Đề kiểm tra ngày 29.

07

p
Câu 1.(1,0 điểm) Tính độ cong của đường x + 2 2 − y 2 = 0, tại A(−2, 1).
Câu 2.(1,5 điểm) Cho hàm số u = ln(x2 +y 2 +z) và hai điểm M (1, 2, 3) và N (3, 1, 1).
ϑu −−→ ϑu
Tính →− (M ) theo hướng M N . Tính max | →
− (M )|.
ϑl RR ϑl
Câu 3.(1,0 điểm) Tính (8x − 3y)dxdy, trong đó miền D là
D

2x + 3y ≤ 1


x ≥ 0; y ≥ 0.


RRR dxdydz
Câu 4.(1,5 điểm) Tính , trong đó miền V là
V (3x2 + 2y 2 + z 2 )2

1 ≤ 3x2 + 2y 2 ≤ 3


0 ≤ z ≤ 1.


R
Câu 5.(1,0 điểm) Tính (2xy 2 + 3y)dx + (5x2 y − 4x)dy, trong đó miền ABC là
ABC
đường gấp khúc với A(−1, 0), B(1, 0), C(0, 1).
Câu 6.(1,5 điểm) Gọi Ca là đường tròn x2 + y 2 = a2 theo chiều dương. Chứng minh
rằng, với mọi a > 0, tích phân
(x + y)dx − (x − 4y)dy
Z
= −π.
x2 + 4y 2
Ca

R +∞ x6
Câu 7.(1,0 điểm) Tính 0 x2
.
RR 2
Câu 8.(1,5 điểm) Tính (1 + 2x)3 dzdy + (1 + 2y)3 dzdx + (1 + 2z)3 dxdy, trong đó
S
S là mặt cầu x2 + y 2 + z 2 = 1, hướng ra ngoài.

Bài giải

Câu 1.(1,0 điểm)

p 2y 4
Ta có x = −2 2 − y 2 . Khi đó x0 = p và x” = 2 )3/2
. Ta suy ra x0 (A) = 2
2−y 2 (2 − y
4
và x00 (A) = 4. Do đó độ cong của đường đã cho tại A(−2, 1) là C = √ .
5 5
Câu 2.(1,5 điểm)
−−→
−−→ →
− MN 2 −1 −2
Ta có M N = (2, −1, −2), suy ra l = −−→ = ( , , ).
|M N | 3 3 3
 −−→ 2x 2y 1 −−→ 1 1 1
Ta có gradu = ( , 2 , 2 ). Vậy gradu(M ) = ( , , ).
x2 2 2 2 2
+y +z x +y +z x +y +z2 2 4 2 8
Ta suy ra
ϑu 1 2 1 −1 1 −2 −1
− (M ) = 4 3 + 2 3 + 8 3 = 12 .
→
ϑl
ϑu −−→ →
− −−→ →
− −−→
Mặt khác, ta biết rằng →− (M ) = |gradu(M )|.| l | cos(gradu(M ), l ) ≤ |gradu(M )|.
ϑl √
ϑu −−→ 21
Vậy max | →
− (M )| = |gradu(M )| = 8 .
ϑl
Câu 3.(1,0 điểm)
RR
Ta có I = (8x − 3y)dxdy, trong đó miền D có dạng miền D là
D

2x + 3y ≤ 1

D:
x ≥ 0; y ≥ 0,


hay tương đương 

0 ≤ x ≤ 1

D: 2
0 ≤ y ≤ − 2x .
 1
3
Vậy ta có

1/2 Z 1 − 2x 1/2
8x − 16x2 (1 − 2x)2
Z Z
3 1
I= dx (8x − 3y)dy = ( − )dx = . . . = .
0 0 0 3 6 12
Câu 4.(1,5 điểm)
RRR dxdydz
Ta có I = 2 2 2 2
, trong đó miền V là
V (3x + 2y + z )

1 ≤ 3x2 + 2y 2 ≤ 3

V :
0 ≤ z ≤ 1.


Đặt
1


 x = √ r cos ϕ
3



1

y = √ r sin ϕ


 3


z = z.

1
Ta suy ra |J| = √ và miền V trở thành miền:
6




 0 ≤ ϕ ≤ 2π
 √
V0 : 1≤r ≤ 3




0 ≤ z ≤ 1.
 R 2π R √3 R 1 r dz 2π R 1 R √3 rdr π π
Khi đó I = 0 dϕ 1 dr 0 √ 2 2 2
= √ 0
dz 1 2 2 2
= ... = √ ( −
6 (z + r ) 6 (z + r ) 6 4
π
√ ).
6 3
Câu 5.(1,0 điểm)
Cách 1: Ta có
Z Z
I= (2xy + 3y)dx + (5x y − 4x)dy = (2xy 2 + 3y)dx + (5x2 y − 4x)dy
2 2

ABC AB
Z
+ (2xy 2 + 3y)dx + (5x2 y − 4x)dy = I1 + I2 .
BC

Tính I1 , ta có phương trình đường thẳng AB là y = x + 1, nên dx = dy.

R R1
Vậy I1 = (2xy 2 + 3y)dx + (5x2 y − 4x)dy = −1 (2x(x + 1)2 + 5x2 (x + 1) − 4x)dx =
AB
−15
··· = .
4
Tính I2 , ta có phương trình đường thẳng BC là y = −x + 1, nên −dx = dy.
R R0
Vậy I2 = (2xy 2 + 3y)dx + (5x2 y − 4x)dy = 1 (2x(−x + 1)2 + (5x2 (−x + 1) − 4x)dx =
AB
−13
··· = .
4
Do đó I = −7.
Cách 2: Ta có Z Z
I= − .
ABCA CA

Vì phương trình của CA có dạng x = 0 nên dx = 0, do đó

Z
(2xy 2 + 3y)dx + (5x2 y − 4x)dy = 0.
CA
R
Vậy ta có I = (2xy + 3y)dx + (5x2 y − 4x)dy.
2
ABCA
Do ABCA là đường gấp khúc kín, nên áp dụng công thức Green, ta có
ZZ
I= (−7 + 6xy)dxdy = −7S(∆ABC) = −7,
D=∆ABC

do miền D đối xứng qua trục Ox và xy là hàm lẻ với biến y.

x2 − 8xy − 4y 2
Câu 6.(1,5 điểm) Ta có Q0x = Py0 = với mọi (x, y) 6= (0, 0).
(x2 + 4y 2 )2
Đặt
(x + y)dx − (x − 4y)dy (x + y)dx − (x − 4y)dy
Z Z
I= − = I1 − I2 ,
x2 + 4y 2 x2 + 4y 2
Ca ∪C C
trong đó C là đường cong x2 + 4y 2 = ε2 , với ε bé tuỳ ý để C nằm trong Ca và hướng của
C ngược hướng với Ca .
Khi đó Ca ∪ C là đường cong kín và miền xác định bởi Ca ∪ C không chứa gốc toạ độ.
Theo Định lý 4 mệnh đề tương đương ta suy ra
(x + y)dx − (x − 4y)dy
Z
= 0.
x2 + 4y 2
Ca ∪C

1R 1 RR
Vậy I = −I2 . Ta có I2 = (x + y)dx − (x − 4y)dy = − (−1 − 1)dxdy
ε2 C ε2 D
2
= S(elip) = π.
ε2
Do đó I = −π.
t x2
Câu 7.(1,0 điểm) Đặt x2 = (2 = et ). Ta có
ln2
+∞ +∞ +∞
7
x6
Z Z Z
t 3 −t dt 1 −1 1 7
I= = ( )e √ = t 2 e−t dt = Γ( )
0 2x2 0 ln2 2 tln2 2(ln2)7/2 0 2(ln2)7/2 2
√
1 531 1 15 π
= Γ( ) = .
2(ln2)7/2 2 2 2 2 16(ln2)7/2
Câu 8.(1,5 điểm)
Vì S là mặt kín, có hướng ra ngoài nên áp dụng công thức O-G ta có
ZZZ
I= 6((1 + 2x)2 + (1 + 2y)2 + (1 + 2z)2 )dxdydz
x2 +y 2 +z 2 ≤1
ZZZ
=6 (4(x2 + y 2 + z 2 ) + 4(x + y + z) + 3)dxdydz.
x2 +y 2 +z 2 ≤1

Do V đối xứng qua cả ba mặt x = 0, y = 0, z = 0 và hàm 4(x + y + z) lẻ theo từng biến

nên ZZZ
4(x + y + z) = 0.
x2 +y 2 +z 2 ≤1
RRR 4π
Vậy I = 18V (S) + 24 (x2 + y 2 + z 2 )dxdydz. Ta có V (S) = .
x2 +y 2 +z 2 ≤1 3
RRR
Đối với tích phân (x2 + y 2 + z 2 )dxdydz, ta đổi biến số trong toạ độ cầu như
x2 +y 2 +z 2 ≤1
sau:
Đặt 



 x = r cos ϕ sin θ

 y = r sin ϕ sin θ



z = r cos θ.
Ta suy ra |J| = r2 sin θ miền V trở thành miền:




 0 ≤ ϕ ≤ 2π

V0 : 1≤r ≤1




0 ≤ θ ≤ π.

Khi đó
ZZZ Z 2π Z π Z 1
2 2 2 4π
(x + y + z )dxdydz = dϕ sin θdθ r4 dr = .
0 0 0 5
V :x2 +y 2 +z 2 ≤1

4π 216π
Vậy I = 24π + 24 = .
5 5
Đề kiểm tra ngày 22.07

Câu 1.(1,0 điểm)

(a) Tính Z
(2xy + y)dx + (x2 + 3y)dy,
C

với C là đường cong y = cos πx + 1, từ A(0, 2) đến B(1, 0).

(b) Tính Z p p
ln(y + x2 + y 2 )dx + (xy 2 + x2 + y 2 )dy,
C

với C là đường tròn x2 + y 2 = 3 định hướng dương.

Lời giải:
(a) Ta có Z Z
2
I= 2xydx + (x + 3y)dy + ydx = I1 + I2 .
C C
R 2
Xét I1 = 2xydx + (x + 3y)dy. Ta có
C

P (x, y) = 2xy


Q(x, y) = x2 + 3y


Ta suy ra

P 0 = 2x

y

Q0 = 2x

x
 Áp dụng Định lý 4 mệnh đề tương đương ta suy ra tích phân không phụ thuộc đường
đi. Ta chọn đường đi từ A đến B là AO và OB, với phương trình của AO là

x = 0, 0 ≤ y ≤ 2

và phương trình của OB là

y = 0, 0 ≤ y ≤ 1.
R R R0 R1
Vậy I1 = + = 2 3ydy + 0 0dx = . . . = −6
AO R OB
Xét I2 = ydx, với C có phương trình y = cos πx + 1, với x ∈ [0, 1].
C
R1 sin πx
Vậy I2 = 0
(cos πx + 1)dx = ( + x)|10 = 1.
π
Vậy ta có I = −6 + 1 = −5.
(b) Ta có Z p p
I= ln(y + x2 + y 2 )dx + (xy 2 + x2 + y 2 )dy.
C

p
P (x, y) = ln(y + x2 + y 2 )

p
Q(x, y) = (xy 2 + x2 + y 2 )


Ta suy ra

x

0
P y = p 2


x + y2
x
Q0x = y 2 + p .


x2 + y 2
Vì C là đường cong kín, định hướng dương. Áp dụng công thức Green ta có
ZZ ZZ
2 x x
I= (y + p −p )dxdy = y 2 dxdy,
x2 + y 2 x2 + y 2
D D

trong đó D là miền x2 + y 2 ≤ 3.
Đặt 
x = r cos ϕ


x = r sin ϕ, r > 0.


Ta suy ra |J| = r và miền D tương ứng với


0 ≤ ϕ ≤ 2π

D0 : √
0 ≤ r ≤ 3.

 Khi đó
√ √
Z 2π Z 3 Z 2π Z 3
9π
I= dϕ r3 sin2 ϕdr = dϕ sin2 ϕ r3 dr = . . . =
0 0 0 0 4.
Câu 2.(1,0 điểm)
(a) Tính ZZ
xdydz + ydzdx,
S
p
với S là phần mặt cầu z = 2 − x2 − y 2 , định hướng theo chiều âm của trục Oz.
(b) Tính ZZ
2xzdydz + x2 ydzdx + y 2 zdxdy,
S

với S là mặt ngoài của vật thể giới hạn bởi





 z=0

V 0 : z = x2 + y 2



x2 + y 2 = 2x.


(c)Tính ZZ
4x3 dydz + 9y 3 dzdx + y 3 dxdy,
S
p
với S là mặt ngoài của vật thể giới hạn bởi z = 1 − 4x2 − 9y 2 , z = 0.
(d) Tính
Z
(3x − y sin x − z)dx + (cos x + 2y − 6z)dy + (3y + 2x)dz,
C

với C là giao tuyến của mặt cầu x2 + y 2 + (z − 1)2 = 9 và mặt phẳng x + y + z = 1 lấy
theo chiều kim đồng hồ nhìn từ phía dương của trục Oz.
Lời giải:
(a) Cách 1. Ta có ZZ
I= xdydz + ydzdx
S
.
p
Vì mặt S là phần mặt cầu z = 2 − x2 − y 2 là mặt chưa kín, ta bổ sung vào S mặt
S1 : {z = 0, x2 + y 2 ≤ 2} sao cho nS1 = (0, 0, 1). Khi đó
ZZ ZZ
I= − = I1 − I2 .
S∪S1 S1
Xét I2 . Do S1 : {z = 0, x2 + y 2 ≤ 2}, nên dz = 0. Vì vậy ta có I2 = 0.
Xét I1 .
Do S ∪ S1 là mặt kín, có hướng vào trong nên theo công thức O-G ta có
ZZZ ZZZ
0 0 0
I1 = − (Px + Qy + Rz )dxdydz = − dxdydz.
x2 +y 2 +z 2 ≤2, z≥0 x2 +y 2 +z 2 ≤2, z≥0

Ta đổi biến số trong toạ độ cầu như sau:





 x = r cos ϕ sin θ

V : x = r sin ϕ sin θ




z = r cos θ.

Ta suy ra |J| = r2 sin θ miền V trở thành miền:





 0 ≤ ϕ ≤ 2π
 √
V0 : 1≤r ≤ 2




0 ≤ θ ≤ π/2

Khi đó
ZZZ Z 2π Z π Z √
2
√
2 4π 8π 2
I2 = − dxdydz = dϕ sin θdθ/2 r dr = = ... = − .
0 0 0 5 3
x2 +y 2 +z 2 ≤2, z≥0
p p
Cách 2. Mặt S : z = 2 − x2 − y 2 hay f (x, y, z) = z − 2 − x2 − y 2 = 0 có véc tơ
pháp tuyến là

→ x y
n = ±( p ,p , 1).
2 − x2 − y 2 2 − x2 − y 2
→ x y
Do mặt S định hướng theo chiều âm của trục Oz nên n = −( p ,p , 1).
2− x2 − y2 2 − x2 − y 2
→
→ n
Ta có véctơ pháp tuyến đơn vị là N = → = (−x, −y, −z).
| n|
Khi đó 



 cos α = x

 cos β = y



cos γ = z.
 Vậy ta có
ZZ ZZ ZZ
I= xdydz + ydzdx = (P cos α + Q cos β + R cos γ)dS = (−x2 − y 2 )dS
S S S
ZZ √
dxdy 8π 2
=− (−x2 − y 2 ) p = ... = − .
2 − x2 − y 2 3
x2 +y 2 ≤2

(c) Ta có ZZ
I= 4x3 dydz + 9y 3 dzdx + y 3 dxdy,
S
p
với S là mặt ngoài của vật thể giới hạn bởi z = 1 − 4x2 − 9y 2 , z = 0 là mặt kín nên
ta áp dụng công thức O-G như sau.
Ta có 



 P (x, y, z) = 4x3

 Q(x, y, z) = 9y 3


R(x, y, z) = y 3


Ta suy ra




Px0 (x, y, z) = 12x2

Q0y (x, y, z) = 27y 2


R0 (x, y, z) = 0.

z

Do mặt S hường ra ngoài nên ta có

ZZ ZZ
2 2
I= (12x + 27y )dxdydz = 3 (4x2 + 9y 2 )dxdydz,
V V

trong đó

p
z = 1 − 4x2 − 9y 2

V :
z = 0.


Đặt




 x = r/2 cos ϕ

 x = r/3 sin ϕ



z = z, r > 0
 r
Ta có |J| = và miền V tương đương với miền
6




 0 ≤ ϕ ≤ 2π

V0 : 0≤r ≤1

0 ≤ z ≤ √1 − r2 .




Khi đó ta có √
Z 2π Z 1 Z 1−r2
r 2π
I= dϕ dr 3r2 dz = . . . = .
0 0 0 6 15
(d) Ta có
Z
I= (3x − y sin x − z)dx + (cos x + 2y − 6z)dy + (3y + 2x)dz,
C

với




 P (x, y, z) = 3x − y sin x − z

 Q(x, y, z) = cos x + 2y − 6z



R(x, y, z) = 3y + 2x.

Khi đó




 P 0 y = − sin x, Pz0 = −1

 Q0z = −6, Q0x = − sin x


R0 = 2x, R0 = 3.

x y

Áp dụng công thức Stokes ta có

ZZ
I= 9dydz − 3dzdx.
S

Mặt lấy tích phân S : x + y + z = 1 có véc tơ pháp tuyến là nS = ±(1, 1, 1). Do

chiều của đường cong L là thuận chiều kim đồng hồ nhìn từ phía dương của trục Oz nên
nS = (−1, −1, −1). Ta suy ra véc tơ pháp tuyến đơn vị là
→
→ n −1 −1 −1
N= →= ( √ , √ , √ ).
| n| 3 3 3
 Khi đó 
−1
cos α = √





 3
 −1
cos β = √

 3

 −1
cos γ = √ .


3
Vậy
ZZ ZZ
−6 −6
ZZ
−6 √
I= (P cos α + Q cos β + R cos γ)dS = √ dS = √ dS = √ π32 = −18π 3.
3 3 3
S S S