ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ (συμπληρωματικές σημειώσεις)

Τι είναι οι Πρώτες Βοήθειες

Πρώτες Βοήθειες είναι οι πρώτες ενέργειες που κάνουμε στον τόπο του ατυχήματος, με ό,τι
πρόχειρα μέσα διαθέτουμε, ώστε να σώσουμε τη ζωή του θύματος, να ανακουφίσουμε τον πόνο του
και να προλάβουμε περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασής του. Οι Πρώτες Βοήθειες είναι ο
συνδυασμός ειδικών θεωρητικών γνώσεων και πρακτικών δεξιοτήτων, που μπορούν να
εφαρμοστούν από οποιονδήποτε εκπαιδευμένο πολίτη. Δεν αποσκοπούν στην τελική θεραπεία του
ασθενούς ή του τραυματία, αλλά αν προσφερθούν σωστά, αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες
επιβίωσης και ομαλότερης αποθεραπείας. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι οι Πρώτες Βοήθειες μπορούν
από μόνες τους να σώσουν τη ζωή του ασθενούς ή του τραυματία ή να τον θεραπεύσουν.
Για την προσφορά Πρώτων Βοηθειών απαιτούνται γνώσεις, διατήρηση της ψυχραιμίας, ασφάλεια
του διασώστη και του θύματος, αξιολόγηση της κατάστασης του θύματος, κλήση του ΕΚΑΒ για
βοήθεια (όπου και όταν χρειάζεται) και παροχή Πρώτων Βοηθειών μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο,
με τη χρήση φαρμακείου. Το φαρμακείο πρέπει να βρίσκεται σε κάθε σπίτι, αυτοκίνητο, σχολείο
και σε κάθε χώρο εργασίας.
Έλεγχος της σκηνής του ατυχήματος
Ο έλεγχος της σκηνής του ατυχήματος πρέπει να γίνεται γρήγορα (μέσα σε 10 δευτερόλεπτα) και
να περιλαμβάνει τρία δεδομένα:
1. Πιθανούς παράγοντες που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του ατόμου που πρόκειται
να προσφέρει βοήθεια, το θύμα ή τα θύματα και τους υπόλοιπους παρευρισκόμενους, π.χ.
σε περιστατικό διαρροής αερίου. Γίνεται έλεγχος αν υπάρχουν άμεσοι κίνδυνοι για τον
διασώστη ή το θύμα. Δεν μπορεί ο διασώστης να βοηθήσει το θύμα αν γίνει και ο ίδιος
θύμα.
2. Το μηχανισμό ή την αιτία που προκάλεσε το συμβάν (τραυματισμό ή ασθένεια).
3. Τον αριθμό των θυμάτων. Ίσως υπάρχουν περισσότερα από ένα θύματα.
Κλήση στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως σε ένα επείγον περιστατικό, μόλις η σκηνή του ατυχήματος έχει
εξασφαλιστεί (π.χ. διακοπή παροχής ρεύματος σε ηλεκτροπληξία), θα πρέπει να κληθούν άμεσα οι
υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.
Κλήση του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ) 166: Για να έχουμε ασθενοφόρο ή άμεση
ιατρική βοήθεια στο σημείο του ατυχήματος, ανάλογα με το περιστατικό και την σοβαρότητά του,
καλούμε το ΕΚΑΒ στον αριθμό 166 για όλη την Ελλάδα, δίνοντας τις απαραίτητες πληροφορίες.
Κλήση του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αριθμού Έκτακτης Ανάγκης 112: Εάν υπάρχει άμεση ανάγκη για
βοήθεια σε οποιαδήποτε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορούμε να καλέσουμε τον αριθμό 112.
Η κλήση θα πρέπει να παρέχει τις βασικές πληροφορίες ώστε να μπορέσει το σύστημα να
ανταποκριθεί γρήγορα και αποτελεσματικά. Οι πληροφορίες θα πρέπει να δίνονται με την κάτωθι
σειρά:
 τι περιστατικό έχει συμβεί
 πού έγινε το περιστατικό
 πόσοι είναι οι τραυματίες
 πότε έγινε
 ποιός καλεί
 τηλέφωνο από το οποίο καλούμε
 άλλες σημαντικές πληροφορίες
ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ
Το φαρμακείο πρώτων βοηθειών σε κάθε χώρο (εργασίας, οικίας) συνιστάται να περιλαμβάνει:
Α. Φάρμακα
1. Οινόπνευμα
2. Οξυζενέ, για τον καθαρισμό και την απομάκρυνση των ξένων σωμάτων από τις πληγές
3. Αντισηπτικό
4. Παυσίπονο-αντιπυρετικό
5. Αντιϊσταμινική αλοιφή για αλλεργίες
6. Φυσιολογικός ορός (νερό εμπλουτισμένο με 0,09% χλωριούχο νάτριο)
7. Κορτιζόνη
8. Ψυκτικό σπρέι
9. Σπρέι για τραύματα & εγκαύματα
Β. Υλικά
1. Βαμβάκι
2. Γάζες αποστειρωμένες
3. Γάζες βαζελινούχες
4. Επίδεσμοι-τραυμαπλάστ
5. Λευκοπλάστ (συγκολλητικές ταινίες)
6. Θερμόμετρο
7. Λαβίδα
8. Ψαλίδι
9. Σύριγγες μιας χρήσεως
10. Νάρθηκες
11. Παραμάνες
12. Γάντια μιας χρήσεως
13. Μάσκα ή μαντήλι τεχνητής αναπνοής
14. Φακός
15. Σημειωματάριο - στυλό
Προσοχή: Ποτέ δεν πρέπει να δίνουμε φάρμακα χωρίς εντολή γιατρού. Ακόμη πρέπει να
προσέχουμε την πολυφαρμακία και την κατάχρηση φαρμάκων. Η αλόγιστη χρήση των
αντιβιοτικών συμβάλλει στη δημιουργία ανθεκτικών στελεχών βακτηρίων.
Το περιεχόμενο του φαρμακείου θα πρέπει να διατηρείται σε καλή κατάσταση σε μέρος σκιερό και
δροσερό, μακριά από έντονες οσμές, να ελέγχεται σε μηνιαία βάση και να αντικαθίσταται πριν την
ημερομηνία λήξης του ή όταν παρατηρηθούν σημεία εξωτερικής φθοράς της συσκευασίας του.

ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ
Τραυματισμοί που έχουν να κάνουν με λύση της συνέχειας του δέρματος ενέχουν 2 βασικούς
κινδύνους: την αιμορραγία, που θα πρέπει να σταματήσει άμεσα, και την μόλυνση από την είσοδο
μικροοργανισμών στο εσωτερικό του θύματος. Γι' αυτό οι πρώτες βοήθειες θα πρέπει να
περιορίσουν την μόλυνση, να σταματήσουν την αιμορραγία, αν υπάρχει, και να συμβάλλουν στην
αποκατάσταση.

ΜΟΛΥΝΣΗ
Προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης των τραυμάτων:
Φοράμε γάντια.
Ξεπλένουμε το τραύμα με άφθονο νερό ή φυσιολογικό ορό για 3΄-5΄ για να καθαριστεί η
τραυματισμένη περιοχή από σκόνες, ξένα σώματα, κλπ.
Τραύματα που είναι πολύ βρώμικα ή αιμορραγούν ξεπλένονται με οξυζενέ (το οποίο δρα και
αιμοστατικά) και μετά ξεπλένονται με φυσιολογικό ορό. Εάν το τραύμα είναι βαθύ, αποφεύγεται η
χρήση οξυζενέ, γιατί έχει παρατηρηθεί δημιουργία θρόμβων.
Στεγνώνουμε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα.
Εφαρμόζουμε αντισηπτικό στην τραυματισμένη περιοχή. Αποφεύγουμε τη χρήση ιωδιούχων
σκευασμάτων σε όσους έχουν πρόβλημα με τον θυρεοειδή αδένα.
Καλύπτουμε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα ή τραυμαπλάστ. Πριν την επίδεση του τραύματος
μπορούν να χρησιμοποιηθούν βαζελινούχες γάζες εμποτισμένες με αντιβιοτικό. Σε ήπιους
τραυματισμούς, όπως εκδορές (επιφανειακές γρατσουνιές) δεν χρειάζεται κάλυψη του τραύματος.
Σε περίπτωση αλλαγής της γάζας και εάν αυτή έχει κολλήσει στο τραύμα βρέχουμε πρώτα με
φυσιολογικό ορό.
Εάν το άτομο δεν έχει κάνει το εμβόλιο κατά του τετάνου πρέπει να κάνει αντιτετανικό ορό γιατί
υπάρχει ο κίνδυνος τετάνου. Πρέπει να γίνει όσο το δυνατό πιο γρήγορα και μέσα στις πρώτες 24
ώρες από τον τραυματισμό. Ο ορός καλύπτει το θύμα για 20 ημέρες.
Εάν υπάρξει τραύμα από γυαλί και υπάρχει κομμάτι καρφωμένο στο δέρμα, δεν το αφαιρούμε ποτέ.
Καλύπτουμε (π.χ. με γάζα) χωρίς να πιέσουμε το γυαλί και μεταβαίνουμε σε νοσοκομείο για
αφαίρεση.

ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ
Αιμορραγία είναι η οξεία απώλεια όγκου αίματος. Συνηθέστερη αιτία είναι οι τραυματισμοί που
προκαλούν πλήρη ή μερική διατομή ή διάτρηση ενός αγγείου. Η ποσότητα αίματος που χάνεται
είναι ανάλογη του μεγέθους του αγγείου που τραυματίζεται, της πίεσης του αίματος, του μεγέθους
της βλάβης του αγγείου και της επάρκειας του μηχανισμού πήξης του αίματος για το σταμάτημα
της αιμορραγίας.
Ποσότητα αίματος σε ενήλικες: αντιστοιχεί στο 7% του βάρους του σώματος ή σε 70ml ανά κιλό
βάρους
Ποσότητα αίματος σε παιδιά: αντιστοιχεί στο 8-9% του βάρους του σώματος ή σε 80-90ml ανά
κιλό βάρους
Γνώρισμα αρτηριακής αιμορραγίας: το αίμα τρέχει κατά κύματα υπό το ρυθμό των χτύπων της
καρδιάς & έχει ζωηρό κόκκινο χρώμα.
Γνώρισμα φλεβικής αιμορραγίας: συνεχόμενη ροή του αίματος & σκούρο χρώμα.
Γνώρισμα τριχοειδικής αιμορραγίας: έχει ενδιάμεσο χρώμα από τις προαναφερόμενες και
απλώνεται γύρω από την πληγή σε μικρή έκταση.
Συμπτώματα Αιμορραγίας:
- Ωχρότητα
- Ψυχρό & ιδρωμένο δέρμα
- Γρήγορος & αδύναμος σφυγμός (Φυσιολ.: 70-90/λεπτό)
- Ζάλη & τάση λιποθυμίας
- Δίψα
- Διαταραχές στην όραση
- Βουητό στ’ αυτιά
- Πτώση της αρτηριακής πίεσης
- Ανησυχία
- Επιπόλαια αναπνοή
- Πιθανή απώλεια αισθήσεων

Εξωτερική αιμορραγία:
- Φοράμε γάντια.
- Πίεση: Πιέζουμε με πολλές αποστειρωμένες γάζες (πακέτο γάζες) το σημείο που αιμορραγεί για
5΄-10΄ με την παλάμη. Εάν δεν έχουμε γάζες, πιέζουμε με καθαρό ύφασμα.
- Πωματισμός: Εάν η αιμορραγία συνεχίζεται προσθέτουμε επίθεμα (γάζες ή καθαρό ύφασμα), στη
συνέχεια βαμβάκι και τυλίγουμε σταθερά το τραύμα με ελαστικό επίδεσμο. Εάν συνεχίσει να
αιμορραγεί προσθέτουμε και δεύτερο επίθεμα και συνεχίζουμε να επιδένουμε.
- Ανυψώνουμε το τραυματισμένο μέλος.
- Ισχαιμική περίδεση: Στην περίπτωση που απειλείται η ζωή του τραυματία από ακατάσχετη
αιμορραγία η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί διαφορετικά, εφαρμόζεται η ισχαιμική περίδεση. Αφού
ξαπλώσει ο ασθενής, εφαρμόζεται περίδεση σε σημείο πιο κοντά στο σημείο της καρδιάς (πιο πάνω
από το σημείο που αιμορραγεί) σε κεντρικά αιμοφόρα αγγεία με επίδεσμο φάρδους περίπου 10
εκατοστών. Τα άκρα του επιδέσμου δένονται και στο σημείο αυτό τοποθετείται ένα στυλό, το οποίο
στρίβει σαν μοχλός μέχρι να σταματήσει η αιμορραγία. Μόλις σταματήσει διατηρείται η περίδεση
με το στυλό σταθερή και χαλαρώνεται για 2 λεπτά κάθε 10 λεπτά για να μην προκληθεί νέκρωση
στο μέλος, μέχρι την άφιξη στο νοσοκομείο. Η περίδεση αυτή θα αφαιρεθεί στο νοσοκομείο.
- Καλούμε ασθενοφόρο για την μεταφορά στο νοσοκομείο.
- Προσοχή: Αν η αιμορραγία προκλήθηκε από ξένο σώμα που έχει σφηνωθεί, δεν το αφαιρούμε,
ούτε το πιέζουμε. Ο τραυματίας θα πρέπει να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο για να γίνει η
αφαίρεση του ξένου σώματος.

Ρινορραγία:
Βάζουμε το άτομα να καθίσει με το κεφάλι του ελαφρώς γερμένο μπροστά.
Στην περίπτωση που η ρινορραγία προκλήθηκε από ξένο σώμα στην μύτη (π.χ. τσιμπιδάκι),
πρέπει να αφαιρεθεί το ξένο σώμα εφόσον είναι ορατό και προσβάσιμο. Διαφορετικά λέμε στο
άτομο να φυσήξει τη μύτη του για να φύγει το ξένο σώμα. Αν η ρινορραγία δεν προκλήθηκε από
ξένο σώμα, τότε το άτομο δεν πρέπει να φυσήξει τη μύτη του, να φταρνιστεί, να βήξει, ή να μιλήσει
έντονα, γιατί αυτές οι ενέργειες θα αυξήσουν την αιμορραγία.
Πιέζουμε τα μαλακά μόρια (κάτω από το κόκκαλο) της μύτης για 5΄-10΄ με τον αντίχειρα και το
δείκτη.
 Εάν η ρινορραγία δεν σταματήσει εφαρμόζουμε πίεση άλλα 5΄. Εφαρμόζουμε κρύες κομπρέσες.
 Εάν η ρινορραγία δεν σταματάει τότε εφαρμόζουμε πρόσθιο επιπωματισμό (τοποθετούμε γάζα στο
ρουθούνι που αιμορραγεί όχι βαμβάκι διότι υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης ή φλεγμονής) και
φροντίζουμε για την μεταφορά του σε νοσοκομείο.

Σε περίπτωση υπέρτασης αφήνουμε να τρέξει λίγο το αίμα και μετά προσφέρουμε τις Α΄ βοήθειες.

Εγκεφαλική Αιμορραγία
Συνήθως συμβαίνει σε μεγάλη ηλικία αλλά εμφανίζεται και σε νεαρά άτομα. Το 80% οφείλεται σε
απόφραξη αγγείου του εγκεφάλου (ισχαιμικό επεισόδιο) και το 20% σε αιμάτωμα από ρήξη ενός
αγγείου του εγκεφάλου (αιμορραγικό επεισόδιο). Το αποτέλεσμα και στις δυο περιπτώσεις είναι να
διακόπτεται η ροή του αίματος προς κάποιο τμήμα του εγκεφάλου, να νεκρώνονται τα αντίστοιχα
κύτταρα και οι λειτουργίες του αντίστοιχου τμήματος του εγκεφάλου να μειώνονται ή να
διακόπτονται. Το πόσο σοβαρό είναι ένα εγκεφαλικό εξαρτάται από το ποια περιοχή του εγκεφάλου
δεν αιματώνεται και σε ποια έκταση. Συνεπώς, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να είναι ελαφρό ή
σοβαρό και η συνεπαγόμενη βλάβη παροδική ή μόνιμη. Επειδή η ικανότητα των εγκεφαλικών
κυττάρων να αναγεννόνται είναι περιορισμένη, η νέκρωσή τους καταλήγει σε μόνιμη βλάβη.
Παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με εγκεφαλικά επεισόδια (ενδεικτικά):
Ηλικία
Φύλο
Υπέρταση (αλάτι, ζωικά λίπη, κλπ)
Αρτηριοσκλήρωση (αθηρωματικές πλάκες)
Κάπνισμα
Σακχαρώδης διαβήτης
Άγχος
Παχυσαρκία
Ιστορικό προηγούμενου εγκεφαλικού
Σε ορισμένες περιπτώσεις πριν από ένα σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο υπάρχουν ορισμένα
προειδοποιητικά συμπτώματα:
Τραυλισμός. Οι πάσχοντες συνήθως περιγράφουν ότι νιώθουν σαν να μπερδεύεται ή σαν να έχει
πρηστεί η γλώσσα τους. Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να εκφέρουν ή να κατανοήσουν το
λόγο.
Στράβωμα του στόματος
Πέφτει το χείλος & τρέχουν σάλια
Μούδιασμα, αδυναμία ή παράλυση (δεξιά ή αριστερή πλευρά ή εντελώς)
Έντονος πονοκέφαλος (ξαφνικός ισχυρός και χωρίς προηγούμενο) (1-3 ημέρες)
Επεισόδια ζάλης με αιφνίδια πτώση στο έδαφος
Διαταραχές της όρασης (θόλωση ή αμαύρωση) στο ένα ή και στα δύο μάτια
Απώλεια προσανατολισμού
Α΄ Βοήθειες: (ΕΝΤΟΣ 3 ΩΡΩΝ)
Κλήση ΕΚΑΒ
Πλήρης ακινησία σε ημικαθιστή θέση στο κρεβάτι (το κεφάλι ψηλότερα από το σώμα)
Αφαίρεση ξένης οδοντοστοιχίας
Χαλάρωση ρούχων
Εάν υπάρχει απώλεια αισθήσεων τοποθέτηση του θύματος σε θέση ανάνηψης
Δεν χορηγούμε ΤΙΠΟΤΑ από το στόμα

ΗΛΙΑΣΗ
Η ηλίαση είναι η διαταραχή που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο με
ακάλυπτο το κεφάλι και τον αυχένα. Κατά τις μεσημβρινές ώρες, που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν
κάθετα στην γη, ο κίνδυνος ηλίασης είναι μεγαλύτερος.
Ηλίαση παθαίνουν κυρίως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, ιδίως όταν είναι απροστάτευτο το κεφάλι
τους. Εμφανίζεται συνήθως όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι άμεση και έντονη και οφείλεται στην
ευαισθησία που έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος στη θερμότητα. Όταν το σώμα εκτίθεται στον ήλιο,
μπορεί να υπερθερμανθεί τόσο, ώστε να τροφοδοτηθεί πολύ αίμα μέσω του κυκλοφορικού
συστήματος.
Ένας αδύνατος οργανισμός, ιδίως των αλκοολικών, παθαίνει εύκολα ηλίαση κατά τη διάρκεια μιας
θερμής καλοκαιρινής μέρας. Η ζεστή ατμόσφαιρα και η καυστικότητα του ήλιου, επηρεάζουν
απότομα τον εγκέφαλο, το κυκλοφορικό, καθώς επίσης και την αναπνοή.
Συμπτώματα και σημεία
• Πονοκέφαλος, ζάλη, ναυτία, εμετός.
• Ζεστό, ερυθρό και ξηρό δέρμα (αφυδατωμένο).
• Πυρετός.
• Πιθανή απώλεια αισθήσεων.
Πρώτες Βοήθειες
4. Μεταφέρετε το παιδί σε σκιερό μέρος και τοποθετήστε το σε ημικαθιστή θέση.
5. Αφαιρέστε τα ρούχα του.
6. Τοποθετήστε κρύες κομπρέσες στο μέτωπο και τον αυχένα για να το δροσίσετε.
7. Δώστε του δροσερό νερό (αν δεν κάνει εμετούς) ή χυμούς φρούτων μέχρι το σώμα να
επανέλθει στη φυσιολογική του κατάσταση.
Για την αποφυγή όλων των παραπάνω, θα πρέπει το παιδί να μην βρίσκεται εκτεθειμένο για πολύ
ώρα στον ήλιο και σε υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα τις μεσημεριανές ώρες (12:00-16:00).
Πρέπει να φοράει ανοιχτόχρωμα ελαφριά ρούχα, καπέλο με γείσο και η χρήση αντηλιακού από τις
πρωινές ώρες και πολλές φορές την ημέρα είναι επιβεβλημένη. Το καλοκαίρι το παιδί πρέπει να
πίνει πολλά υγρά (χυμούς, νερό, τσάι) και η διατροφή του να περιλαμβάνει πολλά λαχανικά και
φρούτα. Τις ημέρες καύσωνα να παραμένει σε δροσερούς χώρους (κλιματιζόμενους) και να μην
έχει έντονη δραστηριότητα (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, τένις, τρέξιμο) τις μεσημεριανές ώρες.

ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ
Θερμοπληξία ονομάζεται η λειτουργική διαταραχή του ανθρωπίνου οργανισμού που εμφανίζεται
όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή και η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας
είναι πάνω από 70%, γεγονός που δυσκολεύει και εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα και την
αποβολή θερμότητας από το σώμα. Θερμοπληξία είναι η άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος
πάνω από 39οC. Είναι αποτέλεσμα πολύωρης έκθεσης σε υψηλή θερμοκρασία χωρίς ταυτόχρονη
χορήγηση υγρών. Η υψηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη ή ακόμα και
θάνατο. Θερμοπληξία μπορεί να προκληθεί σε πολύωρη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες όπως
κάτω από τον ήλιο ακόμα και μέσα σε ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο που μπορεί να είναι μεγάλη
και σε πολύ μικρό χρόνο ακόμα και σε όχι ιδιαίτερα ζεστές ημέρες. Σημαντικό λοιπόν κρίνεται να
λαμβάνονται μέτρα πρόληψης όπως είναι η αποφυγή πολύωρης έκθεσης κάτω από τον καυτό ήλιο ,
να ακολουθούμε τις οδηγίες που δίνονται σε περιόδους καύσωνα. Να σκεφτόμαστε τους
ηλικιωμένους που ζουν μόνοι τους σε διαμερίσματα χωρίς κλιματισμό. Να μην αφήνουμε για
κανένα λόγο μέσα σε σταθμευμένο αυτοκίνητο παιδί και κατοικίδια ζώα. Το λίγο ανοικτό παράθυρο
του αυτοκινήτου δεν αποτρέπει την άνοδο της θερμοκρασίας μέσα στο εσωτερικό του αυτοκινήτου.
Εάν πέσει στην αντίληψη μας τέτοιο ενδεχόμενο εγκατάλειψης σπάμε το παράθυρο του
αυτοκινήτου και απομακρύνουμε τον εγκλωβισμένο καλώντας παράλληλα το 116 ή το 112. Έτσι
όταν βρούμε άτομο σε ανάλογο περιβάλλον το οποίο παρουσιάζει:
10. δέρμα κόκκινο, θερμό και ξηρό,
11. γρήγορη αναπνοή,
12. σύγχυση, σπασμούς ή απώλεια συνείδησης,
πρέπει να υποψιαστούμε θερμοπληξία.
Συμπτώματα θερμοπληξίας:
 Πυρετός, εμετός, διάρροια
 Διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος
 Απουσία εφίδρωσης
 Απώλεια αισθήσεων
 Πιθανότητα πρόκλησης εμφράγματος του μυοκαρδίου
 Σε ακραίες περιπτώσεις, κωματώδης κατάσταση και θάνατος
Αντιμετώπιση
16. Καλούμε βοήθεια.
17. Το βάζουμε σε μπανιέρα με δροσερό νερό ή το βρέχουμε με νερό.
18. Τοποθετούμε κρύες κομπρέσες ή παγοκύστες στο κεφάλι, μέτωπο, λαιμό, μασχάλες
βουβωνική χώρα, χρησιμοποιούμε ανεμιστήρα.
19. Εάν το θύμα έχει αισθήσεις, του δίνουμε να πιει νερό ή άλλα μη αλκοολούχα ποτά.
20. Ξεκινάμε ΚΑΡΠΑ αν το θύμα δε δείχνει σημάδια κυκλοφορίας, όπως αναπνοή, βήχα,
κίνηση.
Η πολύωρη έκθεση σε υψηλή θερμοκρασία εκτός από θερμοπληξία μπορεί να επιφέρει
καταστάσεις λιγότερο απειλητικές για τη ζωή, αυτές είναι:
 Θερμική εξάντληση, όπου το θύμα παρουσιάζει, αδυναμία, ζάλη, ναυτία, εμετό, κράμπες,
πονοκέφαλο.
Αντιμετώπιση
- Μετακινούμε το θύμα σε δροσερό μέρος.
- Το βρέχουμε με νερό, του δίνουμε να πιει νερό ή άλλα μη αλκοολούχα ποτά και παυσίπονα σε
περίπτωση πονοκεφάλου.
 Θερμικές κράμπες, είναι επώδυνες, ακούσιες μυϊκές συσπάσεις που συμβαίνουν συνήθως κατά
τη διάρκεια έντονης άσκησης σε θερμό περιβάλλον. Απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών συχνά
συμβάλλουν στις θερμικές κράμπες.
Αντιμετώπιση
- Ξεκούραση.
 Δίνουμε νερό ή άλλα μη αλκοολούχα ποτά.

ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ
Το δέρμα αποτελείται από 3 στοιβάδες που από την εξωτερική του επιφάνεια προς το εσωτερικό
είναι η επιδερμίδα, το χόριο και ο υποδόριος ιστός. Το δέρμα προστατεύει τα εσωτερικά όργανα
από μολύνσεις, χημικές ουσίες και ηλιακή ακτινοβολία, παράγει βιταμίνη D, έχει αισθητήρια
όργανα για τον πόνο, την αφή, τη θερμοκρασία και την πίεση και συμβάλλει στη ρύθμιση της
θερμοκρασίας του σώματος.
Εγκαύματα ονομάζονται οι βλάβες των ιστών που προκαλούνται από θερμότητα. Ανάλογα με τα
συμπτώματά τους, διακρίνονται σε:
 Α΄ Βαθμού, όπου το δέρμα ασπρίζει με την πίεση και γίνεται ευαίσθητο. Οι βλάβες
επηρεάζουν κυρίως την επιδερμίδα. Χαρακτηρίζονται από ερυθρότητα (κοκκίνισμα), οίδημα
(πρήξιμο), καυστικό πόνο και ευαισθησία κατά την πίεση της εγκαυματικής περιοχής. Αυτά
 προκαλούνται όταν το δέρμα έρχεται σε σύντομη επαφή με καυτά αντικείμενα ή εξαιτίας
υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο.
 Β΄ Βαθμού, όπου το δέρμα είναι ερυθρό με φυσαλίδες και πολύ ευαίσθητο. Οι βλάβες
επηρεάζουν την επιδερμίδα και το χόριο. Οι φυσαλίδες δημιουργούνται αμέσως μετά τη
θερμική κάκωση ή μετά από μερικές ώρες και οφείλονται στη συγκέντρωση υγρού μεταξύ
των στρωμάτων της επιδερμίδας. Πονάει περισσότερο από το έγκαυμα πρώτου βαθμού. Τα
εγκαύματα δεύτερου βαθμού προκαλούνται είτε μετά από ιδιαίτερα παρατεταμένη έκθεση
στον ήλιο είτε εξαιτίας παρατεταμένης επαφής με καυτά αντικείμενα ή υγρά.
 Γ΄ Βαθμού, όπου το δέρμα είναι σκληρό και ξηρό χωρίς να είναι ευαίσθητο. Οι βλάβες
επηρεάζουν την επιδερμίδα, το χόριο και τον υποδόριο ιστό και μπορεί να φτάσουν μέχρι
τους μυς και τα οστά. Το δέρμα στα εγκαύματα αυτά είναι γκρίζο ή απανθρακωμένο, δεν
ασπρίζει με την πίεση και έχει ξηρή υφή σαν επεξεργασμένο δέρμα. Τα εγκαύματα τρίτου
βαθμού είναι τα βαρύτερης μορφής. Αυτά προκαλούνται από ηλεκτρισμό ή φωτιά και είναι
επιβεβλημένη η άμεση μεταφορά του θύματος στο νοσοκομείο.
Οι πρώτες βοήθειες στα εγκαύματα γενικά αποσκοπούν στον περιορισμό της επέκτασης της
θερμικής βλάβης, στην ανακούφιση από τον πόνο, στον εντοπισμό συνοδών κακώσεων (π.χ.
τραυματισμός ή κάταγμα), στη μείωση του κινδύνου λοίμωξης και στην γρήγορη αποκατάσταση.
Αντιμετώπιση ελαφρών εγκαυμάτων:
 Απομακρύνουμε τον παράγοντα που προκαλεί το έγκαυμα.
 Ξεπλένουμε το τραύμα με κρύο νερό ή φυσιολογικό ορό για 10 - 20 λεπτά περίπου, ώστε να
σταματήσουμε το κάψιμο και να ανακουφίσουμε τον πόνο. Εναλλακτικά, μπορούμε να
βυθίσουμε την τραυματισμένη περιοχή σε κρύο νερό, όχι πάγο, ή να τοποθετήσουμε κρύα
επιθέματα (κομπρέσες). Δεν χρησιμοποιούμε οδοντόκρεμα (ορισμένες περιέχουν συστατικά
που χειροτερεύουν το έγκαυμα). Επίσης, δεν τοποθετούμε στην εγκαυματική περιοχή
οινόπνευμα, ιώδιο ή ιωδιούχα σκευάσματα, οξυζενέ, βούτυρο, λάδι ή πάγο. Δεν τρίβουμε
την περιοχή του εγκαύματος!
 Αφαιρούμε κοσμήματα, ρολόγια και σφιχτά ρούχα από την τραυματισμένη περιοχή.
 Συνεχίζουμε το δρόσισμα με νερό για 10 λεπτά. Μετά στεγνώνουμε απαλά με καθαρό πανί,
όχι βαμβάκι.
 Τοποθετούμε μια ενυδατική κρέμα ή κρέμα με 1% υδροκορτιζόνη, η οποία μπορεί να
μειώσει τον πόνο και το πρήξιμο και να επιταχύνει τη διαδικασία θεραπείας.
 Καλύπτουμε την περιοχή με αποστειρωμένο επίδεσμο ή αποστειρωμένη γάζα ή μεμβράνη.
Δεν χρησιμοποιούμε πάγο. Ο πάγος μπορεί να προκαλέσει κρυοπαγήματα ή να χειροτερέψει
το έγκαυμα.
 Για την ανακούφιση από τον πόνο μπορεί κανείς να πάρει επιπρόσθετα αντιφλεγμονώδη και
αναλγητικά φάρμακα, όπως ασπιρίνη και ιμπουπροφένη, σύμφωνα με τις οδηγίες του
γιατρού.
 Εάν υπάρχουν φυσαλίδες (φουσκάλες) στο δέρμα (στα εγκαύματα δεύτερου βαθμού) αυτές
δεν πρέπει να σπάνε, καθώς η ρήξη αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης.
 Αν οι φυσαλίδες (φουσκάλες) έχουν ανοίξει, τότε βάζουμε αντισηπτικό, μια βαζελινούχα
γάζα και μια αποστειρωμένη γάζα.
 Μετά από μερικές μέρες, η διαδικασία της αποθεραπείας περιλαμβάνει την αποβολή του
επιφανειακού στρώματος της επιδερμίδας στο σημείο της βλάβης.
 Αν το έγκαυμα είναι στο λαιμό, στο πρόσωπο, στα γεννητικά όργανα ή εσωτερικά
(εισπευστικό έγκαυμα) ή αν είναι εκτεταμένο, δηλαδή έχει μέγεθος μεγαλύτερο από μια
παλάμη, ή αν το έγκαυμα οφείλεται σε ηλεκτρικό ρεύμα ή κεραυνό, τότε ο τραυματίας θα
 πρέπει να πάει στο νοσοκομείο.
 Για εγκαύματα μικρής έκτασης, 3ου βαθμού, ξεπλένουμε με φυσιολογικό ορό, στεγνώνουμε
με αποστειρωμένη γάζα και στη συνέχεια ψεκάζουμε με σπρέι. Στη συνέχεια εναποθέτουμε
γάζα εμποτισμένη με ειδικό σκεύασμα (σε φαρμακεία) και πάνω από αυτή κανονική γάζα.
 Στα εγκαύματα 3ου βαθμού καθώς και στα εγκαύματα από ηλεκτροπληξία, θα πρέπει ο
τραυματίας να μεταφέρεται στο νοσοκομείο.
Χημικά εγκαύματα
Οι χημικές ουσίες που προκαλούν εγκαύματα είναι οξέα, αλκάλια, φωσφορούχες ενώσεις και
φαινόλες και μπορούν να προκαλέσουν διάβρωση ή νέκρωση των ιστών. Η σοβαρότητα της βλάβης
εξαρτάται από την πυκνότητα, την ποσότητα και τη διάρκεια επαφής της χημικής ουσίας με τους
ιστούς.
Συμπτώματα:
 έντονος καυστικός πόνος
 οίδημα (πρήξιμο)
 φυσαλίδες
 το δέρμα ξεφλουδίζεται και χάνει το φυσιολογικό του χρώμα
Α΄ Βοήθειες:
 Βεβαιωνόμαστε ότι δεν διατρέχουμε κίνδυνο ως διασώστες.
 Φοράμε γάντια, αν πρόκειται να έρθουμε σε επαφή με χημικές ουσίες.
 Αερίζουμε το χώρο ανοίγοντας παράθυρα, αν το θύμα βρίσκεται σε κλειστό χώρο.
 Απομακρύνουμε την χημική ουσία που προκαλεί το έγκαυμα από την επαφή της με τον
τραυματία, π.χ. αν είναι εμποτισμένα τα ρούχα με χημική ουσία, τα αφαιρούμε ή τα
κόβουμε.
 Πλένουμε το τραύμα με τρεχούμενο νερό για 20΄. Αν πρόκειται για αλκάλια ίσως χρειαστεί
περισσότερος χρόνος.
 Αν η ουσία είναι σε μορφή σκόνης, απομακρύνουμε με βούρτσισμα πριν από το πλύσιμο με
νερό.
 Δεν χρησιμοποιούμε άλλες ουσίες για να εξουδετερώσουμε την εγκαυματική ουσία, γιατί
μπορεί να προκληθεί έκλυση θερμότητας που θα επιδεινώσει το τραύμα.
 Καλύπτουμε το έγκαυμα με αποστειρωμένες γάζες.
 Μεταφέρουμε τον τραυματία στο νοσοκομείο.
 Ελέγχουμε διαρκώς τα ζωτικά του σημεία και το επίπεδο συνείδησής του.

ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Αλλεργίες γενικά
Αλλεργία είναι η αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε σχετικά αβλαβείς ουσίες, που
ονομάζονται αλλεργιογόνα. Συχνότερα αλλεργιογόνα είναι ορισμένα τρόφιμα (όπως ξηροί καρποί,
αυγά, δημητριακά, σόγια), ορισμένα φάρμακα (όπως ασπιρίνη, κάποια αντιβιοτικά), φυτά και ζώα
(όπως γύρη, σκόνη, δηλητήρια εντόμων) και ορισμένες χημικές ουσίες.
Είδη:
1. Αλλεργική ρινίτιδα
2. Αλλεργικό άσθμα
3. Κνίδωση
4. Φαρμακευτική αφυλαξία
5. Αλλεργία στα δήγματα εντόμων (δήγμα = τσίμπημα)
6. Αλλεργία από ορούς
7. Αναφυλαξία σε τροφές
8. Αλλεργικό σοκ
Συμπτώματα:
1. Εξάνθημα-κνησμός
2. Δακρύρροια
3. Οίδημα στο σώμα, το πρόσωπο, τα χείλη, τα βλέφαρα, τη γλώσσα, το λαιμό
4. Βήχα, φτέρνισμα, καταρροή (συνάχι)
5. Πονοκέφαλος, αίσθημα ζάλης
6. Πόνος στο στομάχι, ναυτία, εμετός, διάρροια
7. Αναφυλακτικό σοκ
Συνήθως μια αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται με ορισμένα από τα παραπάνω συμπτώματα. Η
κορύφωση των συμπτωμάτων συμβαίνει συνήθως μέσα σε 15-30 λεπτά από την έναρξη της
αλλεργικής αντίδρασης.
Α΄ Βοήθειες:
1. Απομάκρυνση από τον παράγοντα που προκάλεσε την αλλεργία. Εάν πρόκειται για
εφαρμογή κάποιου προϊόντος (π.χ. βαφή), σταμάτημα της διαδικασίας της εφαρμογής.
2. Πλύσιμο με νερό και σαπούνι, για να απομακρυνθεί ο αλλεργιογόνος παράγοντας.
3. Εφαρμογή κρύων επιθεμάτων (παγοκύστεις).
4. Διακοπή τυχόν φαρμακευτικής αγωγής ή τροφής που προκάλεσε την αλλεργία.
5. Αντιϊσταμινικά φάρμακα.
Αναφυλακτικό σοκ
Στο αναφυλακτικό σοκ η αντίδραση του οργανισμού κλιμακώνεται και γίνεται απειλητική για τη
ζωή, αφού μπορεί να επηρεάσει σημαντικά το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα.
Μπορεί να προκληθεί οίδημα (πρήξιμο) της γλώσσας και του λάρυγγα, με αποτέλεσμα την
απόφραξη του αεραγωγού. Επίσης, προκαλείται διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων, με
αποτέλεσμα να διαταράσσεται η κυκλοφορία του αίματος και να πέφτει σημαντικά η πίεση. Το
αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η μειωμένη προσφορά οξυγόνου στους ιστούς. Τα συμπτώματα
είναι αντίστοιχα της κοινής αλλεργίας, αλλά πολύ πιο έντονα, όπως πρήξιμο στα μάτια, τα χείλη, τη
γλώσσα, δυσχέρεια στην αναπνοή (δύσπνοια), σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης,
λιποθυμία.
Α΄ Βοήθειες:
 Απομάκρυνση από τον αλλεργιογόνο παράγοντα.
 Κλήση ΕΚΑΒ
 Χορήγηση αδρεναλίνης. Προγεμισμένες σύριγγες αδρεναλίνης, που μοιάζουν με στιλό,
μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και πάνω από τα ρούχα. Αν τα συμπτώματα δεν
υποχωρούν ή αν επανέρχονται, επαναχορήγηση αδρεναλίνης.
 Εφαρμογή τοπικών επιθεμάτων πάγου ή παγωμένου αντικειμένου, αν η πύλη εισόδου του
αλλεργιογόνου είναι εμφανής.
 Τοποθέτηση του θύματος σε καθιστή θέση ή ξαπλωμένος σε ύπτια θέση με υψωμένα τα
 κάτω άκρα, ώστε να διευκολύνεται η αναπνοή.
 Εάν υπάρχει απώλεια αισθήσεων τοποθέτηση του θύματος σε θέση ανάνηψης.
 Εάν σταματήσει η αναπνοή, εφαρμόζουμε ΚΑΡΠΑ.

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ
Ως δηλητήριο μπορεί να δράσει οποιαδήποτε ουσία έχει δυνατότητα να προκαλέσει διαταραχή της
λειτουργίας του οργανισμού ή βλάβη στα διάφορα όργανά του. Οι βλάβες αυτές μπορεί να είναι
παροδικές ή μόνιμες, που μπορεί να φτάσουν μέχρι θάνατο. Σε περίπτωση δηλητηρίασης από
κατάποση χημικών ουσιών, συνιστάται να καλούμε άμεσα το Κέντρο Δηλητηριάσεων που
λειτουργεί σε 24ωρη βάση όλες τις ημέρες της εβδομάδας και οι πληροφορίες παρέχονται δωρεάν
στο τηλέφωνο: 210 - 77 93 777. Κατά την κλήση θα ήταν χρήσιμο να έχουμε μπροστά μας το
σκεύασμα που έχει καταναλωθεί, ώστε να δώσουμε ό,τι απαραίτητα στοιχεία μας ζητηθούν, καθώς
και να έχουμε προσδιορίσει τι ποσότητα του σκευάσματος έχει καταποθεί και πότε συνέβει το
περιστατικό.
Εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με το Κέντρο Δηλητηριάσεων,
καλούμε το ΕΚΑΒ.

ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ
Θλάση
Είναι η σύνθλιψη των ιστών λόγω εφαρμογής πίεσης, ενώ το δέρμα μένει ανέπαφο. Η μυική θλάση
είναι η κάκωση των μυών που οφείλεται σε υπερβολική διάταση ή ρήξη των μυικών ινών. Τα
συμπτώματα που εκδηλώνονται είναι ανάλογα με τη βαρύτητα της θλάσης. Η βαρύτητα της θλάσης
θα καθορίσει και τον χρόνο θεραπείας της. Όσο πιο βαρύ είναι το περιστατικό, τόσο περισσότερος
χρόνος απαιτείται για τη θεραπεία του.
Συμπτώματα:
 Πόνος
 Οίδημα (πρήξιμο)
 Εκχύμωση (μελάνιασμα)
 Περιορισμός στην κίνηση των γειτονικών αρθρώσεων
Α΄ Βοήθειες:
 Εφαρμογή κρύων επιθεμάτων ή πάγου τυλιγμένου σε πετσέτα για 10-20΄.
 Ακινητοποίηση της άρθρωσης με ελαστικό επίδεσμο (εφαρμοστά αλλά όχι σφιχτά).
 Ανύψωση του τραυματισμένου μέλους πάνω από το ύψος της καρδιάς.
 Ναρθηκοποίηση σε βαριές περιπτώσεις.
 Μετάβαση στο νοσοκομείο σε βαριές περιπτώσεις.

Διάστρεμμα (στραμπούληγμα)
Είναι η κάκωση συνδέσμων της άρθρωσης ως αποτέλεσμα διάτασής τους πέραν από το όριο
αντοχής τους, με αποτέλεσμα την επιμήκυνση, τη μερική ή την ολική ρήξη τους. Ανάλογα με τον
βαθμό της κάκωσης, τα διαστρέμματα διακρίνονται σε ελαφρά, μέτρια και βαριά. Όσο πιο βαριά
είναι τόσο μεγαλύτερος χρόνος απαιτείται για τη θεραπεία τους. Στην περίπτωση ολικής ρήξης των
συνδέσμων, απαιτείται χειρουργική επέμβαση.
Συμπτώματα:
- Πόνος
- Οίδημα (πρήξιμο)
- Μελάνιασμα
- Δυσκινησία
Α΄ Βοήθειες:
- Εφαρμόζουμε ψυχρά επιθέματα (πάγο τυλιγμένο σε πανί ή κομπρέσες με παγωμένο νερό)
για 10΄-20΄.
- Περιδένουμε την άρθρωση με ελαστικό επίδεσμο για να την ακινητοποιήσουμε.
- Τοποθετούμε το μέλος σε αναπαυτική θέση (αναρτούμε από τον λαιμό αν πρόκειται για χέρι
ή ανυψώνουμε σε καρέκλα αν πρόκειται για πόδι).
- Δίνουμε παυσίπονο.
- Πηγαίνουμε στο νοσοκομείο για ακτινολογικό έλεγχο.

Εξάρθρωση (ή εξάρθρημα)
Η εξάρθρωση είναι μια σοβαρή πάθηση των αρθρώσεων. Μπορεί να προκληθεί από ένα σοβαρό
ατύχημα και ως συνέπεια έχει την απομάκρυνση των αρθρικών επιφανειών από τα οστά.
Εξαρθρώσεις συμβαίνουν συχνότερα στον ώμο, στο ισχύο, στις αρθρώσεις των δακτύλων και στην
κάτω γνάθο. Οι εξαρθρώσεις είναι πολύ οδυνηρές και η επαναφορά των οστών στη θέση τους
πρέπει να γίνεται από ειδικό γιατρό ή χειρουργό.
Συμπτώματα:
- Πόνος
- Παραμόρφωση
- Αδυναμία κίνησης
- Οίδημα (πρήξιμο)
- Μελανιά
Α΄ Βοήθειες:
- Κρατάμε την άρθρωση και όλο το μέλος ακίνητο.
- Ηρεμούμε τον πάσχοντα.
- Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα για 10’ -20΄.
- Καλούμε ασθενοφόρο
Αν δεν υπάρχει διαθέσιμο ασθενοφόρο:
-Ακινητοποιούμε την άρθρωση με κάποιον πρόχειρο νάρθηκα.
- Τοποθετούμε το μέλος σε αναπαυτική θέση (ανάρτηση από το λαιμό σε εξάρθρωση χεριού ή
ανύψωση του ποδιού σε εξάρθρωση του ποδιού).
- Μεταφέρουμε άμεσα τον πάσχοντα στο νοσοκομείο για ανάταξη.
Τοποθέτηση νάρθηκα:
Ως νάρθηκας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα αντικείμενο ίσιο και σταθερό (π.χ. ένα σκληρό χαρτόνι
τυλιγμένο σε ύφασμα).
-Ανασηκώνουμε το μέλος.
- Σπρώχνουμε το νάρθηκα κάτω από το μέλος.
-Δένουμε με ελαστικό επίδεσμο.
- Αφήνουμε τα δάχτυλα έξω σε περίπτωση πρηξίματος.
- Χρησιμοποιούμε τριγωνικό επίδεσμο για ανάρτηση του μέλους και ακινητοποίηση.
Σε περίπτωση εξάρθρωσης ώμου δεν τοποθετούμε νάρθηκα, μόνο τον τριγωνικό επίδεσμο.
Ακινητοποιούμε με επίδεσμο γύρω από το σώμα του θύματος (το σώμα έχει το ρόλο του νάρθηκα).
Εάν η εξάρθρωση είναι στο πόδι, ακινητοποιούμε με νάρθηκα. Φροντίζουμε να είναι σε οριζόντια
θέση προκειμένου να μην πρηστεί.
Μπορούμε να περιμένουμε μισή ώρα.
Κάταγμα
Είναι η κάκωση του οστού κατά την οποία προκαλείται διακοπή της συνέχειάς του. Αυτό συμβαίνει
όταν ασκείται σημαντική δύναμη σε αυτό.
Είδη:
- Ρωγμώδη
- Απλά
- Συντριπτικά
- Επιπλεγμένα (ανοικτά), που συνοδεύονται με λύση της συνέχειας του δέρματος.
Συμπτώματα:
- Πόνος
- Πρήξιμο
- Παραμόρφωση
- Αδυναμία κίνησης
- Θόρυβος κατά την κίνηση (από την τριβή των καταγματικών επιφανειών)
Α΄ Βοήθειες:
- Ακινητοποιούμε πλήρως το μέλος.
- Τοποθετούμε κρύες κομπρέσες για να ανακουφίσουμε το θύμα.
- Τονώνουμε το ηθικό του.
- Ακινητοποιούμε την περιοχή με την τοποθέτηση νάρθηκα, εάν πρόκειται να αργήσει η ιατρική
βοήθεια.
- Αναρτούμε ή ανυψώνουμε το μέλος σε αναπαυτική θέση.
- Καλούμε το ασθενοφόρο για τη μεταφορά σε νοσοκομείο.
Ο νάρθηκας που θα χρησιμοποιήσουμε σε κάταγμα πρέπει να είναι σχετικά μακρύς ώστε να
ακινητοποιηθούν δύο αρθρώσεις μεταξύ των οποίων βρίσκεται το σπασμένο οστό.
Στα κατάγματα του ποδιού χρησιμοποιούμε δύο νάρθηκες.
Σε περίπτωση επιπλεγμένων (ανοιχτών) καταγμάτων όπου υπάρχει ορατή αιμορραγία ενεργούμε ως
εξής:
- Εάν είναι στο πόδι, πιέζουμε τη μηριαία αρτηρία με τα τρία δάχτυλα.
- Εάν είναι το χέρι πιέζουμε την αρτηρία κάτω από τη μασχάλη με τα τρία δάχτυλα (βραχιόνια
αρτηρία).
Δεν επιχειρούμε να διορθώσουμε την παραμόρφωση του κατάγματος στον τόπο του
ατυχήματος. Οι χειρισμοί αυτοί πρέπει να γίνουν στο νοσοκομείο από ειδικό γιατρό.

ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑ
Είναι η διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος από το ανθρώπινο σώμα. Η ηλεκτροπληξία μπορεί να
προκαλέσει ένα μικρό, ανεπαίσθητο μούδιασμα στο σημείο επαφής με την πηγή του ρεύματος,
καρδιακές αρρυθμίες, αναπνευστική ανεπάρκεια, απώλεια συνείδησης, επιληπτικές κρίσεις, μυϊκές
συσπάσεις, καρδιοαναπνευστική ανακοπή. Επίσης, μπορεί να προκληθούν εγκαύματα στα σημεία
εισόδου και εξόδου του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και άλλες κακώσεις από την εκτίναξη του
θύματος κατά την επαφή του με το ηλεκτρικό ρεύμα. Συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, ίλιγγος,
ζάλη, επιληπτικές κρίσεις, καρδιακές αρρυθμίες και διαταραχές συμπεριφοράς έχουν περιγραφεί
ακόμη και μήνες μετά την ηλεκτροπληξία.
Σε περίπτωση ηλεκτροπληξίας, θα πρέπει άμεσα να κατεβάσουμε τον γενικό διακόπτη παροχής
ηλεκτρικού ρεύματος. Αν, για οποιοδήποτε λόγο, δεν είναι δυνατή η διακοπή της παροχής του
ηλεκτρικού ρεύματος, αφού βεβαιωθούμε ότι είμαστε ασφαλείς να πλησιάσουμε, απομακρύνουμε
τον πάσχοντα με ένα κακό αγωγό του ηλεκτρικού ρεύματος, π.χ. ξύλο, πλαστικό, όπως σκούπα. Θα
πρέπει να πατάμε πάνω σε υλικό που είναι κακός αγωγός του ηλεκτρισμού (π.χ. τηλεφωνικός
κατάλογος, πλαστικό πατάκι).
Εάν έχει χάσει τις αισθήσεις του, αλλά αναπνέει, τότε τοποθετούμε το θύμα σε θέση ανάνηψης.
Εάν δεν αναπνέει, εφαρμόζουμε ΚΑΡΠΑ και καλούμε ΕΚΑΒ.
Συνιστάται η προσέλευση σε νοσοκομείο για εξετάσεις ακόμη και εάν συνέλθει.

ΛΙΠΟΘΥΜΙΑ
Είναι η ξαφνική και σύντομη απώλεια των αισθήσεων διάρκειας όχι μεγαλύτερης από λίγα λεπτά
(λόγω έλλειψης οξυγόνου).
Ορισμένες αιτίες:
- Ασφυκτικό περιβάλλον
- Νευροψυχικοί παράγοντες
- Υπερκόπωση
- Ορθοστατική υπόταση
- Φάρμακα
- Κακή φυσική κατάσταση
Συμπτώματα:
- Ωχρότητα
- Ψυχρός ιδρώτας
- Θόλωση στην όραση
- Βουητό στ’ αυτιά
- Ζάλη
- Ναυτία και / ή τάση για εμετό
- Αδυναμία
- Ταχυκαρδία ή αρρυθμία
Λέμε στο άτομο να σκύψει το κεφάλι όταν νιώθει ότι θα λιποθυμήσει, αλλά έχει ακόμη τις
αισθήσεις του. Προσοχή όμως μην πέσει και τραυματιστεί.
Συνέπειες:
- Απώλεια αισθήσεων
- Σφυγμός βραδύς
- Αναπνοή επιπόλαια
Η διαφορά της λιποθυμίας από την καρδιακή ανακοπή είναι ότι στη λιποθυμία υπάρχει μόνο
απώλεια των αισθήσεων και το θύμα αναπνέει, ενώ στην ανακοπή έχει σταματήσει επιπλέον
και η αναπνοή.
Α΄ Βοήθειες:
- Γυρίζουμε το θύμα στο πλάι, στη θέση ανάνηψης ή ασφαλείας και το κεφάλι σε υπερέκταση,
όπως φαίνεται στην εικόνα που ακολουθεί. Εναλλακτικά, ξαπλώνουμε το θύμα σε ύπτια θέση και
ανασηκώνουμε τα πόδια του, ώστε να βρίσκονται 30-40 εκατοστά ψηλότερα από το επίπεδο της
καρδιάς.
- Χαλαρώνουμε τα σφικτά ρούχα (ζώνη, γραβάτα).
- Δροσίζουμε με λίγο νερό (βρεγμένο πανί στο πρόσωπο).
- Αερίζουμε το χώρο και απομακρύνουμε τους περίεργους.
- Ελέγχουμε την αναπνοή και το σφυγμό.
- Όταν ξαναβρεί τις αισθήσεις του δίνουμε να πιει ζαχαρούχο υγρό.
 - Όταν συνέλθει η έγερση να γίνει σταδιακά.
Δεν πρέπει να σηκωθεί εάν δεν περάσουν 15΄.
Δεν δίνουμε χαστούκια, κολόνια, μεγάλη ποσότητα νερού στο πρόσωπο.
Δεν δίνουμε να πιει τίποτα από το στόμα εάν δεν έχει συνέλθει πλήρως.
Μία απλή λιποθυμία διαρκεί περίπου 1΄. Εάν το άτομο καθυστερήσει να επανέλθει μάλλον
οφείλεται σε παθολογικά αίτια.

Πλάγια θέση ασφαλείας (από Σημειώσεις Πρώτων Βοηθειών, Γιανναδάκη Μ., ΕΕΣ)

ΑΝΑΚΟΠΗ
Στην αιφνίδια καρδιοαναπνευστική ανακοπή το άτομο χάνει αιφνιδίως τις αισθήσεις του, όπως και
στην απλή λιποθυμία, αλλά επιπλέον, ο άνθρωπος δεν αναπνέει και δεν έχει ψηλαφητό σφυγμό
διότι διακόπτεται η αναπνοή και η κυκλοφορία του αίματος. Συνήθως δεν έχει συμπτώματα. Εάν
χαθεί πολύς χρόνος για την αποκατάσταση της αναπνοής και της κυκλοφορίας ο οργανισμός
παθαίνει ανεπανόρθωτες βλάβες και η κυκλοφορία δεν μπορεί να επανέλθει. Όταν σταματάει η
καρδιακή λειτουργία, δεν οξυγονώνεται ο εγκέφαλος. Έχει αναφερθεί ότι σε συνθήκες έλλειψης
οξυγόνου, τα εγκεφαλικά κύτταρα θανατώνονται μέσα σε περίπου 4 λεπτά της ώρας. Συνεπώς, η
αποκατάσταση της κυκλοφορίας και της αναπνοής θα πρέπει να επιτευχθεί πολύ γρήγορα. Κάθε
λεπτό καθυστέρησης μειώνει τις πιθανότητες επιβίωσης κατά 7-10%.
Α΄ Βοήθειες:
 Καλούμε επειγόντως το 166. Πρέπει να του χορηγηθεί οξυγόνο.
 Αρχίζουμε αμέσως ΚΑΡΠΑ μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο.
Το καλύτερο βέβαια θα ήταν να υπάρχει κοντά απινιδωτής για άμεση ηλεκτρική ανάταξη.
Δυστυχώς στη χώρα μας η δυνατότητα αυτή είναι περιορισμένη.

ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ (ΚΑΡΠΑ)

Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση είναι η τεχνική εφαρμογής τεχνητού αερισμού και υποστήριξη
της κυκλοφορίας, χωρίς εξοπλισμό ή με ελάχιστα μέσα, με στόχο την παροχή έστω και μικρού
βαθμού οξυγόνωσης και αιμάτωσης των ζωτικών οργάνων του σώματος προσωρινά μέχρι την
τελική αποκατάσταση της αναπνοής και της κυκλοφορίας. Κρίσιμος χρόνος είναι τα 4 λεπτά που
απαιτούνται από την ανακοπή μέχρι την αρχή της εγκεφαλικής βλάβης, και τα δέκα λεπτά στο
σύνολο μέχρι το βέβαιο εγκεφαλικό θάνατο.
ΚΑΡΠΑ σε Ενήλικες
1. Προσέγγιση του ασθενούς. Έλεγχος ασφάλειας. Βεβαιωνόμαστε για την ασφάλεια του διασώστη
και του θύματος.
2. Έλεγχος αντίδρασης: Κουνάμε ελαφρά τους ώμους και ρωτάμε δυνατά «Είσαι καλά;» Εάν
αντιδρά, αφήνουμε το θύμα σε ασφαλή θέση, στέλνουμε για βοήθεια και κάνουμε τακτική
επανεκτίμηση.
3. Εάν δεν αντιδρά ζητάμε βοήθεια (2 άτομα που θα έχουν ρόλο και μάρτυρα εάν χρειασθεί) και
ενεργούμε ως εξής:
4. Απελευθέρωση του αεραγωγού με υπερέκταση της κεφαλής με απαλές κινήσεις και ανύψωση της
κάτω γνάθου. Χαλαρώνουμε ότι τον σφίγγει. Προσοχή: Αποφεύγουμε την υπερέκταση της κεφαλής
στην περίπτωση που υποπτευόμαστε τραυματισμό στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Διάνοιξη αεραγωγού (από Α΄ Βοήθειες ΤΕΕ, Α΄Τάξη, 1ου Κύκλου)

5. Εκτίμηση αναπνοής, διατηρώντας τον αεραγωγό ανοιχτό: ΒΛΕΠΩ – ΑΚΟΥΩ -

ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ όχι πάνω από 10΄΄ για το αν υπάρχει αναπνοή. Βλέπω αν κινείται ο θώρακας,
Ακούω τους ήχους της αναπνοής, Αισθάνομαι τον εκπνεόμενο αέρα στο μάγουλο, εφόσον υπάρχει
αναπνοή.
Εάν αναπνέει, τοποθετούμε το θύμα σε θέση ανάνηψης και καλούμε βοήθεια.
6. Εάν δεν υπάρχει φυσιολογική αναπνοή, τηλεφωνούμε στο 166 ή 112.
7. Εφαρμόζουμε 30 Στερνικές Συμπιέσεις (Σ.Σ.) Ο θώρακας κατεβαίνει περίπου 4 - 5cm.
Στερνικές συμπιέσεις:
- Χρησιμοποιώντας τον δείκτη και το μέσο, εντοπίζουμε την χαμηλότερη πλευρά στον
θώρακα που βρίσκεται προς την θέση μας.
- Έχοντας τα δάκτυλά μας ενωμένα, ψηλαφίζουμε προς τα πάνω, μέχρι το σημείο που οι
πλευρές ενώνονται με το στέρνο.
- Διατηρώντας τον μέσο σε αυτό το σημείο, τοποθετούμε τον δείκτη μας επάνω στο στέρνο.
- Τοποθετούμε τη βάση της παλάμης του άλλου χεριού δίπλα στον δείκτη, προς τη μεριά
του κεφαλιού, δηλαδή στο κέντρο του θώρακα. (Υπολογίζουμε ότι η βάση της παλάμης μας
είναι περίπου επάνω από την καρδιά).
- Τοποθετούμε το άλλο χέρι από πάνω.
- Πλέκουμε τα δάκτυλα.
- Τοποθετούμε το σώμα μας κάθετα πάνω από το στήθος του θύματος και με τεντωμένα τα
χέρια, πιέζουμε πάνω στο στέρνο. (Προσοχή: κατά τις συμπιέσεις δεν πρέπει να λυγίζουμε τους
αγκώνες).
- Συμπιέζουμε το θώρακα με:
Ρυθμό 100/min
Βάθος 4-5 cm
- Ίσο χρόνο συμπίεσης : χαλάρωσης
- Προσοχή: Δεν θα πρέπει να εφαρμόζουμε πίεση στο επάνω μέρος της κοιλιάς ή στο
χαμηλότερο σημείο του στέρνου (ξιφοειδής απόφυση).
 - Αντικαταστούμε κάθε 2 λεπτά το διασώστη που εφαρμόζει ΚΑΡΠΑ, εφόσον είναι δυνατό.

Εφαρμογή στερνικών συμπιέσεων (από Σημειώσεις Πρώτων Βοηθειών, Γιανναδάκη Μ., ΕΕΣ)

8. Εφαρμόζουμε 2 εμφυσήσεις (Εμ.) διαδοχικά. Βεβαιωνόμαστε ότι ο θώρακας φουσκώνει.

Εμφυσήσεις:
- Κλείνουμε τη μύτη.
- Παίρνουμε μια κανονική αναπνοή.
- Σφραγίζουμε τα χείλη μας γύρω από το στόμα του θύματος.
- Εκπνέουμε μέχρι να ανυψωθεί ο θώρακάς του.
- Διάρκεια περίπου 1 δευτερόλεπτο.
- Αφήνουμε το θώρακα να πέσει.
- Επαναλαμβάνουμε
9. Έλεγχος αναπνοής: ΑΚΟΥΩ – ΒΛΕΠΩ – ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ.
10. Αν το θύμα αναπνέει, το αφήνουμε σε θέση ανάνηψης. Αν όχι, συνεχίζουμε κάνοντας κύκλους
(30 στερνικές συμπιέσεις: 2 εμφυσήσεις) μέχρι να δούμε σημεία αντίδρασης ή μέχρι να
κουραστούμε.

Κύκλος 30 Σ.Σ. :2 εμφυσήσεις (από Σημειώσεις Πρώτων Βοηθειών, Γιανναδάκη Μ., ΕΕΣ)
Σημείωση:
- Κατά την εφαρμογή της ΚΑΡΠΑ το θύμα πρέπει να είναι ξαπλωμένο σε σταθερή επιφάνεια και
χαμηλά (όχι κρεβάτι) και γονατίζουμε από δεξιά του θύματος. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η
κίνηση του δεξιού χεριού του διασώστη το οποίο είναι αυτό που συνήθως έχει περισσότερη
δύναμη.
- Μετά το πέρας 5 κύκλων 30 Στερνικών Συμπιέσεων : 2 Εμφυσήσεων, ελέγχουμε την κόρη του
ματιού του θύματος. Αν υπάρχει συστολή της κόρης σημαίνει ότι η προσπάθεια που κάνουμε έχει
αποτελέσματα. Στα άτομα που δεν αναπνέουν η κόρη του ματιού διαστέλλεται τόσο πολύ που
τείνει να καταλάβει όλη την ίριδα.
- Εάν ακούσουμε θόρυβο και δεν είμαστε σίγουροι αν το θύμα αναπνέει, συνεχίζουμε ΚΑΡΠΑ.
- Προκειμένου να προφυλαχτούμε από νοσήματα που μεταδίδονται με σταγονίδια, κατά την
εφαρμογή των εμφυσήσεων χρησιμοποιούμε ειδικά μαντηλάκια ή αεραγωγούς ή εάν αυτά δεν είναι
διαθέσιμα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αποστειρωμένη γάζα.
- Εάν το θύμα αναπνέει, δεν εφαρμόζουμε ΚΑΡΠΑ διότι θα προκαλέσουμε σύγχυση στο ρυθμό της
αναπνοής του.
- Η ΚΑΡΠΑ έχει καλύτερα αποτελέσματα αν συνδυαστεί με τη χρήση αυτόματου εξωτερικού
απινιδωτή. Ωστόσο, αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από άτομα που έχουν εκπαιδευτεί στη
χρήση του.
ΚΑΡΠΑ σε Παιδιά
Η καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση στα παιδιά ακολουθεί τις ίδιες βασικές αρχές και την ίδια
αλληλουχία ενεργειών που ισχύουν για τους ενήλικες. Ανάλογα με την ηλικία και το μέγεθος του
παιδιού είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν μικρές παραλλαγές στη τεχνική. Γενικά για παιδιά πάνω
από 10 χρόνων εφαρμόζουμε τη τεχνική των ενηλίκων. Οι διαφορές που υπάρχουν αφορούν στη
τεχνική και είναι οι ακόλουθες:
1. Αν υπάρχει μόνο ένας διασώστης θα πρέπει να κάνει αναζωογόνηση περίπου για ένα λεπτό
πριν πάει να καλέσει βοήθεια.
2. Χρησιμοποιούμε στις θωρακικές συμπιέσεις τη βάση της παλάμης του ενός χεριού αντί των δύο
χεριών που χρησιμοποιούμε στην αναζωογόνηση του ενήλικα.
3. Συμπιέζουμε το στέρνο ώστε να κατέβει κατά το 1/3 έως το 1/2 του πάχους του θώρακα (2,5-
3cm).
4. Η αναλογία συμπιέσεων /εμφυσήσεις είναι ίδια με τον ενήλικα 30:2.
Σημείωση:
1. Πρώτα δίνουμε τις εμφυσήσεις και μετά καλούμε βοήθεια γιατί τα παιδιά και τα βρέφη έχουν
άμεση ανάγκη από οξυγόνο.
2. Ξεκινάμε με 5 εμφυσήσεις και στη συνέχεια δίνουμε 2 εμφυσήσεις.
3. Συνεχίζουμε μέχρι να δούμε σημεία αντίδρασης ή να κουραστούμε.
ΚΑΡΠΑ σε Βρέφη
1. Εφόσον το βρέφος δεν αντιδράει σε ερεθίσματα (π.χ. τσιμπάμε το βρέφος στις πατούσες) το
τοποθετούμε σε μια σκληρή και ψηλή επιφάνεια (πχ τραπέζι) για να διαπιστώσουμε πραγματικά
πλέον την απώλεια αναπνοής.
α. Υπερεκτείνουμε την κεφαλή του βρέφους και τοποθετούμε το αφτί μας κοντά στο στόμα του.
β. ΒΛΕΠΟΥΜΕ το θώρακα εάν ανεβοκατεβαίνει.
γ. ΑΚΟΥΜΕ την ανάσα στο αφτί μας.
δ. ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΣΤΕ την ανάσα στο μάγουλο.
2. Εφόσον δεν συντρέχουν τα παραπάνω κριτήρια, τότε:
Υπερεκτείνουμε την κεφαλή του βρέφους και περικλείοντας τη μύτη και το στόμα του γύρω από τα
χείλη μας εκπνέουμε πολύ απαλά 5 φορές, χορηγώντας του οξυγόνου από την εκπνοή μας.
3. Σε περίπτωση που δεν αντιδράσει προχωρούμε σε Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση βρέφους,
τοποθετώντας τα δυο μας δάκτυλα μεταξύ των δύο θηλών συμπιέζοντας το θώρακά του 30 φορές.
Ο θώρακας στα βρέφη πρέπει να κατεβαίνει περίπου 1,5cm.
4. Στη συνέχεια, με την ίδια τεχνική των 5 πρώτων αναπνοών δίνουμε 2 εμφυσήσεις.
5. Κάνουμε 5 κύκλους 30 Στερνικές Συμπιέσεις : 2 Εμφυσήσεις.
6. Καλούμε βοήθεια (ΕΚΑΒ).
7. Επαναλαμβάνουμε τον κύκλο 30 : 2 μέχρι το βρέφος να ανανήψει ή να καταφθάσει η
εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια, ελέγχοντας για σημάδια αναπνοής μετά το πέρας κάθε κύκλου, με
την τεχνική ΒΛΕΠΩ-ΑΚΟΥΩ-ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η ΚΑΡΠΑ πρέπει να εφαρμόζεται από ένα άτομο
προκειμένου να εξασφαλίζεται ο συντονισμός εμφυσήσεων και συμπιέσεων, εκτός κι αν τα
άτομα που βοηθούν το θύμα είναι έμπειροι διασώστες. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί ο ένας
να εκτελεί τις εμφυσήσεις και ο άλλος τις συμπιέσεις.

ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ
Η είσοδος ξένων σωμάτων στα μάτια, τα αυτιά ή τη μύτη μπορεί να είναι αποτέλεσμα ατυχήματος
στους ενήλικες, ενώ τα παιδιά μπορεί να το κάνουν από περιέργεια ή για παιχνίδι. Εκτός από τον
πόνο και τη διαταραχή της λειτουργίας του αισθητηρίου οργάνου, η παραμονή των ξένων σωμάτων
μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη. Ξένα σώματα στη μύτη μπορεί να αποφράξουν τον αεραγωγό αν
μετακινηθούν. Γενικός κανόνας είναι ότι δεν πρέπει να επιχειρείται αφαίρεση των ξένων σωμάτων
αν δεν είναι βέβαιο ότι δεν θα προκληθεί σημαντικότερη βλάβη.
Ξένο σώμα στο μάτι
Είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνονται μέτρα ασφάλειας (χρήση γυαλιών ή προστατευτικών
προσωπίδων) όταν κατά τη διάρκεια ορισμένων εργασιών υπάρχει ενδεχόμενος κίνδυνος να
ενσφηνωθούν στα μάτια μικρού μεγέθους ξένα σώματα, π.χ. όταν χρησιμοποιείται κοφτάκι για την
περιποίηση νυχιών ή να εκτοξευτούν σταγονίδια υγρών, π.χ. κατά την παρασκευή βαφών. Τα
συχνότερα συμπτώματα είναι οξύς πόνος και κοκκίνισμα του ματιού, αίσθημα ξένου σώματος,
ιδιαίτερα κατά την κίνηση, αίσθημα καψίματος, δάκρυσμα, αίσθημα ότι κάτι γρατζουνάει μέσα στο
μάτι, και πιθανόν θόλωση ή μείωση της όρασης. Μπορεί να υπάρχει αιμορραγία στον κερατοειδή ή
τον επιπεφυκότα.
Ά βοήθειες:
 Όσο ενοχλητική κι αν είναι η φαγούρα, αποφεύγουμε το τρίψιμο των ματιών, διότι μπορεί
να προκληθούν σοβαρότερες βλάβες.
 Στεκόμαστε δίπλα ή ελαφρώς πίσω από το θύμα και απομακρύνουμε το ένα βλέφαρο από το
άλλο με τα δάχτυλά μας. Ζητάμε να κοιτάξει πάνω, κάτω, δεξιά και αριστερά, ώστε να
εξετάσουμε όλες τις περιοχές του ματιού και να εντοπίσουμε το ξένο σώμα.
 Αν το ξένο σώμα δεν είναι σφηνωμένο, μπορούμε να το απομακρύνουμε πλένοντας το μάτι
με φυσιολογικό ορό ή με νερό βρύσης, το οποίο θα ρίξουμε στη γωνία του ματιού από την
πλευρά της μύτης. Βάζουμε μια πετσέτα στους ώμους του θύματος, για να πέφτει το νερό.
 Αν μετά την αφαίρεση του ξένου σώματος διαπιστωθεί ερεθισμός του ματιού, καλύπτουμε
και τα δύο μάτια με ειδικές οφθαλμικές γάζες και αναζητούμε ιατρική βοήθεια, η οποία
είναι απαραίτητη όταν:
● Δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε το ξένο σώμα.
● Το ξένο σώμα είναι ενσφηνωμένο στον οφθαλμικό βολβό.
● Υπάρχει διαταραχή της όρασης.
● Υπάρχει αίσθημα ξένου σώματος παρά την αφαίρεσή του.
 Προσοχή! Δεν χρησιμοποιούμε τσιμπίδες, λαβίδες, κλπ. αντικείμενα για να απομακρύνουμε
ξένο σώμα από το μάτι. Αν δεν φύγει με τις πλύσεις ή το χαρτομάντηλο, τότε αναζητούμε
ιατρική βοήθεια.

Ξένα σώματα στο αυτί

Έντομα, κομμάτια από σπίρτα ή μπατονέτες, στην προσπάθεια καθαρισμού του αυτιού, και όσπρια,
που τα παιδιά μπορεί να τα βάλουν στα αυτιά τους από περιέργεια ή για παιχνίδι, είναι τα
συχνότερα ξένα σώματα που μένουν στο αυτί. Το θύμα αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του ξένου
σώματος, κάτι που μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό και επώδυνο, ιδιαίτερα αν πρόκειται για
ζωντανά έντομα. Εκτός από τον πόνο υπάρχει ελάττωση της ακοής, ζάλη, ακόμα και ίλιγγος. Αν το
ξένο σώμα είναι οξύαιχμο, μπορεί να προκαλέσει διάτρηση του τυμπάνου του αυτιού ή αιμορραγία.
 Αν πρόκειται για έντομο, βάζουμε λίγο λάδι στο αυτί έτσι ώστε να πεθάνει το έντομο. Στη
συνέχεια βάζουμε νερό σε σύριγγα, λέμε στο άτομο να γυρίσει στο πλάι και ρίχνουμε νερό
(όχι με πίεση) μέσα στο αυτί έτσι ώστε να παρασυρθεί προς τα έξω το νεκρό έντομο. Αν
υποψιαζόμαστε διάτρηση τυμπάνου, δεν ρίχνουμε τίποτα στο αυτί.
 Σε περίπτωση που το ξένο σώμα είναι όσπριο, επειδή με την υγρασία του αυτιού θα
διογκωθεί, η αφαίρεσή του θα πρέπει να γίνει άμεσα.
 Αν το ξένο σώμα είναι μικρή μπαταρία, θα πρέπει να αφαιρεθεί άμεσα γιατί μπορεί να
προκαλέσει έγκαυμα.
Ξένα σώματα στη μύτη
Ξένα σώματα στη μύτη απαντώνται συχνότερα σε παιδιά ηλικίας 1-8 ετών. Πρόκειται συνήθως για
κομμάτια χαρτιού, τροφές, σπόρους ή όσπρια, πέτρες και εξαρτήματα παιχνιδιών. Τα κυριότερα
συμπτώματα είναι πόνος στη μύτη και δυσχέρεια στην αναπνοή. Μπορεί επίσης να προκληθεί
ρινορραγία, ιδιαίτερα αν το ξένο σώμα είναι αιχμηρό. Λόγω της επικοινωνίας της μύτης με τις
αεροφόρες οδούς, το ξένο σώμα μπορεί να μετακινηθεί και να αποφράξει τον αεραγωγό. Γι’ αυτό,
χρειάζεται προσοχή τόσο κατά την εκτίμηση της κατάστασης όσο και κατά την προσπάθεια
αφαίρεσής του. Τα παιδιά μπορεί να αρνηθούν οποιοδήποτε σύμπτωμα, ή και την ύπαρξη ακόμα
του ξένου σώματος στη μύτη, από το φόβο της τιμωρίας. Η μακροχρόνια παραμονή του ξένου
σώματος στη μύτη μπορεί να αποτελέσει εστία λοίμωξης.
Ά βοήθειες:
 Μπορούμε να επιχειρήσουμε την αφαίρεση του ξένου σώματος, μόνο αν αυτό προεξέχει
από τη μύτη. Διαφορετικά δεν επιχειρούμε την αφαίρεσή του, γιατί υπάρχει κίνδυνος να το
σπρώξουμε βαθύτερα ή να προκαλέσουμε τραυματισμό.
 Καθησυχάζουμε το θύμα και του ζητάμε να αναπνέει ήρεμα από το στόμα.
 Κλείνουμε το ελεύθερο ρουθούνι και του ζητάμε να φυσήξει από το ρουθούνι με το ξένο
σώμα, έχοντας το κεφάλι ελαφρώς γερμένο προς τα εμπρός.
 Αν δεν απομακρύνεται το ξένο σώμα, προσπαθούμε να προκαλέσουμε φτέρνισμα.
 Αν δεν απομακρυνθεί το ξένο σώμα, θα πρέπει να μεταβούμε στο νοσοκομείο. Κατά τη
μετάβαση, το θύμα θα πρέπει να είναι καθιστό και όχι ξαπλωμένο.
 Ιατρική βοήθεια αναζητούμε όταν:
● Ολόκληρο ή μέρος του ξένου σώματος δεν μπορεί να αφαιρεθεί.
● Υπάρχει συνεχής ρινορραγία.
● Υπάρχει πόνος και έκκριση από τη μύτη που δεν υποχωρούν.

Ξένα σώματα στο δέρμα

Τα συχνότερα ξένα σώματα που μπαίνουν στο δέρμα είναι ακίδες ξύλου, αγκάθια λουλουδιών,
γρέζια (ρινίσματα μετάλλων) και κομμάτια γυαλιού. Τα χέρια και τα πόδια είναι εκτεθειμένα
περισσότερο στον κίνδυνο εισόδου ξένων σωμάτων, τα οποία αρχικά μπορεί να μη γίνουν
αντιληπτά, αν έχουν εισχωρήσει βαθιά. Τα συνήθη συμπτώματα είναι πόνος, εκροή αίματος από το
σημείο εισόδου και αίσθημα ξένου σώματος στο δέρμα. Μπορεί επίσης να είναι ορατό ή ψηλαφητό
μέρος του ξένου σώματος, αν αυτό δεν έχει εισχωρήσει πλήρως στο δέρμα. Παραμονή του ξένου
σώματος στο δέρμα για πολύ καιρό μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη, που εκδηλώνεται με πόνο,
ερυθρότητα της περιοχής και ενδεχομένως συλλογή πύου.
Ά βοήθειες:
 Αν το ξένο σώμα προεξέχει, η αφαίρεσή του δεν αναμένεται να είναι δύσκολη. Καθαρίζουμε
την περιοχή με αντισηπτικό διάλυμα και χρησιμοποιούμε ένα τσιμπιδάκι για να το
τραβήξουμε κατά τη φορά που έχει μπει στο δέρμα. Πιάνουμε το ξένο σώμα όσο γίνεται πιο
κοντά στο δέρμα, ώστε έχουμε ισχυρή συγκράτηση.
 Αν πρόκειται για ακίδα ή αγκάθι, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι το έχουμε αφαιρέσει
ολόκληρο και ότι δεν έχει μείνει μέρος του μέσα στο δέρμα.
 Μετά την αφαίρεση του ξένου σώματος πιέζουμε ελαφρά την περιοχή ώστε να
αιμορραγήσει, για να απομακρυνθούν οι ρύποι.
 Καθαρίζουμε το τραύμα με αντισηπτικό και καλύπτουμε με αποστειρωμένη γάζα.
 Αν το θύμα δεν είναι εμβολιασμένο για τον τέτανο, θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική
συμβουλή.
 Ιατρική βοήθεια αναζητούμε όταν:
● Το ξένο σώμα βρίσκεται κάτω από νύχι.
● Το θύμα είναι παιδί, που δύσκολα θα συνεργαστεί χωρίς κάποια μορφή αναισθησίας.
● Έχει αναπτυχθεί λοίμωξη, που χρειάζεται χειρουργικό καθαρισμό.
● Το ξένο σώμα βρίσκεται βαθιά και η προσπάθεια αφαίρεσής του μπορεί να τραυματίσει
ευγενή στοιχεία όπως αγγεία, νεύρα ή τένοντες.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΦΥΓΜΟΥ
Η ψηλάφηση του σφυγμού γίνεται με τα τέσσερα δάκτυλα να ακουμπάνε μαλακά κατά μήκος της
αρτηρίας.
Ο σφυγμός μπορεί να ψηλαφιστεί:
1. Στην κερκιδική αρτηρία.
2. Στην καρωτίδα.
3. Στη βουβωνική χώρα (μηριαία αρτηρία).
Φυσιολογικές τιμές:
- Νήπια: 100-160 παλμοί / λεπτό
- Παιδιά 1-10 ετών: 70-120 παλμοί / λεπτό
- Παιδιά άνω των 10 ετών και ενήλικες: 60-100 παλμοί / λεπτό
- Αθλητές: 40-60 παλμοί / λεπτό

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Γερασιμάτος Αναστάσιος και Καραγιάννης Γιώργος – Μάριος (2008), “Εισαγωγή στις
Πρώτες Βοήθειες”, Τεύχος Πρώτο, Δ/νση Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών, Τμήμα
Εκπαίδευσης, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός.
1. Γερασιμάτος Αναστάσιος και Καραγιάννης Γιώργος – Μάριος (2008), “Εισαγωγή στις
Πρώτες Βοήθειες”, Τεύχος Δεύτερο, Δ/νση Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών, Τμήμα
Εκπαίδευσης, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός.
2. Γιανναδάκη Μαρία, “Σημειώσεις Πρώτων Βοηθειών”, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός.
3. Δόντας, Σ. Δρίβας, Σ., Κουκουλάκη, Θ. (2008). “Υγεία και ασφάλεια στον κλάδο των
κομμωτηρίων”. Φυλλάδιο του ΕΛΙΝΥΑΕ.
4. Μάκος Κ., Μπάρλας Κ. και Χείλαρης Σπ. (2011). “Πρώτες Βοήθειες”. ΤΕΕ, Τομέας Υγείας
και Πρόνοιας, Α΄Τάξη, 1ος Κύκλος. ΟΕΔΒ, ΙΤΥΕ “ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ”. ISBN: 978-960-06-
2997-2.
5. Μαμαντόπουλος Α., Γερασιμάτος Α. και Καραγιάννης Γ. (2004). “Πρώτες Βοήθειες Γνώση
και Πράξη”, Δ/νση Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών, Τμήμα Εκπαίδευσης, Ελληνικός
Ερυθρός Σταυρός.
6. Παπαλεξανδρής Στυλιανός (2012). “Πρώτες Βοήθειες”. ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ.
7. Σβόλη, Α., Νταλιάνης, Α., Νικολάου, Κ., Ελένα, Σ. (2005). “ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΟΥ – ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ”, ISBN: 96085826-8-7, Εκδότης: Δ.
Κλείδας & ΣΙΑ, Βερανζέρου 14, Αθήνα.
8. www.elinyae.gr