PROMETHEE Metodu 2 PDF

ÇOK AMAÇLI KARAR VERME
PROMETHEE METODU
Çok Amaçlı Karar Verme PROMETHEE METODU
PROMETHEE METODU
 PROMETHEE yöntemi alternatiflerin seçilen kriterler vasıtasıyla tercih

fonksiyonlarına dayanarak değerlendirildiği bir ÇKKV yöntemidir.
 Bu değerlendirme, ikili karşılaştırmalarla gerçekleştirilmektedir.
 Brans tarafından geliştirilmiş olan kısmi sıralama yapan PROMETHEE I

ve tam sıralama yapan PROMETHEE II yöntemleri, ilk olarak 1982
yılında Kanada‘da bulunan Laval Üniversitesi‘nde Nadeau ve Landry
tarafından düzenlenen konferansta tanıtılmıştır.
 Aynı yıl içerisinde Davington tarafından ilk defa sağlık sektöründe

kullanılmıştır.
Prof. Dr. İsmail EKMEKCİ (Ticaret Univ) ENM642 11.Hafta Endüstri Müh. Böl. 2 / 23
PROMETHEE METODU
 Bundan birkaç yıl sonra Brans ve Mareschal tarafından aralıklı sıralama yapan
PROMETHEE III ve devam eden olaylara dayanan sıralama yani devamlı
sıralama yapan PROMETHEE IV adlı metodları geliştirilmiştir.
 Aynı yazarlar 1988 yılında GAIA olarak adlandırılan metodu önermişlerdir.
 Bu metot ile PROMETHEE yöntemini destekleyen grafik sunumlar

oluşturulabilmektedir.
 1992 ve 1994 yıllarında, Brans ve Mareschal iki yeni metot daha önermiştir.
Bunlardan biri parçalara ayrılmış kısıtları içeren çok ölçütlü karar verme
yöntemi olan PROMETHEE V ve diğeri ise insan beynini simgeleyen
PROMETHEE VI yöntemidir.
 PROMETHEE metodolojisine dayanan başarılı birçok çalışma Bankacılık,

Endüstri, İş Gücü Planlaması, Su Kaynakları, Yatırımlar, Tıp, Kimya, Sağlık
Hizmetleri, Turizm ve Dinamik Yönetimi gibi birçok farklı alanda kullanılmıştır.
PROMETHEE METODU
 PROMETHEE yöntemi, çok kriterli problemlerin çözümünde alanındaki en etkili

ve en kolay yöntem olarak bilinmektedir.
 PROMETHEE I yöntemi kullanılarak 40 alternatiflerin belirlenen kriterler

temelinde karşılaştırılması ile kısmi öncelikleri ve PROMETHEE II yöntemi
kullanılarak alternatiflerin belirlenen kriterler temelinde karşılaştırılması
neticesinde net öncelikleri tespit etmek mümkündür.
PROMETHEE METODU AŞAMALARI

 -Hazırlık Aşaması:
Tanımlanan seçim ve sıralama problemine bağlı olarak alternatifler, değerlendirme
kriterleri ve kriter ağırlıkları belirlenir:
 - Alternatif:
Tanımlanan seçim ve sıralama problemlerine çözüm olabilecek seçeneklerdir.
 - Kriter:
Problem ile ilgili olarak seçilecek olan alternatifin sahip olması gereken özellikleridir.
Kriter sayısı problemin tipine bağlı olarak değişebilir.
 - Kriter Ağırlığı:
Problem için belirlenen kriterlerin birbirlerine göre önem derecelerinin tespit edilip
buna bağlı olarak kriterlere sayısal atamalar yapılmasıdır.
PROMETHEE METODU ADIMLARI

 Adım 1:
 w=(w1,w2,…,wk) ağırlıkları ile k kriter c=(f1,f2,…,fk) tarafından değerlendirilen

alternatiflere A=(a,b,c,…) ilişkin veri matrisi,
 Tabloda verilen şekilde oluşturulur.
 Tablo : Veri Matrisi

 Adım 2:
 Kriterler için tercih fonksiyonları tanımlanır
 Birinci Tip Fonksiyon: Karar verici için ilgili değerlendirme faktörü açısından
herhangi bir tercih fonksiyonu söz konusu değilse, o değerlendirme faktörü açısından
seçilecek tercih fonksiyonu Birinci Tip (olağan) tercih fonksiyonu olmalıdır.
 İkinci Tip Fonksiyon: Karar verici ilgili değerlendirme faktörü açısından kendi
belirlediği bir değerin üstünde değere sahip karar noktalarından yana tercihini
kullanmak istiyorsa, seçilecek tercih fonksiyonu ikinci Tip ( U tipi) tercih fonksiyonu
olmalıdır.
 Üçüncü Tip Tercih Fonksiyonu: Karar verici tercihini, bir değerlendirme

faktörü açısından ortalamanın üstünde değere sahip karar noktalarından yana
kullanmak istiyor, ancak bu değerin altındaki değerleri de ihmal etmek istemiyorsa,
seçilecek tercih fonksiyonu Üçüncü Tip (V tipi) tercih fonksiyonu olmalıdır.

 Adım 2:
 Dördüncü Tip Tercih Fonksiyonu:
 Karar vericinin bir değerlendirme faktörü açısından tercihini belirli bir değer aralığı
belirleyecekse, seçilecek tercih fonksiyonu Dördüncü Tip (seviyeli) tercih
fonksiyonu olmalıdır.
 Beşinci Tip Tercih Fonksiyonu:

 Karar verici bir değerlendirme faktörü açısından tercihini ortalamanın üstünde
değere sahip karar noktalarından yana kullanmak istiyorsa, seçilecek tercih
fonksiyonu Beşinci Tip (doğrusal) tercih fonksiyonu olmalıdır.
 Altıncı Tip Tercih Fonksiyonu: Karar vericinin tercihinde ilgili değerlendirme

 faktörü değerlerinin ortalamadan sapma değerleri belirleyici olacaksa, seçilecek
tercih fonksiyonu Altıncı Tip (gaussian) tercih fonksiyonu olmalıdır.
YÖNTEMİN UYGULANMASINDA KULLANILACAK 6 FARKLI TERCİH

FONKSİYONU TABLODA GÖSTERİLMİŞTİR.
Adım 2: Tablo1 : Tercih Fonksiyonları
YÖNTEMİN UYGULANMASINDA KULLANILACAK 6 FARKLI TERCİH

FONKSİYONU TABLODA GÖSTERİLMİŞTİR.
Adım 2: Tablo 2 : Tercih Fonksiyonları

 Adım 3:
 Tercih fonksiyonları temel alınarak alternatif çiftleri için ortak tercih
fonksiyonları şekil 2.4.‘te verilmiş olup a ve b alternatifleri için ortak tercih fonksiyonu
formül (1) ile belirlenir.
Şekil: Ortak tercih fonksiyonunun şematik gösterimi

 Adım 4:
 Ortak tercih fonksiyonlarından hareketle her alternatif çifti için tercih

 indeksleri belirlenir.
 wi (i=1,2,…k) ağırlıklarına sahip olan k kriter tarafından değerlendirilen a ve b

alternatiflerinin tercih indeksi formül (2) ile hesaplanır.

 Adım 5:
 Alternatifler için pozitif (Φ+ ) ve negatif (Φ-) üstünlükler belirlenir.
 A alternatifi için pozitif ve negatif üstünlük şekilde gösterilmiştir.
Şekil: a Alternatifi için Hazırlanan Pozitif ve Negatif Üstünlük

 Adım 6:
 PROMETHEE I ile kısmi öncelikler belirlenir.
 Kısmi öncelikler alternatiflerin birbirlerine göre tercih edilme durumlarının,
birbirinden farksız olan alternatiflerin ve birbirleriyle karşılaştırılamayacak olan
alternatiflerin belirlenmesini sağlar.
 a ve b gibi iki alternatif için kısmi önceliklerin belirlenmesinde aĢağıda verilen
durumlar söz konusudur.
 Aşağıdaki koşullardan herhangi biri sağlanırsa; a alternatifi b alternatifine
tercih edilir.

 Adım 6:
 Aşağıdaki koşullardan her hangi biri sağlanıyor ise a alternatifi b alternatifi ile
karşılaştırılamaz.

 Adım 7:
PROMETHEE II ile alternatifler için tam öncelikler formül (11) ile hesaplanır.
Hesaplanan tam öncelik değerleri ile bütün alternatifler aynı düzlemde
değerlendirilerek tam sıralama belirlenir.
TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

PROMETHEE yöntemi ile aşağıda ifade edilen problem için tedarikçi
seçimi uygulamasında önceki bölümde anlatılan adımlar tek tek
uygulanarak sonuca ulaşılmıştır.
Adım 1: Uygulama İzmir ili Çiğli Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet
gösteren, duş tekneleri yapan X firmasında gerçekleştirilmiştir. İşletme duş
teknesi yapımında kullanılan saç plakayı dışarıdaki bir tedarikçiden hazır
olarak almaktadır.
Yapılan ön değerlendirmeler sonucu bu yarı mamulü tedarik edebilecek 5
adet alternatif tedarikçi şirket belirlemiştir. Bu tedarikçilerin, pazarlama
departmanının belirlediği 5 adet değerlendirme kriterine göre
değerlendirilmesine karar verilmiştir.
Bu ölçütler aşağıdaki gibidir;
• MESAFE
• KALİTE
• TEKNOLOJİK OLANAKLAR
• MALİYET
• TEDARİK PERFORMANSI

 Alternatif tedarikçiler “kalite”, “teknolojik olanaklar” ve “tedarik
performansı” ölçütleri için geçmişte yapılan çalışmalar temel alınarak işletme
yöneticileri tarafından 1 ile 10 puan arasında değerlendirilmişlerdir.
 Fiyat ölçütü temelinde her tedarikçiden birim başına fiyat alınmıştır.
 Mesafe ölçütü açısından, alternatif tedarikçilerin bulunduğu şehirlerin firmaya
uzaklıkları temel alınmıştır.
 Tedarikçilerin mesafe ve birim fiyat değerleri çizelgede verilmiştir.
Tedarikçi Bilgileri
 Firma tüm değerlendirme faktörlerinin eşit ağırlıkta olduğunu söylemiştir.

 Bu verilere göre tedarikçi firmaların ölçüt bazında aldığı puanlar ve diğer
verilerin de bulunduğu veri matrisi çizelgede görülmektedir.
Çizelge: Alternatifler ve Değerlendirme Faktörleri Verileri

Adım 2: Elde edilen veri matrisi ışığında karar vericinin değerlendirme
faktörlerine göre tercihleri aşağıdaki gibi olmuştur:
a) Karar verici 1-2 TL arası fiyat farklarını kabul etmektedir.
b) Karar verici için 2-4 arası tedarik performansı farkı değerleri makuldür.
c) Karar verici için 2-4 arası teknolojik olanakları arası fark değerleri kabul
edilebilmektedir.
d) Karar verici için 100-200 km arası mesafe farkları kabul edilebilir.
e) Kaliteden sapmalar karar verici için belirleyici olacaktır.
Karar vericinin tercihlerine göre bir değerlendirme faktörü için tercih
fonksiyonu belirlenmiştir. Buna göre ölçütler için belirlenen tercih
fonksiyonları aşağıdaki gibi olmuştur;
- Kalite ölçütü için tercih fonksiyonu: (Gaussian)

Adım 2:

Adım 3:
 Adım 2’ de belirlenen tercih fonksiyonlarına göre, alternatif çiftleri için Eş.
(1)’e göre ortak tercih fonksiyonları oluşturulmuş ve oluşturulan bu
fonksiyonlardan hareketle fonksiyon değerleri hesaplanmıştır.
 A ve B alternatifine ilişkin olarak oluşturulan ortak tercih fonksiyonlarının
P1(A,B) belirlenmesi ve fonksiyon değerlerinin hesaplanması aşağıda örnek
olarak gösterilmiştir.
 Diğer alternatif çiftleri için de benzer hesaplamalar yapılmıştır fakat burada
gösterilmeyecektir.

Adım 3:

Adım 4:
Hesaplanan ortak tercih fonksiyonları ve değerlerine göre her alternatif çifti için
tercih indeksleri belirlenir. A ve B alternatifi için tercih indeksi hesaplaması
aşağıda gösterilmiştir. Diğer alternatif çiftleri için benzer hesaplama yapılmıştır
Daha önce de belirtildiği gibi tüm değerlendirme fonksiyonları eşit öneme
sahiptir (wi=1).

Adım 5:
Adım 4’ te belirtilen verilerden hareketle yapılan hesaplamalar sonucunda her
bir alternatif tedarikçi için Φ+ ve Φ- değerleri hesaplanır. A alternatifine ilişkin
örnek olarak hesaplanmış Φ+ ve Φ- aşağıda gösterilmiştir. Diğer alternatifler
için de benzer hesaplamalar yapılmıştır ve yapılan bu hesaplamalar sonucunda
elde edilen değerler Çizelgede görülmektedir.
Çizelge. Pozitif ve Negatif Üstünlükler

Adım 6: Elde edilen pozitif ve negatif üstünlük değerleri kullanılarak PROMETHEE
I yöntemi ile kısmi sıralamalar belirlenir. Eşitlik (5)-(7) ve Çizelge 5 kullanılarak
elde edilen kısmi öncelikler Şekilde gösterilmiştir.
Şekil: PROMETHEE I ile Hesaplanan Kısmi Önceliklere Göre Sıralama

Şekil 1’de görülen kısmi önceliklere göre E ve D alternatif tedarikçileri
karşılaştırılamaz durumdadır. E ve D tedarikçilerinin ikisi de C tedarikçisinden
daha iyi birer alternatiftir. Şekilde de görüldüğü üzere C ve A tedarikçileri de
karşılaştırılamaz fakat her ikisi de B den daha iyi birer alternatiftir. Buna göre en
kötü alternatif B tedarikçisidir.

Adım 7:
Elde edilen verilere göre PROMETHEE II yöntemi ile tam sıralama belirlenir.
Buna göre Eş ile tam öncelikler hesaplanmış ve bu önceliklere göre oluşan tam
sıralama Şekilde gösterilmiştir.
Yapılan sıralama sonucu E ve D tedarikçileri aynı derecede iyi çıkmıştır.
Bu şartlar altında işletme E ve D tedarikçilerinden istediğini seçebilir.
Her ikisi de aynı faydayı sağlayacaktır.
Şekil: PROMETHEE II Yöntemi ile Tam Önceliklere Göre Sıralama


SONUÇ VE ÖNERİLER
 İşletmelerin ana amaçlarından olan performans ve kâr artışı, sadece işletme
içi önlemlerle değil, tedarik zinciri boyunca kurulacak sağlam bir yapıyla
sağlanabilir.
 Tedarik zincirinin rekabette üstün olması, iyi tedarikçilerin seçimine bağlıdır.
 Tedarikçi seçiminde kullanılan PROMETHEE yöntemi, tedarikçi alternatiflerini

farklı tercih fonksiyonlarıyla belirleyerek, hem kısmî hem tam öncelikleri elde
ettiği için diğer çok kriterli karar verme yöntemlerine göre daha ayrıntılı ve
daha basit bir analiz sağlar. İşletmeler, tedarikçi seçiminde uygulamada daha
basit olan bu yöntemi rahatlıkla kullanabilirler.
 Çalışmada duş tekneleri imal eden bir firmanın tedarikçi seçme problemi ele
alınmış, firma yetkililerince belirlenen mesafe, kalite, teknolojik olanaklar,
maliyet ve tedarik performansı ölçütlerine göre analiz gerçekleştirilmiştir.

SONUÇ VE ÖNERİLER
 Beş adet alternatif tedarikçiden D ve E tedarikçileri ana işletmeye eşit fayda
sağlayacaklardır.
 İşletme, bu iki tedarikçi arasında kayıtsız kalmaktadır.
 Elde edilen sonuçlar bağlamında, her iki tedarikçi ile pazarlık yapılabilir.
 Böylece, söz konusu ölçütlere göre şartlar iyileştirilerek işletmenin
performansında ve kârlılığında arzulanan artışlara ulaşılabilir.
 Analiz, aynı ölçütlerle, AHP gibi farklı yöntemler kullanılarak tekrarlanabilir.
 Bu şekilde D ve E tedarikçileri arasındaki eşitlik bozulursa, üstün taraf
seçilebilir.
 Bu değerlendirme başka sektörlerdeki firmaların tedarikçi seçimi için de
yapılabilir.
 İleriki çalışmalarda başka ölçütler ve alt ölçütler eklenerek farklı bir yapıda
oluşturulabilir.

PROMETHEE Metodu 2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

PROMETHEE Metodu 2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PROMETHEE Metodu 2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÇOK AMAÇLI KARAR VERME

 PROMETHEE yöntemi alternatiflerin seçilen kriterler vasıtasıyla tercih

 Bu değerlendirme, ikili karşılaştırmalarla gerçekleştirilmektedir.

 Brans tarafından geliştirilmiş olan kısmi sıralama yapan PROMETHEE I

 Aynı yıl içerisinde Davington tarafından ilk defa sağlık sektöründe

 Aynı yazarlar 1988 yılında GAIA olarak adlandırılan metodu önermişlerdir.

 Bu metot ile PROMETHEE yöntemini destekleyen grafik sunumlar

 PROMETHEE metodolojisine dayanan başarılı birçok çalışma Bankacılık,

 PROMETHEE yöntemi, çok kriterli problemlerin çözümünde alanındaki en etkili

 PROMETHEE I yöntemi kullanılarak 40 alternatiflerin belirlenen kriterler

PROMETHEE METODU AŞAMALARI

PROMETHEE METODU ADIMLARI

 w=(w1,w2,…,wk) ağırlıkları ile k kriter c=(f1,f2,…,fk) tarafından değerlendirilen

 Tablo : Veri Matrisi

PROMETHEE METODU ADIMLARI

 Üçüncü Tip Tercih Fonksiyonu: Karar verici tercihini, bir değerlendirme

PROMETHEE METODU ADIMLARI

 Beşinci Tip Tercih Fonksiyonu:

 Altıncı Tip Tercih Fonksiyonu: Karar vericinin tercihinde ilgili değerlendirme

YÖNTEMİN UYGULANMASINDA KULLANILACAK 6 FARKLI TERCİH

YÖNTEMİN UYGULANMASINDA KULLANILACAK 6 FARKLI TERCİH

PROMETHEE METODU ADIMLARI

PROMETHEE METODU ADIMLARI

 Ortak tercih fonksiyonlarından hareketle her alternatif çifti için tercih

 wi (i=1,2,…k) ağırlıklarına sahip olan k kriter tarafından değerlendirilen a ve b

PROMETHEE METODU ADIMLARI

Şekil: a Alternatifi için Hazırlanan Pozitif ve Negatif Üstünlük

PROMETHEE METODU ADIMLARI

PROMETHEE METODU ADIMLARI

PROMETHEE METODU ADIMLARI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

 Firma tüm değerlendirme faktörlerinin eşit ağırlıkta olduğunu söylemiştir.

Çizelge: Alternatifler ve Değerlendirme Faktörleri Verileri

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

Şekil: PROMETHEE I ile Hesaplanan Kısmi Önceliklere Göre Sıralama

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

Şekil: PROMETHEE II Yöntemi ile Tam Önceliklere Göre Sıralama

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

 Tedarik zincirinin rekabette üstün olması, iyi tedarikçilerin seçimine bağlıdır.

 Tedarikçi seçiminde kullanılan PROMETHEE yöntemi, tedarikçi alternatiflerini

TEDARİKÇİLERİN SEÇİMİNDE PROMETHEE YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

You might also like