Motywy w Dziadach A.

Mickiewicza
piątek, 17 marca 2023 20:45

Motyw buntu- Konrad buntuje się wobec Boga, walczy z Nim o "rząd dusz". Kiedy Stwórca milczy,
bohater posuwa się do bluźnierstwa. Chce nazwać Stwórcę "Carem", ale wyprzedza go szatan. Inne
pozycje literackie, w których pojawia się ten motyw to: "Biblia", "Treny" Jana Kochanowskiego,
"Cierpienia młodego Wertera" Goethego, "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej, "Ferdydurke" Witolda
Gombrowicza, " Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall.

Motyw cierpienia- Konrad chce cierpieć dla ojczyzny, przyjmuje postawę prometejską. Występuje
przeciwko Bogu, narażając się na wieczne potępienie. Cierpią też młodzi filomaci, są torturowani
i zsyłani na Sybir.
Mickiewicz opisuje ogromne cierpienie polskiego narodu po rozbiorach, dopatrując się w nim nawet
znaku mesjanizmu. Polska cierpi tak jak Chrystus – jest zdradzona (m.in. przez Francję, którą
Mickiewicz porównuje do Piłata) i skazana, chociaż nie zawiniła. Również jej śmierć, tak jak ta
Chrystusa, ma się przyczynić do wybawienia całego świata.

Motyw przemiany- Gustaw przemienia się w Konrada. Z romantycznego kochanka staje się żarliwym
patriotą. Jest on bohaterem tragicznym. Pragnie przewyższyć Boga, objąć władzę nad duszami, lecz
te ambicje pozostają tylko w sferze słów. Stwórca nie dyskutuje z poetą, nie odpowiada na jego
wezwania. Konrad ponosi klęskę. Jest samotny wśród ludzi i skłócony z Bogiem.
Egzorcyzmy Księdza Piotra ocalają jego duszę. Bohater podlega drugiej przemianie. Z buntownika
staje się pokornym i ufnym pielgrzymem. Motyw ów możemy odnaleźć w wielu innych dziełach,
między innymi: w "Potopie" Henryka Sienkiewicza (Andrzej Kmicic z hulaki staje się patriotą),
w "Zbrodni i karze" Fiodora Dostojewskiego (Rodion zmienia się pod wpływem uczucia do Soni) i w
wielu innych pozycjach.

Motyw mesjanizmu- Polska jest Mesjaszem narodów. Motyw ów pojawia się w innych pozycjach
literackich. Warto tu wymienić między innymi: "Biblię", "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa
polskiego" Adama Mickiewicza, "Kordiana" Juliusza Słowackiego, "Psalmy przyszłości" Zygmunta
Krasińskiego.

Motyw prometeizmu- Konrad jest nowożytnym Prometeuszem. Pragnie on szczęścia narodu.

Postanawia walczyć samotnie. Czuje się odpowiedzialny za los ojczyzny, utożsamia się z nią. Zdaje
sobie sprawę z tego, iż musi zerwać z dotychczasowym życiem, musi przestać skupiać się na sobie
i na swoich emocjach.
Zmiana imienia jest zaprzysiężeniem wierności nowej idei. Konrad odrzuca przeszłość, nie może
rozpraszać się tym, co już było. Teraz ma do wykonania coś znacznie ważniejszego, zadanie, które
przekracza możliwości zwykłego śmiertelnika. Konrad próbuje też zmierzyć się z Bogiem,
z Autorytetem i niezwykłą Mocą. Motyw ten pojawia się również w: "Mitologii", "Hymnach" Jana
Kasprowicza, "Ludziach bezdomnych" Stefana Żeromskiego, "Prometeuszu" Leopolda Staffa.

Motyw samotności- Konrad jest samotnikiem, indywidualistą. Samotnie buntuje się przeciwko Bogu,
gdyż tylko z Nim może się równać dzięki swej poezji. Motyw samotności pojawia się między innymi
w: "Makbecie" Williama Szekspira, "Hamlecie" Williama Szekspira, "Romantyczności" Adama
Mickiewicza, "Glorii victis" Elizy Orzeszkowej, "Nie - boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego.

Motyw wolności - wolność przedstawiona jako moc.

Wolność jest przede wszystkim stanem umysłu. Prawdziwe zniewolenie pojawia się, gdy w człowieku
„zła myśl wygra”. Taką złą myślą w dramacie Mickiewicza może być pogodzenie z niewolą,
zaniechanie walki o siebie i o ojczyznę.
Wyrazem bezgranicznej wolności jest Wielka Improwizacja, w której wolność pokazuje swą
niszczycielską siłę. Upojenie wolnością sprawia, że Konrad zwraca się nawet przeciw Bogu („Ja
wydam Tobie krwawszą bitwę niźli Szatan”).

Dziady Strona 1