Hukuka Giriş

Dr. Yakup Gökhan DOĞRAMACI

Hukukçu - Hekim - Sağlık Hukuku Uzmanı
 Din

Ahlak
Toplumsal Düzen
Kuralları
Görgü

Hukuk
Hukuk
Birey, toplum ve devletin
hareketlerini, birbirleriyle olan
ilişkilerini;

kamu gücüyle desteklenen

normlarla düzenleyen

normatif bir bilimdir.

 Hukuku diğer toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler,
gelenekler ve dinlerden ayıran özellik, devlet tarafından güvenceye
alınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır.

Genellik: Sadece belli bir kimseye değil, aynı durumda bulunan tüm
kişilere uygulanmasıdır. Hukuk Kuralları herkes için geçerlidir. Ancak
istisnalar bulunabilir.

Hukuk Soyutluk: Hukuk kuralının belli ve tek bir olaya değil aynı özelliği
Kuralları gösteren tüm olaylara uygulanmasıdır.

Süreklilik: Bir hukuk kuralının yürürlükte kaldığı süre boyunca uygulanmasıdır.

(değiştirilemezlik anlamına gelmez. Çünkü her zaman için değiştirilebilir, hatta
kaldırılabilir.) İstisnai olarak bazı kanunların süreklilik niteliği yoktur.

Bağlayıcılık: Hukuk kurallarına uyulması gerektiği anlamına gelir.

 Hukuk Tanımları
• Pozitif Hukuk
Yürürlükte olan hukuk • Doğal (Tabi) Hukuk
Mevzu hukuk (mevzuat) ile yazılı olmayan örf Olması gereken, ideal hukuk
ve adet hukukundan meydana gelir.
• Hukuk «Bilimi»
• Mevzu Hukuk (Mevzuat) Pozitif hukuk kurallarının bilimsel yöntemlerle
Yetkili makamlar tarafından konulmuş yazılı tespit edilip incelenerek sistemli bir biçimde
hukuk kuralları açıklandığı disiplin
• Maddi Hukuk • Dogmatik Hukuk
Toplumsal ilişkilerin esasını düzenleyen, Tarihsel kökeni olan, eleştirilemeyen.
kişilerin haklarını tanıyıp yükümlülüklerini Örneğin dinsel hukuk
belirleyen hukuk kuralları
• Hukuk felsefesi
• Usul Hukuku Hukukun kaynağı, hukuk kavramı, adalete
Hakların hangi yol ve yöntemlerle elde uygun hukukun nasıl olması gerektiği gibi
edileceğini, yükümlülüklerin nasıl yerine konular
getirileceğini gösteren hukuksal yollar
Hukukun Kaynakları
Maddi Kaynak
• Hukuk kurallarının kaynağını belirtmektedir.
• Hukuk kurallarının oluşmasına neden olan her türlü toplumsal ve fikri veri
Şekli Kaynak
• Ortaya çıkarken aldıkları biçim
• Pozitif hukuk

Yazılı Kaynak
• Anayasa, Kanun, KHK, Cb. Kararnamesi, Tüzük, Yönetmelik, Düzenleyici işlemler
Yazısız Kaynak
• Örf, adet
Şekli Kaynak

• Asli (bağlayıcı)
• Mevcut ve uygulanması zorunlu hukuk kuralları
• Yardımcı
• Bilimsel eserler (bilimsel görüşler-doktrin),
• Mahkeme içtihatları ve
• Mukayeseli hukuk
Hukukun Amaçları

Toplum Yaşamını Toplum Gereksinimlerini Adaleti Gerçekleştirme

Düzenleme Karşılama
 Hukuk Sistemleri
Kıta (Kara, Roma) Avrupası Hukuku
• Roma hukukuna dayalı
• Özel hukuk–kamu hukuku ayrımı var
• Yazılılık esas olduğundan içtihat hukuku,
yardımcı kaynak
Anglo Sakson (Common Law) Hukuku
• 1066 Norman istilası, gezici yargıçlar
• Özel hukuk – Kamu hukuku ayrımı yok
• İçtihat hukuku esas
• İslam Hukuku
• Sosyalist Hukuk
Kamu Hukuku
Devlet ve vatandaşlar veya devletin kendi kurumları arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk alanı
Ceza hukuku da, ceza verme yetkisi sadece devlete ait olduğundan kamu hukuku alanına girer.
• Hukuki bir uyuşmazlık kamunun çıkarlarını ilgilendiriyorsa
• Hukuksal çatışma, devlet erkinin kullanılmasından kaynaklanıyorsa

Anayasa hukuku
İdare hukuku
Ceza hukuku
Yargılama hukuku
İcra-iflas hukuku
Devletler genel hukuku
Vergi hukuku
Özel Hukuk
Eşit haklara sahip kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kuralları

• Taraflar arasında ilişki ast-üst yerine eşitlik ilkesi

• Devletin müdahalesi: düzenleyici kurallar ve yaptırım
• Temel ilke sınırlama değil serbestlik ilkesi
• Hukuk düzeninin sağladığı yetkiler hak
• Hakkın dürüstlük kuralı içerisinde kullanılması gerekir.
• Hakkın kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz…
Konusu Sahibi
Kişi Gerçek

Eşya Tüzel

HUKUK
Hakkın Öznesi: Kişi

• Gerçek Kişiler
Kişilik, sağ ve tam doğmakla başlar ve ölümle sona erer
• Tüzel Kişiler (dernek, vakıf, bakanlıklar vb)

Hak ehliyeti
Hak sahibi olabilme ve borç altına girebilme iktidarı
Hak ehliyeti, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlar
Eşitlik ilkesi
Her insanın hak ehliyeti vardır
Hak Ehliyeti

Hak sahibi olabilme ve borç altına girebilme iktidarı

• Sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlar
• Her insanın hak ehliyeti vardır
• Tüzel kişilerde, kuruldukları an başlar
• Eşitlik ilkesi
Fiil Ehliyeti

Kişinin kendi fiilleriyle hak edinebilme ve borç altına girebilmesi

Ayırt etme gücü bulunmak
Yaş küçüklüğü veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer
sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmamak
Ergin olmak
• 18 yaşın doldurulması
• Evlenme, (17 yaş yasal temsilci veya hakim izni, 16 yaş hakim izni)
• 15 yaşını doldurunca mahkeme kararıyla
• Çocuk: Ergin bile sayılsa 18 yaşını doldurmayan
Kısıtlı olmamak
 Fiil Ehliyetine Göre Kişiler

Tam ehliyetliler Tüm koşullara sahip

• Ayırt etme gücü olan, ergin olan ve kısıtlı olmayan bütün gerçek kişiler

Sınırlı ehliyetliler Tam ehliyetli ancak ehliyeti sınırlanmış

• Yasal danışman atanmış kişiler

Sınırlı ehliyetsizler Ayırt etme gücüne sahip küçük ve kısıtlı

• Ergin olmayanlar yasal temsilcilerinin rızası olmadan borç altına giremezler

Tam ehliyetsizler Fiil ehliyeti hiç olmayan kişiler

• Ayırt etme gücünden yoksunluk

• İşlemleri kesin hükümsüz. Yasal temsilci yapmalı
Yaptırım Türleri
• Ceza
• Cebri icra
• Tazminat
• Geçersizlik
• İptal
Ceza

Suçun işlenmesi önlemek, suç işlenmesiyle bozulan toplumsal

düzeni kurmak ve suçluyu ıslah etmek
• Adli Para Cezası
• Hapis Cezası
• Belirli haklardan mahrumiyet

• Disiplin Cezası
Belli statülerde bulunan kişilere uygulanabilen yaptırım
Cebri İcra
Bir borç ilişkisinde borcunu kendi rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun
devlet gücü aracılığıyla bu borcunu yerine getirmesinin sağlanması

• Borcunu ödemeyen kiracının tahliyesi

• Boşanma davasının sonucu çocuğu teslim etmeme
• Borçlandığı parayı süresi içinde vermeme

İlamsız X İlamlı
(mahkeme kararı)

İcra dairesi önce ihtar, sonra cebri icra

Tazminat
Hukuka aykırılık oluşturan kusurlu bir davranış
sonucu başkasına verilen zararın ödettirilmesi
• Maddi
Aynen, Nakden
• Manevi
Nakden, özür dileme vb
 Geçersizlik
Hukuka aykırı şekilde işleme uygulanan yaptırım, hükümsüzlük
Bir işlemin kanunun aradığı koşullara uyulmadan yapılması

İptal
Hukuk kurallarına aykırı idari işlemin yargı organlarınca kaldırılması
Soru ve Katkı?

Teşekkürler

ygdogramaci@yahoo.com