18 5.

Sınıf
Türkçe
Parçada Anlam - 6 (Bilgilendirici ve Hikâye Edici Metinler - Hikâye Unsurları - Gerçek
ve Kurgusal Unsurlar - Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri)

1. Tosun Bey dışarı çıkıp aceleyle atını değiştirdi. Padişa- 4. Ufaklık, denizaltının cam kapağını kaldırdı. Kapağın üze-
hın otağını tek başına arayacaktı. Güneş batmış, hava rindeki suların denize düşerken çıkardığı ses büyüleyi-
kararmaya başlamıştı. Köpüren derelerden geçti. Orman ciydi. Çevresinde tuhaf kokulu ama solunabilir bir hava
yollarına girdi. Tepelere çıktı. Dört yana naralar savurdu. vardı. Denizaltıyı, kıyıya yanaştırdı. Bir süre, oturduğu
Sesinin yankılarından başka bir karşılık alamadı. Yağmur yerden çevreyi araştırıp dinledi. Etrafta kimsecikler yoktu.
durmuyordu. “Yarın erkenden çıkar, bulurum.” diyerek Her yer sessiz ve ıssızdı. Bir tehlike bulunmadığına karar
geri döndü. Dizgini boş bırakıyor, geldiği yollardan atının verdi. Çevik bir hareketle karaya sıçradı. Denizaltının ka-
içgüdüsüyle dönebiliyordu. pağını uzaktan kumandayla kapattıktan sonra onu suyun
birkaç metre derinliğinde beklemeye aldı.
Bu parçada anlatılanlar aşağıdaki zaman dilimlerinin
hangisinde gerçekleşmiştir? Bu parçanın dil ve anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Sabah B) Öğle C) Akşam D) Gece
A) Betimlemeden yararlanılmıştır.
B) Olay üçüncü kişi ağzından anlatılmıştır.
2. Ben lezzetli bir şeftaliydim. Cildim ütülenmiş gibi dümdüz C) Benzetme yapılmıştır.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

ve incecikti. Yanaklarıma gelince onlar sarıdan pembeye D) Farklı duyularla ilgili ayrıntılara yer verilmiştir.
dönmüş ve kızarmıştı. Sabahın taze çiğ damlaları henüz
yıkanmışım gibi kabuğumun üstündeydi. İçimdeki iri çe-
kirdek yeni bir şeftali ağacının tohumu olmayı düşleyip 5. Yirmi beş yaşındaydı. Çocukluğunda hayalini kurduğu
duruyordu. mavi bisiklete ancak şimdi, bu soğuk eylül sabahında
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? sahip olabilmişti. Gözleri daldı. Bir süre çocukluğunu dü-
şündü ve hüzünlendi. "Vakit kaybetmemeliyim." diyerek
A) Kurguya dayalı bir metindir. bisikletine atladı ve dolaşmaya başladı.
B) Deyimlerden yararlanılmıştır. Bu parçada aşağıdaki hikâye unsurlarından hangisi-
C) Anlatım I. kişi ağzından yapılmıştır. ne yer verilmemiştir?
D) Betimleyici anlatıma başvurulmuştur.
A) Şahıs B) Zaman C) Olay D) Mekân

3. Aşağıdakilerin hangisinde olay, üçüncü kişi ağzından 6. Genç bir adam, ülkenin uzak bir şehrinde yaşayan bir
anlatılmıştır? bilgeyi ziyaret etmek ister. Şehre gider, bilgenin evine
misafir olur. Evde hiçbir lüks eşya yoktur. Sadece kitap-
A) Altmış yaşındaki bu saygıdeğer insanın, gayet akıcı lar, oturmak için minderler ve mobilya olarak da sadece
ve düzgün bir Türkçe ile konuşmasına hayran kalmış-
●

küçük bir sehpayla eski bir iskemle vardır. “Sizin başka

tım. Ayrıca on dört dil bildiğini öğrenince büsbütün şa- eşyanız yok mu?” diye sorar genç adam hayretle. “Peki,
MEB

şırmıştım. seninkiler nerede?” diye karşılık verir bilge. “Benimkiler

B) Buradan töreni bütün ayrıntılarıyla görebildiğimiz hâl- mi?” der genç adam, şaşırmıştır. “Ben yolcuyum, biliyor-
de salondakilerin bizi görmeleri mümkün değildi. Av- sunuz.” der. Bilgenin cevabı kısacıktır: “Ben de öyle!..”
rupa saraylarının hepsini gezdim fakat hiçbirinde şu
Bu parçadaki olay, yer, zaman ve kişiler aşağıdakile-
anda bulunduğumuz oda benzeri bir yapı görmedim.
rin hangisinde doğru verilmiştir?
C) Trenin hareket saatine henüz vakit vardı. Pencereden
perondaki kalabalığı seyrediyordum. Aralarında tanı- Olay Yer Zaman Kişiler
dığım insanlar olup olmadığını kontrol ettim. O sırada
Genç adamın Bilgenin Genç adam,
bir çift gözün bana baktığını gördüm. A) Belirsiz
bilgeyi ziyareti evi bilge
D) Merdivenleri pek hızlı çıkmıştı, kapı önüne gelince bir-
Genç adamın Bilgenin Genç adam,
den durdu. Kalbinin hızlı hızlı çarptığını duyar gibiydi. B) Akşamüzeri
yolculuğu evi bilge
Sonra kapıyı açıp içeri girdi. Yerde bir mektup vardı,
Genç adamın Genç adam,
tedirgin bir şekilde eğilip mektubu aldı. C) Şehir Belirsiz
misafirliği yazar
D) Bilgenin yaşayışı Şehir Akşamüzeri Bilge, yazar
 18 5. Sınıf
Türkçe
Parçada Anlam - 6 (Bilgilendirici ve Hikâye Edici Metinler - Hikâye Unsurları - Gerçek
ve Kurgusal Unsurlar - Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri)

7. Zeynep, hava karardıktan sonra gökyüzünü izlemeyi 9. Değirmenci, ülkenin kralına kızının on parmağında on
seviyordu. Akşamları ay ve yüzlerce yıldız havayı ay- marifet olduğunu, her işi yapabileceğini söylemiş. Kral,
dınlatıyordu. Öğretmeni, her akşam aya bakmalarını ve genç kızdan bir oda dolusu samanı altın ipliğe dönüş-
nasıl göründüğünü not almalarını istedikten sonra daha türmesini istemiş. Genç kızın etekleri tutuşmuş. Ne ya-
dikkatli incelemeye başladı gökyüzünü. Resim defteri- pacağını bilememiş ve ağlamaya başlamış. Gece yarı-
ne her akşam ayın şeklini çizmeye başladı. Ay, ilk gün sına doğru odanın duvarı bir kapı gibi açılmış ve içinden
bembeyaz ve yuvarlaktı. Bir hafta sonra ayın yarısının bir cüce çıkmış. Genç kız çok korkmuş. Cüce, “Benden
olmadığını fark etti. Sonraki hafta, "ay"ı hiç göremedi. korkmana gerek yok.” deyince kız, ona yaşadıklarını
Nihayet birkaç gün sonra ay tekrar göründü. Bu kez anlatmış. Cüce “O iş çok kolay, ben samanları altın ipe
Türk bayrağındaki gibiydi. Bu durum Zeynep’in, kendi- çevirebilirim.” demiş ve başlamış çalışmaya. Kızcağız,
sini gururlu hissetmesine neden oldu. Birkaç gün sonra cücenin yaptıklarını hayretle izliyormuş. Çünkü o, eline
ay tekrar yarım oldu ama öncekinden farklıydı. aldığı samanı anında altın ipe dönüştürüyormuş. Kısa
sürede tüm samanı altın ipe dönüştürmeyi başarmış.
Bir zamanlar zengin bir tüccar varmış. Parasını nerede
kullanacağını gayet iyi bilen bu tüccar hastalanmış ve Genç bir çocuk, ineğiyle pazara giderken yolda tuhaf bir
bütün mirasını oğluna bırakmış. Tüccarın oğlu parayı adama rastlamış. Adam, “Bak çocuğum, bana bu ine-
har vurup harman savurmaya başlamış. Böyle olunca ği verirsen karşılığında sana fasulye taneleri veririm.”
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

serveti kısa zamanda suyunu çekmiş. Arkadaşları da demiş. “Fasulye tanesi mi?” demiş çocuk şaşkınlıkla.
birer birer uzaklaşmışlar çevresinden. Sadece iyi yürek- “Ama bunlar sihirli.” demiş adam. Bunu duyan çocuk,
li bir arkadaşı ona eski bir sandık yollamış ve “Pılını pır- fasulyeler karşılığında ineğini vererek eve dönmüş. Du-
tını bunun içine koyarsın!” demiş. Fakat onun, sandığa rumu annesine anlatmış. Annesi ona çok kızmış. Fasul-
koyacak hiçbir şeyi yokmuş. Bu sandık, herkesin bildiği ye tanelerini dışarı fırlatmış. Çocuk, sabah olunca göz-
sandıklardan değilmiş. Kilidine dokunur dokunmaz uç- lerine inanamamış çünkü dışarıda sihirli bir fasulyenin
maya başlıyormuş. Tüccarın oğlu kilide parmağını ba- hızla büyüdüğünü görmüş. Hemen pencereden sarkıp
sınca sandık, evin bacasından fırlayıp havalanmış ve sihirli fasulyeye tutunmuş ve tırmanmaya başlamış. Bi-
bulutların arasında ilerlemeye başlamış. raz sonra kendini garip bir ülkede bulmuş.

Aşağıdakilerden hangisi bu metinlerin ortak özellikle- Aşağıdakilerden hangisi bu metinlerin ortak özellikle-
rinden biri değildir? rinden biri değildir?

A) Anlatımın III. kişi ağzından yapılması A) Benzetmeden yararlanılması

B) Gerçek dışı olaylara yer verilmesi B) Deyim kullanılması
C) Hikâye edici metin olması C) Olağanüstü olaylara yer verilmesi
D) Deyim kullanılması D) Hikâye edici metin olması
●
MEB

8. İtfaiye görevlileri merdivenle Cem’i ve kedisini kurtardılar. 10. Roman ve hikâyelerde olay anlatımı yapılır. Bu nedenle
Cem, itfaiye merdiveninin ucundaki kutuya hayran kaldı. benzer yönleri vardır. Her ikisinde de gerçek veya gerçe-
Onu lunaparktaki çarpışan arabalara benzetti. Ama bu, ğe yakın olayların anlatılması bu benzer yönlerden biridir.
uçan bir arabaydı. Cem’in korkusu gitmişti. Uçan bir ara- Ancak farklı yönleri daha fazladır. Hikâye, kısa ve orta
badan aşağıyı seyretmek çok güzeldi. Aşağıdaki kalaba- uzunlukta olur; roman ise uzundur. Hikâyede kişi sayısı
lığı gördü. Herkes kendisine bakıyordu. azdır, romanda fazladır. Hikâye, tek bir olay üzerine kuru-
lur; romanda ise olaylar zinciri vardır.
Bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi
A) Hikâye edici bir metinden alınmıştır. söylenemez?
B) Üçüncü kişi ağzından anlatılmıştır.
A) Tanımlama yapılmıştır.
C) Zaman belli değildir.
B) Bilgilendirici bir metindir.
D) Kişileştirme yapılmıştır.
C) Örneklemeye başvurulmuştur.
D) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.