ZEIN DA TEKNOLOGIAREN GARRANTZIA HISTORIAN?

Teknologia funtsezko faktorea izan da gizateriaren historian. Elikagaiak

ehizatzeko eta biltzeko harrizko tresnak erabili zituzten lehen gizakietatik hasi eta
berehalako konputazioaren eta komunikazioaren aro modernora arte, teknologiak
funtsezko zeregina izan du gizartearen bilakaeran.
Determinismo teknologikoa pentsamendu historiografikoa da, eta teknologia
giza eboluzioan funtsezko faktorea dela defendatzen du. Korronte horren arabera,
aurrerapen teknologikoak dira aldaketa sozial, ekonomiko eta kulturalen eragile
nagusiak gizateriaren historian zehar.
Determinismo teknologikoaren teoria ez da soilik teknologiak asmatzera
bideratzen, horiek nola erabiltzen eta zabaltzen diren aztertzen du baita ere. Teoria
horren arabera, teknologia indar askatzailea zein zapaltzailea izan daiteke, eta
teknologia erabiltzeak eta zabaltzeak ondorio positiboak edo negatiboak izan ditzake
gizartean eta kulturan.

Jarraian, determinismo teknologikoaren tesi garrantzitsuenetako batzuk

azalduko ditugu:
1. Teknologia faktore erabakigarria da gizartearen eta kulturaren bilakaeran:
determinismo teknologikoaren arabera, teknologia da aldaketa soziala eta kulturala
bultzatzen duen faktore nagusia. Berrikuntza teknologikoak dira gizarteen bilakaera
bultzatzen duten motorrak, eta horiek kulturan eta gizartean duten eragina oso
esanguratsua da.
2. Teknologiak eragina du giza bizitzaren alderdi askotan: Determinismo
teknologikoaren arabera, teknologiak eragina du giza bizitzaren alderdi askotan, hala
nola ekonomian, politikan, kulturan eta ingurumenean. Adibidez, teknologiaren
erabilerak aldatu egin du pertsonek lan egiteko, harremanak izateko, ikasteko eta ondo
pasatzeko duten modua.
3. Teknologiak eragin zuzena du pertsonek pentsatzen eta jokatzen duten
moduan: determinismo teknologikoak iradokitzen du berrikuntza teknologikoek eragin
zuzena dutela pertsonek pentsatzen eta jokatzen duten moduan. Teknologiak alda
dezake pertsonek mundua hautemateko duten modua eta munduarekin duten
harremana.
4. Teknologia indar askatzailea zein zapaltzailea izan daiteke: determinismo
teknologikoak onartzen du teknologia indar askatzailea zein zapaltzailea izan daitekeela.
Alde batetik, teknologiak aukera eta adierazpide berriak eman diezazkieke pertsonei,
eta, bestetik, pertsonak kontrolatzeko eta zapaltzeko erabil daiteke.
5. Teknologiak bere barne-logika propioa du: Determinismo teknologikoak ere
teknologiak bere barne-logika propioa duela dio, bere garapena eta bilakaera zehazten
dituena. Horrek esan nahi du teknologia ez dela soilik behar sozial edo kulturalen
emaitza, baizik eta bere barne-logikaren bidez ere garatzen dela.

Nahiz eta batzuek determinismo teknologikoa kritikatu duten bere ikuspegi

sinplista eta deterministagatik, teknologia ulertzeko moduan duen eragina eta
gizartean eta kulturan duen eragina esanguratsua da oraindik ere. Teoria horrek
teknologiak gure eguneroko bizitzan duen eraginari buruz hausnartzera gonbidatzen
gaitu, baita teknologia gure bizitzak eta, oro har, gizartea hobetzeko nola erabil
daitekeen aztertzera ere.

Hauek dira determinismo teknologikoaren egile nabarmenetako batzuk:

1. Lewis Mumford: Historialari estatubatuar hau determinismo teknologikoaren
teoria planteatu zuen lehenetarikoa izan zen. "Teknika eta zibilizazioa" (1934) lanean,
Mumfordek argudiatzen du teknologia izan dela faktore nagusia giza eboluzioan, eta
eragina izan duela kulturaren, politikaren eta ekonomiaren garapenean.
2. Arnold Toynbee: Historialari britainiar hau determinismo teknologikoaren
defendatzailea ere izan da. "Historiaren azterketa" (1934-1961) lanean, Toynbeek
argudiatzen du teknologia funtsezko faktorea dela zibilizazioen bilakaeran, eta eragina
izan duela historian zehar gizarteen sorreran eta erorketan.
3. Karl Marx: Marxen pentsamendua determinismo teknologikoaren modutzat
ere har daiteke. Marxek zioen ekoizpen-indarren garapena, hau da, teknologia, faktore
nagusia dela gizarte- eta ekonomia-harremanen garapenean. Marxen arabera,
kapitalismoa berrikuntza teknologikoei esker sortu zen, eta azkenean automatizazioak
eta teknologia aurreratuak gainditu zuten.