KON STR UKCJE – ELEMENTY – MATER I A ŁY

A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E

Sprawdzanie nośności płyt żelbetowych

na przebicie według procedury PN-EN 1992-1-1
i Europejskich Aprobat Technicznych
Prof. dr hab. inż. Tadeusz Urban, dr inż. Michał Gołdyn, Politechnika Łódzka

M Ed u1
1. Wprowadzenie b =1 + k (3)
VEd W1
W praktyce projektowej sprawdzanie płyt żelbetowych na w którym:
przebicie najczęściej wykonywane jest za pomocą kalku- u1 – jest długością podstawowego obwodu kontrolnego,
latorów oferowanych przez firmy dostarczające jednocze- k – jest współczynnikiem zależnym od stosunku długości
śnie zbrojenie poprzeczne w postaci trzpieni dwugłówko- boków słupa c1 i c2 (tabela 1),
wych. Jednocześnie PN-EN 1992-1-1 [1] zastrzega, że jeśli W1 – jest współczynnikiem odpowiadającym plastycznemu
jako zbrojenie poprzeczne na ścinanie stosuje się wyroby rozkładowi naprężeń stycznych przedstawionemu na rysun-
firmowe, to „nośność na przebicie VRd,cs należy określać na ku 1 i jest funkcją podstawowego obwodu kontrolnego u1:
podstawie badań zgodnie z odpowiednią Europejską Apro- u1

batą Techniczną (ETA)”. Na polskim rynku można spotkać W1 =ò e dl (4)

wyroby takich firm jak: HALFEN [2], Schöck Bole [3], JOR- 0

DAHL [4] i PEIKKO [5]. dl – przyrost długości obwodu,

Nośność na przebicie płyt bez zbrojenia poprzecznego należy e – odległość dl do osi, względem której działa moment zgi-
określać zarówno według PN-EN 1992-1-1 [1], jak i procedu- nający MEd:
ry ETA, według tych samych zasad, tzn. należy wykazać, że:

vEd £ vRd ,c (1)

gdzie:
2d
vEd – naprężenia styczne na podstawowym obwodzie kon-
trolnym u1, c1
2d
vRd,c – graniczne naprężenia styczne. c2

Jeżeli reakcja podpory jest przyłożona mimośrodowo w sto- Rys. 1. Rozkład naprężeń stycznych wywołany niezrównoważonym
sunku do obwodu kontrolnego, to maksymalne naprężenia momentem w połączeniu płyty ze słupem wewnętrznym
styczne można obliczać ze wzoru:
VEd Tabela 1. Wartości k dla prostokątnych pól obciążenia
vEd = b (2)
u1d c1/c2 ≤ 0,5 1,0 2,0 ≥ 3,0
w którym: k 0,45 0,60 0,70 0,80
d – jest średnią wysokością użyteczną płyty – można przy-
jąć d = 0,5(dz+dy), dz i dy oznaczają tu wysokości użyteczne W normie PN-EN 1992-1-1 [1] podano wzór dla wewnętrzne-
w kierunkach z i y, go słupa prostokątnego w przypadku momentu działające-
u1 – jest długością rozważanego obwodu kontrolnego, go w płaszczyźnie równoległej do jednego z boków słupa:
b – współczynnik zwiększający naprężenia styczne ze wzglę-
du na mimośrodowe działanie reakcji VEd względem środka W1 = 0 ,5c12 + c1c 2 + 4c 2 d + 16 d 2 + 2 p d c1 (5)
ciężkości obwodu kontrolnego.
Podstawowy wzór na określenie b według PN-EN 1992-1-1 [1] w którym:
jest następujący: c1 – wymiar słupa równoległy do mimośrodu obciążenia,
c2 – wymiar słupa prostopadły do mimośrodu obciążenia.

16 P R z eg lĄ d b u d o w la n y 1 0 / 2 0 2 0
KONST RU KC J E – EL EMENTY – MATER IAŁY

W praktyce inżynierskiej obciążenie zwykle działa mimo-
środowo względem obu osi przekroju słupa:
M Ed ,z M Ed , y
ey = ez =
VEd VEd
W powyższych wzorach momenty są oznaczone wektoro-
wo (wartość ey oblicza się na podstawie momentu działa-
jącego względem osi z). Norma PN-EN 1992-1-1 [1] dla we-
wnętrznych słupów prostokątnych, kiedy obciążenie działa
mimośrodowo w obu kierunkach, zezwala stosować przy-
bliżony wzór na obliczanie współczynnika b:
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
2.1. Przebicie w sąsiedztwie podpory wewnętrznej
Przyjęto reakcję podporową VEd = 510,1 kN i odpowiadające
momenty niezrównoważone MEd,y = 21,8 kNm, MEd,z = 53,5 kNm.
(6) Moment wypadkowy:
2 2
M Ed = M Ed, y + M Ed, z = 21,82 + 53,52 = 57,77 kNm
Podstawowy obwód kontrolny:
u1 = 2c1 + 2c 2 + 4 pd » 4, 088 m
Mimośród wypadkowy:

2 M Ed 57,77
æe y
2
ö æe z ö e= = = 0,113 m
b = 1 + 1,8 ç ÷ ç ÷ VEd 510,1
çb ÷ + çb ÷ (7)
è z ø è y ø Obliczenia dokładne wykonano zgodnie ze wzorem (4).
Wskaźnik W1 określono graficznie, wykorzystując w tym
w którym by i bz oznaczają wymiary obwodu kontrolnego celu program AutoCAD, stosując procedurę przedstawio-
(rys. 2). ną w książce [7].

u1 22.1697°

u0

kNm
53,5 kNm

771

by = 1192
57,
2d 21,8 kNm
by

407
.65
6 7
407
.65
67

bz = 1192

bz
Rys. 3. Określenie W1 metodą graficzną za pomocą programu
AutoCAD
Rys. 2. Wymiary obwodu kontrolnego prostokątnego słupa
wewnętrznego Współczynnik b:
M Ed×u1 57,77 × 4,088
W procedurach obliczeniowych ETA do obliczeń współczyn- b = 1+ k = 1 + 0,6 » 1,1665
VEd×W1 510,7 ×1,666558
nika b stosowany jest wzór podany w niemieckim załączni-
ku krajowym do Eurokodu 2 – DIN EN 1992-1-1 [6]: Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1:

2 VEd 510,1
æ M Ed ,x ö æ M Ed , y ö
2
 vEd = b = 1,1665 »734,79 kPa = 0,735 MPa
b = 1 + u1 çk ÷ + çk y ÷ u1d 4,088×0,198
(8) ç V W ÷ ç V W ÷
x
è Ed 1,x ø è Ed 1, y ø

Obliczenia uproszczone zgodnie ze wzorem (7).

2. Przykłady obliczeń M Ed,z 21,8
ey = = = 0,0427 m
VEd 510,1
W celu weryfikacji możliwych różnych podejść do uwzględ-
niania wpływu mimośrodów przy sprawdzaniu nośno-
M Ed,y 53,5
ści na przebicie przedstawiono przykład obliczeniowy, ez = = = 0,1049 m
w którym rozważono przebicie w sąsiedztwie słupów we- VEd 510,1
wnętrznych, krawędziowych i narożnych. Rozważa się pły-
tę żelbetową o grubości h = 240 mm (wysokość użyteczna b y = bz = 4 × d + c1 = 4 × 0,198 + 0,4 = 1,192 m
d = 198 mm), opartą na słupach o przekroju kwadratowym
c1 × c2 = 400 × 400 mm, wykonaną z betonu klasy C30/37.

ww w.prze gladbu d owla n y.pl 17

 KON STR UKCJE – ELEMENTY – MATER I A ŁY
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E

2 2 stosowanie metody zredukowanych obwodów kontrol-

æe y ö æ ez ö
b = 1 + 1,8 ç
çb ÷÷ + ç ÷ = nych może prowadzić do wyników po stronie niebezpiecz-
ç ÷
è z ø èby ø nej. Z tego względu w załączniku krajowym do niemieckie-
go wydania Eurokodu 2 – DIN EN 1992-1-1 [6] zabroniono
2
æ 0,0427 ö æ 0,1049 ö
2 jej stosowania. W dalszej części artykułu przedstawione zo-
= 1 + 1,8 ç ÷ +ç ÷ = 1,17103 staną obliczenia metodą ogólną według [1] oraz zgodnie
è 1,192 ø è 1,192 ø
z procedurą ETA.
W przypadku podpory krawędziowej w obliczeniach za-
Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1: łożono reakcję VEd = 390,7 kN i odpowiadające momenty
VEd 510,1 MEd,y = 0 kNm, MEd,z = 150,0 kNm.
v Ed = b =1,17103 » 737,96 kPa = Zwykle moment działający w płaszczyźnie prostopadłej do
u1 d 4, 08814×0,198
krawędzi swobodnej płyty (MEd,z) jest dominujący, dlatego
= 0, 738 MPa też we wstępnych obliczeniach założono MEd,y = 0.
Moment wypadkowy względem osi przechodzącej przez
Obliczenia uproszczone zgodnie ze wzorem (8). oś słupa:
Wskaźnik W1y i W1z określono zgodnie ze wzorem (5):
2 2
M Ed ,s = M Ed, y + M Ed, z = 0 2 + 1502 = 150,0 kNm
2 2
W1 y = W1 z = 0,5c + c1c 2 + 4c 2 d + 16d + 2p ×dc1 =
1

= 0,5×0,4 2 + 0,4×0,4 + 4×0,4×0,198 + 16×0,1982 + Podstawowy obwód kontrolny:

+ 2 p×0,198×0,4 » 1,68169 m 2
u1 = 2 c 1 + c 2 + 2 p d = 2 × 0 ,4 + 0 ,4 + 2 p × 0 ,198 » 2 ,444 m
Współczynnik b według wzoru (8):
Mimośród wypadkowy:
2 2
æ M Ed ,y ö æ M Ed ,z ö M Ed 150,0
b = 1 + u1 çk x ÷ + çk ÷ = e= = » 0,3839 m
ç V W ÷ ç yV W ÷ VEd 390,7
è Ed 1 y ø è Ed 1 z ø

21,8 53,5
2 2 Odległość środka ciężkości obwodu kontrolnego od osi słu-
æ ö æ ö
1 + 4,088 ç0,6 ÷ + ç0,6 ÷ = pa można obliczyć ze wzoru:
è 510,1 ×1,68169 ø è 510,1 ×1,68169 ø
c12 + c1c 2 + 2c 2 d + 2 p d c1 + 8d 2 c1
= 1,1652 Dy =
2 c1 + c 2 + 2 p d
-
2
=

0,4 2 + 0,4 ×0,4 + 2 ×0,4×0,198 + 2p ×0,4×0,198 + 8×0,1982 0,4

= - = 0,3277 m
2×0,4 + 0,4 + 2p ×0,4 2
Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1:
Moment względem osi przechodzącej przez środek ciężko-
V 510,1 ści obwodu kontrolnego:
vEd b Ed = 1,1652 »734,28 kPa =
u1d 4,08814×0,198
M Ed = M Ed ,s - VEd Dy = 150 = 390,7×0,3277 = 21,98 kNm
= 0,734 MPa Obliczenia dokładne

Wszystkie trzy podejścia dały podobny wynik wartości na- krawędź płyty
prężeń stycznych, choć rezultat według wzoru (8), przyjętego
w procedurze ETA, okazał się najniższy. W przypadku proce- 150,0 kNm
529,9912

529,9912

dury uproszczonej należało się spodziewać pewnego zapasu

327.6692
201,274 262,816

bezpieczeństwa w stosunku do obliczeń dokładnych, jak to

Δy

ma miejsce według propozycji PN-EN 1992-1-1 [1] zgodnie ze 21,98 kNm

wzorem (5), tymczasem uzyskano wartość mniejszą o 0,1%. Ou

2.2. Przebicie w sąsiedztwie podpory krawędziowej

bez przewieszenia
Norma [1] w przypadku podpór zlokalizowanych w sąsiedztwie
swobodnych krawędzi płyty umożliwia stosowanie uprosz-
czonych procedur obliczeniowych, w których uwzględnia
się zredukowane obwody kontrolne u1*. W pracy Hegge-
ra i in. [8] stwierdza się jednak, iż w pewnych przypadkach
1384,0882
Rys. 4. Określenie W1 dla momentu działającego w płaszczyźnie
prostopadłej do krawędzi płyty metodą graficzną za pomocą pro-
gramu AutoCAD

18 P R z eg lĄ d b u d o w la n y 1 0 / 2 0 2 0
KONST RU KC J E – EL EMENTY – MATER IAŁY

A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
Wskaźnik W1 określony graficznie: Wskaźnik W1 określony graficznie:
W1 = (0,5299912 + 0,5299912)×0,2628162 + W1 = 1,3907×0,23495 + 0,6818837× 0,330654 + 0,3714605
1,3840882×0,2012738 = 0,557161 m2 × 0,1796619 = 0,618949837 m2
Współczynnik b: Współczynnik b:
M Ed u1 21,98 × 2,444 M Ed u1 26,16 ×2,444
b =1+ k = 1 + 0,6 = 1,1481 b =1+ k = 1 + 0,6 = 1,15863
VEd W1 390,7×0,557161 VEd W1 390,7×0,618949837

Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1:

Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1: VEd 390,7
v Ed = b = 1,15863 »935 kPa = 0,935 MPa
VEd 390,7 u1 d 2,444×0,198
vEd = b = 1,1481 » 927 kPa = 0,927 MPa
u1d 2,444 ×0,198
Obliczenia uproszczone zgodnie ze wzorem (8).
Środek ciężkości obwodu kontrolnego jest przesunięty
Obliczenia uproszczone zgodnie ze wzorem (8). względem osi słupa (jak w poprzednim przykładzie), czyli
momenty zredukowane w obu kierunkach wynoszą:

M Ed = M Ed ,s - VEd Dy = 150 - 390,7 × 0,3277 = 21,98 kNm M Ed , y = M Ed ,sy -VEd Dz = 38,03 - 390,7× 0,0 = 38,03 kNm

2 M Ed ,z = M Ed ,sz - VEd Dy = 145,10 - 390,7 × 0,3277 = 17,07 kNm

æ M Ed ö
b = 1 + u1 çk x ÷ = Redukcja momentu występuje tylko w płaszczyźnie prosto-
ç V W ÷
è Ed 1, y ø
padłej do krawędzi swobodnej płyty (przesunięcie Δz = 0).
2 Wskaźnik W1,y dla momentu MEd,y (w płaszczyźnie równo-
æ 21,98 ö
= 1 + 2,444 ç0,6 ÷ » 1,1481 ległej do krawędzi płyty) można obliczyć ze wzoru normy
è 390,7×0,557161ø
PN-EN 1992-1-1 [1] (6.45). Odpowiednie wskaźniki wynoszą:
W przypadku działania momentu tylko w płaszczyźnie pro-
stopadłej do krawędzi swobodnej płyty obie procedury dały W1,y = 0,25c 22 + c1c 2 + 4c1d + 8d 2 + p d c1 =
jednakowy wynik. = 0,25×0,4 2 + 0,4 ×0,4 + 4×0,4×0,198 + 8×0,1982 + p ×0 ,198×0,4 =
Rozpatrzono również sytuację, gdy oś działania wypadko-
= 1,079246 m2
wego, niezrównoważonego momentu zginającego nie jest
równoległa do krawędzi swobodnej płyty. Założono mo- W1,z = 0,557161 m2 – jest taki sam, jak w poprzednim przy-
ment wypadkowy taki sam, jak w poprzednim przykładzie kładzie.
MEd,s=150 kNm. Współczynnik b według wzoru (8) wynosi:

2 2 2 2
M Ed ,s = M Ed ,sy + M Ed ,sz = 38,032 + 145,102 » 150,0 kNm æ M Ed ,y ö æ M Ed ,z ö
b = 1 + u1 çk x ÷ + çk ÷ =
ç V W ÷ ç yV W ÷
è Ed 1 y ø è Ed 1 z ø
Obliczenia dokładne
2 2
krawędź płyty æ 38,03 ö æ 17,07 ö
= 1 + 2,444 ç0,6 ÷ + ç0,6 ÷ » 1,1753
179.6

è 390,7×1,07925 ø è 390,7×0,55716 ø
14.6866°

371.4605

145,1 kNm
6
38,03 kNm

19

Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1:

681,8837

Nm
327,6692

150 k
VEd 390,7
316.9

Δy

vEd = b = 1,1753 » 949 kPa

330.6

kN m u1d 2,444 ×0,198

26,16
633
54

Ou
= 0,949 MPa
234.9

Metoda stosowana w procedurach ETA daje wynik po stronie

538

1390,7264
bezpiecznej w przypadku połączeń krawędziowych – uzy-
Rys. 5. Wyznaczenie W1 metodą dokładną dla złącza krawędziowego skano różnicę naprężeń stycznych pomiędzy metodą ogól-
ną a uproszczoną na poziomie 1,5%.
Zredukowany moment wypadkowy:

M Ed = M Ed , s - VEd × Dy ' = 150 - 390, 7 × 0,3169633 = 26,16 kNm

ww w.prze gladbu d owla n y.pl 19

 KON STR UKCJE – ELEMENTY – MATER I A ŁY
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E

2.3. Przebicie w sąsiedztwie podpory krawędziowej 2.4. Przebicie w sąsiedztwie podpory narożnej bez
z przewieszeniem przewieszenia
Przyjęto dane jak w poprzednim przykładzie, odsuwając Metoda dokładna
jednak słup od krawędzi płyty o 200 mm. Przyjęto reakcję VEd = 232,2 kN i odpowiadające momenty
Metoda dokładna MEd,y = 100,0 kNm, MEd,z = 100,0 kNm.
krawędź płyty Moment wypadkowy względem osi przechodzącej przez
oś słupa:
200

483,183
2 2
M Ed ,s = M Ed 2 2
y + M Ed z = 100 + 100 = 141,42 kNm
14,6866°
791,0794

145,1 kNm

233,6
38,03 kNm

Podstawowy obwód kontrolny:

m 239,3917
386,4

98
N
150 k
Δy
231,5

u1 = c1 + c 2 + p d = 0,4 + 0,4 + p×0,198 »1,422 m

894

Ou
7

3 kN
m krawędź płyty
59,5
266,6

334,8164
964

100 kNm

100 kNm

51
Δy 765
1569,8083

6
m

'
,
kN
krawędź płyty ,42

2
Rys. 6. Wyznaczenie W1 metodą dokładną dla złącza krawędziowe-

1
14

11

m
8,

kN
go z przewieszeniem

37
Ou

3
55

,4
21

23
Zredukowany moment wypadkowy:

40
2,
75
334,8164
M Ed = M Ed , s - VEd × Dy ' = 150 - 390, 7× 0, 23157 = 59,53 kNm

10
5,
35
34
Wskaźnik W1 określony graficznie
Rys. 7. Wyznaczenie W1 metodą dokładną dla złącza narożnego
W1 = 1,5698083×0,2666964 + 0,7910794×0,3864894 +
Wypadkowy moment względem osi przechodzącej przez
0,483183×0,233698 = 0,837325 m 2 środek ciężkości obwodu kontrolnego:

Współczynnik b: M Ed = M Ed , s -VEd ×Dy ' = 141, 42 - 232, 2×0,5167652 » 21, 43 kNm

M Ed u1 59,53 × 2,844
b = 1+ k = 1 + 0,6 = 1,310513 Wskaźnik W1 określony graficznie:
VEd W1 390,7 ×0,837325

W1 = 0,7524025× 0,1053534 +2×0,3348165×0,1183755

Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1:
= 0,1585363 m2
V 390,7
vEd = b Ed = 1,310513 » 909 kPa = 0,909 MPa
u1d 2,844×0,198
Współczynnik β:
Obliczenia uproszczone
M Ed u1 21,43 × 1,422
Obliczenia wykonano przy użyciu kalkulatora JORDAHL b = 1+ k = 1 + 0,6 = 1,49669
VEd W1 232,2×0,158536
Expert, zestawiając najważniejsze wyniki poniżej. Porównu-
jąc otrzymane rezultaty, można stwierdzić, że obie metody Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1:
dały podobne wyniki, choć wartość uzyskana według pro- VEd 232,2
cedury ETA była nieco niższa (różnica około 1%). v Ed = b = 1,4967 » 1234 kPa = 1,234 MPa
u1 d 1,422×0,198

MEd,x MEd,y W1,x W1y u1 b vEd

Obliczenia uproszczone zgodnie ze wzorem (8).
Środek ciężkości obwodu kontrolnego jest przesunięty
51,57 38,03 1,32 0,82 1,822 0,90 względem osi słupa, zatem należy obliczyć zredukowane
1,30
kNm kNm m2 m2 m MPa
momenty zginające:
M Ed , y = M Ed , sy - VEd Dz = 100, 0 - 232, 2 ×0,3654 = 15,15 kNm

M Ed , z = M Ed , sz - VEd Dy = 100, 0 - 232, 2 ×0,3654 = 15,15 kNm

20 P R z eg lĄ d b u d o w la n y 1 0 / 2 0 2 0
KONST RU KC J E – EL EMENTY – MATER IAŁY

A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
krawędź płyty MEd,y = 100 kNm, MEd,z = 100,0 kNm
Moment wypadkowy względem osi przechodzącej przez
Δz środek słupa:
100 kNm 365,4083

570,6402
100 kNm
2 2
M Ed ,s = M Ed 2 2
y + M Ed z = 100 + 100 = 141,42 kNm
365,4083

280,4804
Δy

Podstawowy obwód kontrolny:

15,15 kNm
187,9896

15,15 kNm Ou u1 = c 1+ l1 +c 2 + l2 + pd = 0,4 + 0,2 + 0,4 + 0,2 + p × 0,198 »1,822 m

krawędź płyty

l1 i l2 – wysięg wsporników płyty poza krawędzie słupa.

851,3951 krawędź płyty

200

439,2798
Rys. 8. Wyznaczenie W1 metodą uproszczoną ETA dla złącza naroż-
nego
100 kNm
200

100 kNm
Wskaźniki W1y = W1z:

44
Δy 266
m
krawędź płyty

9
' 8
kN

,
42
1,
14
W1 y = 0,8513951×0,1879896 + 0,5706402×0,2804804 =

15

m
kN
5,
Ou

30

0
89

,1
= 0,320107 m2

37

57
47
W1 z = 0,320107 m2

3,
94
439,2798

14
4,
Współczynnik β:

73
1
2 2
æ M Ed , y ö æ M Ed ,z ö
b = 1 + u1 çk x ÷ + çk y ÷
÷ = Rys 9. Wyznaczenie W1 metodą dokładną dla złącza narożnego
ç V W ÷ ç V W
è Ed 1 y ø è Ed 1 z ø z przewieszeniami
2 2
æ 15,15 ö æ 15,15 ö
= 1 + 1,422 ç0 ,6 ÷ + ç0,6 ÷ = Wypadkowy moment względem osi przechodzącej przez
è 232,2 ×0 ,320107 ø è 232,2 ×0 ,320107 ø
środek ciężkości obwodu kontrolnego:
= 1,245935
Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1: M Ed = M Ed , s - VEd ×Dy ' = 141, 42 - 232, 2 × 0, 449267 »37,10 kNm

VEd 232,2
v Ed = b = 1,245935 »1028 kPa = Wskaźnik W1:
u1 d 1,422 ×0,198
W1 = 2 ×0,4392798×0,1553089 +0,9434757×0,144731 =
= 1,028 MPa = 0,2729983 m2

Poniżej zestawiono dla porównania wyniki obliczeń wyko- Współczynnik β:

nanych za pomocą kalkulatora JORDAHL Expert.
M Ed u1 37,10 ×1,822
b = 1+ k = 1 + 0,6 = 1,639811
VEd W1 232,2 × 0,2729983
MEd,x MEd,y W1,x W1y u1 b vEd
15,15 15,15 0,32 0,32 1,422 1,03 Naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1:
1,25
kNm kNm m2 m2 m MPa
VEd 232,2
vEd = b = 1,639811 »1055,46 kPa =
u1d 1,822×0,198
W tym przypadku procedura ETA dała wynik po stronie nie-
bezpiecznej. Naprężenia styczne okazały się o 16,7% mniej- = 1,055 MPa
sze względem obliczeń metodą ogólną według [1]. Wynik ten
jest zbieżny ze spostrzeżeniami przedstawionymi w pracy [9]. Obliczenia uproszczone
Obliczenia wykonano przy użyciu kalkulatora JORDAHL
2.5. Przebicie w sąsiedztwie podpory narożnej Expert, zestawiając najważniejsze wyniki dalej.
z przewieszeniem
Metoda dokładna
Przyjęto reakcję VEd = 232,2 kN i odpowiadające momenty

ww w.prze gladbu d owla n y.pl 21

 KON STR UKCJE – ELEMENTY – MATER I A ŁY
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
MEd,x MEd,y W1,x W1y u1 b vEd
26,23 26,23 0,52 0,52 1,822 0,86
1,34
kNm kNm m2 m2 m MPa
Metoda stosowana w procedurach ETA w tym przypadku
również dała wynik po stronie niebezpiecznej. Naprężenia
styczne okazały się o 18,5% mniejsze od wartości wyzna-
czonej metodą ogólną.
3. Obliczanie zbrojenia poprzecznego
Jeżeli nie jest spełniony warunek (1), wówczas nośność na
przebicie można zwiększyć za pomocą zbrojenia poprzecz-
nego. Zasady PN-EN 1992-1-1 [1] dotyczą wyłącznie stoso-
wania zbrojenia zwykłego – strzemion i prętów odgiętych.
Natomiast procedury obliczeniowe ETA pozwalają jedynie
na projektowanie zbrojenia poprzecznego w postaci trzpieni
dwugłówkowych. Wzrosty nośności w obu tych podejściach są
znacznie zróżnicowane. W przypadku Eurokodu 2 dopuszcza
się zwiększenie nośności za pomocą zbrojenia poprzecznego
nie więcej niż o 50%, podczas gdy zgodnie z procedurą ETA
– do 96%. Należy jednak zaznaczyć, że ograniczenie wprowa-
dzone w Eurokodzie 2 może zostać zmienione w załączniku
krajowym. I tak w Austrii [10] współczynnik kmax, wyrażający
maksymalną efektywność zbrojenia poprzecznego, uzależ-
niono od wysokości użytecznej płyty – jeżeli d ≤ 200 mm,
to kmax = 1,4, natomiast przy d ≥ 700 mm kmax = 1,6 (dla po-
średnich wartości d dopuszcza się stosowanie interpolacji
liniowej). Podobne zapisy można znaleźć w załączniku kra-
jowym do normy słowackiej STN EN 1992-1-1 [11]. W przy-
padku stosowania jako zbrojenia na przebicie strzemion, prę-
tów odgiętych lub spawanych drabinek, współczynnik kmax
wynosi 1,4, gdy d ≤ 200 mm oraz 1,7, gdy d ≥ 700 mm. Co
istotne, załącznik krajowy [11] dopuszcza stosowanie reguł
Eurokodu 2 w przypadku projektowania zbrojenia na prze-
bicie w formie trzpieni dwugłówkowych i w takim przypad-
ku pozwala przyjmować kmax = 1,90, co w praktyce oznacza
możliwość zwiększenia nośności strefy podporowej do 90%.
Należy zaznaczyć, iż procedura ETA różni się istotnie od za-
sad Eurokodu 2 w sposobie obliczania nośności na przebicie
płyt zbrojonych poprzecznie. W obu procedurach zakłada
się bowiem znacząco różną możliwość zwiększenia nośno-
ści na przebicie. Zdaniem autorów nie ma przesłanek, które
nie pozwalałyby na zaliczenie trzpieni dwugłówkowych do
grupy zwykłego zbrojenia stalowego i tym samym na ob-
jęcie tego rodzaju zbrojenia przepisami normowymi. Wy-
niki dotychczasowych badań eksperymentalnych wskazu-
ją na znacznie większą skuteczność takiego zbrojenia ze
względu na lepsze jego zakotwienie. Norma amerykańska
ACI 318 [12] włączyła ten typ zbrojenia w swoich przepisach
w 2008 r. i zezwala w takim przypadku na zwiększenie no-
śności na przebicie o 100% (dla porównania w przypadku
zwykłych strzemion jedynie o 50%).
Graniczne naprężenia styczne na obwodzie kontrolnym u1
22
w płytach bez zbrojenia poprzecznego według Eurokodu 2
i ETA wynoszą:
vRd ,c = C Rd ,c k 3 100r l f ck + k1 × scp³(vmin + k1 × scp ) (9)
gdzie:
CRd,c – współczynnik empiryczny, zalecana wartość 0,18/gC,
gC – współczynnik częściowy dla betonu (gC = 1,5, według
polskich postanowień krajowych 1,4),
k – współczynnik uwzględniający efekt skali (d w [mm]):
200
k =1+ ≤2, 0
d
rl– uśredniony stopień zbrojenia w kierunku y i z:
ì0, 02
rl = rlz × rly ≤ í
î0,5 f cd / f yd
(w oryginalnych dokumentach ETA jest tutaj błąd – 2),
fcd – obliczeniowa wytrzymałość betonu na ściskanie,
fyd – obliczeniowa granica plastyczności stali zbrojeniowej,
k1 – współczynnik empiryczny, wartość zalecana k1 = 0,1,
scp – naprężenia normalne w przekroju płyty na obwodzie
kontrolnym (ściskanie).
W przypadku określania wartości vmin istnieje pewne zróż-
nicowanie w procedurach:
vmin (ETA) – (0, 0525 / gC ) ×k 3 / 2 ×f ck1 / 2 dla d ≤ 600 mm,
– (0, 0375 / gC )×k3 / 2 × f ck1 / 2 dla d ≥ 800 mm, war-
tości pośrednie mogą zostać ustalone na podstawie inter-
polacji liniowej,
vmin (EC2) – 0,035 × k 3 /2 × f ck1 /2 .
Naprężenia graniczne na obwodzie kontrolnym w analizo-
wanych przykładach wynoszą:
v Rd ,c (PN - EN ) = C Rd ,c k 3 100 rl f ck =
0,18 3
= 2 100 ×0,0102 ×30 » 0,804 MPa
1,4
(9)
v Rd ,c (ETA ) = C Rd ,c k 100 rl f ck =
3
0,18 3
= 2 100 ×0,0102 ×30 » 0,751MPa
1,5
W przypadku strefy przysłupowej wewnętrznej naprężenia
styczne spełniają warunek (1) zarówno według procedury
dokładnej, jak i procedur uproszczonych PN-EN 1992-1-1 [1]
i ETA. W przypadku podpory krawędziowej bez przewiesze-
nia oba podejścia wskazują na przekroczenie naprężeń gra-
nicznych vRd,c.
W takim przypadku należy sprawdzić, czy nie zostały prze-
kroczone naprężenia maksymalne na obwodach kontrolnych:
f ö
æ
• najkrótszym u0: v Rd , max (u 0 ) = 0, 24 ç1 − ck ÷× f cd
è 250 ø
• podstawowym u1: v Rd , max (u1 ) = k max ×v Rd ,c
P R z eg lĄ d b u d o w la n y 1 0 / 2 0 2 0
KONST RU KC J E – EL EMENTY – MATER IAŁY
W rozważanym przypadku maksymalne naprężenia stycz-
ne na obwodzie u0 (na krawędzi słupa) są równe 4,526 MPa
oraz 4,224 MPa odpowiednio przy założeniu γC = 1,4 oraz 1,5.
3.1. Obliczenie zbrojenia poprzecznego metodą
PN-EN 1992-1-1 [1] dla podpory krawędziowej bez
przewieszenia
Rozważa się przypadek, w którym moment wypadkowy
działa względem osi nierównoległej do swobodnej krawę-
dzi płyty. Naprężenia styczne na obwodzie u1:
vEd = 0,935 MPa > vRd ,c = 0,804 MPa
natomiast naprężenia na obwodzie u0:
b VEd 1,311 × 390,7
vEd = = = 2156 kPa =
u0 d 3×0,400 ×0,198
= 2,156 MPa < vRd ,max (u0 )
Ponieważ:
v Ed 0,935
= = 1,163 < kmax = 1,5
v Rd ,c 0,804
możliwe jest zwiększenie nośności na przebicie poprzez za-
stosowanie zbrojenia poprzecznego. Stosujemy w tym celu
trzpienie dwugłówkowe, choć formalnie Eurokod 2 nie prze-
widuje takiego zbrojenia. Najpierw ustalamy efektywną gra-
nicę plastyczności zbrojenia poprzecznego:
f ywd ,ef = 250 + 0,25d = 250 + 0,25 ×198 =
= 299,5 MPa < f ywd = 435 MPa
Następnie z przekształconego wzoru (6.52) normy [1] obli-
czamy potrzebny przekrój zbrojenia na jednym obwodzie,
zakładając kąt α = 90° (zbrojenie pionowe) i przyjmując roz-
staw obwodów zbrojenia sr = 140 mm oraz równość vEd = vRd,cs:
Asw =
(vEd - 0,75vRd ,c )sr u1 =
1,5 f ywd
(0,935 - 0,75 ×0,804)140×2444
= = 180,6 mm2
1,5 × 299,5
Przy przyjęciu średnicy trzpieni Æ10 mm (najmniejsza średni-
ca oferowana w sprzedaży) na jednym obwodzie potrzebne
jest 2,3 szt. Zachowując warunki konstrukcyjne (rozstaw ob-
wodowy wewnątrz obwodu kontrolnego u1 nie może prze-
kraczać 1,5d = 297 mm), trzeba przyjąć co najmniej 6 szt. na
jednym obwodzie.
Kolejny krok stanowi ustalenie zasięgu strefy zbrojonej po-
przecznie. Ustalamy długość koniecznego obwodu uout, poza
którym zbrojenie poprzeczne nie będzie potrzebne:
b VEd 1,159 × 390,7
uout = = » 2,844 m
v Rd ,c d 0,804 ×103×0,198
ww w.prze gladbu d owla n y.pl
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
Propozycje zbrojenia poprzecznego w formie trzpieni dwu-
główkowych, określonego zgodnie z wymogami Eurokodu 2
pokazano na rysunku 10. Liczba trzpieni jest znacznie więk-
sza od zapotrzebowania ze względu na nośność, ponieważ
decydują ograniczenia konstrukcyjne dotyczące rozstawu
trzpieni na obwodzie. Na rysunku naniesiono również gór-
ną siatkę zbrojenia głównego w celu wyeliminowania ko-
lizji ze zbrojeniem poprzecznym. Długość obwodu uout po-
kazano w dwóch wersjach: linia niebieska ściśle spełnia
wymogi PN-EN 1992-1-1 [1], zaś czerwona linia przerywa-
na naśladuje zasady stosowane w ETA (łagodne łuki na na-
rożnikach słupach). W pierwszym przypadku istnieje 3 mm
deficyt, a w drugim przypadku mamy pewien zapas około
15 mm względem długości wymaganej. Ze względów kon-
strukcyjnych (odległości pomiędzy trzpieniami) konieczne
jest zastosowanie łącznie 14 trzpieni.
99 2d = 397
69 90 140 1,5d = 297
226
251
3
23
250 251
u1 = 2,444 m uout = 2,841 m
uout = 2,859 m
Rys. 10. Propozycja zbrojenia strefy przysłupowej zgodnie
PN-EN 1992-1-1 [1]
3.2. Obliczenie zbrojenia poprzecznego według
procedury ETA dla podpory krawędziowej bez
przewieszenia
W płytach płaskich ETA wprowadziła dwa obszary sytuowa-
nia zbrojenia poprzecznego (rys. 11). Obszar C rozciąga się
od krawędzi słupa lub pola obciążenia do 1,125d wokół nie-
go. W każdym, wychodzącym radialnie ze słupa rzędzie ele-
mentów, w strefie C muszą znajdować się co najmniej dwa
trzpienie. W strefie licząc od krawędzi słupa do 1,0d odstęp
trzpieni w kierunku obwodowym nie może przekraczać wy-
miaru 1,7d. Podobnie jak w PN-EN 1992-1-1 [1] maksymalny
odstęp trzpieni w kierunku radialnym nie może przekroczyć
0,75d. Odległość pomiędzy krawędzią podpory a pierwszym
trzpieniem powinna wynosić od 0,35 do 0,5d. W stropach
płaskich, w których d > 500 mm i jednocześnie średnica słu-
pa c < 500 mm oraz wartość obliczeniowej siły przebijają-
cej VEd > 0,85VRd,max , w strefie C należy umieścić co najmniej
trzy obwody trzpieni.
Poza strefą C znajduje się strefa D, której zasięg określa ob-
wód uout . Zewnętrzna granica strefy D znajduje się wewnątrz
obwodu uout w odległości 1,5d (rys. 11). Maksymalny rozstaw
obwodowy trzpieni w strefie D wynosi 3,5d. Liczba elemen-
tów zbrojeniowych na przebicie w strefie D może być większa
niż w strefie C. W takich przypadkach dodatkowe elementy
zbrojeniowe należy rozmieszczać równomiernie pomiędzy
23
 KON STR UKCJE – ELEMENTY – MATER I A ŁY
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E

elementami wynikającymi z obliczeń. Strefy podporowe usy- Radialny odstęp trzpieni w strefie D nie może przekraczać
tuowane w pobliżu krawędzi swobodnych płyty należy zbro- swD ≤ 0,75d. Jeśli w grubych płytach w strefie C wymagane
ić na przebicie zgodnie z zasadą pokazaną na rysunku 12. są trzy lub więcej trzpieni w jednym rzędzie, odstęp radial-
uout
ny trzpieni w strefie D musi zostać odpowiednio zreduko-
d
3.5 wany według poniższego wzoru:

d5
1.
3d×mD
1.7d s w ,D = ≤ 0,7d (11)
2nC ×mC
d
s 0.75d 1.125d 0.3d mC – liczba elementów (rzędów) w strefie C,
wD

s wC 0.75d 0.5d
mD – liczba elementów (rzędów) w strefie D,
nC – liczba trzpieni w każdym elemencie (rzędzie) w strefie C.
Maksymalne naprężenia vRd,max na obwodzie kontrolnym
u1 zostały ustalane jako wielokrotność granicznych naprę-
żeń stycznych vRd,c (płyty niezbrojonej poprzecznie) zgod-
nie ze wzorem:
obszar C obszar D

Rys. 11. Strefy zbrojenia poprzecznego na przebicie według ETA v Rd ,max = 1,96 ×v Rd ,c (12)
w stropach płaskich
lk 6d Korzystny wpływ ściskających naprężeń normalnych scp
przy ustalaniu vRd,max nie może być uwzględniany. Należy
1.5d
uout
uwzględniać natomiast wpływ negatywny naprężeń roz-
ciągających scp.
ls
swobodna krawędź

Strefa C
c
bVEd = 1,1753 ×390,7 = 459,19 kN – patrz obliczenia b me-
todą uproszczoną:
ls

d A2 p f yk 102×p ×500
VRd ,sy = mC nC = 8 ×2 = 546,4 kN
1.5d 4 gs h 4×1,15×1×103

obszar, w którym należy

– przyjęto 8 podwójnych elementów (mc =8, nc =2)
rozmieścić zbrojenie poprzeczne

Strefa D
Rys. 12. Obszar zbrojenia na przebicie strefy przysłupowej podpory Przy ustalaniu naprężeń w zewnętrznym przekroju kontrol-
usytuowanej w odległości mniejszej niż 6d od krawędzi swobodnej nym procedura ETA zaleca zmniejszenie współczynnika empi-
rycznego do wartości CRd,c = 0,15/gc. Wymóg ten nie jest jed-
Trzpienie dwugłówkowe w strefie C należy wymiarować nak obligatoryjny i można pozostawić wartość CRd,c = 0,18/gc.
zgodnie z poniższym wzorem, co w praktyce oznacza zało- Dodatkowo trzeba zwrócić uwagę na wartość współczynni-
żenie przekazania całej siły na zbrojenie poprzeczne: ka gc, który ogólnie należy przyjmować 1,5, ale w polskich
postanowieniach krajowych mamy 1,4. W ten sposób mamy
d A2 p f yk
b VEd £ VRd , sy = mC nC (10) do dyspozycji trzy różne wartości współczynnika empirycz-
4 gs h nego możliwe do zastosowania:
mC – liczba elementów zbrojeniowych (rzędów) w strefie C,
0,18
nC – liczba trzpieni w każdym elemencie zbrojeniowym (rzę- C Rd ,c (1) = = 0,1285 – możliwy do przyjęcia w Polsce,
1,4
dzie) w strefie C,
dA – średnica trzonu trzpienia dwugłówkowego,
0,18
fyk – charakterystyczna granica plastyczności trzpienia, C Rd ,c (2) = = 0,1200 – standardowy według ETA,
gs – częściowy współczynnik bezpieczeństwa dla stali 1,5
0,15
(gs = 1,15), C Rd ,c (3) = = 0,1000 – bardziej konserwatywny we-
1,5
h – współczynnik uwzględniający wpływ wysokości użytecz- dług ETA.
nej przekroju, wartości pośrednie należy ustalać na drodze Otrzymamy 3 różne wartości naprężeń granicznych vRd,c:
interpolacji liniowej: v Rd ,c (1) = 0,1285 ×2 3 100×0,0102×30 » 0,804 MPa – możliwe
do przyjęcia w Polsce,
ì1,0 dla d £200 mm
h =í v Rd ,c (2) = 0,12×2 3 100×0,0102×30 »0,751 MPa– standardo-
î1,6 dla d ³800 mm we według ETA,

24 P R z eg lĄ d b u d o w la n y 1 0 / 2 0 2 0
KONST RU KC J E – EL EMENTY – MATER IAŁY

A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
a)
v Rd ,c (3) = 0,1 ×2 3 100×0,0102×30 » 0,626 MPa – bardziej
konserwatywne według ETA.
Ustalamy orientacyjną długość zewnętrznego obwodu kon-
trolnego, przyjmując współczynnik zwiększający β jak dla
obwodu podstawnego u1. W tej sytuacji są możliwe do usta-
lenia trzy obwody zasięgu strefy D – uout:
1,1753×390,7
uout (1) = »2,885 m
0,804×103×0,198
– możliwy do przyjęcia w Polsce,
1,1753×390,7
uout (2) = » 3,088 m
0,751×103×0,198 b)
– standardowy według ETA,
1,1753×390,7
uout (3) = »3,705 m
0,626 ×103×0,198
– bardziej konserwatywny według ETA.
W przypadku podpór skrajnych procedura ETA przewidu-
je pewną modyfikację zasad określania długości zewnętrz-
nego obwodu kontrolnego względem PN-EN 1992-1-1 [1].
Współczynnik zwiększający β, który służy uwzględnianiu
wpływu niezrównoważonego momentu zginającego na roz-
kład naprężeń stycznych, stanowi bowiem funkcję długości
ui jak i wskaźnika obwodu kontrolnego Wi – a zatem para-
metrów związanych z położeniem obwodu względem kra-
wędzi słupa lu. Zależność pomiędzy odległością od krawędzi Rys. 13. Porównanie parametrów charakteryzujących kolejne
słupa a współczynnikiem β, obliczonych przy założeniu da- obwody kontrolne ui w zależności od ich położenia względem kra-
nych jak w przykładzie obliczeniowym pokazano na rysun- wędzi słupa lu
ku 13a. Widać wyraźnie, że w zakresie odległości lu = 0–2,5d
wartość współczynnika β ulega wyraźnemu zmniejszeniu. Ze względu na powyższe procedura ETA nakazuje określa-
Wzrost parametru β, jaki towarzyszy dalszemu oddalaniu nie długości zewnętrznego obwodu kontrolnego przy za-
obwodu kontrolnego ui od krawędzi słupa (lu > 2,5d) wy- łożeniu zredukowanej wartości współczynnika β:
nika ze zmiany zwrotu wektora wypadkowego momentu
zginającego. Zmiana ta nie następuje jednak tak szybko jak b red = kb × b (13)
w zakresie lu = 0–2,5d, toteż naprężenia styczne w przekroju gdzie:
kontrolnym vEd (rys. 13b) stabilizują się na poziomie około κβ – współczynnik redukcyjny, stosowany przy wyznacza-
0,75 MPa. Dokładne położenie zewnętrznego obwodu kon- niu naprężeń stycznych na zewnętrznym obwodzie kon-
trolnego byłoby można określić, zakładając równość naprę- trolnym, równy: ì1,1 b
ï
żeń vEd = vRd,c, uzyskując: • słupy krawędziowe b k = maxí 1
uout = 2,600 m, lu = 0,446 m – w przypadku stosowania po- ï1, 2 + b 20 ×l d
î s
dejścia (1) lub
uout = 2,680 m, lu = 0,471 m – w przypadku stosowania po- ì1,1 b
ï
dejścia (2). • słupy narożne kb = maxí 1
Powyższe długości obwodów zewnętrznych są mniejsze ï1, 2 + b 15 ×l d
î s
niż wynikałoby to z obliczeń prowadzonych przy założeniu
współczynnika β jak dla obwodu podstawowego u1. ls – odległość pomiędzy ostatnim obwodem zbrojenia na
przebicie a krawędzią słupa.
Uwzględniając powyższe, obliczamy współczynniki βred od-
powiadające kolejnym podejściom obliczeniowym (zasięg
zbrojenia na przebicie ls pokazano na rysunkach 14–16):

ww w.prze gladbu d owla n y.pl 25

 KON STR UKCJE – ELEMENTY – MATER I A ŁY
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E

99 1,125d = 223
69 83 140 1,5d = 297
1 1
b red = kb × b = ×b = ×1,1753 =
b l 1,1753 223
1, 2 + × s 1, 2 + × ls
20 d 20 198

226
223

= 0,9283 ® 1,10

250
1 1
b red = k b × b = ×b = ×1,1753 =
b ls 1,1753 363
1, 2 + × 1, 2 + × 250 250
20 d 20 198
strefa C
= 0,8987 ® 1,10 u1 = 2,444 m uout = 2,831 m

1 1
b red = k b × b = ×b = ×1,1753 =
b l 1,1753 503
1, 2 + × s 1, 2 + × Rys. 14. Zbrojenie poprzeczne obliczone zgodnie z zasadami ETA
20 d 20 198
przy przyjęciu współczynnika gc =1,4 i CRd,c=0,1285
= 0,8710 ® 1,10
99 1,125d = 223
69 83 140 140 1,5d = 297

Skąd otrzymujemy długości zewnętrznych obwodów kon-

trolnych uout: ls

226
363

1,10 ×390, 7
uout (1) = » 2,700 m
0,804×10 3× 0,198

250

355
– według podejścia obliczeniowego (1), 250

1,10×390, 7
uout ( 2) = »2,890 m 250
355
0, 751×10 3× 0,198 strefa C
u1 = 2,444 m
– według podejścia obliczeniowego (2), uout = 3,256 m

1,10 × 390, 7
uout (3) = »3,467 m Rys. 15. Zbrojenie poprzeczne obliczone zgodnie z zasadami ETA
0, 626 ×10 3×0,198 przy przyjęciu współczynnika gc =1,5 i CRd,c =0,12
– według podejścia obliczeniowego (3). 99 1,125d = 223
69 83 140 140 140 1,5d = 297

Współczynnik βred stanowi funkcję położenia ostatniego ob-

wodu zbrojenia ls, która to z kolei zależna jest od położenia ls
503
(długości) zewnętrznego obwodu kontrolnego uout, co su-
geruje konieczność prowadzenia obliczeń iteracyjnych. Jak
można jednak zauważyć, z reguły decydująca jest minimal-
462

na wartość współczynnika βred = 1,1, toteż można ją przyj-

mować jako pierwsze przybliżenie i na tej podstawie okre-
ślać długość uout i odpowiadające jej położenie zbrojenia ls.
462
Jedynie w przypadku, gdy wartość βred określona przy za- 250

łożeniu wyznaczonego wcześniej parametru ls jest większa strefa C

od 1,1, obliczenia należy powtórzyć.
Rozmieszczenie zbrojenia poprzecznego, odpowiadają-
ce przedstawionym wcześniej podejściom obliczeniowym
(1)–(3), warunkującym różne długości obwodów uout przed-
stawiono na rysunkach 14, 15 i 16.
u1 = 2,444 m uout = 3,684 m
Rys. 16. Zbrojenie poprzeczne obliczone zgodnie z zasadami ETA
przy przyjęciu współczynnika gc =1,5 i CRd,c =0,10
Przykład ten pokazuje trzy różne poprawne rozwiązania
zbrojenia strefy przysłupowej przy jednakowej wartości siły
przebijającej. Różnice wynikają jednie z przyjętych zało-
żeń obliczeniowych. Sytuacja przedstawiona na rysunku 14
jest najbliższa rozwiązaniu ściśle związanemu z procedurą
PN-EN 1992-1-1 [1] (patrz rys. 10). W przypadku stosowania
wyrobów firmowych istotnym problemem są dostępne ele-
menty o ściśle określonych wymiarach (rozstaw trzpieni i ich
średnica). Może to powodować kolizje ze zbrojeniem głównym.

26 P R z eg lĄ d b u d o w la n y 1 0 / 2 0 2 0
KONST RU KC J E – EL EMENTY – MATER IAŁY

Jednym z narzędzi wspomagających obliczenia zbrojenia
na przebicie zgodnie z procedurą ETA jest kalkulator JOR-
DAHL Expert. Wyniki obliczeń za pomocą tego programu,
umożliwiającego przyjęcie zróżnicowanych założeń doty-
czących współczynnika empirycznego CRd,c przedstawiono
na rysunkach 17–19.
Rys. 17. Zbrojenie poprzeczne uzyskane za pomocą kalkulatora
JORDAHL przy przyjęciu współczynnika gc = 1,4 i CRd,c = 0,13 zgodnie
z ETA [4] + AT-15-9638/2016 8×JDA-2/10/195-280(70/140/70)
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
b VEd 1,500 × 232, 2
v Ed = = = 2199 kPa =
u0 d 2×0, 400×0,198
= 2,199 MPa < v Rd , max (u0 )
Ponieważ:
v Ed 1, 234
= = 1,535 > k max = 1,5
v Rd ,c 0,804
został nieznacznie przekroczony warunek ograniczający
możliwość wzmocnienia za pomocą zbrojenia poprzecz-
nego. Należy tutaj zaznaczyć, że w postanowieniach kra-
jowych do Eurokodu 2 można byłoby to ograniczenie zła-
godzić. Gdyby przyjąć większy współczynnik (na przykład
według ETA, co można wprowadzić w polskich postano-
wieniach krajowych), to można byłoby obliczać niezbęd-
ne zbrojenie poprzeczne. Efektywna granica plastyczności
zbrojenia poprzecznego jest taka sama, jak w poprzednim
przykładzie fywd,ef = 299,5 MPa. Następnie z przekształconego
wzoru (6.52) normy [1] obliczamy potrzebny przekrój zbro-
jenia na jednym obwodzie i przyjmując rozstaw obwodów
zbrojenia sr = 140 mm oraz równość vEd = vRd,cs, ustalamy:

Asw =
(vEd - 0,75vRd ,c )s r u1 =
1,5 f ywd

=
(1,234 - 0,75 ×0,804)140×1422 = 279,3 mm2
1,5 × 299,5

Przy przyjęciu średnicy trzpieni Æ10 mm na jednym obwo-

Rys. 18. Zbrojenie poprzeczne uzyskane za pomocą kalkulatora
JORDAHL przy przyjęciu współczynnika gc = 1,5 i CRd,c = 0,12 zgodnie
z ETA [4] 16×JDA-2/10/195-280(70/140/70)
Rys. 19. Zbrojenie poprzeczne uzyskane za pomocą kalkulatora
dzie potrzebne jest 3,56 szt. Zachowując warunki konstruk-
cyjne (rozstaw obwodowy wewnątrz obwodu kontrolnego
u1 nie może przekraczać 1,5d = 297mm) musimy przyjąć co
najmniej 4 szt. na jednym obwodzie.
Ustalamy długość zewnętrznego obwodu uout, poza którym
zbrojenie poprzeczne nie będzie potrzebne:
b VEd 1,50 ×232,2
uout = = » 2,188 m
v Rd ,c d 0,804 ×103×0,198
Propozycję zbrojenia poprzecznego w postaci trzpieni dwu-
główkowych w rozstawie 140 mm pokazano na rysunku 20.
Spełnienie warunków konstrukcyjnych wymaga w tym przy-
padku aż sześciu obwodów zbrojenia poprzecznego.
99
2d = 397 u1 = 1,422 m

69 1,5d = 297
JORDAHL przy przyjęciu współczynnika gc = 1,5 i CRd,c = 0,1 zgodnie
z ETA [4] 16×JDA-2/10/195-280(70/140/70)
80

3.3. Obliczenie zbrojenia poprzecznego metodą

140 140 140 140 140

6
27

PN-EN 1992-1-1 [1] dla podpory narożnej bez

3
38

przewieszenia
Naprężenia styczne na obwodzie u1:
3
31

250 365

uout = 2,471 m

v Ed = 1,234 MPa > v Rd ,c = 0,804 MPa

natomiast naprężenia na obwodzie u0: Rys. 20. Propozycja zbrojenia poprzecznego strefy narożnej zgod-
nie z zasadami PN-EN 1992-1-1 [1], ale z kmax >1,5 (b = 1,50, gc = 1,4,
CRd,c = 0,18)

ww w.prze gladbu d owla n y.pl 27

 KON STR UKCJE – ELEMENTY – MATER I A ŁY
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E

3.4. Obliczenie zbrojenia poprzecznego metodą 3.5. Wymiarowanie zbrojenia na przebicie

PN-EN 1992-1-1 [1] dla podpory narożnej
z przewieszeniem
Wprowadzenie niewielkiego przewieszenia płyty poza kra-
wędzie słupa (patrz rys. 9) doprowadziło do zmniejszenia
naprężeń stycznych vEd = 1,055 MPa w wyniku wydłużenia
obwodu kontrolnego do wartości u1 =1,822 m. Możliwe jest
tym samym wzmocnienie strefy podporowej za pomocą
zbrojenia poprzecznego nawet przy ograniczeniu kmax =1,5.
v Ed 1,055
= = 1,312 < kmax = 1,5
v Rd ,c 0,804
Efektywna granica plastyczności zbrojenia poprzecznego jest
taka sama, jak w poprzednim przykładzie fywd,ef = 299,5 MPa,
a potrzebny przekrój zbrojenia na jednym obwodzie wynosi:
w sąsiedztwie podpory narożnej według procedury ETA
Obliczenia wykonano za pomocą kalkulatora JORDAHL
Expert. Uzyskano jedynie trzy (zamiast sześciu) obwody
zbrojenia na przebicie, co może stanowić pewne zaskocze-
nie. Wynika to jednak ze sposobu określania współczyn-
nika β. Wartość ustalona metodą uproszczoną (b = 1,25)
jest znacznie mniejsza od wyznaczonej zgodnie z zasada-
mi PN-EN 1992-1-1 [1] (b = 1,50). Skutkiem tego otrzyma-
no znacznie mniejsze naprężenia styczne na podstawowym
obwodzie kontrolnym u1, które wynoszą tylko vEd = 1,03 MPa
i są mniejsze od vEd = 1,234 MPa według metody ogólnej.
Rozmieszczenie zbrojenia ustalonego za pomocą kalkula-
tora pokazano na rysunku 22. Tym razem założenie różnych
wartości współczynnika CRd,c nie wpłynęło na wynik obli-
czeń. Dla porównania wyniki obliczeń dla płyty z przewie-

Asw =
(vEd - 0,75vRd ,c )s r u1 = szeniem pokazano na kolejnym rysunku 23.
1,5 f ywd

=
(1,055 - 0,75× 0,804)140 ×1822= 256,6 mm2
1,5 ×299,5
Przy przyjęciu średnicy trzpieni Æ10 mm na jeden obwód
przypada 3,27 sztuki, co oznacza konieczność zastosowania
co najmniej 4 szt. na jednym obwodzie. Długość zewnętrz-
nego obwodu uout, poza którym zbrojenie poprzeczne nie
będzie potrzebne, wynosi:

b VEd 1,6398 × 232,2

uout = = » 2,392 m
v Rd ,c d 0,804×103×0,198 Rys. 22. Zbrojenie poprzeczne uzyskane za pomocą kalkulatora
Propozycję rozmieszczenia zbrojenia poprzecznego w for- JORDAHL przy przyjęciu współczynników zgodnie z ETA [4] gc = 1,5,
mie trzpieni dwugłówkowych pokazano na rysunku 21. CRd,c = 0,18 i gc = 1,4 i CRd,c = 0,18 (b = 1,25)

2d = 397 u1 = 1,822 m
99
200 69 1,5d = 297
200
80
140 140 140

Rys. 23. Zbrojenie poprzeczne uzyskane za pomocą kalkulatora

JORDAHL przy przyjęciu współczynników zgodnie z ETA [4] gc = 1,5,
38 6
27

CRd,c = 0,18 i gc = 1,4 i CRd,c = 0,18 (b = 1,34)

3

275 250 269

uout = 2,437 m 4. Podsumowanie

Rys. 21. Propozycja zbrojenia poprzecznego strefy narożnej zgod-
nie z zasadami PN-EN 1992-1-1 [1] (b =1,640, gc =1,4, CRd,c=0,18)
Ze względów konstrukcyjnych (zachowanie maksymalnych
rozstawów obwodowych 1,5d) liczba trzpieni została zwięk-
szona do 5 na dwóch pierwszych obwodach i do 6 na trze-
cim i czwartym obwodzie.
Zbrojenie na przebicie można projektować zgodnie z zasa-
dami Eurokodu 2 [1] lub odpowiednich Europejskich Apro-
bat Technicznych. Przy obecnych unormowaniach pierwszy
z wymienionych dokumentów może służyć w Polsce wyłącznie
do projektowania tego rodzaju zbrojenia w formie zamknię-
tych strzemion lub prętów odgiętych. Jeżeli projektant decy-
duje się na zastosowanie zbrojenia poprzecznego w formie

28 P R z eg lĄ d b u d o w la n y 1 0 / 2 0 2 0
KONST RU KC J E – EL EMENTY – MATER IAŁY
trzpieni dwugłówkowych, musi korzystać z zasad określonych
w odpowiedniej aprobacie technicznej, opracowanej na zle-
cenie producenta tego wyrobu. W drugim przypadku istotne
ułatwienie stanowią kalkulatory oferowane przez producen-
tów trzpieni dwugłówkowych, które pozwalają na stosunko-
wo łatwy dobór zbrojenia na przebicie. Warto w tym miejscu
zwrócić uwagę na istotne zróżnicowanie zakresu stosowania
wspomnianych rodzajów zbrojenia. Przepisy [1] dopuszcza-
ją zwiększenie nośności za pomocą strzemion nie więcej niż
o 50%, podczas gdy procedury ETA przewidują dla trzpieni
możliwość wzrostu nośności do 96%, co oczywiście wynika
z różnej efektywności zakotwienia wskazanych form zbroje-
nia. Podejście takie jest uzasadnione wynikami dotychczaso-
wych badań eksperymentalnych, które wykazały wyższą sku-
teczność trzpieni dwugłówkowych jako zbrojenia na przebicie.
Zdaniem autorów nie ma jednak przesłanek, które uniemoż-
liwiałyby stosowanie zasad Eurokodu 2 przy projektowaniu
zbrojenia w formie trzpieni dwugłówkowych, co dopuszczo-
ne zostało w niektórych państwach europejskich.
Przedstawione w artykule przykłady pokazały, iż mimo po-
zornego podobieństwa reguł obliczania przebicia w stropach
płaskich stosowanie procedur PN-EN 1992-1-1 [1] i ETA może
prowadzić do różnych, niekiedy znacznie, wyników. Podsta-
wowa różnica wynika ze sposobu określania naprężeń stycz-
nych w podstawowym przekroju kontrolnym u1. O ile metoda
ogólna [1] nakazuje obliczanie tych naprężeń z uwzględnie-
niem wskaźnika W1 liczonego względem osi działania wypad-
kowego momentu zginającego MEd, o tyle w procedurach ETA
stosuje się podejście DIN EN 1992-1-1 [6]. W procedurze tej
stosuje się zabieg podobny do superpozycji naprężeń, wy-
znaczając niezależnie efekty działania momentów zginają-
cych w obu ortogonalnych kierunkach, o czym mowa bardziej
szczegółowo w [9]. W przypadku podpór wewnętrznych wy-
niki obliczeń obu metod są zbieżne. Podobnie w odniesieniu
do podpór krawędziowych, kiedy to decydujący jest moment
zginający działający wektorowo równolegle do krawędzi pły-
ty. Znacznie inna sytuacja ma natomiast miejsce w przypadku
podpór narożnych, kiedy to wypadkowy, niezrównoważony
moment zginający przekazywany z płyty na słup, działa z re-
guły pod kątem około 45°. W rozważanych przykładach obli-
czeniowych uzyskano w takim przypadku różnicę naprężeń
stycznych pomiędzy metodą uproszczoną i ogólną na pozio-
mie 16,7 oraz 18,5% (metoda uproszczona okazała się niebez-
pieczna), czego przyczyn należy upatrywać przede wszyst-
kim w dużym zróżnicowaniu wartości wskaźników obwodu
kontrolnego Wi. W przypadku procedury ETA jest on liczony
względem osi prostopadłych do krawędzi płyty, natomiast
w metodzie ogólnej – względem osi działania momentu wy-
padkowego MEd.
Uwagę zwraca również stosunkowo duże zróżnicowanie ilości
zbrojenia na przebicie, ustalonego zgodnie z ETA w przypad-
ku podpór skrajnych – krawędziowych i narożnych. Procedu-
ra ta dopuszcza trzy sposoby ustalania współczynnika empi-
rycznego CRd,c, od którego zależne są graniczne naprężenia
ww w.prze gladbu d owla n y.pl
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
styczne vRd,c w zewnętrznym przekroju kontrolnym. Jak po-
kazano w zamieszczonym przykładzie obliczeniowym, w za-
leżności od przyjętego podejścia obliczeniowego, uzyskano
wartość naprężeń vRd,c w zakresie 0,626–0,804 MPa. Przełoży-
ło się to na istotną różnicę w długości zewnętrznego obwodu
kontrolnego uout, który determinuje liczbę i rozmieszczenie ob-
wodów zbrojenia na przebicie. Z tego względu w przypadku
stosowania podejścia (1) – CRd,c według [1], otrzymano w są-
siedztwie podpory krawędziowej jedynie dwa obwody zbro-
jenia, podczas gdy w przypadku stosowania podejścia (3)
– CRd,c według [6], konieczne były aż cztery obwody trzpieni.
Przy obliczaniu zbrojenia na przebicie w sąsiedztwie podpór
krawędziowych i narożnych należy również pamiętać o reduk-
cji współczynnika zwiększającego β, który stosuje się w pro-
cedurze ETA przy określaniu naprężeń stycznych w zewnętrz-
nym przekroju kontrolnym. Takiej możliwości nie przewidują
natomiast postanowienia Eurokodu 2.
Ze względów oczywistych artykuł nie ujmuje wszystkich moż-
liwych przypadków stref podporowych płaskich stropów żel-
betowych. Znacznie poszerzoną informację z tego zakresu
można uzyskać w pracy autorów niniejszego artykułu wymie-
nionej w bibliografii jako pozycja [7].
BIBLIOGRAFIA
[1] PN-EN 1992-1-1:2008 Eurokod 2 – Projektowanie konstrukcji z betonu.
Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków, Warszawa, PKN, 2008,
str. 210
[2] Europäische Technische Zulassung ETA-12/0454. HALFEN HDB – Dübel-
leiste. Doppelkopfanker als Durchstanzbewehrung, Berlin, Deutsches
Institut für Bautechnik, 2017
[3] Europäische Technische Zulassung ETA-13/00076. Durchstanzbeweh-
rung Schöck Bole®. Doppelkopfanker als Durchstanzbewehrung für
punktförmig belastete Platten und Fundamente, 2018
[4] Europäische Technische Zulassung ETA-13/0136. JORDAHL Durchstan-
zbewehrung JDA. Doppelkopfanker als Durchstanzbewehrung für
punktförmig belastete Platten und Fundament, Berlin, Deutsches Insti-
tut für Bautechnik, 2018
[5] Europäische Technische Zulassung ETA-13/0151. PEIKKO PSB Durch-
stanzbewehrung. Doppelkopfanker als Durchstanzbewehrung, Berlin,
Deutsches Institut für Bautechnik, 2018
[6] DIN EN 1992-1-1/NA:2013-04 Nationaler Anhang – National festgeleg-
te Parameter – Eurocode 2: Bemessung und Konstruktion von Stahlbe-
ton und Spannbetontragwerken – Teil 1-1: Allgemeine Bemessungsregeln
und Regeln für den Hochbau, Berlin: Deutsches Institut für Normung, 2013
[7] Urban T., Gołdyn M., Przykłady obliczeń płaskich stropów, Wydawnic-
two Politechniki Łódzkiej, Łódź, 2019
[8] Hegger J., Ricker M., Häusler F., Zur Durchstanzbemessung von Ausmit-
tig Beanspruchten Stützenknoten und Einzelfundamenten nach Euro-
code 2. In: Beton und Stahlbetonbau Bd. 103, John Wiley & Sons Ltd.
11/2008, str. 723–734
[9] Gołdyn M., Urban T., Komentarz do zasad obliczania płyt na przebicie
w strefie słupów narożnych według Eurokodu 2. In: Journal of Civil Engi-
neering, Environment and Architecture Bd. 64, Rzeszow University of
Technology 3/2017, str. 235–245
[10] ÖNORM EN 1992-1-1: 2018-01 Eurocode 2 – Bemessung und Konstruk-
tion von Stahlbeton und Spannbetontragwerken – Teil 1-1: Allgemeine
Bemessungsregeln und Regeln für den Hochbau – Nationale Festlegun-
gen zu ÖNORM EN 1992-1-1, nationale Erläuterungen und nat., Wien :
Österreichisches Normungsinstitut, 2018
[11] STN EN 1992-1-1/NA 2015 Eurokód 2 Navrhovanie betónových
konštrukcií Časť 1-1 : Všeobecné pravidlá a pravidlá pre budovy Národ-
ná príloha, Bratislava: Slovensky Ustav Technickej Normalizacie, 2015
[12] ACI 318-14 Building Code Requirements for Structural Concrete and
Commentary. Farmington Hills, American Concrete Institute (2014)
– ISBN 0870311719
29