ΣΤΙΓΜΑΤΑ

Γνωρίζουμε ότι στίγμα είναι η θέση του πλοίου σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, στίγμα
χωρίς ώρα δεν υπάρχει. Στίγματα έχουμε τριών ειδών

1) Στίγμα αναμετρήσεως (dead reckoning) DR , το οποίο προκύπτει με βάση την

πορεία την ταχύτητα και τον χρόνο του πλοίου που μεσολαβεί, αρχίζοντας από
γνωστό στίγμα ακριβείας και τοποθετείτε πάνω στην πορεία του πλοίου. Το στίγμα
αναμετρήσεως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύει την ακριβή θέση του
πλοίου σε μια χρονική στιγμή διότι δεν λαμβάνει υπόψιν καιρικές συνθήκες,
ρεύματα, ακριβές ταχύτητα μηχανών, παρατιμονιές κλπ. Παρόλο που δεν είναι
στίγμα ακριβείας μας δίνει μια εικόνα για το που περίπου βρίσκεται το πλοίο μας
στον χάρτη. Συμβολίζεται με ένα μικρό κύκλο και τα γράμματα [DR] και φυσικά την
‘ώρα.
2) Στίγμα εκτιμήσεως (estimated position) η [E.P] . Στον χάρτη συμβολίζεται με ένα
μικρό τετράγωνο δίπλα στο οποίο αναγράφεται η ώρα και το E.P. θεωρείται σαν
ένα βελτιωμένο στίγμα αναμετρήσεως, διότι λαμβάνει υπόψη εκτός του χρόνου της
ταχύτητας και της πορείας και την επίδραση όλων των διαθέσιμων στοιχείων
σχετικά με τις καιρικές συνθήκες, τον κυματισμό, τα ρεύματα, κλπ.

3) στίγμα ακριβείας ( FIX )

Συμβολίζεται στο χάρτη με ένα μικρό κύκλο με μια τελεία στη μέση, δίπλα αναγράφεται
οπωσδήποτε η ώρα και οι λέξεις FIX ακριβείας. Θεωρείται το ακριβέστερο από τα 3 είδη
των στιγμάτων και η χάραξη και η εύρεση του στηρίζεται στην τομή 2 η περισσότερων
σύγχρονων γραμμών θέσεως ίδιων η διαφορετικών μεταξύ τους όπως:

Στην τομή 2 η περισσότερων διοπτεύσεων καταφανών σημείων της ακτής την ίδια χρονική
στιγμή.

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΣΤΙΓΜΑΤΑ :

α) Στην τομή διόπτευσης και ευθυγράμμισης.

β) Στην τομή διόπτευσης και απόστασης σε ένα σημείο.

γ) Στην τομή 2 αποστάσεων από 2 σημεία.

δ) Στην τομή ευθυγράμμισης και απόστασης.

ε) Στην τομή της ισοβαθής καμπύλης και απόστασης η και διαφόρων άλλων συνδυασμών
την ίδια χρονική στιγμή.

Υπάρχει όμως δυνατότητα και εύρεσης στίγματος ακριβείας με την μέθοδο της μεταφοράς
της γραμμής θέσεως όταν έχουμε στην διάθεσή μας μόνο ένα καταφανείς σημείο της ακτής

Στίγματα μεταφοράς: Στην περίπτωση αυτή αν Πχ κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή

διοπτεύσουμε ένα σημείο της ακτής (Πχ φάρο) χαράσσουμε την διόπτευση τους στον χάρτη
γράφοντας φυσικά την ολοκυκλική τιμή της διόπτευσης και βέβαια την ώρα που την
πήραμε. Μετά την πάροδο ενός αρκετού χρονικού διαστήματος (τόσο ώστε η διόπτευση
που πήραμε να μεταβληθεί περισσότερο από 30 μοίρες) παίρνουμε 2 η διόπτευση του ίδιου
σημείου της ακτής γράφοντας ομοίως την τιμή της και την ώρα στον χάρτη, για να βρούμε
το στίγμα του πλοίου υπολογίζουμε τα μίλια που διάνυσε το πλοίο στο χρονικό διάστημα
μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης διόπτευσης σύμφωνα με την ταχύτητα του πλοίου,
(απόσταση d = χρόνο t2 - χρόνος t1 επί την ταχύτητα του πλοίου) την απόσταση d που
βρήκαμε την μετράμε με το κουμπάσο στην κλίμακα πλάτους του χάρτη και στο σημείο
τομής της πορείας του πλοίου με την πρώτη διόπτευση και στο σημείο τομής του πλοίου με
την πρώτη διόπτευση βάζουμε την μια άκρη του κουμπάσου και αφήνουμε την άλλη άκρη
να πέσει πάνω στην πορεία, σημειώνουμε με το μολύβι το σημείο αυτό πάνω στην πορεία
του πλοίου, με τον διπαράλληλο μεταφέρουμε την πρώτη διόπτευση να περάσει από το
σημείο αυτό η μεταφερθείσα πρώτη διόπτευση θα τέμνει οπωσδήποτε την δεύτερη
διόπτευση σε κάποιο σημείο. Η τομή της πρώτης διόπτευσης με την δεύτερη είναι το
ζητούμενο στίγμα με ώρα την ώρα της δεύτερης διόπτευσης.

ΠΑΡΑΛΛΑΞΗ

Ως παράλλαξη (on beam) ονομάζουμε την θέση ενός αντικειμένου η ενός σημείου της
ακτής κατά την οποία η σχετική διόπτευση του είναι 90 μοίρες δεξιά η αριστερά από την
πορεία του πλοίου μας δηλαδή κατά την παράλλαξη το αντικείμενο η το σημείο της ακτής
βρίσκεται στο εγκάρσιο του πλοίου και ο παρατηρητής στην γέφυρα το διοπτεύει σε
διόπτευση κάθετη προς την πορεία του πλοίου ( παράλλαξη από αριστερά = πορεία πλοίου-
90 μοίρες ) (παράλλαξη από δεξιά =πορεία πλοιου+90 μοίρες) οι παραλλάξεις είναι πολύ
χρήσιμες διότι στο σημείο της παράλλαξης γίνονται συνηθώς οι αλλαγές στις ποριές και
χαράσσονται οι νέες ποριές. Παράλλαξη ενός σημείου της ακτής και απόσταση αυτού του
σημείου (την ιδιά χρονική στιγμή) από το πλοίο θεωρείτε ιδανικό σύγχρονο στίγμα

Πχ πορεία πλοίου 030 παράλλαξη από δεξιά φάρου δια διοπτεύετέ στις 120 μοίρες η
πορεία πλοίου 055 παράλλαξη από δεξιά θα διοπτεύετε στης 145 μοίρες

Πορεία πλοίου 030 παράλλαξη από αριστερά διοπτεύετέ στις 300 μοίρες

Επάνω στην παράλλαξη αλλάξουμε πορεία

ΡΕΥΜΑΤΑ
Παράγοντες που επηρεάζουν την ακρίβεια του στίγματος αναμετρήσεως είναι το
ρεύμα, ο άνεμος, ο
κυματισμός, τα σφάλματα
τις πυξίδας και οι
παρατιμονιές. Όλοι αυτοί οι
παράγοντες αναφέρονται
με τον ορό ρεύμα, ρεύμα
εννοούμε την οριζόντια
κίνηση του θαλασσιού
νερού, στοιχεία του
ρεύματος είναι η
κατεύθυνση του που
συμβολίζεται ως Ζρ (προς
τα εκεί που κατευθύνετε το
ρεύμα σε αντίθεση με τον
άνεμο που η κατεύθυνση
του προσδιορίζετε από εκεί
που έρχεται) και δεύτερο η
ένταση του

ρεύματος που συμβολίζεται

ως Vρ, το ρεύμα επηρεάζει
και την πορεία και την
ταχύτητα του πίλου.

Τι καλείτε πορεία
επιφανείας, τι πραγματική πορεία, και τι πορεία αντισταθμίσεως;

Πορεία επιφανείας είναι η πορεία που κρατάει ο πηδαλιούχος.

Πραγματική πορεία είναι η πορεία η οποία πραγματικά ακολουθεί το πλοίο κάτω από
την επήρεια του ρεύματος.

Πορεία αντισταθμίσεως είναι η πορεία που δίνουμε στον πηδαλιούχο για να

αντισταθμίσομε με την επίδραση του ρεύματος.

ΠΑΡΑΛΛΑΞΗ: Έστω ότι βρισκόμαστε στο Α και θέλουμε να παραλλάξουμε τον φάρο Φ
σε συγκεκριμένη απόσταση ΦΑ με κέντρο το Φ και ακτίνα την επιθυμητή απόσταση d
γράφουμε περιφέρεια κύκλου η ΦΔ αντιπροσωπεύει την κατάληξη στην τελική
απόσταση από το τελικό στίγμα Α φέρουμε την εφαπτομένη ΦΑ την οποία θα πρέπει να
ακολουθήσει το πλοίο.

Από το σημείο Α χαράσσουμε την ΑΒ που αντιπροσωπεύει την διεύθυνση και την
ωριαία ταχύτητα του ρεύματος .

Με κέντρο το Β και ακτίνα το Vμ γράφουμε περιφέρεια κύκλου η οποία τέμνει την ΑΔ

στην ΒΓ αποτελεί την πορεία αντισταθμίσεως που πρέπει να τηρήσουμε.

Η Δ ΑΓ αντιπροσωπεύει την νέα ταχύτητα του πλοίου που θα προκύψει.

Διαιρώντας την απόσταση ΑΔ δια της νέας ταχύτητας ΑΓ βρίσκουμε τον χρόνο που θα
φτάσουμε.(ETA)

ΛΟΞΟΔΡΟΜΙΑ – ΟΡΘΟΔΡΟΜΙΑ

 ΟΡΘΟΔΡΟΜΙΑ: είναι ο πλους επι μέγιστου κύκλου που πραγματοποιείται σε τόξο

μικρότερο τον 180 μοιρών που συνδέει δυο τόπους και είναι η μικρότερη απόσταση
των τόπων αυτών. χαρακτηριστικό της ορθοδρομείς είναι ότι στρέφει το κύρτωμα
της προς τους πόλους και τις κοίλους τους στον ισημερινό παριστάνετε στο χάρτη
ως καμπύλη γραμμή τέμνοντας τους μεσημβρινούς με διαφορετικές γωνίες οι
οποίες αντιπροσωπεύουν της διαδοχικές ορθοδρόμηκες πλεύσεις ,η ορθοδρομικη
απόσταση συμβολίζεται με το γράμμα (γ)
 ΛΟΞΟΔΡΟΜΙΑ: είναι ο πλους από ένα τόπο της γης σε άλλο τηρώντας μοναδικη και
σταθερη πλευση με χαρακτιριστικα της να τεμνει τους μεσημβρινους με σταθερη
γωνία. παριστάνεται στο ναυτικό χάρτη ως ευθεία γραμμή. η λοξοδρομική
απόσταση συμβολίζεται με το γράμμα (κ) και πάντοτε (κ) μεγαλύτερο του (γ)

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

1) πάνω στον ναυτικό χάρτη η χάραξη της λοξοδρομίας είναι απλή αφού αποτελεί
ευθεία γραμμή ενώ της ορθοδρομιας είναι δυσχερής αφού αποτελεί καμπύλη.
2) ορθοδρομικα έχουμε το πλεονέκτημα ότι διανύουμε την συντομότερη απόσταση
αλλά και το μειονέκτημα ότι οι πορείες πρέπει συνέχεια να μεταβάλλονται.
3) πλέοντας λοξοδρομικά έχουμε το πλεονέκτημα ότι τηρούμε σταθερή πορεία από
τον τόπο που ξεκινάμε μέχρι τον τόπο που φτάνουμε αλλά σύγχρονος και το
μειονέκτημα ότι δεν διανύουμε την ελάχιστη απόσταση.
4) η ορθοδρομια και η λοξοδρομία συμπίπτουν για πλόες πάνω στον ισημερινό και
τους μεσημβρινούς.
5) το ορθοδρομικο κέρδος δηλαδή η υπεροχή της λοξοδρομικής απόστασης αυξάνεται
σε αναλογία του κύβου περίπου με την αύξηση της απόστασης δηλαδή αν
διπλασιαστεί η απόσταση είναι δυνατόν να οχταπλασιαστεί το ορθοδρομικο κέρδος
και αν τριπλασιαστεί η απόσταση να 27πλασιαστει το κέρδος.!
6) Πλέοντας ορθοδρομικα διερχόμαστε πάντοτέ από ψηλότερα πλατύ αλλά αυτό είναι
πολλές φορές επικίνδυνο για την ασφάλεια του πλου (παγόβουνα, συνεχής ομίχλη,
τρικυμιά κλπ.)
 Σε πιες περιπτώσεις προτιμούμε να πλεύσουμε ορθοδρομικα και σε ποιες
λοξοδρομικά

προτιμάμε ορθοδρομικο πλου

α) σε ψηλά πλάτη και με μεγάλη διαφορά μήκους

β) για αποστάσεις μεγαλύτερες τον 600 ναυτικών μιλίων

Προτιμάμε λοξοδρομικό πλου

Α) για αποστάσεις μικρότερες τον 600 ναυτικών μιλίων και

Β) μικρό για τόπους με μικρή διαφορά μήκους μεταξύ τους

Ποια είναι τα είδη των λοξοδρομικών προβλημάτων

Α) ευθύ λοξοδρομικό

Δίδονται : ζητούνται:

Φ= αρχικό πλατος Φ=τελικό πλάτος

Λ= αρχικό μήκος Λ = τελικό μηκος

Ζ= λοξοδρομική πορεία

Κ=λοξοδρομική απόσταση

Β) Αντίστροφο λοξοδρομικό

Δίνονται:

Α αρχικό πλάτος Β αρχικό μήκος ΄Φ ΤΕΛΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ

Ζητούνται: ζ λοξοδρομική πορεία . κ λοξοδρομική απόσταση

Γ ) σύνθετο λοξοδρομικό

Δίνονται: Φ αρχικό πλάτος λ αρχικό μήκος

Ζ1 ζ2 ζ3 κ ο κ = διαδοχικές πλεύσεις

Κ1, κ2,κ3 = διαδοχικές αποστάσεις

Ζητούνται φ μήκος λ πλάτος

Ποιοι είναι οι τρόποι επίλυσης τον λοξοδρομικών προβλημάτων και με πιες μεθόδους
επιτυγχάνεται;

1) Την γραφική μέθοδο οπού υποτυπώνουνε στον ναυτικό χάρτη τα στοιχεία που μας
δίνονται και μετρούμε στην συνέχεια τα στοιχεία που ζητάμε.
2) Λογιστικός τρόπος με α)την προσεγγιζουσα μέθοδο που χρησιμοποιεί το στοιχείο
της αποχώρισης ε με τα τρίγωνα πλεύσεως Και μέσο πλάτους ..β) την ακριβή
μέθοδο που χρησιμοποιεί τα αυξομερη πλάτοι με το τρίγωνο τον αυξομερων
πλατών
3) Με τους πίνακες traverse tables τον nories.

Τι είναι αποχώριση και επίλυση τρίγωνου Α Β Γ

Για την επίλυση των λοξοδρομικών προβλημάτων απαιτείτε α: επιληθει το επι της
γης τρίγωνο Α Β Γ

Εργασίες

α ) διαιρούμε την ΑΓ = Κ σε
μεγάλο αριθμό ίσων τμημάτων.
Β) από τα σημεία Δ , Ε , Γ,
φέρνουμε τους παράλληλους ΄Δ
, Έ , Γ, ΄Γ ,τα ορθογώνια τρίγωνα
που σχηματίζονται ΑΔ΄Δ, ΔΕΈ,
ΕΓ΄Γ, είναι ίσα μεταξύ τους διότι
έχουν τις υποτεινουσες τους
ίσες (ΑΔ ίσα με την ΔΕ= ΕΓ )
Και μια από τις οξιές γωνίες
ίσες (Α γωνία = με Β γωνία = με
Ε γωνία )
Γ)το άθροισμα των μικρών
τμημάτων παράλληλου Δ.΄Δ +ΕΈ
+Γ΄Γ)το άθροισμα αυτών δίνει
το μετρό της ονομαζόμενης
αποχώρισης Ε ενώ το άθροισμα
τον ΑΔ+ ΔΕ +ΕΓ δίνει το μέτρο
της λοξοδρομικής απόστασης κ.
έτσι η παραπάνω σχέση παίρνει
την μορφή
Ε = κ επί ημίτονο Ζ.
Δ) η αποχώριση Ε δηλαδή θα είναι ίση με το τόξο( Ι Ί ) του μέσου πλάτους (ΦΜ) που
περιλαμβάνεται μεταξύ των μεσημβρινών αρχικού και τελικού στίγματος.
Με άλλα λόγια η αποχώριση Ε δυο τόπων με ομώνυμα πλάτη είναι η απόσταση των
μεσημβρινών τους σε ναυτικά μιλιά και την μετρούμε στον παράλληλο του μέσου
πλάτους
Η αποχώριση χαρακτηρίζετε ως ανατολική η δυτική ανάλογα αν πλέουμε προς
ανατολάς η δισμάς
 Τι χαρακτηρίζουμε ως μέσω πλάτος ΦΜ, τι ως διορθωμένο ΦΝ και με τι ισούνται;
(σελ 14 15)

ΦΜ(μέσο πλάτος ) δυο ομώνυμων πλατών χαρακτηρίζουμε το αριθμητικό

ημιαθροισμα αυτών δηλαδή ΦΜ=(Φ+΄Φ) δια 2 η έννοια του μέσου πλάτους
συνδέετε κατά κανόνα με ομώνυμα πλάτη για αυτό σπάνια ο όρος πλάτος
αναφέρετε σε ετερώνυμα πλάτη . η σχέση του μέσου πλάτους ΦΜ μπορει να
χρησιμοποιηθει για μικρες αποστασης δυο τοπων(μεχρι 300 ναυτικά μιλιά)και για
ομώνυμα πλάτη για μεγάλες διάφορες πλάτους και απόστασης χρησιμοποιείτε το
διορθωμένο μέσο πλάτος ΦΝ το οποιο είναι ΦΝ = ΦΜ + - correction (είναι η
διόρθωση με το σημείο της + η – που παρέχουν οι διάφοροι χάρτες NORIES .

ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΧΑΡΤΩΝ σελ(55-81)

Χάρτης ονομάζεται γενικά η αναπαράσταση των φυσικών χαρακτηριστικών τμήματος η

ολόκληρης της επιφανείας της γης σε εάν φίλο χαρτί. Η αναπαράσταση των
χαρακτηριστικών της γης στον χάρτη ονομάζεται προβολή στα αγγλικά (Chart
projection) η κατασκευή ενός χάρτη παρουσιάζει το γεωμετρικό – μαθηματικό
πρόβλημα της αναπαράστασης της επιφανείας του σφαιρικού σχήματος της γης σε εάν
επίπεδο φίλο χάρτη. Το πρόβλημα αυτό είναι άλυτο διότι καταβάλλεται προσπάθεια να
προβληθεί μια καμπύλη επιφάνια(η γη ) σε μια επίπεδη επιφάνια(χάρτης). Καθώς όμως
η επιφάνια μιας σφαίρας δεν μπορεί να μεταφερθεί σε εάν φίλο χαρτιού η απεικόνιση
παρουσιάζει στρέβλωση. Προκειμένου λοιπόν να γίνει αποκόμιση της γης σε χάρτη
έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνικές οι οποίες λέγονται προβολές . οι προβολές αυτές
ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής τους διακρίνονται σε:

α) γνήσιες (όταν βασίζονται σε γεωμετρική κατασκευή

β) μη γνήσιες (όταν η κατασκευή τους βασίζεται σε μαθηματικές εξισώσεις )

Οι προβολές αυτές ( γνήσιες η μη γνήσιες )

κατασκευάζονται πάνω σε μια επιφάνια προβολής και
ανάλογα με το είδος της Επιφάνιας οι προβολές
διακρίνονται σε:

1) Κωνική προβολή
2) Αζιμουθιακή προβολή
3) Κυλινδρική προβολή
Κωνική προβολή: στην κωνική προβολή τα σημεία της επιφάνειας της γης απεικονίζονται
σε ένα κώνο. Χαρακτηρίζεται ως απλή κωνική προβολή όταν προκύπτει από εάν κώνο που
εφάπτεται στην σφαίρα κατά μήκος ενός παράλληλου πλάτους, ο παράλληλος αυτός
ονομάζεται βασικός παράλληλος επαφής. Αν ανοίξουμε τον κώνο κατά ένα μεσημβρινό και
τον απλώσουμε στο επίπεδο τότε έχουμε τον κωνικό χάρτη. παρατηρούμε ότι τα σχήματα
της επιφανείας που βρίσκονται κοντά στον παράλληλο επαφής αντίθετα αρχίζει να
παρουσιάζεται παραμόρφωση όσο αυξάνει η απόσταση των σημείων από τον βασικό
παράλληλο επαφής

Επομένως ο χάρτης αυτός δεν παρουσιάζει ομοιότητα σχημάτων και αυτό είναι και το
κυριότερο μειονέκτημα της απλής κωνικής προβολής για ναυτιλιακούς σκοπούς. Αυτοί
οι χάρτες είναι κατάλληλοι μόνο για ναυσιπλοΐα κοντά στο βασικό παράλληλο επαφής

Κωνική προβολή (LABERT)

Ο γεωγράφος του 1080 Γιόχαν λαμπερτ σκεφτικέ να διευκρύνει την εκμεταλλεύσιμη

περιοχή ενός χάρτη μιας απλής κωνικής προβολής χρησιμοποιώντας κώνο που να
τέμνει την επιφάνια της γης σε δυο παράλληλους. Η μέθοδος της απεικόνισης είναι
γνωστή σαν κωνική προβολή λαμπερτ. ο χάρτης λαμπερτ χρησιμοποιείται πολύ στην
αεροναυσιπλοια αλλά και από τον ναυτιλομενο για ναυσιπλοΐα σε πολικές περιοχές.

Αζιμουθιακή: στην αζιμουθιακή προβολή τα σημεία της επιφανείας που απεικονίζονται

προβάλλονται σε εάν επίπεδο που εφάπτεται της γης η παραμόρφωση είναι 0 στο
σημείο επαφής αλλά αυξάνει συνεχώς γύρο από αυτό. Μια αζιμουθιακή προβολή
χαρακτηρίζεται ως γνωμονικη προβολή αν το μάτι του παρατηρητή το σημείο δηλαδή
από το οποίο προβάλλεται η επιφάνια τοποθετείτε στο κέντρο της γης από την
γνωμονικη προβολή παράγεται ο χρήσιμος για τον ναυτιλομενο γνωμονικος χάρτης ο
οποίος λόγο της βασικής ιδιότητας του να παριστάνει την ορθοδρομια ως ευθεία
γραμμή και την λοξοδρομία ως καμπύλη καλείτε και ορθοδρομικος. Πάνω στον χάρτη
αυτόν ο ισημερινός και οι μεσημβρινοί αποτελούν ευθείς γραμμές. Στους γνωμονικους
χάρτες ουδέποτε χρησιμοποιούμε ναυτικό διαβήτη για την μέτρηση του γεωγραφικού
πλάτους και μήκους η την μέτρηση αποστάσεων πορειών η διοπτεύσεων οι γνωμονικοι
χάρτες καλύπτουν εκτάσεις των ωκεανών και χρησιμοποιούνται μόνο για την γραφική
 επίλυση του ορθοδρομικου πλου δεν αναγράφουν ναυτιλιακές πληροφορίες και
ουδέποτε χρησιμοποιούνται σαν ναυτικοί χάρτες

Στερεογραφική προβολή: έχουμε όταν προβληθούν σημεία της επιφανείας της γης
πάνω σε εάν εφαπτόμενο επίπεδο από σημείο που βρίσκεται πάνω στην επιφάνια της
γης και αντιδιαμετρικα στο σημείο επαφής η κυριότερη ναυτιλιακή εφαρμογή της
στερεογραφικής προβολής είναι για την κατασκευή χαρτών των πολικών περιοχών

Ορθογραμικη προβολή: προκύπτει από την γεωμετρική προβολή από το άπειρο

σημείων της γης πάνω σε εφαπτόμενο επίπεδο εφαρμόζεται κύριος στην αστρονομική
ναυσιπλοΐα καθώς και για τον προσδιορισμό των ουράνιων συντεταγμένων

Κυλινδρική προβολή: Tα σημεία της επιφανείας προβάλλονται στην εσωτερική επιφάνια

κυλίνδρου που εφάπτεται του ισημερινού της γης. Υποκατηγορίες αυτής της προβολής
είναι η μερκατορικη προβολή, η ορθή μερκατορικη προβολή και η πλαγιά μερκατορικη
προβολή. Την κυλινδρική προβολή στην χαρτογραφία επινοούσε ο Έλληνας χαρτογράφος
και γεωγράφος Μαρίνος ο Tυριος. Ο Μαρίνος ο Tυριος κατασκεύασε πόλους χάρτες
ακρίβειας και αργότερα εκμεταλλευτικέ την κυλινδρική προβολή ο γεωγράφος (κρεμερ)
γνωστός ως μερκατον.

Ποιες είναι οι ιδιότητες του μερκατορικου χάρτη;

Απάντηση: ο χάρτης που χρησιμοποιείτε από τους ναυτικούς καλείτε ναυτικός χάρτης
(nautical chart). Ένας από τους ναυτικούς χάρτες είναι ο μερκατορικος χάρτης που
στηρίζεται την κυλινδρική προβολή γνωστή και σαν μερκατορικη προβολή.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός μερκατορικου ναυτικού χάρτη ;

1 ) η μεσημβρινοί που έχουν την ιδιά διαφορά μήκους (ΔΛ) ισαπεχουν ενώ οι παράλληλοι
της ιδίας διαφοράς πλάτους (ΔΦ) παρουσιάζουν αφξομερης απόστασης που αυξάνονται
συνεχώς προς τα υψηλοτέρα κράτη.

2) διατηρείτε η ομοιότητα των μικρών σχημάτων.

3)η λοξοδρομία παριστάνεται με ευθεία γραμμή ενώ η ορθοδρομια ως καμπύλη με τα
κυρτά προς τους πόλους και την κοίλη στον ισημερινό.

4) οι παραμορφώσεις των γεωγραφικών περιοχών είναι μικρές κοντά στον ισημερινό

και μεγαλύτερες στα υψηλοτέρα πλατύ. Για το λόγο αυτό είναι αδύνατη η
κατασκευή μερκατορικου χάρτη των πολικών περιοχών οπού εκεί χρησιμοποιούμε
γνωμονικους χάρτες.

τι γνωρίζεται για τις κλίμακες πλάτους και μήκους του μερκατορικου χάρτη;. φυσική και
ισημερινή κλίμακα ;

απάντηση: λόγο της χρησιμοποίησης των αυξομερων πλατών για την κατασκευή του μερκ
χάρτη η κλίμακα του είναι διαφορετική ανά τα διάφορα πλάτη του, για τον λόγο αυτό η
κλίμακα σε ένα μερκατορικο χάρτη αναφέρετε σε ορισμένο πλάτος και χαρακτηρίζεται ως
φυσική κλίμακα (natural scale ) η φυσική κλίμακα του χάρτη σημειώνεται στον τίτλο του ως
natural scale.

Πχ) 1/600000 at lat 28 μοίρες 00 πρώτα North αυτό σημαίνει ότι αν η απόσταση μεταξύ δυο
σημείων στον παράλληλο πλάτους 28 μοιρών του χάρτη είναι ένα μέτρο η απόσταση των
ιδίων σημείων στην γη είναι 600000 μετρά δηλαδή 600χιλιομετρα, όταν η κλίμακα
αναφέρετε στον ισημερινό (Φ=0 μοίρες ) χαρακτηρίζεται ως ισημερινή κλίμακα (ecuatorial
scale)

Όπως είναι γνωστό το γεωγραφικό μήκος στην γήινη σφαίρα μετράτε στον ισημερινό.
Εφόσον ο ισημερινός στον μερκατορικο χάρτη παριστάνεται σαν ευθεία γραμμή μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως κλίμακα πάνω στην οποία μετρούνται τα γεωγραφικά μήκη. Το
γεωγραφικό μήκος μπορεί επίσης να μετρηθεί και επί των παράλληλων του ισημερινού οι
οποίοι είναι ευθείς γραμμές παράλληλες προς τον ισημερινό, η κλίμακα μήκους ουδέποτε
χρησιμοποιείται για την μέτρηση των αποστάσεων και χρησιμεύει μόνο για την χάραξη η
την λήψη του μήκους ενός στίγματος.

Πως κατασκευάζουμε ένα μερκατορικο χάρτη της υδρογείου;

Απάντηση: για να κατασκευάσουμε μερκατορικο χάρτη ολόκληρης της υδρογείου

χαράσσουμε σε φίλο χαρτιού σύστημα ορθογώνιων αξόνων από τους οποίους ο μεν άξονας
χ αντιπροσωπεύει τον ισημερινό ο δε άξονας Ψ τον πρώτο μεσημβρινό greenwich από τον
ισημερινό και προς τα πάνω θα είναι το βόριο ημισφαίριο και προς τα κάτω το νότιο προς
τα δεξιά του πρώτου greenwich είναι το ανατολικό και προς τα αριστερά το δυτικό. Έστω
ότι θα χρησιμοποιηθεί μονάδα χάρτη (μ = 0,5μμ) αν επιθυμούμε να χαράξουμε το δίκτυο
των μεσημβρινών ανά 10 μοίρες τότε αυτοί θα ΙΣΑ απέχουν μεταξύ τους κατά 60 πρώτα επι
10 μοίρες = 600 πρώτα δηλαδή 600 επι 0,5 = 300μμ = 30 cm περνούμε από τις δυο
πλευρές του πρώτου μεσημβρινού που χαράξαμε και πάνω στων ισημερινό σημεία που
απέχουν μεταξύ τους κατά 30 cm στα σημεία αυτά φέρνουμε τους μεσημβρινούς των 10
μοιρων,20μοιρων,30μοιρων,κλπ ανατολικού και δυτικού μήκους οι παράλληλοι πλάτους θα
απέχουν από τον ισημερινό τόσες μονάδες χάρτη όσο είναι το εκάστοτε αυξομερες πλάτος
για την εύρεση των αποστάσεων των παράλληλων πλάτους ανά 10 μοίρες πρέπει να
πολλαπλασιάσουμε την μονάδα χάρτη (μ) επι το εκάστοτε αυξομερες πλάτος της. Το
αυξομερες πλάτος (φ ξ ) το βρίσκουμε στους ναυτικούς πίνακες nories με τίτλο meridional
parts σελ. 118-126. Έτσι η αποστάσεις των παράλληλων 10 μοιρών , 20 μοιρών, 30 μοιρών
κλπ θα είναι φ ξ των δέκα μοιρών από πίνακες nories 599,01 επι μονάδα χάρτη μ 0,5 =
299,5 μμ. η 30cm των 20 μοιρών φξ = 1217,14 επι μονάδα χάρτη 0,5 = 608,6 μμ. η 61 cm και
φ Ξ 30 μοιρών από πίνακες nories = 1876,67 επι μονάδα χαρτί 0,5 = 938μμ η 94 cm κλπ

Στον μεσημβρινό του greenwich και από της δυο μεριές του ισημερινού βόριο και νότιο
περνούμε ζεύγη σημείων σε αποστάσεις που βρήκαμε 30 cm, 61 cm , 94 cm κλπ και
χαράσσουμε το δίκτυο των παράλληλων των 10 μοιρών , 20 μοιρών , 30 μοιρών κλπ βορίου
η νοτίου πλάτους ώστε αυτοί να είναι κάθετοι στους μεσημβρινούς.

Τι είναι το αυξομερες πλάτος Φ Ξ, τι εκφράζει, και σε τι μετριέται;;(σελ. 72-73)

Απάντηση το αυξομερες πλάτος ενός τόπου της γης ( ΦΞ) είναι το άθροισμά τον μεταβολών
(μεταμορφώσεων) στο μήκος του μεσημβρινού από τον ισημερινό μέχρι τον παράλληλο Φ
του ιδίου τόπου. Εκφράζει των αριθμό των μονάδων χάρτη μ που περιλαμβάνετε μεταξύ
του ισημερινού και του παράλληλου πλάτους στο οποίο αναφέρεται. Μετριέται σε πρώτα
αφού ένα πρώτο = ένα ναυτικό μίλι και είναι απαραίτητη η τιμή του για την κατασκευή του
μερκατορικου χάρτη.

Τι εκφράζει η διάφορα των αυξομερων πλατών και ποιος είναι ο τύπος που μας την δίνει ;;

Απάντηση: η διάφορα των αυξομερων πλατών δ φ ξ είναι η απόσταση μεταξύ δυο

παράλληλων πλάτους στην μερκατορικη προβολή σε μονάδες αυξομερους πλάτους και
δίνεται από των τυπο δ φ ξ = φξ+- ΄φξ (+ όταν ετερώνυμα - όταν ομώνυμα.

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ χαρτών βρετανικού ναυαρχείου (B.A) και αμερικάνικων
χαρτών ?

1 )Η πρώτη έκδοση που δείχνει και την ηλικία του χάρτη στους ΒΑ charts γράφεται στην
μέση του κάτω εξωτερικού περιθώριού ενώ στους Ν.Ο στην μέση του πάνω εξωτερικού
περιθώριού.

2)στους αγγλικούς χάρτες οι μεγάλες διορθώσεις γράφονται με τον όρο large correction
ενώ στους αμερικάνικους με τον όρο rivaizd.

3) η μικρές διορθώσεις δηλαδή αυτές που γίνονται με το χέρι από τον αξιωματικό και
προέρχονται από αγγελίες προς τους αγγελίες (NOTIES TO MARINERS) στους
αγγλικούς γράφονται κάτω αριστερά με την ένδειξη small correction ενώ στους
αμερικάνικους με την ένδειξη hand correction.
 4) ο αριθμός του χάρτη γράφεται με εντόνους μαύρους αριθμούς στους αγγλικούς
χάρτες στην πάνω αριστερή και στην κάτω δεξιά γωνία του χάρτη ενώ στους
αμερικάνικους και στις τέσσερις γωνίες του χάρτη.

τι πληροφορίες διαθέτουν οι ναυτικοί χάρτες?

1) Διάφορες ημερομηνίες (διορθώσεων κλπ.)

2) Ακτές και μορφολογία ακτών (κόλποι, λιμάνια, ακρωτήρια κλπ.)
3) Φυσικά χαρακτηριστικά (βουνά, λόφοι, συστάδες δέντρων κλπ.)
4) Μονάδες μεγεθών (οργές, πόδια, μέτρα κλπ.)
5) Τεχνητά χαρακτηριστικά (γέφυρες, κολόνες, δρόμοι.)
6) Διάφορα κτίσματα(εκκλησίες, κάστρα, μνημεία κλπ.)
7) Διάφοροι σταθμοί ( μετεωρολογικοί, πλοηγικοί, σηματοφορικοι κ.α)
8) Κίνδυνοι διάφορων κατηγοριών (νησίδες, βράχοι, ύφαλοι, ναυάγια κλπ.)
9) Υποβρύχια καλώδια, αγωγοί κλπ.
10) Βάθη της θάλασσα και ποιότητα βυθού.
11) Παλίρροιες και ρεύματα.
12) Ανεμολόγια, ενδείξεις αποκλίσεις, κλίμακες πλάτους μήκους.
13) Φάροι, σημαδούρες, αλεωρια, και στοιχεία αυτών.
14) Συστήματα διαχωρισμού της κυκλοφορίας ( separation zone)
15) Απαγορευμένες περιοχές(prohibited erias)

Ναυτικός εξάντας (σελ. 269-288)

Τι είναι ο εξάντας και που χρησιμεύει. Που βασίζεται η αρχή λειτουργίας του?

Ο ναυτικός εξάντας είναι είδος γωνιομετρικού οργάνου με τον οποίο μετρούμε

κατακόρυφες και οριζόντιες γωνίες γήινων αντικείμενων στην ακτοπλοΐα ενώ στην
αστρονομική ναυτιλία μετρούμε τα ύψη των ουράνιων σωμάτων πάνω από τoν ορίζοντα .η
αρχή λειτουργίας του οφείλεται στο φαινόμενο της ανακλάσεις οπού για την μέτρηση των
γωνιακών αποστάσεων εφαρμόζεται η αρχή της διπλής ανάκλασης μέσω των δυο
καθρεπτών που υπάρχουν.

Ποιοι είναι οι ιδικοί τύποι εξάντων που υπάρχουν ?

1) Εξάντες με τεχνητό ορίζοντα. που λειτουργούν χωρίς την ανάγκη ορατού ορίζοντα.
Ο πιο κοινός από αυτούς είναι ο εξάντας φυσαλίδας που χρησιμοποιείται στα
αεροσκάφη και τα υποβρύχια
2)

Ο εξάντας εκκρεμούς. Χρησιμοποιείται στο πολεμικό ναυτικό

3) Εξάντας με συσκευή νυκτερινής παρατήρησης(νυχτοσκοπιο) με αυτή την συσκευή

δίνεται η δυνατότητα παρατήρησης ουράνιων σωμάτων και κατά την νύχτα.
4) Το ηλεκτρονικό τηλεσκόπιο που προσαρμόζεται στην θέση του κοινού τηλεσκοπίου
του εξάντα και τροφοδοτείτε με μπαταριά.
 Πως μετράμε το ύψος με τον εξάντα; (σελ. 385-280

Ποια είναι τα σφάλματα του εξάντα, πια από αυτά μπορούν να ρυθμιστούν από τον
ναυτιλομενο στο πλοίο, και ποια δεν μπορούν να ρυθμιστούν πάρα μόνο από τεχνικό στην
ξηρά.

Ο ναυτικός εξάντας υπόκειται σε 7 είδη σφαλμάτων από τα οποία τα 4 δεν μπορούν να

ρυθμιστούν από τον ναυτιλομενο ενώ τα υπόλοιπα 3 μπορούν να ρυθμιστούν

Δεν ρυθμίζεται το:

1) Σφάλμα υποδιαίρεσής του τόξου της ιτυος, του μικρομετρικου τύμπανου, και του
βερνιέρου.
2) Σφάλμα έκκεντρης τοποθετήσεις του κανόνα.
3) Σφάλμα παραλληλότητας των δυο όψεων των καθρεπτών και χρωματιστών
γυαλιών.
4) Σφάλμα παραλληλότητας απτικού άξονα τηλεσκοπίου.

Τα ρυθμιζόμενα σφάλματα του εξάντα στο πλοίο είναι:

1) Σφάλμα καθετοτητας του μεγάλου καθρέπτη.

2) Σφάλμα καθετοτητας του μικρού καθρέπτη.
3) Σφάλμα παραλληλότητας των καθρεπτών.

Πιστοποιητικό εξαντα

Οι εξάντες του πλοίου πρέπει να αποστέλλονται κάθε χρόνο σε ιδικό τεχνικό στην ξηρά για
έλεγχο και για χορηγήσει πιστοποιητικού το οποίο και τοποθετείτε μέσα στο κουτί του
εξάντα. Στο πιστοποιητικό αυτό ο τεχνικός γραφεί το συνολικό σφάλμα του εξάντα για τα
διάφορα ύψη που μετρήσαμε, το εργαλιακο σφάλμα εξάντα συμβολίζεται με + η –. ένας
εξάντας θεωρείτε ότι ικανοποιεί λειτουργικές ανάγκες όταν το σφαλμα του δεν υπερβενει
τα τρια πρωτα.
 ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Το σύμπαν

Όλα τα ουράνια σώματα που είναι ορατά από την γη αποτελούν το ορατό σύμπαν. Η
επιστήμη που ασχολείται με το σύμπαν ονομάζεται αστρονομία. Η ναυτική αστρονομία
περιορίζεται στο χώρο που εξυπηρετεί την ναυσιπλοΐα πάνω στην γη.

Είδη ουράνιων σωμάτων

Τα ουράνια σώματα διακρίνονται γενικά στους πλανήτες και τους απλανεις.

Πλανήτες: είναι τα σώματα που κινούνται γύρο από τον ήλιο πάνω σε ελλειπτικές τροχιές
σύμφωνα με τους νομούς του κεπλερ.

χαρακτηριστικά γνωρίσματα των πλανητών είναι ότι

 1) Μεταβάλουν γωνιακές αποστάσεις μεταξύ τους.
2) Είναι σώματα ετερόφωτα (δεν έχουν δικό τους φως).
3) Το φως που εκπέμπουν είναι σταθερό.
4) Μεγεθύνονται όταν παρατηρούνται με τηλεσκόπιο λόγο της μικρής σχετικά
απόστασης τους από τη γη.

Ένας από τους κυριότερους πλανήτες του δικού μας συστήματος είναι και η γη(στην
κατηγορία των πλανητών υπάγονται και οι δορυφόροι, κομήτες, διάττοντες αστέρες).

Απλανείς ονομάζονται τα αστέρια τα οποία είναι πολύ απομακρυσμένα στο διάστημα και
φαίνονται ακίνητα στον χώρο. χαρακτηρίστηκα γνωρίσματα των απλανών είναι ότι

1) Δεν μεταβάλουν γωνιακές αποστάσεις μεταξύ τους.

2) Είναι σώματα αυτόφωτα.
3) Το φως που εκπέμπουν δεν είναι σταθερό και παρουσιάζει στίλβη(τρεμόσβησμα).
4) Δεν μεγεθύνονται όταν παρατηρούνται με τηλεσκόπιο λόγο της μεγάλης
απόστασης τους από την γη.

Όλα τα ουράνια σώματα ανήκουν σε δυο συστήματα.

1) Το ηλιακό που περιλαμβάνει τον δικό μας ήλιο, τους πλανήτες με τους δορυφόρους
τους, τους κομήτες και τους διάττοντες αστέρες.
2) Το σύστημα των απλανών που περιλαμβάνει όλα τα υπόλοιπα ουράνια σώματα
αστέρες και γαλαξίες

Η αποστάσεις των ουράνιων σωμάτων από την γη είναι τόσο μεγάλες ώστε δεν είναι
δυνατόν να εκφραστούν με τις συνήθης γήινες μονάδες μήκους (χιλιόμετρα, μιλιά κλπ.). Οι
ιδικές μονάδες που χρησιμοποιούνται για την μέτρηση των αστρονομικών αποστάσεων
μέσα στο σύμπαν είναι

1) Αστρονομική μονάδα ( astronomical unit) αυτή αντιπροσωπεύει την μέση

απόσταση γης- ηλίου και είναι περίπου 150.000.000 χιλιόμετρα, συνήθως
χρησιμοποιείται για την μέτρηση αποστάσεων μέσα στο ηλιακό σύστημα.
2) Έτος φωτός (light year) αυτό αντιπροσωπεύει την απόσταση που διανύει το φως σε
ένα έτος. Δεδομένου ότι η ταχύτητα του φωτός ισούται με 300.000 χιλιόμετρα το
δευτερόλεπτο το έτος φωτός περιέχει 63.000 περίπου αστρονομικές μονάδες.
Χρησιμοποιείται συνηθώς για την έκφραση των αποστάσεων απλανών και
γαλαξιών. Για να φτάσει το φως από των ήλιο στην γη μεσολαβεί χρονικό διάστημα
περίπου 8.3 λεπτών.
3) Parsec η μονάδα αυτή αντιπροσωπεύει απόσταση που ισούται με 3,26 έτη φωτός
χρησιμοποιείται για την μέτρηση των αποστάσεων των απλανών.

Ουράνια σωματα

ΗΛΙΟΣ: ο ήλιος είναι ο πλησιέστερος προς σε εμάς απλανείς αστέρας και είναι ανεξάντλητη
πηγή ενεργείας για την διατήρηση της ζωής. Βρίσκεται σε αεριώδεις κατάσταση και έχει
διάμετρο 110 φορές μεγαλύτερη από της γης.
ΓΗ: η γη αποτελεί μικρό πλανήτη ο οποίος περιστρέφετε περί τον άξονα της και επίσης
περιφέρετε περί των ήλιο. Ο άξονας της γης παρουσιάζει μετάπτωση και κλονίσει. Είναι
γνωστό ότι η γη δεν έχει δικό της φως άλλα λάμπει καθώς δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία.
το σχήμα της δεν είναι τελείως σφαιρικό. Λόγο της περιστροφής της είναι σχεδόν
ελλειψοειδές δηλαδή πεπλατυσμένο στους πόλους και εξογκωμένο ως προς τον ισημερινό.
Για την επίλυση όμως τον προβλημάτων στην ναυτιλία θεωρούμε την γη ως σφαίρα. η μέση
τιμή της ακτίνας της γης είναι 6.000.370 χιλιόμετρα και η περίμετρος της 40.000 χιλιόμετρα
περίπου. Η γήινη ατμόσφαιρα που περιβάλει την γη διαιρείται σε διάφορα στρώματα με
διαφορετική φυσική κατάσταση.

Πλανήτες

Από την αρχή της δημιουργίας του ηλίου αποσπαστήκαν από την ύλη του και
εξφενδονιστικαν στο διάστημα μάζες η οποίες αποτέλεσαν ετερόφωτα ουράνια σώματα και
ονομαστήκαν πλανήτες. οι πλανήτες βρίσκονται υπό την έλξη της μάζας του ηλίου και
περιφέρονται γύρο από αυτών σε ελλειπτικές τροχιές. Οι κυριότεροι πλανήτες είναι 9 μαζί
με την γη. Η σειρά απόστασης τους από τον ήλιο είναι

1) Ερμής (mercure) είναι εσωτερικός πλανήτης και ο πλησιέστερος στον ήλιο από κάθε
άλλον. λόγο της μεγάλης ταχύτητας περιφοράς τους περί τον ήλιο και της μικρής
του μάζας ο έρμης σπάνια φαίνεται από την γη. Ο έρμης είναι ο μικρότερος
πλανήτης του πλανητικού συστήματος.
2) Αφροδίτη (venus) είναι εσωτερικός πλανήτης και είναι ορατός προ της ανατολής
του ηλίου αλλά και μετά την δύση του. Είναι γνωστός και ως αυγερινός η
αποσπερίτης έχει σχεδόν το ίδιο μέγεθος με την γη και χρησιμοποιείται από τον
ναυτιλομενο για τον προσδιορισμό της ευθείας θέσεως.
3) ΓΗ(earth)
4) ΑΡΗΣ(mars) είναι εξωτερικός πλανήτης και μάλιστα ο πλησιέστερος προς την γη.
Είναι αρκετά μικρότερος από την γη και βοηθά στην αναγνώριση του το
χαρακτηριστικό κωνικό χρώμα του
5) Διας (zeus)(Jupiter) είναι ο μεγαλύτερος από όλους τους άλλους αλλά η
λαμπρότητα του είναι μετρά την Αφροδίτη. Αποτελεί χρήσιμο ουράνιο σώμα για
της παρατήρησης του ναυτιλου αξιωματικού
6) ΚΡΟΝΟΣ (SETURN)Η λαμπρότητα του κατατάσσετε μετά την Αφροδίτη και τον δια ο
Κρόνος περιβάλλεται από δακτυλίους και συνοδεύεται από δέκα δορυφόρους
7) Ουρανός(Uranus )
8) Ποσειδων (neuture)
9) Πλούτο (Pluto )

Η τρις παραπάνω πλανήτες Λόγο τον τεράστιων αποστάσεων τους από την γη δεν είναι
ορατοί με το γήινο μάτι γιατρό και δεν παρουσιάζουν καμία χρησιμότητα για τον
ναυτιλομενο. Από τους ανώτερο 9 πλανήτες μόνο για τους 4 δίνουν πληροφορίες οι
αστρονομικές εφημερίδες δηλαδή για την venus Jupiter mars Saturn. οι υπόλοιποι δεν
είναι ορατοί από την γη και ως ετούτου δεν ενδιαφέρουν τον ναυτιλομενο.

υπόλοιπα ουράνια σώματα

1) Μικροί πλανήτες η αστεροειδής: Είναι πλανήτες που διαφέρουν από τους άλλους
κατά το μέγεθος και τον αριθμό. Πιστεύεται ότι υπάρχουν πολλές χιλιάδες μικρών
πλανητών.
2) Δορυφόροι: ( satelight) είναι σώματα τα οποία περιφέρονται γύρο από τους
πλανήτες όπως αυτοί περιφέρονται γύρο από τον ήλιο. ο μοναδικός δορυφόρος της
γης είναι η σελήνη.
3) Μετέωρα: Πολλές φορές κατά τις ευρείες νύχτες παρατηρώντας τον ουρανό
βλέπουμε ένα μικρό αστέρι να διασχίζει τον ουράνιο θόλο διαγράφοντας μια
φωτεινή τροχιά και να εξαφανίζεται κατόπιν. Αυτό δεν είμαι πραγματικό αστέρι
άλλα θραύσματα κοσμικής ύλης τα οποία κινούμενα στο διάστημα με μεγάλη
ταχύτητα εισχωρούν μέσα στην γήινη ατμόσφαιρα και αναφλέγονται, τα μικρά
αυτά σώματα ονομάζονται μετέωρα. Διακρίνονται σε τρις κατηγορίες ανάλογα με
τις διάστασης τους και τον τρόπο εμφάνισης τους . δηλαδή ως διάττοντες αστέρες.
Βολίδες και μετεοριδες
4) Κομήτες: (comets) εμφανίζονται σαν μεγάλα λαμπρά αστέρια που συνοδεύονται
από μικρή φωτεινή ουρά, γνωστός σήμερα είναι ο κομήτης halley διάμεσου της
ουράς του οποίου διήλθε η γη το 1910. Η προέλευση τον κομητών δεν είναι ακόμα
γνωστή
5) Σελίνη:(moon) η σελήνη αποτελεί τον μοναδικό δορυφόρο της γης. Η τιμή της
βαρύτητας της μόλις φτάνει το 1/6 της γήινης σώμα δηλαδή που ζυγίζει στην γη 60
κιλά στην σελήνη θα ζυγίζει μόνο 10 κιλά η σελήνη δεν έχει ατμόσφαιρα με
αποτέλεσμα πάνω από αυτήν να μην δημιουργούνται νέφη η άλλα καιρικά
φαινόμενα. Η θερμοκρασίες στην επιφάνια της την ημέρα είναι πολύ υψηλές (100
βαθμούς + . και την νύχτα πολύ χαμηλές -100 βαθμούς .) λόγο της λήψης της
ατμοσφαίρας επικρατεί απολυτή σιωπή. Η επιφάνια της δεν είναι ομαλή άλλα
παρουσιάζει πλήθος εξάρσεων και κρατήρων
6) Απλανείς:(stars) ονομάζονται τα πολύ απομακρυσμένα και ακίνητα στον χορό
αστέρια. Για να μπορέσει ο άνθρωπος να διακρίνει και να ξεχωρίζει τα στεριά
μεταξύ τους τα κατέταξε σε διαφορές ομάδες οι οποίες ονομάζονται αστερισμοί
στους αστερισμούς δοθήκαν ονόματα που ανήκουν κυρίως σε ζώα και σε
μυθολογικά πρόσωπα. οι διακρίσεις των αστέρων ενός αστερισμού γίνονται με
γράμματα ελληνικού αλφαβήτου. Συνήθως το μικρότερο αστέρι ενός αστερισμού
υποδεικνύετε με το γράμμα α του ελληνικού αλφαβήτου και το άμεσος επόμενο με
το β κλπ. Τα αστέρια που μπορούν να παρατηρηθούν με γυμνό μάτι είναι περίπου 6
έως 6,5 χιλιάδες από τον ναυτιλομενο χρησιμοποιούνται οι λαμπρότεροι από
αυτούς αστέρες οι οποίοι και χαρακτηρίζονται ως ναυτιλιακοί απλανείς
Οι αστρονομικές εφημερίδες παρέχουν κάθε χρόνο και σε καθημερινή βάση
χρήσιμα και απαραίτητα στοιχεία για 57 από τους λαμπρότερους ναυτιλιακούς
απλανείς πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχουν αστέρες ΓΙΓΑΝΤΕΣ και υπεργιγαντες
τεράστιων διαστάσεων άλλα και αστέρες νάνοι που οι διαστάσεις τους είναι
ανάλογες προς τις διαστάσεις του δικού μας ηλίου.
7) Γαλαξίας: Αν σε μια διαυγή και ασέληνη νύχτα στρέψουμε το βλέμμα μας προς τον
έναστρο ουρανό θα παρατηρήσουμε μια λευκή φωτεινή ζώνη να επεκτείνετε σε
ολόκληρο το ορατό τμήμα του ουρανού αυτός είναι ο δικό μας γαλαξίας. Κατά την
ελληνική μυθολογία ο γαλαξίας σχηματιστικέ από το γάλα που χύθηκε κατά τον
θηλασμό του Ηρακλή από την θεά ήρα.
 Μέγεθος ουράνιων σωμάτων
Ο ναυτίλος αξιωματικός ενδιαφέρετε για την λαμπρότητα των αστέρων και όχι για
το φυσικό τους μέγεθος γιατρό ως μέγεθος των αστερίων χαρακτηρίζουμε το
βαθμό λαμπρότητας των ουράνιων σωμάτων όπως αυτά παρατηρούνται από την
γη. Οι 20 λαμπρότεροι απλανείς αστέρες χαρακτηριστήκαν ως αστέρες πρώτου
μεγέθους και οι μόλις ορατοί με γυμνό μάτι έκτου μεγέθους. Σήμερα όταν λεμέ
αστέρα έκτου μεγέθους εννοούμε εκείνων ο οποίος είναι μόλις ορατός με γυμνό
μάτι και πρώτου μεγέθους εκείνον ο οποίος είναι λαμπρότερος κατά 100 φορές
από τον αστέρα έκτου μεγέθους . από τα στοιχεία τον αστρονομικών εφημερίδων
(αλμανακ) προκύπτει ότι ο λαμπρότερος απλανείς είναι ο Σείριος (sirioy) και ο
λαμπρότερος πλανήτης η αφροδιτη ( venus).

Ουράνια σφαίρα

Άξονας του κόσμου π ‘π: ονομάζεται η προέκταση του άξονα της γης Β Ν που συμπίπτει και
με τον άξονα της ουράνιας σφαίρας π ΄π

Ουράνιοι πόλοι ονομάζονται τα δυο διαμετρικά σημεία οπού ο άξονας του κόσμου
συναντάει την ουράνια σφαίρα και τα οποία είναι αντίστοιχα τον γεωγραφικών. Ο
πλησιέστερος προς τον πολικό αστέρα ονομάζεται βόρειος πόλος Π και ο άλλος ο
πλησιέστερος προς τον αστερισμό του σταυρού του νότου νότιος πόλος ΄Π.

Ουράνιος ισημερινός: ονομάζεται ο μέγιστος κύκλος της ουράνιας σφαίρας που είναι
κάθετος στον άξονα του κόσμου.

Κύκλος κλίσεως η αποκλίσεως του αστέρας: η αλλιώς παράλληλος κύκλος ονομάζεται ο

μικρός κύκλος π ΄π που διαγραφεί κάθε αστέρι κατά την φαινομενική περιστροφή της
ουράνιας σφαίρας γύρο από τον άξονα του κόσμου π ΄π από ανατολάς προς δυσμάς.

Ζενίθ και ναδίρ: ονομάζονται τα αντιδιαμετρικα σημεία της ουράνιας σφαίρας οπού η
προέκταση της κατακόρυφου του τόπου τέμνει αυτή.

κατακόρυφος η γραμμή κατακόρυφου: ονομάζεται η κατεύθυνση της βαρύτητας σε κάθε

σημείο της επιφανείας της γης που πραγματοποιείται με το νήμα της στάθμης.

μεσημβρινή γραμμή: ονομάζεται η ευθεία Μ Ο του επιπέδου του ορίζοντα

ωρικος κύκλος: είναι ο μέγιστος κύκλος της ουράνιας σφαίρας που διέρχεται δια των
ουράνιων πόλων Π ΄Π από κάθε ουράνιο σώμα διέρχεται και ένας ωρικος κύκλος.

ουράνιος η αστρονομικός μεσημβρινός του τόπου ονομάζεται ο ωρικος κύκλος που περνά
από το ζενίθ

πολοζενιθιακη απόσταση η αλλιώς συμπλατος ονομάζεται η απόσταση ζενίθ - πόλου και

ισούται με 90 μοίρες μείον - Φ

κάθετος κυλλός ονομάζεται ο μέγιστος κύκλος που διέρχεται από το ζενίθ και το ναδίρ του
παρατηρητή και είναι κάθετος προς τον μαθηματικό ορίζοντα. Κάθε ουράνιο σώμα που
βλέπει ο παρατηρητής στον ουράνιο πόλο έχει και το δικό του κάθετο κύκλο
κύκλος ύψους ονομάζεται ο μικρός κύκλος πάνω στην ουράνια σφαίρα που είναι
παράλληλος προς των ορίζοντα

ορθή φορά ονομάζεται η περιστροφή της γης περί τον άξονα της εκ δυσμάς προς ανατολάς
και είναι η πραγματική κίνηση της γης

αναδρομή φορά ονομάζεται η φαινομενική κίνηση της ουράνιας σφαίρας γύρο από τον
άξονα του κόσμου από ανατολας προς δυσμάς. Αυτή είναι φαινομενική κίνηση διότι λόγο
της μεγάλης ταχύτητας περιστροφής της γης ο παρατηρητής πάνω σε αυτή δεν μπορεί να
αντιληφθεί την δική του κίνηση και σχηματίζει την εντύπωση ότι η ουράνια σφαίρα
περιστρέφεται φαινομενικά κατά αντίθετη φορά και αυτό είναι αποτέλεσμα της
πραγματικής ημερήσιας (σε 24 ώρες ) κίνησης της γης

ωρικη γωνία (hour angle) h a

είναι η γωνία που σχηματίζεται μεταξύ του ουράνιου μεσημβρινού του τόπου και του
ωρικου κύκλου του αστέρα, ο ουράνιος μεσημβρινός του τόπου είναι φαινομενικά ακίνητος
αντίθετα ο ωρικος κύκλος του αστεριού συνεχώς μεταβάλει την θέση του σε σχέση με τον
ακίνητο μεσημβρινό του τόπου ακολουθώντας την προς δυσμάς φαινόμενή περιστροφή της
ουράνιας σφαίρας μετριέται πάντοτε σε τόξο ισημερινού με αρχή μέτρησης ορισμένο
μεσημβρινό της γης προς την κατεύθυνση του ωρικου κύκλου του αστεριού από 0 έως 360
μοίρες. όταν η ωρικη γωνία ( h a ) λαμβάνεται με αρχή μέτρησης τον μεσημβρινό του τόπου
ονομάζεται τοπική ωρικη γωνία ( local hour angle – lha) όταν όμως η ωρικη γωνία
λαμβάνεται με αρχή μέτρησης τον μεσημβρινό του Greenwich ονομάζεται ωρικη γωνία
Greenwich (gha)

εκλειπτική

το επίπεδο της φαινόμενης περιφοράς του ηλίου γύρο από την γη τέμνει την ουράνια
σφαίρα κατά μέγιστο κύκλο Ε Κ η κάθετη σε αυτή διάμετρος της ουράνιας σφαίρας Χ Ψ
καλείται άξονας της εκλειπτικής, στην φαινόμενη περιφορά του ο ήλιος θεωρείται για τους
επίγειους παρατηρητές ότι κινητέ επι της εκλειπτικής κατά την ορθή φορά σε διάστημα
ενός έτους. Τα επίπεδα του ουράνιου ισημερινού και της εκλειπτικής τέμνονται κατά την
διάμετρο άριες τονουμενο η οποία ονομάζεται γραμμή των ισημερινών και τα σημεία άριες
και άριες τονουμενο ισημερινά σημεία η σημεία των τροπών το τάνκερ ονομάζεται αέρινο
σημείο γιατί όταν ο ήλιος βρεθεί εκεί στης 21 Μάρτιου τρέπεται προς βορινές κλήσεις η
αποκλίσεις και έχουμε την αρχή της άνοιξης ενώ όταν ο ήλιος βρεθεί στο σημείο άριες
τονωμένο που αυτό ονομάζεται φθινοπωρινό σημείο ο ήλιος τρέπετε προς νότιες κλίσης η
αποκλίσεις στις 23 Σεπτέμβριου οπού έχουμε ισημερία και την έναρξη του φθινοπώρου.

Ουράνιες συντεταγμένες

Για να προσδιορίσουμε τις θέσης των ουράνιων σωμάτων πάνω στην ουράνια σφαίρα
χρησιμοποιούνται οι ουράνιες συντεταγμένες αυτές διακρίνονται σε 2 συστήματα

1) Στο σύστημα των ισημερινών συντεταγμένων που έχει σαν βάση των ισημερινό
2) Στο σύστημα τον οριζοντίων συντεταγμένων που έχει σαν βάση των ορίζοντα

Ισημερινές συντεταγμένες
Οι ισημερινές συντεταγμένες είναι αντίστοιχες προς τις γεωγραφικές συντεταγμένες
πάνω στην γη. Η θέση ενός ουράνιου σώματος πάνω στην ουράνια σφαίρα καθορίζεται
ακριβός όπως η θέση ενός τόπου πάνω στην γη με βάση τον ισημερινό. Από τις δυο
αυτές συντεταγμένες η πρώτη ονομάζεται κλήση η απόκλιση (declination) και
συμβολίζεται με το γράμμα (δ) η απόκλιση που είναι αντίστοιχη του γήινου
γεωγραφικού πλάτους είναι το τόξο του ωρικου κύκλου του αστέρα από τον ουράνιο
ισημερινό μέχρι τον αστέρα, μετριέται από 0 έως 90 μοίρες και χαρακτηρίζεται με την
επωνυμία Β η Ν ( North or south) το συμπλήρωμα της κλήσης ονομάζεται πολική
απόσταση και συμβολίζεται με το αγγλικό κεφαλαίο γράμμα (P) έτσι έχουμε την βασική
σχέση( P = 90 μοίρες + - δ ) (+ όταν - και δ ετερώνυμα. - όταν - και δ ομώνυμα ).

Η δεύτερη από της ισημερινές συντεταγμένες ονομάζεται αστρική ωρικη γωνία (sha) *
είναι το τόξο άριες - Α του ουράνιου ισημερινού από το αέρινο ισημερινό σημείο άριες
μέχρι τον ωρικο κύκλο του αστέρα μετρητέ ολοκυκλικα από 0 έως 360 μοίρες και κατά
την αναδρομή φορά. σημειώνεται ότι το αέρινο ισημερινό σημείο άριες είναι το ένα
από τα δυο σημεία της τομής των επίπεδων του ουράνιου ισημερινού και της
εκλειπτικής το συμπλήρωμα της (sha) δηλαδή το υπόλοιπο των 360 μοιρών τόξο (aries
sia) αλλά μετρούμενο με την ορθή φορά ονομάζεται ορθή αναφορά (RIGHT ASCENSION
– R A ) είναι δ sha * + R A * = 360 μοίρες.

Οριζόντιες συντεταγμένες

το σύστημα των οριζοντίων συντεταγμένων έχει σαν βάση του τον ορίζοντα η πρώτη
από της οριζόντιες συντεταγμένες είναι το αληθές ύψος του ουράνιου σώματος και
συμβολίζεται Ηλ (true altitude) αυτό είναι το τόξο του κάθετου κύκλου του αστέρα από
το μαθηματικό ορίζοντα μέχρι τον αστέρα αυτό μετριέται από 0 έως 90 μοίρες. Το
συμπλήρωμα του ύψους καλείτε ζενιθιακη απόσταση και συμβολίζεται ως Ζα είναι δ ΖΑ
+ ΖΑ = 90 ΜΟΙΡΕΣ Η Ζα = 90 μοιρες - Ηλ η Ηλ = 90 μοίρες + Ζλ. Η δεύτερη από τις
οριζόντιες συντεταγμένες είναι το αληθές αζιμουθ (azimuth) και συμβολίζεται ως Αβ η
ως Αζλ αυτό αποτελεί τόξο του μαθηματικού ορίζοντα από το βορρά έως τον κάθετο
κύκλο του αστέρα το αζιμουθ των ουράνιων σωμάτων αποτελεί την αντίστοιχη
διόπτευση των γήινων αντικείμενων. Το αζιμουθ μετριέται ολοκυκλικα από 0 έως 360
μοίρες, ημικυκλικά και τεταρτοκυκλικά. Το συμπλήρωμα της τεταρτοκυκλικής τιμής του
αζιμουθ ονομάζεται εύρος ( amplitude) αλλά αρχή μέτρησης έχει ο απηλιώτης η ο
ζέφυρος και εν συνέχεια ο πόλος η αν έχουμε τεταρτοκυκλικό αζιμουθ νότος 80 προς
ανατολή το εύρος θα είναι α10 προς νότο η μοναδικές συντεταγμένες των ουράνιων
σωμάτων που μπορούν να παρατηρηθούν και να προσδιοριστούν από τον ναυτιλομενο
είναι το ύψος με τον εξάντα και το αζιμουθ με την δίοπτρα.
 έξαρμα του πόλου

το ύψος του πόλου Μ

Π (σχήμα 4)
χαρακτηρίζεται ως
έξαρμα του πόλου
υπερ τον οριζοντα
απο το σχήμα είναι
φανερό ότι τα τόξα Μ
Π και Ζ Σ είναι ίσα
γιατί οι αντίστοιχες
γωνίες τους έχουν τις
πλευρές τους κάθετες
από αυτό λοιπόν
συμπεραίνουμε ότι το
έξαρμα του πόλου
υπερ τον οριζοντα
ισουτε με το πλατος
του παρατηρητή κατά συνέπια στο βόριο ημισφαίριο με την μέτρηση του ύψους του
πολικού αστέρα βρίσκουμε το πλάτος μας.

Φαινόμενη κίνηση ουράνιας σφαίρας

Όπως είπαμε για παρατηρητή που βρίσκεται πάνω στην γη η ουράνια σφαίρα φαίνεται να
περιστρέφεται από ανατολας προς δυσμάς (αναδρομή φορά) σε ένα 24ωρο για αυτό και
ονομάζεται φαινόμενη ημερήσια κίνηση τα αποτελέσματα της κίνησης αυτής που δεν είναι
πραγματική αλλά φαινομενική προκαλούν τις συνθήκες φωτισμού και ορατότητας των
ουράνιων σωμάτων που παρουσιάζουν ιδιαίτερη σημασία για τον ναυτιλομενο.

Ανατολή και δύσης, διακρίνουμε 1 την αληθή και 2 την φαινόμενη ανατολή και δύση των
ουράνιων σωμάτων
 1) Η πραγματική η αληθής ανατολή και δύση των ουράνιων σωμάτων
πραγματοποιείτε την στιγμή ακριβός που το κέντρο τους βρίσκετε επάνω στον
μαθηματικό ορίζοντα όταν δηλαδή το άστρο έχει Η Λ = 0 μοίρες η ΖΑ 90. Στο
σημείο Α που οι αστέρες αρχίζουν να γίνονται ορατοί ανατέλλουν και στο σημείο δ
που εξαφανίζονται από τον ορίζοντα δύουν. Από την ανατολή μέχρι την δύση τους
διανύουν το ημερινό όπως λεμέ τόξο του κύκλου αποκλίσεως τους ( Α Μ Δ ) ΕΝΩ
από την δύση τους μέχρι την ανατολή ( που βρίσκονται κάτω από τον ορίζοντα )
διανύουν τον νυχτερινό τόξο τους( Δ ΄Μ Α)
2) Φαινόμενη ανατολή και δύση. Όπως γνωρίζουμε οι οπτικές ακτίνες των ουράνιων
σωμάτων δεν φτάνουν απευθείας στην επιφάνια της γης. Διέρχονται από
αραιότερα σε συνεχώς πυκνότερα ατμοσφαιρικά στρώματα με αποτέλεσμα το
φαινόμενο αυτό που είναι γνωστό ως αστρονομική διάθλαση R ( astronomical
refraction) να προκαλεί τον παρατηρητή ανύψωση των ουράνιου σωμάτων από την
πραγματική τους θέση στην φαινόμενη. Η μέση τιμή της αστρονομικής διάθλασης
γύρο από τον ορίζοντα οπού είναι και η μεγαλύτερη τιμή της είναι 34 πρώτα
περίπου. Αποτέλεσμα τα ουράνια σώματα να τα βλέπουμε να ανατέλλουν πριν την
αληθή ανατολή και να δύουν μετρά την αληθή δύση. Την ακριβή ώρα της αληθούς
ανατολής και δύσης των ουράνιων σωμάτων μπορούμε να την προσδιορίσουμε
επακριβώς. Αντίθετα η φαινόμενη ανατολή και δύση εξαρτάται από την τιμή της
αστρονομικής διάθλασης και το ύψος του παρατηρητή. Η φαινόμενη ανατολή και
δύση των πλανητών και απλανών αστέρων μικρή αξία έχουν για τον ναυτιλομενο σε
αντίθεση με τον ήλιο οπού τον ενδιαφέρει άμεσα γιατί τα όρια έναρξης και λήξης
της ημέρας κα της νύχτας συνδέονται με της αστρονομικές παρατήρησης στην
γέφυρα. Οι ώρες ανατολής και δύσης του ηλίου και της σελήνης δίνονται από της
αστρονομικές εφημερίδες (αλμανακ) με τα στοιχεία sunrice sunset moonrise kai
moonset. Κατά την φαινόμενη ανατολή ηλίου το επάνω χείλος του δίσκου του
εφάπτεται στον ορίζοντα ενώ το κέντρο του βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα κατά
16 πρώτα. Από αυτό βγαίνει το συμπέρασμα ότι η αληθής ανατολή του ηλίου
πραγματοποιείτε όταν το κάτω χείλος του φαινομένου ηλίου βρίσκεται κατά τα 2/3
περίπου της φαινόμενης διαμέτρου του πάνω από τον αρπίζονται η φαινόμενη και
αληθής ανατολή και δύση της σελήνης διαφέρουν μόνο κατά 10 πρώτα και
μπορούμε να θεωρούμε ότι ταυτίζονται.

Μεσημβρινές διαβάσεις

Όταν διαγράφουν τους κύκλους κλίσεως τους τα αστέρια (όλα τα ουράνια σώματα)
διέρχονται δυο φορές το 24ωρο από το μεσημβρινό του παρατηρητή η του τόπου δηλαδή
από τα σημεία Μ ΄Μ η διέλευση αυτή από τον μεσημβρινό του τόπου αποτελεί την
μεσημβρινή διάβαση του αστέρα. Από τις 2 αυτές διαβάσεις εκείνη που πραγματοποιείται
στο σημείο Μ ονομάζεται άνω η πάνω μεσημβρινή διάβαση Α.ΜΔ (apper transit) και η άλλη
στο σημείο ΄Μ ονομάζεται κάτω μεσημβρινή διάβαση Κ.ΜΔ (lower transit) είναι φανερό
από το σχήμα ότι το αστέρι έχει το μέγιστο ύψος του κατά την άνω μεσημβρινή διάβαση
και το ελάχιστο κατά την κάτω μεσημβρινή διάβαση. Κατά την στιγμή της Α.ΜΔ ενός
ουράνιου σώματος παρατηρούμε τα εξής

1) Η ωρικη γωνία.
2) Το αστέρι έχει το μέγιστο ΗΛ και συνεπώς την ελάχιστη ΖΑ.
 3) Το αστέρι διοπτεύετέ προς βορρά η νότο ακριβός.
4) Κατά την στιγμή της Κ.ΜΔ ενός ουράνιου σώματος παρατηρούμε ωρικη γωνία 180
μοίρες, ΗΛ ελάχιστο και ΖΑ μέγιστο και αζιμουθ προς βορρά η νότο ακριβός

ΛΥΚΑΒΙΕΣ ΚΑΙ ΛΥΚΟΦΩΣ

Λυκαυγές (morning twilight) χαρακτηρίζεται η χρονική περίοδος από την διάλυση του
σκότους έως την ανατολή του ηλίου, με τον όρο λυκόφως (evening twilight) χαρακτηρίζεται
η χρονική περίοδος από την δύση του ηλίου έως την έλευση του πλήρους σκότους. Εν
συντομία μπορούμε να πούμε ότι λυκαυγές και λυκόφως είναι το διάχυτο φως της
ατμοσφαίρας το πριν την ανατολή του ηλίου (λυκαυγές) και το μετά της δύση του ηλίου
(λυκόφως) . το λυκαυγές και το λυκόφως είναι χρονική περίοδος που ενδιαφέρει τον
ναυτιλομενο γιατί μόνο κατά την διάρκεια αυτής είναι δυνατή η παρατήρηση τόσο των
αστέρων με τον εξάντα όσο και της γραμμής του ορίζοντα για την επίλυση των
προβλημάτων της ναυτιλίας και την εύρεση των ευθέως θέσεως. η λήξη όλων τον λυκαυγων
ταυτίζεται με την ώρα της ανατολής του ηλίου ενώ η έναρξη όλων τον λυκοφωτων
ταυτίζεται με την ώρα δύσης του ηλίου. Διακρίνουμε τρις κατηγορίες λυκαυγους και
λυκόφως ανάλογα με το αρνητικό ύψος του ηλίου.

1) Πολιτικό λυκαυγες και λυκόφως είναι όταν το κέντρο του ηλίου είναι 6 μοίρες κάτω
από τον ορίζοντα, διακρίνονται οι αστέρες πρώτου μεγέθους και οι καθημερινές
απασχολήσεις γίνονται χωρίς την ανάγκη τεχνητού φωτισμού.
2) Ναυτικό λυκαυγές και λυκόφως είναι όταν το κέντρο του ηλίου είναι 12 μοίρες
κάτω από τον ορίζοντα. οι αστέρες πρώτου μεγέθους είναι ορατοί με γυμνό μάτι
οπότε μπορούν να παρατηρηθούν με των εξάντα και την δίοπτρα.
3) Αστρονομικό λυκαυγές και λυκόφως είναι όταν το κέντρο του ηλίου είναι 18 μοίρες
κάτω από τον ορίζοντα το αστρονομικό λυκαυγές και λυκόφως δεν ενδιαφέρει τον
ναυτιλομενο και για αυτό τον λόγο δεν δίδονται στοιχεία του στις αστρονομικές
εφημερίδες.

Αν θέλουμε να βρούμε την διάρκεια του λυκαυγούς διαβάζουμε την ώρα έναρξης του
πολιτικού(civil) η του ναυτικού (naghtical) συμφώνα με την ημερομηνία μας από το
αλμανακ και σαν λήξη του περνούμε την ώρα του sunrise η διαφορά τους θα μας δώσει την
διάρκεια, για την διάρκεια του λυκόφωτος περνούμε σαν ώρα έναρξης του (civil or naut)
την ώρα δύσης του ηλίου (sunset) και σαν λήξη του την ώρα που αναφέρουν οι
αστρονομικές εφημερίδες στην στήλη (twilight) η διαφορά τους θα μας δώσει την διάρκεια
του λυκόφως.

Σημείωση: λυκαυγές και λυκόφως αναφέρονται στο αλμανακ με μια κοινή ονομασία ως
twilight. Πλην όμως αν η στήλη twilight είναι παράπλευρος της στήλης του sunrise εννοείτε
ότι πρόκειται για λυκαυγές ενώ αν είναι παράπλευρος της στήλης του sunset εννοείτε για
λυκόφως
 είδη αστέρων

διακρίνουμε 3 είδη αστέρων

1)αειφανείς αστέρες: χαρακτηρίζονται οι αστέρες που παραμένουν καθ όλη την διάρκεια
του 24ωρου πάνω από τον ορίζοντα, οι κύκλοι αποκλίσεως τους δεν τον τέμνουν και οι άνω
και οι κάτω μεσημβρινή τους διάβαση είναι ορατή συνεπώς για να είναι ένας αστέρας
αειφανείς πρέπει να έχει κλήση ομώνυμη με το πλάτος και επίσης η κλήση να είναι
μεγαλύτερη από 90 μοίρες – φ.

2) αφανείς αστέρες :χαρακτηρίζονται οι αστέρες που παραμένουν καθ όλη την διάρκεια του
24ωρου κάτω από τον ορίζοντα, δηλαδή οι κύκλοι κλήσεως η αποκλίσεως τους δεν τον
τέμνουν και καμία από τις μεσημβρινές τους διαβάσεις δεν είναι ορατή, συνεπώς για να
είναι ένας αστέρας αφανείς πρέπει να έχει κλήση ετερώνυμη με το πλάτος και επίσης η
κλήση να είναι μεγαλύτερη από 90 μοίρες – Φ.

3) ανφιφανεις αστέρες : χαρακτηρίζονται οι αστέρες που παρουσιάζουν Και ημερινό και

νυχτερινό τόξο, για να είναι ένας αστέρας αμφιφανεις θα πρέπει να έχει κλήση ετερώνυμη
η ομώνυμη με το πλάτος και επίσης η κλήση να είναι μικρότερη από 90 μοίρες – Φ, από
τους αμφιφανεις αστέρες αυτοί που έχουν κλήση ομώνυμη προς το πλάτος θα
παρουσιάσουν ημερινό τόξο μεγαλύτερο από το νυχτερινό, αντίθετα οι αστέρες που έχουν
κλήση ετερώνυμη προς το πλάτος θα έχουν νυχτερινό τόξο μεγαλύτερο από το ημερινό.