Professional Documents
Culture Documents
7 Van+Vuuren
7 Van+Vuuren
7 Van+Vuuren
A Biography of Nadine
thema’s uit deze roman” (217). Nïé grond en Gordimer.
plaas en die saamleef en saamsterf daarop Ronald Suresh Roberts. Johannesburg: STE
nie. Van daar af gaan sy dan aan oor die ver- Publishers. 2005. 733 pp. ISBN 1-919855-58-0.
houding tussen “Afrikaners, kleurlingen en
Khoisan”. Alles wat ons weet. Maar miskien Hierdie geweldige omvangryke biografie van
is dit juis vir die buitelandse leser. bykans ‘n duisend bladsye bring ‘n radikale
Dit is nog nie die einde van die inlegkunde paradigmaverandering mee in hoe die leser
rondom Kroniek nie – want “Wat vertelt nu voortaan na die Suid-Afrikaanse literêre
de dans van Oompie Danster?” (224) (tussen toneel kyk. Vir my as Afrikaanse leser, na jare-
“dans” en “skoffel” is daar seker ‘n verskil?). lange skoling in sowel die Afrikaanse let-
Dans, sê sy, is ‘n middel om die kwade te be- terkunde as die Suid-Afrikaanse Engelstalige
stry: dit is die taak van die sjamaan om in ‘n letterkunde, was dit ‘n verstommende ervar-
trans in te gaan en te veg teen die geeste van ing om bewus te word van ‘n perspektief
die dood. Dit is aangeteken dat die Nharo (Gordimer se perspektief) op die plaaslike lit-
van Botswana in ‘n trans ingaan om //Gauwa erêre toneel wat feitlik geen snars bewussyn
of N!eri te oorreed om die siektes wat deur het van Afrikaanse skrywers, buiten miskien
hulle veroorsaak was weer te verdryf. Vir ‘n vir Brink en so skramsweg Breytenbach nie.
aantal bladsye brei Postel uit oor hierdie in- Breytenbach, Leroux, Van Wyk Louw, Krog
terpretasie, en kom dan, onder andere, tot – almal kom slég en karikaturaal daarvan af.
die insig dat “Oompie Danster danst waar- Gordimer ken alle internasionale skrywers
schijnlijk om in contact te treden met //Gauwa en hul werk denkbaar, en dít is die wêreld
en zo het ongeluk af te wenden dat Ertman- wat sy intellektueel verken en die skrywers
stasie heeft getroffen” (228). met wie sy kontak het. Duidelik het hierdie
Natuurlik is hierdie buitengewone lesings beperking baie te make met haar radikale
van die plaastekste wat hier behandel is ewe politieke instelling, waarin iemand soos Van
geldig as alternatiewe interpretasies – alhoe- Wyk Louw in 1964 met groot afkeur en
wel dit vergesog klink. Die uiteindelike vraag sonder nuansering gesien word as “the old
wat egter gevra moet word, is: wat sê dit vir Kultur guard” (202). Hoeveel van hierdie eng
ons meer van die plaas- grondroman waa- Afrikaner-fobiese indrukke die gevolg is van
roor hierdie boek sou gaan – en van die mense ‘n kombinasie tussen Roberts se buitelander-
wat hierdie plase bewoon en verloor het? In skap, en hoeveel die resultaat daarvan dat hy
Afrikaans is daar plaasromans vanaf dié van baie van hierdie uitlatings en sienings noteer
Jochem van Bruggen in 1920 tot Agaat van uit Gordimer se private, persoonlike korre-
Marlene van Niekerk in 2004. Agaat sou mens spondensie, sal ongelukkig onbeantwoord
kon beskou as die laaste plaasroman, die bly. Ook baie ander skrywers en hul werk
uiteindelike, finale, aftakeling; die einde van kom sleg daarvan af in die Gordimer-perso-
die plaas en van die Afrikaner-boer. Hierdie na wat Roberts hier aan die leser voorhou.
vraag is nog nie beantwoord nie: Hoe word Maar hy het so ‘n indringende studie van haar
daar afskeid geneem en gesterwe? Deur wat- en haar werk gemaak, dat hierdie besondere
ter soort genade? skerp uitlatings sekerlik nie uit die lig gegryp
is nie. Bowendien was Roberts Gordimer se
Ampie Coetzee keuse van biograaf, “met die hand uitgesoek”
Emeritus professor sou mens kon sê, af te lei uit notas agter in die
Universiteit van Wes-Kaapland, Bellville boek. Totdat sy haar outorisering, haar goue