DNA’NIN

EŞLENME
MEKANİZMASI

Seda Hoca Biyoloji

DNA REPLİKASYONU (DNA’NIN KENDİNİ EŞLEMESİ)

Sağlıklı hücreler bölündüğü zaman kalıtsal özelliklerin hiçbir

değişikliğe uğramadan yavru hücrelere eşit şekilde aktarılması
gerekir.
¾ DNA’nın eşlenerek bir kopyasını oluşturmasına
………................................. adı verilir.
¾ Hücrede DNA, kendisini yarı korunumlu olarak eşler.
¾ İki zincirli sarmal DNA’nın her bir ipliğinin kalıp görevi yaparak
kendine eş yeni bir DNA ipliği oluşturmasına yarı korunumlu
eşlenme denir.
¾ Yeni oluşan DNA molekülleri, ana
DNA’nın bir zincirini taşır .

www.youtube.com/sedahocabiyoloji
 GENETİK MATERYALİN ORGANİZASYONU
SORULARDA
ÇIKAR
¾ DNA interfazda kromatin
halindedir.
¾ Kromozomlar en net .................... kromozom
safhasında görülür.
kromotin
¾ Karakterlerin ortaya çıkmasını Histon
sağlayan anlamlı şifrelere Gen
...................... denir.

Kromozom ® DNA ® Gen ® Nükleotit

(KeDi GeNi) Nükleotit

Kromozom = DNA + Histon proteini

Seda Hoca Biyoloji

¾ Genler kendilerini kopyalayabilir. DNA üzer

inde
bulunan g
¾ Kopyalama sayesinde genler enlerin
ürünleri
protein,
başka hücrelere aktarılabilir. mRNA, tR
NA ve
rRNA'dır.
¾ Genlerin her hangi bir sebeple
değişiklige uğramasına ............................
denir.
¾ DNA eşleşmesi sırasında meydana gelen hatalar
mutasyona sebep olabilir.
¾ Genler birkaç bin nükletitten oluşabileceği gibi
milyonlarca nükleotitten de meydana gelebilir.

www.youtube.com/sedahocabiyoloji
 DNA REPLİKASYONU

¾ DNA eşlenmesi interfaz evresinde gerçekleşir.

¾ DNA kendini ............... korunumlu olarak eşler.
¾ Hem prokaryot hem de ökaryot hücrelerde
replikasyonun gerçekleşme şekli aynıdır.
¾ Replikasyon sürecini
başlatan olay, replikasyon
başlangıç noktalarının
(replikasyon orjinlerinin)
belirlenmesidir.

Seda Hoca Biyoloji

Replikasyon orjini, replikasyonun başlangıç noktasıdır

¾ Başlangıç noktasından iki zincir ters yönde ayrılmaya

başladığında kromozom vüzerinde replikasyon çatalı adı
verilen bir yapı ortaya çıkar. Replikasyon çatalı, önce orjin
noktasında meydana gelir ve replikasyon devam ettikçe ilerler.

SORU
DNA’nın kendini eşleyebilmesi için
GELİR
¾ dört çeşit deoksiribonükleotit,
¾ DNA polimeraz,
¾ DNA ligaz,
¾ helikaz enzimleri,
¾ kalıp görevi görecek DNA,
¾ DNA polimeraz aktivitesi için de Mg iyonları
gereklidir.

www.youtube.com/sedahocabiyoloji
 Meselson ve Stahl Çalışmaları

DNA’nın yarı korunumlu olarak eşlenmesini kanıtlayan deneyler,

Matthew Meselson (Methiv Meselsın) ve Franklin Stahl (Franklin
Sıtal) tarafından 1958 yılında yapılmıştır.
Takip Et

1 2 3
14 15 14 15 14 15 14 14 14 14 14 15
N N N N N N N N N N N N
15 15
N N

normal azotlu
14 14
DNA ( N N)

melez azotlu
ağır azotlu 14 15
N N'li melez azotlu DNA
15 15 15 14
DNA ( N N) DNA'lar ( N N)
1. Nesli

Seda Hoca Biyoloji

ÇİZEREK ÇÖZ
15 15 14
Ağır DNA( N N) molekülü sadece normal azotlu ( N)
nükleotitlerin bulunduğu ortamda üç kez eşlenerek yeni DNA
moleküllerini oluşturuyor.
14 14
Bu eşleşmelerin sonucunda oluşan normal azotlu DNA ( N N)
molekül oranı % kaçtır?

www.youtube.com/sedahocabiyoloji
 SORU
Ağır azota sahip bir bakteri
DNA'sı 2 kez normal azotlu
bir kez ağır azotlu ortamda
eşlenirse bakterilerin % kaçı
melez olur?
SORU
Normal azotlu bir bakteri DNA'sı
8 kez ağır azotlu ortamda
eşlenirse kaç tane melez DNA
oluşur?

Seda Hoca Biyoloji

PROKARYOTLARDA DNA REPLİKASYONU

¾ DNA halkasal olduğu için replikasyon orjini bir tanedir.

¾ İki yönde devam eder.
Yeni iplik
Replikasyon
Replikasyon Eski iplik
sonlanması
orjini Replikasyon
çatalları

Replikasyon orjini = Replikasyonun başlangıç noktası

www.youtube.com/sedahocabiyoloji
 ÖKARYOTLARDA DNA REPLİKASYONU

¾ DNA doğrusaldır.
¾ Birden fazla replikasyon orjini bulunur.

Replikasyon orijinleri
3'
3'
5' Ökaryotlardaki DNA
5'
Replikasyon kabarcıkları moleküllerinin çok
uzun olması ve DNA
3'
3' polimerazlarının
5' nükleotit ekleme
5'
hızının prokaryot
hücrelerdekinden
3'
3' daha düşük olması
5'
5' fazla sayıda
3'
3' replikasyon orjininin
5'
5' oluşturulmasına
neden olur.

Seda Hoca Biyoloji

Toparlayalım

¾ DNA’nın kendini eşlemesi için çift sarmal zincirlerin açılması gerekir.

¾ Helikaz, azotlu organik bazlar arasındaki zayıf hidrojen bağlarını
kopararak sarmal zincirleri birbirinden ayırır. Helikaz enziminin DNA
zincirlerini açması sırasında ATP harcanır.
¾ DNA polimeraz, DNA sentezi sırasında yeni sentezlenecek zincirin
ucuna nükleotit eklemesi yapar. DNA polimeraz, DNA ipliğinde meydana
gelen hataların onarılmasında da rol oynar. DNA polimerazın varlığı,
DNA ipliklerinde meydana gelen hataların yavru hücrelere aktarılma
ihtimalini de azaltır.
¾ DNA replikasyonu sırasında oluşturulan DNA parçacıkları arasındaki
boşluklar, DNA ligaz enzimleriyle kapatılır. Bu enzim, birbirlerini takip
eden DNA parçacıklarını fosfodiester bağıyla birleştirir. Bağ kurulması
sırasında ATP harcanır. DNA ligaz, tam bir zincir oluşumunu sağlayan
enzimdir.
¾ Replikasyon sonucu oluşan DNA moleküllerinin her birinde eski DNA’ya ait
(ana DNA) bir zincir ve yeni sentezlenmiş zincir bulunur.

www.youtube.com/sedahocabiyoloji
 DNA zincirlerinin replikasyon
Replikasyon orijininde helikaz enziminin
çatalları
etkisiyle ayrılarak iki farklı
replikasyon çatalını oluşturması
Replikasyon
orijini
Replikasyon DNA polimeraz enziminin yeni
çatalının
zincirlere nükleotit eklemeye
ilerleme yönü
başlaması
DNA
parçacıkları

DNA polimeraz enziminin yeni

zincirlere nükleotit eklemeye
devam ederek yeni DNA
zincirlerini uzatması
DNA
parçacıkları

DNA DNA ligaz enziminin DNA

ligaz
parçacıklarını fosfodiestter
bağıyla bağlaması

Seda Hoca Biyoloji

SEN ÇÖZ
l. Birden fazla replikasyon orjini oluşur.
ll. Yarı korunumlu olarak gerçekleşir.
lll. Çekirdekte meydana gelir.
Prokaryor ve ökaryot hücrelerde gerçekleşen DNA replikasyonu
ile ilgili yukarıda verilenlerden hangileri ortaktır?
A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll
D) l ve ll E) ll ve lll

www.youtube.com/sedahocabiyoloji