‫[الدكتور ‪ :‬أحالم حراش]‬ ‫القرار االداري سنة اولى ماستر اداري‬

‫المحاضرة رقم ‪01‬‬

‫تعريف القرار االداري‬ ‫العنوان‬

‫بطاقة فنية للمحاضرة رقم ‪01‬‬

‫المقياس ‪ :‬القرار االداري‬

‫عنوان المحاضرة ‪ :‬تعريف القرار االداري‬
‫الفئة المستهدفة ‪ :‬السنة االولى ماستر قانون اداري‬

‫الكفاءات و األهداف التي يرمي إليها المحاضرة ‪:‬‬

‫‪ -‬معرفة تعريف القرار االداري لغة‬
‫‪ -‬معرفة تعريف القرار االداري فقها‬
‫‪ -‬معرفة تعريف القرار االداري قضاءا‬

‫‪ ‬مقدمة‪:‬‬

‫ل د د ددا د د د م د د ددات معد د ددلت د د د م‬ ‫ة لعامد د دة مد د ددم اد د ددلت تد د ددط لعد د دداال لند د د تع د د د لد د د‬ ‫ت عد د د‬
‫طا زمن مح و وتو مااقو نا لفهوم ل ولة ا ل بعا ه ا اولجية‪ ،‬لقانونية‪ ،‬و لؤس اتية‪.‬‬
‫لعام د د دة مج د د د ة د د د ل ف د د د لعام د د دة لن د د د ت د د د‬ ‫إذ أت ل ول د د دة د د د اا د د دة لط د د ددا مج وع د د دة م د د ددم‬
‫جل تحقي لصلحة لعامة ‪.‬و لو ضح ت نشاط تذه خل ة اتخذ مظه يم ساسيلت ‪:‬‬
‫حي د د د ددف ت ت د د د ددذه ل فد د د د د ت د د د ددا ت د د د ددذه ل د د د ددلطة ا د د د ددل بعا ت د د د ددا‬ ‫ول اتعلد د د د د ب د د د ددلطة لضد د د د د‬
‫للحفد د ددا ع د د د ل ظد د ددام لعد د ددام خد د ددل جت د د د ‪ .‬د د د حد د ددلت اظهد د د لظهد د د ل د د ددان د د د يفيد د دة نشد د ددا و ة تد د ددذ‬
‫ل ف د د لع د ددام‪ ،‬م د ددم ج د ددل تحقي د د له د د ل د ددذ نش د ددا م د ددم جل د د ‪ ،‬وت د ددو تحقي د د لص د ددالح لع د ددام م د ددم خ د د ل‬
‫ساسية‪.‬‬ ‫تل ية حاجيا ف‬
‫ة لعامد د دة مج د د د ه د د د ل د ددلطة ل لفد د دة ات د دديل تا ت الد د د ع د ددال يد د دة مختلفد د دة ا د ددم تق د ددي ها‬ ‫ت‬
‫ل طا فتلت‪ :‬ه ع ال لا اة و ع ال لقانونية‪.‬‬
‫يد د دة ل ن د د ددا‬ ‫نقصد د د اا ع د د ددال لا اد د دة‪ :‬مج وعد د دة لوقد د ددات لند د د تحد د د اتد د د خل عضد د ددا ل د د ددلطة‬
‫حد د د د و نش د د ددا د د ددا قانونيد د د دة معي د د د دة ‪ .‬م د د ددا ع د د ددال لقانونيد د د دة‪ :‬هد د د د مج وعد د د دة لتصد د د د فا لند د د د‬ ‫ت ددد‬
‫ة وي د د ددوت تد د د فها ت تيد د ددن د د د قد د ددانون معد د ددلت و تتج د د د د د د ند د ددوعلت ‪ :‬ند د ددوع ول اطلد د د عليد د د‬ ‫تصد د د عد د ددم‬
‫ي د دة وه د د لن د د ت ش د ددا م د ددم ت د د ت د ددلت ا د ددوت ح د د ت ا ع د د ق د ددل ة ل د ددلطة لعام د دة‪ .‬م د ددا‬ ‫لعق د ددو‬
‫ل د د د د ددوع ل د د د د ددان وت د د د د ددو اختلد د د د د د ع د د د د ددم ول د د د د د د وند د د د د د اصد د د د د د ع د د د د ددم ة و حد د د د د د ة وهد د د د د د ة ل د د د د ددلطة‬
‫م د د د ددم ت د د د ددط لوس د د د ددا ل‬ ‫ي د د د دة‪ .‬ويع د د د د لق د د د د‬ ‫ي د د د دة اص د د د ددفة م ف د د د د ة‪ .‬ويطل د د د د علي د د د د لق د د د د‬
 ‫الدكتور احالم حراش‬ ‫السنة االولى ماستر اداري‬ ‫القرار االداري‬

‫ي د د دة ت د د ددط‬ ‫ة لعام د د دة ل ا س د د دة نش د د دداطها ل د د ددالو ‪ ،‬د د ددا تع د د د لق د د د‬ ‫لقانوني د د دة لن د د د ت د د ددتخ مها‬

‫ولد د د دة مه د د د ددا اند د د د قو ت د د د دا ت تع د د د ددل ع د د د د‬ ‫مظهد د د د مد د د ددم مظد د د ددات م ا سد د د دة ل د د د ددلطة لعامد د د دة‪ .‬و ا د د د ددم‬
‫ت ظيط لع قة الت لحا ط و ح وم ا وت تذه خل ة‪.‬‬
‫ي د دة ع لي د دة ت د ددل د د و د ددا د ددا س د د لق د ددول ت د ددط وس د دديلة قانوني د دة ت د ددتع لها‬ ‫ولع د ددل ت ي د دة لق د د‬
‫ة لت ظ د د د دديط حي د د د دداة ف د د د د وه د د د د تع د د د د مج د د د ددا خص د د د د ا ل ا س د د د دة ل قاا د د د دة لقض د د د ددا ية‪ ،‬وت د د د د ي م د د د د‬
‫او س د د د ددطة ع د د د ددوى لغ د د د ددا ‪ .‬وعلي د د د د فق د د د د حتلد د د د د‬ ‫لش د د د د وعية ع د د د ددم ط ي د د د د لطع د د د ددم د د د د د ت د د د ددذه لق د د د د‬
‫و ت د د ددا ا د د د‬ ‫‪ .‬ول د د د ت د د ددؤ ت د د ددذه لق د د د‬ ‫م ان د د دة مت ل د د د ة خاص د د دة د د د لق د د ددانوت‬ ‫نظ ي د د دة لق‬
‫ت تص د د وفق د ددا لش د د ل ق د ددانون مع د ددلت‪ .‬و ت ت د ددوت م د ددتوفية ل د ددل ا د ددا لن د د تحص د ددن ا م د ددا ق د د ع ي د ددا م د ددم‬
‫و لغ د د د ددا لقض د د د ددات ‪ ،‬خاص د د د دة ذ عل د د د ددا ت لش د د د د ع لج د د د د خ د د د د‬ ‫ح د د د ددا لا د د د ددحن و لغ د د د ددا‬
‫لد د د د ة ت فيد د د ددذتا ت فيد د د ددذ م ال د د د د وت لحاج د د د دة للجد د د ددو ل د د د د لقضد د د ددا و ا د د د ددم وق د د د د سد د د د يا ا د د د د ح د د د د‬
‫خاط لت ب ا حنى حالة ف عوى لغا ‪ ،‬للض و ة‪.‬‬
‫د د ددا د د د‬ ‫م ت د د د ة لع د د د وف د د د د د ددل ف د د د وع لقد د ددانوت و تح د د د‬ ‫و ا غ د د د لد د ددا ة ل د د د ت نظ ي د د دة لق د د د‬
‫‪ .‬د د ددا لد د ددا لد د ددذل لد د د تو‬ ‫غااد د دة لع د د د ‪ .‬ويجعد د ددل مد د ددم بعد د دض ل ظ يد د ددا وجد د ددو له د ددا لد د ددو لقد د د‬
‫ع د د ددا او د د دديا ذ ى د د دا ت د د د ت وج د د ددو ا ظ ي د د دة لوظ د د د لع د د ددام‪ ،‬لن د د د ا د د ددم ت ي د د ددها ع لي د د ددا وت‬
‫لتعل االتعيلت ‪.‬‬ ‫ص لق‬
‫ل ما ا ‪:‬‬ ‫ومم ت اك ل ما تح ا طا لعام لهذه ل ظ ية ‪.‬ومم خ ل تذ لقيا فان ا‬

‫فقها وقضا‬ ‫‪ ‬مع فة معنى وتع ي‬

‫لق‬
‫‪.‬‬ ‫لق‬ ‫‪ ‬خصا‬
‫‪.‬‬ ‫‪ ‬مع فة نو ع لن اظه علي ا لق‬
‫‪.‬‬ ‫‪ ‬مع فة ات لق‬
‫‪ ‬نفاذ لق‬
‫‪.‬‬ ‫لق‬ ‫‪ ‬ت فيذ لق‬
‫‪ ‬ااة لق‬

‫محو يم‪:‬‬ ‫وعلي س حاول لوصول لهذه ت مم خ ل ت اول لقيا‬

‫فقه د د دا وقضد د ددا م د د د ايد د ددات نو ع د د د و لص د د دو و ل د د د ال‬ ‫حد د ددو ول نتع د د د ع د د د معند د ددى لق د د د‬
‫لند د د اظهد د د علي د ددا وص د ددو لد د د لد د د وط د ددحت ‪ .‬م د ددا ح د ددو ل د ددان ف د د د تع لد د د نف د دداذ لقد د د‬
‫‪.‬‬ ‫ونف ف الت ل فاذ و لت فيذ وصو ل ل يفية لن اتط ب ا ا أو نت ا لق‬

‫‪ ‬اهمية القرار االداري ‪:‬‬

 ‫الدكتور احالم حراش‬ ‫السنة االولى ماستر اداري‬ ‫القرار االداري‬

‫ت د د د ددط متي د د د دداز ا د د د د ل د د د د ة لعام د د د ددة‪ .‬ويع د د د د مظه د د د د م د د د ددم مظ د د د ددات‬ ‫ا ج د د د د لق د د د د‬

‫س د د دو د د د مج د د ددال لض د د د و ل ف د د د‬ ‫م ا س د د دة ل د د ددلطة لعام د د ددة د د د س د د د يل لقي د د ددام ا ش د د دداطها‬
‫ة أت تقيي د د د لح ي د د ددا لعام د د دة ج د د ددل ح اا د د دة ل ظ د د ددام لعد د ددام‪ ،‬ولج د د ددا‬ ‫لعد د ددام‪ .‬ف د د د من د د ددى‬
‫عد د ددم ط يد د د تد د ددذ خلد د د ‪ .‬د د ددا ت ت يتد د د‬ ‫‪ .‬فد د د ا د د ددم تحقيد د د تد د ددذ لهد د د‬ ‫لوس د دديلة لقد د د‬
‫جهد د دة‬ ‫تب د د ز اض د ددا د د د ط يعت د د ‪ .‬وند د د اص د د ا د ددا ة مف د د ة تح د ددل ل م د دا د د د ح د د ذ ت د ددا‪ ،‬و تحت د ددا‬
‫خ د د ى‪ .‬د د ت ح د د ت د ددذه لق د ددوة‪ ،‬م د ددا ا د د ل د د ة س د ددلطة ل د د ة د د ت د ددذ ج د ددال‪ .‬ول د ددم م د د ل د ددط ا د د ك‬
‫إذ عتب د د د مج د د ددا خص د د د ا ومح د د ددو‬ ‫غل د د د مقي د د د اض د د ددو ا ‪ ،‬وت د د ددا تظه د د د ت ي د د دة خ د د د ى للق د د د‬
‫ل ا سة قااة لقضا ع ل لطة ل وحة ل ة و ع الها‪.‬‬
‫وبتد د د د د ددال فد د د د د د حم نجد د د د د د ت غلد د د د د ددن ل ازعد د د د د ددا لقضد د د د د ددا ية لط وحد د د د د دة مد د د د د ددام لجهد د د د د ددا‬
‫ي د دة م د ددم ج د ددل فص د ددل فح د د مش د د وعيت ا‪ ،‬مانح د ددة للقض د ددا‬ ‫لقض د ددا ية ت د د و ح د ددول لغ د ددا لق د د‬
‫س د ددلطة ل قااد د دة علي د د ددا‪ .‬حد د ددا ة و مقيد د د ة ل د د ددلطة تد د ددذه خلد د د ة وحاميد د دة ل د د د لشد د د وعية‪ .‬اا د د ددافة لد د د‬
‫ة و ئ د د دا ل د ددوظيف ‪،‬‬ ‫ت ت يتد د د ت د ددم د د د طابعد د د لت في د ددذ ل د ددذ ع د ددل ع د د د س د ددتق نش د دداط‬
‫وتحقي د د د لص د د ددلحة لعام د د دة بعي د د د ع د د ددم ع قل د د دة‪ .‬ويظه د د د م د د ددم خ د د د ل ن د د د لش د د د ع ع د د د ل د د د يات‬
‫‪ ،‬وع د د د م م اني د د دة ل ع د د د ا ع د د د س د د د يان ‪ ،‬د د ددوت ت د د ددذ س د د ددي وت ل د د د ا د د ددال د د د‬ ‫لف د د ددو للق د د د‬
‫ة‬ ‫ي د دة تد د د و د د د‬ ‫يد د دة ث د د حد د د‬ ‫ع د د نط د دداف لخ م د دة لعامد د دة‪ .‬ف د دداذ اند د د ل س د ددا ل‬
‫عد د د د ثد د د د لوس د د ددا ل لقانونيد د د دة س د د ددتع ا لد د د د ى لجهد د د دة‬ ‫حد د د د‬ ‫لعامد د د دة‪ ،‬ف د د ددات لقد د د د‬
‫ي د د دة لند د د د تع د د د وس د د دديلة‬ ‫د د د و ل م د د ددا قانوني د د ددا‪ ،‬ع د د د ل س د د ددالة‬ ‫ي د د دة‪ ،‬ااعت د د ددا ه احد د د د‬
‫خ ا ية‪.‬‬
‫د د دا بة لعد د د وف د د د د د ددل فد د د وع لقد د ددانوت‪ ،‬وخاصد د دة‬ ‫و د ددا سد د د وقل د د ددا ت نظ يد د دة لقد د د‬
‫‪ ،‬ظ ي د د د دة لض د د د د ‪ ،‬لوظ لع د د د ددام ‪ ،‬نظ ي د د د دة‬ ‫و له د د د ددا ص د د د ددلة و يق د د د دة ا ظ ي د د د ددا لق د د د ددانوت‬
‫ا د د د ددوت نابع د د د ددا م د د د ددم و د د د ددعية قانوني د د د دة‬ ‫ن د د د د ع لل ي د د د دة ونظ ي د د د دة ل ف د د د د لع د د د ددام‪ .‬و ص د د د د لق د د د د‬
‫ة اصد د ددفة م ف د د د ة‪ .‬وتد د ددو م د د د لد د ددذ ا ل د د د ه عد د ددم‬ ‫لو جه د د دة وتحد د دتط ص د د د و ه مد د ددم جاند د ددن‬ ‫ت د د ددت‬
‫ي د د ددة و م اني د د دة‬ ‫اقي د د دة ع د د ددال لص د د ددا ة ع د د ددم ل د د ددلطا خ د د د ى‪ .‬و لل ع ف د د ددة ل قيق د د ددة للق د د د‬
‫ت يل تد د د ددا عد د د ددم غل تد د د ددا مد د د ددم ع د د د ددال‪،‬ن طل مد د د ددم نقطد د د ددة تح اد د د د ماتيت د د د ددا‪ .‬لند د د د ت د د د ددتوجن ل حد د د ددف د د د د‬
‫مفهومها ع ل توى لتش ي و لفقه وحنى للغو لع فة خصا ص ‪.‬‬

‫‪ ‬تعريف القرار االداري‬

‫وم ان ‪.‬‬ ‫للغو ‪ :‬اقص االق لغة م تق لش‬ ‫• لتع ي‬
‫• لتع ي د د د د لتش د د د د ي ‪ :‬غد د د ددط مد د د د و سد د د د و ع اد د د د ة ع د د د د نشد د د ددا مجلد د د د ل ولد د د دة‪ ،‬و لد د د د‬
‫ل سد د د ددتو علي د د د د سد د د د ‪، 1996‬وم ح د د د د ص د د د د حية توحيد د د د جت د د د ددا لقضد د د ددات ‪.‬و ا د د د ددا ع د د د د‬
‫ن د د د د ل د د د ددا ة ‪ 152‬ن د د د ددذ ك ‪ ،‬و ا د د د ددال غط م د د د ددم ص د د د د و د د د ددل لق د د د ددو نلت لتعلقةا د د د د ‪ ،‬اوص د د د ددف ت‬
‫تد د د ددو مد د د ددم ل د د د د سد د د ددلطة ل ظ د د د د د د د د ل ازع د د د ددا لتعلقد د د ددة افح د د د د مش د د د د وعية‬ ‫لقضد د د ددا‬
 ‫الدكتور احالم حراش‬ ‫السنة االولى ماستر اداري‬ ‫القرار االداري‬

‫‪ ،‬ل د ددم ت د ددذ ل د ددط ا د د د‬ ‫يد د دة‪ .‬غلد د د ند د د توج د د إل د ددا ة لتع يد د د لقد د د‬ ‫لق د د‬
‫م د ددم ت ت د دداك بع د ددض ل د ددا د د بع د ددض لق د ددو نلت م د ددل ق د ددانوت سا د د للوظيف د دة لعام د دة د د‬
‫د د ددا ت د د د ا وج د د ددن ق د د د‬ ‫ما ت د د د ‪ 141‬ع د د د نص د د د ع د د ددم و د د ددعية خ د د ددا ط د د ددا حي د د ددف ن د د د‬
‫ف د د د د م د د د ددم س د د د ددلطة مخول د د د دة ل د د د د ة تتج د د د دداوز خ د د د د س د د د د و ‪ .‬د د د ددا أت أت د د د ددط مص د د د د‬
‫ل نيد د دة و يد د دة‪ ،‬ل د ددط‬ ‫‪ ،‬ل د ددذ ت د ددو ق د ددانوت جد د د‬ ‫يد د دة و جد د د‬ ‫لت ظ د دديط ل ازع د ددا‬
‫و ن د د د ددا ل د د ددا اص د د دديغة عا د د د دة د د د د ند د د د لد د د دا ة ‪ 801‬ع د د د د ما‬ ‫اتطد د د د ف لتع يد د د د لقد د د د‬
‫ية ذل االفصل ‪:‬‬ ‫حا ط‬ ‫نص اان تخت‬
‫ية و ل عاوى لتف ل اة و عاوى فح لش وعية ‪.‬‬ ‫‪ −‬عاوى لغا لق‬

‫ل ول د د دة د د د د ما ت د د د لتاس د د ددعة ااند د د د‬ ‫د د ددا أل د د ددا اض د د ددا لق د د ددانوت ل د د ددذ اح د د ددط مجلد د د د‬
‫افصل مجل ل ولة ات يا و ا يا ‪:‬‬

‫لت ظي يد د د د د دة و لف ا د د د د دة لص د د د د ددا ة ع د د د د ددم‬ ‫‪ −‬لطع د د د د ددوت اا لغ د د د د ددا ل ف د د د د ددوع د د د د د لق د د د د د‬

‫ي د د د د د دة ل ي د د د د د دة و لهيئ د د د د د ددا لع ومي د د د د د دة لوط ي د د د د د دة و ل ظ د د د د د ددا له ي د د د د د دة‬ ‫ل د د د د د ددلطا‬
‫لوط ية ‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫ف د د ددم خ د د د ل م د د ددا س د د د اتض د د ددح ت لش د د د ع لج د د د ل د د ددط عط د د د تع يف د د ددا للق د د د‬

‫و ند د ددا ى ت م د د د صد د ددا د د ددوت م د د د اتعل د د د ا صد د ددطلحا قانوني د د دة اختل د د د د د د لد د ددا ا‪ .‬و د د ددات‬
‫ا مم ت ك م للفق و لقضا لتح ا تا و ا ز خت ووجها ل ظ ‪.‬‬

‫• لتع يد د د لفقهد د د ‪ :‬ا د ددال غط م د ددم لص د ددعوبة لند د د وقد د د ع د د د تا لفقه د ددا ح د ددول عط د ددا تع يد د د‬
‫‪ .‬مح د د دداوللت‬ ‫د د ددط ل د د ددط د د ددت جه د د د د د د تح ا د د د تع ي د د د للق د د ددانوت‬ ‫‪،‬‬ ‫للق د د د‬
‫اقص د تع د ال ألو دداع‬ ‫لوصددول لتع ي د ج ددام مددان ‪ .‬لق د ع ف د وج د " ددل ع ددل إ‬
‫لقانونيددة ددا ه د قا ددة وق د ص د و ه أو ددا س ددت وت د لحظ ددة م ددتق لية معي ددة‪.‬‬
‫له د د م د د تع د د ال و د د‬ ‫"ا ح د دده ع د د ت د ددذ لتع ي د د ن د د ج د ددا عام د ددا ا د ددت لط ع د ددم ع د ددل‬
‫وتد د د ددو صد د د د و ه اد د د ددا ة م فد د د د ة للجهد د د دة لند د د د‬ ‫قد د د ددانون م د د د ددت ع تد د د ددط ع صد د د د لقد د د د‬
‫م ش د د ددئا و ملغد د د د‬ ‫ص د د د ت ‪ ،‬د د ددا ن د د د اتعل د د د االتع د د د ال فقد د د د فق د د د ا د د ددوت لق د د د‬
‫لو د د ق د ددانون مع د ددلت‪ .‬نف د د ل حظ د دة لن د د ا د ددم ط قه د ددا ع د د تع ي د د اون د ددا ع د د ما ق د ددال ت‬
‫اح د د د د د تغيلد د د د د د د د د د و د د د د دداع لقانونيد د د د دة لقا د د د د دة"‬ ‫تد د د د ددو د د د د ددل ع د د د د ددل‬ ‫" ل قد د د د د‬
‫م د ددت ع م د ددم لتع ي د د ص د د و ع د ددم جه د دة ي د دة م ف د د ة ‪ .‬ولع د ددل ت د ددذه ل قط د ددة فق د د اض د ددا‬
‫وند د د د ات تد د د د االطد د د دداب‬ ‫لفقيد د د د تو ي د د ددو ا د د ددال غط مد د د ددم وند د د د ح د د دداول إاد د د د ز ملد د د د ة لقد د د د‬
‫لت في د د ددذ ل د د ددم ل د د ددط نج د د د ل د د ددا ة لص د د د و ه م د د ددم جه د د ددة م ف د د د ة ع د د د ما ن د د د ع د د د ت لق د د د‬
 ‫الدكتور احالم حراش‬ ‫السنة االولى ماستر اداري‬ ‫القرار االداري‬

‫عددم سددلطة‬ ‫اص د‬ ‫ألف د‬ ‫أ د قددانون إز‬ ‫"تددو إع د ت إل ة اقص د إح د‬

‫إ ية صو ة ت فيذ أ صو ة تؤ إل لت فيذ ل ال "‪.‬‬

‫ف د ددقت لفق د د لع د د اض د ددا‬ ‫لق د د‬ ‫د دا ل د د لفق د د لغ د د ا د د لوه د د محاول د دة لتع ي د د‬

‫ح دداول تع يف د ‪ .‬فق د ع ف د ل د تو س ددلي ات لط دداو اقول د ه و " إفص ددا ع ددم إ ة مل م ددة‬
‫اقصد إحد أ د قددانون ‪ ،‬وذلد إمددا اقصد قاعد ة ت شد أو تعد ل أو تلغد حالددة قانونيددة أو‬
‫مو ددوعية حيددف ا ددوت لع ددل حددة إمددا اقنشددا حالددة ف اددة أو تع د الها أو إلغائ ددا لصددلحة‬
‫لف "‪.‬‬ ‫ف أو أف معي لت أو تط حالة لق إل‬
‫ي د د د دة د د د د لق د د د د‬ ‫م د د د ددا ا ح د د د دده ع د د د د تع ي د د د د ل د د د د تو لط د د د دداو ن د د د د حص د د د د لق د د د د‬
‫يد د د دة ‪ .‬د د د ددا‬ ‫لضد د د د ية‪ .‬و ا د د د ددا تخد د د د عد د د ددم د د د د ة لقد د د د‬ ‫لصد د د د يحة م د د د ددت ع لقد د د د‬
‫ع فد د د لد د د تو ع د د د لع يد د د ع د د د لد د د عط خليفد د دة اقولد د د " ند د د تصد د د ق د ددانون م فد د د ص د ددا ع د ددم‬
‫ة قاصد د د ة اد د د تحقيد د د لصد د ددلحة لعامد د دة مد د ددم خد د د ل تعد د د ال و لغد د ددا م د د د قانونيد د دة قا د د دة‪،‬‬
‫مد د ددا م تد د ددذ مد د د م د د دا مد د ددم ل احيد د دة لو قعيد د دة وجد د ددا مد د ددم ل احيد د دة لقانونيد د دة د د د ظد د ددل للد د ددو‬
‫" ح د د ددن ت د د ددذ لتع ي د د د ن ح د د دده أت ل د د د تو ع د د د‬ ‫لع د د ددول ب د د ددا د د د ح د د ددال ص د د د و لق د د د‬
‫لتع ال و لغا م ت ع نشا ‪.‬‬ ‫لع ي حص ا لن ا تب ا لق‬
‫د د دا أت لفق د د د لج د د د ل د د ددط اح د د د ع د د ددم ت د د ددذ ل د د د ج‪ ،‬فق د د د ع ف د د د س د د ددتاذ ل د د د تو مح د د د‬
‫لصددا عددم م ف د عددام و لددذ مددم لددهن‬ ‫لصددغل بع د " تددو لع ددل لقددانون نف د‬
‫دا ع ف د ل د تو ع د او دديا اقول د "‬ ‫لص ددلحة لعام ددة‪".‬‬ ‫أ د ق ددانون لتحقي د‬ ‫إح د‬
‫ص د د ددا ع د د ددم جه د د دة ي د د دة ا د د ددا ة ل ف د د د ة و اح د د د أ د د ددا قانوني د د ددة "‬ ‫تع ل د د د‬ ‫لق د د د‬
‫ل د د ددط تخ د د ددل م د د ددم نق د د ددا ‪ ،‬ول د د ددط‬ ‫ل ح د د دده ت ج د د ددل ح د د دداو لن د د د حاول د د د تع ي د د د لق د د د‬
‫لوجهد د د دة لهد د د ددا‪ .‬ولقد د د د وظد د د د لد د د د تو فد د د ددؤ مه د د د دا د د د ددل تد د د ددذه ل حظد د د ددا‬ ‫ت د د ددلط مد د د ددم نتقد د د ددا‬
‫و نتقد د د ددا ‪ ،‬خاصد د د دة تلد د د د لوجه د د د دة للفقد د د د لف ن د د د د ‪ .‬و سد د د ددتفا من د د د ددا ليخد د د د اتع يد د د د ج د د د د‬
‫"‬ ‫ل ل د د مد ددم لفقهد ددا حول د د و عتق د د ب د د مت و د ددحت ‪ .‬و لد ددذ جد ددا في د د مد ددا ا د د لق د د‬
‫ع ددل قددانون مددم جانددن و حد اصد اددق ة إحد ى ل ددلطا إل يددة د ل ولددة و احد أ ددا‬
‫قانونيددة اقنشددا و د قددانون ج ا د أو تعد ال أو إلغددا و د قددانون قددا ط"و نظد لقصددو و‬
‫ددد‬ ‫لقض د د ددا‬ ‫ي د د دة‪ ،‬ف د د ددات ل م د د ددا ت ن د د ددتعلت ااجت د د ددا‬ ‫لش د د د ع د د د تع ي د د د لق د د د‬
‫‪.‬‬ ‫تذ جال جل تع ي لق‬

‫• لتع يد د د لقضد د ددات ‪ :‬لد د ددط ت د د ددم مه د د دة لقضد د ددا اومد د ددا هد د د لفصد د ددل د د د ل ازعد د ددا فقد د د ‪ .‬و ن د د ددا‬
‫تتعد د د د ى لد د د د محاولد د د دة ت د د د ددي لف د د دداتيط لند د د د اد د د د و حولهد د د ددا ل د د د د ع‪ .‬محاولد د د دة عط د د ددا تع يد د د د‬
‫لها‪ ،‬ت ات تذ اؤ ل ف لل و لفصل لقضية‪.‬‬
 ‫الدكتور احالم حراش‬ ‫السنة االولى ماستر اداري‬ ‫القرار االداري‬

‫سد د د د د ة ‪ 1954‬اهند د د د د إفص د د د ددا‬ ‫ف ال د د د د ة جلد د د د د ل ولد د د د دة لف ن د د د د د فقد د د د د ع د د د د لقد د د د د‬

‫ة د د د لشد د د ل ل د ددذ احد د د ه لق د ددانوت ع د ددم ت د ددا لل مد د دة ا د ددا له د ددا م د ددم س د ددلط عاا د ددا مقت د د د ى‬
‫لق د د ددو نلت و لل د د ددو وذل د د د اقص د د د ح د د د م د د د قانوني د د ددا مع د د ددلت من د د ددى د د ددات م د د ددا وج د د ددا قانون د د ددا‬
‫و د ددات ل اعد د ددف عليد د د اتغد د ددا مصد د ددلحة عامد د ددة" غلد د د ت تد د ددذ لتع يد د د لد د ددط د د ددلط مد د ددم ل قد د د حيد د ددف‬
‫وجه ل ع ة نتقا ‪:‬‬

‫و مو وعا خ ى بعي ة عم ماتيت ‪.‬‬ ‫‪ −‬ن اج ما الت ع اص لق‬

‫لض د د د ية ع د د د تض د د د م لتع ي د د د د د د ول د د د ل د د دة فص د د ددا‬ ‫‪ −‬س د د ددت عا لتع ي د د د للق د د د‬
‫ة حند د ددى ن د ددوت أمد د ددام قد د د‬ ‫لند د د تعند د د ند د د اجد د ددن ت ا د ددوت ت د د دداك فص د ددا مد د ددم جان د ددن‬
‫‪.‬‬
‫‪ ،‬وحص د د د د تا د د د د‬ ‫‪ −‬لتقلد د د ددي مد د د ددم د د د ددا لقانوني د د د دة لن د د د د ا د د د ددم ت ا تجهد د د ددا لق د د د د‬
‫نش د د ددا م د د ددت يا لتع د د د ال و لغ د د ددا ‪ .‬وت د د ددو م د د ددا جع د د ددل مجل د د د ل د د د ول ا ج د د د ع د د ددم ت د د ددذ‬
‫لتع ي د د س د د ‪ 1988‬مت ي د ددا تع يف د ددا خ د د ت د ددو نف د د تع ي د د ل د ددذ س د ددتق علي د د قض د ددا‬
‫د مصد د ح ددط لهددا‬ ‫مجلد ل ولدة لص د ‪:‬فقد ع فد مح ددة لقضددا إل‬
‫اهند "‪:‬إفصددا إل ة د‬ ‫صد د ‪ 6‬ا دداا ‪ 1954‬د لقضددية قددط ‪ 934‬لقد إل‬
‫لشد ل لددذ احد ه لقددانونعم إ ت ددا لل مددة ا ددا لهددا مددم سددلطة ا قت د ى لقددو نلت و‬
‫م د قددانون معددلت منددى ددات م ددا و جددا قانونددا و ددات‬ ‫للددو اقص د إح د‬
‫ل اعددف عليد اتغددا مصددلحة عامددة ‪ ،‬غلد أت تددذ لتع يد لددط ددلط مددم ل قد ع د‬
‫لوج آلت ‪:‬‬
‫‪ −‬و د تددذ لتع يد ع ددا ة إفصددا إل ة‪ ،‬و تددذ إلفصددا مددم وجهددة نظد لد عض‬
‫لض د ية لند لهددا نفد‬ ‫لص د يحة و اتض د م لق د‬ ‫ا ددوت إ د لق د‬
‫لص يحة‪.‬‬ ‫قي ة لق‬
‫أو إنشددا آ ددا‬ ‫أ إح د‬ ‫د إلح د‬ ‫إل‬ ‫‪ −‬تددذ لتع ي د حص د آ ددا لق د‬
‫قد ا ددوت لهد م د تعد ال و د قددا ط و إلغا د‬ ‫قانونيددة د حددلت أت لقد إل‬
‫ا‬
‫أص ‪.‬‬
‫لج د د د د وبد د د ددال غط ند د د د حد د د د اف لعهد د د د ب د د ددذه لتج بد د د دة‬ ‫وم د د ددم جان د د د د حد د د دداول لقض د د ددا‬
‫م د د ددم اين د د ددا م د د ددا ص د د د ع د د ددم مجل د د د ل ول د د دة لج د د د‬ ‫عط د د ددا تع ي د د د للق د د د د د د ع د د د ه ق د د د‬
‫ات د د د د ددا ي ‪ 2001 /02 / 05‬ق د د د د د ى في د د د د د " ع د د د د ددم ط د د د د دداب ل س د د د د ددالة لؤ خ د د د د ددة د د د د د ‪1998/02/23‬‬
‫جل لشعب ل ل‬ ‫لصا ة عم ي‬