Leżący
MICHELE SERRA
„Śpisz. W twoim klasycznym stylu, na kanapie,
w majtkach, przed włączonym telewizorem.
Wyłączam go. W pokoju, w którym wreszcie
zapanowała cisza, unosi się łagodne światło
jesiennego popołudnia. Twój profil, już
przechodzący w wiek dorosły, wydaje mi się
niezdecydowany, jakby dziecko, którym byłeś,
wciąż go przywoływało do siebie.
Niechlujna poza twojego ciała traci siłę wyrazu
w konfrontacji z twoją nieskazitelną twarzą,
z twoimi czystymi rysami.
Oddech jest lekki, czoło jasne, a powieki
gładkie jak nigdy nieotwarta książka. Mam
wyraźne wrażenie, że to – właśnie to – jest
ostatnią chwilą twojego dzieciństwa”.
Michele Serra (ur. w Rzymie w 1954 r.)
MICHELE SERRA
od 1997 r. pisze do dziennika „Repubblica”,
Leżący, czyli kto? Michele Serra tak określa, w charakterystyczny dla siebie iro- a od 2002 także do „Espresso”. W 1991 r.
niczny sposób, pokolenie współczesnych nastolatków, ludzi młodych, którzy
wchodzą na scenę życia. Czy jest z nich dumny, pochwala ich postępowanie,
są jego nadzieją na przyszłość? Zdecydowanie nie! Z prześmiewczym zacię-
Leżący stworzył cotygodniowy program satyryczny
Cuore (Serce). W telewizji pracował z Adriano
Celentano, Gianni Morandi, Lucianą
ciem gani ich lenistwo, gnuśność, przywiązanie do komercji i uzależnienie Littizzetto oraz innymi artystami. Od wielu
od elektronicznych gadżetów. Stary jak świat konflikt pokoleń. Ale czy rze- lat jest współautorem programu Fabia Fazio
czywiście jest to tak jednoznaczne? Czyja to wina? Kto i kiedy popełnił błąd Che tempo che fa. Oprócz książki Gli sdraiati
moralnego relatywizmu, który pchnął współczesny świat w wyobcowanie,
w wydawnictwie Feltrinelli opublikował
konflikty, brak zrozumienia i wzajemną wrogość nawet wśród najbliższych?
także Il ragazzo mucca (1997), Il nuovo che
Może także dzisiejsi ojcowie powinni uderzyć się w pierś, że nie potrafią, jak
dawni przodkowie, być wzorem dla swoich dorastających synów. W efekcie avanza (1989), Cerimonie (2002), która
Leżący
ci, powodowani buntem bądź wygodnictwem, przyjęli pozycję horyzontal- zdobyła nagrodę Procida, dwa zbiory
ną, leżąc na zmiętych posłaniach z telefonem komórkowym w dłoni i lapto- poezji (Poetastro w 1993 i Canzoni politiche
pem na kolanach. Prosta diagnoza? Zdecydowanie za prosta! w 2000), trzy zbiory opowiadań (Che tempo
fa w 1999 r., Tutti i santi giorni w 2006 r.
Dlatego w tej powieści nic nie jest tak oczywiste, jakby się wydawało. Stąd
oraz Breviaro comico. A perpetua memoria
tak wiele ironii i satyrycznego spojrzenia na współczesne problemy, z który-
mi stykają się Młodzi, jak i Starzy, zarówno w społeczeństwie, jak i w rodzi- w 2008 r. i w wersji poszerzonej w 2011 r.),
nie. Czy dojdzie do Wielkiej Ostatecznej Wojny między nimi, gdy postojcom reportaż z podróży (Tutti al mare, 1990) oraz
z XXI wieku puszczą nerwy z zazdrości o młodość, piękno i zdrowie wiecznie w wersji elektronicznej – L’assassino (2013).
leżących synów, którzy nie doceniając tych przymiotów, marnują je na potę-
gę? Czy jest nadzieja na ocalenie relacji między rodzicami i dziećmi, wznie-
sienie się ponad gniew, kpiny i wzajemne pretensje, by skorzystać z tego, co
najlepsze w każdym pokoleniu?
Może jednak wspólna wyprawa na górę Nasca (i lektura prezentowanej po-
wieści), w milczeniu, kontemplując potęgę natury, przywróci pokoleniową
równowagę, pokazując, jak wzajemnie jesteśmy sobie potrzebni.
ISBN 978-83-65373-63-2
www.esteri.pl

„Śpisz. W twoim klasycznym stylu, na kanapie,
w majtkach, przed włączonym telewizorem.
Wyłączam go. W pokoju, w którym wreszcie
zapanowała cisza, unosi się łagodne światło
jesiennego popołudnia. Twój profil, już
przechodzący w wiek dorosły, wydaje mi się
niezdecydowany, jakby dziecko, którym byłeś,
wciąż go przywoływało do siebie.
Niechlujna poza twojego ciała traci siłę wyrazu
w konfrontacji z twoją nieskazitelną twarzą,
z twoimi czystymi rysami.
Oddech jest lekki, czoło jasne, a powieki
gładkie jak nigdy nieotwarta książka. Mam
wyraźne wrażenie, że to – właśnie to – jest
ostatnią chwilą twojego dzieciństwa”.
Leżący
MICHELE SERRA
Michele Serra (ur. w Rzymie w 1954 r.)
MICHELE SERRA
od 1997 r. pisze do dziennika „Repubblica”,
Leżący, czyli kto? Michele Serra tak określa, w charakterystyczny dla siebie iro- a od 2002 także do „Espresso”. W 1991 r.
niczny sposób, pokolenie współczesnych nastolatków, ludzi młodych, którzy
wchodzą na scenę życia. Czy jest z nich dumny, pochwala ich postępowanie,
są jego nadzieją na przyszłość? Zdecydowanie nie! Z prześmiewczym zacię-
Leżący stworzył cotygodniowy program satyryczny
Cuore (Serce). W telewizji pracował z Adriano
Celentano, Gianni Morandi, Lucianą
ciem gani ich lenistwo, gnuśność, przywiązanie do komercji i uzależnienie Littizzetto oraz innymi artystami. Od wielu
od elektronicznych gadżetów. Stary jak świat konflikt pokoleń. Ale czy rze- lat jest współautorem programu Fabia Fazio
czywiście jest to tak jednoznaczne? Czyja to wina? Kto i kiedy popełnił błąd Che tempo che fa. Oprócz książki Gli sdraiati
moralnego relatywizmu, który pchnął współczesny świat w wyobcowanie,
w wydawnictwie Feltrinelli opublikował
konflikty, brak zrozumienia i wzajemną wrogość nawet wśród najbliższych?
także Il ragazzo mucca (1997), Il nuovo che
Może także dzisiejsi ojcowie powinni uderzyć się w pierś, że nie potrafią, jak
dawni przodkowie, być wzorem dla swoich dorastających synów. W efekcie avanza (1989), Cerimonie (2002), która
Leżący
ci, powodowani buntem bądź wygodnictwem, przyjęli pozycję horyzontal- zdobyła nagrodę Procida, dwa zbiory
ną, leżąc na zmiętych posłaniach z telefonem komórkowym w dłoni i lapto- poezji (Poetastro w 1993 i Canzoni politiche
pem na kolanach. Prosta diagnoza? Zdecydowanie za prosta! w 2000), trzy zbiory opowiadań (Che tempo
fa w 1999 r., Tutti i santi giorni w 2006 r.
Dlatego w tej powieści nic nie jest tak oczywiste, jakby się wydawało. Stąd
oraz Breviaro comico. A perpetua memoria
tak wiele ironii i satyrycznego spojrzenia na współczesne problemy, z który-
mi stykają się Młodzi, jak i Starzy, zarówno w społeczeństwie, jak i w rodzi- w 2008 r. i w wersji poszerzonej w 2011 r.),
nie. Czy dojdzie do Wielkiej Ostatecznej Wojny między nimi, gdy postojcom reportaż z podróży (Tutti al mare, 1990) oraz
z XXI wieku puszczą nerwy z zazdrości o młodość, piękno i zdrowie wiecznie w wersji elektronicznej – L’assassino (2013).
leżących synów, którzy nie doceniając tych przymiotów, marnują je na potę-
gę? Czy jest nadzieja na ocalenie relacji między rodzicami i dziećmi, wznie-
sienie się ponad gniew, kpiny i wzajemne pretensje, by skorzystać z tego, co
najlepsze w każdym pokoleniu?
Może jednak wspólna wyprawa na górę Nasca (i lektura prezentowanej po-
wieści), w milczeniu, kontemplując potęgę natury, przywróci pokoleniową
równowagę, pokazując, jak wzajemnie jesteśmy sobie potrzebni.
ISBN 978-83-65373-63-2
www.esteri.pl
 Michele Serra

Gli sdraiati
Michele Serra

Leżący
Tytuł oryginału: Gli sdraiati
Autor: Michele Serra

© Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2013

First published as Gli sdraiati in November 2013 by Giangiacomo Feltrinelli

Editore, Mila, Italy

ISBN 978-88-07-88575-4

Wszelkie prawa zastrzeżone, zwłaszcza prawo do przedruku

i tłumaczenia na inne języki. Żadna część tej książki
nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez
uprzedniej pisemnej zgody wydawnictwa.

© Copyright for the Polish edition by Edra Urban & Partner

Wrocław 2016

Tłumaczenie z języka włoskiego: Grzegorz Niedźwiedź

Prezes Zarządu: Giorgio Albonetti

Dyrektor Wydawniczy: Edyta Błażejewska
Redaktor prowadzący: Renata Wręczycka
Redaktor tekstu: Małgorzata Jastrzębska

ISBN 978-83-65373-63-2

Edra Urban & Partner

ul. Kościuszki 29, 50-011 Wrocław
tel. + 48 71 726 38 35

www.esteri.pl

Druk: README Łódź

 1.

Gdzie, do cholery, jesteś?

Telefonowałem do ciebie przynajmniej cztery razy, ale
nigdy nie odebrałeś. Twoja komórka dzwoni w próżnię jak
telefon mężów zdradzających żony lub urażonych kochanek.
Niekończący się ciąg dzwonków sugeruje albo twoją jawną
niechęć, albo twoje niewinne roztargnienie: i nie wiem, któ-
re z tych dwóch „nie odbiorę” jest bardziej obraźliwe.
Już nawet nie chcę wspominać o mojej tęsknocie, gdy cię
nie widzę, czyli prawie zawsze. Nauczyłem się traktować
ją jako jedną z moich wad, a nie jako twoją winę. Mimo
tego wcale nie jest łatwiej ją znosić. Każda syrena karetki,
każda smutna informacja w wiadomościach uchylają wieko
pudełka moich obaw. Widzę rozbite skutery, krwawe bójki,
tragiczne przedawkowania, siły porządkowe zaangażowane
w tłumienie nielegalnych imprez. Czytam z masochistyczną
zachłannością śmiertelne kroniki twojej czeredy, o ludziach
zadeptanych przez tłum na całonocnych zabawach, zabitych
przez mikstury chemiczne, o osobach, którym poderżnięto
gardła podczas nocnych bójek na anonimowych parkingach
dyskotek, jak też pobitych na śmierć przez policjantów nie-
godnych swojego munduru.
Matczyna łagodność, niewliczona w koszty, zmiękcza
moją męską pewność siebie. Zdaję sobie sprawę z łączenia

7
dwóch słabości: manii ochronnej Matki i wymagań prosto-
linijności Ojca. Widzę, że równocześnie pomagam ci i krzy-
czę na ciebie, co jest schizofreniczną karykaturą władzy.
(Władza: wokół tego słowa organizuję, od kiedy się
urodziłeś, konferencje zarówno uroczyste, jak i bezproduk-
tywne. Każdy z prelegentów ma moją twarz, jest to zbiór
moich intelektualnych czerepów próbujących odzyskać
utraconą jedność, zarzucając sobie nawzajem głupotę. Wła-
ściwa nazwa tej bezładnej paplaniny powinna brzmieć: „Ile
razy, zamiast posyłać cię do diabła, powinienem cię przy-
tulić? Ile razy cię przytuliłem, a powinienem był posłać cię
do diabła?”)

Tylko jedno jest pewne, że mieszkałeś w tym domu. Śla-

dy twojej obecności są niepowtarzalne. Kilim służący za wy-
cieraczkę przed wejściem jest małym pasmem górskim fałd
i zagłębień. Jego naturalny prostokątny kształt, gdy wcho-
dzisz lub wychodzisz z domu, nie ma szans na przetrwanie:
zostaje sponiewierany przez twoje wielkie buty, każdemu
przejściu towarzyszy zaburzenie oryginalnej formy. Wieki
prac ręcznych wielu ludów: kaukaskich, z Maghrebu, per-
skich, hinduskich, burzą każdy twój krok.
Przynajmniej trzy z czterech rogów są zadarte, a kilka
dużych fałd, nierównoległych do siebie, zaburza horyzontal-
ność kilimu aż do upodobnienia go do naturalnie ukształ-
towanej skorupy ziemskiej. Zimą błotniste ślady i uschłe
liście dodają do surowych dekoracji geometrycznych kilimu
awanturnicze esy-floresy Sztuki Ziemi. Latem bałagan jest
bardziej elegancki, mniej sugestywny od zimowego trium-
fu. Jednak but pozostawiający ślady jest zawsze ten sam: ty
i twoje pokolenie odrzuciliście sandały i mokasyny na rzecz

8

„Śpisz. W twoim klasycznym stylu, na kanapie,
w majtkach, przed włączonym telewizorem.
Wyłączam go. W pokoju, w którym wreszcie
zapanowała cisza, unosi się łagodne światło
jesiennego popołudnia. Twój profil, już
przechodzący w wiek dorosły, wydaje mi się
niezdecydowany, jakby dziecko, którym byłeś,
wciąż go przywoływało do siebie.
Niechlujna poza twojego ciała traci siłę wyrazu
w konfrontacji z twoją nieskazitelną twarzą,
z twoimi czystymi rysami.
Oddech jest lekki, czoło jasne, a powieki
gładkie jak nigdy nieotwarta książka. Mam
wyraźne wrażenie, że to – właśnie to – jest
ostatnią chwilą twojego dzieciństwa”.
Leżący
MICHELE SERRA
Michele Serra (ur. w Rzymie w 1954 r.)
MICHELE SERRA
od 1997 r. pisze do dziennika „Repubblica”,
Leżący, czyli kto? Michele Serra tak określa, w charakterystyczny dla siebie iro- a od 2002 także do „Espresso”. W 1991 r.
niczny sposób, pokolenie współczesnych nastolatków, ludzi młodych, którzy
wchodzą na scenę życia. Czy jest z nich dumny, pochwala ich postępowanie,
są jego nadzieją na przyszłość? Zdecydowanie nie! Z prześmiewczym zacię-
Leżący stworzył cotygodniowy program satyryczny
Cuore (Serce). W telewizji pracował z Adriano
Celentano, Gianni Morandi, Lucianą
ciem gani ich lenistwo, gnuśność, przywiązanie do komercji i uzależnienie Littizzetto oraz innymi artystami. Od wielu
od elektronicznych gadżetów. Stary jak świat konflikt pokoleń. Ale czy rze- lat jest współautorem programu Fabia Fazio
czywiście jest to tak jednoznaczne? Czyja to wina? Kto i kiedy popełnił błąd Che tempo che fa. Oprócz książki Gli sdraiati
moralnego relatywizmu, który pchnął współczesny świat w wyobcowanie,
w wydawnictwie Feltrinelli opublikował
konflikty, brak zrozumienia i wzajemną wrogość nawet wśród najbliższych?
także Il ragazzo mucca (1997), Il nuovo che
Może także dzisiejsi ojcowie powinni uderzyć się w pierś, że nie potrafią, jak
dawni przodkowie, być wzorem dla swoich dorastających synów. W efekcie avanza (1989), Cerimonie (2002), która
Leżący
ci, powodowani buntem bądź wygodnictwem, przyjęli pozycję horyzontal- zdobyła nagrodę Procida, dwa zbiory
ną, leżąc na zmiętych posłaniach z telefonem komórkowym w dłoni i lapto- poezji (Poetastro w 1993 i Canzoni politiche
pem na kolanach. Prosta diagnoza? Zdecydowanie za prosta! w 2000), trzy zbiory opowiadań (Che tempo
fa w 1999 r., Tutti i santi giorni w 2006 r.
Dlatego w tej powieści nic nie jest tak oczywiste, jakby się wydawało. Stąd
oraz Breviaro comico. A perpetua memoria
tak wiele ironii i satyrycznego spojrzenia na współczesne problemy, z który-
mi stykają się Młodzi, jak i Starzy, zarówno w społeczeństwie, jak i w rodzi- w 2008 r. i w wersji poszerzonej w 2011 r.),
nie. Czy dojdzie do Wielkiej Ostatecznej Wojny między nimi, gdy postojcom reportaż z podróży (Tutti al mare, 1990) oraz
z XXI wieku puszczą nerwy z zazdrości o młodość, piękno i zdrowie wiecznie w wersji elektronicznej – L’assassino (2013).
leżących synów, którzy nie doceniając tych przymiotów, marnują je na potę-
gę? Czy jest nadzieja na ocalenie relacji między rodzicami i dziećmi, wznie-
sienie się ponad gniew, kpiny i wzajemne pretensje, by skorzystać z tego, co
najlepsze w każdym pokoleniu?
Może jednak wspólna wyprawa na górę Nasca (i lektura prezentowanej po-
wieści), w milczeniu, kontemplując potęgę natury, przywróci pokoleniową
równowagę, pokazując, jak wzajemnie jesteśmy sobie potrzebni.
ISBN 978-83-65373-63-2
www.esteri.pl