33. Dobro własne czy dobro ogółu – bohater literacki w sytuacji wyboru.

Omów zagadnienie na
podstawie Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również
wybrany kontekst.

Bardzo często życie wystawia człowieka na próbę. Stawia go w ciężkiej sytuacji i wymusza na nim
wybór. Ludzie podczas podejmowania decyzji, kierują się własną korzyścią, bądź patrzą na dobro
ogółu, rezygnując tym samym z osobistego szczęścia. Literatura jako bogate źródło motywów,
przedstawia czytelnikom różne postawy bohatera literackiego wobec sytuacji wyboru.

Postawę, gdzie bohater wyrzeka się własnego szczęścia na rzecz dobra ogółu odnaleźć można w
utworze Adama Mickiewicza pod tytułem „Konrad Wallenrod”. Walter Alf to doświadczony przez życie
człowiek. Jako młody chłopiec traci rodziców w wyniku najazdu Krzyżaków na Litwę, sam trafia pod
ich opiekę. Na dworze krzyżackim wychowywany został w duchu litewskim dzięki wajdelocie
litewskiemu – Halbanowi. Patriotyzm, którym cechował się Walter Alf umożliwił podstęp, poprzez
który udało się wygrać Litwinom wojnę z Krzyżakami. Zrezygnował ze szczęścia rodzinnego możliwego
na Litwie, decydując się na zniszczenie Zakonu Krzyżackiego od wewnątrz, kradnąc tożsamość
Konradowi Wallenrodowi. To właśnie jako Konrad Wallenrod staje się wielkim mistrzem zakonu i
wciela swój plan w życie. Specjalnie nieudolnie kieruje rycerzami zakonu, umożliwiając Litwie wygraną
w wojnie. W swoich działaniach Konrad Wallenrod przede wszystkim kieruje się miłością do ojczyzny.
Niestety jako wielki mistrz zakonu musiał mordować rodaków, przez co pojawiały się wyrzuty
sumienia, wahanie nad słusznością wykonywanego planu oraz uczucie zmarnowanego życia,
własnego oraz ukochanej Aldony. Działanie dla dobra Litwy wiązało się również ze złamaniem kodeksu
rycerskiego, a więc zbrukaniem własnego honoru i dobrego imienia. Wallenrodyzm to pojęcie
zaczerpnięte z utworu, które opisuje postawę przybraną przez głównego i tytułowego bohatera.
Oznacza postawę bohatera, który jest wstanie poświęcić wszystko – swój honor, dobre imię, spokojne
życie rodzinne, miłość w imię ideałów, dla obrony ojczyzny .Całe swoje życie podporządkowuje
zemście. By osiągnąć cel nie waha się użyć podstępu, zdrady, oszustwa. Postępuje z pełną
świadomością, jest człowiekim honorowym jednak wyrzeka się dobrego imienia w imię sprawy
narodu. Powstaje konflikt wewnętrzny, rozdarcie, gdyż takie postępowanie nie jest jednoznacznie
etyczne. Umożliwia jednak ocalenie swojego kraju przed wrogiem.

Bywa również tak, że nad dobro ogółu zostaje postawione, dobro własne. Postawę taką przyjął
Aleksander, bohater „Odprawy posłów grecki” autorstwa Jana Kochanowskiego. Synowi króla Troi,
Aleksandrowi przez boginie Afrodytę zostaje obiecana najpiękniejsza kobieta na świecie, żona króla
Sparty Helena. Aleksander porywa Helenę co prowadzi do rozpoczęcia wojny trojańskiej. Główny
konflikt dotyczy kwestii odpowiedzi na żądania poselstwa greckiego oczekującego, że Helena zostanie
zwrócona przez Trojan. Antenor stara się przekonać Aleksandra aby ten, zwrócił Grekom Helenę. Ten
nie zgadza się na to i dochodzi do głosowania, w którym zdecydowano o zatrzymaniu Heleny w Troi.
To zdarzenie zadecydowało o wybuchu przegranej przez Trojan wojny. Dramat ma więc charakter
moralnego pouczenia o wadze decyzji politycznych i etycznych wobec spraw państwowych. Kiedy na
szali leży życie mieszkańców Troi, dobry władca zrezygnował by z własnych interesów, w imię troski o
swój kraj, Aleksandrowi doradzał takie podejście Antenor. Przybycie do Troi posłów greckich z
żądaniem uwolnienia porwanej Heleny staje się w utworze pretekstem do ostrzeżenia przed
przekładaniem własnych interesów nad dobro państwa.

Literatura jako bogate źródło wzorców, motywów przedstawia różne oblicza bohatera literackiego w
sytuacji wyboru nad dobrem własnym czy dobrem ogółu. Umożliwia refleksje na ten temat, buduje
ludzką świadomość, uczy rozróżniania dobra od zła, a także uczy podejmowania słusznych decyzji.
36. Utwór literacki jako wyraz tęsknoty za ojczyzną. Omów zagadnienie na podstawie Pana
Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Literatura umożliwia przedstawienie swoich uczuć, emocji, oczekiwań, marzeń, spostrzeżeń na temat
otaczającego świata. Nic więc dziwnego, że stała się ona idealnym środkiem wyrazu emocji
związanych z tęsknotą za ojczystym krajem. Autorzy, w szczególności ci, którzy musieli opuścić
ojczyznę, pisali o niej w swoich dziełach przywołując ją tym samym w swojej pamięci oraz w
wspomnieniach innych rodaków, którzy zdecydowali się na emigracje.

W Paryżu, w czasie wielkiej emigracji Adam Mickiewicz pod wpływem silnego przygnębienia
spowodowanego upadkiem powstania listopadowego, tworzy „Pana Tadeusza”. Utwór ma być dla
Polaków źródłem pociechy, wezwaniem do zachowania jedności narodowej i dalszego działania na
rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. Autor wyraża w utworze tęsknotę za ojczyzną, do której
jako polityczny emigrant nie może powrócić, odtwarza obraz idealnej ojczyzny, kraju, który żyje w
jego pamięci, jako wspomnienia z lat dziecięcych. Utwór rozpoczyna się inwokacja do Litwy, w której
Mickiewicz wychwala piękno rodzinnych stron. Postrzega swój kraj jako miejsce święte, pozbawione
jakichkolwiek wad. Ojczyzna jest dla narratora największą wartością, która w codziennym życiu często
zostaje pomijana. Dopiero utrata ojczyzny sprawia, że w pełni zaczyna się doceniać jej piękno i
wyjątkowość. Narrator doświadczył emigracji, dlatego zdaje sobie sprawę z jej konsekwencji -
osamotnienia i nostalgii. Dzieło ma na celu ukazanie Polakom piękna ich ojczyzny w czasach
świetności. Narrator przedstawia piękno stron, gdzie spędził beztroskie lata dzieciństwa. Przypomina
sobie leśne pagórki i zielone łąki, które rozwciągają się nad błękitnymi wodami Niemna. Litewskie
pola przypominają mu obraz, który zdobi złoto pszenicy oraz srebro żyta. Narrator tworzy ciepła,
bezpieczną wizję ojczystego kraju, który przywodzi na myśl wyidealizowane dzieło sztuki, a nie
prawdziwe miejsce na mapie. „Inwokacja” to zapowiedź tematyki całego utworu. Wprowadza
czytelnika w sferę sacrum, do której dla narratora należy cała Litwa. Oddalony od ojczyzny, prosi
Matkę Boską o wsparcie, które pozwoli mu przetrwać na emigracji. Z całego utworu bije ogromne
szacunek do rodzinnej Litwy, która staje się prawdziwą krainą radości.

Często autorzy umieszczają motyw tęsknoty za ojczyzną aby ukazać , jak ważna, a nie doceniana jest
możliwość mieszkania w niej lub powrotu do niej. Nadrzędnym problemem poruszonym przez
Henryka Sienkiewicza w noweli „Latarnik” jest tęsknota głównego bohatera za ojczyzną. Skawiński jest
emigrantem, obecnie przebywa w Panamie. był walecznym żołnierzem, dla dobra kraju był w stanie
poświęcić życie. Główny bohater bronił honoru Polski między innymi w powstaniu listopadowym. Na
początku noweli Polak nie jest do końca świadomy, jak bardzo brakuje mu kraju. Po wielu latach
spędzonych na podróżach, Skawiński nie odczuwał już tak silnej potrzeby powrotu do ojczyzny.
Przyzwyczaił się do sytuacji, gdzie nie widuje się już ze swoimi rodakami i nie słyszy języka polskiego.
Potrzeba myślenia o ojczyźnie została wyparta u Skawińskiego przez dominującą potrzebę
odpoczynku po latach niepowodzeń i tułaczki. Momentem przełomowym, w którym
przypominają o sobie uczucia patriotyczne jest otrzymanie polskich książek. Skala
wzruszenia i wspomnień wywołanych przez lekturę „Pana Tadeusza”, doprowadza do
katastrofy. Niezapalenie przez Skawińskiego latarni doprowadza do rozbicia się łodzi o skały,
a on sam traci posadę latarnika. Skawiński znowu zostaje skazany na tułaczkę jednak, tym
razem ma przy sobie fragment ojczyzny. Nowela Sienkiewicza ma za zadanie ukazać jak wielką
rolę odgrywa literatura dla emigrantów, jak bardzo cierpią patrioci, niemogący powrócić do własnej
ojczyzny.

Ojczyzna żyje, póki trwa ona w sercach i pamięci obywateli. Literatura umożliwia wyrażanie tęsknoty
za ojczystym krajem, powoduje że w świecie naszej wyobraźni przebywamy w niej, czytanie o
ojczyźnie uszczęśliwia patriotów, których z różnych przyczyn w niej nie ma.
39. Przemiana wewnętrzna bohatera. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama
Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Przeżycia, doświadczenia mają wpływ na to jaką postawę w życiu przyjmuje człowiek. Kiedy
zostaje poddany próbie, często zachodzą zmiany w jego zachowaniu, charakterze oraz
sposobie bycia. Literatura pozwala na śledzenie przemiany bohaterów, którzy doświadczają
zmiany pod wpływem różnych wydarzeń. Ukazuje zmiany wewnętrzne zachodzące w postaci,
co pozwala na głębsze zrozumienie bohatera oraz przeżycie wraz z nim przemiany.

Bohaterem dynamicznym, czyli przechodzącym przemianę, możemy nazwać Jacka Soplicę,

bohatera „Pana Tadeusza” autorstwa Adama Mickiewicza. Jacek Soplica to ojciec
tytułowego bohatera utworu, który w czasach młodości był dumnym, porywczym
szlachcicem. Powszechnie znany i utożsamiany z awanturnikiem, zabijaką i zawadiaką. Jednak
jego najgorszą cechą jest pijaństwo. Mimo tych wszystkich wad cechuje go szczerość,
otwartość a także prostolinijność. Jacek to człowiek ufny i raczej niestety naiwny. Cechuje go
również śmiałość, którą przejawia w licznych potyczkach, porachunkach i pojedynkach ze
szlachtą. Zakochany w Ewie Horeszkównie, dostaje od jej ojca stolnika, czarną polewkę.
Wyniku odmowy, przepełniony smutkiem Soplica, krąży wokół zamku ukochanej. Kiedy na
zamek napadli Moskale i doszło do bitwy, Jacek ze strzelby jednego z poległych Rosjan
zastrzelił Stolnika stojącego na ganku. Okrzyknięty narodowym zdrajcą, pozostałą część życia
poświecił na odpokutowanie popełnionej zbrodni. Skrywa swoją tożsamość jako mnich
bernardyn pod imieniem Robak. Prowadzi działalność polityczną, gdyż zostaje emisariuszem.
Buntuje się przeciwko złu, krzywdzie, przemocy i niesprawiedliwości. Dla dobra narodu
rezygnuje całkowicie ze swojego życia osobistego. Jest teraz cichym myślicielem, do którego
bardzo często ludzie zwracają się o radę, jest dla nich autorytetem w wielu sprawach. Z
naiwnego, łatwowiernego chłopaka przeobraża się w dojrzałego mężczyznę, który odznacza
się nie tylko sprytem, ale i inteligencją. Pod przydomkiem Księdza Robaka zaczyna walczyć u
boku Napoleona, nie dbając o sławę, często narażając na niebezpieczeństwo własne życie.
Postanawia odkupić swoje winy młodości, walcząc o wolność ojczyzny. Taka kreacja bohatera
miała być dla Polaków wzorem, przykładem postawy, którą powinni teraz przyjąć, jeśli chcą
myśleć o uwolnieniu ojczyzny z pod władzy zaborców. Historię duchowej przemiany Jacka
Soplicy interpretuje się jako wskazanie drogi dla całego narodu – od prywaty do służenia
dobru wspólnemu.

Innym przykładem bohatera dynamicznego jest Andrzej Kmicic, główny bohater „potopu”
Henryka Sienkiewicza. Kmicic to młody mężczyzna, który jest wyśmienitym żołnierzem. Okrył
się sławą, gdy przez kilka lat dzielnie prowadził walki, podjazdy i napady przeciw wojskom
moskiewskim. W tych dokonaniach nie kierował nim patriotyzm, lecz żołnierska brawura.
Cechowała go prostolinijność, odwaga, pewność siebie, honorowość, szczerość i otwartość w
uczuciach, przywiązanie do przyjaciół, których smierć pomścił. Wady, które można przypisać
Kmicicowi to nieliczenie się z opinia innych, pieniactwo, prywata, porywczość i
impulsywność. Pod wpływem szczerego uczucia do Oleńki pragnie odkupić swe winny
(spalenie Wołmontowicz), walcząc ze Szwedami, dlatego przebywa na dwór księcia Janusza
Radziwiłła, któremu przysięga, na krzyż, służyć wiernie. Oszukany przez magnata, nie może
go opuścić, gdyż splamiłby rycerski honor. Kiedy Bogusław Radziwiłł wyjawia mu prawdziwe
zamiary kierujące czynami księcia Janusza, Kmicic zmienia się. Jego duma bardzo cierpi gdyż
jako zdrajca ojczyzny okrył nazwisko rodowe hańbą. Postanawia zrehabilitować się, walcząc
w obronie Rzeczypospolitej pod przybranym nazwiskiem – Babinicz. Staje się prawdziwym
patriotą, zdolnym do rezygnacji z własnych celów. Jest bezkompromisowy wobec zdrajców,
gotowy do poświęcenia własnego życia w imię wiary i ojczyzny, dlatego decyduje się na
wysadzenie kolumbryny, a w późniejszym czasie bohatersko walcząc w wąwozie ze
Szwedami ratuje życie królowi. W swych poczynaniach wykazuje się pomysłowością ,
sprytem i bohaterstwem. Pod wpływem życiowych doświadczeń nauczył się hamować swój
wybuchowy temperament. Nie użala się nad swoim losem, nie okazuje cierpienia fizycznego ,
mimo wielu ran odniesionych w walkach, ani cierpienia psychicznego, wynikającego z
niepokoju o los ukochanej Oleńki. Kmicic przebywa do ukochanej po wielu stoczonych
walkach. Poprzez służbę ojczyźnie starał się zasłużyć na jej miłość i szacunek, który utracił w
wyniku popełnienia złych uczynków. Musiał odbyć odkupienie win, aby móc zasłużyć
ponownie na tytuł wyśmienitego żołnierza oraz odzyskanie uczuć Oleńki. Kmicic na zawsze
stał się literackim wzorem wewnętrznej duchowej przemiany bohatera powieści i pokazał, że
jest ona możliwa w każdych okolicznościach.

Postacie literackie, które doświadczyły przemiany wewnętrznej pokazują jak ciężką drogę,
pełną wyrzeczeń musi przejść człowiek, aby w wyniku bagażu życiowych doświadczeń, jego
charakter uległ zmianie. Inspirują do zastanowienia nad własną postawą, co może skutkować
owocnymi zmianami w zachowaniu czytelników.
43. Mesjanizm jako romantyczna idea poświęcenia. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów
części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Kiedy ojczyzna znajduje się pod niewolą, obywatele wymyślają rożne koncepcje, jak wyzwolić swój
kraj z pod władzy nieprzyjaciela. Sytuacja polski z lat 1795-1918, kiedy przez 123 lata znajdowała się
pod zaborami, stała się inspiracją do tworzenia różnych idei wyzwoleńczych. Stały się one jednym z
głównych problemów podejmowanych w dziełach przez twórców w romantyzmie.

Jedną z romantycznych idei wyzwoleńczych był mesjanizm, który zakładał poświęcenie Polski, która
ma być zbawcą Europy i wyzwoli ją spod władzy zaborców. Korzenie pojęcia mesjanizmu ścigają
judaizmu i pochodzą od imienia Mesjasz, na przyjście którego oczekiwał Izrael. Mesjasz ma być
zbawcą, który ma przynieść Izraelitom wolność. Koncepcja mesjanizmu polskiego jest określana jako
zbiór przekonań i przeświadczeń o szczególnej roli Polski w dziejach świata. Uważano, że Polska jest
wybrana przez Boga do wprowadzenia w Europie nowego ładu politycznego i społeczno-moralnego
odrodzenia ludzkości w duchu wiary chrześcijańskiej. Naród polski miał stać się łącznikiem między
Bogiem a całą ludzkością. Przykładem mesjanizmu w „III cz. Dziadów” Adama Mickiewicza jest
widzenie księdza Piotra, kiedy to padają bardzo ważne słowa, określające istotę mesjanizmu: „Polska
Chrystusem narodów”. Zadaniem utworu było dawanie nadzieji rodakom, którzy byli pogrążeni w
smutku po upadku powstania listopadowego. Mesjanizm, który wieścił że męczeństwo narodu
polskiego jest ofiarą, dzięki której cała ludzkość uwolni się od tyranii, był wyrazem wiary w boski
porządek świata i przyszłe odrodzenie ojczyzny. Pozwalał zinterpretować klęski i cierpienia narodu
jako zbawcza ofiarę i zapowiedź przyszłego zmartwychwstania Polski.

Inną romantyczną ideą wyzwoleńczą był winkelriedyzm, którego nazwę utworzono od nazwiska
szwajcarskiego legendarnego bohatera, który poświecił własne życie walcząc o ojczyznę. Juliusz
Słowacki konstruując tę ideologię w „Kordianie” stwierdził, że Polska powinna stanąć do boju, nawet
mając świadomość czekającej ją klęski. Winkelriedyzm oznaczał wybór postawy aktywnej, gotowość
do podjęcia walki o niepodległość narodu. Kordian, główny i tytułowy bohater utworu, nie wierzy w
nadnaturalną sprawiedliwość, nie chce czekać na boską interwencje, dlatego podczas monologu na
Szczycie Mont Blanc dochodzi do istoty idei: „Polska Winkelriedem narodów”. Aby odzyskać
niepodległości Polska ma przystąpić do czynnej walki z wrogiem, nawet jeśli ma zniknąć na zawsze z
map, mimo przeważających sił wroga i nawet jeśli wydaje się, że nie ma szans na zwycięstwo.
Słowacki nie pochwala idei Polski cierpiącej, kieruje się ku przekonaniu, że Polska walcząca, pociągnie
ze sobą do boju również inne uciemiężone państwa. Polska przyjmie na siebie ciosy zadawane przez
przeciwników, tworząc w ten sposób wyłom w szeregach wroga i umożliwi innym walczącym
zwycięstwo.

W czasach romantyzmu powstawały różne idee wyzwoleńcze, pochwalające gotowość na

poświęcenie czy głoszące czynną walkę z zaborcą. Przedstawienie ich w dziełach, umożliwiło
przedstawienie rodakom różnych sposobów na wyzwolenie ojczyzny z pod władzy ciemiężycieli.

To samo: 54. Winkelriedyzm jako romantyczna idea poświęcenia. Omów zagadnienie na podstawie
Kordiana Juliusza Słowackiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
46. Różne postawy bohaterów literackich wobec Boga. Omów zagadnienie na podstawie Dziadów
części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wiara to system wartości, kodeks moralny, prawdy, zgodnie z którymi starają żyć wierni. Tłumaczy
zjawiska, rozdziela dobro od zła i przede wszystkim pozwala na kontakt ze stwórcą. To właśnie do
Boga, wierni kierują swoje prośby, intencje, dziękują za cuda i dary, które otrzymują, ale równie
często skarżą się, obwiniają go za wszelakie zło świata. Wiara ma ogromny wpływ na kulturę wielu
państw, historie i sposób myślenia wiernych. Nic więc dziwnego, że w literaturze zostały
przedstawione różne postawy bohaterów wobec Boga.

Los często wystawia ludzi na próbę, zrządza nieszczęścia, klęski i wojny, powodując, zwątpienie wśród
wiernych w łaskę miłosiernego Boga i odwrócenie się od niego. Taką postawę przyjął Konrad w „III cz.
Dziadów”, który nie mógł pogodzić się z tym co spotkało jego ojczyznę. Podczas monologu
nazywanego „wielką Improwizacją” żąda od Boga możliwości kształtowania i władzy nad ludzkimi
umysłami, przekonany, że lepiej niż Stwórca pokieruje losami świata. To właśnie Konrad pragnie
szczęścia ludzkości i chce poświecić się, cierpiąc za miliony. Zarzuca Bogu zimny racjonalizm i
obojętność na ludzkie cierpienie. Zwątpienie w boską sprawiedliwość i pragnienie przerwania
cierpienia narodu doprowadzają go do skraju bluźnierstwa. Nim jednak zdąży nazwać Boga carem,
omdlewa. Bunt Konrada wynika przede wszystkim z niezgody na cierpienie Polaków pod rosyjskim
zaborem. Mimo, że zwątpienie Konrada w boża opatrzność kierującą historią jest grzechem, jest
zarazem gestem patriotyzmu i stanowi świadectwo wielkiej miłości do rodaków i ojczyzny.

Bohaterowie, którzy głęboko wierzą w słuszność boskiego postępowania, przyjmują czas próby z
pokorą. Taką postawą charakteryzował się Hiob, bohater jednej z ksiąg Starego Testamentu. Biblijna
opowieść przedstawia historie Hioba, którego Bóg wystawił na próbę. Szatan zasugerował Bogu, że
Hiob czci go tylko ze względu na otrzymane przez niego dobra, dlatego Stwórca powierza szatanowi
wszystko co posiada Hiob, a ten poddaje go cierpieniu. Hiob całe swoje życie był bogobojny. Kiedy
jego zwierzęta zostały skradzione, stodoła spłonęła, a jego dzieci umarły dalej pozostał wierny Bogu.
Niedługi czas później zostaje dotknięty trądem. Jego przyjaciele twierdzą, że zgrzeszył. Nawet żona
namawia go do złorzeczenia Bogu. Hiob mimo, że nie rozumie intencji Stwórcy, pozostaje mu oddany.
Wiara stanowi sens życia Hioba, dzięki niej przeżył próbę, a jego cierpienie zostało wynagrodzone.
Bóg oddał Hiobowi wszystko co zostało mu odebrane w podwójnej liczbie. Wiara umocniła w nim
pokorę, ukazała małość rzeczy materialnych i potęgę wartości duchowych.

Bohaterowie przedstawieni w dziełach literackich pokazują jaką postawę wobec Boga mogą przyjąć
wierni. Obrazują rzeczywistość, pokazując że każdy człowiek jest inny i może różnie interpretować
wydarzenia, którymi doświadcza go życie.
49. Funkcja wątków baśniowych i fantastycznych w utworze literackim. Omów zagadnienie na
podstawie Balladyny Juliusza Słowackiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany
kontekst.

Motywy magiczne, baśniowe, fantastyczne pozwalają twórcom na ukazanie uniwersalnych prawd w

symboliczny sposób. Umożliwia to czytelnikom łatwiejszy odbiór sensu dzieła, a także wprowadzają
ich w magiczny świat marzeń co także wpływa na atrakcyjność dzieła i zachęca do czytania utworu.
Autorzy ścigają po watki baśniowe i fantastyczne, gdyż pozwalają one na przedstawienie odbiorcy
ponad czasowych prawd, tematów oraz motywów w bardziej przystępny sposób.

Istotną rolę, watki baśniowe i fantastyczne, pełnią w utworze „Balladyna” Juliusza Słowackiego,
nadając dziełu wyjątkowy charakter i głębsze znaczenie. Zastosowane w utworze elementy magiczne
zwiększają napięcie, wprowadzają tajemniczość, a przede wszystkim ukazują złożoność ludzkiej
natury. Przykładem postaci fantastycznej występującej w utworze jest Goplana, która wprowadza do
niego elementy nadprzyrodzone. Goplana jest mitycznym duchem wodnym, rusałką, zamieszkującą
głębiny jeziora. Jej postać jest nawiązaniem do polskiego folkloru i baśni ludowych. Zajmuje się
utrzymywaniem porządku natury i ładu, gdyż jest ona królową jeziora Gopło. Nieszczęściem
Goplany okazuje się miłość do człowieka – hulaki i lekkoducha – Grabca. Pewnej zimy ratuje
go od utonięcia, wyrzucając ledwo żywego nieszczęśnika na taflę jeziora. Grabiec, zakochany
w Balladynie, nie chce wiązać się z tworem „z mgły i galarety”. Owa namiętność gubi wodną
boginkę, gubi też innych bohaterów. Goplana usiłuje nie dopuścić do spotkania Grabka z
Balladyną, a gdy się dowiaduje się, że takie miało miejsce, karze zdrajcę, który wcześniej, w
dowód wierności, ośmielił się ją pocałować. Zamienia go w wierzbę płaczącą, by nauczył się
doceniać uczucia. Przerażona, późniejszym biegiem wypadków, bo to za jej sprawką Kirkor
trafia do domu Wdowy i wszystkim przytrafiają się same nieszczęścia, wyrusza z kluczem
żurawi na północ. Goplana jako fantastyczna postać symbolizuje tęsknotę za miłością,
akceptacją i ludzka tożsamością. Jej los może być interpretowany jako metafora ludzkiej
potrzeby bycia kochanym oraz rozumianym. Wątki baśniowe i fantastyczne zawarte w
„Balladynie” umożliwiają czytelników odkrywanie głębszych znaczeń i refleksje nad ludzkimi
dylematami moralnymi.

Innym dziełem zawierającym wątki baśniowe i fantastyczne, również stworzonym w epoce

romantyzmu, są „Dziady cz.II” Adama Mickiewicza. Obecne w utworze duchy i upiory ukazują
się bohaterom podczas trwania obrzędu dziadów. Podczas nich świat rzeczywisty przenika się
ze światem duchowym, gdyż zjawy pojawiają się by uczestniczyć w ceremonii. Podczas tego
obrzędu wzywa się dusze pokutujące, aby powiedziały czego potrzebują, by ich męka się skończyła. W
zamian za pomoc dusze udzielają porad, pouczają jak żyć. W czasie obrzędu przybywają
kolejno: duchy dzieci Józia i Rózi, widmo Złego Pana oraz duch młodej pasterki, Zosi. Dzieci uczą, że
aby wejść do nieba, trzeba na ziemi koniecznie zaznać cierpienia. Zły Pan poucza, że do zbawienia
konieczne jest miłosierdzie, a pasterka zaznacza, że ludzie, którzy nigdy nie odwzajemnili miłości, nie
dostąpią szczęścia w niebie.Przestrzegają, że warto życiu ziemskim być dobrym, pomocnym i
nieobojętnymi na krzywdę człowiekiem. Zgodnie z kanonem wartości, stworzonym przez
Mickiewicza ,stajemy się ludźmi i spełniamy swoje człowieczeństwo jeśli nauczymy się cierpienia,
współczucia, miłosierdzia, zdolność do odwzajemniania uczuć, miłość. W dramacie zostały także
ukazane uniwersalne prawdy: po śmierci grzesznicy są skazani na pokutę, istnieje łączność pomiędzy
światem zmarłych i żywych, żywi mogą pomóc zmarłym, a ci w zamian mogą pouczać, jak żyć, by po
śmierci trafić do nieba.

Wątki baśniowe i fantastyczne, które zostały umieszczone w utworze mają za zadanie w sposób
symboliczny ukazać głębokie wewnętrzne problemy jakich doświadczają ludzie. Skłaniają do refleksji,
a także potęgują uczucie tajemniczości niepokoju i grozy.
52. Podróż w wymiarze rzeczywistym i wewnętrznym. Omów zagadnienie na podstawie Kordiana
Juliusza Słowackiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

W dzisiejszym świecie przyjęło się, ze podróż oznacza wyjazd poza teren zamieszkania. Jeżeli jednak
chwile zastanowić by się nad głębszym sensem znaczenia podróży, to określa ona również zmiany
zachodzące w charakterze człowieka oraz wszelakie doświadczenia, które przeżył. Dlatego śmiało
można powiedzieć, że człowiek ma możliwość podróży w wymiarze rzeczywistym jaki i wewnętrznym.
Motyw wędrówki to niezwykle ciekawy, obszerny i wieloznaczeniowy temat, który w literaturze
występuje niezwykle często.

Bohaterem, który podróżuje po świecie, a także pragnie odnaleźć siebie i odpowiedzi na kluczowe
pytania dotyczące zasad kierujących światem jest Kordian, bohater dramatu autorstwa Juliusza
Słowackiego o tym samym tytule. Słowacki zawarł w nim bardzo ważna tematykę, o zderzeniu
oczekiwań i złudzeń z prawdziwym obrazem wiata, co przynosi młodzieńcowi mnóstwo rozczarowań.
Pierwszym przystankiem na trasie Kordiana jest Londyn. Odwiedza tam James Park. Jego
przemyślenia na temat londyńskiej przyrody przerywa dozorca pojawiający się, by odebrać opłatę za
zajęte miejsce. Według Anglika pieniądz rządzi światem, można kupić wszystko — sławę czy miejsce
w parlamencie. Jedyne, co pozostaje niemożliwe do zdobycia przez pieniądze, jest szacunek. Kordian
udaje się także do Dover, gdzie zasiada na kredowej skale i zagłębia się w lekturze „Króla Lir”.
Fragment tragedii ukazuje obraz świata, jaki widoczny jest z wysokiego szczytu. Wszystko wydaje się
małe i odległe. Jednak bohater dramatu Słowackiego szybko uznaje świat poezji za całkowicie
oderwany od rzeczywistości. Czuje się przez niego omamiony, ma żal do artystów o tworzenie świata
idealnego, niezwiązanego z rzeczywistością. Opuściwszy Wielką Brytanię, Kordian udał się na
południe i zatrzymał się we Włoszech. Tam, w pięknej Willi, przebywa z Wiolettą – urodziwą Włoszką.
Myśląc, że w końcu odnalazł on prawdziwe uczucie, a namiętność łącząca go z Wiolettą jest szczera,
okazuje się, że sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Włoszka z wielkim gniewem reaguje na wiadomość,
że Kordian utracił majątek. Jednak kiedy tylko słyszy o koniu podkutym złotymi podkowami,
ponownie chce być z Kordianem. Ostatecznie potwierdza ona swą żądzę majątku, zeskakując z
wierzchowca na wieść o rozrzuconych po drodze kosztownościach. Następnym przystankiem był
Watykan, gdzie Główny bohater spotkał się z głową kościoła. Audiencja u papieża jest dla Kordiana
doświadczeniem niezwykle gorzkim. Bohater ofiaruje zasiadającemu na tronie duchownemu cenną
relikwię, jaką jest polska ziemia, lecz nie zostaje ona przyjęta. Papież nie jest zainteresowany sytuacją
Polaków, nie zamierza ich błogosławić, a wręcz przeciwnie – nakazuje pokorne trwanie pod berłem
cara i pobożne życie, a wszystko pod groźbą klątwy. Na koniec Kordian udaje się na szczyt Mount
Blanc . Stojąc w tym szczególnym miejscu, przeprowadza monolog, w którym porzuca dawne
zmartwienia, rozterki i niepewności, a na ich miejsce przywołuje szlachetną ideę – dobro ojczyzny.
Wyraźnie zainspirowany szwajcarskim bohaterem narodowym, postanawia poświęcić się w imię
wolności narodu. Na rodzinną ziemię niesie go chmura, jakby przysłana mu do pomocy przez samego
Boga. Każde miejsce, do którego trafia Kordian, wiąże się z ubogaceniem wewnętrznym bohatera.
Wędrówka, jaką odbywa, dostarcza mu niezwykle wartościowych doświadczeń, pod wpływem
których przyśpiesza się jego przemiana. Zwiedzając Europę, bohater czuje się wyobcowany, dostrzega
brak zrozumienia oraz bezlitosne prawa rządzące ludzkim życiem.

Innym przykładem postaci, która podrożeje w głąb siebie, jednocześnie przemierzając świat, jest
Cezary Baryka, główny bohater przedwiośnia Stefana Żeromskiego. Jednym z elementów jego
wędrówki jest powrót do ojczyzny. Kiedy Cezary ma 14 lat rozpoczyna się pierwsza wojna światowa,
jego ojciec zostaje powalany do armii rosyjskiej, a nad jego wychowaniem będzie czuwała tylko
matka. Wychowany na rosyjskiej ziemi, zgodnie z polskimi tradycjami bohater to człowiek z
zachwianym poczuciem tożsamości, ani Polak, ani Rosjanin. Możliwe, że właśnie dlatego, kiedy w
Baku wybucha rewolucja bohater staje się jej gorącym zwolennikiem i działaczem. Zmianę w jego
myśleniu powoduje dopiero śmierć matki oraz refleksja nad ciałem młodej Ormianki zamordowanej
bestialsko w czasie rewolucji. Niespodziewanie powraca ojciec młodego Baryki, który przekonuje
syna do podróży do Polski. Powrót ten można podzielić na etapy. Pierwszy z nich to droga przez
bezkresną Rosję: z Baku do Moskwy, następnie z Moskwy do Charkowa, a stamtąd w końcu do Polski.
Podczas jazdy pociągiem do Moskwy Seweryn Baryka, by napełnić serce swojego syna rządzą
powrotu do Polski, opowiadał Cezaremu wizje wspaniałej i sprawiedliwej polski ze „szklanymi
domami”. Młody Baryka opowieść tą przyjął z niedowierzaniem, ale myśl o niezwykłej cywilizacji
pokrzepiła w nim chęć powrotu do ojczyzny. Gdy jechali z Charkowa do granicy polskiej, w pociągu
umarł Seweryn Baryka. Cezary samotnie, w porę przedwiośnia przekroczył granicę Polski, tym samym
realizując marzenie ojca. Cała podróż była naznaczona cierpieniem, wyrzeczeniami, a na jej końcu
miała czekać wspaniała cywilizacja „szklanych domów”. Tu jednak nastąpiło rozczarowanie, gdyż
wizja ojca zupełnie nie odzwierciedlała rzeczywistości, mimo to młody Baryka postanowił pozostać w
kraju przodków, a wkrótce wziął udział w wojnie z bolszewikami. Opisana podróż pokazuje
kształtująca się psychikę młodego człowieka, który podczas dojrzewania, przeżywa wojnę, kryzysy,
poznaje komunizm. Żeromski nie przez przypadek umieszcza opisane w powieści wydarzenia w
okresie, gdy Baryka dojrzewa a jego psychika dopiero się kształtuje. Takie zestawienie czyni bohatera
bardziej rzeczywistym a tym samym bliższym czytelnikowi. Cierpienia młodzieńca, pierwsza miłość,
fascynacja komunizmem, młodzieńczy bunt wobec matki i początkowy zachwyt rewolucją to
momenty, w których mamy wgląd w jego psychikę. Czytelnik odnosi wrażenie, że staje się świadkiem
wyprawy w dorosłość i w głąb samego siebie. Podróży, jaką odbywa każdy człowiek.

Każda podróż umożliwia nam doświadczania nowych wrażeń, nic wiec dziwnego, że podczas nich
zmieniają się także podróżujący. Najbardziej niezwykłą i zagadkową podróżą jest życie, bo nigdy nie
wiadomo co przyniesie los, a każde doświadczalnie staje się lekcją, którą pamięta się do końca życia.