AĞIZ BOŞLUĞU:

 Dudakların oluşturduğu ağız yarığı ile yutak arasındaki bölümdür. “Dolayısıyla ağız için
lümenli organ diyebiliriz. Ağız boşluğu lümen. Bu yüzden lümenli organlar için geçerli bütün
özellikler geçerli.”
 Kutan mukoza ile örtülüdür. “Lamina propria ve epitel birlikteliğine mukoza diyoruz.”
 Mukozasında lamina muskularis yoktur.
 Duyuları alma (tat), çiğneme, ıslatma, ilk enzimatik sindirim (tükürük) ile immun kontrol
(bademcikler) gibi fonksiyonlara sahiptir.
DUDAK:

 Dudağın sagital kesiti incelendiğinde

üç zona özelleştiği gözlenir:
 Dış zon: Keratinli çok katlı
yassı epitel ile örtülüdür. Kıl
folikülleri, sebase (yağ)
bezler ve ter bezleri gözlenir.
 Vermillon zonu (Transitional
zone) (Kırmızı Kısım)
(Keratinizedir.): Keratinli
çok katlı yassı epitel ile
örtülüdür. Epitelin altındaki
bağ dokusunda yer alan
yaygın kan damarları, bu
bölgenin spesifik pembe-
kırmızı renginden
sorumludur.
 İç zon: Keratinsiz çok katlı
yassı epitel ile döşelidir.
Epitel kalınlığı, dudağın diğer yüzleri ile karşılaştırıldığında daha fazladır. Epitelin
altındaki bağ dokusunda labial tükürük bezleri gözlenir.

YANAKLAR:
 Kutan mukoza ile örtülüdür ve submukozada çizgili kaslar arasında serö-müköz yanak bezleri
bulunur.
DAMAK (PALATUM):

 Sert ve yumuşak damak bağ doku direkt kemiğe yapışır.

 Venöz pleksüsler ve lenfoid doku yaygındır.
 Sert damak ve yumuşak damağın; oral kısmı kutan mukoza (çok katlı yassı epitel), nasal kısmı
respiratuvar mukoza (Yalancı çok katlı silli silindirik epitel) ile örtülüdür.
 Mukoza, papilla incisiva’dan arkaya doğru orta hatta kalın raphe palatini’yi oluşturur.
 Sert damağın mukozası boyunca laterale doğru transvers yönde uzanan plicae palatinae
transversae’lar bulunur.
 L. propria ve T. submukozada müköz ve serömüköz bezler bulunur.

 Yumuşak damak; Sert damağın arkaya doğru devamıdır, konik biçimli küçük bir uzantı olan
uvula (küçük dil) ile sonlanır.

DİL (Lingua):

 Kutan mukoza ile örtülü kas kitlesidir.

 Ventral yüzde lamina proprianın üzerini örten non-keratinize çok katlı yassı epiteldir.
 Dorsal yüzde ise lamina proprianın üzerinde kısmen keratinize çok katlı yassı epitel vardır.
 Dilin esas yapısını iskelet kasları oluşturur. Longitudinal, transversal ve vertikal olarak
düzenlenir.
 Bu düzenleniş dile konuşma, yiyeceklere çiğneme pozisyonu verme ve yutma için fleksibilite
sağlar.
  Dorsal yüzün 2/3 ön bölümü ile 1/3 arka bölümü
arasında V-şeklinde oluk (sulkus terminalis) vardır.
 Oluğun arkasındaki 1/3’lük bölümün (dil kökünün)
yüzey epiteli, burada bulunan lingual tonsillerin kriptalarını oluşturmak üzere invajinasyonlar
yapar.
 L. propriada lenfoid doku (lingual tonsiller) bulunur.
 Oluğun önündeki 2/3’lük bölüm, dil papillaları nedeniyle pürtüklü görünümdedir.
 L. propria dardır.
 Lamina propriya ve submukozada yağ doku, kan damarları, sinir teli demetleri ve sinir
hücreleri bulunur.
 Submukoza oldukça dar, içinde ve kas telleri arasındaki bağ dokuda serö-müköz dil bezleri
bulunur.
 Bol miktarda bulunan Ebner bezleri yaptıkları seröz salgıyı tat tomurcuklarının dibine verirler.

DİLİN PAPİLLALARI:

A-Mekanik Etkili Papillalar:

1. Papilla filiformis (iplik

şeklinde papilla)
2. Papilla konise (koni şeklinde
papilla)
3. Papilla lentikularis (mercimek
şeklinde papilla)
 *2 Ve 3 numaralar insanda yok o yüzden sadece filiformis’in özelliklerini bil*
B-Tat Alma Papillaları:

1. Papilla Fungiformis (mantar şeklinde papilla)

2. Papilla Sirkumvallata (hendek şeklinde papilla)
3. Papilla Foliata (yaprak şeklinde papilla)

Papilla Filiformis:

 İpliksi koni şekilli sayıca en çok ve keratinli çok

katlı yassı epitel ile döşelidir.
 Keratinizasyon göstermeleri nedeniyle beyazımsı
görülürler ve oldukça serttirler.
 Tat tomurcuğu bulunmaz.
 Lamina propria ipliklerin içine destekleyici olarak
girer.
 Etçillerde ve ruminantlarda iyi gelişmiştir.
 Bu papillalar insanda oldukça zayıftır.
 Sivridir, sindirime yardımcıdır.
Papilla Fungiformis:

 Bu papillalar ısı ve lezzet duyusunun alınmasını sağlarlar.

 Mantar şeklindedirler.
 Genelde dilin ön yarımında papilla filiformisler arasında serpilmiş olarak bulunurlar.
 Filiformlardan daha büyüktürler
 Çok katlı. Keratinizasyon göstermezler.
 Genişlemiş apikal kısmında bulunan tat tomurcukları, daralmış sap bölümlerinde bulunmaz.

Papilla Cirkumvallata:

 En büyük ancak en az sayıda bulunan kubbe şeklinde papillalardır.

 Sulkus terminalisin ön tarafında 7- 12 kadar sayıda bulunurlar.
 Keratinizasyon göstermezler.
 Dil yüzeyine çıkıntı yapmazlar.
 Derin bir hendek (oluk, çukur) ile çevrilidirler.
 Von Ebner bezleri salgılarını bu hendeklere boşaltır.
 Gemma gustativalar (Tat Tomurcukları) epitel kat içinde ve hendeğe bakan yan duvarlarda
yerleşmiştir.
  En çok tat cisimciği içeren (bir
papillada 250 kadar) papillalardır.

Papilla Foliyata:
 Yaprak biçimli papillalardır.
 Genç bireylerde dilin arka kısmının yan yüzlerinde yarıklarla ayrılan paralel diziler şeklinde
dilin uzun eksenine dik açı ile bulunurlar.
 Tad alma fonksiyonunu üstlenmiş olan papillalardır.
 Ebner bezleri yönünden zengindir.
 Gemma gustativalar mukoza katlarının yan 1. Çok Katlı Keratinsiz Yassı Epitel
taraflarında yer alır. 2. Lamina Propria
 Bu yarıklara seröz bezler açılır. 3. Tat Tomurcukları
Gemma Gustavia (Tat Tomurcukları):
 Dilde tat duyusunu algılayan bu hücreler,
epitelyal duyu organlarıdır.
 Çoğunlukla elips şeklindedir.
 Preparatlarda oval biçimli, epitelden soluk
boyanan yapılardır.
 Uç kısmı epitelin serbest yüzeyine dar bir
açıklıkla açılır buna tat açıklığı (taste
pore) denir.
 Bu açıklık yassı epitel hücreleri tarafından
oluşturulur ve tat cisimciğinin üzerini
örter.

Von Ebner
bezleri
  Gemma Gustativa’nın iki ucu vardır:
1. Ağız boşluğa bakan uç
2. L. propria’ya bakan uç
 Bu yapıda üç çeşit hücre vardır:
1. Duyu hücreleri (gustatif hücreler, tat reseptör hücreleri)
2. Destek hücreleri
3. Bazal hücreler
 Gustatif (Duyu) hücreleri ince, uzun şekillidir.
 Çekirdekleri heterokromatiktir.
 Hücrenin apikal ucu duyuları alır.
 Sinir hücrelerine geçen uyarım merkezi sinir sistemine iletilir.
 Gustatif ve destek hücrelerin ömrü ortalama on gündür.
 Fasiyal(VII.), glossofaringeal(IX.) ve vagus(X.) sinirlerinin afferent duyu nöronlarının
uzantıları ile sinaps yapar.
 Destek hücreleri elips şeklindedirler.
 Apikal kısmında mikrovillus bulunur.
 Gustatif hücreleri ya dıştan sararlar ya da iç kısımda arada bulunurlar.

DİL BEZLERİ:

 Yapı ve yerleşim yerlerine göre 3 gruba ayrılır:

 Müköz bezler (Weber bezleri)
 Seröz bezler (von Ebner bezleri)
 Serö-müköz bezler (Nuhn bezleri)
Müköz bezler (Weber bezleri):
 En çok dil kökündedirler.
 Duktusları lingual tonsil kriptalarına açılır.
 Müköz hücreler musin salgılar.
 Musinler ağız içi dokuların birbirlerine
yapışmasını önleyen ve birbirleri üzerinden
kolayca kaymalarını sağlayan yağlamayı yaparlar.
 Toksik etkilere, mikrobiyal toksinlere ve küçük travmalara karşı bir engel oluştururlar.

Seröz bezler (von Ebner bezleri):

 Sulkus terminalis bölgesinde bulunurlar.
 Salgılarını sirkumvallat papillaların oluklarına boşaltırlar.
 Lingual seröz bez (von Ebner bezleri) lipid sindiriminde ilk basamak i şlevini gören lipaz
enziminin salgılanmasından sorumludur.
Serö-müköz bezler (Nuhn bezleri):

 Dilin ön bölümünde apekse yakın yerleşimlidirler.

 Asinuslar kas kitlesi içine gömülüdür.
 Genellikle dilin alt yüzüne yakındırlar ve duktusların
çoğu dilin ventral yüzüne açılır.