การทดลองที่ 3

เรื่อง การเคลื่อนที่แบบซิ มเปิ ลฮาร์โมนิ ค

จุดประสงค์การเรียนรู้
นักศึกษาสามารถคานวณเพื่อหาค่าความเร่งเนื่องจากแรงโน้มถ่วงของโลก (g) จากการทดลองได้

อุปกรณ์การทดลอง
1. มวลทรงกลม
2. นาฬิกาจับเวลา
3. ไม้เมตร

หลักการ
ลูกตุ้มอย่างง่าย (Simple Pendulum)
ประกอบด้วยลูกตุ้มมวลขนาดเล็ก ผูกกับเชือกเบา เมือ่ ดึงลูกตุม้ ให้ทามุมเล็ก ๆ (น้อยกว่า 5 องศา) กับแนวดิง่ แล้ว
ปล่อยให้มวลเคลื่อนทีก่ ลับไปมา เราจะพิสจู น์ว่าเป็ นการเคลื่อนทีแ่ บบซิมเปิลฮาร์-โมนิค

รูปที่ 1 แสดงการแกว่งของลูกตุ้มอย่างง่าย

จากกฎของนิวตัน

d 2S
F  ma  m 2
dt (1)
a เป็ นความเร่ง หรือ เขียนในรูปอนุ พนั ธ์กาลังสองของ s เมือ่ s เป็นการขจัดทีว่ ดั ตามแนวโค้งและเขียนได้ใน
รูปของความยาวเชือก L และมุม  ดังนี้

S  L (2)

แทนสมการ(1) ลงในสมการ (2)

d 2
F  mL 2
dt (3)

จากรูปแรง mg สามารถแยกออกเป็นสองแรงทีต่ งั ้ ฉากกัน โดยแรง mg sin  เป็นแรงทีด่ งึ มวล กลับสู่ตาแหน่ง

สมดุล และแรง mg cos เท่ากับแรงตึงเชือก T ซึง่ ทาให้เชือกมีความยาวเท่าเดิมไม่มกี ารเคลื่อนทีใ่ นแนวเดียวกับ
ความยาวเชือก

F  mg sin  (4)

สมการ(2) แทนลงในสมการ (4)

d 2 g
  sin 
dt 2 L (5)

เมือ่ มุม  เป็นมุมเล็ก ๆ สามารถประมาณได้ว่า

sin  :  (6)

แทนในสมการจะได้ สมการการเคลื่อนทีข่ องการแกว่งลูกตุม้ อย่างง่าย

d 2 g
2
  
dt L (7)

g
สังเกตว่าสมการ (7) มีรปู แบบคล้ายกับสมการความเร่ง สมการที่ (4) โดยที่  เป็นการขจัด และ  2 
L

โดยทีค่ าตอบของสมการ(7) คือ

 (t )  0 sin(t   )
เมือ่  ระยะขจัด (Displacement) ของวัตถุจากจุดสมดุล (มีหน่วยเป็ นเรเดียน radian หรือองศา)

0 แอมปลิจดู (Amplitude) หรือระยะขจัดสูงสุด (มีหน่วยเป็นเรเดียน radian หรือองศา)

 ความถีเ่ ชิงมุม (Angular frequency) (มีหน่วยเป็ น radian/s)

 ค่าคงทีเ่ ฟส (Phase constant) (มีหน่วยเป็น radian)

สาหรับคาบ หาได้จาก

2
T
 (8)

เมือ่ แทนค่า  จากลงไปจะได้

L
T  2
g
(9)

ความถี่ หาได้จากส่วนกลับของคาบ

1 
f  
T 2 (10)

เมือ่ แทนค่า  จากสมการที่ (8) ลงไปในสมการที่ (10) จะได้

1 g
f 
2 L (11)
 4

ตารางบันทึกผลการทดลอง
เรือ่ ง การเคลื่อนทีแ่ บบซิมเปิลฮาร์โมนิก
วันทีท่ าการทดลอง...........................................กลุ่มที.่ ........................

สมาชิกผูร้ ว่ มการทดลอง
1................................................................................................ รหัส..................................................
2................................................................................................ รหัส..................................................
3................................................................................................ รหัส..................................................
4................................................................................................ รหัส..................................................
5................................................................................................ รหัส..................................................
6................................................................................................ รหัส..................................................
7................................................................................................ รหัส..................................................
8................................................................................................ รหัส..................................................
9................................................................................................ รหัส..................................................
10................................................................................................ รหัส..................................................

................................................................................
อาจารย์ควบคุมปฏิบตั กิ าร
 5

ผลการทดลอง
มวลขนาด........................................
ระยะ (m) ครัง้ ที่ 1 (s) ครัง้ ที่ 2 (s) ครัง้ ที่ 3 (s) T (s) T 2
(s)
50
100
150
200

มวลขนาด........................................
ระยะ (m) ครัง้ ที่ 1 (s) ครัง้ ที่ 2 (s) ครัง้ ที่ 3 (s) T (s) T 2
(s)
50
100
150
200

วิ ธีการคานวณ
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
 6

....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
สรุปผลการทดลอง
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
วิ จารณ์ การทดลอง
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................