‫دااگشنه صنعتی خواهج نصيرالدین طوسی‬ ‫دستور كار آزمااگشيه مدا راهي الكتريكي و اندازه گيري‬

‫آزمايش شمارة ‪5‬‬

‫پاسخ مدار ‪ RC‬به ولتاژهاي سينوسي و مربعي‬

‫هدف از اين آزمايش بررسي رفتار فركانسي مدارهاي مرتبه اول از نوع ‪ ،RC‬اندازه گيري مشخصات زماني مانند ثابت‬

‫زماني و پاسخ فركانسي(پاسخ فركانسي يعني نسبت اندازه خروجي يك مدار به ورودي آن در فركانسهاي مختلف) مانند‬

‫فركانس قطع دراين مدارها مي باشد‪ .‬همچنين در اين آزمايش با برخي از كاربردهاي اين مدارها از قبيل مشتق گير‪ ،‬انتگرال‬

‫گير و همچنين خواص فيلتري اين مدارها آشنا مي شويم‪ .‬مدار ‪ RC‬بسته به تركيب‪ ،‬نوع اعمال ورودي و نحوه قراردادن ‪R‬‬

‫يا ‪ C‬در خروجي مي تواند بصورت فيلتر پايين گذر يا فيلتر باال گذر رفتار كند‪ .‬علت وابستگي پاسخ اين مدارها به فركانس‬

‫‪،‬تغيير امپدانس خازن در اثر تغيير فركانس است‪.‬‬

‫ولتاژ ورودي در فركانس عبوركاهش مي يابد‪ .‬يا‬ ‫همانطور كه مي دانيد فركانس قطع جايي است كه ولتاژ خروجي به‬
‫√‬
‫كاهش در دامنه ورودي ايجاد مي شود‪.‬‬ ‫به عبارت ديگر‬

‫‪ -1‬مدار پايين گذر شكل زير‪ ،‬مداري است كه ورودي ‪ DC‬و وروديهاي سينوسي فركانس پايين را بخوبي عبور مي دهد‬

‫ولي ورودي با فركانس باال را تضعيف مي كند‪ .‬در اين حالت فركانس قطع از رابطه زير بدست مي آيد‪:‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫√‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫√‬

‫‪ - 2‬مدار باال گذرشكل صفحه بعد مداري است كه ورودي هاي (سينوسي) با فركانس باال را بخوبي عبور مي دهد ولي ورودي‬

‫با فركانس هاي پايين را تضعيف مي كند‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫دااگشنه صنعتی خواهج نصيرالدین طوسی‬ ‫دستور كار آزمااگشيه مدا راهي الكتريكي و اندازه گيري‬

‫(‬ ‫)‬
‫√‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫√‬

‫‪ - 3‬مدارهاي ‪ RC‬به عنوان انتگرال گير و مشتق گير‪:‬‬

‫درفركانسهاي‬ ‫باشد‪ ،‬در اين صورت‬ ‫الف) اگر مقادير ‪ R‬و ‪C‬در شكل زير طوري انتخاب شوند كه‬

‫(تقريبا صفر) خواهد بود‪:‬‬ ‫بسيار كوچكتر از‬ ‫كوچكتر از‬

‫تحت اين شرايط مدار ‪ RC‬را يك مشتق گير ميگويند‪.‬‬

‫با آن اختالف فاز(پيش فاز) خواهد داشت‪.‬‬ ‫)‬ ‫سينوسي باشد‪ ،‬شكل موج خروجي(‬ ‫بنابراين اگر‬

‫در صورتيكه ورودي مربعي باشد‪ ،‬خروجي بسته به فركانس ورودي مطابق شكل زير داراي ‪ Tilt‬خواهد بود‪:‬‬

‫‪2‬‬
 ‫دااگشنه صنعتی خواهج نصيرالدین طوسی‬ ‫دستور كار آزمااگشيه مدا راهي الكتريكي و اندازه گيري‬

‫در فركانسهاي‬ ‫باشد‪ ،‬در اين صورت‬ ‫ب) اگر مقادير ‪ R‬و ‪ C‬در شكل زير طوري انتخاب شوند كه‬

‫(تقريبا صفر) خواهد بود‪:‬‬ ‫بسيار كوچكتر از‬ ‫بزرگتر از‬

‫با آن‬ ‫تحت اين شرايط مدار ‪ RC‬را انتگرال گير مي گويند‪ .‬بنابراين اگر ورودي سينوسي باشد‪ ،‬شكال موج خروجي‬

‫اختالف فاز(پس فاز) خواهد داشت‪.‬‬

‫با اعمال ورودي سينوسي و مربعي به مدار انتگرال گير‪ ،‬خروجي بصورت زير خواهد بود‪:‬‬

‫در صورتيكه ورودي مربعي باشد‪:‬‬

‫‪3‬‬
 ‫دااگشنه صنعتی خواهج نصيرالدین طوسی‬ ‫دستور كار آزمااگشيه مدا راهي الكتريكي و اندازه گيري‬

‫دقت شود ‪ :‬در تمام مراحل اين آزمايش‪ ،‬براي اعمال سيگنال هاي سينوسي و مربعي‪ ،‬مي توان از سيگنال ژنراتور‬

‫‪ LODSTAR‬استفاده نمود‪.‬‬

‫‪ )a‬استفاده از موج سينوسي‪:‬‬ ‫‪)5-1‬پاسخ مدار باال گذر‪:‬‬

‫ببنديد و سپس با تغيير فركانس‪ ،‬جدولرا كامل نماييد‪..‬‬ ‫يك مدار ‪ RC‬ساده زير را با دامنه ولتاژ ورودي را‬

‫(توجه‪ :‬دامنه ولتاژ در هر مرحله‪ ،‬بايد مقدار ثابت خود يعني ‪ 10V‬را داشته باشد‪).‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬
‫) (‬
‫‪T‬‬

‫‪x‬‬

‫‪4‬‬
 ‫دااگشنه صنعتی خواهج نصيرالدین طوسی‬ ‫دستور كار آزمااگشيه مدا راهي الكتريكي و اندازه گيري‬

‫سؤال‬

‫را برحسب فركانس رسم نماييد‪.‬‬ ‫و‬ ‫‪ )1‬منحني تغييرات‬

‫را هم از روي منحني پاسخ فركانسي و هم بصورت تئوري بدست آوريد‪.‬‬ ‫‪ )2‬فركانس كاهش ولتاژ به اندازه‬

‫چه مقدار مي باشد؟‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ )3‬در مقدار كاهش‬

‫‪ )b‬استفاده از موج مربعي( مدار مشتق گير)‪:‬‬

‫‪ -1‬مدار شكل ‪ a‬را ببنديد‪ .‬با اين تفاوت كه به جاي ولتاژ سينوسي‪،‬ولتاژ مربعي به مدار با دامنه )‪ 5V(p-p‬اعمال نماييد‪.‬‬

‫سپس شكل موج خروجي را برحسب فركانسهاي خواسته شده همراه با شكل ورودي متناظر آن ترسيم نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬مقدار ‪ R=20KΩ‬و ‪ C=36nF‬تغيير داده و آزمايش مرحله قبل را تكرار نماييد‪.‬‬

‫سؤال‬

‫در چه صورت خروجي بصورت سوزني كامل خواهد شد؟‬

‫‪5‬‬
 ‫دااگشنه صنعتی خواهج نصيرالدین طوسی‬ ‫دستور كار آزمااگشيه مدا راهي الكتريكي و اندازه گيري‬

‫‪ )5-2‬پاسخ مدار پايين گذر‪ )a :‬استفاده از موج سينوسي‪:‬‬

‫تنظيم كنيد و سپس موارد خواسته شده را با تغيير‬ ‫مدار ‪ RC‬ساده زير را بسته و دامنه ولتاژ سينوسي ورودي را‬

‫فركانس سيگنال ژنراتور در جدول يادداشت نماييد‪.‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬
‫) (‬
‫‪T‬‬

‫‪x‬‬

‫سؤال‬

‫را برحسب فركانس رسم نماييد‪.‬‬ ‫و‬ ‫‪ )1‬منحني تغييرات‬

‫را هم از روي منحني پاسخ فركانسي و هم بصورت تئوري بدست آوريد‪.‬‬ ‫‪ )2‬فركانس كاهش ولتاژ به اندازه‬

‫چه مقدار مي باشد؟‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ )3‬در مقدار كاهش‬

‫‪6‬‬
 ‫دااگشنه صنعتی خواهج نصيرالدین طوسی‬ ‫دستور كار آزمااگشيه مدا راهي الكتريكي و اندازه گيري‬

‫‪ )a‬استفاده از موج مربعي(مدار انتگرال گير)‪:‬‬

‫‪ -1‬در مدار صفحه قبل (‪ ) a‬را ببنديد‪ .‬با اين تفاوت كه به جاي ولتاژ سينوسي‪ ،‬ولتاژ مربعي با دامنه )‪ 5V(p-p‬اعمال‬

‫نماييد‪ .‬مقدار مقاومت را به ‪ 20KΩ‬و همچنين مقدار خازن را به ‪ 36nF‬تغيير دهيد‪ .‬سپس شكل موج خروجي را‬

‫برحسب فركانسهاي خواسته شده ترسيم نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬مقدار ‪ R=2KΩ‬تغيير داده و آزمايش مرحله قبل را تكرار نماييد‪.‬‬

‫سؤال‬

‫در يك انتگرال گير و مشتق گير خوب‪ ،‬چه رابطه ايي بين ‪ τ‬و ‪( T‬دوره تناوب سيگنال) مي باشد؟ با ذكر رابطه‪.‬‬

‫‪7‬‬