Beton Korunması Ve Onarımı

Batoul ABO GHALOUN •

29.11.2023 •
İÇERİK:

• 1 BETONUN TARİHİ

• 2 BETONUN BİLEŞİMİ

• 3 MODERNİZİM VE BETONARME

• 4 BETON ONARIMI

• 5 BETON KORUNMASI
1- TARİHİ

• İlk Rolmalılar tarafından bağlayıcı malzeme olarak ilkel çimento kullanıldığı bilinmektedir

(Vitruvius’un MÖ 27-20 Mimarlık Üzerine On Kitap eserinde puzolanik malzemenin kireç ve su ile
birleştirilerek su altında da sertleşebilen bir bağlayıcı elde edildiği, bu karışıma taş parçalarının
eklenmesiyle deniz ve kara yapılarında kullanılan bir malzeme elde edildiği belirtilmektedir).

• 1842 yılında İngiliz Joseph Aspdin’in portland çimentosunu beton ürün kalitesinin artmasındaki
en önemli gelişme olmuştur.

• 1844 seri üretimi başlamıştır.

Hammaddesinin doğada bol miktarda bulunması, kolayca istenilen şekli alabilmesi, uzun yıllar
hizmet vermesi, mukavemet ve ekonomik olarak uygun malzeme olması açısından beton
günümüzde vazgeçilmez bir yapı malzemesi haline gelmektedir.

Beton neredeyse her şekilde şekillendirilebilir, bu da neredeyse her türlü uygulamaya uygun
olmasını sağlar; iyi bir yalıtkan özelliğe sahiptir (bu da onu daha sürdürülebilir kılar) ve yangın,
yağmur, rüzgar, böcekler ve biyolojik saldırılara karşı direnç gösterebilir.
2- BETONUN BİLEŞİMİ

taze beton , beton ilk karıldığı anı

Beton; çimento, su, agrega ve kimyasal veya
mineral katkı maddelerinin homojen olarak
karıştırılmasından oluşan; başlangıçta
plastik kıvamda olup, şekil verilebilen,
zamanla katılaşıp sertleşerek mukavemet
kazanan bir yapı malzemesidir.
takiben bir ya da birkaç saatlik süre
plastik yapısını korumaktadır
sertleşmiş beton : Çimento hamurunun
zaman ilerledikçe daha katı sertleşme
ve dayanım artışı meydana gelmektedir

Beton karışımında kullanılan çimento,

agrega ve su oranları betonun
İyi bir beton karışımı
dayanıklılığını, mukavemetini ve genel
performansını büyük ölçüde etkileyecektir. • %60-75 oranında agrega

Çok fazla su içeren bir beton • %10-15 oranında çimento,

karışımıKolayca çatlar, çok az su içeren
• % 15- 20 oranında su oluşturur.
karışım ise aşırı gözenekli olur.
2- BETONUN BİLEŞİMİ

Beton kullanımı ile ilgili en büyük gelişme, demir ile birlikte kullanımı ile
betonarmenin icadıdır.

Gevrek bir malzeme olan beton basınç dayanımı yüksek, çekme

dayanımı düşük bir malzemedir.

Çelik ise, çekme dayanımı yüksek ve betona göre çok sünebilen bir
malzemedir.

Bu nedenle betonun içinde çekme gerilmeleri oluşacak bölgelere çelik

donatılar yerleştirerek malzemeyi güçlendirmek mümkün olmuştur.
3. Modernizm ve Betonarme

20. yüzyılla mimarlar tarafından tercih edilen

bir malzeme olmuştur. önde gelen mimarları
kullanımıyla modern mimarlık hareketinin
gelişmesinde etkili oldu.

Bu noktadan itibaren tasarım

sürecinietkileyen, tasarımın kurallarını koyan
önemli bir ölçüt haline gelmiştir.

Crown Hall gibi simgesel yapilar, Frank Lloyd

Wright tarafından tasarlanan Guggenheim
Müzesi gibi yapılar, betonarmenin hem konut
hem de ticari sektörlerdeki popülerliğini ve
kullanımını artırdı.

Betonarme dünyanın pek çok yerine bir anda

yayılmış ve uygulanır olmuştur.
3. Modernizm ve Betonarme

Modernist düşüncenin ilkelerinden biri

İşlevselliğin ön planda tutma tasarımlarda yapıların kendi kimliğini ortaya çıkarmak,
süslemelerden arındırılması oldu. “Makine Estetiği” adı verilen yaklaşımda tasarımların bir
makine gibi ele alındığı, teknik mükemmelliğe önem verildiği görülmüştür.
 3

Auguste Perret

• 1903 Yılında Paris’te yaptığı Rue

Franklin Apartmanı’nda
betonarmeyi taşıyıcı sistem
malzemesi olarak kullanarak ilk
apartmanı inşa etmiştir

• 1905 Yılında yaptığı garaj

binasında Betonarme taşıyıcılar
olduğu gibi bırakılmış, geniş cam
yüzeyler cephe yüzeyinden içeri
çekilerek, iskelet daha vurgulu
hale getirilmiştir.
3

Bu dönemde çeşitli mimari ürünler verilmiş

toplantı salonları, pazar alanları, fabrikalar gibi geniş

mekânların kapatıldığı binalarda, geniş açıklıkların
geçildiği köprülerde betonarmenin teknik olanakları
zorlanarak yeni denemeler yapılmakta
Centennial Salonu, Esters Hazır Giyim Atölyesi

bir taraftan da betonarme iskelet sistemin plan

tasarımında getirdiği özgürlük kullanılarak yeni
tasarım kriterleri ve mekân organizasyonları
sağlanmaktadır.
Bauhaus Mimarlık Okulu, Villa Savoye
3 Türkiye’de Kullanımı

İlk çimento fabrikasın :

o 1910“Memalik-i Osmaniyye’de Suni

Çimento ve Hidrolik Kireç İmaline
Mahsus Arslan Osmanlı Anonim Şirketi”
adıyla kurulmuştur.

İlk betonarme uygulamaları :

o 1915’ te mimar Vedat Bey tarafından

inşa edilen Seyr’i Sefain Acenta Binası.

o 1922-1919 mimar Kemalettin Bey

tarafından İstanbul Laleli’de yapılan
Harikzadegan Apartmanları.
4 Beton Korunması

Betonarmenin onarımı ve restorasyonu, Miras olan pek çok yapının fonksiyonel ve

fiziksel eskimelerinin artması ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalması nedeniyle
tartışılması ve yeni yöntemler geliştirilmesi gereken bir alan olarak gündeme gelmiştir.

Betonarmenin olanaklarını fark eden mimarlar strüktürel sınırları zorlamak, malzemenin

farklı üretim ve kullanım biçimlerini araştırmak gibi deneysel çalışmalar yaptıkları için bu
tür yapıların restorasyonunda bu özelliklere dikkat ederek bir yöntem belirlemek
gerekmektedir.

Modern mimarlık ürünlerinde temel prensip, dürüstlük, taşıyıcıları ve malzemeleri

saklamadan doğal halleriyle bırakmak olduğundan, bu tür yapılarda yapılacak büyük ya
da küçük ölçekli her onarımda teknik zorlukların yanısıra estetik zorluklar da ortaya
çıkmaktadır. Yapıların özgün beton renkleri, dokuları, kesit ölçüleri gibi korunması
gerekli özellikler sözkonusu olmaktadır.
4 Beton Onarımı

Betonarme bir yapının onarılması için öncelikle:

Betonda oluşan hasarın belirlenmesi için, beton kalitesi ve üniformluğunun tespiti için karot
çıkarma ve beton çekici deneylerinin yapılması, karbonatlaşma derinliği ve pas payı derinliğinin
ölçülmesi gerekmektedir.

Çelik donatıda oluşan korozyonun derecesi, betonun elektriksel direncini ölçerek ve pas payı
kaldırılarak donatının açığa çıkarılması ile belirlenmelidir.

Çevredeki zemin dayanımı, zemin altı ve yüzey suyu, atmosferik koşullar, beton ve çelik donatıya
zarar verecek maddeler açısından değerlendirilmelidir.

Betonarme ve statik projeler yeniden incelenerek, kesit kalınlıklarını yeterliliği sorgulanmalıdır.

4 Beton Onarımı

Genel Olarak

Betondaki hasara, beton kalitesinin düşük olması yahut çevresel koşulların

uygunsuzluğu (yeraltı suları, zeminde çökme vb.) neden olmaktadır.

Donatılardaki hasar ise korozyondan kaynaklanmaktadır.

Betonda oluşan hasarların (kılcal çatlaklar, tuzlanma sonucu soyulma vb.) tamiri
daha kolay olmakta, ancak korozyondan doğan hasarlar ayrıntılı çalışmalar
gerektirmektedir.
4 Beton Onarımı

Betonarme bir yapının onarılması için öncelikle:

• Betonda oluşan çatlak ya da malzeme kayıpları için bozuk tabaka yüzeyden uzaklaştırılarak
hasarlı bölge iyice temizlenmeli ve sonrasında enjeksiyon ya da püskürtme gibi yöntemlerle
hazırlanan çimento ve epoksi katkılı tamir harçları ile onarılmalıdır.

• Donatılarda görülen hasarlar yangın, darbe ya da çoğunlukla yüksek korozyon nedeniyle

olmaktadır.
Hasarlı donatının tamiri için donatının açığa çıkarılması ve özellikle korozyonlu donatıda,
korozyona neden olan betonun tamamen temizlenmesi gereklidir
tespitten sonra, donatı takviyesi/ değiştirme işlemine karar verilir. bu müdahale biçimi mevcut
betonarme yüzeyde uygulama alanında özgün doku, renk gibi özelliklerin değişmesine neden
olmaktadır.
Yetersiz kesit kullanımı durumunda ise takviye taşıyıcılar ya da kesit artırımı gibi yöntemler
önerilmekte, ancak bu yöntem miras kapsamına alınmış yapılarda özgün tasarımın bozulmasına
neden olmaktadır.
5 Beton Onarımı

Hasar Tespiti:

Betonarme bir yapının onarımı için hasarın doğru tespiti önemlidir

Betonarme yapılarda meydana gelebilecek hasarlar betonun kendisinde ya da
donatılarda olabilir.

• Fiziksel Etkenler
Büzülme , Erozyon, Aşınma, Donma

• Kimyasal Etkenler
Alkali-agrega reaksiyonları, Klorür, Asitler, Karbonatlama, Çiçeklenme

• Mekanik Etkenler
Fazla yükleme, Deprem.. gibi
5 Beton Onarımı

Sürekli Bakım

• Fiziksel, kimyasal ve mekanik hasarların erken tespitine olanak sağlar.

• Oluklar, iniş boruları ve çatılar gibi diğer bileşenlerin de bakımı yapılmalıdır, aksi takdirde
betonarme yapının bozulmasına sepeb olabilirler.
• Yapının kapsamlı analizi ve mevcut durumu onrım programı geliştirmek

Temizlikte

• Herhangi yüzeyi temizlemeden önce betonun küçük, alanlarında test etmek gerekir. Seçilen
temizleme yöntemi yüzeydeki kir seviyesine uygun olmalıdır. Mümkün olan en nazik temizleme
yönteminin kullanılması tavsiye edilir; Temizliğin amacı bir yapının ömrünü uzatmaktır, onu yeni
gibi göstermek değil.
5 Beton Onarımı

YÜZEY İŞLEMLERİ
• Boya ve yalıtıcıların koruması olmadan nem, tuzlar ve asitler gözenekli ağa nüfuz ederek betona
ve gömülü çeliğe zarar verir. Piyasada çok sayıda boya ve diğer yüzey işlemleri mevcuttur, ancak
yalnızca bazıları beton üzerinde kullanıma uygundur.

YÜZEY ALTI İŞLEMLERİ

• Su iticilerin ve hidrofobik olmayan emprenyelerin uygulanması yalnızca izole alanlar için
uygundur.

ÖNLEYİCİ TEDBİRLER
Su akışının yapıya çok yakın olması durumunda iniş boruları yeniden konumlandırılabilir.
5 Kültürel Miras olarak Betonun korunmasi zorlukları

Miras kapsaminda alınmış bir yapıda beton/betonarmı restorasyonu , teoride genel olarak beton onarımından
farklı değildir, ancak yapısal kültürel önem ve müdahaleyi yönlendiren koruma prensiplerinden kaynaklanan ek
düşünceler ve zorluklar bulunmaktadır.

MİRAS DEĞERLERİ VE KORUMA PRENSİPLERİ İLE ÇATIŞMASI

• Orijinal doku kaybı ve bunun sonucunda yüzey kaplamasında meydana gelen değişiklik nedeniyle hasarlı
malzemenin değiştirilmesinin binanın görünümü (estetik önemi) ve özgünlüğü üzerindeki etkisi

• Bilgi ve malzeme bulunamaması nedeniyle benzer malzemelerle değiştirme zorlukları (agregalar, çimento
türleri vb.)

• Onarımın mevcut patinaya etkisi

• Onarım yeterli olmadığında: bina görünümünü etkilemeden devam eden bozulmayı önleme.
5

Teknik zorluklar

• Uygun onarım malzemelerinin bulunabilirliği (orijinal agregalar,

çimentolar ve patentli harçlar)

• Orijinal malzemelerle benzer malzemelerin değiştirilmesinin

uygunluğu (agregalar gibi orijinal malzemelerle ilgili sorunlar) ve
dayanıklı onarımların sağlanması

• Usataya erişim

• Teşhis, test ve izleme tekniklerinin yıkıcı doğası

• Geri dönüşü olmayan ve geri dönüştürülebilirlik sorunları olan

koruma sistemlerinin kullanımı
5

Bilgi Eksikliği

• Onarım yöntemlerinin ve malzemelerinin uzun vadeli etkileri, geri

dönülebilirlik sorunları ve bilinmeyen geri çekilebilirlik sorunlarına dair bilgi
eksikliği;

• Devam eden bozulmanın hızını teşhis edememe, müdahale düzeyini

belirleme eksikliği;

• Müteahhitlerin bilgi ve beceri eksikliğ

• Bakım sonuçları: erişim, maliyetler ve onarım malzemelerinin gelecekte

bulunup bulunmayacağı belirsizliği.

Diğer

• Koruma çalışmalarının maliyeti: standart onarımdan daha fazla iş gücü

gerektiren.
KAYNAKÇA:

• Burcu SALGIN BRÜT BETON, BRÜTALİZM ve TÜRKİYE ÖRNEKLERİ

• Shayna L. Scott, THE MAINTENANC E & REPAIR OF REINFORCED CONCRETE

• Susan Macdonald and Ana Paula Arato Gonçalves , Conservation Principles for Concrete of
Cultural Significance , Getty Conservation Institute Los Angeles

• Korumada Güncel Bir Teknolojik Sorun: Betonarmenin Mirası Feyzal Özkaban, Mimarlık
Dergisi 338, 2007 kasım-aralık