‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻤﺎره ‪1‬‬ ‫دﺳﺘﻮر ﻛﺎر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ ‪2‬‬

‫ﻋﻨﻮان آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ روش وﻟﺘﻤﺘﺮ– آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ‬

 ‫ﻫﺪف آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار ﻳﻚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ دو روش ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﻄﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪.‬‬

‫وﺳﺎﻳﻞ آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ -‬وﻟﺖﻣﺘﺮ‪ -‬آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ‪ -‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎي ‪ R1‬و ‪ – R2‬ﺳﻴﻢ راﺑﻂ)‪ 5‬ﻋﺪد(‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده )‪:(technical data‬‬

‫‪ (1‬ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻌﺬﻳﻪ‪ :‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ از ﺣﺎﻟﺖ ‪ DC‬ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ و ﻣﻘﺪار ‪ 10‬وﻟﺖ)اﺳﻤﻲ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ (2‬وﻟﺖﻣﺘﺮ‪ :‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ از دﺳﺘﮕﺎه وﻟﺖﻣﺘﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ)ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي وﻟﺘﺎژ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺎت اﻳﻤﻨﻲ)‪:(safety notes‬‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺪار‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﻮﺧﺘﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي وﻟﺖﻣﺘﺮ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻗﺖ را اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬

‫وﻟﺖﻣﺘﺮ را در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ در ﻣﺪار ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺌﻮري آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬روش وﻟﺖ‪-‬آﻣﭙﺮ‪ ،‬ﭘﻞ وﺗﺴﺘﻮن و ﭘﻞ ﺗـﺎر‪ ،‬در اﻳـﻦ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ روش وﻟﺖ‪-‬آﻣﭙﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ ‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ روش وﻟﺖ‪-‬آﻣﭙﺮ‬

‫در روش وﻟﺖ‪-‬آﻣﭙﺮ دو ﺳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﻳـﻚ ﻣﻨﺒـﻊ ﺗﻐﺬﻳـﻪ وﺻـﻞ ﺷـﺪه و‬
‫ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي وﻟﺘﺎژ‪ ،‬وﻟﺖﻣﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻣﻨﺒـﻊ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ)روش اول( ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ)روش دوم( ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ از ﺗﻘﺴﻴﻢ وﻟﺘـﺎژ ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ وﻟﺖﻣﺘﺮ در ﻣﺪار ﺑﻪ ﭼﻪ ﺻﻮرت ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﺧﻄـﺎ در اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ‪:‬‬

‫روش اﻟﻒ‪:‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (1‬ﻣﺪار را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ وﻟﺘﻤﺘﺮ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ دو ﺳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﻋﺒﻮري از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R1‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻳﻚ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ اﻳﺪهآل ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ در ﻋﻤﻞ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ اﻳﺪهآل ﺑﻮده‬

‫و داراي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ Ra‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ‪ Ra<< R1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا‪:‬‬

‫‪V‬‬
‫‪V  IR1  IRa  R1 ‬‬ ‫‪ Ra‬‬
‫‪I‬‬
‫‪Ra  10‬‬

‫‪ = R1  Ra‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬

‫‪V‬‬
‫= ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎ ﺧﻄﺎ‬
‫‪I‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ :(1‬ﻣﺪار آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ روش وﻟﺖ‪-‬آﻣﭙﺮ)روش اﻟﻒ(‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R2‬ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ را در ﺟﺪول)‪ (1‬ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪ : (1‬روش اول‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫وﻟﺘﺎژ)وﻟﺖ(‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن)ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ(‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎ ﺧﻄﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬ ‫درﺻﺪ ﺧﻄﺎ‬

‫‪R1‬‬

‫‪R2‬‬

‫‪٣‬‬
 ‫روش ب‪:‬‬

‫در اﻳﻦ روش ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (2‬وﻟﺖﻣﺘﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻴﺮﺷﻬﻒ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪V‬‬
‫‪I  I R  IV‬‬ ‫&‬ ‫‪R‬‬
‫‪I‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪I  IV I ‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪V ‬‬
‫‪I 1 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪RV‬‬ ‫‪ IRV ‬‬
‫‪R1‬‬
‫‪R‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1 1‬‬
‫‪RV‬‬
‫‪RV  107 ‬‬ ‫ﺷﻜﻞ )‪ :(2‬ﻣﺪار آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ روش وﻟﺖ‪-‬آﻣﭙﺮ)روش ب(‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ روش اول ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R2‬ﻧﻴﺰ ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ را در ﺟﺪول)‪ (2‬ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ‪ R1=V/I‬ﻏﻴﺮ‬

‫واﻗﻌﻲ )ﺑﺎ ﺧﻄﺎ( ﻓﺮض ﺷﻮد آﻧﮕﺎه ‪ R‬ﺣﻘﻴﻘﻲ )ﺑﺪون ﺧﻄﺎ( ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪R1‬‬
‫‪R‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1 1‬‬
‫‪RV‬‬

‫ﺟﺪول )‪ : (2‬روش دوم‬

‫درﺻﺪ ﺧﻄﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﻟﺖ ﻣﺘﺮ)اﻫﻢ( ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎ ﺧﻄﺎ ﺟﺮﻳﺎن)ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ( وﻟﺘﺎژ)وﻟﺖ( ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪R1‬‬

‫‪R2‬‬

‫‪۴‬‬
 ‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺑﺎ ذﻛﺮ دﻟﻴﻞ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ ﭼﺮا در روش)اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ -2‬ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ در اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ روش)ب( در ﺻﻮرﺗﻲ دﻗﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ داﺧﻠﻲ‬

‫وﻟﺖﻣﺘﺮ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ -3‬از دو روش)اﻟﻒ( و )ب( در اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻛﺪام روش را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﺪ و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻠﺖ؟‬

‫‪ -4‬ﺧﻄﺎي ﻧﺴﺒﻲ و ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺠﻬﻮل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺪام ﻳﻚ از دو روش اﻟﻒ و ب ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ‬

‫اﺳﺖ؟‬

‫‪۵‬‬