ETAPY ŻYCIOWE CEZAREGO

BARYKI

Głównym bohaterem Przedwiośn ia Stefana Żeromskiego jest Cezary Baryka, w

powieści czasem nazywanym przez narratora Czarusiem. Postać poznajemy już
w Rodowodzie, w którym przedstawione zostały szczegóły pochodzenia
Cezarego oraz wczesne dzieciństwo chłopca. Tak więc wiemy, że był on
jedynym synem Seweryna Baryki, człowieka dobrze sytuowanego oraz Jadwigi
Barykowej z domu Dąbrowskiej.
Biorąc pod uwagę losy bohatera opisane w książce Żerom-skiego możemy wy-
różnić pięc etapów życia Cezarego.
1 dziecinstwo
2. 1 wojna swiatowa
3 przyjazd do polski i walka z bolszewikami
4 nawłoć
5. warszawa

DZIECIŃSTWO
 1. Określ pochodzenie społeczne Cezarego (czym zajmowali się jego
rodzice?)
 2. Opisz jego stosunki z rodzicami
 3. Opisz model wychowania panujący w domu Baryków
 4. Znaczenie takiego rodowodu.
1. Syn urzędnika carskiego i szlachcianki, żyje w dostatku
2. Jest rozpieszczany przez rodziców, ojciec - autorytetem
3. Cezary dostrzega podział ról w rodzinie - ojciec jako głowa rodziny;
otrzymuje staranne wykształcenie
4. Polska jest dla niego krajem obcym, nie czuje z nią więzi, mimo że rodzice
podtrzymują polskie tradycje
JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE
BOHATERA MIAŁA
I WOJNA ŚWIATOWA
I REWOLUCJA?
1. Opisz sytuację rodzinną Cezarego
2. Podaj wiek bohatera
3. Jaki jest jego stosunek do idei rewolucyjnej?
4. Wpływ tego okresu na dalsze życie
1. Ojciec zaciąga się do wojska, Cezary przejmuje rolę głowy rodziny, chociaż
obojętnie patrzy na wysiłki matki, organizującej z wielkim trudem coś do
zjedzenia. Gdy znajdzie się ona na skraju wyczerpania, zaczyna się powolna
przemiana Cezarego; śmierć matki jest dla niego wielkim wstrząsem
2. Ma 14 lat, jest w okresie naturalnego dojrzewania, rozluźniają się jego więzi
z rodziną
3. Przygląda się okrucieństwu wojny, oswojony ze śmiercią; zachwycony ideą
rewolucji, wierzy w jej uzdrawiającą chore społeczeństwo i uszczęśliwiającą
moc.
4. Praca grabarza, obraz pięknej Ormianki - bezsensownej ofiary rewolucji,
sprawia zmianę poglądów. Przekonany jest teraz, że rewolucja nie daje
szczęścia prostym ludziom

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA

MIAŁ PRZYJAZD DO POLSKI I WOJNA Z
BOLSZEWIKAMI?
1. Podaj powód przyjazdu
2. Jak wypadła konfrontacja wizji szklanych domów z rzeczywistością?
3. Podaj motywy wstąpienia do wojska
4. Wskaż najważniejsze przeżycia wojenne
5. Znaczenie tego okresu w życiu bohatera
1. Wyjazd do Polski jest uwarunkowany naleganiami ojca, a po jego śmierci
Cezary nie widzi sensu powrotu do Baku.
2. W kraju czuje się obcy, odczuwa rozczarowanie, gdy nie widzi szklanych
domów, czuje żal do ojca; szokuje go bieda, nędza, Polska nie ma żadnego
uroku (zwłaszcza w czas przedwiośnia).
3. Cezary wstępuje do wojska z ciekawości, chce zobaczyć, jak to jest być
Polakiem, ,,poznać ich patriotyczny entuzjazm"; poszukiwał siebie na wojnie
jako Polaka; idzie za kolegami z fakultetów, obawia się ogłoszenia go zdrajcą.
4. po wojnie dojrzał do polskości, odnalazł w sobie miłość ojczyzny.

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA

MIAŁ PRZYJAZD DO NAWŁOCI?
1. Opisz tryb życia w nawłociańskim dworze
2. Pierwsze namiętności miłosne
3. Wpływ tego okresu na życie Cezarego
1. Życie arystokracji to próżnowanie, sielanka, biesiadowanie, wycieczki,
drzemki, bale charytatywne, praca poniża.
2. Cezary przeżywa swoje pierwsze miłosne wzruszenia, jest nieświadomy
konsekwencji flirtów, bawi się kobietami, nie szanuje ich uczuć; czuje się
zdradzony, gdy zostaje odrzucony przez Laurę.
3. Cezary powraca do arystokratycznego życia z czasów Baku - podoba mu się
to, tęsknił za nim.

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA

MIAŁ PRZYJAZD DO WARSZAWY?
1. Poznanie poglądów Szymona Gajowca. Jak się do nich ustosunkował?
2. . Przedstaw racje komunistów. Jak się do nich ustosunkował?
3. Sens obecności Cezarego w robotniczym pochodzie na Belweder?

1. Program Gajowca to kontynuacja XIX-wiecznej koncepcji pozytywistów,

społeczników, socjalistów; najcenniejszą wartością jest niepodległość, należy
wzmocnić armię, zapewnić porządek i spokój społeczny (policja),
upowszechnić oświatę, przeprowadzić reformę oświaty i walutową. Cezary nie
może przyjąć bezkrytycznie tej koncepcji, choć rozumie jej słuszność. Polska
wymaga zmian natychmiastowych i radykalnych.
2. Program komunistów zakłada: walkę klas jako podstawowe prawo historii;
proletariat jako wiodąca klasa społeczna, która powinna przejąć władzę,
rewolucję komunistyczną jako społeczną, historyczną i moralną konieczność.
Argumenty ,,przeciw" Cezarego: nie wszystkie narody zdołały sobie zapuścić
burżuazję (a więc nie dotyczy ich prawo walki klas), w wojnie z bolszewikami
polscy robotnicy masowo wstępowali do wojska (a więc niepodległość państwa
jest dla nich ważniejsza niż interes międzynarodowego proletariatu), klasa
przeżarta nędzą i chorobami, doświadczająca braku kultury nie może
przewodzić państwu, rewolucja jest przede wszystkim powszechną rzezią i
zniszczeniem, a nie budowaniem sprawiedliwego świata (obraz rewolucji w
Baku).
3. Jego obecność w pochodzie na belweder nie ma dla nas sensu, nie wiemy,
czy jest ona konsekwencją przemyślanego wyboru politycznego czy przejawem
buntu wobec świata, wywołanego rozgoryczeniem z powodu rozstania z Laurą i
poczuciem bezsilności w obliczu zła...

Cezary Baryka jest człowiekiem poszukującym swojej wielkiej idei;

outsiderem; głównym rysem jego charakteru jest przekora; młody gniewny;
wieczny oponent.

POLSKA WIDZIANA OCZAMI

CEZAREGO BARYKI
Obraz Polski, jaki zastał Cezary Baryka po powrocie do kraju rodziców, był
daleki od jego wyobrażeń i ojcowskich wizji „szklanych domów”.
W Polsce przeważał widok nędzy i ubóstwa, biedoty miejskiej i wiejskiej, ludzi
pozbawionych człowieczeństwa, zezwierzęconych.
Z kolei bogate ziemiaństwo prowadziło bezproduktywny żywot w atmosferze
dostatku i sielanki, marnotrawstwa i obojętności na los pozostałych klas
społecznych.
Egzystencja tych istot przypominała raczej wegetację, ograniczała się jedynie
do myśli o tym, co zjeść, w co się ubrać i jak przetrwać kolejny rok.

ZNACZENIE TYTUŁU!
OBRAZ REWOLUCJI
W ,,PRZEDWIOŚNIU".
rewolucja - gwałtowny przewrót polityczny i społeczny polegający na obaleniu starego ustroju i
ustanowieniu nowego.

Szklane domy- motyw

Motyw szklanych domów pojawia się w opowieści Seweryna Baryki. Po
odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku wraca on do Baku, by
odnaleźć rodzinę. Dowiaduje się, że jego żona zmarła. Namawia syna –
Cezarego – by wyruszył z nim do odrodzonej ojczyzny. By zachęcić chłopaka
do wyjazdu, opowiada mu o szklanych domach, które są budowane w Polsce.
1. Obraz rewolucji jest ponury. Żeromski pokazał realne konsekwencje
przewrotów rewolucyjnych na dwóch planach: ogólnym, dotyczącym
mieszkańców Baku, i szczegółowym, obejmującym dzieje rodziny Baryków.
Rewolucja zapowiadała się jako przywrócenie sprawiedliwości społecznej i
likwidacja nierówności klasowych, ale ostatecznie przyniosła jedynie chaos i
destrukcję, gwałt i śmierć, wyzwoliła w ludziach najniższe instynkty.
2. Przedstawicielem idei rewolucji będzie później Lulek, kompromitowany
przez autora na wiele sposobów.
3. Po powrocie z Nawłoci do Warszawy Baryka tkwi w impasie politycznym
pomiędzy rewolucyjną opcją Lulka a pozytywnym programem Szymona
Gajowca. Zakończenie powieści pozostaje sprawą otwartą. Cezary Baryka idzie
na czele manifestacji komunistycznej, ale ten jego gest wygląda raczej na wyraz
ogólnej niezgody niż na jednoznaczną deklarację polityczną.
Cezary początkowo był zafascynowany rewolucją:
- chodził na wiece i egzekucje,
 - przestał chodzić do szkoły,
  - uderzył w twarz dyrektora gimnazjum,
 -oddał rewolucjonistom kosztowności, przez co kieruje uwagę
komunistów na swój dom, przez co szybko orientują się oni, kiedy
Jadwiga ukrywa księżną. W efekcie jego matka zostaje skazana na
ciężkie roboty, gdzie szybko umiera.
 Dlaczego tak mocno zaangażował się w rewolucję?
 - jego ojciec wyjechał, nie miał nad sobą kontroli
 - Cezary przeżywał okres młodzieńczego buntu

Czas powstania utworu Powieść Przedwiośnie Stefan Żeromski napisał w

1924 roku, czyli sześć lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w sytuacji
panującego w kraju kryzysu. Była pierwszym utworem, który w tak odważny
sposób podejmował problem rewolucji społecznej, w wyniku czego spotkała się
z głośnym odzewem ze strony czytelników.
Jak można rozumieć „przedwiośnie”? Tytuł powieści nie jest jednoznaczny.
Rozumieć „przedwiośnie” można na kilka sposobów. Najprostszy z nich,
dosłowny, odnosi się do czasu dziania się akcji powieści (główny bohater na
przedwiośnie przyjeżdża do Polski). Można go jednak rozumieć także w
kontekście politycznym. Jeśli uznać, że wiosna będzie okresem, w którym
zacznie się budowanie nowej Polski (tak jak w przyrodzie na wiosnę ożywiają
się uśpione zimą organizmy), to czas, w którym toczy się akcja powieści, jest
właśnie przedwiośniem. Podczas dyskusji na temat przyszłości państwa
polskiego tak mówi do Baryki Szymon Gajowiec: To dopiero przedwiośnie
nasze. […] Wierzymy, że doczekamy się jasnej wiosenki naszej…

6.„Przedwiośnie” jako powieść…

- o problemach politycznych:
* o rozczarowaniu kształtem Polski po odzyskaniu niepodległości,
* o konieczności zmian w kraju,
* o zagrożeniu rewolucją,
- o kwestiach społecznych:
* o podziałach wewnątrz społeczeństwa polskiego i niesprawiedliwości,
* o nieprzydatności społecznej ziemiaństwa,
- o miłości:
* o związku z komplikacjami, o zawiedzionym uczuciu,
* o zazdrości prowadzącej do zabicia rywalki,
- o dojrzewaniu człowieka, o wybieraniu postawy życiowej.