Professional Documents
Culture Documents
C7E925CB-1762-41D6-A89C-D56F533B28EF
C7E925CB-1762-41D6-A89C-D56F533B28EF
hiszpaƒskie
Carlos Segoviano
Wydawnictwo LektorKlett
Poznaƒ 2001
Wydawnictwo LektorKlett
ul. Rac∏awicka 72
60-302 Poznaƒ
tel./faks (061) 861 88 28
beber
piç 4
2
czasownik regularny
INDICATIVO SUBJUNTIVO
jugar
beben han bebido beban bebieran/bebiesen jugar
5 graç, bawiç si´
imperfecto pluscuamperfecto perfecto pluscuamperfecto
bebía había bebido haya bebido hubiera/hubiese bebido
-u- → -ue-/-g- → -gu- (przed -e; patrz tak˝e str. 8)
bebías habías bebido hayas bebido hubieras/hubieses bebido
bebía había bebido haya bebido hubiera/hubiese bebido
INDICATIVO SUBJUNTIVO
4
bebíamos habíamos bebido hayamos bebido hubiéramos/hubiésemos bebido
bebíais habíais bebido hayáis bebido presente
hubierais/hubieseis bebido
pretérito perfecto presente imperfecto
bebían habían bebido hayan bebido juegohubieran/hubiesen bebido
he jugado juegue jugara/jugase
juegas has jugado juegues jugaras/jugases
indefinido pretérito anterior juega ha jugado juegue jugara/jugase
IMPERATIVO
bebí hube bebido jugamos hemos jugado jugáramos/jugásemos
7 bebiste hubiste bebido afirmativo jugáis negativo
habéis jugado
juguemos
juguéis jugarais/jugaseis
bebió hubo bebido (tú) bebe
juegan no bebas
han jugado jueguen jugaran/jugasen
bebimos hubimos bebido (usted) beba no beba
bebisteis hubisteis bebido (nosotros) bebamos
imperfectono bebamos
bebieron hubieron bebido (vosotros) bebed
pluscuamperfecto
no bebáis
perfecto pluscuamperfecto 6
jugaba había jugado haya jugado hubiera/hubiese jugado
(ustedes) beban
jugabas no beban
habías jugado hayas jugado hubieras/-ieses jugado
futuro imp. futuro perfecto jugaba había jugado haya jugado hubiera/-iese jugado
beberé habré bebido jugábamos habíamos jugado hayamos jugado hubiéramos/-iésemos jugado
INFINITIVO
beberás habrás bebido jugabais habíais jugado hayáis jugado hubierais/-ieseis jugado
beberá habrá bebido simple compuesto habían jugado
jugaban hayan jugado hubieran/-iesen jugado
beberemos habremos bebido beber haber bebido
beberéis habréis bebido indefinido pretérito anterior
beberán habrán bebido IMPERATIVO
GERUNDIO jugué hube jugado
jugaste hubiste jugado afirmativo negativo
condicional condicional comp. simple jugó compuesto hubo jugado (tú) juega no juegues
bebería habría bebido bebiendo habiendo bebido
jugamos hubimos jugado (usted) juegue no juegue
beberías habrías bebido jugasteis hubisteis jugado (nosotros) juguemos no juguemos
bebería habría bebido jugaron hubieron jugado (vosotros) jugad no juguéis
beberíamos habríamos bebido
PARTICIPIO
(ustedes) jueguen no jueguen
7
beberíais habríais bebido bebido futuro imp. futuro perfecto
beberían habrían bebido jugaré habré jugado
INFINITIVO
14 jugarás habrás jugado
jugará habrá jugado simple compuesto
jugaremos habremos jugado jugar haber jugado
jugaréis habréis jugado
jugarán habrán jugado
GERUNDIO
5
Przeglàd terminów gramatycznych
acento akcent
acusativo biernik
condicional [simple] I tryb warunkowy
condicional comp[uesto] II tryb warunkowy
conjugacion koniugacja
consonante spó∏g∏oska
dativo celownik
diptongo dwug∏oska, dyftong
feminino (rodzaj) ˝eƒski
futuro imp[erfecto] czas przysz∏y niedokonany
futuro perfecto czas przysz∏y dokonany (z∏o˝ony)
gerundio compuesto gerundium (imies∏ów z∏o˝ony)
gerundio simple gerundium (imies∏ów prosty)
imperativo tryb rozkazujàcy
imperfecto patrz pretérito imperfecto
indefinido czas przesz∏y prosty
indicativo tryb oznajmujàcy
infinitivo bezokolicznik
masculino (rodzaj) m´ski
modo tryb
participio (perfecto) imies∏ów czasu przesz∏ego
pasiva patrz voz pasiva
perfecto patrz pretérito perfecto
plural liczba mnoga
pluscuamperfecto czas zaprzesz∏y
preposición przyimek
presente czas teraêniejszy
pretérito anterior czas zaprzesz∏y II
pretérito imperfecto czas przesz∏y dokonany prosty
pretérito perfecto czas przesz∏y z∏o˝ony
prenombre personal zaimek osobowy
régimen preposicional rekcja
singular liczba pojedyncza
subjuntivo tryb przypuszczajàcy
sujeto podmiot
verbo czasownik
verbo auxiliar czasownik posi∏kowy
verbo defectivo czasownik u∏omny
verbo irregular czasownik nieregularny
verbo reflexivo czasownik zwrotny
verbo regular czasownik regularny
vocal samog∏oska
voz pasiva strona bierna
6
Co warto wiedzieç o odmianie czasowników
hiszpaƒskich
Trzy grupy czasownika
Wszystkie czasowniki hiszpaƒskie podzielone sà na trzy grupy (koniugacje) w zale˝noÊci
od ich koƒcówek:
Tryby i czasy
Czasownik ma trzy ró˝ne tryby: indicativo, subjuntivo i imperativo (patrz tak˝e terminy
gramatyczne na str. 6). Condicional, wczeÊniej tak˝e uwa˝any za tryb, jest dziÊ powszechnie
uznawany za cz´Êç trybu oznajmujàcego.
• presente,
• pretérito perfecto (lub pretérito compuesto),
• indefinido (lub perfecto simple),
• imperfecto (pretérito imperfecto),
• pluscuamperfecto (pretérito pluscuamperfecto),
• pretérito anterior,
• futuro imperfecto (lub futuro simple),
• futuro perfecto (lub futuro compuesto),
• condicional simple,
• condicional compuesto.
Do trybu warunkowego (subjuntivo) nale˝à nast´pujàce czasy:
• presente,
• imperfecto,
• perfecto,
• pluscuamperfecto,
• futuro imperfecto i futuro perfecto.
W ksià˝ce tej zrezygnowano ze szczegó∏owej prezentacji dwóch ostatnich czasów, po-
niewa˝ obecnie prawie si´ ich nie u˝ywa.
7
Formy futuro imperfecto (de subjuntivo) tworzy si´ od 3. osoby indefinido. Majà one
koƒcówki -are lub -iere, -ares/-ieres, -are/-iere, -áremos/-iéremos, -areis/-iereis,
-aren/-ieren, np. viviere, cantare. Przys∏owie, w którym stosuje si´ ten czas, jest ciàgle
jeszcze aktualne: Donde fueres, haz lo que vieres (B´dàc w Rzymie, zachowuj si´ jak Rzy-
mianin).
Futuro perfecto (de subjuntivo) tworzy si´ za pomocà formy futuro imperfecto czasowni-
ka haber i imies∏owu czasu przesz∏ego, np. hubiere vivido, hubiere cantado.
OsobliwoÊci ortograficzne
Liczne czasowniki hiszpaƒskie wykazujà regularne zmiany ortograficzne, aby mog∏a
zostaç zachowana wymowa formy podstawowej:
8
Kilka s∏ów o ró˝nicach w odmianach j´zyka hisz-
paƒskiego
Ró˝nice mi´dzy dialektami istniejà zarówno w europejskiej odmianie j´zyka hiszpaƒskie-
go (np. mi´dzy dialektem kastylijskim i andaluzyjskim), jak i w j´zyku hiszpaƒskim Amery-
ki ¸aciƒskiej i Ârodkowej. Mo˝na wi´c wyró˝niç tam j´zyk hiszpaƒski „nizinny“ (u˝ywany
wokó∏ Karaibów i w takich cz´Êciach Ameryki Po∏udniowej, jak: Argentyna, Urugwaj, Chi-
le) i j´zyk hiszpaƒski „górski“ (u˝ywany np. w Peru, Kolumbii i Meksyku). Ró˝nice te doty-
czà przede wszystkim wymowy i s∏ownictwa, ale tak˝e fleksji czasowników.
Voseo
Zjawisko to zachodzi przede wszystkim w j´zyku mieszkaƒców Argentyny i Urugwaju, ale
te˝ niektórych cz´Êci Ameryki Ârodkowej: zamiast tú stosuje si´ vos.
Forma czasownika, która po∏àczona jest z vos, jest utworzona od 2. osoby liczby mnogiej
czasowników zakoƒczonych na -ar lub -er, przy czym -i- wypada: sois staje si´ sos, vais
– vas, hacéis – hacés. Mówi si´ vos sos (= tú eres) i vos hacés (= tú haces).
JeÊli zaimek osobowy jest dope∏nieniem w bierniku lub celowniku, to vos zast´powane
jest przez te. Jako zaimek dzier˝awczy brzmi on tu: Y a vos, ¿cómo te va?, ¿Hablás con
tu hermano?
Tryb rozkazujàcy przy voseo odpowiada 2. osobie liczby mnogiej, przy czym wypada -d-:
mirá (= mira), fijate (= fijate), escuchame (= escúchame).
Ustedes zamiast vosotros
Prawie w ca∏ej hiszpaƒskoj´zycznej Ameryce zamiast vosotros u˝ywane jest ustedes. Uste-
des jest formà zwracania si´ do ka˝dego w liczbie mnogiej, zarówno w u˝yciu poufa∏ym,
jak te˝ w formach grzecznoÊciowych. Forma ta stosowana jest tak˝e w niektórych regio-
nach Andaluzji, Estremadury i na Wyspach Kanaryjskich.
U˝ycie indefinido
W wielu regionach hiszpaƒskoj´zycznej Ameryki stosuje si´ indefinido, podczas gdy
w Hiszpanii u˝ywa si´ pretérito perfecto: ¿Viste la película de Almodóvar? zamiast ¿Has
visto la película de Almodóvar?
Loísmo
W ca∏ej Ameryce ¸aciƒskiej u˝ywa si´ form lo i los zamiast le i les dla okreÊlenia osób rod-
zaju m´skiego w bierniku. To zjawisko nazywane jest loísmo i zachodzi tak˝e
w Hiszpanii, przede wszystkim na po∏udniu: ¿Has visto a Juan? – Sí, lo vi ayer.
S∏ownictwo
Po odkryciu Ameryki do j´zyka hiszpaƒskiego, a tak˝e do innych j´zyków europejskich,
nap∏yn´∏a du˝a liczba indiaƒskich s∏ów. Wp∏yw j´zyków indiaƒskich (np. quencha
w Ekwadorze i Peru, náhuatl w Meksyku, guaraní w Paragwaju, mapuche w Chile) jest wi-
doczny w s∏ownictwie, np. aguacate, cacao, canoa, chocolate, hamaca, huracán, maíz,
papa, soroche, tabaco, tomate.
9
1
czasownik posi∏kowy
haber
haber
mieç
INDICATIVO SUBJUNTIVO
ser
ser
byç
Ser u˝ywane jest równie˝ do tworzenia strony biernej (patrz tak˝e str. 17).
INDICATIVO SUBJUNTIVO
estar
byç, znajdowaç si´
INDICATIVO SUBJUNTIVO
amar
amar
kochaç
czasownik regularny
INDICATIVO SUBJUNTIVO
beber
piç
czasownik regularny
INDICATIVO SUBJUNTIVO
vivir
vivir
˝yç, mieszkaç
czasownik regularny
INDICATIVO SUBJUNTIVO
lavarse
myç si´
INDICATIVO SUBJUNTIVO
ser amado
ser amado
byç kochanym
W j´zyku hiszpaƒskim rzadko u˝ywa si´ strony biernej. Bardzo cz´sta jest natomiast forma se dice,
se cree…
JeÊli podmiot jest rodzaju ˝eƒskiego lub wyst´puje w liczbie mnogiej, to imies∏ów dostosowuje si´
do niego: ella fue amada…
INDICATIVO SUBJUNTIVO
actuar
dzia∏aç
INDICATIVO SUBJUNTIVO
adquirir
adquirir
nabyç
-i- → -ie-
INDICATIVO SUBJUNTIVO