Özel Öğretim

Yöntemleri
Cİlt-1
Editörler:
Prof. Dr. Abdulkadir UZUNÖZ
Doç. Dr. Vedat AKTEPE

5. Baskı
 Editörler: Prof. Dr. Abdulkadir UZUNÖZ - Doç. Dr. Vedat AKTEPE

ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

Cilt 1

ISBN 978-605-241-180-3

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2023, PEGEM AKADEMİ

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir. Anılan
kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi,
manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C. Kültür
ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulusla-
rarası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğ-
retim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim katalo-
ğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır,
indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Aka-
demi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

1. Baskı: Şubat 2018, Ankara

5. Baskı: Ekim 2023, Ankara

Yayın-Proje: Şehriban Türlüdür

Dizgi-Grafik Tasarım: Tuğba Kaplan
Kapak Tasarım: Pegem Akademi

Baskı: Sonçağ Yayıncılık Matbaacılık Reklam San Tic. Ltd. Şti.

İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı 48/48 İskitler/Ankara
Tel: (0312) 341 36 67

Yayıncı Sertifika No: 51818

Matbaa Sertifika No: 47865

İletişim
Macun Mah. 204. Cad. No: 141/A-33 Yenimahalle/ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50
Dağıtım: 0312 434 54 24
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40
 ÖN SÖZ
21.Yüzyıl gerek eğitimde gerekse diğer alanlarda hızlı değişim ve gelişimlerin
yaşandığı bir yüzyıl olmuştur. Bu değişim ve gelişimlerden, diğer meslek alanları
olduğu gibi öğretmenlik mesleği de etkilenmektedir. Dolayısıyla Eğitim-Öğretim
sürecinin bu değişim ve gelişimlere ayak uydurması, tabiri caizse kendini gün-
cellemesi kaçınılmaz bir gerçektir. Bu bağlamda başta öğretmenler olmak üzere
tüm eğitim paydaşlarının bu hızlı değişim ve gelişmeler doğrultusunda kendini
yenilemesi ve eğitim-öğretimle ilgili tüm yeni gelişmeleri sınıf ve okulda uygula-
ması önem arz etmektedir. Nitekim 21.yüzyılın bilgi, beceri ve değerlerini sınıf ve
okul ortamında çocuklara kazandırmak tüm eğitim paydaşlarının ortak amacıdır.
Öğrencilerin araştırma becerisi, bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma, iletişim
becerisi, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, karar verme, empati yapma, gözlem,
işbirliği, sorun çözme, kanıt kullanma, sosyal katılım, doğayı ve kendini koruma
gibi temel yaşam becerilerini edinmesi gerekmektedir. Aynı şekilde vatanseverlik,
dürüstlük, duyarlılık, yardımseverlik, saygı, sevgi, barış, adalet, eşitlik, özgürlük,
sorumluluk, çalışkanlık, dayanışma, bilimsellik, estetik, aile birliğine önem verme
ve tarihi-kültürel değerleri koruma ve yaşatma gibi temel değerlerin yenilenen öğ-
retim programlarında öğrencilere kazandırılması önemsenmektedir. Temel yaşam
becerileri ve temel değerlerin yanı sıra ilköğretim ve ortaöğretimde yer alan ders-
ler, konular ve kazanımların da öğrencilere öğretilmesi esas olduğundan özel öğ-
retim yöntem ve tekniklerinin kullanılması gerekmektedir. Bu anlamda öğretmen
tarihten bugüne kadar her zaman önemli bir role sahip olmuştur. Öğretmenler ta-
rafından öğrencilerin hayata hazırlanması, 21.yüzyılın istediği bilgi, beceri ve de-
ğerlerin beklentilere cevap vermesi ve yeni neslin iyi yetiştirilmesi gerekmektedir
Eğitim fakültelerinde okuyan öğretmen adaylarının, öğretmenlik mesleğini
en iyi şekilde öğrenebilmeleri, mesleğe ilişkin olumlu tutum ve davranışlar ka-
zanmaları beklenmektedir. Eğitim fakültelerinde okutulan “Özel Öğretim Yön-
temleri” dersi de bu amacı gerçekleştirmek için konulmuş derslerden biridir.
Bu ders kapsamında teoride ve uygulamada yapılan birçok faaliyetin yenilenen
programlara ve yeni öğretim strateji-yöntem-teknik ve yaklaşımlara uygun olması
arzu edilmektedir. Bu bağlamda, Özel Öğretim Yöntemleri dersinin amacı; Alan
öğretimiyle ilgili genel amaçları ortaya koymak,alana özgü temel kavramlara yer
vermek, ilgili alanda kullanılan strateji-yöntem-teknikler hakkında bilgi sahibi
olmaktır. Ayrıca Özel Öğretim Yöntemleri dersi ile öğretmen adaylarının; İlgili
alana yönelik materyal-araç-gereçler, ilgili öğretim programları, ders kitabı ve öğ-
renci çalışma kitaplarının incelenmesi ve değerlendirilmesi hakkında yeterli bilgi,
beceri ve değere sahip olması amaçlanmaktadır.
iv Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

Eğitimde yaşanan son gelişmeler ışığında yeni eğitim anlayışlarına uygun ola-
rak hazırlanan kitap, dersleri yürüten akademisyenlere ve öğretmen adaylarına
teoride ve uygulamada kullanabilecekleri pek çok bilgi ve beceriyi içermektedir.
Kitabın öğrenme ortamlarında kullanmak üzere akademisyenlere ve öğretmen
adaylarına rehber olması ümit edilmektedir. Kitabın hazırlanmasında farklı üni-
versitelerde görev yapmakta olan pek çok akademisyenin emeği ve desteği olmuş-
tur. Kitabın ortaya çıkmasına katkı veren tüm akademisyenlere şükranlarımızı
sunarız. Eserin bütün eğitim camiasına faydalı olmasını temenni ediyoruz.

Abdulkadir UZUNÖZ
ORCID No: 0000-0002-4130-4612
Vedat AKTEPE
ORCID No: 0000-0001-5259-9340
Aralık, 2021
 Bölümler ve Yazarları
Editörler: Prof. Dr. Abdulkadir UZUNÖZ - Doç. Dr. Vedat AKTEPE

1. Bölüm: Eğitim-Öğretim-Milli Eğitimin İlkeleri-Program

Doç. Dr. Ergin ERGİNER, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
ORCID No: 0000-0002-7590-4755

2. Bölüm: Kavram Öğretimi

Prof. Dr. Tekin ÇELİKKAYA, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
ORCID No: 0000-0001-5684-6492

3. Bölüm: Değerler Eğitimi

Doç. Dr. Vedat AKTEPE, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
ORCID No:0000-0001-5259-9340
Doç. Dr. Mevlüt GÜNDÜZ, Süleyman Demirel Üniversitesi
ORCID No: 0000-0001-5823-190X

4. Bölüm: Beceri Eğitimi

Doç. Dr. Kemal KAYA, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
ORCID No: 0000-0002-8797-5980

5. Bölüm: Öğrenme Kuramları

Doç. Dr. Emel TÜZEL İŞERİ, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
ORCID No: 0000-0001-5638-0450

6. Bölüm: Öğretim Stratejileri

Doç. Dr. Erhan GÖRMEZ, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
ORCID No: 0000-0003-0752-802X
Prof. Dr. Zihni MEREY, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi

7. Bölüm: Öğretim İlke ve Yöntemleri

Prof. Dr. Lütfi ÜREDİ, Mersin Üniversitesi
ORCID No: 0000-0003-1705-1325

8. Bölüm: Öğretim Teknikleri

Prof. Dr. Abdulkadir UZUNÖZ, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
ORCID No: 0000-0002-4130-4612

9. Bölüm: Planlama, Eğitim ve Öğretim Çalışmalarının Plânlı Yürütülmesi

Doç. Dr. Sevim GÜVEN, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
ORCID No: 0000-0002-6341-3609
vi Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

10. Bölüm: Ölçme ve Değerlendirme

Prof. Dr. Sabri SİDEKLİ, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
ORCID No: 0000-0003-3202-6451
Arş. Gör. Sedat ALTINTAŞ, Sinop Üniversitesi
ORCID No: 0000-0003-4637-561X

11. Bölüm: Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Prof. Dr. Ali MEYDAN, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
ORCID No: 0000-0002-1278-096X

12. Bölüm: Eğitimde Bilgisayar Kullanımı

Dr. Öğr. Üyesi Gökçe Becit İŞÇİTÜRK
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
ORCID No: 0000-0001-6375-342X
Doç. Dr. Şeyhmus AYDOĞDU
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
ORCID No: 0000-0002-9075-8055

13. Bölüm: Sosyal Etkinlikler ve Topluma Hizmet Uygulamaları

Prof. Dr. Ömer Faruk SÖNMEZ, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
ORCID No: 0000-0002-8910-2817

14. Bölüm: Ders Kitabı Örneklerinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi

Prof. Dr. Elvan YALÇINKAYA, Erciyes Üniversitesi
ORCID No: 0000-0003-1838-0411
Yakup AZRAK, Anadolu Üniversitesi

15. Bölüm: Okul Dışı Öğrenme Ortamları

Prof. Dr. Fatma ÜNAL, Bartın Üniversitesi
ORCID No: 0000-0003-1829-2999

16. Bölüm: Sosyal Bilgiler Dersinde Drama Yönteminin Önemi ve Uygulama

Örnekleri
Prof. Dr. Tekin ÇELİKKAYA, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
ORCID No: 0000-0001-5684-6492
 İÇİNDEKİLER
Ön Söz................................................................................................................................... iii
Bölümler ve Yazarları............................................................................................................v

1. BÖLÜM
EĞİTİM-ÖĞRETİM-MİLLİ EĞİTİMİN İLKELERİ-PROGRAM
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar .........................................................................................2
Programın Özellikleri ve Öğeleri........................................................................................8
Program ve Türleri..............................................................................................................10
Program Geliştirmenin Tarihi Temelleri..........................................................................12
Program Geliştirmenin Felsefi Kaynakları......................................................................13
Eğitimi Etkileyen Felsefi Akımlar.....................................................................................16
Özet.......................................................................................................................................18
Bölüm Değerlendirme........................................................................................................19
Değerlendirme Soruları......................................................................................................20
Kaynakça..............................................................................................................................21

2. BÖLÜM
KAVRAM ÖĞRETİMİ
Giriş.......................................................................................................................................27
Kavram..................................................................................................................................27
Kavramların Özellikleri................................................................................................28
Kavramların Sınıflandırılması.....................................................................................29
Olgu, Kavram ve Genelleme..............................................................................................32
Kavram Öğretimi.................................................................................................................36
Sosyal Bilgiler Derslerinde Kavram ve Kavram Öğretimi ............................................41
Kavram Yanılgıları ..............................................................................................................43
Kavram Yanılgılarının Tespiti ve Giderilmesinde Kullanılacak Teknikler..................46
Analoji............................................................................................................................47
Anlam Çözümleme Tablosu (AÇT)............................................................................48
Kavram Ağı (KA)..........................................................................................................49
Kavram Bulmacaları (KB)............................................................................................50
Kavramsal Değişim Metinleri (KDM)........................................................................51
Kavram Haritaları (KH)...............................................................................................53
viii Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

Kavram Karikatürleri (KK)..........................................................................................56

Kelime İlişkilendirme...................................................................................................58
Metaforlar.......................................................................................................................59
Yapılandırılmış Grid.....................................................................................................60
Özet.......................................................................................................................................61
Değerlendirme Soruları......................................................................................................63
Kaynakça..............................................................................................................................64

3. BÖLÜM
DEĞERLER EĞİTİMİ
Değer Eğitimi.......................................................................................................................71
Giriş.................................................................................................................................71
Değerin Tanımı ve Önemi...........................................................................................72
Değerlerin Özellikleri...................................................................................................74
Değerlerin İşlevleri........................................................................................................75
Değerlerin Sınıflandırılması........................................................................................77
Değer Eğitimi Yaklaşımları................................................................................................79
Değerlerin Doğrudan Öğretimi..................................................................................80
Değer Açıklama.............................................................................................................81
Değer Analizi.................................................................................................................83
Ahlaki Muhakeme.........................................................................................................85
Eylem Öğrenme.............................................................................................................86
Gözlem Yoluyla Öğrenme Yaklaşımı..........................................................................87
Değerlerin Gizli Öğretimi (Örtük Program).............................................................87
Değerlerin Öğretim Programındaki Yeri ve Önemi.......................................................88
I.Sınıf Hayat Bilgisi Programında Değer Eğitimi......................................................88
II.Sınıf Hayat Bilgisi Programında Değer Eğitimi....................................................91
III.Sınıf Hayat Bilgisi Programında Değer Eğitimi...................................................93
IV.Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Değer Eğitimi.................................................94
Değerler Eğitimi Etkinliği..................................................................................................98
Özet.....................................................................................................................................101
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................101
Değerlendirme Soruları....................................................................................................102
Kaynakça............................................................................................................................103
 İçindekiler ix

4. BÖLÜM
BECERİ EĞİTİMİ
Beceri Eğitimi....................................................................................................................109
Giriş...............................................................................................................................109
Zaman, Kronoloji Algılama Becerisi........................................................................111
Mekânı Algılama Becerisi..........................................................................................114
Zaman ve Mekâna İlişkin Becerilerin Öğretimi.....................................................116
Mekânı Algılama Becerisi Öğretimi.........................................................................122
Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi.................................................................122
Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerilerinin Öğretimi İçin
Kullanılabilecek Bazı Stratejiler..........................................................................124
Gözlem Becerisi...........................................................................................................125
Sosyal Katılım Becerisi...............................................................................................129
Empati Becerisi............................................................................................................134
Özet.....................................................................................................................................138
Değerlendirme Soruları....................................................................................................140
Kaynakça............................................................................................................................142

5. BÖLÜM
ÖĞRENME KURAMLARI
Öğrenme Kuramları..........................................................................................................149
Giriş...............................................................................................................................149
Davranışçı Öğrenme Kuramları......................................................................................150
Klasik Koşullanma (Şartlanma) Kuramı..................................................................150
Edimsel Koşullanma...................................................................................................153
Bilişselci Öğrenme Kuramları..........................................................................................155
Gestalt Öğrenme Yaklaşımı ......................................................................................156
Bilgiyi İşleme Kuramı.................................................................................................159
Buluş Yoluyla Öğrenme..............................................................................................160
Yapılandırmacı Öğrenme Kuramları..............................................................................161
Bilişsel Yapılandırmacılık...........................................................................................162
Sosyal Yapılandırmacılık............................................................................................163
Radikal Yapılandırmacılık..........................................................................................163
Özet.....................................................................................................................................164
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................166
Değerlendirme Soruları....................................................................................................167
Kaynakça............................................................................................................................169
x Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

6. BÖLÜM
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
Giriş.....................................................................................................................................174
Öğretim Stratejileri...........................................................................................................175
Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi...............................................................................176
Sunuş Yoluyla Öğrenmenin Özellikleri....................................................................178
Sunuş Yoluyla Öğretimin İlkeleri Dikkate Alınarak Hazırlanan Bir Ders
Planı Örneği...........................................................................................................179
Buluş Yoluşla Öğretim................................................................................................180
Buluş Yoluyla Öğretimin Uygulanışı..................................................................182
Bruner ve Buluş Yoluyla Öğretim.......................................................................182
Buluş Yoluyla Öğrenmenin Özellikleri..............................................................184
Buluş Yoluyla Öğretimin İlkeleri Dikkate Alınarak Hazırlanan Bir Ders
Planı Örneği...........................................................................................................184
Araştırma İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi.......................................................186
John Dewey ve Problem Çözme Aşamaları.......................................................186
Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğrenmenin Özellikleri.....................................188
Araştırma İnceleme Yoluyla Öğretimin İlkeleri Dikkate Alınarak
Hazırlanan Bir Ders Planı Örneği......................................................................188
Özet.....................................................................................................................................190
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................191
Kaynakça............................................................................................................................194

7. BÖLÜM
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Giriş.....................................................................................................................................197
Öğretim İlkeleri.................................................................................................................198
Öğretim Yöntemleri..........................................................................................................202
Anlatım Yöntemi.........................................................................................................202
Soru Cevap Yöntemi...................................................................................................204
Tartışma Yöntemi........................................................................................................205
Örnek Olay Yöntemi...................................................................................................207
Problem Çözme Yöntemi...........................................................................................209
Gösterip Yaptırma Yöntemi.......................................................................................210
Rol Oynama Yöntemi.................................................................................................211
Drama Yöntemi...........................................................................................................213
İşbirliğine Dayalı Öğretim (Kubaşık Öğretim).......................................................215
 İçindekiler xi

Özet.....................................................................................................................................217
Değerlendirme Soruları....................................................................................................218
Kaynakça............................................................................................................................223

8. BÖLÜM
ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
Giriş.....................................................................................................................................227
Anlatım/Takrir Teknikleri.........................................................................................227
Söylev/Nutuk ........................................................................................................227
Demeç ....................................................................................................................227
Brifing.....................................................................................................................227
Seminer .................................................................................................................227
Konferans ..............................................................................................................228
Tartışma Teknikleri ....................................................................................................228
Görüş Geliştirme ..................................................................................................228
Münazara ..............................................................................................................228
Sempozyum ..........................................................................................................228
Panel ......................................................................................................................228
Açık Oturum ........................................................................................................228
Forum ....................................................................................................................228
Zıt Panel ................................................................................................................228
Çalışma Grubu .....................................................................................................228
Kollegyum .............................................................................................................229
Delphi Tekniği.......................................................................................................229
Workshop ..............................................................................................................229
Sokrat Semineri ....................................................................................................229
Sokratik Tartışma .................................................................................................229
Güdümlü Tartışma ...............................................................................................230
Vızıltı/Philips ........................................................................................................230
Diğer Öğretim Teknikleri...........................................................................................230
Beyin Fırtınası ......................................................................................................230
Beyin Eseri ............................................................................................................230
Bilişsel Çıraklık .....................................................................................................231
Konuşma Halkası .................................................................................................231
Kartopu ..................................................................................................................231
xii Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

Düşün-Eşleş-Paylaş .............................................................................................231
Rol Oynama ..........................................................................................................232
Drama ....................................................................................................................232
Soru-Cevap ...........................................................................................................232
Soru Turu ..............................................................................................................232
Karar Verme ..........................................................................................................232
Dedikodu ..............................................................................................................233
Öğrenme Galerisi .................................................................................................233
İstasyon ..................................................................................................................233
Köşeleme ...............................................................................................................233
Çember ..................................................................................................................234
Akvaryum .............................................................................................................234
Öykü Oluşturma ..................................................................................................234
Çözümlemeli Öykü ..............................................................................................235
Değer Analizi ........................................................................................................235
Balık Kılçığı/Neden-Sonuç Diyagramı .............................................................236
İlişki Diyagramı ....................................................................................................239
İlgi Diyagramı........................................................................................................239
Nasıl-Niçin Ağaç Diyagramı ..............................................................................240
Altı Şapka Düşünme Tekniği ..............................................................................241
Altı Ayakkabı Uygulama Tekniği .......................................................................242
Kaynaştırma Eğitimi ............................................................................................243
Akran Eğitimi .......................................................................................................243
Tutor Destekli Eğitim ..........................................................................................243
Sinektik ..................................................................................................................243
Mikro Eğitim ........................................................................................................243
Benzetim/Benzetişim/Simülasyon......................................................................244
Serbest Çağrışım ..................................................................................................244
5N -1K Tekniği .....................................................................................................244
Sözlü Tarih ............................................................................................................245
Bireyselleştirilmiş Öğretim Teknikleri...............................................................245
Dört Mevsim .........................................................................................................245
Ateş Çember .........................................................................................................246
Özet.....................................................................................................................................246
Değerlendirme Soruları....................................................................................................247
Kaynakça............................................................................................................................248
 İçindekiler xiii

9. BÖLÜM
PLANLAMA/EĞİTİM VE ÖĞRETİM ÇALIŞMALARININ PLÂNLI
YÜRÜTÜLMESİ
Giriş.....................................................................................................................................253
Plan ve Planlama.........................................................................................................254
Plân Yapma Gerekliliği ..............................................................................................255
Planlama Öncesi Yapılması Gerekenler...................................................................257
Plan Çeşitleri................................................................................................................259
Ünitelendirilmiş Yıllık Plân.......................................................................................260
Ders Plânı ..............................................................................................................264
Gezi-Gözlem Planı................................................................................................279
Deney Planı............................................................................................................281
Çalışma Yaprağı.....................................................................................................281
Özet.....................................................................................................................................282
Değerlendirme ..................................................................................................................282
Kaynakça............................................................................................................................283

10. BÖLÜM
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Giriş.....................................................................................................................................287
Ölçme............................................................................................................................289
Ölçme Yöntemleri.......................................................................................................290
Doğrudan Ölçme..................................................................................................290
Dolaylı Ölçme........................................................................................................290
Türetilmiş Ölçme..................................................................................................291
Ölçmede Kullanılan Ölçekler....................................................................................291
Sınıflama Ölçekleri...............................................................................................291
Sıralama Ölçekleri.................................................................................................291
Eşit Aralıklı Ölçekler............................................................................................292
Eşit Oranlı Ölçekler..............................................................................................293
Değerlendirme...................................................................................................................294
Değerlendirme Türleri................................................................................................295
Amaca Göre Değerlendirme...............................................................................295
Tanıma ve Yerleştirme....................................................................................295
Biçimlendirme ve Geliştirme........................................................................295
Düzey Belirleme..............................................................................................296
xiv Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

Ölçüte Göre Değerlendirme................................................................................296

Mutlak Değerlendirme...................................................................................296
Bağıl Değerlendirme......................................................................................296
Ölçme Aracında Olması Gereken Özellikler.................................................................296
Geçerlilik......................................................................................................................297
Geçerlilik Türleri...................................................................................................297
Kapsam (İçerik) Geçerliliği...........................................................................297
Yapı Geçerliliği................................................................................................298
Ölçüt Geçerliliği..............................................................................................298
Kestirimsel Geçerlik (Yordama Geçerliği)...................................................299
Uyum Geçerliği...............................................................................................299
Görünüş Geçerliliği........................................................................................299
Güvenirlik....................................................................................................................299
Kullanışlılık..................................................................................................................300
Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri (Tamamlayıcı Ölçme ve
Değerlendirme / Otantik Değerlendirme).....................................................................300
Portfolyo (Öğrenci Gelişim Dosyası / Tümel Dosya).............................................301
Tanılayıcı Dallanmış Ağaç.........................................................................................303
Yapılandırılmış Grid...................................................................................................304
Kelime İlişkilendirme.................................................................................................306
Proje..............................................................................................................................306
Performans Değerlendirme.......................................................................................308
Öz Değerlendirme.......................................................................................................309
Akran Değerlendirme.................................................................................................310
Grup Değerlendirme..................................................................................................311
Kavram Haritası..........................................................................................................311
Görüşme (Mülakat)....................................................................................................312
Gözlem.........................................................................................................................313
Poster............................................................................................................................314
Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubrik).....................................................................314
Kontrol Listesi..............................................................................................................316
Özet.....................................................................................................................................316
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................319
Kaynakça............................................................................................................................320
 İçindekiler xv

11. BÖLÜM
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI
Giriş.....................................................................................................................................329
Öğretimde Materyal Kullanımı ve Tasarımı Temel Kavramlar...................................331
Öğretim Teknolojisi ve İletişim.......................................................................................332
İletişimde Etkili Olan Faktörler.................................................................................333
Sağlıklı İletişimin Engelleri........................................................................................334
Yaşantı Konisi.....................................................................................................................335
Öğretim Tasarımı ve Teknoloji Sistemi (Assure Modeli).............................................336
Öğretimde Kullanılabilecek Araç-Gereçler...................................................................338
Basılı Eğitim Materyalleri..........................................................................................339
İki Boyutlu Eğitim Materyalleri................................................................................347
Üç Boyutlu Eğitim Materyalleri ...............................................................................352
Görsel Materyal Tasarlama ve İlkeleri............................................................................358
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................362
Özet.....................................................................................................................................362
Kaynakça............................................................................................................................364

12. BÖLÜM
EĞİTİMDE BİLGİSAYAR KULLANIMI
Giriş.....................................................................................................................................369
Eğitimde Bilgisayar Kullanımı.........................................................................................369
Sunular..........................................................................................................................370
Animasyonlar..............................................................................................................371
Simülasyonlar..............................................................................................................372
Dijital Oyunlar.............................................................................................................372
Videolar ve Sesler........................................................................................................374
Eğitimde Web 2.0 Teknolojilerinin Kullanımı...............................................................375
Eğitim Bilişim Ağı (EBA).................................................................................................378
Çoklu Ortam Uygulamaları.............................................................................................382
Çoklu Ortam Geliştirme Yazılımları........................................................................384
Basit Resim ve Çizim Yazılımları........................................................................384
Ses İşleme Yazılımları...........................................................................................384
Video İşleme Yazılımları .....................................................................................385
Özet.....................................................................................................................................386
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................386
Kaynakça............................................................................................................................387
xvi Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

13. BÖLÜM
SOSYAL ETKİNLİKLER VE TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARI
Giriş.....................................................................................................................................390
Sosyal Etkinliklerin Amacı...............................................................................................391
Öğrenci Kulüpleri..............................................................................................................394
Topluma Hizmet ve Çalışmaları......................................................................................397
Belirli Gün ve Haftalar......................................................................................................400
Özet.....................................................................................................................................402
Bölüm Değerlendirme Soruları.......................................................................................403
Kaynakça............................................................................................................................404

14. BÖLÜM
DERS KİTABI ÖRNEKLERİNİN İNCELENMESİ VE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Ders Kitabı..........................................................................................................................407
Giriş...............................................................................................................................407
Ders Kitabının Tanımı, Genel Amaç, İşlev ve Yararları.........................................408
Ders Kitaplarının Hazırlanması................................................................................412
Ders Kitabında Bulunması Gereken Bölümler.......................................................415
Ders Kitabında Olması Gereken Özellikler...................................................................417
Ders Kitaplarının Nitelikleri......................................................................................417
Ders Kitaplarının İçerik Özellikleri..........................................................................418
Ders Kitaplarının Görsel Tasarım Özellikleri..........................................................418
Ders Kitaplarının Dil ve Anlatım Özellikleri..........................................................419
Ders Kitaplarının Biçimsel Özelikleri......................................................................420
Öğretmen Kılavuz Kitabı..................................................................................................426
Öğrenci Çalışma Kitabı....................................................................................................431
Özet.....................................................................................................................................435
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................436
Değerlendirme Soruları....................................................................................................437
Kaynakça............................................................................................................................440
 İçindekiler xvii

15. BÖLÜM
OKUL DIŞI ORTAMLAR
Giriş.....................................................................................................................................445
Okul Dışı Öğrenme Ortamları........................................................................................448
Müzeler.........................................................................................................................449
Milli Parklar.................................................................................................................452
Resmi Kurumlar..........................................................................................................454
Özel Sektör...................................................................................................................455
Sivil Toplum Kuruluşları............................................................................................457
Özet.....................................................................................................................................459
Bölüm Değerlendirme......................................................................................................460
Kaynakça............................................................................................................................461

16. BÖLÜM
DRAMA YÖNTEMİNİN ÖNEMİ VE UYGULAMA ÖRNEKLERİ
Giriş.....................................................................................................................................467
Drama Kavramı ve Tarihçesi...........................................................................................468
Bir Öğretim Yöntemi Olarak Drama ve Drama Yönteminin Yararları......................470
Drama Çeşitleri..................................................................................................................471
Yaratıcı Drama.............................................................................................................471
Eğitici Drama...............................................................................................................472
Psiko Drama.................................................................................................................472
Sosyo Drama................................................................................................................472
Drama ile İlgili Kavramlar...............................................................................................472
Yaratıcılık......................................................................................................................472
Metaksis........................................................................................................................473
Etkileşim.......................................................................................................................473
Eylem............................................................................................................................473
Edim..............................................................................................................................473
Empati...........................................................................................................................473
Drama Uygulamasında Göz Önünde Bulundurulması Gereken Koşullar................473
Çevre.............................................................................................................................474
Yaş.................................................................................................................................474
Süre................................................................................................................................474
Etkinlik Seçimi............................................................................................................474
xviii Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I

Araç ve Gereç...............................................................................................................474
Sessizlik.........................................................................................................................474
Dramanın Yapısı..........................................................................................................474
Çocukların Kullandığı Dil.........................................................................................475
Sosyal Bilgiler Dersinde Drama Yönteminin Kullanılmasının Önemi......................475
Eğitimde Drama Yönteminin Uygulama Aşamaları ....................................................478
Hazırlık-Isınma Çalışmaları Aşaması .....................................................................478
Canlandırma (Oyunlar) Aşaması ............................................................................481
Rahatlama Aşaması ....................................................................................................481
Değerlendirme Aşaması ............................................................................................482
Drama Teknikleri..............................................................................................................484
Rol Oynama.................................................................................................................484
Pandomim (Mim).......................................................................................................485
Doğaçlama...................................................................................................................486
Öykünme (Taklidi Oyun)..........................................................................................487
Hayal Oyunu (Hayali Oyun).....................................................................................487
Rol Değiştirme.............................................................................................................487
Zihinde Canlandırma.................................................................................................488
Öykü/Olay Canlandırma...........................................................................................489
Kukla.............................................................................................................................490
Özet.....................................................................................................................................491
Değerlendirme Soruları....................................................................................................492
Kaynakça............................................................................................................................494
Ek: Drama Yöntemine Göre Hazırlanmış Ders Planı Örneği......................................498

Yazarlar Hakkında......................................................................................................503