Connecting Audiences Polska (Wiosna 2021)

Balet koparyczny, chor.
Iza Szostak, Festiwal Prapremier 2016,

zdjęcie: Monika Stolarska
NUMER 2 ROK 2021

SIŁA SYNERGII
PARTNERSTWA W KULTURZE
Spis treści
Drugie wydanie magazynu

CONNECTING AUDIENCES POLSKA
zostało opracowane i zredagowane przez
zespół redakcyjny w składzie:
dr Piotr Firych
mumeru
Wywiad
piotr.firych@amu.edu.pl
Mikołaj Maciejewski
mikolaj@nufoundation.pl
dr Marcin Poprawski
poprawski@amu.edu.pl
dr Agata Wittchen-Barełkowska
Helsingør
agata@nufoundation.pl
Wydawcami magazynu są:
NU Foundation
ul. Wierzbowa 5/32
61-853 Poznań
nufoundation.pl
Ramos
oraz
Regionalne Obserwatorium Kultury UAM,
Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa,
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
ul. Szamarzewskiego 89A, Balet koparyczny, chor. Iza Szostak, Festiwal Prapremier 2016, zdjęcie: Monika Stolarska
EAMT
60-568 Poznań
rok.amu.edu.pl
Zdjęcie na okładce jest częścią dokumentacji spektaklu Balet koparyczny, w choreografii Izy
na licencji: Szostak. Fotografia została wykonana przez Monikę Stolarską podczas Festiwalu Prapremier
Asimétrica Gestión Cultural SL
Pilar de Zaragoza, 104 bajo, 28028 Madrid
w 2016 roku. Twórcy spektaklu rozpisanego na dwie koparki i ich operatorów zainspirowali
Piotrowski
teléfono 629 881 444 się Schlemmerowskim Baletem triadycznym. Mechanika koparki służy choreografce do
email info@asimetrica.org ponownego przyjrzenia się ruchowi człowieka – maszyna staje się hybrydą i przedłużeniem
web www.asimetrica.org ciała tancerza. Znika podział na ciało i obiekt, koparki wykonują konkretną choreografię. Widz
obserwuje synchroniczny ruch, skupia się na współpracy człowieka z maszyną. Istotną częścią
Koordynator wydania:
Agata Wittchen-Barełkowska
przygotowań do spektaklu było przygotowanie artystów – szkolenie na operatorów koparek.
Korzeniewska
Poznawanie motoryki ruchu maszyny i zdobywanie tych nowych umiejętności przez tancerzy
Promocja magazynu i relacje z partnerami: było możliwe dzięki partnerstwu z firmą Bergerat Monnoyeur. Spektakl powstał w Ośrodku
Piotr Firych, Mikołaj Maciejewski Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA w Krakowie w ramach programu
Współpraca: Michalina Szulejko, Klaudia kuratorskiego Anny Królicy Maszyna choreograficzna w 2015 roku.
Kiersnowska
Press-Service
Teksty: Astrid Aspergen, Piotr Firych, Barbara Iza Szostak jest choreografką, tancerką i performerką. W swojej
Gołębiowska, Katarzyna Korzeniewska, Katarzyna praktyce artystycznej wykorzystuje założenia nowego materializmu.
Liwak-Rybak, Joanna Orlik, Maciej Piotrowski, W spektaklach eksploruje formy hybrydowe: ciało jawi się w nich jako
Joanna Popów-Bogdoł, Marcin Poprawski, Raúl kostium oraz medium – nośnik stanów emocjonalnych. Choreografia jest
Ramos, Niels Righolt, Julia Rowntree, Anna Szałas, dla niej instrumentem do tworzenia nowego porządku.
Adrianna Szubielska-Malińska, Michalina Szulejko
Absolwentka Szkoły Baletowej w Warszawie oraz Codarts–Rotterdam
Szubielska-
Malińska
Tłumaczenia: Mikołaj Buczak, Mikołaj Maciejewski Dance Academy w Holandii. Autorka spektakli RE//MIX Merce Cunningham;
Korekta: Anula Wawrzyniak Ciało. Dziecko. Obiekt; Europa. Śledztwo, Balet koparyczny, National Affairs,
PRIV, Le journal secret, Skaj Is the Limit. Od wielu lat blisko współpracuje Iza Szostak
Projekt magazynu: Jesús Rodero z artystą audiowizualnym Kubą Słomkowskim. Współtworzy warszawski
Zdjęcie na okładce: Monika Stolarska kolektyw choreograficzny Centrum w Ruchu oraz współpracuje z Dream
List miłosny
Adoption Society – laboratorium wykorzystującym w swojej pracy nowe

Skład i opracowanie graficzne: Minimum Studio
technologie (VR, AR i AI).
ISSN: 2719-7247
© NU Foundation, 2021
praktyków
Głosy
© ROK UAM, 2021

© Asimétrica Gestión Cultural, 2021
© Connecting Audiences International, 2021
Sfinansowano ze środków budżetowych Partnerem wydania jest Press Service
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, Miasta Poznania Monitoring Mediów
dystrybucja, elektroniczne przetwarzanie oraz
i inspiracje
Wiedza
przesyłanie całości lub części magazynu bez zgody

wydawców jest zabronione.
2 Opowiedz o nas na:

SZTUKA WSPÓŁPRACY
Spis treści
mumeru
Wywiad
„Prowokowanie i przyciąganie, dzielenie się i promowanie dobrych

pomysłów oraz praktyk w zakresie audience development i zarządzania
kulturą w Europie i Ameryce Łacińskiej”.
Helsingør
Connecting Audiences International to think-tank

specjalizujący się w zarządzaniu w kulturze i rozwoju
publiczności, który został stworzony w 2020 roku w duchu
współpracy przez europejskich i latynoamerykańskich
Ramos
specjalistów i badaczy.
Nasza współpraca ma na celu zwiększenie transferu wiedzy

w Europie i Ameryce Łacińskiej poprzez ułatwienie dostępu
EAMT
do najlepszych artykułów, praktyk, studiów przypadku,

odniesień i międzynarodowych zasobów dotyczących relacji
między organizacjami kulturalnymi, społeczeństwem
i środowiskiem.
Piotrowski
Założyciele konsorcjum Connecting Audiences International:

Korzeniewska
KRY T YK
CENTER FOR KUNST I MENEDŻER
O G I N T E R C U LT U R E M A PA D A S I D E I A S M E LT I N G P R O K U LT U R Y
Dania Portugalia Włochy Chile
Press-Service
Szubielska-
Malińska
Astrid Niels Ilidio Inês Giulia Ludovica Patrizia Javier

Aspegren Righolt Louro Câmara Fiaccarini de Angelis Braga Ibacache
List miłosny
UNIWERSY TET IM. ADAMA MICKIEWICZA

& N U F O U N D AT I O N ASIMÉTRICA
Polska Hiszpania
praktyków
Głosy
Agata Marcin Piotr Mikołaj Clara Pedro Raúl Robert

Wittchen- Poprawski Firych Maciejewski Ajenjo Pérez Ramos Muro
i inspiracje
Wiedza
Barełkowska

Spis treści
OD WYDAWCY
mumeru
Wywiad
PARTNERSTWA
W KULTURZE.
Helsingør
SIŁA SYNERGII
Ramos
EAMT
Drugi numer „Connecting Audiences Polska” poświęcony jest przede

wszystkim tematyce współpracy i budowania partnerstw, a także
Piotrowski
wynikającej z nich sile synergii. W Polsce i na świecie ludzie kultury

nieustannie pokazują, że przemyślane, oparte na zaufaniu, wspólne
działania dają szansę na realizację przedsięwzięć, które trudno byłoby
zorganizować w pojedynkę.
Korzeniewska
Ponieważ naszą misją jest inspirowanie, prowokowanie do aktywności

i promowanie dobrych pomysłów, zebraliśmy dla naszych Czytelników
teksty, które pokazują, że nie ma rzeczy niemożliwych, jeśli znajdzie się
Press-Service
odpowiednich partnerów i umiejętnie zadba o relacje.
W wywiadzie numeru Piotr Firych zabiera nas do Nowego Jorku

i rozmawia z Klaudiem Rodriguezem, dyrektorem jedynego muzeum
Szubielska-
sztuki współczesnej na Bronksie, które od pół wieku zmienia krajobraz

Malińska
kulturalny dzielnicy.
Teksty zagraniczne otrzymaliśmy od naszych partnerów z Hiszpanii

i Danii. Raul Ramos doradza, jak działać z publicznością, a nie
List miłosny
dla publiczności, i pokazuje możliwości nawiązania współpracy

z odbiorcami na wielu poziomach organizacji. Astrid Aspergen i Niels
Righolt opisują historię gminy Helsingør, która w ciągu ostatnich
10 lat przyciągnęła ku sobie kreatywnych działaczy i, stawiając na
praktyków
Głosy
„ekonomię doświadczeń”, zmieniła swoją stolicę w tętniące życiem

miasto kultury.
Po raz pierwszy publikujemy również artykuły, które powstały

i inspiracje
Wiedza
w odpowiedzi na open call. Maciej Piotrowski przedstawia Sieć

Odpowiedzialnych Festiwali i pokazuje, jak można działać we

Spis treści
współpracy, mimo zmiany celów wynikających z pandemicznego

kryzysu. Katarzyna Korzeniewska pisze o trójmiejskiej przestrzeni
kreatywnej Halo Kultura, która powstała dzięki zjednoczeniu sił ponad
50 twórców i aktywistów.
mumeru
Wywiad
Uwzględniliśmy również głosy praktyków – swoim doświadczeniem

dotyczącym realizacji działań opartych na współpracy dzielą się:
Barbara Gołębiowska, Katarzyna Liwak-Rybak, Joanna Orlik, Joanna
Helsingør
Popów-Bogdoł i Anna Szałas. Miłosny list z Londynu tym razem napisała

dla naszych czytelników Julia Rowntree, która podkreśla wartość
zaufania i szacunku dla potrzeb partnerów.
Tradycyjnie dzielimy się też wiedzą. Po pierwsze, przedstawiając

Ramos
konkretne podpowiedzi dotyczące zawierania umów i budowania

bezpieczeństwa współpracy, spisane przez prawnika – Adriannę
Szubielską-Malińską. Po drugie, prezentując nasz wybór aktualnych
raportów, diagnoz i źródeł wiedzy oraz projektów sieciowych w dziale
EAMT
„Wiedza i inspiracje”.
Partnerem drugiego numeru „Connecting Audiences Polska”

jest Press-Service Monitoring Mediów, który w przygotowanym
Piotrowski
materiale pokazuje, jak dostarczyć wiarygodnych informacji

partnerom biznesowym i odnieść sukces w poszukiwaniu sponsora.
W tym wydaniu publikujemy również artykuł dla tych, którzy chcą
kontynuować edukację z zakresu zarządzania w kulturze za granicą,
Korzeniewska
prezentując studia na Estońskiej Akademii Muzyki i Teatru w Tallinie.
Mamy nadzieję, że zebrane przez nas teksty, głosy oraz inspiracje

pomogą instytucjom i ludziom kultury wrócić do pełni sił po czasie
Press-Service
pandemicznego wyciszenia i w poczuciu satysfakcji realizować działania

z nowymi partnerami.
Szubielska-
Malińska
Zespół redakcyjny „Connecting Audiences Polska”

List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
SPIS TREŚCI
8
21
mumeru
Wywiad
38
Helsingør
WYWIAD NUMERU:
NOWOJORSKA MISJA
SPECJALNA
Piotr Firych PUBLICZNOŚĆ HELSINGOR:
KULTURA TWORZY
SPOŁECZNOŚCI, SPOŁECZNOŚCI
44 TWORZĄ KULTURĘ
Ramos
Astrid Aspergen i Niels Righolt PUBLICZNOŚĆ - TWÓJ GŁÓWNY

SPRZYMIERZENIEC
49 Raúl Ramos
EAMT
54
TEKST SPONSOROWANY
ESTOŃSKA SZKOŁA
ZARZĄDZANIA
Piotrowski
W KULTURZE
Anna Ranczakowska OPEN CALL:
SYNERGIA NA TRUDNE
60 CZASY
Maciej Piotrowski
OPEN CALL:
Korzeniewska
HALO KULTURA: JESTEŚMY

66 RAZEM
Katarzyna Korzeniewska
70
Press-Service
MATERIAŁ PARTNERA
JAK ODNIEŚĆ SUKCES
W POSZUKIWANIU
SPONSORA?
Marlena Sosnowska POROZUMIENIA W KULTURZE
OCZAMI PRAWNIKA
76
Szubielska-
Adrianna Szubielska-Malińska
Malińska
FROM LONDON WITH LOVE:

NOWY KSZTAŁT PARTNERSTW
79 W CZASACH NIEPEWNOŚCI
Julia Rowntree
List miłosny
86
TEMAT NUMERU:
GŁOSY PRAKTYKÓW
Barbara Gołębiowska, Katarzyna
praktyków
Liwak-Rybak, Joanna Orlik, Joanna TEMAT NUMERU:

Głosy
Popów-Bogdoł, Anna Szałas WIEDZA I INSPIRACJE
O WYDAWCACH
i inspiracje
Wiedza

REKRUTACJA
NA STUDIA
PODYPLOMOWE
#IDEA
#ZARZĄDZANIE
#DIAGNOZA
#STRATEGIA
#PRAKTYKA
Nabór trwa do 15 lipca 2021 r.
Szczegółowe informacje
o programie i warunkach
uczestnictwa:
kulturoznawstwo.amu.edu.pl
Spis treści
NOWOJORSKA
mumeru
Wywiad
MISJA SPECJALNA dr Piotr Firych

UNIWERSYTET
IM. ADAMA
Helsingør
MICKIEWICZA
Budowanie partnerstw jest nieodłączną częścią W POZNANIU
naszej pracy – Klaudio Rodriguez, dyrektor The
Bronx Museum of the Arts, w rozmowie z Piotrem
Ramos
Firychem.
Piotr Firych: Czy mógłbyś pokrótce przedstawić Waszą instytucję?

Czym wyróżnia się The Bronx Museum of the Arts na tle innych
EAMT
instytucji kultury w mieście?
Klaudio Rodriguez: Jesteśmy

Piotrowski
jedynym muzeum sztuki

współczesnej na Bronksie i jedną
z niewielu instytucji kultury
w Nowym Jorku oferujących
Korzeniewska
publiczności darmowy wstęp.

Otwarcie muzeum nastąpiło
w 1971 roku i od początku
przyświecała mu idea szerzenia
Press-Service
dostępu do kultury wśród

mieszkańców dzielnicy. Działo
się to w czasach, kiedy oferta
kulturalna w tej części miasta
Szubielska-
była bardzo ograniczona. W tym

Malińska
roku świętujemy 50. rocznicę

powstania.
List miłosny
Tworzeniu instytucji kultury

z reguły towarzyszy ambicja
wpływania w określony sposób
na rzeczywistość. Co zmieniło się
praktyków
na świecie – albo przynajmniej

Głosy
w Nowym Jorku – dzięki muzeum

i jego działalności?
i inspiracje
[śmiech] Wow, stawiasz wielkie

Wiedza
pytanie!
The Bronx Museum of the Arts, zdjęcie: Norman McGrath

Spis treści
Mówimy tu o półwieczu – to szmat czasu! BRONX JEST JEDNYM

Z NAJBARDZIEJ
ZRÓŻNICOWANYCH
Od czego zacząć… Wpływ muzeum był ETNICZNIE, EKONOMICZNIE
ogromny. Bez wątpienia przez lata zaspokajało
mumeru
Wywiad
I SPOŁECZNIE MIEJSC
ono głód kulturalny mieszkańców dzielnicy. W KRAJU. MIESZKA TU
W swojej historii Bronx był na wiele DUŻA REPREZENTACJA
sposobów marginalizowany. Być może SPOŁECZNOŚCI
kojarzysz słynny dokument The Bronx is
Helsingør
LATYNOSKICH,
Burning. W latach 70. miejsce to dosłownie AFROAMERYKAŃSKICH
stanęło w płomieniach. W czasach, gdy I KARAIBSKICH. JAKO
panowała tu okropna bieda, The Bronx MUZEUM CHCEMY DOCIERAĆ
Museum odpowiadało na realne potrzeby DO TYCH GRUP I WŁĄCZAĆ
Ramos
edukacyjne i kulturalne ludzi. JE W MIĘDZYNARODOWY

DIALOG NA TEMAT
KULTURY I SZTUKI.
Muzeum miało duży wpływ na środowisko
EAMT
artystyczne. Właśnie mija 40 lat od powołania

do życia programu Artists In the Marketplace (AIM). Był to jeden
z pierwszych w całych Stanach Zjednoczonych projektów oferujących
artystom szkolenia i profesjonalny rozwój. To coś, w czym nasza instytucja
Piotrowski
była niewątpliwym przodownikiem. Do tej pory program ukończyło

ponad 2000 absolwentów, a ich grono ciągle się powiększa.
Korzeniewska
Wreszcie możemy mówić o naszym oddziaływaniu w wymiarze

międzynarodowym. Dla przykładu: nasze prace prezentowane były
na Biennale w Wenecji. Jak na małe muzeum jego dorobek i zasięg są
znacznie większe, niż można by się spodziewać, patrząc wyłącznie na
Press-Service
jego fizyczne gabaryty.
Czy Bronx to dogodne miejsce dla instytucji zajmującej się sztuką

Szubielska-
współczesną?
Malińska
Absolutnie tak. Myślę, że ważnym aspektem działalności naszego

muzeum jest rola, jaką odgrywa ono w obszarach związanych ze
List miłosny
zwalczaniem rasizmu czy sprawiedliwością społeczną. W USA

poświęcamy temu dużo uwagi. Bronx jest jednym z najbardziej
zróżnicowanych etnicznie, ekonomicznie i społecznie miejsc
w kraju. Mieszka tu duża reprezentacja społeczności latynoskich,
praktyków
afroamerykańskich i karaibskich. Jako muzeum chcemy docierać do

Głosy
tych grup i włączać je w międzynarodowy dialog na temat kultury

i sztuki.
i inspiracje
Wiedza
Podejmujemy inicjatywy, w ramach których skupiamy się na tych

zróżnicowanych grupach i ich dziedzictwie. Osobiście uważam, że

Spis treści
otwarcie się na różnorodną publiczność jest dla naszego muzeum

kwestią kluczową. Osiągamy to poprzez program, darmowy wstęp
na wystawy czy działania edukacyjne. W muzeum mamy osobę
zatrudnioną na stanowisku kuratora ds. sprawiedliwości społecznej
mumeru
Wywiad
(Social Justice Curator) – to Jasmine Wahi, która dba o kwestie równości

i równouprawnienia. Nasza instytucja sama w sobie jest bardzo
różnorodna. Wpisuje się dzięki temu w społeczności, wśród których
jest zlokalizowana.
Helsingør
Dlaczego tak bardzo skupiacie się na budowaniu publiczności i jej

angażowaniu?
Ramos
Był to jeden z powodów, dla których kilka lat temu zainteresowałem

się pracą w The Bronx Museum. Istnieje przeświadczenie, że muzea
nie są otwarte na ludzi. To konkretne muzeum robi jednak wszystko,
żeby przełamywać różnego typu bariery. Zwalcza też stereotyp
EAMT
instytucji kultury postrzeganej jako wieża z kości słoniowej.

Piotrowski
W swojej tradycji muzea nie kierowały przekazów bezpośrednio

do ludzi o odmiennym kolorze skóry. Co wobec tego dla takiej osoby
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
What We Call Home: Teens Curate the Collection, zdjęcie: Argenis Apolinario

Spis treści
ma oznaczać zwrot „członek społeczności muzealnej”? Czego

doświadcza ona, odwiedzając przestrzeń muzealną i nie czując się
w niej mile widzianą? Jak już wspomniałem, Bronx to dzielnica
z wysokimi wskaźnikami ubóstwa, zamieszkiwana przez ludzi
mumeru
Wywiad
o różnym pochodzeniu. Miejscowi niekoniecznie widzą instytucje

kultury jako miejsca dla nich. Moim zadaniem jest upewnić się,
czy rozumieją oni, że w rzeczywistości nasze muzeum powstało,
żeby służyć właśnie im. Oczywistym jest, że tworzymy muzeum
Helsingør
sztuki współczesnej, ale lubię myśleć, że spełnia ono także funkcję

centrum społecznościowego. Oznacza to, że jesteśmy zakorzenieni
w naszej publiczności nie tylko jako miejsce kulturalne, lecz także
ośrodek edukacji, organizacji politycznej czy debaty. Jestem ciekaw,
jak wyglądałoby społeczeństwo, gdyby wszystkie instytucje kultury
Ramos
działały w podobny sposób.
Wyobrażam sobie, że na te słowa wiele osób zareagowałoby pytaniami

EAMT
typu: „Ale gdzie w tym wszystkim sztuka?”, „Czy instytucje tego typu
nie powinny skupić się przede wszystkim na jakości prezentowanych
dzieł?”...
Piotrowski
Z radością bym na nie odpowiedział, gdyż uważam, że ostatecznie

to właśnie sztuka stanowi główny motor napędowy tego, co robimy.
Dialog z publicznością i jej angażowanie są możliwe przede wszystkim
dzięki wspaniałym artystom i wystawom, które tworzą oni na
Korzeniewska
Bronksie. Chodzi tu zatem o to, w jaki sposób możemy jako instytucje

wykorzystywać sztukę do tworzenia różnych narracji i docierania
z nimi do niejednorodnych społeczności. Wraz z osiąganiem sukcesu
artystycznego pojawia się wiele możliwości. Gdybyśmy jako muzeum
Press-Service
z nich nie korzystali i nadal komunikowali się przede wszystkim

z historykami sztuki, tracilibyśmy szansę na budowanie relacji
z szerokim gronem publiczności. W naszym przypadku byłoby
to sprzeczne z obraną misją. W swojej pracy lubię uwzględniać
Szubielska-
Malińska
perspektywę różnych odbiorców. Zadaję wtedy pytania: co możemy

zrobić, żeby dana wystawa była ważna i dostępna zarówno dla osoby
młodej, jak i starszej, osoby świetnie zorientowanej w sztuce oraz
takiej, która po raz pierwszy przekroczyła progi naszego muzeum?
List miłosny
Jak opowiedzieć tym wszystkim, tak różnym od siebie, ludziom

nasze historie w taki sposób, żeby po odwiedzeniu nas żadna osoba
nie pozostała z niczym? Drobna rzecz, którą robimy, to wydawanie
wszystkich naszych tekstów w dwóch wersjach językowych. Dzięki
praktyków
temu mamy pewność, że ogromna hiszpańskojęzyczna część

Głosy
mieszkańców dzielnicy je zrozumie.
Tak więc sztuka jest najważniejsza, bo to ona stymuluje konwersację.

i inspiracje
Bez jakościowej pracy artystów i ich wystaw wszystko inne, czym się
Wiedza
zajmujemy, nie byłoby możliwe.

Sanford Biggers, Codeswitch, zdjęcie: Argenis Apolinario (The Bronx Museum of The Arts)
MIEJSCOWI NIEKONIECZNIE
WIDZĄ INSTYTUCJE KULTURY
JAKO MIEJSCA DLA NICH. MOIM
ZADANIEM JEST UPEWNIĆ SIĘ,
CZY ROZUMIEJĄ ONI, ŻE
W RZECZYWISTOŚCI NASZE
MUZEUM POWSTAŁO, ŻEBY
SŁUŻYĆ WŁAŚNIE IM.
Spis treści
W wywiadzie dla „New York Times” podkreśliłeś swoje latynoskie

pochodzenie. Jakie ma to dla Ciebie znaczenie?
Moje pochodzenie jest ważne, określa, kim jestem. A jestem imigrantem.

mumeru
Wywiad
Przyjechaliśmy do Stanów Zjednoczonych z niczym. Z pewnością

wpłynęło to na sposób, w jaki postrzegam świat. Kultura pozwoliła
mi się rozwijać. Chcę opowiadać o mocy sztuki. Słyszałeś tego typu
historie wiele razy. Nie wszyscy ludzie, z którymi dorastałem, są teraz
Helsingør
w dobrej sytuacji życiowej. Obszar muzealnictwa wciąż się zmienia,

Ramos
EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Shaun Leonardo, The Breath of Empty Space, zdjęcie: Argenis Apolinario (The Bronx Museum of The Arts)
jednak Latynoamerykanie nadal stanowią zaledwie niewielki

Press-Service
procent osób kierujących tego typu instytucjami. Co ciekawe, kiedy

w „New York Times” ukazał się artykuł na mój temat, otrzymałem
mnóstwo wiadomości od osób z Nikaragui, dumnych z tego, że
ktoś z ich kraju odniósł sukces. To, że mogę reprezentować tę
Szubielska-
Malińska
społeczność, jest więc dla mnie także rodzajem zaszczytu.
Co charakteryzuje dobrego lidera kultury w Stanach Zjednoczonych?

List miłosny
Biorąc pod uwagę aktualne wydarzenia, myślę, że odpowiem na

to pytanie inaczej, niż gdybyś zadał mi je rok temu. Pandemia
nauczyła nas, że liczy się bycie decyzyjnym oraz posiadanie jasnej
praktyków
wizji działania. Oczywiście zagadnień, z którymi zmaga się lider,

Głosy
jest wiele, na przykład kierowanie zarządem, pozyskiwanie

funduszy czy inne kwestie wynikające ze specyfiki zarządzania
organizacją. Uważam jednak, że bycie dobrym liderem zaczyna
i inspiracje
się od pracy z zespołem. Dla mnie bardzo ważna jest umiejętność

Wiedza
angażowania pracowników i sprawienie, żeby czuli się oni

Spis treści
współodpowiedzialni za pracę, którą wykonujemy jako zespół.

Kluczowe jest upodmiotowienie zatrudnianych osób, docenienie
ich różnorodności, dbanie o ich równouprawnienie oraz
stworzenie inkluzywnej atmosfery pracy. Tworząc takie warunki,
mumeru
Wywiad
powodujesz, że poszczególne działy organizacyjne zaczynają ze

sobą współpracować. Taki rodzaj przywództwa pozwala myśleć
o instytucji holistycznie i przyszłościowo. W naszym przypadku
okazało się to pomocne w starciu z wyzwaniami po wybuchu
Helsingør
pandemii.
Skoro o tym mowa… Dołączyłeś

do zespołu The Bronx Museum
Ramos
już kilka lat temu. Jednakże

obowiązki dyrektorskie zacząłeś
pełnić w styczniu 2020 roku,
a sam tytuł dyrektora został Ci
EAMT
nadany niedawno, bo jesienią

2020 roku. Czy przejęcie pełnej
odpowiedzialności za instytucję
w trakcie pandemii było dla
Piotrowski
Ciebie trudne?
Było to bardzo trudne. Dwa

Korzeniewska
miesiące po tym, jak zacząłem

pełnić obowiązki dyrektora,
muzeum zostało zamknięte.
Wyzwaniem okazały się cięcia
Press-Service
budżetowe. Z dnia na dzień

straciliśmy ponad milion
Sanford Biggers, Codeswitch, zdjęcie: Argenis Apolinario (The Bronx Museum of The Arts)
dolarów. Istotną kwestią
było dla mnie utrzymanie zatrudnienia wszystkich współpracujących
z nami osób. Zwolnienie ludzi uderzyłoby wprost w etos naszej
Szubielska-
Malińska
organizacji. Pierwszymi osobami w kolejce do zwolnienia byłyby osoby

o najniższych zarobkach, o odmiennym kolorze skóry, reprezentujące
społeczność dzielnicową. Stworzyłoby to niewłaściwe komunikaty na
temat naszej działalności.
List miłosny
Kolejne wyzwanie wiązało się z poczuciem niepewności. Początkowo

byłem przekonany, że sytuacja jest tylko przejściowa. Udałem się
praktyków
w podróż do Miami, zabierając ze sobą plecak z zaledwie kilkoma

Głosy
koszulkami i parami spodni. „Spędzę tam kilka tygodni i wrócę” –

powiedziałem wtedy. A trzy miesiące później chodziłem po Walmarcie
[amerykańska sieć supermarketów – przyp. red.] i kupowałem
i inspiracje
ubrania. [śmiech]
Wiedza

Spis treści
Inna sprawa to konieczność wprowadzenia natychmiastowych

zmian w programie. Szybko przenieśliśmy naszą ofertę do Internetu
i dało to dobre rezultaty, choć nie obyło się bez problemów. Strona
internetowa niekoniecznie spełniała pewne techniczne wymagania.
mumeru
Wywiad
Nasz zespół uczył się sterować statkiem w trakcie rejsu.
Wszystko to było ogromnie trudne, ale i na swój sposób interesujące.

Wiele nauczyłem się o moich pracownikach, ich zdolnościach, a także
Helsingør
o moim własnym stylu zarządzania.
Porozmawiajmy o partnerstwach. W jaki sposób wzmacniają one

Ramos
działalność Waszego muzeum?
W bardzo dużym stopniu polegamy na partnerstwach i budujemy

relacje zewnętrzne na różne sposoby. Współpracujemy z innymi
EAMT
muzeami, kiedy podróżujemy z naszymi kolekcjami. To jednak dość

podstawowa forma partnerstwa i wyobrażam sobie, że większość
muzeów działa w ten sposób. W dalszej kolejności, w zależności od
Piotrowski
typu wystawy, nad którą w danym momencie pracujemy, budujemy

Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
What We Call Home: Teens Curate the Collection, zdjęcie: Argenis Apolinario (The Bronx Museum of The Arts)

Spis treści
INNA SPRAWA TO partnerstwa z lokalnymi organizacjami. Myślę

KONIECZNOŚĆ natomiast, że najważniejsze partnerstwa to te,
WPROWADZENIA które muzeum tworzy ze szkołami w ramach
NATYCHMIASTOWYCH programów edukacyjnych. Mamy ich całe
mumeru
Wywiad
ZMIAN W PROGRAMIE. mnóstwo.

SZYBKO
PRZENIEŚLIŚMY NASZĄ
Dlaczego akurat te ostatnie są według Ciebie
OFERTĘ DO INTERNETU
tak istotne?
Helsingør
I DAŁO TO DOBRE
REZULTATY, CHOĆ NIE
OBYŁO SIĘ BEZ Partnerstwa ze szkołami są ważne z uwagi
PROBLEMÓW. STRONA na swoją trwałość. Z niektórymi z placówek
INTERNETOWA
Ramos
współpracujemy już od 20 lat. Stanowi to

NIEKONIECZNIE wartość dla uczniów, szczególnie w czasach,
SPEŁNIAŁA PEWNE kiedy w USA sztuka znika z programów
TECHNICZNE edukacyjnych realizowanych w szkołach
WYMAGANIA. NASZ publicznych. Nasze działania wypełniają tym
EAMT
ZESPÓŁ UCZYŁ SIĘ samym lukę w ofercie edukacyjnej. Budowanie

STEROWAĆ STATKIEM partnerstw jest nieodłączną częścią pracy,
W TRAKCIE REJSU. którą wykonujemy.
Piotrowski
Czy mógłbyś przytoczyć jakieś przykłady tego typu działań?

Korzeniewska
Wśród naszych partnerów jest szkoła publiczna z najbliższego

otoczenia muzeum, w której pracujemy z całymi klasami w ramach
programów rezydenckich. Nasz edukator działa wewnątrz tej
placówki. Najpierw wprowadza uczniów w świat kultury muzealnej.
Press-Service
Rozmawiają o procesie tworzenia dzieł i wystawach. W ramach tego

procesu uczniowie spędzają 2 pełne dni w naszym muzeum. Mamy
też inną formę partnerstwa z nowojorskim wydziałem edukacji
w ramach CASA – Cultural After School Adventures. To rodzaj
Szubielska-
Malińska
programu zajęć pozalekcyjnych skierowanego do uczniów 5 klasy

szkoły podstawowej. To tylko drobne przykłady tego, co robimy
w tym obszarze.
List miłosny
Według Center for an Urban Future w 2005 roku w Nowym Jorku

działało ponad 2000 organizacji kulturalnych oraz ponad 500 galerii
sztuki. W kolejnej dekadzie liczby te wzrosły o 54%. Wydajecie się
ściśnięci jak śledzie w beczce… Jak oceniasz ten kulturalny ekosystem?
praktyków
Głosy
Dominuje w nim nastawienie na współpracę czy rywalizację?
Myślę, że jest to bardzo zdrowy ekosystem. Nie wydaje mi się, żeby

i inspiracje
Wiedza
dominowała w nim rywalizacja. Bez wątpienia walczymy o zasoby.

Wszyscy ubiegamy się o podobne źródła finansowania, niezależnie

Shaun Leonardo, The Breath of Empty Space, zdjęcie: Argenis Apolinario (The Bronx Museum of The Arts)
DLA MNIE BARDZO WAŻNA JEST UMIEJĘTNOŚĆ

ANGAŻOWANIA PRACOWNIKÓW I SPRAWIENIE,
ŻEBY CZULI SIĘ ONI WSPÓŁODPOWIEDZIALNI
ZA PRACĘ, KTÓRĄ WYKONUJEMY JAKO
ZESPÓŁ. KLUCZOWE JEST UPODMIOTOWIENIE
ZATRUDNIANYCH OSÓB, DOCENIENIE ICH
RÓŻNORODNOŚCI, DBANIE O ICH
RÓWNOUPRAWNIENIE ORAZ STWORZENIE
INKLUZYWNEJ ATMOSFERY PRACY.
Spis treści
od tego, czy mowa o darczyńcach, czy o dotacjach. Z pewnością jest

to niekiedy wyzwaniem dla relacji w sektorze, choć postrzegam
większość muzeów w mieście jako instytucje skore do współpracy.
Uważam, że każdy z nas poprzez swoją działalność wypełnia
mumeru
Wywiad
specyficzną dla siebie niszę. To jasne, że jako muzeum nie możemy

porównywać się z The Met [The Metropolitan Museum of Art – przyp.
red.]. W tym sensie nie widzę tutaj szczególnego pola do rywalizacji.
Ale kultura to oczywiście nie tylko muzea. Oferta w naszym mieście
Helsingør
jest bardzo bogata. W Nowym Jorku możesz każdego dnia odwiedzać

inne, nowe miejsce – bez powtórek. To właśnie sprawia, że jest tu
wyjątkowo. Nawet jeśli występuje jakaś forma rywalizacji, pozostaje
ona jedynie czynnikiem stymulującym rozwój lokalnej kultury.
Ramos
Jak na relacje sektorowe wpłynęła pandemia?

EAMT
To ciekawe, bo w trakcie pandemii wiele muzeów zaczęło się

jednoczyć. Kiedy rozpoczął się lockdown, do naszego kręgu wkradł
się chaos. Nie otrzymywaliśmy jasnych instrukcji ze strony rządu.
Nie wiedzieliśmy, co robić i jak ponownie otwierać nasze instytucje
Piotrowski
w sposób bezpieczny dla odwiedzających. W następstwie tego zrodziła się

Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
See Me Bronx, zdjęcie: Becca Guzzo (Project for Empty Space)

Spis treści
idea cotygodniowych spotkań, w trakcie

których dyskutowaliśmy między sobą
najpilniejsze kwestie. W tych spotkaniach
uczestniczyła większość dużych instytucji
mumeru
Wywiad
kultury w Nowym Jorku. Byliśmy jako

środowisko nastawieni na współpracę.
Nie można powiedzieć, że wcześniej nie
istniały różne formy współdziałania, ale
Helsingør
w tej chwili jest ono bardzo konkretne.

Bardzo na tym skorzystaliśmy jako
muzeum.
Ramos
W 2012 roku podjęliście decyzję

o pełnym otwarciu się na publiczność
i zrezygnowaliście z pobierania opłat
za wstęp. Mogę sobie jedynie wyobrazić,
EAMT
że ogromnie obciążyło to Wasz budżet…

W jaki sposób utrzymujecie stabilność
finansową?
Piotrowski
To prawdopodobnie nasze największe

Klaudio Rodriguez, zdjęcie: Brendon Cook (BFA)
wyzwanie. Wykorzystywane przez
Korzeniewska
nas środki pochodzą z grantów, dotacji miejskich, od firm i osób

indywidualnych. Nie ma momentu, w którym nie staralibyśmy się
o fundusze na działalność. Co ciekawe, akurat to, że kilka lat temu
zrezygnowaliśmy z opłat za wstęp, pomogło nam w czasie pandemii.
Press-Service
Wiele muzeów straciło wpływy ze sprzedaży biletów. W przypadku

instytucji takich jak The Met czy MoMA te straty były ogromne. Nasze
cierpienie okazało się niewielkie, bo szacując budżet, nie braliśmy
tego typu dochodów w ogóle pod uwagę. To jednak otworzyło nam
oczy.
Szubielska-
Malińska
Decyzja o rezygnacji z biletowania była strategiczna i wpisywała

się w etos organizacji działającej na rzecz przełamywania barier
List miłosny
uczestnictwa w kulturze. Znaleźliśmy fundację gotową wesprzeć

muzeum finansowo, aby realizacja tego przedsięwzięcia była możliwa
przez pierwszych kilka lat. W kolejnych latach stało się to istotnym
elementem naszej strategii przy ubieganiu się o środki. Wielu
praktyków
przedstawicieli świata biznesu chciałoby włączyć się w narrację

Głosy
o dawaniu ludziom dostępu do kultury, którego nie mieliby oni, gdyby

nie nasze wspólne działania. Jest to sytuacja typu win-win, na której
korzystają obie strony.
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
Jak wyobrażasz sobie kondycję sektora kultury w USA po zakończeniu

pandemii? Czy straciłeś już wszelką nadzieję na to, że będzie lepiej?
Być może widzę świat przez różowe okulary, ale właściwie jestem
mumeru
Wywiad
w tej kwestii optymistą. Uważam, że o naszym społecznym

znaczeniu świadczy fakt, iż muzea były jednymi z pierwszych
miejsc, które władze Nowego Jorku zdecydowały się odmrozić. Czeka
nas odrodzenie uczestnictwa i zainteresowania kulturą. W trakcie
Helsingør
pandemii wiele osób zrozumiało rolę, jaką tego typu miejsca

odgrywają w społecznościach lokalnych.
Ramos
Rozmowa została przeprowadzona 27 stycznia 2021 roku.

EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
Klaudio Rodriguez dołączył do zespołu The Bronx Museum of the Arts we

wrześniu 2017 roku. Wcześniej pracował jako kurator w Patricia & Phillip
Frost Art Museum na Florydzie. Pochodzący z Nicaragui Rodriguez dorastał
w Miami, kończąc New World School of the Arts oraz Florida International
List miłosny
University (dyplom z historii sztuki i studiów latynoamerykańskich). Jest

członkiem komisji ds. równouprawnienia i mentoringu Association of Art
Museum Curators, uczestniczył także w programie Getty Leadership Institute.
Posługujący się biegle językami hiszpańskim i angielskim Rodriguez ma
praktyków
w swoim dorobku szeroki zestaw projektów twórczych, w tym: From MADI to the
Głosy
Ludic Revolution; Off Center: South American Geometric Abstraction; From Africa
to the Americas; Resonance/Dissonance: Video Works by Women Artists, a także
powstałą niedawno wystawę poświęconą kubańskiemu projektantowi mody,
i inspiracje
Narcisowi Rodriguezowi (Narciso Rodriguez: An Exercise in Minimalism). Ma

Wiedza
duże doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy na działalność kulturalną.

Spis treści
mumeru
Wywiad
Astrid Aspergen
specjalistka ds.
komunikacji
Helsingør
CENTER FOR KUNST

& INTERKULTUR (CKI)
cki.dk
Ramos
EAMT
Niels Righolt
dyrektor
CENTER FOR KUNST
& INTERKULTUR (CKI)
Piotrowski
cki.dk
Korzeniewska
zdjęcie: Jens Herrndorff (Unsplash)
HELSINGOR:
Press-Service
KULTURA TWORZY SPOŁECZNOŚCI,

SPOŁECZNOŚCI TWORZĄ KULTURĘ
Szubielska-
Malińska
Artykuł powstał na podstawie rozmowy Astrid Aspergen i Nielsa Righolta z:

• Mikaelem Fockiem, dyrektorem artystycznym Cultural Shipyard i Customs Chamber,
• Jensem Frimannem Hansenem, kierownikiem Helsingør Teater,
List miłosny
• Allanem Klie, kierownikiem programu The Aspirants.
Stawiając na hasło „kultura”, gmina Helsingør w ciągu ostatnich 10 lat

praktyków
przyciągnęła utalentowanych i kreatywnych działaczy, którzy – dzięki

Głosy
włączaniu się w nietradycyjne partnerstwa – sprawili, że jej stolica

stała się tętniącym życiem i pełnym atrakcji miastem kultury. Tutaj
sztuka i kultura budują społeczności, a zaangażowane społeczności
i inspiracje
Wiedza
tworzą nową kulturę i sztukę. Skutkuje to polepszaniem jakości życia

Spis treści
i zwiększaniem samodzielności mieszkańców, co przyczynia się do

oszczędzania pieniędzy w sektorze publicznym. Co sprawia, że organizm
miejski osiąga taki poziom synergii i spójności w działaniu? Na ten
temat rozmawialiśmy z trzema lokalnymi działaczami kultury.
mumeru
Wywiad
100 lat temu w stoczni w Helsingør budowano statki, które wypływały

Helsingør
w świat i, dzięki transportowanym towarom, zapewniały miastu

dobrobyt. Jeszcze wcześniej to Izba Celna była głównym źródłem jego
dochodów. Teraz to już historia i żadne z tych charakterystycznych dla
Helsingør miejsc nie pełni swoich dawnych funkcji. Oba budynki nadal
postrzegane są jednak jako istotne z punktu widzenia rozwoju miasta.
Ramos
Kultura wkroczyła do Helsingør wraz z nową burmistrz, która uważa

ją za ważny biznes i czynnik rozwoju, z duchem Hamleta i kilkoma
wizjonerami sektora kultury, którym wspólnie udało się stworzyć
przepis na szybki rozwój miejskiego życia. Stworzono strukturę, w której
EAMT
aktywność obywateli staje się katalizatorem dla programowania

kultury i kreatywności.W pustych halach stoczniowych wciąż drzemie
duży potencjał, a politycy zaczynają rozumieć, dlaczego mądrze jest
myśleć o miejskiej społeczności jako o całości.
Piotrowski
„Kiedy w 2010 roku powstała Stocznia Kultury, nie kierowaliśmy

się wyłącznie chęcią zbudowania centrum kultury na terenie starej
Korzeniewska
stoczni. Stało się tak także dlatego, że władze miasta przyjęły nową
strategię bazującą na przekonaniu, że ekonomia doświadczeń
(ang. experience economy) może wiele znaczyć dla miasta. Postawiły
więc na biznes i kulturę. Robią to od niemal 10 lat i widzą, że przynosi
to miastu niesamowitą korzyść. Stworzony został jeden wspólny
Press-Service
sektor obejmujący kulturę, biznes i edukację, ponieważ władze miasta

doskonale zdają sobie sprawę, że w tej dziedzinie jest dużo potencjału,
który musimy odkryć i wykorzystać” – Allan Klie.
Szubielska-
Malińska
„Duch miejsca jest absolutnie obecny i umieściliśmy go w centrum

«kompasu kulturalnego», wyznaczającego kierunek naszych działań. Jest
coś specyficznego w Helsingør. Wśród mieszkańców znajdziecie zarówno
kobietę z fioletowymi włosami i milionami na koncie, jak i kolesia
List miłosny
w wypastowanych butach, jadącego wypasionym kabrioletem po

nadmorskim bulwarze, choć wcale nie ma na to wszystko pieniędzy.
Są tu też imigranci i społeczność romska, i stare rodziny robotnicze,
które uważają, że wszystko to dla nich zdecydowanie za dużo. Cała
praktyków
ta ludzka zbiorowość Helsingør wydaje się całkiem interesująca” –

Głosy
Mikael Fock.
„Burmistrz Benedikte Kiær zadeklarowała, że postrzega kulturę jako

i inspiracje
Wiedza
inwestycję. To założenie ma szerokie wsparcie polityczne i nie jest

przedmiotem dyskusji między politykami lewicy i prawicy. Wszyscy się

WŁADZE MIASTA PRZYJĘŁY
Spis treści
z nią zgadzają. Ale coś zmieniło się NOWĄ STRATEGIĘ BAZUJĄCĄ NA

też w samym społeczeństwie. Teatr PRZEKONANIU, ŻE EKONOMIA
był dla ludzi czymś niekoniecznie DOŚWIADCZEŃ MOŻE WIELE
bliskim, co czasami działało ZNACZYĆ DLA MIASTA.
mumeru
Wywiad
na nich wręcz zniechęcająco. POSTAWIŁY WIĘC NA BIZNES

Dzisiaj już tak nie jest. Dzisiaj ci I KULTURĘ. ROBIĄ TO OD NIEMAL
ludzie są w centrum wydarzeń, 10 LAT I WIDZĄ, ŻE PRZYNOSI TO
są zaangażowani i rozumieją, że MIASTU NIESAMOWITĄ KORZYŚĆ.
Helsingør
kultura (na przykład działania STWORZONY ZOSTAŁ JEDEN

kulturalne w domach opieki) WSPÓLNY SEKTOR OBEJMUJĄCY
stanowi część biznesu i jest tym, KULTURĘ, BIZNES I EDUKACJĘ,
czego obecności się oczekuje. To PONIEWAŻ WŁADZE MIASTA
jedno z największych zwycięstw DOSKONALE ZDAJĄ SOBIE
Ramos
w Helsingør” – Jens Frimann SPRAWĘ, ŻE W TEJ DZIEDZINIE

Hansen. JEST DUŻO POTENCJAŁU, KTÓRY
MUSIMY ODKRYĆ
Kultura w gminie Helsingør I WYKORZYSTAĆ.
EAMT
stała się trwałym elementem

codziennego życia mieszkańców.
Praca gminy, między innymi w zakresie zatrudnienia i wsparcia
Piotrowski
społecznego, wynika z woli politycznej i przekonania, że kultura

nie jest tylko ozdobą, ale ma absolutnie kluczowe znaczenie dla
jednostki i spójności społeczeństwa, a także – że może być istotnym
źródłem zarobku. W Helsingør osiągnięto ten poziom zrozumienia
Korzeniewska
także dzięki temu, że udało się przyciągnąć właściwych ludzi, którzy

rozumieją, jak nawiązywać partnerstwa z korzyścią dla wszystkich.
Partnerstwa opierają się na podziale odpowiedzialności

Press-Service
W 2010 roku stocznia w Helsingør stała się Stocznią Kultury, a Mikael

Fock, który został jej dyrektorem, otrzymał jako część wiana także
budynek Izby Celnej, funkcjonujący jako miejski dom spotkań
Szubielska-
Malińska
i kultury. Kilka lat wcześniej postanowiono wyraźnie oddzielić od

siebie te instytucje. Każda z nich miała mieć inne przeznaczenie
i realizować innego rodzaju działania. W Stoczni Kultury utrzymany
został bardziej klasyczny styl projektowania programu, natomiast
List miłosny
w Izbie Celnej to mieszkańcy mają duży wpływ na dobór wydarzeń.
Wspólnota oparta na formułach

praktyków
Głosy
„Korzystaliśmy z formuły, zgodnie z którą sztuka i kultura tworzą

społeczności, a co za tym idzie – tworzą też nowe znaczenia. Teraz
jednak odwracamy to wszystko do góry nogami i mówimy, że to właśnie
i inspiracje
lokalne społeczności powinny tworzyć kulturę i sztukę. Chodzi nam

Wiedza

Spis treści
o to, żeby znaleźć inny sposób na zaproszenie naszej publiczności

i współpracowników. Kluczem do tego stało się jedzenie”.
Zespół Izby Celnej, zainspirowany popularnymi niegdyś wśród

mumeru
Wywiad
niektórych mieszkańców Helsingør klubami kulinarnymi, postanowił

zapraszać ich na codzienne wspólne posiłki. Każdego wieczoru
pojawiała się więc sposobność do tego, by wspólnie wymyślać rzeczy
do zrobienia razem. Wśród pomysłów pojawiły się m.in. rozmowy
Helsingør
o polityce, joga, zajęcia z rysowania, jam session, medytacja, radio

czy kąpiele dźwiękowe. Nawet działające przy Izbie stowarzyszenia
zyskały nowych członków. Zespołowi nie wolno było sprzeciwić się
pomysłom mieszkańców, co sprawiło, że programowanie stało się
bardzo nieprzewidywalne i wymagało od instytucji kultury mnóstwa
Ramos
odwagi, by oddać władzę i podzielić się odpowiedzialnością.
Inna formuła mówi, że wzajemne przenikanie się różnych form

kultury i sztuki wspiera powstawanie innowacyjnych pomysłów
EAMT
i programów, które przyciągają nowe grupy odbiorców. Zarówno

Stoczni Kultury, jak i Izbie Celnej udało się uwolnić władzę,
rozdzielić odpowiedzialność i stworzyć ramy, w których członkowie
Piotrowski
społeczności współdecydują o programowaniu treści artystycznych

i kulturalnych.
„To w sumie całkiem zabawna historia, która, pomimo braku

Korzeniewska
jakichkolwiek naszych oczekiwań, odniosła ogromny sukces.

I rzeczywiście nastąpiła zmiana «praw własności» do Izby Celnej,
a poprzez to – również Stoczni Kultury. Podczas naszych spotkań
ludzie zaproponowali wiele ciekawych działań i formatów, ponieważ,
Press-Service
jak ustaliliśmy, od 18.00 do 19.00 jemy razem, a od 19.00 możemy

zabrać się do pracy i wspólnie z mieszkańcami realizować wymyślone
przez nich działania.
Kiedyś było tak, że «mały dom»

Szubielska-
Malińska
ZESPOŁOWI IZBY CELNEJ NIE (Izba Celna) mógł się uczyć od

WOLNO BYŁO SPRZECIWIĆ «dużego domu», ale teraz to się
SIĘ POMYSŁOM zmieniło. Dziś Stocznia Kultury
MIESZKAŃCÓW, CO uczy się też od Izby tego, jak
List miłosny
SPRAWIŁO, ŻE być dobrym gospodarzem.

PROGRAMOWANIE STAŁO SIĘ Przekonaliśmy się też o tym,
BARDZO NIEPRZEWIDYWALNE że ludzie świetnie radzą sobie
I WYMAGAŁO OD INSTYTUCJI z programowaniem. Trzeba tylko
praktyków
Głosy
KULTURY MNÓSTWA ODWAGI, stworzyć pewne ramy, które

BY ODDAĆ WŁADZĘ w miarę łatwo da się obsługiwać
I PODZIELIĆ SIĘ i komunikować.
ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ.
i inspiracje
Wiedza

WZAJEMNE PRZENIKANIE SIĘ RÓŻNYCH FORM
KULTURY I SZTUKI WSPIERA POWSTAWANIE
INNOWACYJNYCH POMYSŁÓW I PROGRAMÓW,
KTÓRE PRZYCIĄGAJĄ NOWE GRUPY
ODBIORCÓW. ZARÓWNO STOCZNI KULTURY, JAK
I IZBIE CELNEJ UDAŁO SIĘ UWOLNIĆ WŁADZĘ,
ROZDZIELIĆ ODPOWIEDZIALNOŚĆ I STWORZYĆ
RAMY, W KTÓRYCH CZŁONKOWIE SPOŁECZNOŚCI
WSPÓŁDECYDUJĄ O PROGRAMOWANIU TREŚCI
ARTYSTYCZNYCH I KULTURALNYCH.
zdjęcie: Nick Karvounis (Unsplash)
Spis treści
vCały czas rozchodzi się właśnie o «prawo własności» do instytucji

kultury. W tej formule to społeczność tworzy kulturę. Mamy także
drugą formułę, z której korzystamy i w której kultura tworzy
wspólnotę. W ramach działań na Dziedzińcu Kultury przy Izbie Celnej
mumeru
Wywiad
przygotowujemy i pokazujemy rzeczy, prezentujemy sztukę i kulturę,

które tworzą znaczenie. W efekcie ono tworzy nowe wspólnoty.
Wydarza się coś, co możemy nazwać «tłumaczeniem». Helsingør może
stać się miejscem, gdzie artyści, we współpracy z innymi artystami,
Helsingør
zarówno lokalnymi, jak też krajowymi i międzynarodowymi, pracują

wspólnie nad projektami, które mogą zostać wyprodukowane
i zaprezentowane ludziom w jednej z hal czy gdziekolwiek indziej”.
Ramos
EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
Herakles og Hydraen, zdjęcie: Razvan Mirel (Unsplash)

Spis treści
Co sprawia, że współpraca w Helsingør się udaje?

„To tkwi w naszej historii. We wszystkich wielkich historiach,
np. w całym morskim i żeglarskim kontekście, który pokazujemy
mumeru
także w ramach naszego festiwalu. I jest całkiem zabawne, bo

Wywiad
przecież stanowi realizację formuły, która mówi, że «kultura tworzy

społeczności». No i jeszcze opowieść o zamku Kronborg, o wielkich
władcach, którzy tu żyli, ich wpływie na naszą tożsamość. I dzieje
Helsingør
Hamleta. Te wielkie historie w pewien sposób reprezentują nasze

podstawowe wartości i budują narrację. Ludzie postrzegają siebie
jako wolne duchy – tych, którzy wyruszają w świat, by odkrywać to,
co nieznane, i z tym się właśnie bardzo często identyfikujemy”.
Ramos
Dynamiczny teatr w dynamicznym świecie
Helsingør Teater jest inny. Przede wszystkim nie ma własnej stałej

EAMT
sceny, więc spektakle wystawia w różnych miejscach w mieście i jego

okolicach. Regularnie współpracuje ze Stocznią Kultury i Izbą Celną,
ale z działaniami wchodzi także do miejsc użyteczności publicznej
czy na osiedla mieszkaniowe. Jens Frimann Hansen i jego koledzy
Piotrowski
mają otwarte i nastawione na eksperyment podejście do teatru.

Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
Spotkanie w salonie fryzjerskim Klip2000, PASSAGE Festival 2020, zdjęcie: archiwum Helsingør Teater

Spis treści
Dużym wyzwaniem było przekonanie nie tylko władz miasta, ale

także aktorów i publiczności do takiego podejścia do teatru, ale dziś
pozostaje ono integralną częścią kultury w mieście.
mumeru
Wywiad
„Są dwa elementy, które wydają się bardzo ważne w naszej pracy.
Pierwszy to wysoki stopień profesjonalizmu. W moim biurze jestem
ja i moich sześciu współpracowników, z których każdy ma duże
doświadczenie z zakresu innych dziedzin sztuk performatywnych
Helsingør
oraz duże doświadczenie międzynarodowe.
Drugim jest to, że musimy być lokalni, że musimy zajmować się

ważnymi dla ludzi tematami. Traktujemy to bardzo poważnie.
Rozumiemy to w ten sposób, że musimy być istotni zarówno dla
Ramos
uchodźców (jeśli chcemy używać skali politycznej), osób niezbyt

zaradnych życiowo, które muszą codziennie mierzyć się z wieloma
wyzwaniami społecznymi z jednej strony, jak i dla zamożnej, często
konserwatywnej i zamkniętej klasy średniej z drugiej strony. Po części
EAMT
dlatego, że wierzymy, iż sztuka może dać ludziom jakąś wizję czy

rolę do odegrania. Ale także chcąc zmusić artystów do pracy w taki
sposób, by mieli odwagę poddać swoją własną pracę pod dyskusję
w relacji z tymi członkami społeczności, z którymi być może nie są
Piotrowski
przyzwyczajeni pracować”.
Aktywny budowniczy mostów

Korzeniewska
„Nasze kompetencje zostały szczególnie docenione przez mieszkańców

osiedli komunalnych, w których udało nam się zbudować coś bardzo
wartościowego. Możecie sobie wyobrazić, jak trudno było na początku.
Press-Service
Sporym wyzwaniem było nie tylko namówienie artystów, aby

zaangażowali się w projekt na takich warunkach, ale także, aby gmina
to zrozumiała i aby mieszkańcy włączyli się do działania. Dziś to jest
już normalne. Wszyscy wiedzą, co robimy, i wchodzą do tego świata.
Szubielska-
Malińska
Opracowaliśmy pewne formaty działania i dysponujemy miejscami,

w których możemy pozwolić sobie na eksperymenty. Dla nas ważne
jest to, żebyśmy byli teatrem dla mieszkańców. Naszym punktem
wyjścia jest robienie czegoś dla ludzi, a najlepiej – takich projektów,
List miłosny
w które ci ludzie mogą się w pełni zaangażować.
Na początku z wielkim zainteresowaniem obserwowaliśmy,

jak kultura została włączona do planu budownictwa socjalnego
i zagospodarowania przestrzeni publicznej. Jeszcze pięć, sześć lat
praktyków
Głosy
temu byliśmy istotną częścią tych planów w Kokkedal i Helsingør.

Potem nastąpiła zmiana w sposobie ich tworzenia i nie zakładały
już one istotnej roli kultury. To, co stało się potem, było w pewnym
sensie bardzo dobre, bo okazało się, że kultura i sztuka mogą się
i inspiracje
Wiedza
spokojnie utrzymać same: zbudowano już pewne relacje i tradycję

Spektakl The Boat, Third Hand Group, PASSAGE Festival 2020,
zdjęcie: archiwum Helsingør Teater.
OTWARTYM NA ŚWIAT.
NADAL POZOSTAJE PORTEM
W HELSINGOR NIE BUDUJE SIĘ
JUŻ STATKÓW, ALE TO MIASTO
Spis treści
współuczestnictwa. Mieszkańcy i zarządy wspólnot naprawdę

chcą obecności teatru ulicznego w przestrzeniach miasta – nasza
obecność jest pożądana. Staliśmy się istotnym elementem myślenia
mieszkańców o uczestnictwie w kulturze i spędzaniu czasu wolnego.
mumeru
Wywiad
«Będziemy częścią festiwalu tego lata. U nas też będą działy się
ciekawe rzeczy» – mówią.
Kiedy wchodzimy do dzielnic mieszkaniowych, musimy być

Helsingør
ambitni również pod względem artystycznym, aby nasze działania

pozostawały interesujące także dla ludzi, którzy przychodzą
z zewnątrz. Musimy z nimi rozmawiać. Musimy wciągnąć ich
w dialog. Potrzebni są artyści, którzy są na tyle dobrzy, że mogą
pokazać swoje prace i mają odwagę poddać je pod dyskusję, że
Ramos
mają odwagę włożyć kij w mrowisko. Jeśli

ten element naszego działania zniknie, my
także przestaniemy być istotni. Mógłbym ZESPÓŁ HELSINGOR
po prostu pokazać mieszkańcom jedną TEATER BYŁ
EAMT
z popularnych produkcji teatralnych, ZAINTERESOWANY

a byliby szczęśliwi, siedzieliby i klaskali. WYKORZYSTANIEM
Ale nas takie rozwiązanie nie interesuje. SALONU
Potrzebujemy działania, które uderzy FRYZJERSKIEGO JAKO
Piotrowski
ludzi w inny sposób, będzie w dialogu FORUM, PONIEWAŻ

z ich tożsamością, nie tylko z Helsingør W JEGO OCZACH
jako nowoczesnym i kosmopolitycznym STANOWI ON
PRZESTRZEŃ,
Korzeniewska
miastem, ale także z międzynarodowym

światem sztuki. Chcemy to wszystko W KTÓREJ SPOTYKAJĄ
wkładać w nasze spektakle i działania, by SIĘ LUDZIE ZE
wibrowało i rzucało nam wyzwania. Dzięki WSZYSTKICH WARSTW
SPOŁECZNYCH
Press-Service
temu wszyscy możemy stawać się innymi

ludźmi. I PROWADZĄ BEZSILNE
ROZMOWY, A ZATEM
Często dostawaliśmy od artystów informacje BYŁO TO IDEALNE
zwrotne: «Wow, to było odważne: pokazywać MIEJSCE DO DYSKUSJI
Szubielska-
Malińska
nasz spektakl na takich warunkach». Ale O DEMOKRACJI.

nalegaliśmy, żeby zagrali właśnie w tym
konkretnym miejscu, ponieważ to właśnie
tam ten temat, który poruszają, pozostaje szczególnie istotny. Nie
List miłosny
interesuje nas teatr, do którego można anonimowo wejść i coś

zobaczyć. Chcemy być tam, gdzie kontekst miejsca ma znaczenie,
jest dyskutowany; gdzie mamy możliwość pomyślenia nad tym, co
jest istotne dla tej konkretnej grupy ludzi – nad tym, czego osobiście
praktyków
doświadczyli”.
Głosy
Kiedy w ten sposób otwiera się praktykę teatralną na

eksperymentowanie, eksplorowanie nowych obszarów, często
i inspiracje
mogą wydarzyć się wartościowe rzeczy, których nikt się nie

Wiedza
spodziewał lub których w ogóle nie dało się przewidzieć. Helsingør

Spis treści
Teater poszukiwał salonu fryzjerskiego w centrum miasta, aby

nawiązać współpracę przy projekcie realizowanym z francusko-
niemieckim filozofem. Zespół był zainteresowany wykorzystaniem
salonu fryzjerskiego jako forum, ponieważ w jego oczach stanowi
mumeru
Wywiad
on przestrzeń, w której spotykają się ludzie ze wszystkich warstw

społecznych i prowadzą bezsilne rozmowy, a zatem było to idealne
miejsce do dyskusji o demokracji.
Helsingør
„Dzięki tej współpracy odnieśliśmy ogromny sukces, ale to, co się

wydarzyło, było zupełnie różne od tego, czego się spodziewaliśmy.
Rozmowa przybrała całkiem niespodziewany obrót. Tak już czasem
bywa. Trzy miesiące później, kiedy byłem w tym salonie się ostrzyc,
podczas rozmowy z jednym z chłopaków dowiedziałem się, że jest on
Ramos
absolwentem uniwersytetu w Bejrucie, gdzie studiował psychologię.

Mój punkt wyjścia był filozoficzny, ale on powiedział mi: «Jens, tu nie
chodzi o umysł, tu chodzi o serce». Pomyślałem, że to takie piękne,
ponieważ dla niego to nie są rozmowy bez znaczenia. Dla niego jest to
EAMT
kwestia wysłuchania klientów z pozycji psychologa”.
Inna historia wiąże się z zaproszeniem do Helsingør arabskiej grupy

teatralnej, aby zrobić projekt z arabskimi imigrantami z tej samej
Piotrowski
dzielnicy, w której znajduje się ów salon fryzjerski.
„Zaprosiliśmy miejscowych Arabów i daliśmy im pole do działania.

My odsunęliśmy się na bok, żeby oni mogli zająć się projektem
Korzeniewska
w całości. Oczywiście dużo rozmawialiśmy, ale podczas realizacji

to członkowie miejscowej mniejszości arabskiej (która ma korzenie
w Szardży), zaczęli kierować projektem. Śledziliśmy przebieg
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
zdjęcie: Sandra Grunewald (Unsplash)

Spis treści
procesu z boku, a oni z radością opowiadali, że dołączy do nich ktoś

pochodzący z tego samego regionu i że możemy się spodziewać czegoś
wspaniałego. Potem przyjechali artyści, którzy bardzo chcieli wyrwać
się z arabskiej sfery zasad i przyjechać do Europy, gdzie kobiety
mumeru
Wywiad
mogą chodzić bez chust. W tym momencie pojawił się opór ze strony
miejscowych. Nie odpowiadało im zachowanie artystek, bo sami
żyli bardzo tradycyjnie i zgodnie z nakazami religijnymi. Bardzo się
o to pokłócili i doszło niemalże do bójki. W tym trudnym momencie
Helsingør
znowu musieliśmy przejąć kontrolę. Najwyraźniej grupa migrantów,

z którymi pracowaliśmy w projekcie, była bardziej konserwatywna.
Ale finalnie udało się nam wejść do tej społeczności dzięki naszym
pomysłom i zadziałać skuteczniej na rzecz społeczności niż robią
to instytucje miejskie, wpłynąć na nich w inny sposób niż władze
Ramos
miasta. Ten salon fryzjerski okazał się bardzo ważny. Na co dzień

przyczynia się do rozwoju oraz zmian w mieście i sprawia, że
Helsingør staje się bardziej różnorodne, ekscytujące i jest po prostu
fajniejszym miejscem do życia”.
EAMT
Sztuka, kultura i kreatywność otwierają nowe horyzonty

Piotrowski
The Aspirants to projekt rozwojowy realizowany we współpracy

z wydziałem ds. młodzieży w urzędzie pracy w Helsingør, przy
wsparciu Centre for Youth Research (CeFU) i Lauritzen Foundation.
Korzeniewska
Głównym zadaniem projektu jest wykorzystanie potencjału

instytucji kulturalnych i artystycznych do tego, aby skłonić młodych
ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej do podjęcia pracy.
Prywatna fundacja zainicjowała długoterminowe działanie, które
Press-Service
ma na celu skłonienie miejskiej administracji do międzywydziałowej

współpracy oraz do tego, by poszczególne wydziały zaczęły
wykorzystywać instytucje kulturalne jako ramę dla rozwoju
kompetencji młodych ludzi i zaakceptowały nową rolę tych instytucji.
Szubielska-
Projekt ma swoją siedzibę w Izbie Celnej.

Malińska
„Projekt wiąże się z badaniem tego, jak można wykorzystać kulturę,

sztukę i kreatywność, aby podnieść poziom życia i ułatwić niektórym
młodym ludziom dostęp zarówno do edukacji, jak i pracy. Na początku
List miłosny
prowadzę z nimi rozmowy motywacyjne: wspólnie znajdujemy

powody, dla których dana osoba bierze udział w projekcie. Przez
cały czas ci młodzi ludzie pozostają współtwórcami własnej podróży.
Nie są do nas kierowani, są nam polecani. Oni sami decydują o tym,
praktyków
Głosy
że chcą z nami działać, dzięki czemu żadne z nich nie wypada

z projektu. Z doświadczeń urzędu pracy wynika, że w tej grupie
docelowej odsetek osób porzucających naukę wynosi zazwyczaj 60-
70%. U nas zostają wszyscy”.
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
mumeru
Wywiad
Helsingør
Ramos
EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
zdjęcie: archiwum Fonden ASPIRANTERNE
Praca z „Aspirantami” składa się z trzech elementów:

Press-Service
• kultury, która osadzona jest w społeczności,

• sztuki, która skłania do refleksji,
• kreatywności, czyli umiejętności łączenia posiadanej wiedzy
i wykorzystywania jej w nowy sposób.
Szubielska-
Malińska
„Chodzimy na koncerty do Stoczni Kultury lub do Izby Celnej,

a przed każdym koncertem długo rozmawiamy. Może to mieć formę
np. spotkania z artystą. Na końcu zawsze jednak znajdujemy czas
List miłosny
dla siebie, by pomyśleć o naszym doświadczeniu. Kilka dni później

siadamy i rozmawiamy o tym, co z niego wynieśliśmy. Czym ono było
dla każdego z nas? Co ja osobiście z tego mam? Ważna jest tu warstwa
rozwoju osobistego. Mamy kilka różnych procesów twórczych,
praktyków
mamy kilka typów spotkań ze sztuką, ale chodzi bardziej o to, co

Głosy
dzieje się wokół. Podczas pandemii zauważyliśmy, że – nawet jeśli

instytucje kulturalne są zamknięte – pozostawanie z „Aspirantami”
w przestrzeni pracy twórczej, ma ogromny wpływ na sposób, w jaki ze
i inspiracje
Wiedza
sobą rozmawiamy. Chociaż nie mogliśmy uczestniczyć w koncertach

i innych wydarzeniach w Izbie Celnej, to samo przebywanie w tym

Spis treści
miejscu miało znaczenie. Można PROGRAM DLA ASPIRANTÓW

było poczuć, że to miejsce, w którym POKAZUJE, ŻE SZTUKA
na co dzień dzieje się proces twórczy. I KULTURA MOGĄ MIEĆ
To ma silne oddziaływanie”. OGROMNY WPŁYW
mumeru
Wywiad
SPOŁECZNY. INSPIRUJĄ
W ten sposób młodzi ludzie uczą się, JEDNOSTKĘ DO MYŚLENIA
jak nawigować w społeczeństwie. W NOWY SPOSÓB
Nawigacja społeczna to termin, I BUDOWANIA WSPÓLNOTY
Helsingør
który Allan Klie zaczerpnął od Z INNYMI.

filozofa Henrika Erdmana Vigha,
opisującego ją jako „poruszanie się
w tym, co mnie porusza”. Polega na zrozumieniu, że społeczeństwo jest
w ciągłym ruchu, a zatem trzeba stale nawigować i zastanawiać się nad
Ramos
obranym kursem. Można oczywiście spróbować zaplanować kurs, ale

na taki plan wpływa przecież wszystko to, co dzieje się wokół. Udział
lub dostęp do procesów twórczych jest bardzo satysfakcjonujący dla
młodych ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji, ponieważ dzięki
EAMT
temu uczą się oni, jak nawigować w życiu.
Jako mentor “Aspirantów” Allan Klie przyjmuje rolę tłumacza pomiędzy

młodymi ludźmi znajdującymi się w trudnej sytuacji, urzędem pracy
Piotrowski
i instytucjami kultury, które oferują młodym staże. Zna młodzież, więc

może pomóc wyjaśnić urzędnikom, dlaczego tak trudno jest znaleźć
dla nich zatrudnienie. Potrafi w odpowiedni sposób przeprowadzić
Korzeniewska
rozmowę mentorską i nawiązać kontakt z „Aspirantem”. W ten sposób

odciąża zarówno wydział odpowiedzialny za zatrudnienie, jak
i instytucję kultury.
Press-Service
Aspiranci uczą się, jak współtworzyć kulturę
W Helsingør jest jeszcze kilka pustych hal stoczniowych, które

teraz mogą zostać wykorzystane na potrzeby kulturalne i społeczne
Szubielska-
miasta. Jednocześnie istnieje potrzeba powrotu do edukacji morskiej

Malińska
w mieście, dla którego morze zawsze stanowiło istotny kontekst.

Z drugiej strony coraz częściej pada pytanie o to, jak miasto powinno
się rozwijać i wyglądać w przyszłości. Jak stworzyć coś nowego,
List miłosny
zachowując jednocześnie historię i tradycje? Programy takie jak

The Aspirants mogą mieć tu duże znaczenie.
„«Aspiranci» przez sześć miesięcy, które spędzamy razem

w programie, będą szkolić się w zakresie tworzenia kultury,
praktyków
Głosy
więc mam nadzieję, że w przyszłości staną się częścią Lauritzen

Foundation. Ci młodzi ludzie zaczęli rozmawiać o tym, co mogłoby
ich zainteresować w salach koncertowych czy teatralnych i czego im
brakuje w mieście. W takim procesie miasto osiąga efekt synergii.
i inspiracje
Wiedza
W dłuższej perspektywie ten projekt przeszkoli 70 animatorów

Spis treści
kultury. A naszym marzeniem jest oczywiście to, aby chcieli oni

pozostać w mieście i codziennie wnosić do niego swój wkład.
Widzimy również, że grupa docelowa, z którą pracujemy (i nie jest to

mumeru
Wywiad
wcale dla nikogo zaskoczeniem), nie ma dużej reprezentacji wśród

publiczności instytucji kultury. Tylko jeden na 14 «Aspirantów» był
kiedykolwiek na imprezie w którejś z tych instytucji kulturalnych,
z którymi obecnie współdziałamy. Sześć miesięcy, które spędzili
Helsingør
z nami, dało im poczucie sprawczości i odpowiedzialności oraz

pozwoliło im być kreatywnymi. To ważne, bo w przeciwnym razie
szukaliby innych miejsc, do których mogliby się udać, by zrealizować
swoje potrzeby czy szukać inspiracji. Dla części z nich mogłaby to
Ramos
EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
zdjęcie: archiwum Fonden ASPIRANTERNE
być np. Kopenhaga, ale oni po prostu boją się wsiąść do pociągu. Są
List miłosny
tak podatni na zranienie, że nie mają odwagi korzystać z transportu

publicznego. Dla jednego z moich «Aspirantów» ogromnym
osiągnięciem jest to, że odważył się wsiąść do autobusu i przejechać
pięć kilometrów z Hellebæk do Stoczni Kultury. Jego motywacja, by tu
praktyków
Głosy
być, jest większa niż jego obawy.
Droga pewnej „Aspirantki” wiodła z kolei od pobytu w mieszkaniu

socjalnym z pełną opieką i wsparciem do samodzielności, w tym
i inspiracje
Wiedza
wypadku oznaczającej przeprowadzkę do bursy razem z inną

uczestniczką naszego programu i rozpoczęcie nauki w liceum.

Spis treści
Mieszkanie socjalne jest dużym obciążeniem finansowym dla gminy.

Problem w tym, że urząd pracy, który nas sprawdza i poniekąd
nadzoruje, uważa że ta dziewczyna, mimo podjęcia nauki, i tak
nadal korzysta z pomocy finansowej, więc system, z finansowego
mumeru
Wywiad
punktu widzenia, nic na tym nie zyskuje. Ja uważam, że gmina sporo

zaoszczędziła. Oszczędności pojawiły się w innym dziale – dziale
opieki społecznej. Musimy patrzeć na to bardziej całościowo”.
Helsingør
Program dla „Aspirantów” pokazuje, że sztuka i kultura mogą

mieć ogromny wpływ społeczny. Inspirują jednostkę do myślenia
w nowy sposób i budowania wspólnoty z innymi. W ostatecznym
rozrachunku stanowi to oszczędność dla gminy, która, zamiast bez
końca wspierać osobę znajdującą się w trudnej sytuacji, zyskuje
Ramos
kreatywnego przedsiębiorcę, mogącego tworzyć kulturę z korzyścią

dla wszystkich, co podnosi rangę miasta i jego „samoświadomość”.
Wyjątkowa w tym projekcie jest międzysektorowa współpraca pięciu
różnych organizmów: kultury, biznesu, edukacji, usług społecznych
EAMT
i urzędu zatrudnienia, z szerokim gronem podmiotów w gminie.
„I to jest jeden z najważniejszych punktów, który świadczy

o skalowalności tego projektu i możliwości implementacji w innych
Piotrowski
gminach czy miejscowościach. Zależy nam, by pokazać innym,

że najlepiej patrzeć na cały budżet, a nie tylko jego fragmenty
realizowane przez poszczególne wydziały”.
Korzeniewska
Z programem takim, jak The Aspirants, zyskujemy gwarancję innego

rodzaju dialogu, zarówno z młodymi ludźmi, jak i z władzami
i organizacjami zaangażowanymi w projekt. Rozmowa jest o wiele
bardziej zniuansowana i otwarta, ponieważ nie zakłada, czym lub
Press-Service
kim jest młody człowiek, i nie określa z góry jednego celu, który ma
zostać osiągnięty. Młodzi ludzie otrzymują pomoc w zrozumieniu
tego, co jest im potrzebne, aby mogli zrealizować swoje pragnienia
i marzenia, w pełni wykorzystując swój potencjał i talent.
Szubielska-
Malińska
Czy możliwe jest przeniesienie tego modelu do innych gmin?

List miłosny
„Wszystkie instytucje kultury w kraju mogłyby nawiązać podobną

współpracę ze swoimi gminami. Naszą rolą jest teraz stworzenie
projektu pilotażowego, ale w dłuższej perspektywie będziemy się
wycofywać. A potem musimy edukować. Naszym marzeniem jest, by
praktyków
po zakończeniu pilotażu któryś z «Aspirantów» działał przy wsparciu

Głosy
fundacji na stałe na Dziedzińcu Kultury, przekazywał swoją wiedzę

i doświadczenie kolejnym młodym ludziom i by ten projekt rozwijał
się przy wsparciu jego uczestników także w innych miejscowościach”.
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
Czego możemy się nauczyć z Helsingør?

Historia Helsingør to przede wszystkim opowieść o odwadze do
pracy ponad strukturami i przyzwyczajeniami; o instytucjach,
administracji i decydentach, którzy rozmawiają ze sobą, prowadzą
mumeru
Wywiad
dialog zorientowany na rozwój; o odwadze we wprowadzaniu zmian

i działaniu w niezagospodarowanej przestrzeni pomiędzy ofertą
miejską i prywatną; o gotowości do skupienia się na elementach
tworzących nasze społeczeństwo; o życiu każdego z nas.
Helsingør
Być może najbardziej przełomowym elementem w tym podejściu

całego miasta jest to, że przedstawiciele różnych administracji
w Helsingør nie boją się mówić o kulturze i myśleć o kulturze nie tylko
Ramos
jako o czymś, co tworzy wartość ludzką, ale także jak o lukratywnym

biznesie, czymś, co generuje obroty i dochody dla miasta.
W Helsingør nie buduje się już statków, ale to miasto nadal pozostaje
portem otwartym na świat.
EAMT
Mickael Fock jest dyrektorem naczelnym i artystycznym Stoczni

Piotrowski
Kultury i Izby Celnej w Helsingør. W 2010 roku rozpoczął działania na

Dziedzińcu Kultury i od tego czasu rozwinął to miejsce w przestrzeń
łączącąnowe technologie, muzykę, performance, działania społeczne,
program skierowany do dzieci i międzynarodowe festiwale realizowane
Korzeniewska
w ramach krajowej i międzynarodowej współpracy. Działania te obejmują

różne gatunki i formaty, ale zawsze realizowane są w ścisłej współpracy
z mieszkańcami miasta.
Press-Service
Jens Friman Hansen jest dyrektorem Helsingør Teater oraz dyrektorem

artystycznym Passagefestival (Dania) i SO-Festival (Wielka Brytania).
Prezentuje również teatr uliczny w wielu miastach w Szwecji i Danii.
Szubielska-
Malińska
List miłosny
Allan Klie w swojej pracy z ludźmi w procesie zmiany wykorzystuje

30-letnie doświadczenie w branży kreatywnej. W 2020 roku założył Fonden
ASPIRANTERNE – fundację, której działania oparte są na zrozumieniu takich
aspektów życia człowieka, jak potrzeba wspólnoty i równości w dążeniu do
praktyków
spełnienia marzeń i osiągania celów. Doświadczenie zdobywał, pracując dla

Głosy
większości renomowanych duńskich scen teatralnych. Od 2009 roku, jako

kierownik w Kopenhaskim Teatrze Muzycznym (2008-2017), koncentruje
się na projektach społecznych i rozwoju publiczności. Jest regularnie
i inspiracje
zapraszany jako panelista do uczestnictwa w konferencjach poświęconych

Wiedza
audience development w regionie nordyckim.

Spis treści
PUBLICZNOŚĆ TWÓJ GŁÓWNY

SPRZYMIERZENIEC
mumeru
Wywiad
Helsingør
Ramos
Raúl Ramos
partner
zarządzający
ASIMÉTRICA
EAMT
asimetrica.org
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
zdjęcie: Matheus Bertelli (Pexels)

Szubielska-
Malińska
Uwzględnienie potrzeb i możliwości, jakie

publiczność może zaoferować naszej organizacji
kulturalnej, jest początkiem bardzo interesującej
List miłosny
zmiany, w której podejmowanie decyzji,

zarządzanie i współkierowanie przyczynia się do
rozwoju misji, jaką organizacja ma spełniać.
praktyków
Głosy
O krok dalej
Praca z publicznością różni się od pracy dla publiczności lub ze
względu na publiczność. Wyróżnione określenia oznaczają postawienie
i inspiracje
Wiedza
publiczności w sercu organizacji: wysłuchanie, dialog, otwartość,

determinację w uzyskiwaniu i utrzymywaniu zasobów, entuzjazm,

Spis treści
ciągłe dążenie i poświęcenie. Jednak

praca z publicznością wyróżnia się tym,
że oznacza także oddanie kontroli, nie
PRACA Z PUBLICZNOŚCIĄ
tylko słuchanie i spełnianie próśb, ale TO DZIELENIE SIĘ
ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
mumeru
Wywiad
pójście o krok dalej.

I ODDANIE PRZESTRZENI
Praca z publicznością to dzielenie LUDZIOM, ABY NAPRAWDĘ
się odpowiedzialnością i oddanie MOGLI SIĘ ZAANGAŻOWAĆ.
Helsingør
przestrzeni ludziom, aby naprawdę

mogli się zaangażować. Oddanie
przestrzeni, przy jednoczesnym dostrzeganiu płynących z tego korzyści,
pozwalaniu sobie na przyjęcie pomocy z pokorą i entuzjazmem,
zauważaniu własnych słabości i wzrastaniu razem. To chęć oddania tego,
Ramos
co się otrzymało, włączając społeczność w funkcjonowanie organizacji,

aby lepiej spełniały one postawione sobie cele.
EAMT
Wartości płynące ze współpracy
Przyjrzyjmy się temu z perspektywy ludzi, a nie organizacji. Zastanówmy

się, jak oni (ale i my) chcieliby współdziałać i w jakim stopniu się
Piotrowski
zaangażować. Zwykli ludzie, którzy – oprócz tego, że korzystają z kultury –

mogliby poświęcić swój czas i podzielić się swoją wiedzą z organizacjami,
aby stały się silniejsze, lepiej zarządzane, bardziej transparentne,
Korzeniewska
istotniejsze i atrakcyjniejsze dla społeczności, której służą.
Co w ogóle robią organizacje kulturalne dla osób, które chcą się

zaangażować w działanie? Jak im to umożliwiają?
Press-Service
Czy rozumieją wartość i możliwości płynące ze współpracy

z publicznością? Czy powinna ona być naturalną częścią organizacji?
A jeśli tak, to dlaczego?
Szubielska-
Malińska
Współpraca z publicznością oferuje ogromne możliwości. Wskażemy

trzy o nieocenionej wartości strategicznej:
• lepsze spełnianie misji organizacji;

List miłosny
• wzmacnianie organizacji w obliczu zmieniających się warunków

(prawnych, podatkowych, ekonomicznych, społecznych, politycznych...);
• lepsze reagowanie na zmiany w zwyczajach konsumenckich ludzi
w zakresie kultury, na ich potrzeby i pragnienia względem wydarzeń lub
praktyków
Głosy
organizacji kulturalnych.
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
Szanse na wielu poziomach

Można współpracować z publicznością na różnych poziomach organizacji.
Niektóre z nich to:
mumeru
Wywiad
• projektowanie oferty: projektowanie i współkuratorstwo, rozwój

produktów, rozwój programów,
• projektowanie usług: innowacje oparte na potrzebach publiczności,
wspólne warsztaty, angażowanie ekspertów, focus groups,
Helsingør
• badania i rozwój: badawcze projekty artystyczne, muzykologiczne,

muzealnicze, antropologiczne, etnologiczne, literackie, dramaturgiczne,
historyczne itd.; stabilne zespoły badawcze, debaty i refleksje,
Ramos
• współprodukcja: projektów artystycznych, edukacyjnych,

społecznych, badawczych,
• rozwój publiczności i wzrost zaangażowania: za pośrednictwem
programów ambasadorskich, blogerów, za sprawą rozpowszechniania
EAMT
informacji w kręgach znajomych,

• obsługa widza i organizacja: współtworzenie user journey map,
wolontariat,
Piotrowski
• komunikacja i marketing,
• edukacja: nie tylko dzieci i młodzieży, lecz także dorosłych,
• współfinansowanie: crowdfounding, darowizny, wkład rzeczowy,
Korzeniewska
• współkierownictwo,
• zarządzanie i procesy: szkolenia i podnoszenie kwalifikacji zespołów
zarządzających organizacjami artystycznymi, wsparcie technologiczne
Press-Service
i doradztwo w zakresie planowania i zarządzania.
Aktywne uczestnictwo
W tym artykule skupimy się na zarządzaniu i współkierownictwie,
Szubielska-
Malińska
ponieważ prawdopodobnie właśnie te dziedziny są najsłabiej zbadane

przez organizacje kulturalne, a jednocześnie wydają się najbardziej
wartościowe.
List miłosny
Chodzi o przypadki, w których interakcja pomiędzy organizacją

kulturalną a ludźmi opiera się na wspólnej pracy oraz przyjęciu
i aktywnym uczestnictwie członków społeczności w organach
decyzyjnych i kierowniczych organizacji.
praktyków
Głosy
Wyobraźmy sobie osobę, która jest miłośnikiem teatru i lubi wraz

z rodziną przychodzić do osiedlowego domu kultury. Pracuje
w firmie, stowarzyszeniu, instytucji albo jest na emeryturze
i posiada umiejętności oraz wiedzę z konkretnej dziedziny
i inspiracje
Wiedza
(humanistyki, ekonomii, pedagogiki, psychologii, prawa, nauk

Spis treści
ścisłych, architektury, finansów, historii MÓWIMY O TYCH

sztuki, fizyki, marketingu, zarządzania PRZYPADKACH,
zasobami ludzkimi, zarządzania). Co W KTÓRYCH FORMA
więcej, wyobraźmy sobie, że osoba ta ANGAŻOWANIA SIĘ
mumeru
Wywiad
chce w wolnym czasie podzielić się swoją LUDZI W ORGANIZACJĘ

wiedzą z organizacją kulturalną w takim KULTURALNĄ OPIERA SIĘ
zakresie, w jakim dana organizacja będzie NA WSPÓLNEJ PRACY
tego potrzebować. ORAZ PRZYJĘCIU
Helsingør
I UCZESTNICTWIE
Nietrudno to sobie wyobrazić. Każdy
CZŁONKÓW
z nas zna kogoś, kto by to zrobił,
SPOŁECZNOŚCI
prawdopodobnie wielu z nas też zalicza
W ORGANACH
się do tego grona.
DECYZYJNYCH
Ramos
I KIEROWNICZYCH
Sztuka przekazywania wiedzy ORGANIZACJI.
Czy nie byłoby wspaniale, gdyby istniała
taka możliwość dla ludzi, którzy chcą
EAMT
bardziej angażować się w działalność organizacji kulturalnych?

Nie tylko finansowo (jako darczyńcy), ale poprzez wzięcie na
siebie współodpowiedzialności za decydowanie, poprzez pracę
Piotrowski
na rzecz tej organizacji oraz dzielenie się doświadczeniem

i umiejętnościami. Nie byliby to doradcy, tylko ludzie, którzy
chcieliby bez wynagrodzenia, ale za to od wewnątrz, przekazać
swoją wiedzę osobom zarządzającym organizacjami kulturalnymi,
Korzeniewska
aby te mogły lepiej spełniać swoją misję.
Co trzeba by zrobić, aby stało się to rzeczywistością?
Z jednej strony:
Press-Service
organizacje artystyczne, które są nie tylko skłonne, ale także

przygotowane do współpracy, powinny odzwierciedlić taką możliwość
w swojej strukturze i organach zarządzających lub doradczych poprzez
stworzenie „ciał doradczych”: rad programowych, klubów patronów
Szubielska-
Malińska
lub ambasadorów i innych ciał kolegialnych, dzięki którym osoby ze

społeczności mogłyby dzielić się swoim doświadczeniem, nie zajmując
żadnego stanowiska kierowniczego w strukturze organizacji.
List miłosny
Z drugiej strony:
stworzyć miejsce, do którego ludzie mogliby przyjść i zaoferować

swoją pomoc, czas i wiedzę. Bank osób chętnych do pomocy
w „ciałach doradczych” w zamian za osobistą satysfakcję, jaką im to
praktyków
Głosy
przynosi, możliwość poznania i nawiązania kontaktów z innymi

zainteresowanymi pomocą środowisku artystycznemu i za wiedzę,
jaką czerpią z współpracy z sektorem kreatywnym.
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
Z kolejnej jeszcze strony:
stworzyć przestrzeń, która ułatwiłaby spotkanie organizacji

kulturalnych, mających potrzebę strategicznych zmian i rozwoju,
oraz tych osób, które chcą nieodpłatnie podzielić się swoją wiedzą,
mumeru
Wywiad
umiejętnościami i doświadczeniem (w finansach, marketingu, edukacji,

planowaniu strategicznym, naprawach, modernizacji itd.), nabywając
jednocześnie możliwość współdecydowania.
Helsingør
W takim miejscu oferowane byłyby również kursy, zarówno dla osób

prywatnych, jak i organizacji artystycznych, zainteresowanych tym, jak
wynieść jak najwięcej ze wspólnej pracy.
Ramos
EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
zdjęcie: Abel Tan Jun Yang (Pexels)

List miłosny
Jakiej zmiany tak naprawdę potrzebujemy?

Nie potrzebujemy dużej zmiany w społeczeństwie, mimo że jego
członkowie do tej pory nie mieli możliwości ani potrzebnego
praktyków
doświadczenia we współdecydowaniu i aktywnej współpracy

Głosy
z organizacjami kulturalnymi. Nie, to przyjdzie później.
Zmiana musi wyjść z wnętrza samych organizacji, tak aby nie

przyjmowały one za pewnik, że prośba o pomoc oznacza słabość, że
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
ludzie będą przez to wątpić w ich sens, że będą je kwestionować i że

stwierdzą, że nie spełniają swojej misji.
Zatrudnienie doradców z zewnątrz jest w porządku, gdy pojawi się taka

mumeru
Wywiad
potrzeba, ale publiczność bardziej doceni coś innego: transparentność,

pokorę, dobre zarządzanie i wysiłek, który podejmą organizacje
kulturalne, aby społeczność mogła się zaangażować.
Helsingør
Pięć lat później

Pięć lat temu, w hiszpańskiej wersji magazynu „Connecting
Audiences”, opublikowałem mój jedyny artykuł w ciągu dziesięciu
lat istnienia pisma. Napisałem tekst o współpracy z publicznością
Ramos
z różnych perspektyw w celu osiągnięcia różnych celów, aby uzasadnić

stworzenie bardziej stabilnych i owocnych planów i polityk
w perspektywie średnio- i długoterminowej.
EAMT
Proponowałem wtedy zmianę podejścia do roli publiczności

w działalności organizacji i instytucji kulturalnych.
Zmiana podejścia wydawała się wówczas potrzebna, bo byliśmy już

Piotrowski
spóźnieni…, a dziś, pięć lat później, w pandemii, w środku drugiej dekady

XXI wieku, kiedy to polityka kulturalna i działalność artystyczna na
całym świecie drżą w posadach, zdaję sobie sprawę, jak mało przyjęto
ze zmian, które zaproponowałem w artykule.
Korzeniewska
Jego ponowna lektura skłoniła mnie do refleksji, że współpraca

o największym potencjale ze wszystkich to ta, która pozwoli
publiczności przeniknąć do wnętrza instytucji kulturalnych na
Press-Service
wszystkich jej poziomach, wzbogacając je, nadając im sens, czyniąc

istotnymi i wrażliwymi na otoczenie.
I pomyśleć, że współpraca z publicznością, a nie jedynie praca

Szubielska-
dla publiczności, pozostaje jednym z największych wyzwań tutaj,

Malińska
w Hiszpanii, w 2021 roku. To doskonały punkt wyjścia, jeśli chcemy

zrobić krok w kierunku innego rozumienia współpracy w sektorze
kultury.
List miłosny
Raúl Ramos jest współzałożycielem ASIMÉTRICA, wiodącej hiszpańskiej firmy

badawczej i konsultingowej świadczącej usługi dla sektora kultury. Ma ponad
10 lat doświadczenia w opracowywaniu i wdrażaniu strategii marketingowych
praktyków
dla międzynarodowych organizacji muzycznych i artystycznych, fundacji

Głosy
kulturalnych i podmiotów rządowych. Jest przedsiębiorcą, który – dzięki

wykorzystaniu badań, strategii marketingowych i komunikacyjnych –
doskonale rozumie dynamikę przemysłu artystycznego, rynku kultury
i inspiracje
i zachowań klientów. Ukończył studia prawnicze, MBA oraz studia w dziedzinie

Wiedza
zarządzania w kulturze.

MATERIAŁ SPONSOROWANY
Spis treści
ESTOŃSKA SZKOŁA
ZARZĄDZANIA W KULTURZE
mumeru
Wywiad
Świat potrzebuje aktywistów posiadających

umiejętności postrzegania i rozumienia
Helsingør
zjawisk społecznych w szerokim kontekście.

W Estonii wierzymy, że kompetencje rozwijane
Anna w sektorze kultury dają szansę, by zapewnić
solidne ramy dla etycznej i zrównoważonej
Ramos
Ranczakowska
koordynatorka kierunku
„Zarządzanie w kulturze”
pracy także w innych obszarach życia. Dlatego
ESTOŃSKA AKADEMIA potrzebujemy działaczy, zainteresowanych
MUZYKI I TEATRU pracą w kulturze, lecz wychodzących poza
EAMT
W TALLINIE
tradycyjne rozumienie jej funkcji.
Piotrowski
Julia Janiak, studentka kierunku „Zarządzanie w kulturze” na Estońskiej

Akademii Muzyki i Teatru w Tallinie w rozmowie z Anną Ranczakowską.
Planując własny rozwój zawodowy, warto wziąć pod uwagę możliwości

Korzeniewska
oferowane przez doświadczone uczelnie zagraniczne. Kształcenie się

w zakresie zarządzania w kulturze w placówkach poza granicami
kraju pozwala na poszerzenie horyzontów i umożliwia spojrzenie
na lokalne problemy z innej, zewnętrznej perspektywy. Wkład
Press-Service
międzynarodowej współpracy w kształtowanie się młodego pokolenia

menedżerów kultury wiąże się z zakorzenianiem w ich świadomości
i postawie ponadnarodowego obywatelstwa, charakteryzującego się
globalną świadomością, odpowiedzialnością i poczuciem solidarności.
Szubielska-
Malińska
Anna Ranczakowska: Jakie jest Twoje dotychczasowe doświadczenie

w obszarze zarządzania w kulturze?
List miłosny
Julia Janiak: Dotychczas zajmowałam się tylko pomocą przy

organizacji festiwali i wydarzeń związanych z chóralistyką, między
innymi w moim rodzinnym mieście – Toruniu. Zaczęło się od
wolontariatu, pomocy przy organizacji i monitorowania postępów;
potem na studiach w Polsce miałam też sporo okazji do tego, żeby zająć
praktyków
Głosy
się organizacją koncertu, pomocą przy jakiejś jego części; a skończyło

się na organizacji wydarzeń od początku do końca. Niektóre z nich
stały się nawet imprezami cyklicznymi, uważam to więc za dosyć
udane pierwsze próby. Temat mojej pracy magisterskiej na Wydziale
i inspiracje
Wiedza
Dyrygentury Chóralnej tak naprawdę był dużo bardziej związany

Spis treści
z zarządzaniem kulturą, ponieważ skupiał się na międzynarodowej

współpracy kulturalnej w ramach organizacji tworzącej duże
wydarzenia dla osób zainteresowanych właśnie śpiewaniem w chórze.
mumeru
Wywiad
Przyjechałaś do Estonii na studia wokalne, skończyło się jednak na

Wydziale Zarządzania w Kulturze. Skąd ta zmiana?
Przekonała mnie wyjątkowa struktura studiów, międzynarodowe

środowisko i to, że jako student mam tu prawo głosu. Na takich
Helsingør
studiach nie jest się numerem indeksu, ich konstrukcja umożliwia

pracę nad własnym projektem od początku do końca i rozwiązywanie
problemów, które przy takiej okazji mogą powstać. Dla mnie
najważniejsze jest to, że taka nauka jest bardzo praktyczna, tym
Ramos
samym odbieram ją jako bardziej

realną i dopasowaną do moich
potrzeb. Pracujemy po prostu nad NA TAKICH STUDIACH
swoimi własnymi pomysłami, NIE JEST SIĘ NUMEREM
INDEKSU, ICH KONSTRUKCJA
EAMT
które bezpośrednio związane są

z naszymi polami działalności – UMOŻLIWIA PRACĘ
w moim przypadku jest to muzyka. NAD WŁASNYM PROJEKTEM
Dzięki temu, że sami stawiamy OD POCZĄTKU DO KOŃCA
Piotrowski
sobie cele, zyskujemy też większe I ROZWIĄZYWANIE

poczucie satysfakcji; wiąże się PROBLEMÓW, KTÓRE
to również z tym, że nauka tak PRZY TAKIEJ OKAZJI
MOGĄ POWSTAĆ.
Korzeniewska
naprawdę podporządkowana
jest nam i naszemu własnemu
rytmowi pracy.
Zależało mi na tym, aby uzupełnić wiedzę, na której zdobycie nie

Press-Service
miałam czasu, studiując wcześniej śpiew i kompozycję, a to jest taki

zawód, który szczególnie wymaga wiedzy właśnie z takiego zakresu
– zarządzania i odpowiedniej organizacji własnych projektów,
własnego czasu i identyfikacji, brandingu jako artysty. Na będących
Szubielska-
Malińska
w programie zajęciach z organizacji życia muzycznego niestety nie

ma czasu na omówienie każdego zagadnienia szczegółowo. Dają
one bardzo dużo, jednak są prowadzone dla dużej grupy studentów
mających różne potrzeby.
List miłosny
Jakie dostrzegasz różnice między sektorami kultury w Polsce i Estonii

w praktyce? Czy studia pomagają Ci w nawigacji pomiędzy tymi
dwoma środowiskami?
praktyków
Głosy
W Estonii mamy do czynienia z innym, mniejszym środowiskiem – co

za tym idzie, relacje między jego członkami są bliższe, szybsze, mniej
formalne. Wykładowcy znają nas z imienia, ścieżka do osiągnięcia
założonego celu w karierze wydaje się też nieco krótsza. Mam wrażenie,
i inspiracje
Wiedza
jakby podejmowane przeze mnie działania przyniosły wymierne

Spis treści
mumeru
Wywiad
Helsingør
Ramos
EAMT
Piotrowski
zdjęcie: archiwum Estońskiej Akademii Muzyki i Teatru w Tallinie
efekty nieco szybciej choćby w kwestii budowania profesjonalnej

Korzeniewska
kariery. Obserwacja tych samych zjawisk i porównywanie ich z tym,

jak wyglądają one w Polsce, jest bardzo cennym doświadczeniem.
Dodatkowo w Estonii komunikujemy się po angielsku - dla
większości z nas jest on drugim językiem, którego się nauczyliśmy –
Press-Service
to także bardzo zmienia specyfikę komunikacji.
Zarządzanie w kulturze na Akademii Muzycznej w Tallinie nie jest

tradycyjnym programem studiów magisterskich. Co w nim jest
wyjątkowego, jak Ty się w tym odnajdujesz?
Szubielska-
Malińska
Dla mnie bardzo ważna jest atmosfera pracy: cenię sobie relacje
z profesorami, bardzo mi też odpowiada praca w międzynarodowym
środowisku ze studentami z innych krajów. Dzięki temu w jakimś
List miłosny
sensie rozumiem lepiej europejską kulturę w ogóle oraz różnice

między rozmaitymi środowiskami kulturalnymi, zyskując szansę na
praktyków
O KIERUNKU:
Głosy
„Zarządzanie w kulturze” to dwuletnie studia magisterskie prowadzone w języku angielskim.

Kierunek realizowany jest przez Estońską Akademię Muzyki i Teatru w Tallinie we współpracy
z Estonian Business School. Zorientowany na praktyczne zagadnienia program współtworzy
i inspiracje
międzynarodowy zespół ekspertów. Więcej informacji na:

Wiedza
https://eamt.ee/en/departments/musicology/cultural-management/

Spis treści
mumeru
Wywiad
Helsingør
Ramos
EAMT
zdjęcie: archiwum Estońskiej Akademii Muzyki i Teatru w Tallinie
wykształcenie umiejętności, o które byłoby dużo trudniej w Polsce.

Dla mnie ważne jest też to, że sama odpowiadam za swój proces
Piotrowski
kształcenia, dzięki temu jeszcze bardziej zależy mi na tym, żeby

z takich studiów wyciągnąć jak najwięcej.
Komu poleciłabyś te studia?

Korzeniewska
Takie studia można bez wątpienia polecić każdemu artyście

pragnącemu wzmocnić własne kwalifikacje, a także osobom bez
wykształcenia artystycznego, które po prostu interesuje zarządzanie
Press-Service
w kulturze. Właściwie każdemu, kto lubi być czasem ,,mózgiem

operacji”.
Szubielska-
Malińska
Anna Ranczakowska jest liderką ActinArt Network, sieci zrzeszającej

uniwersytety artystyczne z krajów nordyckich. Pracuje na Estońskiej
Akademii Muzyki i Teatru w Tallinie jako wykładowczyni oraz koordynatorka
List miłosny
kierunku „Zarządzanie w kulturze”. Prowadzi własną firmę projektującą

strategie rozwojowe, programy edukacyjne oraz innowacyjne rozwiązania
dla uczelni artystycznych.
praktyków
Julia Janiak ukończyła Akademię Muzyczną we Wrocławiu na Wydziale

Głosy
Kompozycji w klasie Agaty Zubel. Studia rozpoczęła na Akademii Muzycznej

w Krakowie. Jest także absolwentką Wydziału Dyrygentury Chóralnej
oraz Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina na Wydziale Rytmiki
i inspiracje
w Warszawie. Obecnie wykształcenie uzupełnia na Estońskiej Akademii

Wiedza
Muzyki i Teatru w Tallinie.

Spis treści
SYNERGIA NA
TRUDNE CZASY
mumeru
Wywiad
Maciej
Piotrowski
Prezes
Helsingør
Rok 2020 obiecywał fascynujące możliwości STOWARZYSZENIE

FOLKOWISKO
i stawiał przed organizatorami festiwali twitter.com/piotrowski_mac
wiele wyzwań. Ale przyniósł zupełnie inne
niż te, których się spodziewaliśmy.
Ramos
Poprzednia dekada XXI wieku pozwoliła na dość stabilny rozwój

instytucji kulturalnych. Wiele z nich decydowało się na organizację
EAMT
festiwali jako wydarzeń flagowych dla swoich jednostek – corocznych

świąt, które dla części z nich stały się celem samym w sobie, dla
innych – możliwością pokazania swoich osiągnięć, mobilizowania
Piotrowski
wolontariuszy i sympatyków czy po prostu dobrej zabawy dla

społeczności.
Korzeniewska
Sieć Odpowiedzialnych Festiwali

W stworzonej na początku 2020 roku Sieci Odpowiedzialnych
Festiwali zebraliśmy się w gronie organizatorów imprez o dość
konkretnym charakterze. Większości z instytucji wchodzących
Press-Service
w skład naszej grupy było blisko do takich haseł jak: przyroda,

folklor, muzyka etniczna, szacunek do środowiska. Oczywiście
każde z naszych wydarzeń w charakterystyczny dla siebie sposób
czerpało z tego zestawu, ale wszystkie mieściły się w zbiorze tych
Szubielska-
wspólnych wartości. Każda z tych imprez po kilku lub kilkunastu

Malińska
latach działalności miała przed sobą również kilka podobnych

dużych wyzwań. Wynikały one głównie ze wzrastającej w ostatnich
latach wrażliwości na zmiany klimatyczne. Były to również
List miłosny
wyzwania związane z organizacją kolejnych edycji w szczególnych

miejscach. Zazwyczaj nie były to centra
wielkich miast, lecz lokalizacje wyjątkowe,
„niezadeptane” na co dzień przez turystów.
NASZE IMPREZY
ZACZYNAŁY SIĘ
praktyków
Nasze imprezy zaczynały się rozrastać

Głosy
i coraz mocniej ingerować w otoczenie

ROZRASTAĆ I CORAZ
(ludzkie i naturalne), a my chcieliśmy robić
MOCNIEJ INGEROWAĆ
to odpowiedzialnie.
W OTOCZENIE (LUDZKIE
I NATURALNE), A MY
i inspiracje
Wiedza
CHCIELIŚMY ROBIĆ TO
ODPOWIEDZIALNIE.

Spis treści
mumeru
Wywiad
Helsingør
Ramos
EAMT
zdjęcie: Gosia Kawka
Przynajmniej tak stwierdziliśmy, gdy w nieformalnym gronie na

zapleczu jednego z festiwali zaczęliśmy omawiać problemy, na które
Piotrowski
się natykaliśmy. Wywóz śmieci, zużycie wody, zapchane parkingi,

nieprzejezdne drogi. I możliwości: zarobki dla naszych sąsiadów,
promocja odpowiedzialnego zachowania wobec środowiska w dużym
gronie osób. Był grudzień 2019 roku, a już w lutym 2020 zebraliśmy się
Korzeniewska
na weekendowym zjeździe kilkunastu organizatorów i organizatorek

wydarzeń, którym zależało na odpowiedzialnym podejściu do ich
prowadzenia.
Press-Service
Jeden lider? Niekoniecznie Z MOJEGO DOŚWIADCZENIA

W szybkiej organizacji pierwszego WYNIKA, ŻE TAKIE FEDERACJE
oficjalnego spotkania pomogły nie NIE POTRZEBUJĄ KONIECZNIE
Szubielska-
tylko chęć sieciowania i podobne JEDNEGO LIDERA (TAKI NAWET

Malińska
rozumienie wyzwań, ale także MOŻE CZASEM OKAZAĆ SIĘ

prężność kilku osób, które podjęły NIEBEZPIECZNY, BO NADTO
rękawicę. I tu pierwsza porada dla DOMINUJĄCY), ALE
List miłosny
chcących budować podobne grupy: NIEZBĘDNYCH JEST KILKA

z mojego doświadczenia wynika, "KONI POCIĄGOWYCH", KTÓRE
że takie federacje nie potrzebują RUSZĄ SPRAWĘ Z MIEJSCA.
koniecznie jednego lidera (taki nawet
praktyków
może czasem okazać się niebezpieczny,

Głosy
bo nadto dominujący), ale niezbędnych jest kilka „koni pociągowych”,

które ruszą sprawę z miejsca. I nie ma sensu się obrażać, że ktoś
prowadzi peleton, a ktoś zostaje z tyłu i nie zawsze angażuje się
w pełni. Taki brak pełnej równowagi i demokracji jest zdrowy, bo
i inspiracje
Wiedza
zapewnia rozwój i poszerza możliwości współpracy.

Spis treści
Kodeks Odpowiedzialnych Festiwali

Druga rada: lepiej nie wierzyć w magię sformułowania „jakoś to
będzie”, jeśli chodzi o zdolności mediacyjno-komunikacyjne. Na
założycielskie spotkanie, podczas którego mieliśmy za zadanie
mumeru
Wywiad
wypracować misję i wizję sieci, zatrudniliśmy profesjonalistę

– facylitatora. Pozwoliło nam to wyrobić się z zadaniem w jeden
weekend, nie pokłócić się (a zazwyczaj towarzystwo silnych
osobowości, liderów własnych instytucji, generuje takie ryzyko),
Helsingør
wyjść z poczuciem bycia wysłuchanym i opuścić miejsce spotkania

z konkretnym rezultatem – naszym był Kodeks
Odpowiedzialnych Festiwali. Określiliśmy NA ZAŁOŻYCIELSKIE
w nim, kim jesteśmy, nazywając się SPOTKANIE, KTÓRE
Ramos
„organizatorami i organizatorkami festiwali MIAŁO ZA ZADANIE

i wydarzeń, którym zależy na budowaniu WYPRACOWAĆ MISJĘ
i promowaniu odpowiedzialnych relacji ze I WIZJĘ SIECI,
środowiskiem, społecznością festiwalową ZATRUDNILIŚMY
EAMT
i sąsiadami”, a także, że „naszym celem jest PROFESJONALISTĘ

zachęcanie do poszanowania natury i siebie - FACYLITATORA.
nawzajem”. Streściliśmy również nasze zadania:
„Dążymy do jak najlepszych relacji z sąsiadami.
Piotrowski
Budujemy wzajemny szacunek, tolerancję i poczucie wspólnoty;

w pierwszej kolejności współpracujemy z lokalną społecznością.
Promujemy miejscową kulturę”. Nasz kodeks podzieliliśmy na trzy
działy dotyczące: relacji z sąsiadami, troski o środowisko naturalne,
Korzeniewska
relacji z uczestnikami i z innymi festiwalami. Cały kodeks można

przeczytać pod linkiem: https://publicystyka.ngo.pl/festiwale-beda-bardziej-
odpowiedzialne-wobec-przyrody-i-otoczenia
Press-Service
Zadowoleni z siebie wyjechaliśmy z pogranicznego ośrodka w Gorajcu,

w którym obradowaliśmy. Budowaliśmy kolejne plany działań:
rozwój infrastruktury pozwalającej na wypełnianie naszych
odpowiedzialnych zadań, nowe inwestycje, informowanie o naszych
Szubielska-
priorytetach sąsiadów, uczestników, współpracowników.

Malińska
„Pandemia” znaczy „zmiany”

List miłosny
Wtedy jednak stało się to, czego się nie spodziewaliśmy. Coś, co
pokrzyżowało najlepsze plany niemal każdemu z mieszkańców
planety. Pandemia. Wpływała na każdą z dziedzin społecznych, nie
ominęła więc i branży kulturalnej.
praktyków
Głosy
Nasze odpowiedzialne plany trudno było w tych okolicznościach

wdrażać i musieliśmy je przemyśleć, ułożyć na nowo. W takiej
sytuacji finansowej (budżety większości imprez uległy znacznemu
zmniejszeniu) nie stać było nas na nowe inwestycje. Używanie
i inspiracje
Wiedza
indywidualnych środków higieny, jak maseczki, płyny dezynfekcyjne,

Spis treści
rodziło zaś nowe problemy z ilością odpadów.

Postanowiliśmy jednak wykorzystać Sieć na
FEDERACJĘ, KTÓRA
tyle, na ile było można.
MIAŁA KIEROWAĆ
NASZE FESTIWALE
mumeru
Wywiad
Opanować chaos KU ZMIANIE,

WYKORZYSTALIŚMY
Po pierwsze, postanowiliśmy wspólnie
JAKO PLATFORMĘ
opanować chaos informacyjny. Federację,
WYMIANY INFORMACJI
Helsingør
która miała kierować nasze festiwale ku

O KRYZYSIE, KTÓRY
zmianie, wykorzystaliśmy jako platformę
NADSZEDŁ BEZ
wymiany informacji o kryzysie, który
ZAPOWIEDZI.
nadszedł bez zapowiedzi. – „Większość
wariantów rozwoju sytuacji omawialiśmy
Ramos
właśnie wewnątrz Sieci, ustalając, kto i w jaki sposób rozwiązywał

kwestie związane z ograniczeniami liczby osób na festiwalach,
gastronomii, utrzymania zaangażowania naszych gości” – opowiada
Maciej Lubaś, organizator Festiwalu „Dźwięki z Korzenia”. Dyskusje
EAMT
te toczyły się podczas wewnętrznych wideokonferencji oraz

w zamkniętej grupie na Facebooku.
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
zdjęcie: Gosia Kawka

Spis treści
Warto się dzielić

Po drugie, postanowiliśmy podzielić się naszą wiedzą z innymi
w ramach otwartych live’ów, które były skierowane do wszystkich
zainteresowanych instytucji kultury. Te organizacje, które
mumeru
Wywiad
przeprowadziły już swoje imprezy, dzieliły się doświadczeniem

z tymi, które się do nich przygotowywały. Rozmawialiśmy
o sprawach bardzo konkretnych i przyziemnych, jak organizacja
terenu wydarzenia, po tematy bardziej „miękkie”, jak relacje
Helsingør
z społecznością naszych gości. Dzięki temu, że nasza Sieć

zrzesza świadomych liderów, nie musieliśmy daleko szukać
kompetentnych osób. Bez wcześniejszego zorganizowania się
pewnie byłoby trudniejsze. Każdy też chętnie dzielił się swoją
Ramos
wiedzą – choć nie mogliśmy się dzielić sprzętem, co wcześniej

planowaliśmy. Promowaliśmy też
odpowiedzialne zachowania wśród
WSPÓŁPRACA W SIECIACH
odbiorców naszych działań. Tym
JEST WAŻNA NAWET
EAMT
razem nie chodziło o śmieci czy hałas,

WTEDY, GDY GŁÓWNE CELE
a raczej o szacunek dla innych osób,
NIE MOGĄ BYĆ AKTUALNIE
ich wrażliwości dotyczącej zdrowia
REALIZOWANE.
i środków ochrony indywidualnej.
Piotrowski
Kontakt nade wszystko

Po trzecie, wspieraliśmy się nawzajem, by działać odpowiedzialnie
Korzeniewska
w tych niełatwych czasach. – „Rozumieliśmy, że odpowiedzialność

wyraża się w podejmowaniu trudnych decyzji” – dodaje Maciej Lubaś,
który prowadzone przez siebie wydarzenie musiał odwołać. Bycie
częścią Sieci pomagało podjąć ostateczny wybór, nie tylko dzięki bazie
Press-Service
wiedzy, ale dzięki zwykłemu wsparciu emocjonalnemu i poczuciu, że

nie jesteśmy osamotnieni w tej nadzwyczajnej sytuacji. To też ważny
wniosek, który może być pomocny dla innych: współpraca w sieciach
jest ważna nawet wtedy, gdy główne cele nie mogą być aktualnie
Szubielska-
Malińska
realizowane. Zawsze warto pozostawać w kontakcie i okazywać

sobie, nawet symboliczną, pomoc. A w trudnej sytuacji warto być
elastycznym: w naszym przypadku nie zawiesiliśmy kontaktu podczas
pandemii, ale postanowiliśmy skierować naszą energię w inny
List miłosny
nurt. Dzięki temu Sieć trwa, by móc w przyszłości rozpocząć szersze

działania w kierunku, który obraliśmy na początku, i powiedzieć
uczestnikom w odpowiednim momencie, że mają dokąd wracać.
praktyków
Głosy
Maciej Piotrowski - animator kultury, tłumacz literatury ukraińskiej. Prezes

Stowarzyszenia Folkowisko, współtwórca Sieci Odpowiedzialnych Festiwali.
i inspiracje
https://www.facebook.com/StowarzyszenieFolkowisko
Wiedza
https://www.facebook.com/odpowiedzialnefestiwale/

Spis treści
HALO KULTURA: JESTEŚMY RAZEM

Trójmiejska przestrzeń kreatywna Halo
mumeru
Wywiad
Kultura powstała jako oddolna inicjatywa

indywidualnych artystów i lokalnych
organizacji pozarządowych. Dzięki partnerstwu,
Helsingør
dr Katarzyna
Korzeniewska
efektowi synergii i wspólnotowej sile ponad
wiceprezeska 50 twórców i aktywistów skupionych w tym
STOWARZYSZENIE parasolowym stowarzyszeniu w Gdyni
HALO KULTURA
zaistniało ponad 20 pracowni artystycznych.
Ramos
facebook.com/
halokulturagdynia
Trochę historii
EAMT
Gdynia od wielu lat wskazywana jest w licznych zestawieniach

i badaniach (m.in. kolejnych edycjach badania Diagnoza społeczna
Rady Monitoringu Społecznego – http://www.diagnoza.com jako
Piotrowski
najlepsze miasto do życia w Polsce. Są tu lasy, morze, czyste powietrze

i bardzo dobra infrastruktura całej aglomeracji trójmiejskiej. W 2017
roku czegoś jednak brakowało. W dobrze funkcjonującym Gdyńskim
Korzeniewska
Centrum Organizacji Pozarządowych spotkała się wtedy nieformalna

grupa artystów i aktywistów. Kilkadziesiąt osób z różnymi celami,
potrzebami i problemami, ale połączonych miłością do Gdyni
i kultury. W trakcie tego spotkania poruszono tematy tradycyjnie
Press-Service
omawiane w takich okolicznościach – brak miejsca do pracy

artystycznej i ekspozycji twórczości, brak platformy komunikacji,
a także trudności lub nieumiejętność pozyskiwania środków na
działania. Zaproszone przedstawicielki lokalnego samorządu (m.in.
Pełnomocniczka Prezydenta ds. Kultury) zwróciły wtedy uwagę na
Szubielska-
Malińska
konieczność zmapowania potrzeb, kooperacji i sformalizowania

działania. Tak też się stało.
DZIĘKI TEMU W SKŁAD
FORMUJĄCEJ SIĘ
List miłosny
Działania wirtualne i realne ORGANIZACJI WESZLI NIE

Grupa inicjatywna rozpoczęła działania TYLKO TWÓRCY I KURATORZY
on-line (m.in. przeprowadzono ankietę Z RÓŻNYCH DZIEDZIN SZTUKI,
dotyczącą potrzeb odbiorców kultury ALE TEŻ OSOBY ZWIĄZANE
praktyków
Głosy
w Gdyni, założono liczącą ponad tysiąc ZAWODOWO Z NAUKĄ,

osób grupę na Facebooku – Kultura MARKETINGIEM,
i Sztuka w Gdyni). Wsparte zostały one ARCHITEKTURĄ I PRAWEM.
serią nieformalnych spotkań, na które POZWOLIŁO TO SZYBKO
i inspiracje
Wiedza
zaproszeni byli naprawdę WSZYSCY SFORMALIZOWAĆ BYT JAKO

zainteresowani tematem. Dzięki temu STOWARZYSZENIE.

Spis treści
w skład formującej się organizacji

weszli nie tylko twórcy i kuratorzy
z różnych dziedzin sztuki, ale
też osoby związane zawodowo
mumeru
Wywiad
z nauką, marketingiem,
architekturą i prawem. Pozwoliło
to szybko sformalizować byt
jako stowarzyszenie. Przybrało
Helsingør
ono formę parasolową – w jego

skład weszli niezrzeszeni
wcześniej twórcy, ale też
przedstawiciele 10 organizacji
pozarządowych. Stowarzyszenie
Ramos
od początku reprezentowało
więc zróżnicowaną grupę
ludzi aktywnych i faktycznie
działających w społeczności
EAMT
lokalnej, wzbogacone zostało też Doświadczenie Sztuki, zdjęcie: materiały prasowe

ich wiedzą i doświadczeniem.
Piotrowski
Partnerskie rozmowy
Duża, sformalizowana i silna grupa stała się także partnerem
w rozmowach z przedstawicielami samorządu lokalnego na temat
Korzeniewska
stworzenia przestrzeni dla działań twórczych i pozarządowych

w opustoszałych podziemiach zabytkowych Hal Targowych w Gdyni.
Proces współpracy wsparty został przez przygotowaną przez
stowarzyszenie profesjonalną analizę potrzeb i możliwości działania
Press-Service
(dokumenty zostały opracowane na poziomie poszczególnych twórców

i organizacji), prezentację benchmarków hubów kreatywnych ze
świata, założenia programowe i finansowe, wizję architektoniczną
modernizacji i przeobrażenia w pracownie boksów, które wcześniej
Szubielska-
służyły celom handlowym. Wszystkie działania wsparte były aktywną

Malińska
komunikacją z interesariuszami. Wpisywały się także w założenia

Strategii Miasta Gdyni 2030. Halo Kultura, otwarta na twórców
z wszystkich dziedzin, stworzyła przestrzeń do dialogu o sieciowaniu
List miłosny
pozainstytucjonalnego środowiska artystycznego w mieście.
CZŁONKOWIE STOWARZYSZENIA FUNKCJONUJĄ

AUTONOMICZNIE, ALE BIORĄ TEŻ UDZIAŁ WE WSPÓLNYCH
praktyków
Głosy
DZIAŁANIACH I PRZEDSIĘWZIĘCIACH. ICH CHARAKTER I WYRAZ

WYPRACOWYWANY JEST PRZEZ KURATORÓW BĄDŹ W TOKU
KONSULTACJI I DUCHU WSPÓŁTWORZENIA, A GDY BUDZI
WĄTPLIWOŚCI - WSPIERANY JEST PROCEDURAMI
i inspiracje
Wiedza
AKCEPTOWANYMI PRZEZ OGÓŁ CZŁONKÓW.

Spis treści
Nieprzerwany dialog
Nowa organizacja bardzo szybko wdrożyła też narzędzia
profesjonalnej komunikacji. Opracowano identyfikację wizualną.
Regularnie prowadzone są działania marketingowe, konta w mediach
mumeru
Wywiad
społecznościowych i media relations (informacje prasowe, serwis

fotograficzny z wernisaży i eventów, regularna współpraca
z dziennikarzami). Trwa nieprzerwany dialog z liderami opinii.
Zaangażowanie w działania promocyjne przyniosło skutek. Na
Helsingør
otwarcie nowej przestrzeni kulturalnej poświęconej sztuce w lutym

2019 roku przyszło ponad 1200 mieszkańców.
Równolegle z komunikacją z partnerami instytucjonalnymi

Ramos
prowadzona była regularna praca na rzecz budowania partnerstwa,

porozumienia i tworzenia zasad funkcjonowania organizacji.
W Halo Kulturze spotkali się artyści z różnych dziedzin – fotograficy,
malarze, graficy, rzeźbiarze, performerzy, muzycy, osoby tworzące
artystyczne obiekty rękodzielnicze. W skład Stowarzyszenia weszli też
EAMT
przedstawiciele NGO zajmujących się edukacją kulturalną, kuratorzy

i animatorzy. Ponadto przestrzeń Halo Kultury jest nieustannie
otwarta na pomysły i inicjatywy zewnętrzne, czasowe rezydencje
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
Hale Targowe w Gdyni, zdjęcie: Łukasz Głowala

TA WOLNOŚCIOWA
KOOPERACJA DZIAŁAJĄCYCH
W PONAD 20 PRACOWNIACH
TWÓRCZYCH OSOBOWOŚCI
POZWALA NA OSIĄGNIĘCIE
EFEKTU SYNERGII, RODZĄC
RÓŻNE KOLABORACJE
ARTYSTYCZNE, I POMAGA
W KONSTRUOWANIU
ZŁOŻONYCH PROPOZYCJI
PROGRAMOWYCH.
Halo Kultura, zdjęcie: Krzysztof Winciorek
Spis treści
i kolaboracje. Podejmowanie decyzji i określanie kierunków działania

wsparte było od początku funkcjonowania aktywną komunikacją
wewnętrzną. Gdy nie jest ona możliwa bezpośrednio (o co trudno
przy tak dużej grupie osób), odbywa się za pośrednictwem mediów
mumeru
Wywiad
społecznościowych, a standardowym narzędziem wykorzystywanym

w podejmowaniu poszczególnych decyzji są internetowe ankiety.
Członkowie stowarzyszenia funkcjonują autonomicznie, ale biorą też
udział we wspólnych działaniach i przedsięwzięciach. Ich charakter
Helsingør
i wyraz wypracowywany jest przez kuratorów bądź w toku konsultacji

i duchu współtworzenia, a gdy budzi wątpliwości – wspierany jest
procedurami akceptowanymi przez ogół członków. Ciałem doradczym,
wspomagającym demokratyczne podejmowanie decyzji jest otwarta
dla chętnych Rada Programowa.
Ramos
Artystyczna synergia
Ta wolnościowa kooperacja działających w ponad 20 pracowniach
EAMT
twórczych osobowości pozwala na osiągnięcie efektu synergii,

rodząc różne kolaboracje artystyczne, i pomaga w konstruowaniu
złożonych propozycji programowych. Przekonują one nie tylko
Piotrowski
grantodawców, ale przede wszystkim budują publiczność nowego

miejsca i krzyżują różne audytoria. Tylko w latach 2019-2020 odbyło
się w Halo Kulturze 15 wystaw (m.in. pierwsza kobieca wystawa
sztuki współczesnej site specific w Gdyni – G8), 290 warsztatów, 11
Korzeniewska
koncertów, wyprodukowany został artystyczny mockument, wydano

również albumy muzyczne i fotograficzne. Interdyscyplinarne
kompetencje zaangażowanych w prace stowarzyszenia artystów
i naukowców pozwoliły na skonstruowanie programu powszechnej
Press-Service
edukacji kulturalnej Doświadczenie sztuki. Kierowany do wszystkich

piątoklasistów w Gdyni program zakładał wizytę uczestników
w kilku pracowniach oraz spotkanie i współpracę przy projektach
z artystami. W związku z dużą liczbą twórców działających w Halo
Szubielska-
Malińska
Kulturze zaprojektowanie tak rozbudowanego programu było możliwe

z poszanowaniem ich planów pracy oraz ograniczonych możliwości
czasowych i energetycznych. Przeprowadzono pilotaż, który w 100%
został pozytywnie odebrany zarówno przez uczniów, nauczycieli,
List miłosny
jak i artystów. Doświadczenie sztuki zyskało grant MKiDN na pełną

realizację, która w pandemicznym roku 2020 nie była możliwa i jest
planowana w przyszłości.
praktyków
HALO KULTURA DZIAŁA WEDŁUG ZASADY: JESTEŚMY RAZEM,

Głosy
DZIAŁAMY OTWARCIE I MYŚLIMY DEMOKRATYCZNIE. WIERZYMY

W WOLNOŚĆ I SZTUKĘ .
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
mumeru
Wywiad
Helsingør
Ramos
Wielkie Halo, zdjęcie: Krzysztof Winciorek

EAMT
Jesteśmy razem
Piotrowski
Halo Kultura działa według zasady: „Jesteśmy razem, działamy

otwarcie i myślimy demokratycznie. Wierzymy w wolność i sztukę”.
Zasada ta wprowadzona została w życie – nie tylko autonomia
tworzenia, ale też partnerstwo wśród Halo Ludzi i pełna otwartość
Korzeniewska
na współdziałanie z podmiotami zewnętrznymi są funkcjonalne

i przynoszą dobre efekty. Współpraca wielu bytów nie zawsze jest
prosta, ale zawsze okazuje się wartością.
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
dr Katarzyna Korzeniewska - prawniczka specjalizująca się w prawie

własności intelektualnej, medioznawczyni i animatorka kultury. Na
Uniwersytecie Warszawskim obroniła doktorat na temat cyfrowych
praktyków
przemian w przemyśle muzycznym. Wieloletnia ekspertka Instytutu Muzyki

Głosy
i Tańca. Wykładowca akademicki, autorka tekstów naukowych i prasowych.

Organizatorka wielu wydarzeń artystycznych i rozrywkowych (m.in. Likes
Festival - Festiwalu Gwiazd Internetu). Autorka scenariuszy programów
i inspiracje
telewizyjnych, piosenek i haseł reklamowych. Wiceprezeska Stowarzyszenia

Wiedza
Halo Kultura.

MATERIAŁ PARTNERA
JAK ODNIEŚĆ
Spis treści
SUKCES
mumeru
Wywiad
Marlena
W POSZUKIWANIU
Sosnowska
rzecznik prasowy,
Helsingør
menedżer ds. PR
PRESS-SERVICE
MONITORING
MEDIÓW
SPONSORA?
Ramos
Jakie argumenty zachęcą sponsora do inwestycji?

Co jest ważne podczas spotkania z potencjalnym sponsorem?
EAMT
Co zrobić, aby zabiegi o patronat zakończyły się dobrym kontraktem?

Piotrowski
Atrakcyjne świadczenia, poziom zainteresowania mediów, specyfika

branży – to jedne z wielu elementów, które należy mieć na uwadze
w poszukiwaniach sponsora praktycznie w każdej dziedzinie. Na co
powinny zwrócić uwagę instytucje kulturalne, przygotowując się do
Korzeniewska
rozmów z potencjalnym partnerem biznesowym? Przede wszystkim

muszą przygotować odpowiednią propozycję współpracy. Najlepszym
sposobem, aby tak się stało, jest spojrzenie na sponsora przez pryzmat
jego potrzeb.
Press-Service
Dopasowana oferta
Załóżmy, że organizator festiwalu muzyki jazzowej chce zwrócić się
Szubielska-
Malińska
o wsparcie finansowe do marki X z branży ubezpieczeniowej. Punktem

wyjścia do stworzenia atrakcyjnej propozycji współpracy powinna
być wiedza na temat oczekiwań i doświadczeń sponsora. Dobrym
rozwiązaniem jest próba wcielenia się organizatora w rolę partnera
List miłosny
i odpowiedź na następujące pytania:
• Na jakiej grupie klientów zależy sponsorowi?

• Czy klienci zainteresowani zakupem ubezpieczeń marki X mogą być
praktyków
fanami muzyki jazzowej?

Głosy
• Czy typ emocji, które niesie ze sobą jazz, może być utożsamiany
z produktami sponsora?
• Jakie cechy wydarzenia mogą być szczególnie atrakcyjne dla marki
i inspiracje
X? Miejsce, czas, a może występujący artyści?

Wiedza

MATERIAŁ PARTNERA
Spis treści
• Czy wśród artystów znajdują się „celebryci”, wokół których można

zbudować kampanię reklamową?
• Czy marka X angażuje się w akcje CSR, aby budować swoją
wiarygodność na rynku i wśród pracowników?
mumeru
Wywiad
• Z jakimi dziedzinami kultury związana była do tej pory marka

sponsora i jak długo trwała ta współpraca?
• Na które elementy sponsor kładł nacisk w reklamach?
• Jaki język komunikacji stosował sponsor?
Helsingør
• Kto jest główną konkurencją marki X?
Pytania można oczywiście mnożyć. Im więcej odpowiedzi uzyska

organizator festiwalu, tym bardziej precyzyjnie określi elementy,
których sponsor będzie poszukiwał w ofercie i pozytywnie zaskoczy
Ramos
fundatora, odpowiadając na jego kluczowe potrzeby.

EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
Efektywność vs nakłady
Rozmowy z potencjalnym sponsorem wymagają perfekcyjnego
przygotowania. Zanim podejmie on decyzję o zaangażowaniu się
List miłosny
w dany projekt, będzie starannie estymował propozycję, szacował

potencjalne zyski oraz ryzyko wizerunkowe, dopasowywał dziedzinę
kultury i wydarzenie do profilu firmy oraz planował proces wzajemnej
integracji wizerunku.
praktyków
Głosy
Ważnym elementem przetargowym w takich negocjacjach – obok

szczegółowej wiedzy na temat potrzeb sponsora – może okazać się
raport z dotychczasowych działań komunikacyjnych prowadzonych
i inspiracje
przez organizatora festiwalu przy okazji innych wydarzeń oraz

Wiedza
Photo Credit

MATERIAŁ PARTNERA
Spis treści
wykazanie, na jaki zwrot medialny może liczyć w przyszłości sponsor,

podejmując współpracę.
Taki dokument buduje wiarygodność i jest dowodem na profesjonalizm

mumeru
Wywiad
organizatora wydarzenia. Należy pamiętać, że dla marek zasadniczy

kierunkowskaz do ostatecznego wyboru projektów stanowią założenia
zawarte w długofalowych strategiach sponsoringowych. Dlatego
bardzo ważną składową rozmów jest także elastyczność i umiejętność
Helsingør
dopasowania oferty do ostatecznych wymagań sponsora.
Biznes kocha informacje

Warto zaznaczyć, że marki, oceniając skuteczność działań
Ramos
sponsoringowych, nie szukają tylko prostego wolumenu danych,

ale oczekują precyzyjnej analizy ROI (zwrotu z inwestycji) oraz
interpretacji uzyskanych wyników. Na marginesie warto zaznaczyć,
że świetny ROI można uzyskać, sponsorując także dziedziny niszowe,
EAMT
o ile są one precyzyjnie dobrane do sprofilowanej grupy odbiorców

danego podmiotu.
Piotrowski
Promocja przez sponsoring to ważna decyzja dla obu stron kontraktu.

Współdziałając ze sponsorem, warto korzystać z najlepszych wzorców.
Standardem rynkowym – będącym jednym z warunków umowy – są
kompleksowe raporty sponsoringowe, dokumentujące efektywność
Korzeniewska
finansową i wizerunkową zakończonych działań, wykonywane przez

niezależne firmy badawcze, np. takie jak PRESS-SERVICE Monitoring
Mediów.
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza

MATERIAŁ PARTNERA
Spis treści
Tego typu analizy składają się zazwyczaj z dwóch części: pierwsza

określa sytuację wyjściową i stanowi bazę porównawczą dla drugiej
– analizy „właściwej”, która prezentuje efekty zaangażowania
sponsoringowego.
mumeru
Wywiad
Raport może zawierać wiele elementów np.:

• ocenę widoczności i stopień rozpoznawalności logotypu sponsora,
w obszarze mediów i działań promocyjnych,
Helsingør
• dane dotyczące zwrotu z działań PR,

• szczegółową analizę przekazów medialnych,
• nisze medialne, dziennikarskie i tematyczne,
• ocenę rentowności działań sponsoringowych w stosunku do
pozostałych form promocji firmy, mapy benchmarkingowe pozwalające
Ramos
na zestawienie działań sponsorskich z innymi zrealizowanymi

projektami,
• rekomendacje potencjalnych rozwiązań sponsoringowych,
• badania opinii publicznej.
EAMT
Raport sponsoringowy jest fantastycznym narzędziem, dzięki

któremu można potwierdzić skuteczność zaangażowania w dany
Piotrowski
projekt, określić ewaluację celów marketingowych i przekazać

inwestorowi informacje zwrotne, przydatne podczas przyszłych
planów marketingowych. Analiza pozwala także oszacować, jakie
efekty wywierają działania sponsoringowe na rozpoznawalność
Korzeniewska
marki, jej pozycję rynkową, wizerunek oraz postawy konsumenckie

wobec oferowanych przez nią produktów.
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza

MATERIAŁ PARTNERA
Spis treści
Warto, aby sponsorowani pamiętali o zawarciu w kontrakcie zapisu

pozwalającego im na wykorzystywanie przynajmniej części danych
z takiej analizy w rozmowach z kolejnymi partnerami biznesowymi.
mumeru
Wywiad
Zadanie poszukiwania sponsora dla wydarzenia z dziedziny kultury

nie jest łatwe, ale z pewnością wykonalne. Kluczowy element w tym
procesie stanowi przekonanie sponsora, że taka forma komunikacji
przyniesie mu pożądane efekty, okaże się skuteczna i umożliwi
Helsingør
dotarcie do grupy docelowej. Sponsoring jest instrumentem służącym

celom komercyjnym, dlatego o chęci i stopniu zaangażowania zawsze
będą decydowały efekty: ekonomiczne, medialne, psychograficzne. Im
więcej danych na ten temat otrzyma sponsor, tym większa szansa na
jego udział w projekcie.
Ramos
EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Marlena Sosnowska – rzecznik prasowy, menedżer ds. PR, PRESS-SERVICE

Monitoring Mediów. Posiada szeroką wiedzę z zakresu public relations,
Press-Service
popartą kilkunastoletnim doświadczeniem, które zdobywała, pracując

na stanowiskach kierowniczych w agencji PR oraz Spółce Akcyjnej PBG.
Realizowała projekty z zakresu PR korporacyjnego, media relations i internal
relations w branżach budowlanej, górniczej i prawniczej. Absolwentka filologii
polskiej, Podyplomowego Studium Public Relations Wyższej Szkoły Bankowej,
Szubielska-
Malińska
Podyplomowego Studium Projektowania Usług SWPS, Akademii Socjomanii

oraz Studium Finansów Towarzystwa Edukacji Bankowej w Poznaniu.
Prowadzi prezentacje z zakresu monitoringu i analiz medialnych, PR oraz
sponsoringu na kongresach i konferencjach dla przedstawicieli różnych
List miłosny
branż. Współautorka książki Rzecznik prasowy – oczekiwania i możliwości.

Perspektywa teoretyczna i praktyczna. Pasjonuje się projektowaniem wnętrz
i service design.
praktyków
PRESS-SERVICE Monitoring Mediów jest liderem w dziedzinie

Głosy
kompleksowego monitoringu Internetu, social media, prasy, radia

i telewizji. Firma świadczy usługi dla największych koncernów, agencji PR,
przedsiębiorstw oraz instytucji publicznych. Specjalnością PRESS-SERVICE
i inspiracje
Monitoring Mediów są audyty oraz wielopoziomowe raporty sponsoringowe

Wiedza
i analizy medialne niezbędne w obszarze komunikacji, marketingu i biznesu.

POROZUMIENIA W KULTURZE
Spis treści
OCZAMI PRAWNIKA
mumeru
Wywiad
Każdy sukces ma wielu ojców, porażka zaś jest

sierotą. Tkwi w tym powiedzeniu mądrość, która
Helsingør
często przekłada się na codzienną praktykę

kreowania wydarzeń artystycznych czy też pracę Adrianna
instytucji kultury. W poniższym tekście chcę zwrócić Szubielska-Malińska
uwagę na kilka ważnych aspektów formalnych,
Ramos
radca prawny
w administracji rządowej
o których warto pomyśleć już na etapie koncepcji.
EAMT
Często spotykam się z opinią, że to przesada: organizatorzy znają się

od lat i lubią, po co więc na tym etapie tworzyć jakieś „papiery”? Mogę
jednak zapewnić, że – gdyby relacje między ludźmi były tak idealne –
mój zawód straciłby rację bytu. Czy tak się kiedyś stanie? Czas pokaże,
Piotrowski
ale dziś pracy prawnikom i sądom nie brakuje.
Usiądźmy jednak przy kawie razem z naszymi twórcami, którzy

właśnie tworzą razem wspaniały pomysł na wydarzenie kulturalne.
Korzeniewska
Mają już zarys pomysłu, mają wstępnie podzielone role. Co ja bym im

przy tej kawie doradziła?
Press-Service
Pułapka optymizmu
Zazwyczaj na początku każdego przedsięwzięcia, czy to
przedstawienia, czy festiwalu, jego twórcom towarzyszy ogromny
optymizm. Ta wiara w sukces pozwala tworzyć niezwykłe
Szubielska-
Malińska
wydarzenia kulturalne, w których uczestniczą potem setki osób.

Niestety, w ferworze twórczych idei nie zawsze znajduje się czas
na sformalizowanie relacji w drodze umowy. Gdy przedsięwzięcie
zyskuje szerszą publiczność, pojawiają się sponsorzy, a także dotacje.
List miłosny
Sponsorzy chcą ingerować w treść oferty programowej, a do umowy

dotacji trzeba przedłożyć informację o wszelkich zamierzeniach
artystycznych. Zaczynają się prozaiczne problemy, na przykład
z dodaniem nazwy sponsora do naszego wydarzenia czy też ze
praktyków
stopniem jego wpływu na program. Jeden z organizatorów podejmuje

Głosy
dialog ze sponsorem, innemu ten pomysł się nie podoba i chce, by

wydarzenie nadal pozostało niezależne. Zaczynają się tarcia i trudne
rozmowy. Dlatego już przy tej pierwszej kawie zachęciłabym
i inspiracje
twórców do myślenia o ich pomyśle od razu jako o czymś wielkim

Wiedza
i sformalizowaniu relacji już na etapie koncepcyjnym. Jeśli wszyscy

Spis treści
pozostają zgodni, zazwyczaj do takich umów JEDNĄ

nawet się nie sięga. Ale gdy tylko dochodzi do Z NAJŁATWIEJSZYCH
sporu, każda ze stron zaczyna je niezwykle DO UTWORZENIA FORM
drobiazgowo czytać… ORGANIZACYJNYCH JEST
mumeru
Wywiad
STOWARZYSZENIE.
Odpowiednią dać rzeczy ramę WYSTARCZY
REJESTRACJA I MOŻNA
Od czego warto zacząć, kiedy już pojawi PRZYSTĄPIĆ DO
Helsingør
się pomysł na jakieś wydarzenie, DZIAŁANIA. INNE GODNE

a grupa jest gotowa do działania? Moim UWAGI FORMY
zdaniem: od nadania współpracy ram DZIAŁALNOŚCI TO
prawnych, zwłaszcza jeśli nie mamy w tym FUNDACJA LUB SPÓŁKA
momencie żadnej znanej przepisom formy CYWILNA.
Ramos
organizacyjnej. Nie zawsze musi to wiązać się

z wizytą u notariusza, a następnie w sądzie.
Jedną z najłatwiejszych do utworzenia form organizacyjnych
jest stowarzyszenie. Wystarczy rejestracja i można przystąpić do
EAMT
działania. Inne godne uwagi formy działalności to fundacja lub

spółka cywilna. Wzory i informacje o sposobie ich tworzenia są
dostępne nieodpłatnie w Internecie, warto się z nimi zapoznać
Piotrowski
i wybrać dogodną formułę. Każda z tych form oferuje od razu podział

ról, nakłada konkretne obowiązki i pozwala je egzekwować.
Nazwa ma rynkową wartość

Korzeniewska
Częstym problemem pojawiającym się w praktyce są również prawa do

nazwy wydarzenia. W pewnym, trudnym do uchwycenia, momencie
wymyślona przy kawie w czasie burzy mózgów nazwa staje się marką.
Press-Service
Ta marka zaczyna mieć rynkową wartość, trzeba się więc w tym

momencie zastanowić, jak ją chronić. Bardzo dobrym rozwiązaniem
tego problemu jest rejestracja znaku towarowego, np. znaku słowno–
graficznego, w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej. Nasze
prawo do niego staje się wówczas chronione i nikt bez naszej zgody
Szubielska-
Malińska
z tego znaku już skorzystać nie może. Znakiem towarowym, zgodnie

z przepisami, może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie
towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego podmiotu oraz
możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób
List miłosny
pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu

udzielonej ochrony. Tylko pozornie wydaje się to skomplikowane:
w praktyce znakiem towarowym może być w szczególności
wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma
praktyków
Głosy
przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk.

W efekcie rejestracji znaku jego właściciel uzyskuje ochronę prawną
na towary i usługi nim sygnowane. Znak towarowy jest prawem
wyłącznym i przysługuje tylko jego właścicielowi, zatem nikt inny
i inspiracje
Wiedza
nie może się nim, bez zgody właściciela, posługiwać. Rejestrując

REJESTRUJĄC
Spis treści
znak towarowy, zyskujemy więc pewność,

ZNAK TOWAROWY, że nie tylko nikt pod naszą marką nie stworzy
ZYSKUJEMY WIĘC wydarzenia o podobnym charakterze, ale też
PEWNOŚĆ, ŻE NIE nie będzie mógł bez naszej zgody sprzedawać
TYLKO NIKT POD
mumeru
Wywiad
produktów reklamowych sygnowanych tym

NASZĄ MARKĄ znakiem.
NIE STWORZY
WYDARZENIA
O PODOBNYM Dobre zwyczaje między partnerami
Helsingør
CHARAKTERZE, Kiedy nasze wydarzenie rozrasta się i zyskuje

ALE TEŻ NIE BĘDZIE rozpoznawalność, zdarzyć się może, że pojawi
MÓGŁ BEZ NASZEJ się partner zewnętrzny. Warto przecież rozwijać
ZGODY kompetencje przez ich wymianę z innym
Ramos
SPRZEDAWAĆ podmiotem, nieraz bardziej doświadczonym

PRODUKTÓW i posiadającym środki na realizację wydarzenia.
REKLAMOWYCH Dobrą praktyką już na tym etapie jest
SYGNOWANYCH podpisanie umowy o współorganizacji
EAMT
TYM ZNAKIEM. przedsięwzięcia. Co warto w niej ująć?

W praktyce najwięcej emocji budzi podział
kosztów między organizatorami. Warto
Piotrowski
w formie załącznika określić, kto i w jakiej wysokości będzie ponosić

dane wydatki. Emocje wywołują także składy jury wszelkich
festiwali i konkursów. Podział zadań dotyczący przyznawania
nagród również możemy określić w takiej umowie. Warto także
Korzeniewska
doprecyzować, w jaki sposób wyłaniani są dyrektorzy artystyczni

przedsięwzięć. Umowę zawsze będziemy mogli przy zgodnej woli
stron zmienić, a łatwiej się razem pracuje, jeśli mamy już ramy tej
współpracy. W umowie możemy tak naprawdę spisać wszystko,
Press-Service
co wiąże się z przedsięwzięciem. Zapewnia nam to nieoceniona

swoboda umów.
Przepis na dobrą umowę

Szubielska-
Malińska
Umowa, oczywiście, zawsze powinna określać strony, czyli to, kto

ją finalnie zawiera, a także przedmiot zobowiązań podmiotów ją
zawierających. Warto zatem podzielić ten dokument na następujące
elementy:
List miłosny
- oznaczenie rodzaju umowy: w tym wypadku

W UMOWIE MOŻEMY
określamy ją jako umowę partnerstwa, współpracy
TAK NAPRAWDĘ
lub inną podobną,
SPISAĆ WSZYSTKO,
praktyków
Głosy
- oznaczenie daty i miejsca zawarcia umowy – to CO WIĄŻE SIĘ

miejsce i czas, w którym dochodzi do jej podpisania, Z PRZEDSIĘWZIĘCIEM.
- oznaczenie stron umowy: jak już wspomniałam, ZAPEWNIA NAM TO
NIEOCENIONA
i inspiracje
są to podmioty które zawierają ją między sobą.

Wiedza
Zawsze w tym miejscu zwracamy uwagę, kto SWOBODA UMÓW.

Spis treści
w strukturze danej organizacji jest uprawniony OCZYWIŚCIE,

do jej podpisania, WSZYSTKIEGO, CO
- oświadczenia stron umowy – wskazujemy tutaj, SIĘ WYDARZY,
jakie są motywy zawarcia umowy, często też PRZEWIDZIEĆ NIE
mumeru
Wywiad
wymieniamy, co strony wnoszą w jej ramach albo SPOSÓB. ALE JUŻ

co wiedzą o wzajemnym przedsięwzięciu, NA SAMYM
POCZĄTKU MOŻEMY
- określenie głównych świadczeń stron: tutaj PODJĄĆ PRÓBĘ
Helsingør
opisujemy, do czego strony w ramach umowy się ZABEZPIECZENIA

zobowiązują, co wniosą, za co zapłacą albo co NASZYCH
zrobią, INTERESÓW.
- określenie sposobu spełnienia świadczenia:
Ramos
w tym miejscu określamy, w jakim terminie,

gdzie, w jaki sposób zostanie wykonane zobowiązanie,
- zabezpieczenie sposobu spełnienia świadczeń przez strony, np. za
pomocą kar umownych,
EAMT
- okres obowiązywania umowy oraz sposób rozwiązania umowy:

warto doprecyzować okres, na który umowa zostaje przez nas zawarta
oraz to, w jakich sytuacjach możemy ją wypowiedzieć.
Piotrowski
Dokument, w miarę potrzeb, może zostać rozbudowany, np. o zakres

odpowiedzialności stron, jeśli w ramach partnerstwa możliwe są
np. gwarancje lub rękojmia. Katalog elementów zawsze musimy
dostosować do naszych indywidualnych potrzeb.
Korzeniewska
Oczywiście, wszystkiego, co się wydarzy, przewidzieć nie sposób.

Ale już na samym początku możemy podjąć próbę zabezpieczenia
naszych interesów. Wiem, że w działalności kulturalnej myślenie
Press-Service
o interesie nie jest typowym podejściem, ale prędzej czy później

ten temat się pojawia, jeśli chcemy zachować kontrolę nad swoim
pomysłem. Dlatego warto spisać to na papierze, nawet własnymi
słowami, bez użycia prawniczego języka. Bo, prędzej czy później,
ktoś do tego papieru będzie chciał zajrzeć.
Szubielska-
Malińska
List miłosny
Adrianna Szubielska-Malińska - radca prawny w administracji rządowej,

magister prawa Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Na co dzień rozwiązuje różne problemy prawne instytucji kultury, starając
się pomagać w efektywnym zarządzaniu nimi. Pracowała w instytucjach
praktyków
rządowych oraz w spółkach prawa handlowego. Zajmuje się również

Głosy
inwestycjami, zamówieniami i legislacją. Przygotowuje opinie prawne

i stanowiska procesowe z zakresu prawa autorskiego, ochrony danych
osobowych, a także prawa europejskiego. Wykonuje zastępstwo procesowe
i inspiracje
przed sądami administracyjnymi i powszechnymi. Od lat aktywnie podnosi

Wiedza
swoje kwalifikacje w ramach szkoleń.

Spis treści
FROM LONDON
WITH LOVE
NOWY
mumeru
Wywiad
KSZTAŁT
PARTNERSTW
Helsingør
W CZASACH
NIEPEWNOŚCI
Ramos
EAMT
Piotrowski
Julia Rowntree
współdyrektorka
CLAYGROUND COLLECTIVE
claygroundcollective.org
Korzeniewska
Pits and Pots (Stoke-on-Trent, 2013), zdjęcie: Caroline Gervay

Press-Service
Mam nadzieję, że wszystko u Was w porządku.
Zostałam poproszona o napisanie miłosnego listu, w którym

Szubielska-
Malińska
opowiem Wam o partnerstwach. Z pewnością, tak jak Wy, nigdy

nie wyobrażałam sobie życia wywróconego do góry nogami i tak
niepewnego jak teraz. Ale warto pamiętać, że stan niepewności
List miłosny
i niewiedzy może być zaskakująco dobrym punktem wyjścia

do budowania nowych sojuszy i partnerstw. Przychodzą mi na
myśl dwa krótkie przykłady, którymi chcę się z Wami podzielić.
praktyków
Głosy
W 2007 roku założyliśmy Clayground Collective [stowarzyszenie

zajmujące się projektami i aktywnościami związanymi z gliną – przyp.
red.]. Od tego czasu udało nam się zaangażować do działań ponad
i inspiracje
Wiedza
100 000 osób z 14 miast Wielkiej Brytanii (i z Nowego Jorku), a wszystko

to poprzez partnerstwa i współpracę z lokalnymi społecznościami,

Spis treści
firmami, muzeami, galeriami, bibliotekami, szkołami, artystami,

zarządem dróg wodnych i innymi organizacjami. Ale było to w czasach
przedpandemicznych. Jak jest teraz?
mumeru
Wywiad
Clayground Collective znalazł się w zeszłym roku na liście finalistów

nagrody Whitegold International Ceramic Prize 2020, ustanowionej
w celu angażowania lokalnej społeczności w St Austel, kornwalijskim
miasteczku znanym z wydobycia gliny. I wtedy wybuchła pandemia.
Helsingør
Biorąc pod uwagę niepewność przyszłego działania, moi koledzy,

Duncan Hooson i Claire West, zaproponowali partnerstwo
pozostałym trzem finalistom. Nasze organizacje postanowiły
pracować razem: wykorzystać środki pochodzące z nagrody
i przeznaczyć je na działania skierowane do lokalnych społeczności
Ramos
w Kornwalii. Naszymi kornwalijskimi partnerami zostały: Edible St

Austell – projekt popularyzujący ogrody społecznościowe i uprawę
zdrowej żywności – oraz St Blazey Café, czyli miejsce spotkań lokalnej
społeczności i wspólnego jedzenia.
EAMT
Budowanie zaufania w tych trudnych czasach oznaczało, że razem

z naszymi kornwalijskimi partnerami musieliśmy dostosować się do
Piotrowski
tempa narzuconego nam przez rozwój pandemii. Szacunek do potrzeb

Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
Clay Cargo at Ikon (Birmingham, 2013), zdjęcie: Caroline Gervay

Spis treści
partnera oraz zrozumienie otaczającej go rzeczywistości to czynniki

kluczowe, dzięki którym wspólnie realizowane projekty pozostają
istotne, celowe i znaczące. Te zasady współtworzenia projektu wyłoniły
się dzięki działaniom, które w przeszłości nazywaliśmy w Wielkiej
mumeru
Wywiad
Brytanii sztuką współtworzoną ze społecznościami [community arts

– przyp. red]., a które obecnie znane są jako praktyka społecznie
zaangażowana [socially engaged practice – przyp. red.]. Oznaczają
one, że na każdym etapie wspólnie realizowanego projektu uczymy
Helsingør
się od siebie nawzajem, dowiadujemy się o naszych motywacjach,

ograniczeniach, możliwościach, harmonogramach, budżetach i wielu
innych rzeczach.
Musieliśmy na przykład zrozumieć i uszanować to, że nasi

Ramos
partnerzy z St Blazey Café zdecydowali się na dostarczanie

paczek żywnościowych potrzebującym członkom społeczności, co
oznaczało, że musieliśmy odwołać jeden z zaplanowanych warsztatów
on-line, któremu miał towarzyszyć wspólny posiłek w kawiarni.
EAMT
Z kolei kiedy wprowadzono kolejne ograniczenia, dyrektor kawiarni

jeździł po okolicy, dostarczając glinę poszczególnym rodzinom na
nasze kolejne warsztaty. Jak się okazało dostęp do komputerów
Piotrowski
i łączy szerokopasmowych był utrudniony, więc uczestników

zgromadziliśmy niewielu, byli za to bardzo entuzjastyczni. Zamiast
zaplanowanego przez nas wspólnie dużego wydarzenia pojawiło
się więc skromniejsze przedsięwzięcie. Poczucie wspólnoty będzie
Korzeniewska
jednak tym większe, im większa będzie

finałowa celebracja.
SZACUNEK DO POTRZEB
Drugi przykład dotyczy London
PARTNERA ORAZ
ZROZUMIENIE OTACZAJĄCEJ
Press-Service
International Festival of Theatre

(LIFT) i kryzysu, który nauczył mnie,
GO RZECZYWISTOŚCI TO
że „niewiedza” bywa produktywna
CZYNNIKI KLUCZOWE, DZIĘKI
i często staje się pierwszym krokiem
KTÓRYM WSPÓLNIE
REALIZOWANE PROJEKTY
Szubielska-
w budowaniu partnerstwa. Przez 10

Malińska
lat współpracy z LIFT pozyskiwałam

POZOSTAJĄ ISTOTNE,
fundusze, oferując różnym podmiotom
CELOWE I ZNACZĄCE. TE
(zwłaszcza biznesowi) możliwość
ZASADY WSPÓŁTWORZENIA
PROJEKTU WYŁONIŁY SIĘ
List miłosny
zareklamowania się w naszych

materiałach informacyjnych. W latach
DZIĘKI DZIAŁANIOM, KTÓRE
90. ideologia wolnego rynku przenikała
W PRZESZŁOŚCI
do każdej dziedziny życia, a ja miałam
NAZYWALIŚMY W WIELKIEJ
tego zwyczajnie dość. Zaczęłam
BRYTANII SZTUKĄ
praktyków
WSPÓŁTWORZONĄ ZE
Głosy
zastanawiać się, w jaki sposób biznes

mógłby nauczyć się czegoś nowego od
SPOŁECZNOŚCIAMI, A KTÓRE
Festiwalu. Ale jak zmienić ten utarty
OBECNIE ZNANE SĄ JAKO
model współpracy? Nie miałam pojęcia.
PRAKTYKA SPOŁECZNIE
i inspiracje
ZAANGAŻOWANA.
Wiedza

PRZEZ 10 LAT NASZE
RADYKALNE PODEJŚCIE,
POLEGAJĄCE NA
ODEJŚCIU OD
BUDOWANIA RELACJI
BIZNESOWYCH
OPARTYCH NA
EKSPOZYCJI LOGOTYPU,
ŁĄCZYŁO LUDZI
Z RÓŻNYCH SEKTORÓW,
POKOLEŃ I KULTUR PO
TO, BY MOGLI RAZEM
UCZYĆ SIĘ OD Murmuration (Lakes Alive, Kendal, 2016), zdjęcie: Caroline Gervay
FESTIWALU.
Spis treści
Zwróciłam się do ludzi ze świata korporacji, którzy szukali

odpowiedzi na pytania o skuteczny model przywództwa
w warunkach niekontrolowanych zmian zewnętrznych. Zebraliśmy
międzysektorową grupę, w skład której weszli artyści, ludzie
mumeru
Wywiad
z „The Financial Times”, znani myśliciele ze świata biznesu oraz

twórcy scenariuszy (których zadaniem jest myślenie o możliwych
wariantach przyszłości) i po prostu zapytaliśmy: czy biznes może się
czegoś nauczyć od teatru?
Helsingør
Ramos
EAMT
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
Clayground (Edible St Austell chough making workshop, 2021), zdjęcie: archiwum JR

Spis treści
Wspólnie z naszymi doradcami stworzyliśmy generujący dochód

program edukacyjny pod nazwą LIFT Business Arts Forum. Przez 10
lat nasze radykalne podejście, polegające na odejściu od budowania
relacji biznesowych opartych na ekspozycji logotypu, łączyło ludzi
mumeru
Wywiad
z różnych sektorów, pokoleń i kultur po to, by mogli razem uczyć się

od Festiwalu.
Jeśli w Waszych działaniach najdą Was jakiekolwiek wątpliwości,

Helsingør
zachęcam Was do dotarcia do ludzi z innych sektorów, którzy także

zmagają się z problemami i szukają rozwiązań. Wasza praktyka
artystyczna może być częścią odpowiedzi na wyzwania innych.
Rozwiązania i prawdziwe partnerstwa zaczynają się od otwartych
rozmów na równych warunkach, dobrej komunikacji i trwałego
Ramos
wzajemnego szacunku. Wasze pytania mogą stać się początkiem

bardziej pozytywnej i adaptacyjnej przyszłości, która pomoże
wszystkim przetrwać te trudne czasy.
EAMT
Z miłością,
Julia
Piotrowski
Korzeniewska
Press-Service
Julia Rowntree jest producentką, badaczką i specjalistką ds. partnerstw.

Specjalizuje się w łączeniu ludzi działających w wielu dziedzinach
Szubielska-
Malińska
sztuki, z różnych kultur, pokoleń, sektorów, posiadających zróżnicowaną

profesjonalną wiedzę, poprzez angażowanie ich do projektów kładących
nacisk na rozwój umiejętności manualnych.
Jest współdyrektorką Clayground Collective, przez 20 lat pracowała dla
List miłosny
London International Festival of Theatre (LIFT) jako dyrektor ds. rozwoju

oraz w LIFT Business Arts Forum. Obecnie jej uwaga skupia się na projektach
społecznych realizowanych w południowo-wschodnim Londynie.
Jest autorką książek Clay in Common: a project book for schools, museums,
galleries, libraries, and artists and clay activists everywhere (Triarchy Press 2018;
praktyków
we współpracy z Duncanem Hoosonem) oraz Changing the Performance,

Głosy
A Companion Guide to Arts. Business and Civic Engagement (Routledge 2006;

polskie tłumaczenie pod tytułem Zrób to inaczej. Przewodnik po sztuce,
biznesie i aktywności obywatelskiej wydano nakładem Instytutu Teatralnego
i inspiracje
im. Z. Raszewskiego w 2016 roku).

Wiedza
https://www.instagram.com/claygroundcollective/

Spis treści
TEMAT NUMERU: GŁOSY PRAKTYKÓW

mumeru
Wywiad
Na jakich podstawach budować udaną współpracę w świecie,

który często bardziej stawia na rywalizację, konkurencyjność
i indywidualizm?
Helsingør
Realizując w gronie kilku instytucji wspólny projekt Spotkań on-

line liderów i liderek edukacji muzealnej, doszłyśmy do wniosku,
że tym, co stoi za naszym sukcesem, jest przeniesienie na wspólny
Barbara Gołębiowska
kierowniczka Działu Edukacji
projekt energii łączącej ludzi. Dzięki temu, że znałyśmy się od
MUZEUM JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO
Ramos
lat i miałyśmy okazję współpracować przy innych realizacjach, W SULEJÓWKU

w sytuacji stresu i niepewności towarzyszącej pierwszemu,
wiosennemu lockdownowi potrafiłyśmy się skrzyknąć
i odpowiedzieć na potrzebę chwili, umożliwiając edukatorom
muzealnym spotkanie, rozmowę, wzajemne wsparcie i inspirację
EAMT
w momencie, gdy bardzo tego potrzebowali. Nasz przykład

pokazuje, że udane partnerstwa projektowe są bardzo często
inicjatywami oddolnymi, a zaangażowane osoby dzięki temu, Katarzyna Liwak-Rybak
Piotrowski
że po prostu lubią ze sobą pracować, z powodzeniem angażują kierowniczka Działu Edukacji

w projekt zasoby swoich instytucji. Co więcej – projekty MUZEUM WARSZAWY
organizowane razem inspirują też
innych do współpracy; naszą największą
Korzeniewska
NASZ PRZYKŁAD POKAZUJE, ŻE

satysfakcją jest to, że Spotkania
UDANE PARTNERSTWA
stały się miejscem dialogu, twórczej
PROJEKTOWE SĄ BARDZO CZĘSTO
wymiany myśli, platformą sieciowania
INICJATYWAMI ODDOLNYMI,
edukatorów w niełatwych czasach
A ZAANGAŻOWANE OSOBY DZIĘKI
Press-Service
i w bardzo zróżnicowanych muzeach:

TEMU, ŻE PO PROSTU LUBIĄ ZE
zarówno pod względem wielkości, jak
SOBĄ PRACOWAĆ, Z POWODZENIEM
i lokalizacji czy specjalizacji. Wierzymy,
ANGAŻUJĄ W PROJEKT ZASOBY
że z tego może się zrodzić wyłącznie
SWOICH INSTYTUCJI.
Szubielska-
Malińska
dalsze dobro!
List miłosny
Samorządowe instytucje kultury z mniejszych miejscowości

z założenia dysponują mniejszym zasobem kadrowym
i finansowym. Stanowiska są wielozadaniowe, a specjaliści muszą
dysponować wiedzą z zakresu wielu zagadnień. Jeden inspektor
praktyków
Głosy
ochrony danych na kilka jednostek, koordynator dostępności

jako kolejna rola tego samego pracownika, do tego ograniczone
środki na szkolenia. W takiej sytuacji nieocenioną wartością Joanna Popów-Bogdoł
dyrektor
okazuje się współpraca, oparta na dzieleniu się wiedzą i dobrymi
i inspiracje
POWIATOWE CENTRUM KULTURY

Wiedza
praktykami. Partnerstwo nie formalne, a oparte na zaufaniu W STRZELCACH OPOLSKICH

i wsparciu. Takie relacje rodzą się z sieciowania, inicjowanego

Spis treści
przez większe ośrodki. Przykład – program Dom Kultury

+ Inicjatywy Lokalne. Sieć współpracy stworzona w 2019 r. trwa do
dziś. Jako beneficjenci programu podczas pierwszego spotkania
w Warszawie założyliśmy na Facebooku grupę pod nazwą
mumeru
Wywiad
DK+(re)animator2019. Pomysłodawcą i administratorem został

Grzegorz Zmarzły z OKiS w Bierutowie. W okresie lockdownu
grupa szczególnie ożyła, stając się miejscem, w którym mogliśmy
mówić o wspólnych dylematach i szukać rozwiązań problemów.
Helsingør
Stąd zrodziła się kolejna inicjatywa – cotygodniowe wirtualne

spotkania Przy kulturalnej kawie. Partnerskie relacje zaczęły
przybierać realne kształty w postaci dofinansowania wspólnych,
ogólnopolskich projektów. I co
najważniejsze – chcemy nadal
Ramos
W TAKIEJ SYTUACJI NIEOCENIONĄ

tkać misterną sieć relacji,
WARTOŚCIĄ OKAZUJE SIĘ WSPÓŁPRACA,
zapraszając kolejnych chętnych,
OPARTA NA DZIELENIU SIĘ WIEDZĄ
bo pojedynczy głos może zginąć
I DOBRYMI PRAKTYKAMI. PARTNERSTWO
w komunikacyjnym szumie, ale
EAMT
NIE FORMALNE, A OPARTE NA ZAUFANIU

synergia wielu instytucji sprawia,
I WSPARCIU.
że odbija się on głośnym echem.
Piotrowski
Bycie częścią aktywnej sieci, takiej jak ADESTE Warszawa, to dla

Korzeniewska
mnie okazja do ciągłego rozwoju zawodowego – nie tylko poprzez

wymianę doświadczeń i dobrych praktyk, ale także poprzez udział
w niecodziennych projektach, które oddziałują na większą skalę,
niż gdyby przeprowadzane były tylko przez jedną instytucję.
Press-Service
Comiesięczne spotkania są falą inspiracji i dozą energii do działania

w często dość trudnym ze względu na niedofinansowanie sektorze. Anna Szałas
W tej sieci główną siłą napędową pozostają ludzie – warszawskie specjalistka ds. promocji
ADESTE jest niesformalizowane, opiera się w dużej mierze na TR WARSZAWA
Szubielska-
głębokiej potrzebie i chęci działania w imię zasady „współpracuj, współtwórczyni bloga

Malińska
SZTUKA DO KAWY
nie konkuruj”. W rozwoju publiczności niesłychanie ważne wydaje
się myślenie o naszych odbiorcach w szerszym kontekście różnych
placówek czy kanałów dostępu do sztuki i kultury. Dzięki wymianie
List miłosny
spostrzeżeń ze specjalistami i specjalistkami z instytucji o różnych

profilach nie muszę opierać się wyłącznie na własnych spostrzeżeniach
(czy, co gorsza, niczym nie podpartych przypuszczeniach!), bo
mogę skorzystać z podpartego praktyką
praktyków
wsparcia innych. Oczywiście, korzyści

COMIESIĘCZNE SPOTKANIA SĄ FALĄ
Głosy
z aktywnej sieci nie ograniczają się do

anegdotycznej wymiany doświadczeń.
INSPIRACJI I DOZĄ ENERGII DO
Dzięki systematycznym działaniom
DZIAŁANIA W CZĘSTO DOŚĆ TRUDNYM
praktycy i praktyczki stopniowo
ZE WZGLĘDU NA NIEDOFINANSOWANIE
i inspiracje
Wiedza
podnoszą poziom świadomości na

SEKTORZE.

Spis treści
temat potrzebnych badań publiczności. Rezultatem mogą być nie

tylko szeroko zakrojone segmentacje (jak np. ta opracowana na
zlecenie warszawskiego Biura Kultury w 2018 roku), ale nawet
ugruntowanie rozwoju publiczności w programach rozwoju miasta
mumeru
Wywiad
(Strategia #Warszawa2030).
Helsingør
Kultura to wymiana: myśli, sądów, inspiracji, przekonań, wrażeń,

emocji. Dlatego lubię zdanie, które od dwudziestu lat jest inspiracją
dla działalności Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie:
„Kultura żyje w obiegu albo nie istnieje”.
Ramos
Wartość i sens nadajemy poprzez przekazanie dalej, przeczytanie

na nowo. Tak w końcu działają wszystkie interpretacje: muzyczna, Joanna Orlik
dyrektorka
teatralna, muzealna… Przed tobą staję ja, z pomysłem, w gotowości,
MAŁOPOLSKI INSTYTUT
EAMT
żeby opowiedzieć ci o mojej fascynacji, o tym, co uznałam za warte KULTURY W KRAKOWIE

wybrania z przepastnego zasobu kultury.
Zawsze, kiedy to robię, składam ci propozycję. Z lękiem. Bo być

Piotrowski
może nie zechcesz podążyć za tym, co ci proponuję. Być może moją

propozycję uznasz za niewartą uwagi, zbyt trudną, hermetyczną,
a może wręcz odwrotnie – banalną i przewidywalną. Tak rozumiem
Korzeniewska
partnerstwo w kulturze. Dwie postaci, zwrócone ku sobie, z których

jedna zaczyna snuć opowieść, a druga na nią reaguje.
Ale także: dwie instytucje. To szczególnie cenna możliwość dla nas,

którzy – jako regionalna instytucja kultury – chcemy być obecni
Press-Service
w każdym zakątku Małopolski. W zgodzie z tą logiką, wychodzenia

z propozycją i czekania na reakcję – akceptację lub odrzucenie
– budujemy nasze działania. Lubimy wybierać z przepastnego
zasobu małopolskiej kultury to, co nas fascynuje, i zachęcać do
Szubielska-
Malińska
współrealizacji wydarzeń. My dajemy kilka puzzli, nasi partnerzy

dodają inne, swoje – i dopiero ze wspólnego wysiłku rodzi się
ostateczny kształt przedsięwzięcia. Które mogło powstać tylko
w partnerstwie. Które w przeciwnym razie nie powstałoby wcale.
List miłosny
MY DAJEMY KILKA PUZZLI, NASI PARTNERZY DODAJĄ

INNE, SWOJE - I DOPIERO ZE WSPÓLNEGO WYSIŁKU
praktyków
Głosy
RODZI SIĘ OSTATECZNY KSZTAŁT PRZEDSIĘWZIĘCIA.

i inspiracje
Wiedza

Spis treści
WIEDZA I INSPIRACJE
W gronie redakcji „Connecting Audiences Polska” i w dialogu z naszymi
mumeru
Wywiad
partnerami zagranicznymi rozglądamy się po świecie i notujemy dla

Was interesujące i inspirujące źródła wiedzy. W tej części magazynu
przedstawiamy materiały, które wpadły nam w oko w ostatnim czasie.
Znajdziecie tutaj raporty z badań, diagnozy, ekspertyzy oraz projekty
Helsingør
działań, które mogą mieć znaczenie dla profesjonalistów w kulturze,

zwłaszcza w odniesieniu do pracy z publicznością, ale nie tylko.
Wszystkie materiały zagraniczne są w języku angielskim.
Ramos
W tym wydaniu magazynu wiele miejsca poświęcamy partnerstwom,

współpracy i sieciowaniu, dlatego dodaliśmy do naszej listy również
kilka przykładów sieci, które oddziałują na duże grupy profesjonalistów
w obszarze kultury. Ich aktywności mogą zainspirować do odważnych
EAMT
działań i odkrycia nowej ścieżki rozwoju. Warto podkreślić, że to tylko

fragment konstelacji podmiotów generujących wymianę doświadczeń
i transfer wiedzy.
Piotrowski
RAPORTY:
POLSKA
Korzeniewska
TWÓRCZE PRZEPŁYWY. SEKTOR KREATYWNY A PODMIOTY

KULTURY – FORMY I METODY WSPÓŁPRACY (2020)
https://www.mik.waw.pl/nowy-raport-tworcze-przeplywy-sektor-kreatywny-a-
podmioty-kultury-formy-i-metody-wspolpracy-dostepny-on-line-i-do-pobrania/
Press-Service
Mazowiecki Instytut Kultury: Mazowieckie

Obserwatorium Kultury; Kolektyw Badawczy
W raporcie przeczytamy o relacjach współpracy pomiędzy sektorem
kreatywnym a podmiotami kultury. Zebrane są w nim doświadczenia
Szubielska-
Malińska
przedstawicieli sektora kreatywnego, instytucji kultury, jednostek

samorządu terytorialnego oraz podmiotów pozarządowych.
KINA SPOŁECZNE. BADANIA I DIAGNOZA (2019-2020)

List miłosny
https://ariari.org/pl/159-raport-pt-kina-spoleczne-badania-i-diagnoza-2019.html
Fundacja Ari-Ari
Społeczne kina „na prowincji” formatowane są raczej według lokalnych,
praktyków
Głosy
miejscowych potrzeb, wyobrażeń oraz możliwości. Najnowszy raport

fundacji Ari-Ari dotyczy kin społecznych, w których odbiorcy oferty
kulturalnej mają jednocześnie wpływ na jej kształtowanie, dobór
repertuaru i upowszechnianie treści kultury. Miejsca te pełnią funkcje
i inspiracje
Wiedza
integrujące, służą animacji lokalnych społeczności.

Spis treści
ŻYCZENIA. NIEMATERIALNE DZIEDZICTWO MAŁOPOLSKI

ZAWARTE W OBYCZAJACH PIELĘGNUJĄCYCH WIĘZI
MIĘDZYLUDZKIE – BADANIA, PUBLIKACJE, EDUKACJA (2020)
https://etnomuzeum.eu/wydawnictwa/zyczenia
mumeru
Wywiad
Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie

Zespół badawczy związany z Muzeum Etnograficznym im. Seweryna
Udzieli w Krakowie podjął się zadania udokumentowania zwyczajów
Helsingør
związanych ze składaniem życzeń, by „odsłonić kryjącą się za nimi

tkankę kultury”.
KIEDY SKOŃCZY SIĘ KWARANTANNA I BĘDZIE MOŻNA WRÓCIĆ

DO TEATRU, JA WRÓCĘ. BADANIE PUBLICZNOŚCI TEATRALNEJ
Ramos
W CZASIE EPIDEMII KORONAWIRUSA W POLSCE (2020)

https://www.instytut-teatralny.pl/projekty/nowe-formy-istnienia-jak-zmienial-sie-
teatr-w-pandemii/
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
EAMT
Celem badania było sprawdzenie, czy w czasie epidemii koronawirusa

w Polsce publiczność teatralna korzysta ze zdalnej oferty teatrów, co
jej w takiej formie przekazu odpowiada, a co przeszkadza, oraz jak jej
Piotrowski
zdaniem będą funkcjonowały teatry po zakończeniu epidemii.
INSTYTUCJE KULTURY W OKRESIE COVID-19. MUZEALNE

Korzeniewska
STRATEGIE DOCIERANIA DO WIDZÓW (2021)

https://www.nimoz.pl/aktualnosci/raport-z-badania-instytucje-kultury-w-okresie-
covid-19-muzealne-strategie-docierania-do-widzow.
NIMOZ – Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów
Press-Service
Celem badania, zrealizowanego przez Forum Edukatorów Muzealnych

przy wsparciu Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów,
była analiza wpływu pandemii SARS-CoV-2 na funkcjonowanie instytucji
muzealnych z perspektywy działów edukacji oraz zatrudnionych w nich
Szubielska-
Malińska
edukatorów.
KULTURA W PANDEMII. DOŚWIADCZENIE

POLSKICH INSTYTUCJI KULTURY (2021)
List miłosny
https://centrumcyfrowe.pl/raport-kultura-w-pandemii/
Fundacja Centrum Cyfrowe
Obserwując strategie radzenia sobie z wyzwaniami globalnej pandemii
praktyków
przez polskie instytucje kultury, badacze postanowili przyjrzeć się bliżej

Głosy
doświadczeniu ich pracowników i pracowniczek. W raporcie zawarte

są wyniki badań prowadzonych jesienią i zimą 2020/2021. Ich autorzy
próbują zrozumieć, jakie zmiany w funkcjonowaniu instytucji kultury
w Polsce – zarówno w organizacji pracy, jak i ofercie dla publiczności –
i inspiracje
Wiedza
spowodowała pandemia COVID-19.

Spis treści
KOMPLEKSOWE BADANIE POLSKIEGO RYNKU

MUZYCZNEGO (2019-2020)
http://sektorykreatywne.mkidn.gov.pl/media/kompleksowe_badanie_rynku_
muzycznego.pdf
mumeru
Wywiad
Instytut Badań Strukturalnych, Question Mark, MKiDN

Publikacja dotyczy rynku fonograficznego, koncertowego,
„publishingowego oraz synchronizacji w latach 2016-2018”. Autorzy
projektu opisują również rankingi najpopularniejszych w Polsce
Helsingør
artystów muzycznych, podzielonych według źródeł ich popularności,

szacują wartość polskiego eksportu muzycznego i omawiają jego
najważniejsze kierunki. Zajmują się również opisem preferencji
muzycznych Polaków, wsparciem instytucjonalnym dla sektora
Ramos
muzycznego oraz ofertą edukacyjną skierowaną do muzyków w Polsce.
EPALE – BAZA MATERIAŁÓW M.IN. O EDUKACJI

KULTUROWEJ I EDUKACJI MUZEALNEJ
EAMT
https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/edukacja-kulturowa-w-pigulce
Komisja Europejska: EPALE, państwa członkowskie UE
Czym jest edukacja kulturowa? Na czym zależy edukatorkom
Piotrowski
i edukatorom kultury? Jaki jest ich kanon wiedzy i umiejętności?

Jak interpretować dziedzictwo kulturowe? Jak wygląda animacja
społeczno-kulturalna w Polsce? Zbiór tekstów zawierających
doświadczenia, przemyślenia i porady osób realizujących projekty
Korzeniewska
w obszarze edukacji kulturowej.
ŚWIAT
Press-Service
CREATING HEALTHY COMMUNITIES:

ARTS + PUBLIC HEALTH IN AMERICA.
CREATING HEALTHY COMMUNITIES THROUGH
CROSS-SECTORAL COLLABORATION (2019)
Szubielska-
Malińska
https://arts.ufl.edu/sites/creating-healthy-communities/resources/white-paper/
University of Florida: Center for Arts in Medicine, ArtsPlace America,
USA
List miłosny
Dokument ma na celu zwrócenie uwagi na wartości, jakimi są wspólnota,

sztuka, kultura, system opieki zdrowotnej, oraz wskazanie kierunków
rozwoju tych dziedzin. Autorzy informują o przykładach współpracy
międzysektorowej włączającej działania artystyczne w rozwiązywanie
praktyków
najistotniejszych problemów systemu zdrowia publicznego.

Głosy
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
CLIMATE ACTION AND THE PERFORMING ARTS (2020)

https://www.ietm.org/en/publications/climate-action-and-the-performing-arts
IETM - International network for contemporary performing arts,
Belgia
mumeru
Wywiad
W raporcie zamieszczono zapis refleksji i dyskusji na temat wzmocnie-

nia wymiaru ekologicznego produkcji artystycznej w obszarze sztuk
performatywnych, zebranych podczas Digital IETM Galway Satellite
Helsingør
Meeting w grudniu 2020 r.
MARKETING BEYOND YOUR CORE AUDIENCE (2020)

https://features.opera.org.au/marketing-beyond-your-core-audience/
Ramos
Opera Australia
Australia
Jak z powodzeniem sprzedać coś, o czym niewiele osób słyszało, jeszcze
mniej z nich tego potrzebuje, a na dodatek nie jest to tanie? Co zrobić,
EAMT
gdy grupa naszych odbiorców zmniejsza się, a znaczna część treści jest
dostępna za darmo w Internecie?
Piotrowski
CULTURE 2030. INDICATORS (2019)

https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000371562
UNESCO
Korzeniewska
W tym opracowaniu cele Agendy 2030 na rzecz zrównoważonego

rozwoju zostały przełożone na zagadnienia związane z konwencją
UNESCO dotyczącą dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju sektorów
kreatywnych. Materiał dotyczący wskaźników zwraca uwagę na
Press-Service
konkretne wymiary roli kultury w działaniu na rzecz zrównoważonego

rozwoju.
LOCAL NETWORKS (A GUIDE TO) REIMAGINING

THE WORK OF CULTURAL CENTRES
Szubielska-
Malińska
https://encc.eu/resources/database/local-networks-guide-reimagining-work-cultu-
ral-centres
ENCC - European Network of Cultural Centres,
List miłosny
Belgia
Raport zawiera rekomendacje dla lokalnych organizacji kulturalnych,
mierzących się z brakiem zasobów, czasu i energii. Przedstawia, w jaki
sposób wchodzić we współpracę z innymi, podobnymi organizacjami.
praktyków
Omawia nie tylko rozwiązania systemowe, ale również nieszablonowe

Głosy
metody podejmowane przez małe podmioty kulturalne.

i inspiracje
Wiedza

Spis treści
MUSEUMS AROUND THE WORLD IN THE FACE OF COVID-19 (2021)

https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000376729_eng
UNESCO
Opracowanie stanowi pierwsze na tę skalę (104 000 muzeów –
mumeru
Wywiad
respondentów badania) rozeznanie sytuacji instytucji dziedzictwa

w obliczu pandemii w 87 krajach. W raporcie znajdują się również
zestawienia typów działań podejmowanych przez muzea w obliczu
sytuacji kryzysowej.
Helsingør
REBUILDING EUROPE: THE CULTURAL AND CREATIVE

ECONOMY BEFORE AND AFTER THE COVID-19 CRISIS
https://www.rebuilding-europe.eu/
Ramos
EY Consulting, GESAC,
Belgia
Po pierwszym raporcie opublikowanym przez GESAC w 2014 roku
EAMT
EY Consulting podjęło wyzwanie przygotowania drugiej edycji,

podsumowującej dramatyczny dla branży kreatywnej rok 2020.
Piotrowski
VIDEO:
Korzeniewska
PO CO NAM NOWE INSTYTUCJE KULTURY? DEBATA

https://www.youtube.com/watch?v=uLeknthKe_I
Goyki 3 Art Incubator, Sopot, - 16.04.2021; [59:55]
Press-Service
MARKETING THE EXPERIENCE TO CONNECT WITH WIDER AUDIENCES

https://www.youtube.com/watch?v=mc8PLxWLZe8
Opera Australia, - 18.04.2016; [18:45]
Szubielska-
Malińska
COSM TALKS – CULTURE, ORGANISATION AND

SUSTAINABILITY MANAGEMENT. EXPLORING DIMENSIONS
OF CULTURAL MANAGEMENT & SUSTAINABILITY
List miłosny
https://www.youtube.com/watch?v=WohgUsnBTSk&t=6s
HUMAK University of Applied Sciences,

Helsinki, Finland – 08.12.2020; [21:20]
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
SIECI:
Przykłady dla obszarów: rozwoju publiczności, animacji kultury oraz festiwali:
mumeru
Wywiad
ADESTE WARSZAWA
Sieć praktyków i praktyczek rozwoju publiczności. Otwarta na
Helsingør
współpracę i rozwój, silnie zmotywowana grupa specjalistów

i specjalistek, którzy na co dzień pracują w instytucjach zajmujących
się różnymi dziedzinami sztuki i kultury, o różnych zasięgach działania
czy źródłach finansowania. Na stronie adestewarszawa.pl można
zobaczyć, jak różnorodna jest lista instytucji, w których działają!
Ramos
Wymieniają się wiedzą, doświadczeniami i dobrymi praktykami,

organizują wizyty studyjne, badania i akcje łączące ich instytucje.
Czołowym hasłem sieci jest „współpracuj, nie konkuruj” – bo wszyscy
działają na rzecz zwiększenia uczestnictwa w kulturze. Od pięciu lat
EAMT
działają razem, bo wspólnie mogą więcej. W ramach działań ADESTE

Warszawa z inicjatywy uczestników pierwszych warsztatów ADESTE
Rozwój Publiczności powstała grupa w mediach społecznościowych
Piotrowski
Rozwój publiczności, administrowana przez Beatę Dubiel-Stawską

i Martę Skowrońską-Markiewicz. Ma na celu ułatwienie i wzmocnienie
współpracy osób działających na rzecz publiczności.
https://adestewarszawa.pl/
Korzeniewska
FORUM KRAKÓW
Press-Service
Forum Kraków określa się jako „samorządne, dobrowolne i trwałe

zrzeszenie osób działających na rzecz animacji kultury”. Jest wspólną
inicjatywą Małopolskiego Instytutu Kultury oraz Stowarzyszenia
Centrum Aktywności Lokalnej. Istotą inicjatywy jest sieciowanie
Szubielska-
i budowanie partnerstw lokalnych oraz regionalnych, takich jak np.

Malińska
Forum Kultury Mazowsze, Forum Animatorów Kultury Województwa

Śląskiego, Lubuskie Forum Kultury, Partnerstwo na rzecz Edukacji
Kulturowej w Małopolsce. Forum jest również organizatorem
List miłosny
NieKongresu Animatorów Kultury.

https://forumkrakow.info/
praktyków
ODPOWIEDZIALNE FESTIWALE
Głosy
Sieć zbudowana oddolnie przez organizatorów festiwali i wydarzeń,

którzy odpowiedzialne relacje ze środowiskiem, społecznością
i inspiracje
festiwalową i sąsiadami uważają za jeden z priorytetów swojej

Wiedza
działalności. Deklarowanym celem tej wspólnoty profesjonalistów

Spis treści
w kulturze jest zachęcanie do poszanowania natury i siebie nawzajem.

Członkowie sieci przyjęli wspólnie Kodeks Odpowiedzialnych Festiwali,
który jest dla twórców, organizatorów i społeczności festiwalowych
drogowskazem w kierunku zrównoważonego rozwoju, doskonaleniu
mumeru
Wywiad
festiwali i wzajemnej inspiracji.

https://www.facebook.com/odpowiedzialnefestiwale
Helsingør
SIECI ZAGRANICZNE
Osobom zainteresowanym włączeniem się do europejskich
i międzynarodowych sieci profesjonalistów z obszaru kultury,
Ramos
zarządzania w kulturze czy poszczególnych dziedzin aktywności

kulturalnej polecamy listę zredagowaną przez podmioty promujące
współpracę partnerską:
http://www.artscouncil.ie/arts-in-ireland/international-arts/culture-networks/
EAMT
https://www.creativeeuropeuk.eu/european-networks
Piotrowski
Opracowanie: Marcin Poprawski

Korzeniewska
Współpraca: Michalina Szulejko

Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza

Spis treści
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
DR PIOTR FIRYCH REGIONALNE OBSERWATORIUM KULTURY UAM
Badacz, dydaktyk oraz autor strategii z obszaru kultury i komunikacji. Doktor nauk o kulturze
mumeru
Wywiad
(UAM w Poznaniu). Posiada wykształcenie w zakresie marketingu i studiów latynoamerykańskich (Aalborg

University w Danii), a także – dziennikarstwa i komunikacji społecznej (Uniwersytet Łódzki/Uniwersytet
Autonomiczny w Barcelonie). Adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa UAM. Od 2013 roku współpracownik
Regionalnego Obserwatorium Kultury UAM, a od 2016 roku – Fundacji Best Place – Europejskiego Instytutu
Marketingu Miejsc w Warszawie. Współtwórca pierwszego w Polsce programu studiów podyplomowych
Helsingør
poświęconego koncepcji audience development („Rozwój publiczności”, UAM w Poznaniu). Gościnny

wykładowca Estonian Academy of Music and Theatre w Tallinie oraz Uniwersytetu Europejskiego Viadrina
we Frankfurcie nad Odrą. W latach 2013-2015 rzecznik prasowy festiwalu Akademia Gitary.
MIKOŁAJ MACIEJEWSKI NU FOUNDATION

Ramos
Z wykształcenia kulturoznawca, z zawodu – koordynator, producent wydarzeń kulturalnych i szkoleniowiec.

Przez niemal dwie dekady pracował dla Fundacji Malta oraz Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk,
gdzie nauczył się nie tylko, jak efektywnie tworzyć wydarzenia kulturalne, ale także – jak skutecznie zarządzać
organizacjami sektora kultury. Stale zdobywa nową wiedzę i umiejętności, które chętnie przekazuje
EAMT
uczestnikom warsztatów i szkoleń. Od 2015 roku zajmuje się także audience development, w szczególności
wpływem zmian w zarządzaniu organizacjami kultury, programowaniu ich działań i prowadzeniu
polityki na budowanie trwałych i obustronnie satysfakcjonujących relacji z odbiorcami ich działań. Jest
współzałożycielem NU Foundation oraz właścicielem firmy szkoleniowo-produkcyjnej AudienceLab.
Piotrowski
DR MARCIN POPRAWSKI REGIONALNE OBSERWATORIUM KULTURY UAM

Pracownik HUMAK University of Applied Sciences (Turku, Finlandia) oraz Instytutu Kulturoznawstwa UAM
Korzeniewska
w Poznaniu, gdzie kieruje Regionalnym Obserwatorium Kultury oraz studiami podyplomowymi „Rozwój
publiczności”; w latach 2016-2019 prodziekan Wydziału Nauk Społecznych UAM. Wykładowca EUV we
Frankfurcie nad Odrą oraz Akademii Dziedzictwa w Krakowie (MCK/UEK). Absolwent muzykologii (UAM)
oraz programu Teaching Cultural Policies (CEU w Budapeszcie), stażysta Centre for Cultural Policy Studies
(University of Warwick, Coventry). Jego zainteresowania badawcze i praca dydaktyczna obejmują pogranicze
Press-Service
polityk kulturalnych, zarządzania w kulturze oraz estetyki. Ekspert Związku Miast Polskich, ENCC przy Komisji
Europejskiej oraz NU Foundation. Wiceprezes międzynarodowej sieci ENCATC w Brukseli (2013-18), członek
rady naukowej „The Journal of Cultural Management and Cultural Policy” (Fachverband Kulturmanagement).
W latach 1998-2014 menedżer muzyczny oraz współtwórca i dyrektor ośmiu edycji międzynarodowego
festiwalu Akademia Gitary.
Szubielska-
Malińska
DR AGATA WITTCHEN-BAREŁKOWSKA NU FOUNDATION

Prezes zarządu NU Foundation, menedżer kultury, autor strategii z obszaru kultury i komunikacji, badacz
i wykładowca. Od piętnastu lat zajmuje się komunikacją, produkcją i promocją kultury. Współpracowała
List miłosny
z instytucjami kultury w Polsce i zagranicą, takimi jak: Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy, Malta Festival
Poznań, Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk, Teatr Nowy w Poznaniu, International Cochran Piano
Competition, Teatr Jaracza w Łodzi, Bayerische Staatsoper w Monachium. Od 2017 roku współtworzy
z Mikołajem Maciejewskim NU Foundation. Fundacja prowadzi badania, tworzy strategie, wspiera rozwój
instytucji kultury i profesjonalizację kadr kultury. Działa także na rzecz łączenia środowisk kultury i biznesu.
praktyków
Głosy
Jako wykładowca współpracuje z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w ramach studiów

podyplomowych poświęconych koncepcji audience development („Rozwój publiczności”) oraz z Wyższą
Szkołą Umiejętności Społecznych w Poznaniu. Pracuje również jako trener biznesu (Szkoła Trenerów
Biznesu Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie) w zakresie wystąpień publicznych i komunikacji.
i inspiracje
Tworzy strategie komunikacyjne i treści dla klientów indywidualnych, biznesowych i instytucjonalnych.

Wiedza

nufoundation.pl
Szkolimy, doradzamy,
Działamy na rzecz wspieramy Łączymy
profesjonalizacji instytucje kultury, środowiska
kadr kultury przedsiębiorstwa kultury i biznesu.
w Polsce. i organizacje
pozarządowe.
• komunikacja
• audience development
• szkolenia
• warsztaty
• konsultacje
• odpowiedzialność biznesu za kulturę
• społeczna odpowiedzialność biznesu
• dobrostan pracowników
• budowanie relacji
• budowanie zespołu
• zarządzanie
• współpraca międzynarodowa
• produkcja wydarzeń
• edukacja kulturowa
dr Agata Wittchen-Barełkowska
Jeśli potrzebujesz wsparcia w tworzeniu nowoczesnej, agata@nufoundation.pl
0048 506 130 615
dobrze zarządzanej, opartej na wartościach instytucji
Mikołaj Maciejewski
kultury lub organizacji, skontaktuj się z nami: mikolaj@nufoundation.pl
0048 517 761 035
Spis treści
mumeru
Wywiad
REGIONALNE OBSERWATORIUM KULTURY UAM

Regionalne Obserwatorium Kultury jest instytucją ekspercko-
Helsingør
-badawczą, powstałą w 2010 roku z inicjatywy pracowników

Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu. Misją jednostki jest wspieranie profesjonalizacji
kadr kultury oraz podnoszenie jakości funkcjonowania lokalnych
Ramos
ekosystemów kulturalnych.
Zespół realizuje działania z zakresu:

• zarządzania organizacjami kulturalnymi,
EAMT
• badań uczestnictwa w kulturze,

• polityk kulturalnych miast i regionów.
Poprzez badania, szkolenia, tworzenie strategii, działalność

Piotrowski
publikacyjną i doradztwo ROK UAM wspiera organizacje

prowadzące działalność kulturalną, promuje dobre praktyki
oraz stymuluje współpracę w sektorze kultury. Swoją wiedzę
i kompetencje zespół nabywa w oparciu o współpracę
Korzeniewska
z partnerami krajowymi i zagranicznymi – m.in. samorządami

i sieciami eksperckimi.
Press-Service
Szubielska-
Malińska
List miłosny
praktyków
Głosy
i inspiracje
Wiedza
KONTAKT:
dr Marcin Poprawski: poprawski@amu.edu.pl
88
dr Piotr Firych: piotr.firych@amu.edu.pl
Opowiedz o nas na:
Spis treści
CONNECTING AUDIENCES INTERNATIONAL

HISZPANIA
mumeru
Wywiad
ASIMÉTRICA
Asimétrica powstała w Madrycie w 2010 roku, aby wnieść wkład
w rozwój i budowanie relacji między artystami, organizacjami
Helsingør
i instytucjami kulturalnymi a publicznością. Od 10 lat oferuje konsultacje,

badania, szkolenia oraz praktyczne doradztwo w sprawach związanych
z zarządzaniem kulturą, marketingiem sztuki i rozwojem publiczności.
Asimétrica współpracuje z organizacjami lokalnymi, regionalnymi,
krajowymi i międzynarodowymi, które pragną polepszyć swoje
Ramos
relacje z ich obecnymi i potencjalnymi odbiorcami. Organizacjami

i instytucjami, które poszukują, regularnie analizują dane oraz
oddziaływanie własnych inicjatyw i działań, podchodzą krytycznie do
swoich misji, a swoich odbiorców stawiają w centrum rozważań.
EAMT
Do głównych zainteresowań organizacji należy projektowanie

doświadczeń użytkowników, zarządzanie zmianą i relacjami
z publicznością we wszystkich obszarach. Asimétrica wspiera
Piotrowski
profesjonalistów sektora kultury nie tylko w implementacji

elementarnych technik pozyskiwania i zatrzymywania publiczności, ale
także w wykorzystywaniu bardziej złożonych metodologii: segmentacji
czy optymalizacji programów lojalnościowych.
Korzeniewska
www.asimetrica.org
DANIA
Center for Kunst
Press-Service
& Interkultur
Duńskie Center for Kunst & Interkultur (CKI) jest centrum
Szubielska-
wiedzy i kompetencji zlokalizowanym w Kopenhadze. Jego cel to

Malińska
motywowanie do uczestnictwa w kulturze i wzmacnianie demokracji

kulturalnej w Danii, krajach nordyckich i w Europie m.in. poprzez
opracowywanie i wdrażanie strategii rozwoju publiczności oraz
List miłosny
formatów partycypacyjnych. CKI jest partnerem duńskich, nordyckich

i europejskich projektów poświęconych badaniom oraz wiedzy.
Uczestniczy w działaniach fundraisingowych, wdrożeniowych,
związanych z komunikacją, upowszechnianiem czy facylitacją
warsztatów. Centrum jest konsultantem dla instytucji kulturalnych,
praktyków
Głosy
szkół i instytucji edukacyjnych oraz twórcą polityk kulturalnych

w zakresie zmian organizacyjnych i rozwoju publiczności. W swoich
działaniach stawia nacisk na to, aby wszystkie procesy rozwojowe były
współtworzone i uwzględniały specyficzne potrzeby naszych partnerów
i inspiracje
Wiedza
i ich odbiorców.
www.cki.dk

Spis treści
WŁOCHY
MeltingPro
mumeru
Wywiad
Melting Pro to włoska firma założona przez siedmioro menedżerów

kultury w celu promowania uczestnictwa i dostępności kultury we
wszystkich jej formach. Zasadą przewodnią, która stanowi oś działań
MeltingPro, jest przekonanie, że sztuka i kultura tworzą dobrobyt
Helsingør
dla poszczególnych ludzi, lokalnych społeczności i społeczeństwa

jako całości. Dlatego też największym zobowiązaniem firmy jest
współtworzenie innowacji w kulturze oraz rozwój zawodowy ludzi
i podmiotów działających w branży. MP stymuluje tworzenie sieci
Ramos
kontaktów i budowanie strategicznych sojuszy między organizacjami

i profesjonalistami sektora kultury oraz wspiera powstawanie w ramach
sektora systemów, które mogą skutecznie odpowiadać na wyzwania
współczesnego świata. Dzięki wspieraniu uczenia się przez praktykę
firma pomaga także organizacjom artystycznym i kulturalnym inicjować
EAMT
procesy zmian organizacyjnych oraz zarządczych, stawiać w centrum

ich strategii troskę o relacje i przekształcać pomysły w rzeczywistość.
Piotrowski
www.meltingpro.org
PORTUGALIA
Korzeniewska
Mapa das Ideias

Mapa das Ideias to portugalska firma zajmująca się budowaniem relacji
Press-Service
pomiędzy muzeami, publicznością i społeczeństwem. Początkowo

skupiona na komunikacji muzealnej, Mapa rozszerzyła swoje usługi
na inne nisze sektora kultury. Świadczy usługi konsultingowe
(od zarządzania widownią i planowania komunikacji do świadczenia
Szubielska-
Malińska
usług edukacyjnych), a także oferuje rozwiązania takie jak

projektowanie zestawów edukacyjnych czy wystaw. Jednym z działań,
które przyniosły firmie uznanie w całym kraju, są szkolenia zawodowe
dla pracowników muzeów oraz osób zajmujących się dziedzictwem
List miłosny
kulturowym. Działania szkoleniowe firmy zostały zainicjowane w 2003

r. kursem Communicating with Specific Audiences at the Museum, który
przyczynił się nie tylko do stworzenia z partnerami z pięciu krajów
projektu Museum Mediators, polegającego na transferze innowacji
praktyków
w kulturze, ale także do umocnienia pozycji firmy w sektorze szkoleń

Głosy
zawodowych dla specjalistów z dziedziny kultury.
www.mapadasideias.pt
i inspiracje
Wiedza

KOLEJNY NUMER
CONNECTING AUDIENCES POLSKA
UKAŻE SIĘ JESIENIĄ 2021 ROKU

Connecting Audiences Polska (Wiosna 2021)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Connecting Audiences Polska (Wiosna 2021)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Connecting Audiences Polska (Wiosna 2021)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Balet koparyczny, chor.

Iza Szostak, Festiwal Prapremier 2016,

NUMER 2 ROK 2021

Drugie wydanie magazynu

Adoption Society – laboratorium wykorzystującym w swojej pracy nowe

© ROK UAM, 2021

przesyłanie całości lub części magazynu bez zgody

2 Opowiedz o nas na:

„Prowokowanie i przyciąganie, dzielenie się i promowanie dobrych

Connecting Audiences International to think-tank

Nasza współpraca ma na celu zwiększenie transferu wiedzy

do najlepszych artykułów, praktyk, studiów przypadku,

Założyciele konsorcjum Connecting Audiences International:

Astrid Niels Ilidio Inês Giulia Ludovica Patrizia Javier

UNIWERSY TET IM. ADAMA MICKIEWICZA

Agata Marcin Piotr Mikołaj Clara Pedro Raúl Robert

3 Opowiedz o nas na:

Drugi numer „Connecting Audiences Polska” poświęcony jest przede

wynikającej z nich sile synergii. W Polsce i na świecie ludzie kultury

Ponieważ naszą misją jest inspirowanie, prowokowanie do aktywności

odpowiednich partnerów i umiejętnie zadba o relacje.

W wywiadzie numeru Piotr Firych zabiera nas do Nowego Jorku

sztuki współczesnej na Bronksie, które od pół wieku zmienia krajobraz

Teksty zagraniczne otrzymaliśmy od naszych partnerów z Hiszpanii

dla publiczności, i pokazuje możliwości nawiązania współpracy

„ekonomię doświadczeń”, zmieniła swoją stolicę w tętniące życiem

Po raz pierwszy publikujemy również artykuły, które powstały

w odpowiedzi na open call. Maciej Piotrowski przedstawia Sieć

4 Opowiedz o nas na:

współpracy, mimo zmiany celów wynikających z pandemicznego

Uwzględniliśmy również głosy praktyków – swoim doświadczeniem

Popów-Bogdoł i Anna Szałas. Miłosny list z Londynu tym razem napisała

Tradycyjnie dzielimy się też wiedzą. Po pierwsze, przedstawiając

konkretne podpowiedzi dotyczące zawierania umów i budowania

Partnerem drugiego numeru „Connecting Audiences Polska”

materiale pokazuje, jak dostarczyć wiarygodnych informacji

prezentując studia na Estońskiej Akademii Muzyki i Teatru w Tallinie.

Mamy nadzieję, że zebrane przez nas teksty, głosy oraz inspiracje

pandemicznego wyciszenia i w poczuciu satysfakcji realizować działania

Zespół redakcyjny „Connecting Audiences Polska”

5 Opowiedz o nas na:

Astrid Aspergen i Niels Righolt PUBLICZNOŚĆ - TWÓJ GŁÓWNY

HALO KULTURA: JESTEŚMY

FROM LONDON WITH LOVE:

Liwak-Rybak, Joanna Orlik, Joanna TEMAT NUMERU:

Popów-Bogdoł, Anna Szałas WIEDZA I INSPIRACJE

6 Opowiedz o nas na:

Nabór trwa do 15 lipca 2021 r.

MISJA SPECJALNA dr Piotr Firych

Piotr Firych: Czy mógłbyś pokrótce przedstawić Waszą instytucję?

instytucji kultury w mieście?

Klaudio Rodriguez: Jesteśmy

jedynym muzeum sztuki

publiczności darmowy wstęp.

dostępu do kultury wśród

była bardzo ograniczona. W tym

roku świętujemy 50. rocznicę

Tworzeniu instytucji kultury