Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 96

PROTOKOL VE NEZAKET

KURALLARI

Dr. M. Naci ÇUHACI


Yönetim Danışmanı - Eğitimci
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
YAŞAM ALANIMIZ

Özel Protokol
Alan Kuralları

Sosyal
Alan Kamusal
Alan
Nezaket
Kuralları

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 2


• GÖRGÜ / NEZAKET KURALLARI
karşılıklı saygı ve anlayışa
dayanan kurallardır. Bu nedenle
öğrenilmesi gereken kurallardır.

• Nerede nasıl davranılacağını


bilmek kişiyi mahcup duruma
düşmekten kurtarır .

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 3


• Yönetim, bir resmi ilişkiler sistemi
olarak daima PROTOKOL kuralları
içinde gerçekleşir.

• YÖNETİMDE PROTOKOL, RESMİ


GÖRGÜ KURALLARI anlamını
taşımaktadır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 4


BİR İNSANIN
• Niteliği, Kıyafetiyle;
• Nezaketi, Davranışıyla;

• Bilgisi, Konuşmasıyla;

• Becerisi, İşiyle;

• Görgüsü, Yemesi-içmesiyle
ortaya çıkar.
Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 5
PROTOKOL;

Devlet geleneklerinde, uluslararası


ilişkilerde, sosyal davranış
kurallarında, kamu ilişkilerinde,
törenlerde, resmi ilişkilerde,
NEZAKETİ temel alan bir sanatın
bir tekniğin uygulanmasına denir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 6


Kamusal yaşamda protokol ve
sosyal davranış kurallarını bilmek
insana güven verir; üstünlük ve
saygınlık sağlar.

Bu kurallara uyan kişiler iş


yaşamında daima fark edilir, tercih
edilir ve yükseltilirler .

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 7


Bir kişinin
protokole önem vermemesi
ya da uymaması

Taşıdığı unvanın, çalıştığı kurumun


veya temsil ettiği makamın
itibarını düşürür.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. ARGestar Danışmanlık
8
PROTOKOLÜN amacı,
Düzeni bozmak
değil, varsa
düzensizliğe son
vererek toplumsal
ilişkilerin
gelişmesini
sağlayan nezaket
ve karşılıklı saygı
ortamını
yaratmaktır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 9


PROTOKOLDE, 3 KİŞİ ÖNEMLİDİR

 Konuklar

 Yöneticiler

 Hanımlar
Protokol kuralları
bu üç kişiyle olan
ilişkilerde tam olarak uygulanır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 10


BİRİNCİ BÖLÜM

PROTOKOL İLKELERİ
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
PROTOKOL İLKELERİ

1. Saygı ve nezaket esastır

2. Onuru ve saygınlığı (itibarı)


korumak esastır

3. Temsil esastır

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 12


PROTOKOLDE;
☺ Herkes taşıdığı unvanı ve çalıştığı
kurumu temsil eder.

☺ Kimse kendini temsil etmez.

☺ Temsil, aynı zamanda kişinin


itibari / imajıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 13


TEMSİL;
☺ Kişinin dış görünüşü
☺ Güzel ve uygun giyimi,
☺ Uygun tutum ve davranışı,
☺ Uygun ve güzel konuşması,
☺ Protokol- saygı, görgü ve nezaket
kurallarına uyması ile ortaya çıkar.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 14


PROTOKOL İLKELERİ

4. Düzey Eşitliği ve Denklik Esastır

5. Karşılıklılık Esastır

6. Önde Gelme ve Önce Gelmede


Unvan, Rütbe ve Kıdem Esastır

7. Protokolsüz Sıralama Alfabetiktir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 15


PROTOKOL İLKELERİ

8. Ulusal bayrak, konuk, üst ve hanım


sağdadır.

9. Karşılamada üstler başta; uğurlamada


sondadır.

10. Yürüyüş ve oturma düzeninde 1


numara olan üst orta merkezdedir:
5–3–1–2–4

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 16


PROTOKOL İLKELERİ
11. Toplantı ve törenlerde konuşma
sırası asttan üst’edir.
(en üst en son konuşur).

12. Protokolde konuğu, üst’ü ve


hanımı korumak, kollamak ve
saymak esastır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 17


PROTOKOL İLKELERİ

13. Göreve başlama amiri ziyaretle


başlar ve amir göreve başlatır.

14. Göreve başlayan kişiyi üst’e ve


astlara amir takdim eder.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 18


İKİNCİ BÖLÜM

PROTOKOL KURALLARI
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
PROTOKOL KURALLARI

Makam
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
MAKAMDA DAVRANIŞ KURALLARI

Makam sahibi olarak yönetici,


kendi makam odasına gelen üstlerine,
akranlarına ve kabul ettiği konuklarına
saygılı olmak, protokol ve nezaket
kurallarına uygun davranmak zorundadır.

Zira, kabul edilen konuk daima önde gelir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 21


Bir amirin makamına kendi üstleri veya
yaş, kıdem, protokol vb. yönden kendinden
önde olan akranları (eşitleri) veya önemli
zevat ya da önem verdiği kişiler geldiği
zaman, kendisi makam koltuğunda
oturmamalı, misafir koltuğunda oturmalıdır.

Aksi taktirde bu kişileri kendi astı durumuna


koymuş ve saygısızlık etmiş olur.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 22


Konuklara ikramda bulunurken önce
konuğa (birden fazla konuk varsa en
üstten ya da hanım konuktan
başlayarak, servis yapmalı, en son ev
sahibine (makam sahibine)
sunmalıdır.
Servis soldan yapılmalı, sağdan
alınmalıdır. Konuk üst ise, kendisine
ikramda bulunmak için "Ne
emredersiniz?" diye sorulmalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 23


• Makamda, üstlerle görüşme veya
toplantı yaparken içeriye ast veya konuk
kabul edilmemeli; acil ve zorunlu
olmadıkça telefonla konuşulmamalı ve
evrak imzalamamalıdır.

• Zorunluluk halinde de üstten "izin"


almak ve "özür dilemek" gerekir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 24


Üstün makamına girince, "Saygılar
Beyefendi" diye selâm verilmeli, ceketin
önü düğmelenmiş olmalı, "Buyurun",
"oturun" demeden oturmamalı, eğer
oturmak gerekiyorsa "izin" istenmelidir.
Otururken de bacak bacak üstüne
atılmamalıdır.
Ancak, çay/kahve ikram edilirse, kabul
edilmeli ve teşekkür edilmelidir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 25


• Amirimizin konuşmasını
dinlerken onun gözlerine
bakmalıyız.

• Amirimiz bizi karşılarken ya da


uğurlarken el sıkmak için elini
uzatmıyorsa biz önceden elimizi
uzatmamalıyız.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 26


Resmî ortamda
(makamda/toplantıda vb.) amir
gelince, hanım memurlar dahil,
ayağa kalkılır.
Ancak, özel ortamlarda (lokal,
kahvehane, öğretmen evi vb.) amir
gelince memurlar ayağa
kalkmazlar; başla hafif selâmlarlar.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 27


Amirin makamında
oturulacak koltuk, amirin
gösterdiği koltuktur.
Göstermemişse, sırt
duvara gelecek şekilde,
makam masası önündeki
koltuğa oturmak
uygundur.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 28


Ancak, birden çok
kişiyle makama
girildiğinde kıdeme göre
oturulmalıdır.
Üst olan, makam masası
önündeki sırtı duvara
gelen koltuğa oturur.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 29


• Amirin odasındayken bizden üst
birisi gelirse oturduğumuz koltuktan
kalkarak bir koltuk geriye gitmemiz
gerekir.

• Eğer üst makama birden çok kişi ile


gitmişsek düzey ve kıdeme göre
sıralanmalı ve en üst olan yöneticiye
en yakın oturmalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 30


Girişte ve çıkışta,
amir el uzatmadıkça,
toka etmek için el
uzatılmamalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 31


Amir,
görüşme sonunda
“Teşekkür ederim”
deyince, gitmek
gerektiği
anlaşılmalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 32


Amir, telefonla konuşurken
kendisini dinlememeli, başka yere
bakmalı veya başka şeyle meşgul
olmalıdır.

Evrak imzalarken de yazıyı gizlice


okumaya çalışmamalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 33


Amirlerle görüşmek için, önce
yönetici asistanı/sekreteri ile
görüşülmeli, uygun zamanı
öğrenilmeli, randevu alınmalı
ve makama haberli gidilmelidir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 34


Özellikle, yönetici sabah işe gelince
(içeri girer girmez) ve dışarı çıkarken,
ayrıca, makamda önemli
konukları/üstleri veya
toplantısı/görüşmesi varken içeri
girilmemeli, yönetici zamansız
rahatsız edilmemelidir.
(Zorunlu ve acil durumlar hariç).

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 35


PROTOKOL VE NEZAKET
KURALLARI

Konuşma Ve Dinleme Protokolü


© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
KONUŞMA VE DİNLEME PROTOKOLÜ

Amir konuşur ast dinlerken, tasdik


mahiyetinde "hı, hı" şeklinde sesler
çıkarılmamalı, onu dinlediğinizi
belirtmek için ara sıra "evet" "evet
efendim" denmelidir.

Sen
Siz
Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 37
KONUŞMA VE DİNLEME PROTOKOLÜ

Karşılıklı hitaplarda muhatabınızın


fikirlerini iştirak edilmediği zaman
"hayır", "öyle değil", "yanlış
söylüyorsunuz" yerine "ben aynı
kanaatte değilim", "ben daha değişik
biliyorum", "ben daha değişik
düşünüyorum", "ben katılamıyorum"
şeklinde nazik ifadeler kullanmak gerekir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 38


Amirlerin ricası birer emirdir.
Bazen üstler, emirlerini direkt olarak
değil de, sözlerinin genel akışı içinde
verebilirler, "emrediyorum" demezler.

"Şöyle yaparız, böyle yapmak daha iyi,


arkadaşlar bir incelesin,
zannediyorum bu usul daha iyi
gözüküyor" vb. kısmen üstü kapalı
ifadeler kullanabilirler.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 39


Büyük konuşurken hiçbir şekilde sözü
kesilmez.
Ast konuşurken üst söze girerse ast
hemen konuşmasını kesip, dinleme
pozisyonuna geçmelidir.
Astlar müsaade almadan
konuşmamalıdır.

BEYAZ TILSIM: Dinlemek

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 40


• Kişiler birbirini dinlemeli,karşı
tarafın sözü bitmeden
konuşmaya başlamamalıdır.

• Dinlemesini bilmek ve konuşma


sırasını beklemek erdemlerin en
büyüğüdür.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 41


Bir yerde büyük varsa, önce ondan izin
alınır. "Müsaade ederseniz Ahmet'le
görüşebilir miyim?" gibi.

Üstle herhangi bir konu üzerinde


konuşmak istenildiğinde "bir arzım var"
veya "bir şey arz edebilir miyim?" şeklinde
söze başlanmalıdır.

Üst ve amirlerle argo kelimelerle


Konuşulmaz.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 42


Bir toplantıda, arabada, odada yüksek
rütbeli büyük hapşırdığında astlar
"çok yaşa" dememelidir!

Amirler tarafından herhangi bir görev


sonunda kendisine teşekkür edilen
şahıslar, amirlere "rica ederim" veya
"bir şey değil" gibi ifadeler yerine
"estağfurullah, görevimdi" gibi ifadeler
kullanmalıdırlar.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 43


PROTOKOL KURALLARI

Telefon
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
• Telefonla Konuşurken ”hı, -ha, -
şey, -ya” gibi anlamı olmayan,
yoruma dayanan kelimeler
kullanılmamalıdır.

• Konuşurken sürekli “anladınız


mı?” gibi sorular sormamalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 45


• Telefonu açınca “günaydın”,
“iyi günler” gibi bir ifadeden
sonra kurumun veya servisin ismi
söylenir; sonra da konuşan kişi
kendisini tanıtır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 46


• Telefonda karşı tarafa "kimsiniz",
"neresi orası?" gibi sorular sorulmaz!

• Telefon eden önce kiminle konuşmak


istediğini söylemelidir. Bu bakımdan,
usullere uygun bir telefon konuşması,
“…. beyle mi konuşuyorum", “………
hanımefendi ile konuşabilir miyim?"
şeklinde sorularla başlamalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 47


• Bunu takiben, telefon eden kendi ismini
söyler, kendini tanıtır, aradığını bulamaz
ise, varsa söyleyeceklerini telefona
çıkana, bunları iletmesini rica eder.
Yanlış numara çevrildiği anlaşıldığında,
telefon eden karşı tarafın numarasını
sormamalıdır, yanlışlık olup olmadığını
aramak istediği numarayı söyleyerek
anlamaya çalışmalıdır. Özür dilemek ve
teşekkür etmek telefon konuşmasını
vazgeçilmez nezaket gerekleridir.
Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 48
• Telefonu açınca kendimizi
tanıtmamız gerekir.

• Karşı taraf kendilerini tanıtmamışsa


“KİMİNLE GÖRÜŞÜYORUM
EFENDİM?” gibi nazik ifadeler
kullanmak suretiyle kendilerini
tanıtmalarını sağlamalıyız.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 49


• Telefonu kim etmiş ise önce onun
kapatması gerektiğini unutmamalıyız!

• Üstümüzle konuşurken ondan önce


telefonu kapatmamalıyız!

• Üstlerimizi sekreterimiz aracılığı ile


aramamalıyız!

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 50


Telefon protokolü "üst asla bekletilemez" kuralına göre işler.

Telefon irtibatını daima yönetici asistanı/sekreter


sağlamalıdır. Yönetici Asistanı/Sekreter, astları
üste takdim eder; eşit düzeyde olanları karşılıklı iki
yönetici asistanı/sekreter aynı anda birlikte
irtibatlandırır.

Üst ise, yönetici asistanı/sekreter kendi amirini,


üstün yönetici asistanı/sekreteriyle irtibatlandırır.
Üstün yönetici asistanı/sekreteri astı takdim eder.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 51


• Yöneticimiz telefonla konuşurken
odasına girmemeliyiz.
• Biz telefonla konuşurken yöneticimiz
odamıza girerse, telefon görüşmesi
yaptığımız kişiye “BİR DAKİKA”
diyerek ayağa kalkmalıyız;
yöneticimizin ne istediğini öğrendikten
sonra onun izniyle konuşmaya devam
etmeliyiz.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 52


PROTOKOL VE NEZAKET
KURALLARI

Tanıştırma
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Tanıştırma I

Tanıştırma ayakta ve ilk karşılamada olur.


• Erkek  bayana
• Genç  yaşlıya,
• Gelen  mevcut olana,
• Aşağı rütbe ve makamda olan  üst rütbe
ve makamda olanlara,
• Tek şahıs  gruba
tanıştırılır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 54


Tanıştırma II

Tanıştırmada büyükten (üsten), izin


almak gerekir ve tanıştırma üstün
önbilgisi dahilinde olur.

Tanıştırılacak kimselerin isimleri açık,


doğru ve anlaşılır şekilde söylenmelidir.

Tanıştırmalarda şahısların meslek ve


makamları ismin önünde söylenir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 55


PROTOKOL VE NEZAKET
KURALLARI

Selamlaşma
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Selamlaşma I

Erkekler ve kadınlar, başlarını hafifçe


öne eğerek selam verirler.

Şapkalı erkekler selamlaşmayı


şapkalarını çıkararak yaparlar.

Tanışılan bir kişiyle nerede karşılaşılırsa


karşılaşılsın, o kişiye mutlaka selam
vermek gerekir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 57


Selamlaşma II

• Genç  yaşlıya
• Aynı yaştakiler aynı anda selamlaşır
• Erkek  bayana önce selam verir.
• Kıdemsiz  kıdemliye
• Gelen  orda bulunanlara
• Giden  toplantıda kalanlara önce
selam verir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 58


PROTOKOL VE
NEZAKET
KURALLARI
Tokalaşma
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Tokalaşma
El uzatma hakkı daima; yaş, kıdem, rütbe ve unvan olarak önde
gelenin hakkıdır.

El sıkmada; Önce bayan el uzatmalıdır.

Üst rütbe ve makamda olan önce el uzatmalıdır.


Yaşlı olan önce el uzatmalıdır.
Ev sahibi önce el uzatmalıdır.

Sadece hanımlarla tokalaşmada, eşit düzeyde ilişkilerde ve yabancı


bir hanımla tanışma sırasında önce el uzatma hakkı hanımlara aittir.

Birden çok kişinin olduğu yerde el sıkmaya daima en üstten


başlanır.

El sıkarken hanımlar ayağa kalkmazlar.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 60


PROTOKOL VE
NEZAKET
KURALLARI
Sözlü ve Yazılı İletişim
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Ast olarak, yöneticilere daima saygılı
hitap etmek ve saygılı davranmak
gerekir.
Yöneticiye ya doğrudan "beyefendi"
diye veya unvanıyla "sayın
başkanım", "sayın genel müdürüm"
diye hitap edilmelidir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 62


Hitap

RESMİ HİTAP: Sayın Müdür, Sayın Müdürüm,


Müdür Bey
SOSYAL HİTAP: Ahmet Bey, Ayşe Hanım;
Beyefendi/Hanımefendi
ÖZEL HİTAP: Ahmet, Ayşe, Abi, Abla
RESMİ SELÂM: Saygılar Sayın Müdürüm,
Saygılar Hanımefendi
SOSYAL SELÂM: İyi günler, Günaydın

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 63


Yazışmalar

• Yazışmalar kişinin kişiliğinin


göstergesidir.Bu nedenle yazılan
yazının biçim ve içeriğine gereken
özen gösterilmelidir.

• Yazışmalarda yaratılan etki (olumlu-


olumsuz) konuşmaya oranla daha
kalıcıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 64


• Alt makamlara yazılan yazılar
"rica ederim",
• Üst veya aynı düzey makamlara
yazılan yazılar "arz ederim",
• Üst ve ast makamlara aynı anda
dağıtımlı olarak yazılan yazılar,
"arz ve rica ederim".

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 65


Astlar üstlere, küçükler büyüklere yılbaşı,
dini bayramlar vb. nedenlerle yazacakları
tebrik kartlarını, kendi el yazıları ile
yazmaları gerekir. Bu mümkün olmazsa,
başlık mutlaka elle yazılmalı ve
imzalanmalıdır. Başında hiçbir hitap şekli
olmayan, imzalanmamış, sadece matbu
bir tebrik kartının gönderilmesi, büyüklere
karşı son derece saygısız bir davranış
olup, küçüklere karşı ise asla örnek bir
davranış biçimi olarak kabul edilemez.
Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 66
• Kartvizit, mektup, zarf üzerindeki hitap
şekillerinin önemi büyüktür;

• Resmi mektuplarda “SAYIN” ile


başlanır “SAYGILARIMLA” diyerek
bitirilir.

• Yazışmalarda kullanılan dilin açık,


anlaşılır ve okunaklı olması önemlidir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 67


PROTOKOL VE
NEZAKET
KURALLARI
Toplantı
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Toplantılarda Oturma Düzenleri

BAŞKAN

1 2
3 4
Tek başkanlı ve
tek taraflı toplantı 5 6

düzeni 7 8
9 10

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 69


Eşbaşkanlı ve Çift Taraflı
Toplantı Düzeni

4
5

2
3

EŞBAŞKAN 1 1 EŞBAŞKAN

2 3

4 5

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 70


Tek Başkanlı Çok Taraflı
U Düzeni Toplantı
BAŞKAN

1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11 12

13 15 17 16 14

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 71


Eşdüzey Başkansız Yada Protokolsüz
Yuvarlak/Kare Masa Toplantı Düzeni
(Komisyon Toplantısı)

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 72


PROTOKOL KURALLARI

Taşıt
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
TAŞIT PROTOKOLÜ- Makam
Ş: Şoför KSMT: Koruma, Sekreter (Özel Kalem), Mihmandar, Tercüman

Ş KSMT Ş KSMT

1 1
2 MAKAM 2 BOŞ

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 74


TAŞIT PROTOKOLÜ- resmi taşıt

Ş 4 Ş 3

2 1
2 3 1

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 75


PROTOKOL VE
NEZAKET
KURALLARI

Karşılama ve Uğurlama
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Karşılama ve Uğurlama I
Üst düzey yöneticiler, devlet adamları,
ünlü bilim adamları, ünlü sanatçılar ve
yazarlar ve eşleri otomobilden indikleri
yerden karşılanır ve kabul yerine kadar
refakat edilir.

Resmi makamlarda üst konuklar ve şeref


konukları dış kapıda, akran (eş düzey)
konuklar iç kapıda (makam kapısında)
karşılanmalı ve uğurlanmalıdır.
Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 77
Karşılama ve Uğurlama II

Üstler, ast konuklarını ise makam


koltuğunda ayağa kalkarak, “Hoş geldiniz”
deyip ellerini sıkarak ve oturacakları yerleri
göstererek ve “Buyurun” diyerek karşılarlar.

Uğurlarken de aynı şekilde, ayağa kalkıp


“Teşekkür ederim, iyi günler” diyerek,
ellerini sıkarak uğurlarlar.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 78


PROTOKOL VE
NEZAKET
KURALLARI
Giyim
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Giyim I

Hanımlarda döpiyes ve
tayyördür.

Gece Resmi Kıyafeti İse Uzun


Etek Tuvalettir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 80


Giyim II
Bayanlar da rahatsız edecek ve dikkat
çekecek şekilde fazla aksesuar takmamalı,
ağır şekilde parfüm kullanmamalı, aşırı
makyaj yapmamalı, daima bakımlı ve sade
olmalıdır.

Bayanların özellikle kemeri, el çantası ve


ayakkabısı daima uyumlu ve aynı renkte
olmalıdır. Bayanların kıyafeti ile aksesuarı
birbirini tamamlamalıdır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 81


Giyim III

Sivil olarak resmi


kıyafet erkeklerde
lacivert takım elbise.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 82


Giyim IV
Resmi iş ve ilişkilerde, resmi ziyaretlerde ve
görüşmelerde, toplantılarda, bayramlarda,
törenlerde, üstlerle önemli kişilerle, hanımlarla
ve yabancılarla olan ilişkilerde, kokteyllerde,
resmi kabullerde ve resmi akşam yemeklerinde;

siyah/lacivert takım elbise, manşetli düz beyaz


gömlek, uygun kravat, siyah çorap ve bağcıklı
siyah ayakkabı giymek uygun olur.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 83


PROTOKOL VE NEZAKET
KURALLARI

Resmi Davetler
© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Resmi Davetler I

Resmi Kabul (Resepsiyon):


Resmi vesilelerle, milli gün ve
bayramlarda, kutlamalarda düzenlenen
toplantılardır.

Günün herhangi bir saatinde olabilir.


Koyu renk elbise giyilmelidir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 85


Resmi Davetler II
Kokteyl: Kalabalık olan konukları sosyal,
kültürel, resmi ve özel vesilelerle bir araya
getirmek ve ayaküstü kısa görüşmelerini
sağlamak ve bu esnada alkollü ve alkolsüz
içkiler ve hafif çerezler (ordövr) ikram
etmek için, saat 18.00 – 20.30 arasında ve
akşam yemeğinden önce, evde, işyerinde
veya dışarıda düzenlenir.

Konukları oturtma zorunluluğu yoktur.


Genellikle koyu renk elbise giyilir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 86


Resmi Davetler III

Yemek Davetleri: Öğle ve akşam için


yapılabilir. Oturarak veya açık büfe
şeklinde düzenlenir.

Oturarak yemekte servis masalara


yapılır; açık büfe yemeklerinde, yemek
servis masalarından alınır ve
hazırlanmış olarak masalara oturulur.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 87


Resmi Davetler - Yemek Davetleri I

Resmi davetlerde davet eden “ev sahibi”dir.


Resepsiyon (resmikabul), kokteyl ve resmi
yemek davetlerinde, ev sahibi tarafından
karşılama salon girişinde yapılır. Resmi
karşılamada ev sahibi (makam sahibi) ve eşi ile
birinci yardımcısı ve eşi bulunur. Resepsiyon ve
kokteyl niteliğindeki davetlere, konukların davetin
başlangıcından on dakika sonra varmış olmaları
ve davetin bitiş saatinden 20 dakika önce
ayrılmaları beklenir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 88


Resmi Davetler - Yemek Davetleri II

Yemeklerde onur konuğu veya üstler


ayrılmadan önce ayrılmak doğru
değildir.

Yemek sırasında, çatal-bıçak tabak


kenarına dıştan ters V şeklinde konur.
Yemeğin bittiğini belirtmek için, tabakta
yemek olsa bile, çatal-bıçak tabakta yan
yana konur, kesinlikle çapraz konulmaz.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 89


PROTOKOL VE NEZAKET
KURALLARI

Çiçek, Hediye ve Teşekkür Şekilleri


© 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır.
Çiçek, Hediye ve Teşekkür Şekilleri

• Resmi törenlerde, milli günlerde, kokteyllerde


ve büyük resmi davetlerde konukların
ayrılırken davet sahibine sözlü olarak teşekkür
etmeleri yeterlidir.
• Özel yemek davetlerinde, yazılı bir teşekkür
gönderilmesi en uygunudur. Ya da ertesi gün
en azından davetli hanımların ev sahibesine
telefonla teşekkür etmeleri gerekir.
• Gönderilecek çiçek, sepet veya çelenk
şeklinde olmalıdır.
(Buket göndermek uygun değildir).

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 91


Çiçek I

• Salonlarda yapılan, nişan, evlenme ve


düğün törenlerine
• Resmi davetlere,
• Kokteyl partilere,
• Banka ve ticari kuruluşların açılışlarına
• Cenazeye
• Resmi bayramlarda,
• Tayin ve terfilerde gönderilir.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 92


Çiçek II

Sepet şeklinde gönderilen çiçeğe,


mutlaka gönderenin kartı
iliştirilmeli ve gönderenin ismini
taşıyan bir kurdele takılmalıdır.

Cenazeye gönderilen çelenk’e


siyah kurdele takılır.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 93


Çiçek III
Şu durumlarda çiçek bizzat beraber
götürülmeli, başkasıyla gönderilmemelidir.
• Yaş günü kutlamalarına,
• Doğuma,
• Hasta ziyaretlerine,
• Yolcu karşılama ve uğurlamalarda,
• Dini bayram ziyaretlerinde,
• Samimi akşam yemeklerinde götürülür.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 94


KAYNAKÇA

• Altınöz, Mehmet, H. Tutar, K. Bayraktar, 2002,


Protokol Bilgisi, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Aytürk, Nihat, 2004, Protokol Yönetimi: Kamusal
Yaşamda Protokol Kuralları, TODAİE, Ankara.
• Esirci, Şükrü, 1989, Çağımızda Görgü ve
Nezaket Kuralları, Şedele Matbaacılık, İstanbul.
• Fenmen, Şefik, 1990, Protokol ve Sosyal
Davranış Kuralları, Eren Yayıncılık, İstanbul.
• Ünlütürk, Alptekin, 2002, Sosyal Davranış
Kuralları ve Protokol, Dost Kitabevi, Ankara.

Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 95


TEŞEKKÜRLER

Dr. M. Naci ÇUHACI


www.nacicuhaci.com
Dr. M. Naci ÇUHACI © 2010 ARGEstar Danışmanlık. Tüm hakları saklıdır. 96

You might also like