Bölüm 2

Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık

Masaüstü Yayıncılık; Baskı Öncesi Masaüstü Yayıncılık Yazılımları ve Dijital

1 2
Hazırlıklar Ortam
öğrenme çıktıları

1 Baskı öncesi hazırlık süreçlerini 2 Masaüstü yayıncılık yazılımları ve kullanım

kavrayabilme özelliklerini açıklayabilme

Masaüstü Yayıncılıkta Kullanılan

Kavramlar

3 4
Baskı Teknikleri ve Baskı Sonrası 4 Masaüstü Yayıncılık temel baskı
3 Baskı sonrası aşamalar ve Tasarım terim bilgisi ve teknik kullanımlarını
ekstralarını öğrenebilme açıklayabilme

Anahtar Sözcükler: • Yayın • Grafik Tasarım • Masaüstü Yayıncılık • Baskı Öncesi • Baskı Sonrası
• Baskı Teknikleri • Piksel • Vektörel • CMYK

34
Dijital Tasarım

GİRİŞ dan grafik tabanlı işletim sistemi ile desteklenmiş

Dijital teknolojilerin hızla geliştiği günümüz-
de, grafik tasarımın özel bir alanı olan masaüstü
yayıncılık, matbaanın icadından beri gelişimini
sürdürmektedir. Grafik tasarım süreçlerinin yanı
sıra teknik bilgiyi de içinde barındıran masaüstü
yayıncılık, baskı öncesi, basım ve baskı sonrası, her
türlü görsel ve yazılı öğenin uygun yazılımlarda ha-
zırlanması işlerinin bütünü olarak tanımlanabilir.
“Masa Başında Yayıncılık” anlamına ge-
lir. Dilimize “Masaüstü Yayıncılık” olarak
geçmiştir.
Masaüstü yayıncılık (desktop publishing), keli-
me olarak bilgisayar yardımı ile hazır hâle getirilen
yayınlar anlamına gelmektedir. Masaüstü yayıncı-
lık terimi ilk kez 1985 yılında Apple, Adobe, Aldus,
Linotype ve Quark (1987) adlı firmalar tarafından
kullanılmıştır. Adobe tarafından ilk Postscript sayfa
tanımlama dili, Aldus tarafından ilk sayfa düzenle-
me programı (Aldus Page Maker) ve Apple tarafın-
ve Postscript belgeleri basabilen, Postscript yazıcı
(LaserWriter) ve Linotype tarafından geliştirilen
Postscript yazı karakterleri ile Postscript film çıkış
aygıtının piyasaya sürülmesi ile birlikte, daha önce
bir ekip tarafından yapılabilen işler, 1992’den sonra
masa başında ve bir ya da birkaç kişi ile yapılabilir
bir hâle gelmiştir (Sağlam, 2010).
Bilgisayar destekli grafik tasarım ile ele alınan;
kitap, gazete, dergi, afiş, broşür, katalog gibi bas-
kı veya dijital yayınların hazır hâle getirilmesine
masaüstü yayıncılık hizmet eder. Grafik tasarım
süreçlerinin en teknik aşamalarını kapsayan masa-
üstü yayıncılık, yazılım bilgisi gerektiren önemli
bir uygulama aşamasıdır. Bir tasarımı uygulamak
için teknik bilgi ve yazılım bilgisinin yanı sıra ta-
sarım estetiğini bilmek ve tasarlamak için özgün
fikirler üretmek de başarılı bir grafik tasarım için
önemlidir.
Tasarlamak, zihinde canlandırılan bir tas-
lağı, düşünerek, planlayarak biçimlendire-
rek hazırlamaktır.

Görsel 2.1 Masaüstü yayıncılık baskı ortamı

MASAÜSTÜ YAYINCILIK; BASKI ÖNCESİ HAZIRLIKLAR

Baskı aşamaları ve dizgide yaygın olarak kullanılan bir terim olan masaüstü yayıncılık (Desktop Publis-
hing), dijital ortamda sayfa düzenleme yazılımlarını kullanarak yazdırılacak belgeler oluşturma işlemidir.
Masaüstü yayıncılıkta belge oluşturulurken çeşitli özellikler ve yerleşim, özel yazılımlar kullanıldığından
tipik yazdırma tekniklerinden farklıdır. Bu nedenle, şirketler, bireyler ya da kurumlar, kendileri için bazı
yüksek kaliteli baskı belgelerini yazdırmak(print) istiyorlarsa, masaüstü yayıncılık tekniklerinden faydala-
nırlar. Bu nedenle, doğru yazılım ve araçlara sahip uzman bir kişi baskı aşamalarını masaüstü yayıncılık
yazılımları ile işleyebilir.

35

Masaüstü yayıncılık, fikirlerin ve bilgilerin
görsel görüntülerini oluşturmak için bilgisayar ve
yazılım araçlarının kullanılmasıdır. Masaüstü ya-
yıncılık; belgeleri, PDF, slayt gösterileri, e-posta
bültenleri, elektronik kitaplar ve internet ortam-
ları gibi iletişim ortamlarını hazırlama işlemlerini
kapsar.
Masaüstü yayıncılık, belirli bir yazılım türünün
yani postscript (bilgisayar programlama ve yazılım
dili) dilinin geliştirilmesinden sonra ortaya çıkarak
kullanılan bir terimdir. Masaüstü yayıncılık, metin
ve görüntüleri birleştirmek ve yeniden düzenlemek
için yazılım kullanmak, baskı, çevrimiçi görüntü-
leme veya web siteleri için dijital dosyalar oluştur-
makla ilgilidir. Masaüstü yayıncılık yazılımları icat
edilmeden önce, ilgili görevler, grafik tasarım, dizgi
ve baskı öncesi hazırlıklar uzmanlaşmış kişiler tara-
fından elle yapılırdı.
Baskı öncesi hazırlık, bilgisayar yazılımları yar-
dımıyla, dijital dosyaları bir baskı makinesi için
yazdırmaya hazır hâle getirme işlemidir. Tipik bas-
kı öncesi aşamalardan bazıları, projeyi tasarlayan
grafik tasarımcı tarafından gerçekleştirilebilir fakat
bu gerekli olmayabilir. Grafik sanatçıları veya ta-
sarımcıları genellikle tasarım ilke ve prensiplerine
Görsel 2.2 Masaüstü yayıncı teknik operatör, baskı aşamaları
36
Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık
bağlı olarak özgün taslaklar oluşturur ve çözüm su-
narlar. Ancak baskı öncesi sürecin çoğu, ticari bas-
kı şirketlerindeki deneyimli operatörler tarafından
şirketlerin özel gereksinimlerine göre yapılandırıl-
mış yazılım programları ve teknikler kullanılarak
gerçekleştirilir.
Baskı merkezleri, genellikle müşterilerinin
elektronik dosyalarını inceleyen, düzen-
leyen veya diğer baskılama yöntemlerine
yazdırmayla ilgili ayarlamalar yapan baskı
öncesi bölümlere sahiptir.
dikkat
Masaüstü Yayıncılık yazılımları konusunda
uzman olmak, iyi bir tasarımcı olmak anlamı-
na gelmez. Grafik tasarımcı masaüstü yayın-
cılık konusunda teknik bilgilere sahip olarak
özgün tasarımlar ile baskı hazırlıklarını yapa-
bilir fakat aynı durum teknik operatörler için
geçerli değildir.
Dijital Tasarım

Bir Plan, Taslak ve Eskiz Yapın Taslak Yazdırma ve Düzeltme

Çalışacağınız yazılım programını açmadan Ekranda kontrol yapabilirsiniz ancak projeni-
önce, ne tasarlayacağınıza dair bir fikrinizin olması zi yazdırarak prova baskı almak her zaman iyi bir
akıllıca olacaktır. En kaba taslaklar, eskiz çizimle- fikirdir. Prova baskınızda ekrandaki renkler her
ri, karalamalar bile tasarım için yararlı olabilir. Bu zaman beklendiği gibi çıkmaz, kayıplar olacaktır;
adımda birkaç küçük çizim yaparak planlar yap- yazım hataları ve öğelerin yerleşimini kontrol edip
mak önerilir. baskınızı onaylatın. Katlanacak veya kırpılacak
Bir Şablon Seçin bölümler varsa, düzgün katlandığından ve kırpma
işaretlerinin doğru basıldığından emin olun. Tüm
Seçtiğiniz yazılımda yapmayı planladığınız
hataları yakaladığınızı düşünseniz de tekrar tekrar
proje türü için şablonlar varsa, projeleriniz için bu
kontrol edin.
şablonlara göz atın. Bir şablon kullanmak sıfırdan
başlamaktan daha hızlı olabilir ve masaüstü yayın-
cılığına yeni başlayanlar için özellikle önerilir. Al-
ternatif olarak, tebrik kartı, kartvizit veya broşür Tasarım becerilerinizi geliştirmek mi isti-
gibi belirli bir projeyi yaparken yazılımı öğrenme yorsunuz? Grafik tasarımın nasıl yapıldı-
adımlarında size yol gösteren dökümanlardan ve ğını öğrenin. Burada özetlenen adımlarla
videolardan faydalanın. grafik tasarım arasında çok benzerlik var-
Belgenizi Ayarlayın dır. Fakat teknik beceri ve tasarım becerisi
farklı işlevlere sahiptir.
Bir şablon kullanıyorsanız, şablon ayarlarından
bazılarını değiştirmeniz gerekebilir. Sıfırdan başlı-
yorsanız, belgenizin boyutunu, yönünü ve kenar
Dijital Çağda Baskı Öncesi Görevler
boşluklarını ayarlayın. Sütunlara ayırarak metin
yazacaksanız, metin sütunlarını ayarlayın. Baskı öncesi görevler, dosya formatına ve baskı
yöntemine bağlı olarak değişir. Baskı öncesi:
Belgenize Metin Yerleştirme
• Belgenin beklendiği gibi yazdırılmasını en-
Belgeniz çoğunlukla metin ise, bir dosyadan içe
gelleyebilecek sorunları tahmin etmek ve
aktararak, başka bir programdan kopyalayarak veya
düzeltmek için dijital dosyaları dikkatle in-
doğrudan programınıza yazarak mizanpaja yani
celeyin.
dizgiye uygun şekilde yerleştirin.
• Doğru yazdırıldığından emin olmak için
Metni Biçimlendirme
yazı tiplerini iki kez kontrol edin.
Metninizi hizalayarak, istediğiniz yazı tipi-
• RGB dosyalarını baskı makinelerine uygun
ni, stilini, boyutunu ve aralığını uygulayın. Daha
renk formatı olarak kullanılan CMYK’ya
sonra bazı değişiklikler yapabilirsiniz, bu sebeple
dönüştürün.
paragraf stilleri de uygulayabilirsiniz. Özellikle baş-
lık, alt başlık ve metin yerleşiminde grafik tasarım • Renklerin doğru şekilde üst üste gelmesini
ilkelerinden hiyerarşiye dikkat edilmeli ve tasarım sağlamak amacıyla renk ve çizgi kroslarını
boşlukları bırakılmalıdır. ayarlayın.
Grafikleri Belgenize Yerleştirme • Dosyanın yerleştirilmesini, yani forma dü-
zenini ayarlayın, sayfaları yazdırmak için
Belgeniz çoğunlukla grafik tabanlıysa, görün-
doğru sırada yerleştirin. Uluslararası stan-
tüleri metin bölümlerini eklemeden önce yerleştir-
dartlarda hazırlanmış kağıt ölçüsüne göre 4,
mek isteyebilirsiniz. Grafiklerinizi bir dosyadan içe
8 veya 16’lı forma düzenlemeleri yapın.
aktarırken basit kutular kullanabilirsiniz. Layout
ve grid düzeninden faydalanmanız tasarımı düzenli • Renkli dijital provalar üretin.
bir yapıya sokacaktır. Hatta sayfa düzeni programı-
nızda (Adobe InDesign gibi) bazı çizim ve grafik
oluşturma işlemleri de yapabilirsiniz.

37
 Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık

Masaüstü Yayıncılık ile • Dijital albümler hazırlayın ve dijital fotoğ-

Yapabilecekleriniz
Masaüstü yayıncılık yazılımı ve donanımları ile
şunları yapabilirsiniz:
• Broşürler, el ilanları, reklamlar ve posterler
gibi basılı iletişimler tasarlayın.
• Kataloglar, dizinler ve yıllık raporlar gibi
basılı iletişimler tasarlayın.
• Logolar, kartvizitler ve antetli kağıt tasarlayın.
• Bültenler, dergiler ve gazeteler tasarlayın ve
yayınlayın.
• Kitap ve kitapçık tasarlayın.
• Yazdırma iletişimini web, mobil, tablet, te-
lefon vb. gibi akıllı aygıtlar için biçimlere
dönüştürün.
• Faturalar, irsaliyeler, notlar ve etiketler, çe-
şitli formlar oluşturun.
• Kitapları, bültenleri ve e-kitapları kendiniz
yayınlayın.
• Bloglar ve web siteleri tasarlayın ve yayınlayın.
• Slayt gösterileri, sunumlar ve çalışma kağıt-
ları tasarlayın.
• Tebrik kartları, afişler, kartpostallar, amba-
lajlar oluşturun ve yazdırın.
raf albümleri basın.
• Dekoratif etiketler, zarflar, takvimler ve gra-
fikler oluşturun.
• Mağaza işaretleri, otoyol işaretleri ve reklam
panoları tasarlayın.
• Başkaları tarafından tasarlanan işleri, dijital,
ofset baskı veya çevrimiçi yayınlama için
doğru biçime getirin.
• Okul veya iş yeri için daha çekici, okunabi-
lir raporlar, posterler veya ekran sunumları
oluşturun.
Masaüstü Yayıncılık Nasıl Değişti?
Masaüstü yayıncılık, dijital dosyaların baskı
veya elektronik ortamlar için uygun formattaki
teknik montajıdır. 80’lerde ve 90’larda, masaüstü
yayıncılık neredeyse tamamen baskı içindi. Günü-
müzde masaüstü yayıncılık, basılı yayınlardan çok
daha fazlasını içermektedir. PDF veya e-kitap ola-
rak yayınlanıyor. Bloglarda yayın yapıyor ve web
siteleri tasarlıyor. Akıllı telefonlar ve tabletler de
dâhil olmak üzere birden çok platform için içerik
tasarlıyor.

Görsel 2.3 Masaüstü yayıncılık ürünleri

Masaüstü yayıncılık, grafik tasarım ve web tasarımının karşılaştırılması:

• Masaüstü yayıncılık, haber bültenleri, broşürler, kitaplar ve web sayfaları gibi belgeler oluşturmak
için bilgisayar ve belirli yazılım türlerini metin ve grafikleri birleştirmek için kullanma işlemidir.

38
Dijital Tasarım

• Grafik tasarım, logoların, grafiklerin, bro-
şürlerin, bültenlerin, posterlerin, işaretlerin
ve diğer görsel iletişim türlerinin tasarımında
mesajı etkili bir şekilde iletmek için oluşturu-
lan yaratıcı düşünme ve tasarlama eylemidir.
• Web tasarımı, metin, grafik, ses, animas-
yon ve video gibi iletişim materyallerinin
web sitelerinde ve mobil cihazlarda görün-
tülenme ve düzenleme işlevidir. Masaüstü
yayıncılık ve grafik tasarımın bir parçasıdır.

Öğrenme Çıktısı

1 Baskı öncesi hazırlık süreçlerini kavrayabilme

Araştır 1 İlişkilendir Anlat/Paylaş

Grafik Tasarım ve Masaüstü Masaüstü yayıncılık yazılı-

Masaüstü Yayıncı ve Grafik yayıncılık ile uğraşan teknik mı ve donanımlarını hangi
tasarımcının rolü nedir? operatörler arasındaki fark- amaçlarla kullandığınızı
ları tartışın? sıralayın.

MASAÜSTÜ YAYINCILIK YAZILIMLARI VE DİJİTAL ORTAM

Bilgisayarların programlama dili ile çalışmasını sağlayan ve hizmet sunan komutlar bütününe yazılım
denir. Yazılımlar; Sistem Yazılımları, Uygulama Programları ve Yardımcı programlar olmak üzere üç ana
başlık altında toplanabilir.
Sistem Yazılımları: Bilgisayarları çalışır hâle getiren; bilgisayarın ne zaman, nerede, nasıl bir işlem
yapacağını, hangi çevre birimleri ile iletişim kuracağını denetleyen programlar dizisine işletim sistemi (ope-
rating system) denir. MacOS, Windows, Unix, Linux, Solaris gibi birçok sistem yazılımı vardır. Bunların
en yaygın kullanılanları özellikle masaüstü yayıncılık yazılımlarını destekleyen Macintosh destekli MacOS
ve Microsoft destekli Windows sistemleridir.
Uygulama Yazılımları: Amaçları doğrultusunda bilgisayar sistemlerine uygun fonksiyonlarda yazılan
yazılımlardır. Kelime işlem programları, grafik ve çizim programları, sayfa düzenleme programları, görün-
tü işleme programları birer uygulama yazılımlarıdır. Günümüzde, bilgisayar uygulamaları sayesinde yapı-
lacak işler, pratik ve daha hızlı teknolojilere ulaşmıştır. Baskı öncesi hazırlık aşamalarına ile grafik tasarımcı
bütün çalışmalarını daha hızlı ve kaliteli uygulanabilmektedir. Tasarımı yapılacak ürünlerin dizgisini, gra-
fiklerini, görüntüsünü ve mizanpajını masaüstünde üretebilmektedir. Masaüstü yayıncılık için geliştiril-
miş uygulama programlarının en yaygınları, Adobe Photoshop, Adobe Illustrator, Adobe InDesign, Corel
Draw, FreeHand ve QuarkXPress olarak sayabiliriz. Adobe günümüzde masaüstü yayıncılık yazılımlarını
geliştirerek bir çok hizmeti tasarımcıların ve teknik operatörlerin hizmetine sunulmuştur. Adobe, Photos-
hop programı ile görüntüyü işleme, etkili görseller hazırlama işlemlerini piksel tabanlı yaparken, vektör
tabanlı Illustrator programıyla etkili grafikler, çizimler ve yazılar yazmayı amaçlamıştır. Adobe InDesign ise
QuarkXPress ile mücadelesini az da olsa sürdürmektedir. Özellikle sayfa düzenleme, kitap, dergi ve gazete
gibi mizanpajların yapımını destekleyen bu uygulamalar masaüstü yayıncılık yazılımlarının en çok kulla-
nılan programlarıdır. Corel Draw matbaa teknik operatörleri tarafından, hem piksel hem vektör desteği
sayesinde pratik işler için tercih edilen program uygulamalarını içinde barındırmaktadır. Freehand vektörel
tabanlı pratik bir program olmasına rağmen günümüzde kullanımı giderek azalmaktadır.
Piksel: Görüntünün en küçük birim karesi olarak adlandırabiliriz. Noktacıklar hâlinde yan yana, alt
alta ve üst üste gelerek görüntünün tamamını oluşturur. Her bir taneciği içerisinde renk pigmenti barın-
dıran kareciklerden oluşur. Bir çok pikselin bir araya getirdiği görüntü kaliteli görüntüyü verirken daha az

39
 Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık

pikselden oluşan görseller mozaik etkisi yaratabilir. Özellikle baskısı yapılacak çalışmalar piksel tabanlı bir
programda 305 DPI’nin altında tutulmaz. Çözünürlük ve piksel sayısı doğru orantılıdır. Görüntü kalite-
sini doğrudan etkileyen önemli bir masaüstü yayıncılık kavramıdır.

Görsel 2.4: Piksel Bazlı ve Vektörel Baslı Programların Farkı

Kaynak: https://www.cia.edu/blog/2017/08/the-difference-between-adobe-photoshop-and-adobe-illustrator

Vektör: Matematiksel olarak nesnenin çözümlenmesini sayısal ortamda x ve y koordinatları ile tanım-
layan programlardır. Çözünürlükten bağımsız olan bu programlarda en önemli özellik grafiklerin, yazıların
ve çizimlerin hiç bir detay kaybetmeden ölçeklendirilmesidir. Vektörel programlarda, çiziminizi istediğiniz
ölçülerde büyütüp küçültebilir ve herhangi bir bozulma (pikselleşme) yaşamazsınız.
Masaüstü Yayıncılıkta Renk Kullanımı: Güneş ışınlarının veya herhangi bir kaynaktan gelen ışınların
cisimlere çarparak bir bölümünün emilmesi bir bölümünün de yansıması sonucu gözümüzde oluşan etkiye
renk denir.
Renk Modelleri, ışık renkleri ve karışım renkler ol-
mak üzere ikiye ayrılmaktadır. Işık Renk Karışım Sistemi,
televizyon ve monitör sistemlerinde kullanılan ve kısaca Masaüstü Yayıncılık sistemlerinde genel-
RGB(Kırmızı, Yeşil, Mavi) ışıksal ana renklerin birbirle- likle tercih edilen renk sistemleri CMYK
riyle karışmaları sonucunda milyonlarca ara renk ve renkli ve RGB’dir.
görüntüler elde edilerek oluşur. Karışım Sistemli renkler,
baskı sektöründe kullanılan ve kısaca CMYK(Cyan mavi,
Sarı, Magenta kırmızı, Siyah) diye adlandırılan bu sistem-
de, maddesel saf ana renklerin birbirleriyle oranlı ve sayı- dikkat
sal değerlerle karışmaları sonucunda elde edilen renkleri Baskı renkleri ve Baskı teknolojilerinde ağır-
kapsamaktadır. lıkta olan CMYK renk sistemleri masaüstü
Pantone: Pantone Inc. Firmasının 14 esas renk ve 2 yayıncılık yazılımları ile sayısal olarak girile-
yardımcı (siyah ve transparan) mürekkep ile oluşturduğu rek elde edilir. Rengin oranı ve doygunluğu
1000 renkten oluşan renk kataloğudur. Uzak Doğu ülkele- özellikle matbaa sistemlerinde sayısal verilere
rinde TOYO gibi farklı renk standartları kullanılmaktadır. dayanarak kalıplanır ve basılır.
(Yanık, 2008).

40
Dijital Tasarım

Görsel 2.5 Pantone Renk Kataloğu

Kaynak: https://store.pantone.com/de/de/color-bridge-set.html

Öğrenme Çıktısı

2 Masaüstü yayıncılık yazılımları ve kullanım özelliklerini açıklayabilme

Araştır 2 İlişkilendir Anlat/Paylaş

Vektör ve Piksel tabanlı ya-

Vektör ve Piksel tanımları-
Vektör ve piksel arasındaki zılım programları kullana-
nı ve yazılım programlarını
farkları yorumlayın. rak deneyimlerinizi rapor-
araştırın.
laştırın.

BASKI TEKNİKLERİ VE BASKI bilinçli şekilde önceden düşünülerek ele alınması

SONRASI
Baskısı yapılan veya dijital ortamda ele alınan
çalışmaların yayınlanması aşamasında; düzenleme,
kontrol, rötuş, geliştirme veya teknik detayların
işlenmesi bu adımda gerçekleşmektedir. Masaüstü
yayıncılık faaliyetleri kontrollü ve aşamalı olarak
sürdürülmesi gereken ayrıntılara sahiptir. Bu ayrın-
tılar, tasarımı yapılan çıktıların öngörülü şekilde ele
alınması ve düzenlenmesi ile baskı sonrası adımla-
rında geliştirilir. Masaüstü yayıncılık sistemlerinde,
tasarımı zenginleştiren unsurlar ve kavramların
baskı sonrası için önemli adımlardır.
Bölgesel (spot) lak: Baskı sonrası teknik olarak
baskı yapılan yüzeye matbaa makinası veya serigra-
fi yöntemiyle çekilen ince film tabakadır. Özellikle
vurgulanması gereken bölgelere uygulanır.
Selofan: Baskısı yapılan işe, koruyucu özelliği
olan saydam kaplamadır.
Gofre: Baskısı yapılan işe özel klişe hazırlana-
rak uygulanan çökertme veya kabartma işlemidir.
Kitap kapağı, dosya, katalog, ambalaj, davetiye ve
kartvizit gibi işlerde kullanılır.

41
 Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık

Varak-Yaldız: Klişe kullanılarak sıcak baskı yön-

temiyle yüzeye uygulanan özel altın yaldız tipo baskı
şeklinde uygulanır. Genellikle davetiye, kartvizit, der-
gi ve kataloglarda kullanılır.
Görsel 2.6 Gofre Klişe Örneği
İplik Dikiş: Forma düzenine uygun aynı ölçüde
Kaynak: (Yanık,2008).
ve gramajdaki kağıtlar bir araya getirilerek sırtların-
dan dikilme işlemidir.
Kağıt Katlama (Kırım): Baskıda kullanılan ka-
ğıt, ciltleme işlemine geçmeden önce katlama yapıl-
maktadır. Kağıt katlama makineleri balta ve çanta
adı verilen tekniklerle çeşitli şekillerde katlama ya-
pabilmektedir. 170 gr/m2 ye kadar olan kağıtlarda 3
kırım yapılır, daha fazla gramajlılarda 2 kırım, çok
fazla gramajlı olanlarda ise pilyaj yapılır. Kağıtlar kı-
rımdan sonra, ciltleme türüne göre, diğer formalarla
bir araya gelecekse harmanlamaya; hemen ciltlenip
kullanılacaksa; spiral veya tel dikişe ve bıçakla kesime
gidebilir (Yanık, 2008).

Görsel 2.7 Varaklı Davetiye Örneği
Kaynak: https://www.davetiyeleronline.com/erdem-
davetiye-50569
dikkat
Kağıdın su yolu, içerisindeki liflerin yönüne
bağlıdır. Kağıt su yönünde kolay yırtılır ve
kolay katlanır. Su yolunun aksi yönünde ya-
pılan baskı lif araları açıldığı için daha fazla
uzama yapar.

Görsel 2.8 Kağıt Katlama

Kaynak: (Yanık,2008).
42
Dijital Tasarım
Baskı Teknikleri
Günümüz teknoloji çağında makro ve mikro
düzeyde ele alınan baskı teknikleri birçok ticari ve
kurumsal sektörün ihtiyacına cevap vermektedir.
Baskı tekniklerinin çeşitliliği sektörel olarak genel-
likle ürün bazında değişiklik göstermektedir. Baskı
teknikleri düz baskılar, çukur baskılar, yüksek bas-
kılar, elek ve dijital baskı olmak üzere sıralanabilir.
Ofset Baskı (Düz Baskı): Ofset baskı ne çukur
ne de yüksek baskı türüdür. Düz baskıdır. Ofset
mürekkepleri yağ bazlıdır ve suyun yağı itme pren-
sibiyle baskı gerçekleştirilmektedir. Tabaka ofset ve
web ofset olmak üzere iki tür ofset baskı vardır.
Görsel 2.9 Ofset Baskı
Kaynak: https://www.marematbaa.com/principles-of-
coldness/
Tipo Baskı (Yüksek Baskı): Matbaacılığın ica-
dından sonra günümüze kadar gelebilen geleneksel
baskı yöntemidir. Metal harflerin dizilerek klişe ya-
pıldığı sistemde yüzeye aktarılan boya kağıtla bu-
luşur, çukur yerler boya almadığı için yüksekteki
yerlerin baskısı çalışmayı oluşturur.
Flesko: Özel kalıplama sistemleri ile oluşturu-
lan elastik yapıdaki klişeden yapılan, genellikle eti-
ket baskıları için tercih edilen yüksek kaliteli UV
mürekkeple basılan baskı türüdür.
Tifdruk Baskı (Çukur Baskı): Metal silindir
kalıpların lazer ile oyularak oluşturulduğu bobin
baskı türüdür. Boya sıvı hâlde çukurlara dolarak
yüzey ile buluşur. Kalıp maliyeti yüksek olan bu
baskılar genellikle tirajı yüksek olan ambalaj sektö-
ründe tercih edilir.
Serigraf Baskı (Elek Baskı): Serigraf baskı, ince
ipek ile gerilen çerçevelere özel pozlama ve emis-
yonlar ile pozlandırılarak elde edilen bir düz baskı
türüdür. Işık ile pozlandırılan hassas film emisyonu
temizlendikten sonra kalan kısmı mürekkebi geçir-
mediği için baskıya uygun hale gelir. Kozmetik ve
tekstil baskıları ile promosyonlarda sıklıkla kullanı-
lan baskı türüdür. Günümüzde dijital ve otomatik
çok renkli serigrafi makineleri yaygınlaşmaktadır.
Görsel 2.10 Serigrafi
Kaynak: http://kadelreklam.com/serigrafi-baski/
Dijital Baskı: Dijital baskı, yüksek hızlı bas-
kı nedeni ile baskı endüstrisinde ortaya çıkan bir
trenddir. En yaygın dijital baskı yöntemleri elekt-
rofotografi ve inkjet baskıdır (Kumar ve Nishan,
2017). Teknolojinin gelişmesiyle baskı sektörü de
dijitalleşmeye başlamıştır. Dijital baskı ise lazer
printerler, dotmatrix printerler ve inkjet printer-
lerle gerçekleşmektedir. Dijital donanımlı ofset
baskı; bilgisayarda hazır olan montajlı iş, baskı ma-
kinesiyle beraber çalışan rip ile baskı makinesi içe-
risindeki silikon içerikli özel kalıbı pozlar. Siliko-
nun mürekkebi itmesiyle susuz (kuru ofset) baskı
gerçekleşmektedir. Tabaka olan bu makine ile ma-
ximum 34x46 cm, minimum 8.9x14 cm ebatların-
da 4 renk ve saatte 10.000 baskı yapılabilmektedir.
Özel mürekkepli, elektronik duyarlıklı dijital
baskı; dijital baskı için özel olarak yapılmış Indigo
dijital baskı makineleri, kendi dalında ilklerdendir
43
 Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık

ve elektronik duyarlıklı özel sıvı mürekkep kulla-
nılmaktadır. A3 ön-arka saatte 2.000 baskı yapabi-
len bu makinenin kontrolü, içerisindeki bilgisayar-
dadır. Tonerli dijital baskı; önceleri 4-5 dakikada
bir renkli çıkış alınırken, şimdilerde saatte 6.600
A4 basan makineler mevcuttur. Tonerli baskıda
tonerin pişirilmesi nedeniyle kullanılan materyalin
ısıya dayanıklı olmasına dikkat edilmelidir. İç ve
dış cephe İnkjet dijital baskı; Mürekkep maliyeti
yüksek olmasına rağmen, büyük ebat dış ve iç cep-
he giydirme için kullanılan baskı makinesidir. 300
dpi dan 1440 dpi a kadar baskı yapabilen inkjet
yazıcılarda solmayan UV ve su bazlı mürekkepler
kullanılabilir. Plastik, kumaş gibi malzemelere bas-
kı yapabilen bu makineler, 4 metre ve üzeri enlere
sahiptirler (Yanık, 2008).

Görsel 2.11 Dijital Baskı Sistemi

Kaynak: https://elisabettagrafica.blogspot.com/2016/01/wedding-e-non-solo-il-perche-della.html

Öğrenme Çıktısı

3 Baskı sonrası aşamalar ve Tasarım ekstralarını öğrenebilme

Araştır 3 İlişkilendir Anlat/Paylaş

Kağıdın baskıya uygun ola- Baskı teknikleri ve çeşitleri- Basılı kitap, dergi, gazete
rak kullanımını ve formala- ni, aralarındaki farkları yo- katalog gibi ürünleri incele-
ma ilişkisini araştır. rumlayın. yerek raporlaştırın.

MASAÜSTÜ YAYINCILIKTA KULLANILAN KAVRAMLAR

Masaüstü yayıncılıkta özellikle sektörün baskı, teknik ve yazılım kısımlarında kullanılan kavramlar
bulunmaktadır. Bu terimler, basımı yapılacak işlerde, dijital ortamlarda, yazılım ve donanımın teknik
ifadelerini betimler. Özellikle masaüstü yayıncılıkta ele alınması gereken bazı kavramlar vardır. Aşağıda bu
kavramlardan bazılarına yer verilmiştir:
Makas: Baskı makinesinin kağıdı tuttuğu kısımlara verilen paydır. Masaüstü yayıncılık yazılımları ile
baskı şablonuna uygun makas paylarının verilerek baskıya gönderilmesi en az 1 cm kenar boşluklarının
konulması makas ve kesim payı için önemlidir.

44
Dijital Tasarım
Poza: Matbaa makinelerinde kâğıdın hizalan-
masına yarayan bir aparattır. Poza, sağ ve sol (ön ve
karşı) olarak 2 adettir.
Revolta Baskı: Baskısı yapılacak olan çalış-
manın ön ve arka yüzeylerinin aynı kalıpta buluş-
ması ve takla attırılarak basılması işlemidir. Baskı
işleminde kağıdın bir tarafı basıldıktan sonra aynı
kalıplar kullanılarak diğer tarafı da basılır. Bu yön-
temle özellikle forması yapılmış, kitap, dergi, bro-
şür gibi işler basılır.
FTP ( File Transfer Protocol ): Ethernet kablo
ile ağ yapısı üzerinden birbirine bağlı olan bilgisa-
yarların karşılıklı veri paylaşımı olanaklarına imkân
sağlayan uygulamalardır. Genellikle kurumsal mat-
baa ve ajansların birimleri arası dosya transferlerini
ve baskı aşamalarında belge paylaşımlarını yaparak
kontrol ettiği programdır.
Dekupe: Bir görüntünün istenmeyen yerleri-
nin ayıklanma işlemi, kesme ve kırpma.
Degrade: Renk paletindeki renk kutucuklarına
geçiş özelliği verilmesi, birbirine karışarak ara ton-
ların oluşturulması işlemi.
Align: Masaüstü yazılımları kullanılarak do-
küman içindeki nesnelerin hizalanmasını sağlayan
araçtır. Doküman için ve dökümanın kendisine
oranlayarak ortalama işlemleri yapar.
Görsel 2.12 Çalışma alanı, baskı krosları
Çalışma Alanı (Artboard): Tasarım için hazır-
lanan dokümanın açılırken oluşturulduğu alandır.
Sayfa düzenleme programlarında birden fazla çalış-
ma alanı açılabilir.
Taşma Bıçak (Bleed) Payı: Ciltleme ve kesim
sırasında, kayma nedeniyle oluşabilecek boşlukla-
rı önlemek amacıyla, dergi sayfasına her kenardan
3-5 mm olarak verilen paya taşma payı denir.
Punto: Harf büyüklüklerinin tanımlandığı te-
mel ölçü birimidir.
Pika: Pika tasarımcısı ölçüm birimi. 12 punto =
1 pika, 6 pika = 1 inch
Miniskül: Küçük harfler ile oluşturulan yazı-
lar ve metinler. Mini kelimesinden küçük çağrışı-
mı yapar. Küçük harf kullanımı uzun metinler ve
cümleler için tercih edilir.
MAJÜSKÜL: Büyük harflerle oluşturulan yazı
ve metinlerdir. Genellikle başlık, logo, vurgu gibi
yerlerde tercih edilir.
Font: Bilgisayarda bulunan veya sonradan yük-
lenen özel niteliklere sahip yazı karakterleridir.
Yazı Ailesi: Bir fontun kalın, ince, geniş, dar
gibi özel kullanımlarının yer aldığı, Arial, Times,
Helvetica gibi fontların yapısal özellikleri ile tasar-
lanır ve kullanılırlar.
Yazı Stili: Fontun vurgusunu artırmak için kul-
lanılan italik, normal, kalın, ince, altı çizili unsur-
larının yer aldığı araçlardır.
Script yazı: El yazısı özellikleri taşıyan karak-
terlerdir. Büyük harflerle kelimelerin oluşturulması
tasarım için sorun yaratabilir. Genelde baştaki harfi
majiskül diğerleri minisküldür.
Serif yazı: Düz fontlara nazaran harflerin ana-
tomisinde köşe yerlere denk gelen kısımlarının tır-
nak gibi uzantılarının olması ile ilgili kavramdır.
Serifli-tırnaklı fontlar, serifsiz-düz fontlar.
Tram: Tram, baskıların renkli ya da siyah beyaz
değerlerinin farklı tonlarını oluşturan noktalardır.
Tramlar baskı yapılacak baskı altı malzemelerine
ve baskı türüne göre değişiklik gösterebilir. Günü-
müzde standart tram ve kristal olmak üzere iki çeşit
tram kullanılır (Yanık, 2008).
45

Görsel 2.13 Standart Tram ve Kristal Tram
Kaynak: http://cdn.istanbul.edu.tr/statics/basimyayinteknikbilimlermyo.istanbulc.edu.tr/wp-content/
uploads/2015/03/Bask%C4%B1-Teknikleri-01-Tram.pdf
Overprint: Üstüne Baskı anlamına gelen
Overprint masaüstü yayıncılıkta özellikle baskı ön-
cesi dikkat edilmesi gereken önemli bir kavramdır.
Yazılımdaki overprint seçeneği ile altını doldurma
işlemidir. Overprint yapılmayan nesnelerin altı boş
yani beyaz görünecektir. Bu da tasarımda kayma-
lara ve esnemelere neden olabilir özellikle yazının
altında zemin varsa yazı altı boş görünebilir.
Dijital Trapping: Trapping kelimesi tasarım
aşamasında kullanılan bir kelime olmakla birlikte,
baskı aşamasında ilk basılan rengin ikinci basılan
rengi kabul etme yüzdesini belirtmekte de kulla-
nılan bir terimdir. Bu iki terimi birbirinden ayırt
etmek amacıyla grafik tasarım aşamasında gerçek-
leştirilen işlemi dijital trapping olarak adlandır-
mak bu anlam kargaşasının ortadan kaldırılması
açısından önemlidir. Flekso, gravür (çukur baskı)
ve serigrafi (elek baskı) baskı sistemlerine yönelik
yapılan grafik tasarım çalışmalarında dikkat edil-
mesi gereken dijital trapping, özellikle çok ince ay-
rıntılarla birbirinden ayrılan tasarım çalışmalarında
dikkat edilmesi gereken önemli bir özelliktir (Sön-
mez, 2011).
Encapsulated Postscript (EPS): EPS Formatı
vektörel tabanlı kayıt formatıdır. EPS formatı ile
farklı programlar arasında alış-veriş yapmak müm-
kündür.
GIF-WEB: Baskı için uygun olmayan bu for-
mat genellikle hareketli görüntü için kullanılır.
Web ve interaktif ortamlar için küçük boyutlu ha-
reketli görseller kaydedilir.
46
Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık
Bitmap (BMP): BMP formatı Microsoft taban-
lı 1-24 bitlik veriyi kaydeden genellikle Paint’ten
veri aktarmada kullanılan formattır.
Portable Network Graphics (PNG): “Taşı-
nabilir ağ grafiği” anlamına gelen PNG kayıpsız
sıkıştırma özellikleri ile Web sayfalarında kaliteli
görüntüler elde etmek için kullanılır. Görüntüyü
kayıpsız sıkıştıran PNG, aynı zamanda saydamlık
verilebilen ve kaliteli renk derinliğine sahiptir.
Freehand (FH): Freehand programının vektö-
rel kayıt formatıdır.
Adobe Illustrator (AI): Illustrator programının
vektörel kayıt formatıdır. Diğer adobe programları
ve sayfa düzenleme programları ile kullanılma özel-
liğine sahiptir.
Photoshop (PSD): Photoshop için özel çalış-
ma kayıt formattır. Bu format ile dosya içindeki
katmanlar, çizim yolları, renk değerleri, efektler
saklı tutulur. Ancak matbaa ve baskı işlemleri için
uygun bir format değildir.
Quark Xpress (QXD): Quarkxpress programı-
na özel vektörel tabanlı kayıt formatıdır.
Adobe InDesign (XND): InDesign için kulla-
nılan kendi program çalışma dosyalarına özel kayıt
formatıdır. Vektörel tabanlı sayfa tasarımı formatıdır.
RAW: RAW formatı dijital fotoğrafın ham,
işlenmemiş, negatif hâli olarak kaydedilen for-
matıdır. RAW formatı ham haliyle ışık, kontrast,
doygunluk, parlaklık gibi özellikleri yazılım ile edit
edilir ve işlenir.
Dijital Tasarım

JPEG (The Joint Photographic Experts Group): Görüntünün sıkıştırılarak dosya boyutu ve kalite-
sinin düşürülmesi ile kayıtlanan bu format genellikle web ortamlarında ve prova baskılarda tercih edilen
düşük çözünürlüğe sahip kayıt formatıdır.
TIFF (Tagged Image File Format): TIFF formatı Aldus şirketi tarafından geliştirilen, grafik, fotoğraf
gibi görüntülerin saklandığı masaüstü yayıncılıkta sık kullanılan bir formattır. Özellikle kayıpsız, esnek ve
işlenebilir oldukları için baskıya uygundur. Bu format çoğu sayfa düzenleme programları ile çalışabilmek-
tedir. Bu özelliği ile bilgisayarlar arası bir kayıt formatı olarak, işlenebilir alfa kanallarına sahiptir.
PDF (Portable Data Format): PDF (Taşınabilir Döküman Formatı), Adobe şirketinin diğer işletim
sistemleriyle dosya alışverişi için geliştirdiği yayıncılık formatıdır. PDF günümüzde masaüstü yayıncılık
ortamlarında baskıya iş gönderme konusunda sık sık başvurulan ve yüksek kaliteli baskı alınan dosya
formatıdır. PDF içerisinde vektör ve piksel tabanlı görüntüler ile web linkleri ve postscript metinler yer
alabilir. PDF taşınabilir dokümanları Mac veya PC tabanlı işletim sistemleri yazılımları için transfer sağ-
layıcı dosya formatıdır.

Öğrenme Çıktısı

4 Masaüstü Yayıncılık temel baskı terim bilgisi ve teknik kullanımlarını açıklayabilme

Araştır 4 İlişkilendir Anlat/Paylaş

Yazı ve font kullanımlarını Yazılım dosya formatlarının Kendinizi masaüstü yayıncı

yazılım ve çeşitlilik bakı- uzantılarını özellikleri ile olarak görme ya da görmeme
mından değerlendirin. birlikte karşılaştırın. nedenlerinizi tanımlayın.

47

1 Baskı öncesi hazırlık süreçlerini
kavrayabilme
öğrenme çıktıları ve bölüm özeti
Masaüstü Yayıncılık; Baskı
Öncesi Hazırlıklar
Masaüstü yayıncılık yazılımları
2 ve kullanım özelliklerini
açıklayabilme
Masaüstü Yayıncılık Yazılımları
ve Dijital Ortam
48
Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık
Dijital teknolojilerin hızla geliştiği günümüzde, grafik tasarı-
mın özel bir alanı olan masaüstü yayıncılık, matbaanın icadın-
dan itibaren gelişimini sürdürmektedir. Grafik tasarım süreç-
lerinin yanı sıra teknik bilgiyi de içinde barındıran masaüstü
yayıncılık, baskı öncesi, basım ve baskı sonrası, her türlü görsel
ve yazılı öğenin uygun yazılımlarda hazırlanması işlerinin bü-
tünü olarak tanımlanabilir. Bilgisayar destekli grafik tasarım ile
ele alınan; kitap, gazete, dergi, afiş, broşür, katalog gibi baskı
veya dijital yayınların hazır hale getirilmesine masaüstü yayın-
cılık hizmet eder. Baskı Öncesi hazırlık, bilgisayar yazılımları
yardımıyla, dijital dosyaları bir baskı makinesi için yazdırmaya
hazır hâle getirme işlemidir.
Eskiz ve taslaklar oluşturma, şablon kullanımı, metin yerleştir-
me, metin biçimlendirmesi, grafik yerleştirme, taslak yazdır-
ma ve düzeltme gibi baskı öncesi hazırlıklara mutlaka dikkat
edilmelidir.
Yazılımlar; Sistem Yazılımları, Uygulama Programları ve Yar-
dımcı programlar olmak üzere üç ana başlık altında toplana-
bilir. Sistem Yazılımları: Bilgisayarları çalışır hâle getiren; bil-
gisayarın ne zaman, nerede, nasıl bir işlem yapacağını, hangi
çevre birimleri ile iletişim kuracağını denetleyen programlar di-
zisine işletim sistemi (operating system) denir. Uygulama Yazı-
lımları: Amaçları doğrultusunda bilgisayar sistemlerine uygun
fonksiyonlarda yazılan yazılımlardır. Kelime işlem programları,
grafik ve çizim programları, sayfa düzenleme programları, gö-
rüntü işleme programları birer uygulama yazılımlarıdır. Masa-
üstü yayıncılık için geliştirilmiş uygulama programlarının en
yaygınları, Adobe Photoshop, Adobe Illustrator, Adobe InDe-
sign, Corel Draw, FreeHand ve QuarkXPress olarak sayabiliriz.
Adobe günümüzde masaüstü yayıncılık yazılımlarını geliştire-
rek birçok hizmeti tasarımcıların ve teknik operatörlerin hiz-
metine sunmuştur. Piksel: Görüntünün en küçük birim karesi
olarak adlandırabiliriz. Noktacıklar hâlinde yan yana, alt alta ve
üst üste gelerek görüntünün tamamını oluşturur. Her bir tane-
ciği içerisinde renk pigmenti barındıran kareciklerden oluşur.
Vektör: Matematiksel olarak nesnenin çözümlenmesini sayısal
ortamda x ve y koordinatları ile tanımlayan programlardır. Çö-
zünürlükten bağımsız olan bu programlarda en önemli özellik
grafiklerin, yazıların ve çizimlerin hiç bir detay kaybetmeden
ölçeklendirilmesidir. Masaüstü yayıncılıkta yaygın olarak RGB,
CMYK ve Phantone renk formatları kullanılmaktadır.
Dijital Tasarım

3 Baskı sonrası aşamalar ve Tasarım

ekstralarını öğrenebilme

öğrenme çıktıları ve bölüm özeti

Baskı sonrası teknik olarak baskı yapılan yüzeye matbaa ma-
Baskı Teknikleri ve Baskı
Sonrası kinası veya sergirafi yöntemiyle çekilen ince film tabaka, Lak
Baskısı yapılan işe, koruyucu özelliği olan saydam kaplama,
Selofan Baskısı yapılan işe özel klişe hazırlanarak uygulanan
çökertme veya kabartma işlemi, Gofre Baskıda kullanılan ka-
ğıt, ciltleme işlemine geçmeden önce katlama yapılmaktadır.
Kağıt katlama makineleri balta ve çanta adı verilen tekniklerle
çeşitli şekillerde katlama yapabilmektedir. 170 gr/m2 ye kadar
olan kağıtlarda 3 kırım yapılır, daha fazla gramajlılarda 2 kırım,
çok fazla gramajlı olanlarda ise pilyaj yapılır. Ofset Baskı (Düz
Baskı): Ofset baskı ne çukur ne de yüksek baskı türüdür. Düz
baskıdır. Ofset mürekkepleri yağ bazlıdır ve suyun yağı itme
prensibiyle baskı gerçekleştirilmektedir. Tipo Baskı (Yüksek
Baskı): Matbaacılığın icadından sonra günümüze kadar gelebi-
len geleneksel baskı yöntemidir. Flesko: Özel kalıplama sistem-
leriyle oluşturulan elastik yapıdaki klişeden yapılan, genellikle
etiket baskıları için tercih edilen yüksek kaliteli UV mürekkep-
le basılan baskı türüdür. Tifdruk Baskı (Çukur Baskı): Metal
silindir kalıpların lazer ile oyularak oluşturulduğu bobin baskı
türüdür. Serigraf Baskı (Elek Baskı): Serigraf baskı, ince ipek
ile gerilen çerçevelere özel pozlama ve emisyonlar ile pozlandı-
rılarak elde edilen bir düz baskı türüdür. Dijital Baskı: Dijital
baskı, yüksek hızlı baskı nedeni ile baskı endüstrisinde ortaya
çıkan bir trenddir. En yaygın dijital baskı yöntemleri elektro-
fotgrafi ve inkjet baskıdır.

49

Masaüstü Yayıncılık temel
4 baskı terim bilgisi ve teknik
kullanımlarını açıklayabilme
öğrenme çıktıları ve bölüm özeti
Masaüstü Yayıncılıkta
Kullanılan Kavramlar
50
Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık
Revolta Baskı: Baskısı yapılacak olan çalışmanın ön ve arka
yüzeylerinin aynı kalıpta buluşması ve takla attırılarak basılması
işlemidir. Dekupe: Bir görüntünün istenmeyen yerlerinin ayık-
lanma işlemi, kesme ve kırpma. Çalışma Alanı (Artboard):
Tasarım için hazırlanan dokümanın açılırken oluşturulduğu
alandır. Sayfa düzenleme programlarında birden fazla çalışma
alanı açılabilir. Miniskül: Küçük harfler ile oluşturulan yazılar
ve metinler. Mini kelimesinden küçük çağrışımı yapar. Küçük
harf kullanımı uzun metinler ve cümleler için tercih edilir.
MAJÜSKÜL: Büyük harflerle oluşturulan yazı ve metinlerdir.
Genellikle başlık, logo, vurgu gibi yerlerde tercih edilir. Font:
Bilgisayarda bulunan veya sonradan yüklenen özel niteliklere
sahip yazı karakterleridir. Yazı Ailesi: Bir fontun kalın, ince, ge-
niş, dar gibi özel kullanımlarının yer aldığı, Arial, Times, Hel-
vetica gibi fontların yapısal özellikleri ile tasarlanır ve kullanılır-
lar. Yazı Stili: Fontun vurgusunu artırmak için kullanılan italik,
normal, kalın, ince, altı çizili unsurlarının yer aldığı araçlardır.
Tram: Tram, baskıların renkli ya da siyah beyaz değerlerinin
farklı tonlarını oluşturan noktalardır. Overprint: Üstüne Baskı
anlamına gelen Overprint masaüstü yayıncılıkta özellikle baskı
öncesi dikkat edilmesi gereken önemli bir kavramdır. Encap-
sulated Postscript (EPS): EPS Formatı vektörel tabanlı kayıt
formatıdır. Portable Network Graphics (PNG): “Taşınabilir
ağ grafiği” anlamına gelen PNG kayıpsız sıkıştırma özellikleri
ile Web sayfalarında kaliteli görüntüler elde etmek için kulla-
nılır. Adobe Illustrator (AI): Illustrator programının vektörel
kayıt formatıdır. RAW: RAW formatı dijital fotoğrafın ham,
işlenmemiş, negatif hali olarak kaydedilen formatıdır. JPEG,
TIFF formatları, PDF (Portable Data Format): PDF (Taşı-
nabilir Döküman Formatı), Adobe şirketinin diğer işletim sis-
temleriyle dosya alış-verişi için geliştirdiği yayıncılık formatıdır.
Dijital Tasarım

1 Masaüstü yayıncılık kavramı ile ilgili aşağıda- 5 Masaüstü yayıncılıkta kullanılan baskı tek-
ki ifadelerden hangisi doğrudur? niklerinin genel çeşitleri aşağıdakilerin hangisinde

neler öğrendik?
A. Bilgisayar teknolojilerinin donanım birimleriy- birlikte ve doğru olarak verilmiştir?
le ilgilidir. A. Düz Baskı – Çukur Baskı – Yüksek Baskı –
B. Sadece baskısı olan kitap, dergi, gazete tasarım- Elek Baskı – Dijital Baskı
larını yapar. B. Düz Baskı – Yan Baskı – Yarım Baskı – Elek
C. Matbaa da basılan fatura ve sayısal formların Baskı – Dijital Baskı
girdisini yapar. C. Ağaç Baskı – Linol Baskı – Taş Baskı – Elek
D. Baskı öncesi ve baskı sonrası aşamaların yazılım Baskı – Dijital Baskı
programlarıyla ele alınan süreçler bütünüdür. D. Gravür Baskı – Yüksek Baskı – Taş Baskı – Ön
E. Baskı sonrası ciltleme, kesim, mücellit işleri Baskı – Serigraf Baskı
masaüstünde yapılır. E. Düz Baskı – Ağaç Baskı – Yüksek Baskı – Elek
Baskı – Taş Baskı
2 Masaüstü yayıncılık ile ilgili aşağıdaki bilgi-
lerden hangisi yanlıştır? 6 Aşağıdakilerden hangisi dijital baskı teknolo-
A. Masaüstü yayıncılık terimi ilk olarak Aldus ta- jilerinden biri değildir?
rafından kullanılmıştır. A. Dijital donanımlı ofset baskı
B. Baskı aşamaları ve dizgide yaygın olarak kulla- B. Özel mürekkepli, elektronik duyarlıklı dijital
nılan bir terimdir. baskı
C. İlk masaüstü yayıncılık yazılımı Microsoft C. Tonerli dijital baskı
paint’tir. D. İç ve dış cephe İnkjet dijital baskı
D. Tarihi süreçte ilk üretilen masa üstü yayıncılık E. Metal gravür baskı
yazılımı Adobe tarafından yapılmıştır.
E. “Masa başında yayıncılık” desktop publishing
olarak kullanılır. 7 Aşağıdakilerden hangisi masaüstü yayıncılık
ile yapılabilen çalışmalardan biri değildir?
3 Görüntünün en küçük birim karesine ne ad A. Broşürler, el ilanları, reklamlar ve posterler
verilir? B. Logolar, kartvizitler ve antetli kağıt
C. Faturalar, irsaliyeler, notlar ve etiketler, çeşitli
A. Vektör
formlar
B. PDF
D. İşlemci, CPU, ekran kartı ve anakartlar
C. Pilyaj
E. Mağaza işaretleri, otoyol işaretleri ve reklam
D. Dekupe panoları
E. Piksel

8 Masaüstü yayıncılık ve grafik tasarım arasın-

4 X y koordinatlarına sahip, çözünürlüğü bo- daki en önemli fark nedir?
zulmayan, matematiksel veri aşağıdakilerden han-
gisidir? A. Masaüstü yayıncılık ve grafik tasarım aşamaları
benzerdir.
A. Vektör B. Masaüstü yayıncılık web tasarımı ile grafik ta-
B. Piksel sarımcılar dizgi ile uğraşır.
C. TIFF C. Grafik tasarımcı özgün ve yaratıcı çalışmalar
D. PSD üretebilen birikimlere sahiptir.
E. JPEG D. Masaüstü yayıncılık genelde matbaa ile ilgilenir.
E. Masaüstü yayıncılar grafik tasarımcılara oranla
daha deneyimsizdir.

51
 Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık

9 Aşağıdakilerden hangisi özellikle baskısı yapı- 10 Taşınabilir görüntü formatı olarak geçen, içe-
lacak belgelerde kullanılan renk formatıdır? risinde vektör ve piksel tabanlı görüntüler ile web
neler öğrendik?

A. CMYK linkleri ve postscript metinler yer alan dosya for-

B. Pantone matı aşağıdakilerden hangisidir?
C. RGB A. PSD
D. Bitmap B. PDF
E. Degrade C. PDI
D. PDR
E. HDR

52
Dijital Tasarım

1. D Yanıtınız yanlış ise “Giriş” konusunu yeni- 6. E Yanıtınız yanlış ise “Dijital Baskı Teknoloji-
den gözden geçiriniz. leri” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

neler öğrendik yanıt anahtarı

Yanıtınız yanlış ise “Masaüstü Yayıncılık İle
2. C Yanıtınız yanlış ise “Giriş” konusunu yeni- 7. D
Yapılabilecekler” konusunu yeniden gözden
den gözden geçiriniz.
geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Masaüstü Yayıncılık Ve

3. E Yanıtınız yanlış ise “Masaüstü Yayıncılık Yazı- 8. C
Grafik Tasarım” konusunu yeniden gözden
lımları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Masaüstü Yayıncılıkta

4. A Yanıtınız yanlış ise “Masaüstü Yayıncılık Yazı- 9. A
Kullanılan Kavramlar” konusunu yeniden
lımları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
gözden geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Masaüstü Yayıncılıkta Yanıtınız yanlış ise “Masaüstü Yayıncılıkta
5. A 10. B
Baskı Teknikleri” konusunu yeniden gözden Kullanılan Kavramlar” konusunu yeniden
geçiriniz. gözden geçiriniz.

53
 Grafik Tasarım ve Masaüstü Yayıncılık

Araştır Yanıt
2 Anahtarı

Masaüstü yayıncılık yazılımları ve kullanım özelliklerini açıklayabilmek için

3 ana başlıkla ele alınan yazılımları incelemek gerekmektedir. Bunlar; Sayfa
Araştır 1 düzenleme programları, Adobe Indesign, Quarkxpress yazılımları – Görüntü
işleme Piksel tabanlı programlar Adobe Photoshop, Affinity gibi programlar
- vektörel tabanlı programlar, Adobe Illustrator, Corel Draw ve Freehand gibi
programlar

Vektör ve Piksel tabanlı yazılım programları amaç ve araç ilişkisi bakımından

farklı formatlardadır. Vektör tabanlı programlarda grafikler oluşturma, metin
Araştır 2 veya tipografik tasarımlar yapma gibi uygulamalar söz konusuyken, piksel ta-
banlı programlar fotoğrafik görüntünün renk, biçim ve özellikleriyle oynaya-
rak görüntüyü baskıya hazır hale getirme işlevlerini içinde barındırır.

Baskı sonrası aşamalar tasarımınızı zenginleştirilmesini sağlayan teknik ve

kontrol sistemlerinin uygulanmasıdır. Lak, selefon, gofre, kesim, ciltleme ve
Araştır 3 mücellit işleri baskı sonrası aşamaları ile ilgilidir. Tasarım ekstraları özellikle
kağıt, baskı yüzeyi, bıçak, matbaa ve baskı tekniklerine uygun işi hazırlama ve
sonucu öngörme hususlarını açıklar.

Masaüstü yayıncılık temel baskı terim bilgileri, alanın kullanmış olduğu baskı
öncesi, basım ve baskı sonrası aşamalarda karşımıza çıkan teknik ve uygulama
Araştır 4 kavramlarıdır. Gerek yazılımsal gerek donanımsal terimler masaüstü yayıncı-
lık aşamalarında kullanılırken, baskı formatları, baskı teknolojileri baskı son-
rası teknik kavramlarda baskı aşamalarında karşımıza çıkmaktadır.

54
Dijital Tasarım

Kaynakça
Kumar, D., Nishan, S. (2017) Comparative Analysis Sönmez, S. (2011). “Tasarım Kaynaklı Baskı
of Print Quality of AM Screened and FM Problemlerinin Çözümünde Grafik Tasarım
Screened Digital Prints International Journal of Eğitiminin Önemi”. Marmara Üniversitesi Fen
Science, Engineering and Computer Technology; Bilimleri Dergisi, 23(1), 1-11.
Hisar Vol. 7, Iss. 1, 23-25
Yanık, H. (2008). Masaüstü Yayıncılık.
Sağlam, N. (2010). Masaüstü Yayıncılığın Temel İstanbul:Dönence.
İlkelerinin Basılı Ürünün Kalitesi Açısından
Uygulamalı İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi).
Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul.

55