PROJE PLANI

Proje Ana Alanı : TEKNOLOJİK TASARIM

Proje Tematik Alanı : Akıllı Ulaşım Sistemleri

Otonom Aydınlatma Sistemi

ÖZET

Gelişmekte olan ülkelerde düzensiz şehirleşme birçok soruna yol açmaktadır. Bu sorunlar
içerisinde kent içi ulaşım sorunu ve aydınlatma sistemleri önemli bir paya sahiptir. Sorunların çözümü
için gerekli temel yöntem hızlı, konforlu, güvenlikli ve ekonomik bir ulaşım sistemi ile ışık kirliliğine
yol açmayacak akıllı aydınlatma sistemleridir. Sensör ağları kullanarak akıllı ulaşım sistemlerini
aydınlatma sistemleri ile bütünleşik tasarlamak maliyet ve enerji verimliliği açısından avantajlı
olacaktır. Nicel araştırma yöntemlerinin gerçekleştirildiği çalışmamızda araştırma küçük bir örneklem
üzerinde gerçekleştirilmiştir. Oluşturulan sensör ağlarıyla birden fazla türde sensörler kullanarak
hareket, mesafe ve ışık şiddeti algılama ile sınıflandırma çalışması yapılmıştır. Değişkenler hareket
mesafe ve ışık şiddeti olarak belirlenmiştir. İnceleme sonucunda elde edilen veriler yorumlanarak her
senaryo için sağlanan aydınlatma süresi ve kullanılan enerji miktarı belirlenmiştir. Bu çalışmada
Arduino tabanlı yazılım sensör düğümü, güç kartı ve voltaj ayarlı adaptörden oluşan bir sensör devresi
kullanılmıştır. Elde edilen verilerin doğruluk payı %89 olmuştur.

Bu kapsamda akıllı ulaşım ve aydınlatma sistemlerinin yerleştirildiği model 30x52 cm olarak

tasarlanmıştır. Tanımlanan boyutlara göre direk boyu 18,5 cm direk üzerinde bulunan LED aydınlatma
tasarımı yatay eksenle 30 derece açı yapacak şekilde konumlandırılmıştır. İki direk arası mesafe
kullanılan direklerin boyu kadar olacak şekilde LED lambaların aydınlatma şiddeti dikkate alınarak
yerleştirilmiştir. Model üzerinde uygulanan dört farklı senaryo iki farklı durumda ilk hızı sıfır olan sabit
ivmeli doğrusal hareket eden araçların hareket süreleri esnasında sensörlerinin algılayıp tepki verme
süresi incelenmiştir. Verilere göre oluşturulan sistemin sürekli ışık veren aynı özelikteki aydınlatma
cihazına göre enerji kazancı senaryo 1, 2, 3 ve 4’te sırasıyla %443, %622, %1140 ve %1063 olarak
belirlenmiştir.

ANAHTAR KELİMELER: Işık, Çevre Kirliliği, Mesafe, Otonom, Enerji, Elektrik, Sensör Ağları,
Tasarruf, Aydınlatma

1
AMAÇ

Aydınlatma sistemlerinin akıllı ulaşım sistemleri ile bütünleşik bir yapıda düzenlenmesidir.
Ulaşım alanında yaşanan aydınlatma sorunlarının çözülebilmesi için akıllı ulaşım sistemleri ortaya
çıkmıştır. Aydınlatma ve akıllı ulaşım sistemlerinin birbiriyle ilişkilendirilmesi enerji tasarrufu ve
yaşam standartlarına etkisinin analiz edilmesi ile ihtiyaç hissedilen enerjinin verimli kullanılması için
sokak lambaları dahil tüm aydınlatma sistemlerine uygulanabilecek akıllı aydınlatma düzenekleri
kurmaktır.

Bu sistemler için kullanılan LED ışık kaynaklarına eklenecek hareket ve ışık sensörlerinin
etkileşimi ile kurulan düzeneklerin kişileştirilmesinin incelenmesi için sokaklarda, arabalarda, eğlence
mekânlarında ve daha birçok yerde kullanılan aydınlatmalarda enerji tasarrufu amaçlanmıştır.

Hipotez:

Bir model üzerine yerleştirilen mesafe sensörleriyle enerji tüketimini sadece gerektiği zaman
akıllı ulaşım ve aydınlatma sistemlerini bütünleşik kullanmak enerji tasarrufu sağlayacak, ışık kirliliği
ve zararlarını azaltacaktır.

GİRİŞ

Bilimsel çalışmalarda amaçlanan; çevreye karşı duyulan merakın ve tek tek algılanan olayların
bir sistem içinde, genel kurallar çerçevesinde bu olayların iç dinamiklerini anlamak, olayların oluşum
doğrultularını tahmin ve kontrol etmektir. Bireylere daha güvenceli, daha sağlıklı ve yaşam standardını
daha yüksek düzeye çıkartacak olanaklar sağlamak olarak da tanımlanabilir. İçinde bulunduğumuz
çağda, XXI. yüzyıl teknolojilerinin yaşam kalitesi üzerindeki etkisi tartışmasız bir gerçektir. Yaşam
kalitesinin artırılması kullanılan enerji miktarının verimli kullanılmasına olanak sağlamalıdır. Bu
çalışmada elektrik enerjisi kullanımı ve tasarrufu üzerinde yoğunlaşılmıştır.

Şekil-1 Türkiye’de Elektrik ve Enerji Dağılım Şeması

2
 Şekil-1 Türkiye’de elektrik ve enerji dağılım şeması ile toplam elektrik ve enerji kullanımının
sektörlere göre dağlımı verilmiştir. Ulaştırma sisteminde teknolojinin ve enerjinin bu kadar çok
kullanılmaya başlanması akıllı aydınlatma ve ulaşım sistemlerinin birlikte uygulanmasını gerekli
kılmaktadır. Akıllı ulaşım sistemleri ile aydınlatma sistemlerinin birlikte kullanıldığı bir şehir tasarımı
elde edilebilir. Böylece insanların aydınlatma kaynaklı ulaşım sorunları azaltılıp gerekli geçiş ve
güvenlik verileri elde edilebilir.

Ulaşım sorunlarının çözümüne yönelik bazı çalışmalar incelenmiştir. Çapalı (2009), çalışma alanı
olarak dünyada ileri teknolojiye sahip AUS’un uygulama alanlarını incelemektedir. Bu uygulama
alanları içerisinde Türkiye’de kullanılmakta olan bazı trafik yazılımları, karayollarında kullanılan AUS
ve uygulamaları yer almaktadır. Yapılan çalışmanın sonucu olarak Türkiye’de kullanılan trafik
teknolojilerinin yetersiz olduğu ve AUS kullanımına geçilmesinin gerekliliği belirtilmektedir. Köz
(2011), çalışmasında 1950’lerden günümüze kadar ülkemizde yapılmış olan ulaştırma politikalarını,
kent içi ulaşım sistemi ve AUS konularını işlemektedir. Dünya’da kullanılan farklı AUS konuları
incelenmekte ve İstanbul ili ile karşılaştırma yapmaktadır. Yıldırım (2016), çalışmasında karayolu
hizmet devriye yönetimi, geniş alan uyarısı, erken uyarı sistemi, afet müdahale ve kurtarma gibi afet
acil durum yönetimi ile ilgili konuları işlemektedir.
Lim (2012), Kore Cumhuriyeti’nde uygulanmakta olan akıllı ulaşım sistemlerini incelemiştir.
AUS’un ulaştırma ve aydınlatma kalitesi, bir ülkenin yaşam kalitesini gösterebilen ve aynı zamanda
ekonomik tasarrufu yansıtabilen en önemli etkenlerdendir. Günümüz teknolojisinin gelişmesine
paralel olarak küreselleşme ve ekonomik büyüme ile birlikte ulaşım alanındaki aydınlatma seçenekleri
hızlı bir değişim göstermektedir. Türkiye’de 2006-2018 yılları arasındaki motorlu kara taşıt sayıları
Şekil-2’de gösterilmiştir.

Şekil-2 Türkiye’de Yıllara Göre Motorlu Kara Taşıtları Sayısı Artış Grafiği (TÜİK, 2018)

3
 Bu da akıllı aydınlatma ve ulaşım sistemlerinin gittikçe önem arz ettiğini göstermektedir.
Günümüzde birçok kişi aydınlatma kaynaklı ulaşım sorunları ve aydınlatma yetersizliği ile ilgili
sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Herhangi bir yoldaki aydınlatma kaynaklı ulaşım durumu veya
tipi hakkında bilgi edinmek, araçları türlerine göre sınıflandırmak ve bu trafik bilgilerini sürücülere
sunmak için Akıllı Ulaşım Sistemleri (ITS) geliştirilmektedir. Yapılan bu çalışmalarda sensör ağları
ile cisim tanıma senaryoları gerçekleştirilmiştir.

Araştırılan bir çalışmada sensör ağları kullanarak gerçek zamanlı trafik gözetim ve aydınlatma
sistemi geliştirilmiştir. Hareket mod- tabanlı aydınlatma ve ulaşım için yapay sinir ağları metodu da
incelenmiştir. Farklı bir çalışmada ise trafik gözetim sistemi, hareketli veri sunma ve yöntemiyle
tümleşik bir sistem olarak önerilmiştir.

Ultrasonik mesafe ve ışık sensörleri kullanarak modellenen bir yolun 24 saat esaslı aydınlatma
ve enerji analizi yapılmıştır. Bu sayede cisim algılama işlemi gerçekleştirilip aydınlatma sitemlerini
otonom olarak belirleyen deneysel kurgular oluşturulmuştur.

Oluşturulan sensör ağları ile birden fazla türde sensörler kullanarak hareket, mesafe ve ışık
şiddeti algılama çalışması yapılmıştır. Değişkenler hareket mesafe ve ışık şiddeti olarak belirlenmiştir.
Bu çalışmada, daha önceki çalışmalardaki düğüm tasarım zorluğu ve gerçek zamanlı ölçüm
karmaşıklığı görülmüştür. Bunu çözebilmek ve şehir aydınlatma sistemini birçok amaca yönelik
kullanabilmek için çalışabilen sensör düğümleri ve üzerine takılabilen ultrasonik mesafe (HC-SR04)
ışık sensörü (LDR) ile sensör devresi tasarlanmıştır.

İlk olarak yoldan geçen herhangi bir cismin hareket mesafesi ışık değer aralığına bağlı olarak
belirlenmiş oluşturulan sistem otonom hale getirilmiştir.
Ayrıca akıllı aydınlatma sisteminin, operatörlere ve kullanıcılara maliyeti ve ışık kirliliğinin
zararlarını en aza indirirken aydınlatma ile ulaşım seçeneklerini ve yaşam kalitesini arttırdığına

4
değinilmiştir.
Bugüne kadar insanların günlük yaşamdaki başarısına katkıda bulunan faktörleri belirlemeye
yönelik olarak birçok fikir ortaya konulmuştur. Enerji kullanımı ve günlük yaşam ilişkisi projemizde
kullandığımız en önemli inceleme alanıdır. Günümüzde sensörlerin kullanım alanlarının genişlemesiyle
sıkça tercih edilmesi, herhangi bir dış etkiye bağlı kalmadan çalışabilmeleri ve sistemi otonom hale
dönüştürmeleri projede kullanmasının temel sebebidir. Bunun için Arduino ile oluşturulan akıllı
sistemden elde edilen veriler değerlendirilmiş, çeşitli öneriler sunulmuştur.

YÖNTEM

Projede nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nicel yöntemde ışık sensörlerinin dış ortamdaki
değişimleri anlık olarak algılayıp sisteme otomatik olarak tepki verebilir hale getirilebilmesi sağlanarak
ışık ve enerji tasarrufu sağlayan model tasarlanmıştır. Projede birçok teknolojik araç ve gerecin kullanım
sırasında yaptığı uyarılar dikkate alınarak uygulanmıştır. Örneğin mesafe sensörünün gösterdiği uzaklığı
değerlendirerek ışıkların yakılıp yakılmayacağına karar veren model üzerine kod yazımı gerçekleştirdik.
Bu uyarılar enerji kullanımı ve ışık kirliliğini önleyebilmemiz için projemizin merkezinde yer alan
uyarılardır.

Günümüz dünyası Endüstri 4.0’ı yaşamaktadır. Bu durum, fen ve mühendislik alanlarının

yaşama etkisini arttırmıştır. Projemizde öncelikle konu ile ilgili kaynak taraması yapılarak gerekli
bilgilere ulaşılmış; ardından değişik kaynaklardan elde edilen bilgiler ve alan uzmanların görüşleri
doğrultusunda planlamalar düzenlenmiş, mekânsal ortamlar oluşturularak yazılım uygulamaları
yapılmıştır. Bilgisayar ortamında program yardımı ile yapılan uygulamaların analizi değerlendirilmiştir.

Tablo-1 İş-Zaman Çizelgesi

İŞ TANIMI AYLAR

TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK OCAK

LİTARATÜR
TARAMASI X X X X X

ÇALIŞMA MODELİNİN
BELİRLENMESİ X X X

VERİLERİN
TOPLANMASI
VE ANALİZİ X X X

PROJE YAZIMI
VE RAPORU X X X

5
 Tablo-1’de verilen iş-zaman çizelgesi planına uygun olarak TÜBİTAK Ortaöğretim Öğrencileri
Arası Proje Yarışması hakkında gerekli bilgilenmeyi sağladık. Danışman öğretmenimizle proje planı
hazırladık. Bu plan kapsamında konumuzla ilgili daha önce yapılmış çalışmalar hakkında kaynak
araştırması yaptık. Projenin nasıl yapılacağını, proje konusunun belirlenmesini projede dikkat edilmesi
gereken hususları, kullanılacak yöntem ve teknikleri, rapor yazım aşamalarını tartıştık ve yaptığımız
kaynak araştırması ışığında araştırma konusu ile ilgili tanım, teorem ve kuralları tespit ettik. Çalışmalar
neticesinde çıkan sonuçları danışman öğretmenimizle tartıştık. Son aşamada verileri ve literatür
araştırma bilgilerini toplayarak, proje raporunu yazmaya başladık.

Çalışma Evreni ve Örneklemi

Proje nicel araştırma yönteminin tarama modeli ile geliştirilmiştir. Çalışmada araştırma küçük
bir örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir. Örneklem proje amacına uygun biçimde kullanılan
malzemelerden oluşmuştur. (Patton, 1990:169) Bu çalışma kapsamında aydınlatma sistemlerinin
sensörler kullanılarak ulaşım sistemleri ile birlikte bütünleşik olarak laboratuvar ortamında gerçek
değerlerin aynı oranda küçültülerek kurgulanmasıyla uygulanma düzeyleri simüle edilmiştir.
Oluşturulan model en geniş miktarda enerji verimi olacak şekilde amaca dayalı gerçekleştirilmiştir.

Laboratuvar Ortamında Uygulamaya Yönelik Süreçler

Proje genellikle yazılımsal algılama ağırlıklı olduğu için tasarım önem verilmiştir.
Laboratuvar ortamında geliştirilen sistem ile ilgili hazırlanan deneysel kurgular uygulanmıştır.
SolidWorks uygulamasında üç boyutlu tasarımlar yapılmıştır. Tasarımların bu ortamda simülasyonu
yapılmış, kullanılması gereken elektronik devre elemanlarına karar verilmiştir.

Tablo-2 Kullanılan Malzeme Listesi ve Malzemenin Özellikleri

ÇALIŞMA
MODÜL RESMİ VOLTAJI DİĞER ÖZELLİKLER

• Mikro denetleyici: ATmega328

• Mimari: AVR
• Flash Hafıza:32 KB
• SRAM:2 KB
• Saat Frekansı:16 MHz
• Analog IN Girişleri:8
• EEPROM:1 KB
5V-12V • I/O Pin başına çıkış gücü:40 mA
• Besleme Voltajı:7-12 V
• Dijital I/O Pinler:22 (6 adedi PWM)
• Güç Harcama:19 mA
• PCB Boyutu:18 x 45 mm

3,3-5,5V
• Çalışma Gerilimi: 3.3V-5V
• Çıkış: Dijital
• Boyut: 3,2 cm x 1,4 cm
• En düşük direnç değeri: 5 Ohm

6
 • Çektiği akım: 15 mA
• Çalışma Frekansı: 40 Hz
• Görme Açısı: 15 derece
• Maksimum görme menzili: 4 metre
5V • Minimum görme menzili: 2 cm
• Tetik giriş: 10 us TTL Darbesi
• Echo Çıkış: Giriş TTL Sinyali ve Mesafe
Oranı
• Boyutları: 45 x 20 x 15 mm

• Çektiği akım: Oluşturulan Devrenin akımı

- 40 mA

• Çektiği Akım: 350 mA

2V-3.5V • Çalışma Voltajı: DC 2V-3.5
• Çalışma Frekansı: 120 Hz
• Boyutları: 45 mm, 20 mm, 15 mm

Tablo-2’de projede kullandığımız malzeme listesi ve malzemenin özellikleri verilmiştir. Projede

kullanılan malzemelerin listesi oluşturulurken kullanılacak malzemelerin projede güvenliği tehdit
edecek herhangi bir özelliği olmamasına özen gösterilmiştir.

Sistemin Düzenlenmesi

Projede kullanılan malzemelerin kullanım güvenliği ve dış ortamlardaki dayanıklılığı alan

uzmanlarının görüş ve önerileri doğrultusunda seçilmiştir. Süreklilik arz eden uygulamada dış ortamdaki
değişimleri anlık olarak algılayan sistemin otomatik olarak tepki verebilir hale getirilebilmesine uygun
bir tasarım yapılmıştır. Yapılan tasarımlar Proteus uygulamasında çizilmiştir. Çizilen modül devre
şeması Şekil -3’te verilmiştir.

7
Şekil -
3 Modül Devre Şeması

Şekil-3’te Modül Devre Şeması verilmiştir. Projede birçok teknolojik araç ve gerecin kullanım
kılavuzunda yaptığı uyarılar dikkate alınarak kullanılan ürünlerin çalışma standartları incelenmiştir. Bu
araçların çalışma standartlarını kişiselleştirmek için çeşitli uygulama ve programlamalar
gerçekleştirilmiştir. Örneğin bir LED lamba, ışık yayan diyot yarı iletken bir ışık kaynağıdır. Gerilim
uygulanarak elektronları harekete geçirilen LED ışın yaymaya başlar. Çalışmamızda, aydınlatma
teknolojilerinde kullanılan LED lambalarının nesnelerle etkileşimini sağlayacak bir yazılım ile
kişiselleştirilmesi sağlanmıştır. Projemizde uzmanların görüşleri doğrultusunda planlamalar
düzenlenmiş, mekânsal ortamlar oluşturularak yazılım uygulamaları yapılmıştır. Bilgisayar ve
laboratuvar ortamında program yardımı ile yapılan uygulamaların analizi değerlendirilmiştir.

Şekil-4A Şekil-4B Şekil-4C

Şekil-4A ve Şekil-4B’de görüldüğü üzere hazırladığımız prototipte sokak lambamızın 4 LED

girişi, bir adet mesafe sensörü girişi ve bir tane LDR boşluğu tasarlanmıştır. Bu boşluklar devre
elemanlarının gizlenmesi ve oluşabilecek bir kazanın önlenmesi amacıyla kutunun dışına bakacak
şekilde bırakılmıştır. Şekil-4C’deki üç boyutlu şekil ise Şekil-4A’da tasarlanan sistem modülünü yatay
eksenle 30 derece açı yapacak şekilde tutan düşey eksen paçasıdır.

8
 Şekil -5A Şekil -5B

Şekil-5A ve Şekil-5B’de kodları yükleyeceğimiz robot işlemcisi Arduino Uno devreye

bağlanmıştır. Projede mesafe sensörü takıldıktan sonra test amaçlı LED devresi kurulmuş çalışma değer
aralığında test edilmiştir.

Arduino, interaktif projeler geliştirmek için tasarlanan, elektronik donanım ve yazılım temelli
bir geliştirme platformudur. Arduino kartlarında bir adet Atmel AVR mikro denetleyici ve devre
bağlantıları için çeşitli elektronik komponentler bulunur. Arduino programlama dili, C programlama dili
ile hemen hemen aynıdır. Yazılım tamamlandıktan sonra kod karta bir USB kablosu vasıtası ile kolayca
aktarılır. Projede Arduino’nun UNO modeli kullanılmıştır. Arduino resmi çalışma voltaj USB üzerinden
nom 4.2V max 7.4V veya plug üzerinden nom 6.0V max 11.5V’dur. En fazla 2.1 Amper akım verilebilir.
Arduino uygulamasında kullanılan kodlar test edilip değerlendirilmiştir. Yazılan kodlar projenin
eklerinde ayrıntılı olarak verilmiştir.

Şekil-6A Şekil -6B

Şekil-6A ve Şekil-6B’de proje devresi için güç kabloları bağlanmış, mesafe sensörü kodları
yazılmış ve oluşan devrenin testi gerçekleştirilmiştir. Anlık verilerin Arduino ile haberleşmesi için
sensör kullanılmış ve gelen veriler değerlendirilerek devrenin gelişimi sağlanmıştır.

Mesafe sensörü (HC-SR04), mesafe ölçmek amacıyla kullanılan araçlardır. Sensörün bulunduğu
yerden saptadığı cisim ile aradaki mesafeyi elektriksel çıkış olarak verirler. Bu sensörler ölçülen mesafe
belirli bir eşik değerin altında veya üstünde olduğunda sinyal verecek şekilde çalışır. Bu sensörler

9
hareketli mekanik parçaları olmadığından ve temasa çok maruz kalmadıklarından uzun çalışma
ömürlerine sahiptirler.

Şekil -7A Şekil -7B

Şekil-7A ve Şekil-7B’da SolidWorks çizimleriyle uyumlu olması açısından devre düzenlenmiş,

LED takviyesi ile ortamın aydınlatılması sağlanmıştır. Eklenen devre elemanlarının Arduino’ya
tanımlaması yapılmış, ayrıca üç boyutlu tasarım ortamında oluşturulan parça ile uyumluluğu
sağlanmıştır.

Şekil -8A Şekil -8B

Şekil-8A ve Şekil-8B’de devreye taktığımız LDR sensörü ile devremizi tamladık. “Foto direnç”
adı verilen devre elemanları, ışık etkisiyle çalışan dirençlerdir. LDR olarak adlandırılan bu devre
elemanları ışığın yoğunluğuna göre direncini değiştirerek devre çalışmasını düzenler. Işığa duyarlı bir
anahtar görevi üstlenir.

10
 Şekil-9A Şekil-9B

Şekil-9A ve Şekil-9B’de sistem kurgulandığı gibi mekanik ve elektronik kısımlar birleştirilmiş

eklenen yazılım ile laboratuvar ortamında test edilmeye hazır hale getirilmiştir.

Şekil-10A Şekil-10B

Şekil-10A ve Şekil-10B’de tamamlanan sistem laboratuvar ortamında gereken güvenlik

tedbirleri gözetilerek oluşuturulan senaryolara bağlı kalınarak test edilmiş uygulanan testler sürekli
tekrar edilerek en güvenilir sonuçlar alınmıştır. Elde edilen sonuçlar projenin bulgular kısmında
değerlendirilmiştir.

Veri Analizi

Bu projede verilerin oluşturulması laboratuvar ortamında geliştirdiğimiz model ve yazılımın

prototipi derlenerek sistemin tasarım modelinin yapılması sağlanmıştır. Projenin amacına uygun
çalışma alan ve konumları belirlenmiştir. Oluşturulan alan ve konumlar hazırlanan yazılım ile
bütünleştirilmiş programlardan elde edilen veriler betimsel ve çıkarımsal istatistikler ile araştırma
konusunun analizi detaylı bir şekilde yapılmıştır. Bu çalışmanın performansını değerlendirmek için
bilgisayar ve laboratuvar simülasyonları gerçekleştirilmiştir.

Simülasyon Düzeni

Oluşturulan sensör ağları ile birden fazla türde sensörler kullanarak hareket, mesafe ve ışık
şiddeti algılama ile sınıflandırma çalışması yapılmıştır. Değişkenler hareket, mesafe ve ışık şiddeti
olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada, daha önceki çalışmalardaki düğüm tasarımı zorluğu ve gerçek
zamanlı ölçüm karmaşıklığı görülmüştür. Bunu çözebilmek ve şehir aydınlatma sistemini birçok

11
 amaca yönelik kullanabilmek için çalışabilen sensör düğümleri ve üzerine takılabilen ultrasonik
mesafe (HC-SR04) ve ışık sensörü (LDR) devresi kullanılmıştır. Şekil-10A ve Şekil-10B’de gösterilen
modelin eni 30 cm boyu 52 cm olmak üzere tasarım boyutları tanımlanmıştır. Tanımlanan bu boyutlara
göre direk boyu 18.5 cm direk üzerinde bulunan LED aydınlatma tasarımı yatay eksenle 30 derece açı
yapacak şekilde konumlandırılmıştır. İki direk arası mesafe kullanılan direklerin boyu kadar olacak
şekilde, LED lambaların aydınlatma şiddeti dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu düzenek üzerinde
uygulanan dört farklı senaryo ve iki farklı durumda ilk hızı sıfır olan sabit ivmeli doğrusal hareket
eden araçların hareket süreleri esnasında sistemin sensörlerin etkisiyle algılayıp tepki verme süresi
incelenmiştir. İnceleme sonucunda elde edilen veriler yorumlanarak her farklı senaryo için sağlanan
aydınlatma süresi ve kullanılan enerji miktarı belirlenmiştir. Projede elde edilen veriler bulgular
kısmında değerlendirilmiştir.

Bulgular
Projede elde edilen bulgular ‘Betimsel İstatistikler’ ve ‘İçerik Analizi ‘olmak üzere iki başlık
altında sunulmaktadır. Model simülasyonu kurgulanan senaryolara göre sürekli tekrar edilmiştir.
Yapılan bu çalışmada sensör ağları ile cisim algılama dört farklı senaryo, iki durumda
gerçekleştirilmiştir.

İlk hızı olmayan sabit ivmeli doğrusal yörüngede hareketi gerçekleştirilen aracın zaman akım
gerilim değerleri dijital ölçüm cihazları ile ölçülmüştür. Elde edilen değerlere göre enerji ve enerji
kaybı matematiksel yöntemlerde fizik bağıntıları kullanılarak bulunmuştur.

Tablo-3 Sistemin Bir Araca Yönelik Dört Farklı Senaryoda Görevleri Değer Tablosu

Sistemde LED’in Hareket Esnasında

LED’lerin Çalışma Aracın Geçişi İçin Enerji
Araç Geçiş İvme Akım Gerilim Harcadığı Süresi Gereken Enerji Kaybı
Yol (M) Süre(S) (M/S) (Amper) (Volt) Enerji (Joule) (S) (Joule) (Joule)
SENARYO 1 0,52 1,16 0,77 0,04 5 0,74 3,7 0,23 0,508
SENARYO 2 0,52 2 0,26 0,04 5 0,76 3,73 0,4 0,34
SENARYO 3 0,52 2,63 0,15 0,04 5 0,72 3,64 0,52 0,202
SENARYO 4 0,52 3,03 0,11 0,04 5 0,82 4,1 0,606 0,214

Tablo-3’te elde edilen veri değerlerine göre sistemin bir araca yönelik dört farklı senaryoda

harcadığı enerjiler ve LED’lerin ışık verme süreleri kaydedilmiş, kaydedilen bu verilerle kaybolan enerji

ve ihtiyaç duyulan enerji hesaplanmıştır. Aracın ivmesi ile sistemin ışık verme süresinin karesi ters

orantılı enerji kaybı ile doğru orantılı olduğu görülmüştür.

12
 Şekil-11 Sistemin Bir Araca Yönelik İvmeye Bağlı Enerji Kullanım Grafiği

Şekil-11’e göre bir aracın ivme değeri küçükse sistemde kalma süresi artacağından sistemin

yaydığı ışıktan yararlanma miktarı da aynı oranda artmaktadır. Aracın sistemde kalma süresi ne kadar

artarsa sensörlerin algılama duyarlılığından kaynaklı enerji kaybı o kadar azalmaktadır.

İkinci durum test değerleri için sistemden altmış saniyelik zaman dilimi içerisinde toplamda dört
özdeş araç geçişi öngörülerek aynı koşullarda test edilmiştir. Test sonuçlarına göre elde edilen veriler
Tablo-4’te verilmiştir.

Tablo-4 Özdeş Dört Araca Yönelik Dört Farklı Senaryo Veri Değerleri
LED’in
Araç Akım Sistemde LED’lerin Hareket Esnasında Aracın
Yol İvme Gerilim Çalışma
Geçiş (Amper Harcadığı Enerji Geçişi için Gereken Enerji
(m) (m/s) (Volt) Süresi
Süre (S) ) (Joule) (Joule)
(s)
SENARYO 1 0,52 0,77 0,04 5 2,96 14,8 0,92

SENARYO 2 0,52 8 0,26 0,04 5 3,04 14,92 1,6

SENARYO 3 0,52 10,52 0,15 0,04 5 2,88 14,56 2,08

SENARYO 4 0,52 12,12 0,11 0,04 5 3,28 16,4 2,42

Tablo-4’te Sistemin altmış saniyede özdeş dört aracın geçişine yönelik dört farklı senaryoda
harcadığı enerjiler ve LED’lerin ışık verme süreleri kaydedilmiş, kaydedilen bu verilerle kaybolan
enerji ve ihtiyaç duyulan enerji Şekil-12’de grafik üzerinde değerlendirilmiştir.

Şekil-12 Altmış Saniyede Özdeş Dört Aracın Geçişine Yönelik Enerji Değişimi

13
 Aracın geçiş süresi ivmesinin karesi ile ters orantılıdır. Sistemden geçen dört aracın sistemde
kalma süresi arttıkça sistemin sağladığı ışık enerji miktarı doğru orantılı olarak artar.

Sistemden geçen araç sayısına göre sistemin verdiği tepki sonucunda harcanan enerji ile sürekli
aydınlatma sağlayan kaynağın verdiği enerji miktarı aynı ortamda senaryolara uygun testler
gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler kıyaslanarak sistemin sağladığı enerji tasarrufu belirlenmiştir.
Elde edilen veriler Tablo-5‘te verilmiştir.

Tablo-5 Sistem Enerji Veri Değeri

Hareket Esnasında Aracın Sistemde LED’lerin Sürekli Yanan
Güvenliği İçin Gereken Harcadığı Lambanın Harcadığı
Enerji(Joule) Enerji(Joule) Enerji(Joule)
SENARYO 1 0,92 2,96 12
SENARYO 2 1,6 3,04 12
SENARYO 3 2,08 2,88 12
SENARYO 4 2,42 3,28 12

Tablo-5’te sistem enerji değerinde her senaryoda elde edilen verilere bakıldığında ihtiyaç fazlası
enerji kullanımı sistem kullanım senaryolarına göre değişkenlik göstermektedir. Her durum için
MODELDE kullanılan enerji, sürekli yanan lambanın harcadığı enerji miktarından daha azdır. Aracın
sistemde kalma süresine bağlı elde edilen enerjinin değişkenlik değerleri Şekil-13’te grafik üzerinde
incelenmiştir.

Şekil-13 Sistem Enerji Veri Değeri

14
 Şekil-13‘teki değerler göre sürekli yanan lambada yaşanan enerji kaybından, oluşturulan model
sistemdeki enerji kaybını çıkararak elde ettiğimiz veri değerleri sistem tasarrufu değerini vermektedir.
Tablo-6’da her senaryo için tasarruf değerleri verilmiştir.

Tablo-6 Sistemin Sürekli Aydınlatma Sisitemine Göre Enerji Verimi

Oluşturduğumuz Sistemdeki
Sistem Tasarufu
Enerji Kaybı (Joule) Sürekli Yanan Lambada Yaşanan Enerji Kaybı (Joule)
SENARYO 1 2,04 9,04
11,08
SENARYO 2 1,44 8,96
10,4
SENARYO 3 0,8 9,12
9,92
SENARYO 4 0,86 8,72
9,58

Tablo-6'daki verilerde gösterildiği üzere yaşanan enerji kaybı farkı sistem tasarrufu olarak
verilmiştir. Altmış saniyelik deney sürecinde sistemden kazanılan enerji verimliliği yeterli düzeyde
olup Şekil-14’te grafik üzerinde değerlendirilmiştir.

Şekil-14 Sistemin Sürekli Aydınlatma Sisitemine Göre Enerji Verimi

15
 Verim, bir sistemden alınan enerjinin o sisteme verilen enerjiye oranıdır. Buna göre sistemin
verimi:

Verim=Alınan Enerji / Verilen Enerji

bağıntısıyla modellenmiştir. Oluşturulan modelden alınan verilerde:

Alınan Enerji: Sistem Tasarrufu (Joule)
Verilen Enerji: Oluşturduğumuz Sistemdeki Enerji Kaybı (Joule)
olarak ifade edilmiştir.

Tablo-6'daki verilere göre oluşturulan sistemin verimi senaryo birde %443, senaryo ikide %622,
senaryo üçte %1140 senaryo dörtte %1063 olarak belirlenmiştir. Bir lambanın günlük ortalama çalışma
süresi 11 saat alınırsa bir şehirdeki enerji tasarruf miktarı da göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Elde
edilen laboratuvar sonuçlarına göre sistemin enerji verimliliği açısından önemli bir yöntem olduğu
görülmüştür.

Sonuçlar ve Öneriler

Akıllı kontrol sistemleri, yönetimi altında olan birimlerin kontrolünü kullanıcı etkisi olmaksızın
gerçekleştiren sistemlerdir. Bu işlemler çeşitli yazılımlar aracılığıyla donanımların kontrol edilmesiyle
gerçekleştirilmiştir.

Projemizde kullanılan akıllı aydınlatma ve ulaşım sistemi, yollarda, parklarda ve güvenlik

amaçlı farklı uygulama alanlarında verimli kullanım sağlayacağı elde edilen veri değerleri ile
görülmüştür. Sistem geniş bir yelpazede ağırlıklı olarak konfor veya tasarruf amaçlı kullanımlara
uygundur. Bu çalışmada akıllı kontrol sistemlerinin kullanım alanlarının genişletilmesi ve bu
sistemlerin faydalarının artırılması için çoklu modül destekli bir akıllı kontrol sistemi geliştirilmiştir.

16
 Ultrasonik mesafe ve ışık sensörleri kullanarak modellenen bir yolun 24 saat esaslı aydınlatma ve
enerji tasarrufu sağlayan model tasarlanmış, sensör teknolojisiyle mesafe duyarlı cisim tespiti
yapılmıştır.
Modelin otonom hale getirilmesi ile enerji kontrolü kullanım esnasında sağlanmıştır. Model
üzerine yerleştirilen ışığa duyarlı sensörler modelin yapısı ve güvenliği dikkat alınarak kullanılmıştır.
Oluşturulan modelde kullanılan sensör ve modüler sabit ve korunaklı olduğundan sistemin bakım
maliyeti az ömrü uzun olacaktır. Bu da istenilen amaca yönelik modelin faaliyet süresini artırmaktadır.

Yapılan çalışmalar incelendiğinde akıllı aydınlatma sistemleri ve akıllı ulaşım sistemlerinin

birbirinden bağımsız çalıştığı görülmüştür. Projemizde bu sistemlerin birlikte çalışması güvenli ulaşımı
ve enerji tasarrufunu sağlamıştır. Bu kapsamda akıllı aydınlatma sistemleri ile akıllı ulaşım sistemlerinin
birlikte uyumlu çalışan tümleşik bir sistem oluşturduğu görülmüştür.

Model üzerine uyguladığımız otonom sistem, kullanılan sensörlerin duyarlılığı ve yapısı

güçlendirilerek uygulanabilir düzeydedir. Bu durum projenin eklerinde video görüntüsü olarak
verilmiştir.

Çalışmada elde edilen bulgular, ilgili sektörde faaliyet gösteren üretici firmaların strateji ve
politikalarına yön verebilecek niteliktedir.

Öneriler

Sensörün görüş açısında bulunan durgun cisim sistemin sürekli tepki vermesine sebep olacaktır.
Bu da enerji tasarrufunda kayıp oluşturacaktır. Sisteme hareket algılayıcı sensörler eklenerek sistemin
geliştirilmesi sağlanabilir.

Oluşturulan modele daha duyarlı sensörler ve veri kaydı yapabilen kamera modülü eklenirse
sistemin duyarlılığı ve verim arttırılabilir. Kurulan sistem verileri güvenlik, hava olayları tespitinde
devreye girerek erken uyarı imkânı sağlayabilir. Böylece şehirler akıllı hale getirilebilir.

Sisteme verilen elektrik enerjisi güneş panelleri kullanılarak elde edilirse sistemin tüm enerjisi
yenilenebilir enerji kaynakları aracılığıyla karşılanabilir.

Özellikle Ulaştırma Bakanlığı ve belediyeler, Akıllı Ulaşım Sistemleri ile entegre edilebilen
aydınlatma sisteminin uygulanması konusunda teşvik edilmeli ve gerekli maddi destekler sağlanmalıdır.

17
Kaynaklar

• Büyükbaş, N. 2016. Toplu taşıma kullanımını artırıcı uygulamalar ve Kayseri örneği, Yüksek
Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

• Bursa Büyükşehir Belediyesi Akıllı Şehir Bursa, http://akillisehir.bursa.bel.tr/, Son erişim

tarihi: 25.11.2018

• Çapalı, B. 2009. Akıllı ulaşım sistemleri ve Türkiye’deki uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi,
Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Isparta

• Güngör, A., Öztürk, E. 2017. Otopark sistemlerinde İstanbul kart uygulaması İSPARK örneği.
İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 16(31), 73-84.

• Hanai, T. 2013. Intelligent Transport Systems: Tokyo, Society of Automotive Engineers of

Japan.

• İBB. 2017 Yılı Faaliyet Raporu, https://www.ibb.istanbul/SitePage/Inde x/176, Son erişim

tarihi: 26.08.2017

• Jasunova, L., Cicmancova, S. 2015. improving safety of transportation by using Intelligent

Transportation System. 9th International Scientific Conference Transbaltica, Zilina, Slovakia.

• Köz, A. 2011. Akıllı Ulaşım Sistemlerinin kent içi uygulamaları; İstanbul örneğinin
değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
İstanbul

• Kuşkapan, E., Atalay, A, Alemdar, K.D., Codur, M.Y. 2018. Kent İçi Otopark Yönetiminde
Akıllı Ulaşım Sistemleri Uygulamaları: Erzurum İli Örneği, 1.Uluslararası Akıllı Ulaşım
Sistemleri Konferansı, Bandırma Üniversitesi. 279-282.

• Lee, J. 2012. Economic growth and transport models chapter 9: ITS (Intelligent Transport
Systems). The Korea Transport Institute, Seul.

• Lim, S. 2012. Intelligent transport systems in Korea. International Journal of Engineering and
Industries, 3(4).

18
 • Nowacki, G. 2012. Development and standardization of intelligent transport systems.
TransNav: The International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation,
6(3), 403-411.

• Noyes, P. 2014. Introduction to ITS, ITS Professional Capacity Building Program, Amerika
Birleşik Devletleri.

• Pelletier, M.P., Trépanier, M., Morency, C. 2011. Smart card data use in public transit: A
literature review. Transportation Research Part C, (19), 557–568.

• Shi, Y., Yang, X. 2013. The public transportation system of high quality in Taiwan, Social and
Behavioral Sciences, (96), 1350 – 1361.

• Topdağı, S. 2017. Kent içi toplu taşıma kullanımının akıllı ulaşım sistemleri ile artırılması ve
Erzurum örneği. Yüksek Lisans Tezi, Erzurum Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Erzurum.

• TÜİK,2017 yılı Motorlu kara taşıtları istatistikleri http://tuik.gov.tr./PreHaber.do?id=2459

6,Son Erişim tarihi:29.05.2019
• Yardım, M.S., Akyıldız, G. 2004. Akıllı Ulaştırma Sistemleri ve Türkiye’deki uygulamalar.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Ulaştırma Politikaları Kongresi,
Bildiriler Kitabı, Ankara, 411 s.

• Yıldırım, İ. 2016. Afet acil durum yönetimi ile ilgili akıllı ulaşım sistemleri uygulamaları
üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

EKLER

Ek-1

Projenin tasarlanıp geliştirilme aşamasında elektronik yazılım temelli program olan Arduino

IDE tercih edilmiştir. Arduino da wirig tabanlı program dili kullanılmış ve processing tabanlı Arduino

yazılım geliştirme ortamı olan Arduino UNO karta aktarılmıştır. Arduino UNO karta aktarılan kodlar

EK-1 olarak proje başvuru sisteminin ekler bölümünde verilmiştir.

19
20