Inteligencja emocjonalna i jej pomiar

Notatka stworzona na podstawie: Jarosław Orzechowski, Magdalena Śmieja (2008.) Inteligencja

emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje. Wydawnictwo Naukowe PWN

Inteligencja emocjonalna - modele

Model zdolnościowy Saloveya i Marleya Inteligencja emocjonalna jest zdolnością do

rozumienia własnych i cudzych uczuć oraz do wykorzystywania emocji w myśleniu i działaniu.

Model ten składa się z czterech komponentów:

• Percepcja i wyrażenie emocji- dotyczy trafnego identyfikowania uczuć. Osoba posiadająca

inteligencję emocjonalną oprócz trafnego odczytywania emocji, potrafi także czerpać z nich wiedzę
determinującą przyszłe sądy i zachowania.

• Asymilacja emocji- przedstawia wpływ uczuć na procesy myślenia oraz skupia się na roli
emocji w efektywnym rozwiązywaniu problemów, podejmowaniu decyzji i tworzeniu.

• Rozumienie emocji- skupia się na wiedzy na temat sfery emocjonalnej. Człowiek inteligentny
emocjonalnie ma świadomość emocjonalnego znaczenia sytuacji oraz ludzkich zachowań. Potrafi
także modyfikować własne i innych emocje.

• Zarządzanie emocjami- dotyczy monitorowania pozytywnych oraz negatywnych odczuć w celu

uzyskania pożądanego efektu np. jak zmniejszyć strach, jak się uspokoić, czując złość. Reakcje
emocjonalne powinny być chętnie przyjmowane, a zdolność do świadomego zaangażowania się w
nie, powinna zależeć od wartości informacyjnej lub użyteczności.

Model mieszany Daniela Goldemana Według definicji z książki Gollemana inteligencja emocjonalna
zawiera w sobie ,, takie talenty jak zdolność motywacji i wytrwałość w dążeniu do celu mimo
niepowodzeń, umiejętność panowania nad popędami i odłożenia na później ich zaspokojenia,
regulowania nastroju i niepoddawania się zmartwieniom upośledzającym zdolność myślenia,
wczuwania się w nastroje innych osób i optymistycznego patrzenia w przyszłość’’.

Koncepcja Gollemana jest nazywana modelem mieszanym, ponieważ łączy w sobie różne aspekty
poznania, osobowości, emocji, motywacji i inteligencji.

Reuven Bar-On model mieszanyInteligencja emocjonalna jest definiowana jako zespół powiązanych ze
sobą emocjonalnych i społecznych kompetencji, zdolności i cech determinujących efektywne
rozumienie i wyrażanie siebie, rozumienie innych ludzi i relacje z nimi, a także umiejętność radzenia
sobie z codziennym życiem.

Definicja ta powstała wskutek pytania postawionego przez autora: Dlaczego jedni ludzie odnoszą w
życiu większe sukcesy niż inni ?

Ważna w tym modelu jest samoświadomość, rozumienie własnych sił i słabości oraz zdolność
konstruktywnego wyrażenia swoich uczuć i myśli.

Na poziomie interpersonalnym IE wyraża się w zdolności rozpoznawania emocji i potrzeb innych ludzi
oraz umiejętności tworzenia i utrzymania satysfakcjonujących związków z innymi ludźmi.
IE przejawia się także w efektywnym radzeniu sobie ze zmianami w życiu i elastycznym radzenie sobie
w różnych sytuacjach, rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu decyzji.

Do najczęściej stosowanych testów badających inteligencję emocjonalną należą:

• SSRI w Polsce znany jako Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Zawiera 33 pytania
dotyczące optymizmu i umiejętności regulowania nastroju, rozumienia emocji, umiejętności
społecznych i wykorzystywania testu. Według autorów testu- Nicoli Schutte i współpracowników
opiera się on na czterobazowym modelu Saloveya i Mayera.

• EQ-i to test, którego autorem jest Bar-On. Składa się z 15 skal tworzących 5 głównych
czynników, do których należą : interpersonalne EQ (emotional quotient), intrapersonalne EQ,
umiejętność przystosowania się, umiejętność radzenia sobie ze stresem, nastrój.

• LEAS, którego autorami są Lean i Schwartz, zawiera polską adaptację SPSE ( Skala Poziomów
Świadomości Emocji). LEAS składa się z 20 scen opisujących sytuacje, podczas których dwie osoby
przeżywają złość, strach, radość lub smutek. Zadaniem badanego jest wczuć się w jedną z postaci i
odpowiedzieć jak czułby się w przedstawionej sytuacji oraz jak mogłaby czuć się druga osoba.

• TMMS mierzy trzy aspekty doświadczenia emocjonalnego: uwagę poświęcaną emocjom,

przejrzystości emocji, zdolności zmiany nastroju.

• TIE jest testem inteligencji emocjonalnej oparty na modelu zdolnościowym Saloveya i Mayera,
który bada realne umiejętności osób badanych. Składa się z opisów sytuacji, w których ludzie
wykorzystują emocje lub zarządzają nimi. TIE dzieli się na dwie części. W pierwszej części zadaniem
osoby badanej jest zastanowienie się nad tym co myśleli i czuli bohaterowie opisanych sytuacji. W
drugiej części zadaniem badanym jest określenie jakie postępowanie w określonej sytuacji byłoby
najskuteczniejsze. Ocena skuteczności danej odpowiedzi jest zaznaczana na pięciostopniowej skali
Likerta.

• MSCEIT ( Mayer, Salovey i Caruso) składa się ze 141 zadań, podzielonych na cztery klasy
zdolności według koncepcji Mayera i Saloveya. W pierwszej części znajdują się zadania wymagające
dostrzeżenia stosownego stanu emocjonalnego w fotografii twarzy ludzkiej, abstrakcyjnym rysunku
lub krótkim opowiadaniu. Kolejna grupa zawiera pozycje wymagające asymilacji uczuć przez procesy
myślenia. W następnej grupie znajdują się zadania wymagające dobrego rozumienia stanów
emocjonalnych, umiejętności rozróżniania ich oraz rozkładania złożonych stanów emocjonalnych na
czynniki pierwsze. W ostatniej części testu pojawiły się zadania mierzące umiejętność regulacji
własnych emocji oraz zdolność do radzenia sobie z cudzymi stanami emocjonalnymi.