GRZYBY

Charakterystyka grzybów:
● ściana komórkowa zbudowana z chityny
● materiał zapasowy to tłuszcz i glikogen
● organizmy lądowe (za wyjątkiem 3 gatunków)
● eukarionty (jedno lub wielokomórkowe, a ich komórki mogą zawierać od jednego do wielu jąder)
● nie mają chloroplastów
● nie ma grzyba u którego dominuje diplofaza
● organizmy heterotroficzne
● trawienie u grzyba przebiega na zewnątrz komórki
● posiadają dużą wakuole i niekaktywne fotosyntetycznie barwiniki nadające im barwę
● plechowce (nie tworzą tkanek, ale ich komórki są zróżnicowane)
Rodzaje grzybów
● Podstawczaki, workowce, sprzężniowce, skoczki, miseczniaki, szpetaczki

Porównywana cecha Workowce Podstawczaki Skoczki Sprzężniowce

dominujący sposób saprofity pasożyty pasożyty saprofity

odżywiania się

rozmnażanie się gametangiogamia,zar somatogamia, gametogamia gametangiogamia, zarodniki

odniki workowe, zarodniki sporangialne
bezpłciowe: zarodniki podstawkowe,
konidialne bezpłciowe:
fragmentacja
plechy

występowanie występuje, krótka występuje, nie występuje występuje, krótka

dikariofazy dominująca (zygospora)

Budowa komórek grzybów

➔ ściana komórkowa-zbudowana z chityny
➔ wakuola-magazynuje jony, wodę, substancje zapasowe (glikogen, tłuszcze) oraz uboczne produkty
przemiany materii. Mogą też zawierać substancje trujące pełniące funkcję obronną, ich ważną funkcją
jest też funkcja trawienna
➔ rybosom-synteza białek
➔ jądro komórkowe
➔ aparat Golgiego
➔ mitochondrium-produkcja energii
➔ siateczka śródplazmatyczna szorstka
➔ siateczka śródplazmatyczna gładka
➔ peryksysom
➔ błona komórkowa
➔ centrosom
➔ cytozol

Formy morfologiczne grzybów i budowa strzępek

Grzybnia to plecha stanowiąca ciało grzybów, jest zbudowana ze strzępek.
U większości gatunków strzepki podzielone sa poprzecznymi ścianami-septami-na wiele komórek. W septach
znajdują się otwory, przez które przemieszczają się cytozol oraz organella komórkowe.
Strzępki mogą ciasno się ze sobą splatać tworząc plektenchymę/nibytkankę. Z nibytkanki zbudowane są
owocniki, a w owocnikach powstają zarodnie z zarodnikami.
Rodzaje strzępek:
1. Strzępka komórczakowa-(jednokomórkowa, bez sept)-workowce, np. drożdże
2. Strzępka wielokomórkowa jednojądrowa-sprzężniowce, pleśnie
3. Strzępka wielokomórkowa dikariotyczna-podstawczaki
Odżywianie się grzybów:
Grzyby to heterotrofy odżywiające się osmotroficznie (Wydzielanie do środowiska enzymów hydrolitycznych
wakuol trawiennych, które rozkładają złożone zw. organiczne do prostszych, rozpuszczalnych w wodzie, te są
następnie wchłaniane przez komórkę)
Wśród grzybów wyróżniamy:
● saprobionty-odżywiają się martwą materią organiczną
● pasożyty
● drapieżniki
● symbionty:
○ Helotyzm-niewolnictwo, np. porosty (grzyb+glon)
○ Mikoryza:
1. Zewnętrzna (ektotroficzna)-Strzępki ograniczają wzrost korzenia, tworzy się mufka, przez
której korzeń znacznmie zwiększa swoją powierzchnię chłonną, strzępki przejmują rolę
pobierania wody (kożlarze+brzozy, borowiki+dęby)
2. Wewnętrzna (endotroficzna)-strzępi wnikają do wnętrza komórek korzenia nie ograniczając
jego wzrostu (rośliny zielone+krzewinki)
Oddychanie grzybów
● Oddychanie tlenowe
● Fermentacja
Rozmnażanie się grzybów
Rozmnażanie bezpłciowe:
● Fragmentacja plechy-każdy fragment plechy może dać początek nowej grzybni
● Pączkowanie-na komórkach tworzą się drobne wyrostki (pączki), które jak urosną odrywają się od
komórki macierzystej
● poprzez zarodniki: rozsiewanie mitospor
Rozmnażanie płciowe:
● poprzez mejospory
● gametogamia-łączenie się gamet
-izogamia-gameta męska i żeńska są ruchliwe, ale jednakowej wielkości
-anizogamia-obie gamety mają zdolność do ruchu, ale różnią się wielkością: gameta żeńska-większa,
gameta męska-mniejsza
-oogamia-gameta żeńska/komórka jajowa-jest większa i nie ma zdolności do ruchu, gameta
męska/plemnik-jest mniejsza i ma zdolność do ruchu
● gametangiogamia-łączenie się całych gametangiów:plemni i lęgni (przelanie się plemni do lęgni)
● somatogamia-zrastanie się zróżnicowanych płciowo strzepek
W cyklu rozwojowym większości grzybów plazmogamia, jest oddzielona w czasie od kariogamii. W wyniku
plazmogamii powstają strzępki dwujądrowe-dikariotyczne. W związku z tym cykl rozwojowy obejmuje 3 fazy
jądrowe:
1. haplofazę (1n)
2. dikariofazę (1n+1n)
3. diplofazę (2n)
● Zarodniki grzybów:
*Hymenium-warstwa grzybni w której produkowane są zarodniki
*Hymenofor-część owocnika grzyby na której występuje hymenium. Hymenofor ma postać rurek, blaszek lub
kolców
*Owocnik- zbita część grzybni wytwarzana przez nią w formie charakterystycznej dla każdego gatunku,
tworząca na zewnątrz lub wewnątrz zarodniki.
➔ zarodniki sporangialne (endospory)-tworzą się w kulistych zarodniach na końcu haploidalnych strzępek
➔ zarodniki konidialne (egzospory)-tworzą się przez odcinanie się komórek na końcach strzępek
zarodnikowych
➔ mejospory (powstają w wyniku podziałów mejotycznych): zarodniki workowe (enndospory) ,
zarodniki podstawkowe (egzospory)
➔ mitospory: zarodniki sporangialne, zarodniki konidialne
➔ aplanospory-zarodniki grzybów lądowych, niezdolne do ruchu
➔ zoospory-zarodniki grzybów wodnych zdolne do ruchu
CYKLE ROZWOJOWE GRZYBÓW
❖ Cykl rozwojowy sprzężniowców
1. Haploidalna strzępka dojrzewa i zaczynają tworzyć się z niej zarodnie: plemnie i lęgnie
(gametangia)
2. Zachodzi gametangiogamia, następnie plazmogamia
3. Powstaje zygospora 1n+1n -grubościenna zygota o charakterze przetrwalnikowym
4. W sprzyjających warunkach w obrębie zygospory dochodzi do kariogamii, w wyniku której
powstają jądra dipoidalne (2n)
5. Jądra (2n) dzielą się mejotycznie. Z zygospory powstaje wielojądrowa (1n) strzępka
zakończona kulistą zarodnią
6. Mejospory wysypują się z zarodni
7. Z każdego mejospora może powstać nowa strzępka, z której potem powstaje grzybnia, która
ma w sobie zarodnie produkujące nowe haploidalne strzępki

źródło: aniaobiologii
❖ Cykl rozwojowy workowców
1. Z zarodników workowych wyrastają wielokomórkowe (1n), zróżnicowane płciowo grzybnie,
które następnie wytwatrzają gametangia: plemnie i lęgnie
2. Dochodzi do gametangiogami, a następnie plazmogamii
3. Jądra układają się w pary jąder sprzężniowych, powstają strzępki (grzybnia) dikariotyczne
(1n+1n)
4. W szczytowych komórkach strzępek (k. macierzystych worków) następuje karioganmia,
powstają jądra zygotyczne (2n)
5. Każde z tych jąder 2n przechodzi mejozę=4 jądra 1n
6. Pojedyncza k.macierzysta worka przekształca się w zarodnie zwaną workiem, jego jądra 1n
dzielą się mitotycznie=8 zarodników workowych 1n
7. Uwolnione zarodniki workowe rozwijają się w nowe haploidalne grzybnie
8. Grzybnia wytwarza strzępki zarodnikonośne, na których powstają mitospory
źródło: aniaodbiologii
❖ Cykl rozwojowy podstawczaków
1. Z zarodników podstawkowych wyrastają wielokonmórkowe 1n grzybnie (zróżnicowane
płciowo)
2. Zachodzi somatogamia, a w jej wyniku plazmogamia. Powstaje komórka z parą jąder
sprzężonych (1n+1n) dająca początek grzybni dikariotycznej (dominująca postać grzybni)
3. Strzępki, silnie rozrastającej się grzybni (podziemnej), splatają się tworząc owocniki
(nadziemne)
4. W szczytowych komórkach strzępek owocnika (k. macierzystych) dochodzi do kariogamii,
powstają tam 2n jądra zygotyczne z których każde dzieli się mejotycznie=4 jądra 1n
5. Na grzybni rodzajnej powstają haploidalne zarodniki (takie 4 wyrostki)
6. Zarodniki odrywają się od podstawek i kiełkuja i nowe grzybnie
7. Dochodzi do fragmentacji nowo powstałej grzybni

źródło: aniaodbiologii
Znaczenie grzybów
● udział w rozkładzie martwej materii organicznej
● udział we wzroście i rozwoju roślin
● źródło pokarmu dla innych organizmów
● zadstosowanie w przemyśle spożywczym (np. drożdże piekarskie)
● zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i biotechnologii
● Znaczenie negatywne\grzyby pasożytnicze:
○ Grzyby atakujące rośliny uprawne: rdza źdźbłowa, sporysz
○ Grzyby atakujące zwierzęta hodowlane powodują grzybicę skóry, błon śluzowych lub
narządów wewnętrznych
○ U ludzi najczęściej występują pasozytnicze drożdżaki wywołujące drożdżyce: pleśniawki
jamy ustnej, zapalenia pochwy