Internet

Historia internetu
• Internet (Inter Net) jest
zbiorowiskiem połączonych sieci
lub inaczej siecią spajającą
mniejsze sieci, w której podstawą
komunikacji jest tzw. Protokół
(protokoły) TCP/IP.
 www

ftp e-mail

Zakupy chat

radio, tv e-learning

banki gry
 Piramida rozwoju usług internetowych
1994
1991
1962 E-sklepy
Internet w Polsce
blogi
Rozpoczęcie prac badawczych
Nad koncepcją sieci
1969 1991 1995
Internet Strony www e-banki

Internet – z łac. Inter www – z ang. World Wide Web

(między)
Z ang. Net (sieć) czyli (ogólnoświatowa
między sieć sieć)
2010
1971 1988 1996
Chmura
e-mail IRC komunikatory
obliczeniowa
IRC – z(elektroniczna)
e-mail – z ang. e-electronic ang. Internet Relay Chat
mail (poczta) (rozmowa w czasie rzeczywistym)
1972 1979 1996 2004
Telnet USENET VoIP Web 2.0
VoIP – z ang. Voice over Internet Protocol
Światowa sieć komputerowa
USENET – z ang. USEr NETwork
(telefonia internetowa – przesyłanie głosu
oddalona od siebie o tysiące kilometrów za pomocą protokołu IP)
(sieć użytkoników)
1998
1973 1974 1999
Internet
FTP – z ang. File
FTP Transfer
TCP/IP Protokol
– z ang. Transmission
TCP/IP Control Protocol/Internet
P2P –Protocol
z ang. peerP2P
– to – peer
mobilny
(protokół transmisji
(protokół
plików) kontroli transmisji/ protokół internetowy)(każdy z każdym)
 WWW
• Strona www jest zbiorem od jednego do
kilkuset dokumentów tekstowych,
www hipertekstowych, graficznych, dźwiękowych
lub zawierających animacje.

• to sposób organizacji danych

Hipertekst polegający na połączeniu
niezależnych fragmentów tekstu
hiperłączami

• (odsyłacz, link) to
Hiperłącze odwołanie w
dokumencie do innego
dokumentu

www – to system prezentacji informacji oparty na hipertekście i hiperłączach, dający

możliwość korzystania z informacji umieszczonych na komputerach (zwanych serwerami
internetowymi) znajdujących się w sieci Internet.
 • Protokół wykorzystywany na stronach www (HiperText Transfer Protocol)
HTTP

• Protokół wykorzystywany do transferu plików między serwerem i klientem (File

Transfer Protocol)
FTP

• Protokół do przesyłania poczty elektronicznej (Simple Mail Transfer Protocol)

SMTP

• Protokół do odbioru poczty elektronicznej

POP3, IMAP

• Protokół wykorzystany do telefonii internetowej (Voice over IP)

VoIP
 Adres internetowy
• URL (Unifrom Resource Locator – uniwersalny
lokalizator zasobów) – standard tworzenia nazw
zasobów Internetu, jednoznacznie określający
adres zasobu i sposób dostępu do niego
http://adres_serwera/nazwa_pliku

http – dostęp poprzez protokół HTTP

adres_serwera – adres zapisany w systemie nazw domenowych lub adres IP

nazwa_pliku – ścieżka dostępu do pliku umieszczonego na serwerze

Adres IP – unikatowy numer
przyporządkowany urządzeniom sieci
komputerowych funkcjonującym w
oparciu o protokół IP
Niektóre części (domeny) adresu mają już
określoną przynależność organizacyjną,
niezależnie od ich położenia geograficznego:
– edu - domena edukacyjna
– com- domena komercyjna
– mil- domena militarna
– gov- domena rządowa
– org- domena organizacyjna
– store- domena dla firm handlowych
– arts- domena dla działalności artystycznej i rozrywkowej
– info- domena dla serwisów informacyjnych
Niezależnie od domen instytucjonalnych
funkcjonują domeny nazw kraju, i tak np.
– pl- Polska
– de- Niemcy
– uk- Wielka Brytania
– fr- Francja
 Witryna internetowa
• Inaczej serwis internetowy – zbiór
powiązanych ze sobą (poprzez
hiperłącza) stron www,
umieszczonych pod tym samym
adresem internetowym.
 Przestępczość komputerowa

PRZYKŁADY…
• Piractwo komputerowe
• Hacking
• Podsłuch komputerowy
• Bezprawne niszczenie informacji
• Oszustwo komputerowe
• Sabotaż komputerowy
• Szpiegostwo komputerowe
• Nielegalne rozpowszechnianie i sprzedaż utworów
• Podrzucanie wirusów i rozsyłanie szkodliwych programów.
Wybrane przepisy prawa dotyczące
technologii informacyjno-komunikacyjnej
1. Umowy na odległość
2. Prawo autorskie
3. Korzystanie z cudzych utworów
4. Przestępczość komputerowa
5. Ochrona wizerunku
6. RODO
7. Ochrona danych osobowych
8. Licencje
 Umowy na odległość – ochrona konsumentów

Umowy zawierane na odległość chronione są przez

ustawę o prawach konsumenta (z dnia 30 maja 2014 r.)
- dotyczy umów zawieranych z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy
wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, jeżeli kontrahentem
konsumenta jest przedsiębiorca, który w taki sposób zorganizował swoją działalność.
Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn,
składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie czternastu dni. Do zachowania
tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. W razie odstąpienia
od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich
zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym. Zwrot
pieniędzy powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni.
Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe
od daty dokonania przedpłaty.
• Prawo autorskie reguluje ustawa z dnia 4 lutego
1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
• ISAP ->Internetowy System Aktów Prawnych

Co jest przedmiotem
prawa autorskiego?
 Art.1.1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności
twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od
wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie,
publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
2) plastyczne;
3) fotograficzne;
4) lutnicze;
5) wzornictwa przemysłowego;
6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
7) muzyczne i słowno-muzyczne;
8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
9) audiowizualne (w tym filmowe).

Prawo autorskie
Prawo autorskie chroni m.in. programy komputerowe.
Utwór, również program, jest przedmiotem prawa
autorskiego od chwili ustalenia, nawet jeśli nie został
skończony i utrwalony, czyli zapisany na kartce papieru czy
na nośniku pamięci masowej komputera. Ustalenie utworu
może polegać na przykład na ułożeniu (w głowie) ciągu
poleceń tworzących program i zapoznaniu z nimi choćby
jednej osoby.

Prawo autorskie
 Prawo autorskie

• Kupując program komputerowy, nie

nabywamy do niego praw autorskich – a
płytę CD (nośnik).
• Prawo autorskie chroni twórców,
niezależnie od wieku.
• Prawo autorskie nadal ustawa z
dnia 4 lutego 1994 r. o prawie
autorskim i prawach pokrewnych…

Co nie podlega
prawu autorskiemu?
 Prawo autorskie
Art. 4. Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
1) akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
2) urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
3) opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
4) proste informacje prasowe.

* Utwór opublikowany – to utwór, który

za zezwoleniem twórcy został
zwielokrotniony i którego egzemplarze
zostały udostępnione publicznie.
Korzystanie z cudzych utworów

*
 Korzystanie z cudzych utworów
Art. 23. 1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z
już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku
osobistego[…]
2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z
pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w
związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub
stosunku towarzyskiego.
Art. 35. Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego
korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.

* Utwór rozpowszechniony – to utwór, który

za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek
sposób udostępniony publicznie.
 Korzystanie z cudzych utworów
Dopuszczalne jest wykonywanie kopii pojedynczych, legalnie
rozpowszechnionych egzemplarzy utworu lub jego fragmentów jedynie na
użytek własny i osób najbliższych.
Możemy skopiować płytę CD stanowiącą integralną część
podręcznika, aby korzystać z niej na domowym komputerze. W momencie
sprzedaży podręcznika, musimy jednak dołączyć d niego oryginalną (nie
skopiowaną) płytę.
Inaczej ma się sprawa z programami komputerowymi…

* Utwór rozpowszechniony – to utwór, który

za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek
sposób udostępniony publicznie.
 Korzystanie z cudzych utworów

*
 Korzystanie z cudzych utworów
Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom
rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci
opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 2.
2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat
3.
3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa
określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną,
określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia
wolności od 6 miesięcy do lat 5.
4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa
nieumyślnie,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.
 Korzystanie z cudzych utworów

*
 Korzystanie z cudzych utworów
Art. 29. 1. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną
całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości,
w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem
lub prawami gatunku twórczości.
2. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać
rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w
podręcznikach i wypisach.
21. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać
rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w
antologiach.
3. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 21, twórcy
przysługuje prawo do wynagrodzenia.
 Korzystanie z cudzych utworów
Możemy skorzystać z tzw. prawa cytatu i bez zgody
autora zacytować fragment jego utworu w szkolnym
wypracowaniu czy publikacji internetowej. Musimy jednak
podać autora i tytuł cytowanego utworu, a w przypadku
Internetu – dodatkowo adres URL strony źródłowej.
Poza cytatem tekstowym, wyróżnia się cytaty
graficzne, muzyczne, czy filmowe.
Bez ograniczeń można korzystać z utworów
znajdujących się w tzw. domenie publicznej (prawa
majątkowe do nich wygasły).
 Korzystanie z cudzych utworów
Autorskie prawa majątkowe (ang. copyright) to monopol praw majątkowych na
rzecz autora utworu lub posiadacza praw (który najczęściej uzyskał te prawa na
mocy umowy z autorem).

Autorskie prawa majątkowe są ograniczone w czasie, i trwają:

• przez cały czas życia twórcy i 70 lat po jego śmierci;
• jeżeli twórca nie jest znany – 70 lat od daty pierwszego rozpowszechnienia
utworu.
Jeżeli z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe przysługują innej osobie niż
twórcy:
• 70 lat liczy się od daty rozpowszechnienia utworu;
• gdy utwór nie został rozpowszechniony – 70 lat od daty ustalenia utworu;
Inny jest okres obowiązywania praw pokrewnych:
• 50 lat w odniesieniu do nadań programów RTV (licząc od roku pierwszego
nadania);
• 50 lat w odniesieniu do sporządzania i korzystania z fonogramów i
wideogramów (licząc od roku sporządzenia).
 Korzystanie z cudzych utworów
Autorskie prawa osobiste są prawami „ojcostwa utworu” i obejmują przede
wszystkim prawo autora do wiązania z dziełem jego nazwiska. Prawo to
nigdy nie wygasa i jest, z natury rzeczy, niezbywalne, nie można się go zrzec
ani przenieść na inną osobę. W ramach ochrony dóbr osobistych autor ma
prawo do przedstawiania utworu pod pseudonimem lub anonimowo. Do
osobistych praw autorskich należy także prawo do zachowania
niezmienionej treści i formy utworu, zakazujące wprowadzania zmian,
zniekształceń, przeinaczeń czy prawo do nadzoru nad korzystaniem z dzieła.
Warto nadmienić, że prawo do anonimowej publikacji dzieła jest często
wykorzystywane w umowach kupna/sprzedaży utworów – umowne
zobowiązanie nabywcy do anonimowego rozpowszechniania dzieła jest de
facto zrzeczeniem się przez twórcę autorskiego prawa osobistego do
oznaczenia utworu nazwiskiem lub pseudonimem.
 Ochrona wizerunku
• Art. 81. 1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga
zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku
wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane,
jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za
pozowanie.
• 2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie
wizerunku:
• 1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek
wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji
publicznych, w szczególności politycznych, społecznych,
zawodowych;
• 2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak
zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
 RODO
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia
2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych
osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia
dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)

• Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych

• Obowiązuje od 25 maja 2018 roku we wszystkich krajach członkowskich UE

https://www.uodo.gov.pl/pl/131/224
 Przetwarzanie danych osobowych (wg RODO)
RODO -> artykuł 4: Definicje Na użytek niniejszego rozporządzenia:
1) „dane osobowe” oznaczają informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie

fizycznej („osobie, której dane dotyczą”); możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna to osoba,
którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować, w szczególności na podstawie
identyfikatora takiego jak imię i nazwisko, numer identyfikacyjny, dane o lokalizacji, identyfikator
internetowy lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną,
genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej;
2) „przetwarzanie” oznacza operację lub zestaw operacji wykonywanych na danych osobowych lub
zestawach danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany, taką jak
zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub
modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesłanie,
rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie,
usuwanie lub niszczenie;
 Ochrona danych osobowych (od 25.05.2018 r.)
Organem do spraw ochrony danych osobowych jest Generalny Inspektor
Ochrony Danych Osobowych (GIODO)
Urząd Ochrony Danych Osobowych

Obowiązek zgłoszenia zbioru do rejestracji Generalnemu Inspektorowi

Ochrony Danych Osobowych ciąży na administratorze danych, czyli
podmiocie decydującym o celach i środkach przetwarzania danych
osobowych.

Obecnie „w czasach RODO” nie ma obowiązku zgłaszania danych

osobowych do rejestracji!
 Więcej informacji: UODO
 Przestępczość komputerowa

PRZYKŁADY…
• Piractwo komputerowe
• Nielegalne rozpowszechnianie i sprzedaż utworów
• Szpiegostwo komputerowe (spyware)
• Łamanie zabezpieczeń (cracking)
• Podrzucanie wirusów i rozsyłanie szkodliwych programów.
• Stalking (Art.190a Kodeksu karnego:
„§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej
uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej
prywatność,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej
wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub
osobistej.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się
pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek
pokrzywdzonego.”)
Zasady korzystania z programów komputerowych

• Licencja to umowa prawna między producentem danego programu a jego

nabywcą. Określa ona prawa i obowiązki nabywcy i producenta programu
Zasady korzystania z programów komputerowych

• Rodzaje licencji:
• Freeware
• Donationware
• Shareware
• Trialware
• Poscardware
• Adware
• Public domain
• GNU
• MOLP