 4P2 (t) + 2P2 (−2t), ∀t ∈ R.
a n =2n −2
an 6n = 4a2n + 2a2n 22n ⇐⇒ 3n = 22n−1 + 1. (2)
22n−1 + 1 > 3n , ∀n ≥ 3.

1 1 1
Khi deg P = 1, đặt P( x ) = x + b. Thay vào (1), ta được b = 0, b = . Do đó P( x ) = x,
2 6 2
1 1
P( x ) = x + là những nghiệm của bài toán.
2 6
2
x 2 + y2 + z2 + b x 2 + y2 + z2 + c

=2 x + y + z + 2b + 4c x + y + z + 12bxyz + 6c2 ,
4 4 4 2 2 2 2

1 1 1 1
Vậy P( x ) = 0, P( x ) = , P( x ) = x, P( x ) = x + và P( x ) = x2 là tất cả đa thức cần tìm.
6 2 2 6
Bài 37. Nếu P là đa thức hằng, P( x ) = c, thì thay vào
P( x ) P(y) P(z)
+ + = P( x − y) + P(y − z) + P(z − x )
yz zx xy
c c c 1 1 1
ta được + + = 3c; mà + + = 2 nên c = 0. Bây giờ xét trường hợp
yz zx xy yz zx xy
deg P = n ≥ 1. Phương trình đã cho được viết lại
xP( x ) + yP(y) + zP(z) = xyz[ P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ). (1)
với mọi bộ số thực x, y, z khác 0 và thỏa mãn 2xyz = x + y + z.

1
Cố định x > 0. Giả sử 0 < z < . Bây giờ, để thỏa mãn điều kiện giả thiết, ta chọn
2x
x+z
y= .
2xz − 1
Khi đó phương trình (1) viết lại thành

x+z x+z
xP( x ) + P + zP(z)
2xz − 1 2xz − 1
" #
xz( x + z) x+z x+z
= P x− +P − z + P(z − x ) . (2)
2xz − 1 2xz − 1 2xz − 1
x+z
Xét hàm số g(z) = ; khi đó
2xz − 1
2xz − 1 − 2x ( x + z) 1 + 2x2
g0 (z) = =− .
(2xz − 1)2 (2xz − 1)2
xz( x + z)
Xét hàm số h(z) = ; khi đó
2xz − 1

x ( x + z) xz(1 + 2x2 ) x ( x + z)(2xz − 1) − z − 2x2 z
h0 (z) = − =
2xz − 1 (2xz − 1)2 (2xz − 1)2

x 2xz2 − x − 2z
=
(2xz − 1)2
Vậy nên từ (2), lấy đạo hàm hai vế theo z được

2 ( x + z) 2x2 + 1
2x + 1 x+z 0 x+z
− P − P + P(z) + zP0 (z)
(2xz − 1)2 2xz + 1 (2xz − 1)3 2xz − 1
"
x 2xz2 − x − 2z #
x+z x+z
= P x− +P − z + P(z − x )
(2xz − 1)2 2xz − 1 2xz − 1
 
2 " 2
#
xz( x + z)  2x + 1 0 x+z 2x + 1 x+z
+ 2
P x− − 2
+ 1 P0 − z + P0 (z − x ) .
2xz − 1 (2xz − 1) 2xz − 1 (2xz − 1) 2xz − 1
(3)
Khi z → 0+ thì
1 + 2x2 x+z
→ 1 + 2x2 ;
2
→ − x;
(2xz − 1) 2xz − 1

2
( x + z) 2x + 1 2
x 2xz − x − 2z
2
→ − x 2x + 1 ; → − x2 ;
(2xz − 1)3 (2xz − 1)2
do đó, từ (3), cho z → 0+ , ta được

−(1 + 2x ) P(− x ) + x 2x + 1 P0 (− x ) + P(0) = − x2 P(2x ) + P(− x ) + P(− x )
2 2

hay
2x2 + 1 xP0 (− x ) − P(− x ) + P(0) = − x2 [ P(2x ) + 2P(− x )].

(4)
Hai đa thức ở hai vế của phương trình trên nhận giá trị bằng nhau tại vô số giá trị dương của
x nên chúng đồng nhất với nhau.
1) Giả sử P( x ) = ax + b với a 6= 0. Khi đó phương trình (4) được viết lại thành

2x2 + 1 (2ax − b) + b = −3bx2 , ∀ x ∈ R.
So sánh hệ số x3 hai vế được a = 0, mâu thuẫn.

2) Giả sử deg P = 2. Khi đó đa thức P( x ) có dạng P( x ) = ax2 + bx + c với a 6= 0. Thay lại vào
phương trình (4) và rút gọn, ta được
4bx3 + (c − 3a) x2 + 2bx = 0, ∀ x ∈ R.

Từ đó suy ra b = 0 và c = 3a. Do đó P( x ) = a x2 + 3 , ∀ x ∈ R.
3) Giả sử deg P = n ≥ 3. Gọi c là hệ số cao nhất của P( x ). So sánh hệ số x n+2 ở hai vế của
phương trình (4) được,
h i h i
2 na(−1)n−1 − a(−1)n = − 2n a + 2a(−1)n
⇔n(−1)n−1 − (−1)n = −2n−1 − (−1)n
Hay n(−1)n−1 = −2n−1 . Tuy nhiên phương trình này không có nghiệm với mọi n ≥ 3.

Vậy các đa thức thỏa mãn yêu cầu đề bài bao gồm P( x ) = 0 và P( x ) = a x2 + 3 (với a là
hằng số khác 0).
2xP( x ) + 2yP(y) + 2zP(z) = ( x + y + z)[ P( x − y) + P(y − z) + P(z − x )], (1)
với mọi x, y, z ∈ R mà x + y + z = kxyz. Thay y = − x, z = 0 vào (1), ta có
xP( x ) = xP(− x ), ∀ x ∈ R,
mà hiển nhiên P(−0) = P(0), nên P(− x ) = P( x ), ∀ x ∈ R. Như vậy P( x ) là hàm chẵn, suy ra
P( x ) chỉ chứa các số hạng với mũ chẵn. Nếu P là đa thức hằng, hay P( x ) ≡ d, thì thay vào (1),
ta được c = 0. Do đó P( x ) ≡ 0 là một nghiệm của bài toán. Giả sử deg P = n > 0, với n chẵn.
Đặt
2 2 4
Thay y = ,z = x+ (khi đó x + y + z = 2x + = kxyz) vào (1), ta có
kx kx kx

4 2 4 2
2xP( x ) + P + 2x + P x+
kx kx kx kx
" #
4 2 2
= 2x + P x− + P( x ) + P , ∀ x 6= 0.
kx kx kx
Suy ra

2 2 2 2 2 2
x P( x ) + P + x + P x+
k kx k kx
" #
2 2 2
= x2 + P x− + P( x ) + P , ∀ x 6= 0.
k kx kx
Suy ra
" #
2 2 2 2 2 2 2
x + P x+ −P x− = P( x ) + x P , ∀ x ∈ R\{0}.
k kx kx k kx
Do x 6= 0 nên nhân hai vế với x n , ta được

" #
n 2 2 2 2 2 n n +2 2
x x + P x+ −P x− = x P( x ) + x P , ∀ x ∈ R\{0}.
k kx kx k kx
Bây giờ cả hai vế là các đa thức theo biến x và
deg VT = 2n, deg VP = max{2n, n + 2}.
Nếu deg P = n ≥ 4 thì deg VP = 2n. Khi đó, so sánh hệ số của x2n hai vế, ta được
4n 2
an x2n = an x2n ,
k k
vô lý, do đó deg P = 2. Đặt P( x ) = ax2 + b (với a 6= 0). Thay vào (1), ta có

2a x3 + y3 + z3 + 2b( x + y + z)

=2a x3 + y3 + z3 + 2bkxyz
h i
2 2 2
= a( x + y + z) ( x − y) + (y − z) + (z − x ) + 3b( x + y + z)

=2a x3 + y3 + z3 + (3bk − 6a) xyz
6a 6a
hay b = . Do đó P( x ) = ax2 + (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán.
k k
6a
Vậy P( x ) = ax2 + (với a là hệ số thực bất kỳ) là tất cả đa thức cần tìm.
k
2 2
Lưu ý. Phép thay y = ,z = x+ được tìm ra như sau. Để thu gọn (1), ta cần chọn x, y, z
kx kx
thỏa mãn x + y + z = kxyz và có thể giản ước được các số hạng ở hai vế của (1). Vì vậy ta cho
® ® ®
x + y + z = kxyz x + y + z = kxyz 2x + 2y = kxy( x + y)
⇒ ⇒
2z = x + y + z z = x+y z = x+y

 y= 2

® 2 
2 = kxy y=

⇒ ⇒ ⇒ kx
z = x+y  z = xkx+ y  z = x+ .
 2
kx

PTHDathuc Dang Thuc

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PTHDathuc Dang Thuc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1 |Nguyễn Tài Chung, GV THPT Chuyên Trần Phú, Hải Phòng – Ô ĐT 0968774679

BÀI GIẢNG: PHƯƠNG TRÌNH HÀM ĐA THỨC CÓ ĐIỀU KIỆN LÀ

với a, b ∈ R thỏa mãn ab( a + b) = 2b3 .

P( a + b + c) = 7P( a) + 4P(b) − 5P(c)

với a, b, c là các số thực và ( a + b)(b + c)(c + a) = 2a3 + b3 − 2c3 .

P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) + P( x + y + z) = 3[ P( x ) + P(y) + P(z)],

P(2x + 2y − z) + P(2y + 2z − x ) + P(2z + 2x − y) = 9[ P( x ) + P(y) + P(z)],

P( x + y − 2z) + P(y + z − 2x ) + P(z + x − 2y) = 3[ P( x − y) + P(y − z) + P(z − x )]

P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) = 3[ P( x ) + P(y) + P(z)],

P( x − y) + P(y − z) + P(z − x ) = 2[ P( x ) + P(y) + P(z)],

P( a − b) + P(b − c) + P(c − a) = 2P( a + b + c)

với a, b, c ∈ R thỏa mãn ab + bc + ca = 0.

Bài toán 15 (Thanh Hóa TST 2018-2019).

xP(y − z) + yP(z − x ) + zP( x − y) = (z − y) P( x ) + ( x − z) P(y) + (y − x ) P(z),

(y + 4z) P( x ) + (z + 4x ) P(y) + ( x + 4y) P(z) = xP(2y − z) + yP(2z − x ) + zP(2x − y),

với mọi x, y, z ∈ R và 3( x + y + z) = xyz.

P3 ( x + y) + P3 (y + z) + P3 (z + x ) = 3P(( x + y)(y + z)(z + x ))

P( xy) + P(yz) + P(zx ) = P( xy + yz + zx ),

P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x ) = P( xy + yz + zx ),

P( xy + yz + zx ) = P( xy) + P(yz) + P(zx ) + 2P( x ) P(y) P(z),

với mọi x, y, z ∈ R mà x + y + z = k2 xyz.

P2 ( x ) − P2 (y) = P( x + y).P( x − y), ∀ x, y ∈ R.

Bài toán 24 (Đề thi HSG Tỉnh Gia Lai-2009).

Bài toán 25 (Đề chọn đội tuyển KHTN 2022-2023).

với a, b, c ∈ R thỏa mãn ab + bc + ca = 0.

P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2[ P( x ) P(y) + P(y) P(z) + P(z) P( x )]

P2 ( x ) + P2 (y) + P2 (z) = 2[ P( xy) + P(yz) + P(zx )],

với mọi bộ số thực x, y, z khác 0 và thỏa mãn 2xyz = x + y + z.

với a, b ∈ R thỏa mãn ab( a + b) = 2b3 .

P(2x ) = 8P( x ), ∀ x ∈ R. (2)

an (2x )n + an−1 (2x )n−1 + · · · + a1 (2x ) = 8an x n + 8an−1 x n−1 + · · · + 8a1 x

Ta có 2i − 8 = 0 ⇔ 2i = 23 ⇔ i = 3. Kết hợp với (3) suy ra với mọi i ∈ {1, 2, . . . , n} \ {3} ta có

P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R (với m là hằng số tùy ý).

với mọi số thực t. So sánh hệ số ti với ai 6= 0, ta có

Ta có (1) đúng với i = 0 và i = 3 và không đúng với i = 1 và i = 2. Giả sử i ≥ 3 và thỏa mãn

Ta có λ là một nghiệm của g( x ) = x2 + 5x + 1, nên g( x ) | f ( x ) ∈ Z [ x ], nghĩa là

với h( x ) là đa thức hệ số với hệ số nguyên. Ta cho x = −1 vào (2), có

Bài 3. Giả sử tồn tại đa thức hệ số thực P( x ) thỏa mãn:

P( a + b + c) = 7P( a) + 4P(b) − 5P(c) (1)

với a, b, c là các số thực và ( a + b)(b + c)(c + a) = 2a3 + b3 − 2c3 . (2)

P(6x ) = 7P(3x ) + 4P(2x ) − 5P( x ), ∀ x ∈ R. (3)

Với i ∈ {0, 1, 2, . . . , n}, giả sử

6i − 7.3i − 4.2i + 5 = 0 ⇔ 3i (2i − 7) − 4(2i − 7) = 23

Thử lại: Ta có hằng đẳng thức

( a + b + c)3 − ( a3 + b3 + c3 ) = 3( a + b)(b + c)(c + a)

Do đó với a, b, c thỏa mãn (2) và P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R, ta có

P( a + b + c) = 7P( a) + 4P(b) − 5P(c)

Vậy tất cả các đa thức cần tìm là

P( x ) = mx3 , ∀ x ∈ R (với m là các hằng số bất kì).

Bài 4. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn

Do t 6= 0 nên nhân hai vế với 2n tn , ta được

3n > 2n+1 + 1 ≥ 2n+1 + (−1)n , ∀n ≥ 3.

Do đó (∗∗) chỉ có nghiệm n = 1, n = 2.

hay b = 0. Do đó P( x ) = ax (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán.

hay c = ak. Do đó P( x ) = ax2 + bx + ak (với a 6= 0) là một nghiệm của bài toán.

Bài 5. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn

P( x ) P(− x ) P(1) = P(1), ∀ x ∈ R\{0}.

Nếu P(1) 6= 0 thì P( x ) P(− x ) = 1, ∀ x ∈ R\{0}, vô lý vì deg( P( x ) P(− x )) = 2n > 0, suy ra

với mọi x, y ∈ R\{0, 1} và x + y 6= xy. Từ (4) thay y bởi − x ta được

Q( x ) Q(− x ) Q(1) = Q(1), ∀ x ∈ R\{0, 1}.

Mà Q(1) 6= 0 nên Q( x ) Q(− x ) = 1, ∀ x ∈ R\{0, 1}. Suy ra Q( x ) ≡ c, hay P( x ) = c( x − 1)n .

Bài 6. Giả sử tồn tại đa thức P( x ) hệ số thực thỏa mãn

với mọi x, y, z ∈ R. Thay x = y = z = 0 vào (∗), ta được P(0) = 0.

Nếu n lẻ thì (2) trở thành 2n = 2, hay n = 1.

Nếu n chẵn thì (2) trở thành 2n = 4, hay n = 2.

Nếu n lẻ thì (∗∗) trở thành 2n+1 = 1, vô lý.

Khi i chẵn, i = 2j, j = 0, 1, 2, . . . , phương trình (3) trở thành:

Khi deg P = 2, đặt P( x ) = ax2 + b (với a 6= 0). Thay vào (∗), ta có

Khi deg P = 4, đặt P( x ) = ax4 + bx2 + c ( a 6= 0). Thay vào (∗), ta có

Trường hợp h = 1. Khi đó P( x ) = mx + n, ∀ x ∈ R. Thay vào phương trình hàm đã cho

Trường hợp h = 2. Khi đó P( x ) = mx2 + nx + p, ∀ x ∈ R. Thay vào phương trình hàm

Trường hợp h = 4. Khi đó P( x ) = mx4 + nx3 + px2 + qx + e, ∀ x ∈ R. Trong phương

Với mọi k ≥ 2, k chẵn thì (−3)k + 4 · 2k − 5 > (−3)2 + 4 · 22 − 5 > 0.