Γεκηοσργηθή γραθή θαη ζέαηρο – ζεαηρηθή γραθή θαη δεκηοσργία:

προζεγγίδοληας ηελ δηδαζθαιία ηες δεκηοσργηθής γραθής ζηελ

δεσηεροβάζκηα εθπαίδεσζε κέζφ ηες ζσγγραθής ζεαηρηθού θεηκέλοσ

Αιίθε ΢σκεφλάθε
Φηιόιογος ΜΑ -Τπουήθηα δηδάθηφρ Γεκηοσργηθής Γραθής
Παηδαγφγηθό Σκήκα Νεπηαγφγώλ - Παλεπηζηήκηο Γσηηθής Μαθεδολίας

ΠΔΡΗΛΖΨΖ
΢ηα πιαίζηα ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ε Γεκηνπξγηθή Γξαθή νθείιεη αθελόο λα
δηεγείξεη θαη λα αμηνπνηεί ηηο απζεληηθέο ηδέεο ησλ καζεηώλ, αθεηέξνπ λα δίλεη
ηδηαίηεξε βαξύηεηα ζηελ δηδαζθαιία ηερληθώλ θαηαζθεπήο θαη πξαγκάησζεο ηεο ηδέαο.
Η θαηαζθεπαζηηθή πεξί ηνπ θεηκέλνπ αληίιεςε εζηηάδεη ζηελ δηδαζθαιία ησλ
ζηνηρείσλ πνπ ζπλζέηνπλ έλα ινγνηερληθόλ όινλ θαη θαηαδεηθλύεη ηελ ζηαδηαθή πνξεία
πξνο ηελ νινθιήξσζε ηνπ εθάζηνηε θεηκέλνπ. Σν παξόλ άξζξν ππνζηεξίδεη πσο ε
ζπγγξαθή ζεαηξηθνύ δηαινγηθνύ θεηκέλνπ απνηειεί πξόζθνξε επηινγή γηα ηελ
ηαπηόρξνλε αλάδεημε πνιιώλ κπζηηθώλ ηεο γξαθήο, όπσο απνδεηθλύεη ε εθαξκνγή ησλ
αλσηέξσ ζε δύν ειιεληθά ζρνιεία, έλα Καιιηηερληθό Γπκλάζην θαη έλα Γεληθό Λύθεην.
Παξνπζηάδνληαη επίζεο δείγκαηα παξαγσγήο πνηεηηθνύ ιόγνπ ζπλδεόκελνπ κε ην
αξραίν ζέαηξν θαη ηνπο ήξσέο ηνπ, κε ηελ κνξθή δξακαηηθνύ κνλνιόγνπ. Η πξόηαζε
απηή γηα ζύδεπμε ηεο Γεκηνπξγηθήο Γξαθήο κε ην ζέαηξν ελζαξξύλεηαη θαη
δηεπθνιύλεηαη κέζα από ηηο αιιαγέο ησλ Πξνγξακκάησλ ΢πνπδώλ γηα ηελ Α΄ Λπθείνπ.

1. Δηζαγφγή
Η έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο, ζεκειησκέλεο πηα σο αλεμάξηεην εξεπλεηηθφ πεδίν,
ζπλδέεηαη αζθαιψο θαη κε ηελ εθπαίδεπζε, φρη φκσο ζηνλ αλακελφκελν βαζκφ. ΢ην
θεθάιαην «Educational Creativity» ηνπ ζπιινγηθνχ ηφκνπ Σhe Cambridge Handbook
of Creativity (Kaufman & Sternberg, 2010) κπνξεί θαλείο λα δηαπηζηψζεη πνχ
βξίζθνληαη ηα πξάγκαηα ζήκεξα, ελψ ηαπηφρξνλα πεξηγξάθεηαη ε απφζηαζε πνπ
απνκέλεη λα δηαλπζεί, πξνθεηκέλνπ λα κηινχκε γηα νπζηαζηηθή ζηφρεπζε ηεο
εθπαίδεπζεο ζηελ θαηεχζπλζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο. Ο Chikszentmihalyi
(1997:173) παξαηεξεί φηη ζπρλά ην ζρνιείν, αληί λα ιεηηνπξγήζεη ελζαξξπληηθά σο
πξνο ηελ θαιιηέξγεηα ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο, θαηαζηέιιεη ην ελδηαθέξνλ θαη ην
θηινπεξίεξγνλ πνπ κεηαθέξεη ζην ζρνιείν ην παηδί, είηε ζαλ πξνζσπηθφ ηνπ
ραξαθηεξηζηηθφ, είηε ελζαξξπκέλν απφ άιιεο πεγέο. Άλζξσπνη πνπ δηέπξεςαλ ζε
δεκηνπξγηθνχο ηνκείο θαη ε πεξίπησζή ηνπο εξεπλήζεθε απφ ηνλ Chikszentmihalyi,
ζπαλίσο ζεσξείηαη φηη ελζαξξχλζεθαλ θαηά ηα ζρνιηθά ηνπο ρξφληα ζηελ αλάδεημε
ηεο δεκηνπξγηθήο ηνπο θχζεο.
Δληνχηνηο, έρνπλ γίλεη βήκαηα θαη αλαγλσξίδεηαη ε δεκηνπξγηθφηεηα σο
γεληθεπκέλν αλζξψπηλν ραξαθηεξηζηηθφ. Μέζα ζηα πιαίζηα ηεο αλαγλψξηζεο απηήο
ηεο θχζεη ππάξρνπζαο ηάζεο γηα δεκηνπξγία, απνηειεί θαη ε δεκηνπξγηθή γξαθή
ζεκαληηθή παξάκεηξν κηαο λέαο εθπαηδεπηηθήο ινγηθήο, έηζη ψζηε ζε πνιιέο ρψξεο
ηνπ εμσηεξηθνχ λα νξίδεηαη σο απηφλνκε ζπνπδή ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο,
αιιά θαη αληηθείκελν ησλ Αλαιπηηθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξσηνβάζκηαο θαη
δεπηεξνβάζκηαο, κνινλφηη ζηελ Διιάδα, αθφκε θαη ν φξνο δεκηνπξγηθή γξαθή
παξακέλεη ελ πνιινίο άγλσζηνο. Αλ εζηηάζνπκε ζηελ δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε,
γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα ε δεκηνπξγηθή γξαθή αθνχγεηαη επίζεκα κφιηο ην
2011 κέζα απφ ηα λέα Πξνγξάκκαηα ΢πνπδψλ (Π΢) γηα ηελ Α΄ Λπθείνπ (ΦΔΚ
1562/27-6-11), κε πξνηεηλφκελεο δξαζηεξηφηεηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο θαη κε
ππφδεημε πξνο ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ηηο ζπκπεξηιάβεη ζηελ καζεζηαθή πξάμε. Πξέπεη
σζηφζν λα ζεκεησζεί πσο ε δεκηνπξγηθή γξαθή εγθαηληάζηεθε σο απηφλνκν
αληηθείκελν λσξίηεξα, ζηα ηξία Καιιηηερληθά ζρνιεία ηεο ρψξαο.
Απνξία πνιιψλ, αθφκε θαη ζεηηθά δηαθείκελσλ πξνο ηελ ελζσκάησζε ηεο
δεκηνπξγηθήο γξαθήο ζηελ εθπαίδεπζε, παξακέλεη ην πώο. Σν εξψηεκα πεξί ηνπ
δηδαθηνχ ηνπ πξάγκαηνο απαζρφιεζε επί καθξφλ φρη κφλνλ δχζπηζηνπο
εθπαηδεπηηθνχο, αιιά θαη κεγάιν κέξνο ηεο έξεπλαο θαη ηεο επηζηεκνληθήο
ζπλνκηιίαο. Αλ βέβαηα ζεσξεζεί φηη δεκηνπξγηθή γξαθή είλαη ε θαξηεξηθή αλακνλή
κηαο θάπνηαο Μνχζαο, ηφηε ην κφλν πνπ ίζσο έρεη λα δηδάμεη θαλείο είλαη ππνκνλή
θαη πίζηε. Αλ φκσο πηνζεηεζνχλ ε ζπιινγηζηηθή θαη ηα πνξίζκαηα ηεο ηξέρνπζαο
βηβιηνγξαθίαο, ηφηε πξνθχπηεη φηη ε δεκηνπξγηθή γξαθή είλαη δηδαθηή, έηη
πεξηζζφηεξν φηαλ κηινχκε γηα καζεηέο. Δίλαη αιεζήο ε ζέζε ηνπ Eliot (1953:3) πνπ
ππνζηεξίδεη φηη νη πεξηζζφηεξνη ελήιηθεο έρνπλ πνιχ ιίγεο απζεληηθέο ηδέεο ζηελ
πνξεία ηεο δσήο ηνπο, γηαηί νη απζεληηθέο ηδέεο έξρνληαη φηαλ είλαη θαλείο λένο θαη
άπεηξνο.
Η αληίιεςε φκσο πεξί ηνπ δηδαθηνχ ηνπ πξάγκαηνο βαζίδεηαη θαη ζηελ
παξαδνρή φηη ε δεκηνπξγηθή γξαθή πηνζεηεί ηερληθέο θαηαζθεπήο θαη ζπγθεθξηκέλε
κεζνδνινγία, πνπ ζε κεγάιν αζθαιψο βαζκφ νξίδνληαη απφ ην θεηκεληθφ είδνο
(genre), κνινλφηη πνιιά κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ζηνηρεία θνηλά κεηαμχ ησλ εηδψλ.
Οξζψο ν Gooch (2001:1) ζεσξεί σο πξνυπφζεζε ζην «Writing a play» ηελ παξαδνρή
φηη απηφ πνπ κπνξεί λα δηδάμεη θαλείο δελ είλαη νη ηδέεο, αιιά ε αλάπηπμε, ε
δηακφξθσζε θαη ε πξαγκάησζε ηεο ηδέαο.
 ΢πζρεηίδνληαο ινηπφλ ηελ άπνςε ηνπ Eliot γηα απζεληηθέο ηδέεο ησλ λέσλ, κε
ηελ ηξέρνπζα κεζνδνινγία ηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο θαη ηελ θαηαζθεπαζηηθή πεξί
ηνπ θεηκέλνπ αληίιεςε, ην παξφλ άξζξν παξνπζηάδεη ηελ ζχδεπμε ησλ αλσηέξσ ζηα
πιαίζηα ηεο ζρνιηθήο πξαγκαηηθφηεηαο, νξίδνληαο σο ζπγγξαθηθφ δεηνχκελν ην
ζεαηξηθφ δηαινγηθφ θείκελν θαη ζηελ ζπλέρεηα ηνλ δξακαηηθφ κνλφινγν. Γηα ηεο
έξεπλαο απηήο επηρεηξείηαη ε ελδπλάκσζε ηεο αληίιεςεο πσο ην ζεαηξηθφ θείκελν
έρεη πνιιά λα πξνζθέξεη ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο γξαθήο, θαζψο, φπσο ηνλίδεηαη ζην
βηβιίν «Creativity and Writing» (Grainger θ.ά. 2005:102), ε ελαζρφιεζε ηεο έξεπλαο
κε ηα απνηειέζκαηα πνπ επηθέξεη ην δξάκα ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο γξαθήο παξακέλεη
πεξηνξηζκέλε. Με βάζε ην παξάδεηγκα ηεο δεκηνπξγίαο ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ ζε δχν
ειιεληθά ζρνιεία, έλα Καιιηηερληθφ Γπκλάζην θαη έλα Γεληθφ Λχθεην, πξνζδνθάηαη
λα δηαθαλεί ε αλαθιαζηηθή ζρέζε ηνπ δξάκαηνο κε ηελ δεκηνπξγηθή γξαθή.
Οη Grainger θ.ά. ππνζηεξίδνπλ αθφκε πσο ην δξάκα απνηειεί ηζρπξφ
εξγαιείν γηα ηελ θαηαλφεζε πνιιψλ απφ ηα κπζηηθά ηεο γξαθήο θαη πσο ε γξαθή
κέζα απφ πηνζεηεκέλνπο ξφινπο ζπκβάιιεη ζηελ εκπέδσζε ζεκαληηθψλ ελλνηψλ,
φπσο ηεο αθεγεκαηηθήο θσλήο θαη ηεο νπηηθήο γσλίαο. Η επηινγή ηνπ ζεαηξηθνχ
θεηκέλνπ ζηελ παξνχζα έξεπλα βαζίζηεθε επηπιένλ θαη ζηελ δηαπίζησζε πσο ην
δξάκα πξνζθέξεη απζεληηθά ζπκθξαδφκελα θαη θίλεηξα γηα γξαθή, νξίδνληαο
ελδηαθέξνληα θνηλσληθά πιαίζηα ή δηιήκκαηα. Δπίζεο θαηαδεηθλχεη εχθνια ζηνπο
καζεηέο ηελ θαηαζθεπαζηηθή πηπρή ηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο, θσηίδνληαο θαζαξά
ηελ ζηαδηαθή πνξεία απφ ην κεδέλ ζηελ ηειηθή παξάζηαζε. Οη ραξαθηεξηζκνί
«collective creation» θαη «play building», πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνλ Norris
(2000:41) εγθνιπψλνπλ ηαπηφρξνλα ηελ έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο
νηθνδφκεζεο–θαηαζθεπήο, ελψ είλαη αμηνζεκείσην φηη αθφκε θαη γηα ηνλ ξφιν ηνπ
θνηλνχ θαηά ηελ πξφζιεςε ηνπ δξακαηηθνχ έξγνπ κηιψληαο ε O‟ Neill (1985:158),
πηνζεηεί ηνπο φξνπο «construction» θαη «creation».
Πξνηνχ παξνπζηαζηνχλ ηα απνηειέζκαηα απηήο ηεο εθαξκνγήο, θξίλεηαη
αλαγθαία ε ππελζχκηζε φηη ην κείδνλ δήηεκα ζηα καζήκαηα δεκηνπξγηθήο γξαθήο
είλαη λα θαηαζηεί ζαθέο φηη θάζε θείκελν θαηαζθεπάδεηαη κε ιέμεηο. ΋,ηη θαη λα έρεη
θαλείο ζην λνπ ηνπ, ζην ηέινο ζα δηακνξθσζεί έλα θείκελν ηόζσλ θαη ηέηνησλ
ιέμεσλ. Θα είλαη ηφζεο θαη, αθφκε ζεκαληηθφηεξν, ζα είλαη απηέο, κε απηήλ αθξηβψο
ηελ ζεηξά. Άξα νη ιέμεηο πξέπεη λα επηιεγνχλ θαη λα ζπζρεηηζηνχλ κεηαμχ ηνπο. Ο
ιεθηηθφο πεηξακαηηζκφο (word-play) απνθαιχπηεη ηα ελλνηνινγηθά κπζηηθά ησλ
ιεθηηθψλ ζπκπινθψλ, βνεζάεη ζηελ εμάιεηςε ηνπ θιχαξνπ θαη ηνπ αθαηάιιεινπ θαη
νδεγεί ζηελ θαιχηεξε δπλαηή θξαζηηθή επηινγή. Καη‟ απηφλ ηνλ ηξφπν ζηαδηαθά
νηθνδνκείηαη έλα ηειηθφ ινγνηερληθό πξντφλ θακσκέλν κε ιέμεηο. Οη ιέμεηο ζα
εθθξάζνπλ ζπλαηζζήκαηα, ζα δηαγξάςνπλ ραξαθηήξεο, ζα ζέζνπλ θαη ζα ιχζνπλ
πξνβιήκαηα. Ο Womack ζην βηβιίν ηνπ Dialogue (2011:86) πεξηγξάθεη απηήλ ηελ
βαζηθή αξρή σο εμήο: θάζε κήλπκα πνπ ζέιεη ν δξακαηνπξγόο λα απεπζύλεη ζην θνηλό
ηνπ πξέπεη λα απνδνζεί δηακέζνπ ησλ ιέμεσλ, ελψ ν Gooch (2001:9) αλαθέξεηαη ζηελ
δπλακηθή (dynamic pressure) πνπ θξχβεηαη πίζσ απφ ηηο ιέμεηο. Δπνκέλσο, ε
ζχλδεζε ησλ ιέμεσλ κε ηνπο λφκνπο ηεο δξακαηνπξγίαο βνεζά ηνπο καζεηέο λα
αληηιεθζνχλ βαζχηεξα φηη ε ιέμε είλαη ηδέα, εηθφλα, θνξέαο ήρνπ, θαη απνηειεί θαη ε
ίδηα κηα παξάζηαζε έλλνηαο ή κηα πεξηγξαθή ελέξγεηαο. Άιισζηε κέζα ζηηο ιέμεηο
θξχβνληαη „actions‟ (Maley & Duff, 2004:10). Δπηπιένλ ην „δξάκα‟ (creative drama)
ελδπλακψλεη θαη ηηο ηέζζεξηο πηπρέο ηεο ηέρλεο ηνπ ιφγνπ, ηελ αθνή, ηελ νκηιία, ηελ
αλάγλσζε θαη ηελ γξαθή, εληζρχνληαο ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο. Έηζη ε
γξαθή, σο δεκηνπξγηθή δηαδηθαζία, θαζίζηαηαη δηδαθηή κέζα απφ ηηο κεζφδνπο
δηδαζθαιίαο ηνπ δξάκαηνο, πνπ ζηελ πεξίπησζε απηή ρξεζηκνπνηείηαη σο φρεκα
θαιιηέξγεηαο θαη ησλ ηεζζάξσλ εθθάλζεσλ ηνπ ζχλνινπ ιφγνπ (Annarella, 2000:2).
Παξάιιεια, κέζα απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο γξαθήο ν εθπαηδεπηηθφο ζπρλά
ζηνρεχεη ζηελ δηέγεξζε ηεο θαληαζίαο, πνπ κε ηελ ζεηξά ηεο ππξνδνηεί ιφγν. Η
δεκηνπξγία-ζπγγξαθή ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ εθ πξννηκίνπ απνηειεί θαιφλ αγσγφ ηεο
θαληαζίαο. Πξνθεηκέλνπ βέβαηα λα ζπκβεί απηφ δίλεηαη ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ
αμηνπνίεζε ησλ ηδεψλ ησλ ίδησλ ησλ καζεηψλ, φπσο ηνλίδεη θαη ε Annarella ζην
πξναλαθεξζέλ άξζξν, ππνγξακκίδνληαο πσο νη καζεηέο πξέπεη λα δξακαηνπνηήζνπλ
θάηη νηθείν απφ ηελ δσή ηνπο, θάηη πνπ άπηεηαη ηεο πξαγκαηηθφηεηάο ηνπο. Αιιά θαη
νη Maley & Duff (2004:6) παξνηξχλνπλ ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα εθκεηαιιεπηεί ηελ
ππάξρνπζα θαληαζία, κλήκε θαη ηελ εγγελή ηθαλφηεηα (natural capacity) ησλ
παηδηψλ λα θέξλνπλ ζην πξνζθήλην θνκκάηηα ηνπ παξειζφληνο ηνπο θαη ηεο δσήο
ηνπο, φπσο δειαδή πξσηνδίδαμε ε Dorothy Heathcote1 ραξάζζνληαο δξφκν ζηνπο
λεψηεξνπο. Δίλαη επνκέλσο ζεκαληηθφ νη καζεηέο λα επηιέγνπλ ην ζέκα ηνπο
απηφβνπια. Απφ ηελ αξρηθή πξνθνξηθή αληαιιαγή ηδεψλ ζα πεξάζνπλ ζηελ γξαθή,
ζπγθεθξηκελνπνηψληαο ην ζέκα, ηελ αηκφζθαηξα, ηνλ ρψξν θαη ηνλ ρξφλν, ην
κήλπκα, ηελ νπηηθή γσλία, ηηο αληηζέζεηο, ηηο ζπγθξνχζεηο, ηνπο ραξαθηήξεο, κε ηελ
ηερληθή θαζνδήγεζε ηνπ δαζθάινπ. Δίλαη ελδηαθέξνληεο νη ραξαθηεξηζκνί ζπλ-
θαιιηηέρλεο (co-artists) θαη ζπλ-δεκηνπξγνί (co-creators) πνπ απνδίδνληαη ζε
δάζθαιν θαη καζεηέο, φηαλ εξγάδνληαη ζπιινγηθά γηα ηελ πινπνίεζε ελφο ηέηνηνπ
ζηφρνπ (Gattenhof & Radvan,2009:214).
Πέξα απφ ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ ιφγνπ θαη ηεο θαληαζίαο ε ζπγγξαθή θαη ε
δξακαηνπνίεζε ή ζθεληθή παξνπζίαζε ηνπ θεηκέλνπ έρνπλ επηπιένλ νθέιε. Μηα
βαζηθή αξρή ηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο πνπ απαληάηαη ζηηο πξψηεο ζειίδεο ζρεδφλ
θάζε ζρεηηθνχ εγρεηξηδίνπ, αιιά απνηειεί θαη νπζηψδε αιήζεηα ηεο ζπγγξαθηθήο
πξάμεο ελ γέλεη, ην Show don’t tell, κπνξεί λα εκπεδσζεί θαιχηεξα κέζα απφ ηνλ
αλαινγηθφ ζπζρεηηζκφ ηεο γξαθήο κε ηελ αλα-παξαζηαηηθή δχλακε ηνπ ζεάηξνπ,
πνπ βαζίδεηαη ελ πνιινίο ζην ζέακα, ζηελ φςε. Δπηπιένλ, ε αληαιιαγή ηδεψλ, ε
δεκφζηα αλάγλσζε ή κίκεζε ηεο θεηκεληθήο απφπεηξαο θαη ν ζρνιηαζκφο ή θαη
εκπινπηηζκφο απφ ηελ νκάδα, δίλεη ζηνπο καζεηέο θνηλό θαη ζηόρν (audience θαη
purpose, Wagner, 2002:2), αθφκε θαη πνιχ πξηλ ηελ δηακφξθσζε ηνπ ηειηθνχ
θεηκέλνπ θαη ηεο ζεαηξηθήο παξάζηαζεο, δηδάζθνληαο πσο φηαλ γξάθνπκε, ππάξρνπλ
αζέαηα θνηλφ θαη ζηφρνο. Η δεκφζηα δηαρείξηζε ησλ θεηκέλσλ, έηζη θη αιιηψο
ραξαθηεξηζηηθφ ησλ εξγαζηεξίσλ ηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο, ηνλψλεηαη κέζα απφ ηα
ζπκθξαδφκελα πνπ παξέρεη ην δξάκα θαη θνηλσληθνπνηεί ηνπο καζεηέο θνηλσλψληαο
ιφγν. Σν δξάκα αλαγθάδεη ζε έθζεζε. Καη απηή ε έθζεζε γνεηεχεη, πξνζθέξνληαο
εμνηθείσζε θαη εκπηζηνζχλε, ζηνηρεία ζεκειηψδε θαηά ηελ δηδαζθαιία ηεο
δεκηνπξγηθήο γξαθήο, αζρέησο θεηκεληθνχ είδνπο. ΋ζν γηα ηελ ηειηθή παξάζηαζε,
απηή απνηειεί a priori γηα ηα παηδηά θίλεηξν ζειθηηθφ θαη ζηφρν.
Δπηπξνζζέησο, ε δεκηνπξγία ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ αζθεί ηνπο καζεηέο ζηελ
θαηαζθεπή δηαιφγσλ. Η αιήζεηα ηνπ ξεζέληνο απφ ηνλ Womack (2011:91) θαζνξίδεη
θαη ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, φηαλ ιέεη πσο ε ζπγγξαθή δηαιφγσλ είλαη κηα ηέρλε
(craft)2 φρη κε ηελ επξχηεξε έλλνηα ηεο Σέρλεο (art), αιιά σο κία δεμηφηεηα ηελ νπνία
κπνξεί θαλείο λα εμαζθήζεη θαη λα ηειεηνπνηήζεη. Η βαζηθή ινγηθή ζπλνςίδεηαη ζηελ
αλαγθαηφηεηα ην ζπληηζέκελν απφ ηνλ ζπγγξαθέα -ζηελ πεξίπησζή καο απφ ηνπο
καζεηέο- θείκελν λα αλαπαξηζηά ή λα απερεί ηνλ απζφξκεην ιφγν ησλ επί ζθελήο
δηακεηβνκέλσλ. Ο εγγεγξακκέλνο ιφγνο πξέπεη λα ερεί σο ιφγνο βγαικέλνο κέζα
απφ ηελ δσή. Καη γη‟ απηφ νη καζεηέο παξσζνχληαη ζηελ επηινγή ζέκαηνο
πξνεξρνκέλνπ απφ ηελ δσή ηνπο.
΢ε κηα πξψηε πξνζέγγηζε ηα βήκαηα κπνξνχλ λα ραξαθηεξηζηνχλ σο εμήο:
ππνθίλεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο, θαηάζεζε ηδεψλ θαη δηέγεξζε ηεο θαληαζίαο
(generative talk), ζπζρεηηζκφο ησλ ηδεψλ κεηαμχ ηνπο (informative talk), δξακαηηθή
αλαπαξάζηαζε ησλ ηδεψλ θαη εκπινπηηζκφο κέζσ απηνζρεδηαζκνχ (performative
talk), ηειηθή επεμεξγαζία ηνπ θεηκέλνπ (reflective or evaluative talk). Σα βήκαηα
απηά πηνζεηνχλ ζε γεληθέο γξακκέο ηνλ ζρεδηαζκφ πνπ πξνηείλεηαη απφ Grainger θ.ά.
(2005:107), φπσο δείρλεη θαη ην αθφινπζν παξάδεηγκα απφ ηελ εθαξκνγή ζηελ
εθπαηδεπηηθή πξάμε.

2. Δθαρκογή ζηο Καιιηηετληθό Γσκλάζηο Ακπειοθήπφλ

Θεζζαιολίθες
Καηά ηελ ζρνιηθή ρξνληά 2008-2009 ε δηδαζθαιία ηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο ζην
Καιιηηερληθφ Γπκλάζην Ακπεινθήπσλ Θεζζαινλίθεο3 νδήγεζε ζηελ δεκηνπξγία
ελφο νινθιεξσκέλνπ ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ θαη ζηελ κεηέπεηηα παξάζηαζή ηνπ, σο
εμήο:
΢ε άζθεζε γηα ηελ δεκηνπξγία δηαιφγνπ νη καζεηέο θιήζεθαλ λα θαηαζθεπάζνπλ
δηαιφγνπο ζρεηηδφκελνπο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηά ηνπο θαη κε ζέκαηα ηεο
θαζεκεξηλήο ηνπο δσήο, πξνθεηκέλνπ λα αιηεπζνχλ ηδέεο πξφζθνξεο γηα ηελ
ζπγγξαθή ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ. Έλαο καζεηήο δεκηνχξγεζε έλαλ κηθξφ δηάινγν
κεηαμχ ελφο λεαξνχ εθήβνπ θαη ηνπ ππνινγηζηή ηνπ, ζέινληαο λα δείμεη ηελ έληνλε
εμάξηεζε ηνπ παηδηνχ απφ απηφλ. ΢ε αλνηρηή ζπλνκηιία απνθαζίζηεθε λα θξαηεζεί
σο αξρηθή ηδέα-καγηά ν δηάινγνο κε ην θνκπηνχηεξ, θαζψο αμηνπνηνχζε έλα
θαληαζηαθφ ζηνηρείν θαη επηηπρψο έδηλε θσλή ζε έλα αληηθείκελν. Έηζη δφζεθε ε
επθαηξία λα γίλεη ιφγνο γηα ηηο αθεγεκαηηθέο θσλέο θαη λα δηαπηζησζεί πσο ζε κηα
πνηεηηθή, ινγνηερληθή θαηαζθεπή κπνξεί λα δίδεηαη θσλή ζην νηηδήπνηε. Με απιέο
αζθήζεηο ηα παηδηά δηαπίζησζαλ φηη ην αθεγεκαηηθφ ππνθείκελν κπνξεί λα είλαη έλα
δέληξν, έλα παξάζπξν, έλα θνκπηνχηεξ. Άιινη πξνθχςαληεο ζπγθξνπζηαθνί κε ην
νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ δηάινγνη έκειιε λα αμηνπνηεζνχλ αξγφηεξα.
Τηνζεηψληαο ηνλ αξρηθφ κηθξνδηάινγν κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή σο
βαζηθή ηδέα, δηακνξθψζεθε κηα πξψηε αλάπηπμή ηεο: έλαο λεαξόο «ρακέλνο» ζηνλ
θόζκν ηνπ δηαδηθηύνπ, κέινο κηαο ηππηθήο ειιεληθήο νηθνγέλεηαο, απνκνλώλεηαη
θνηλσληθά, δηαιέγεηαη κόλν κε ηα κεραλήκαηά ηνπ θαη πεξηθξνλεί θάζε ηη άιιν. Οη
καζεηέο δηδάζθνληαη θαη‟ απηφλ ηνλ ηξφπν φηη ζηελ ηδέα πνπ επειέγε πξέπεη λα
εληαρζεί έλα πξφβιεκα, κηα ππεξβνιή πνπ ζα θηλήζεη ηα λήκαηα ηεο δξάζεο θαη ε
ιχζε ηνπ ζα απνηειέζεη δεηνχκελν, φηαλ ην έξγν αλαπηπρζεί θαη δψζεη δέζε-
θνξχθσζε-ιχζε. Γηδάζθνληαη δειαδή ηελ έλλνηα ηεο πινθήο θαη απνθαζίδεηαη λα
θαηαζθεπαζηνχλ ηξεηο πξάμεηο, κηα πνπ λα ζέηεη ην ζέκα, κηα πνπ λα ην αλαπηχζζεη
θαη κηα πνπ λα ην θιείλεη. Γηαθαίλεηαη επνκέλσο ε ζπλάθεηα ηνπ πξνιφγνπ-
εηζαγσγήο, ηεο αλάπηπμεο, θαη ηνπ επηιφγνπ-θιεηζίκαηνο κε άιια είδε ηνπ γξαπηνχ
ηνπο ιφγνπ, θαη θαζίζηαηαη θαηαλνεηή ε αλαγθαηφηεηα λα ηεξεζεί απηή ε
αλαπηπμηαθή ινγηθή. Αλ δειαδή ν πξσηαγσληζηήο έρεη μεπεξάζεη ηα φξηα θαη είλαη
απνηξαβεγκέλνο ζηελ ζηεγλή απφ αλζξψπηλε επαθή δσή ηνπ, ηφηε θάηη πξέπεη λα
ηνλ «ζεξαπεχζεη» θαη λα ηνλ νδεγήζεη ζηελ θάζαξζε. Μέζα απφ ην κάζεκα ηα
παηδηά αληηιακβάλνληαη αξηζηνηειηθνχο φξνπο.
΢ην ηκήκα ζπκκεηείραλ 16 παηδηά. Σν δεηνχκελν ήηαλ λα νηθνδνκεζεί έλα
ζεαηξηθφ θείκελν κε 16 ξφινπο. Ξεθηλψληαο απφ ηα βαζηθά έπξεπε λα
δεκηνπξγεζνχλ ραξαθηήξεο, φπσο κεηέξα, παηέξαο, αδειθή, άξα κηα νηθεία γηα φινπο
θαηάζηαζε. Σα παηδηά πξνηίκεζαλ αδειθή θαη φρη αδειθφ, αμηνπνηψληαο ηελ νδεγία,
ζέινπκε όζν πην πνιιέο αληηζέζεηο γίλεηαη, θαη ζηελ ζπλέρεηα άξρηζαλ λα θσηίδνπλ
ηνπο ραξαθηήξεο: ε κεηέξα αλήζπρε, ηερλνινγηθά αλαιθάβεηε, έρεη ράζεη ην
παηρλίδη ηεο επηθνηλσλίαο κε ην παηδί ηεο θαη πξνζπαζεί λα ιχζεη ην πξφβιεκα κε
πξνζεπρέο θαη επρνιφγηα. Ο παηέξαο, πην ςχρξαηκνο, πξνζπαζεί λα εμηζνξξνπήζεη
ηελ θαηάζηαζε δηαβάδνληαο ζρεηηθέο κειέηεο θαη λνπζεηψληαο κε ζηείξν θαη μχιηλν
ιφγν. Η αδειθή, ην αλακελφκελν, δχν αδέιθηα πνπ καιψλνπλ. Σνλ πεξηθξνλεί, έρεη
θνηλσληθή δσή θαη κάιηζηα αληηπξνζσπεχεη ην αθξηβψο αληίζεην, ζέηεη
ππνςεθηφηεηα γηα πξφεδξνο ηνπ δεθαπεληακεινχο.
Καηφπηλ νη καζεηέο θαινχληαη λα θαηαζθεπάζνπλ ζπγθξνχζεηο θαη ζρεηηθνχο
δηαιφγνπο. Αλαδεηψληαο έλα ζηνηρείν γηα λα ππξνδνηήζεη ηελ ζχγθξνπζε,
απνθαζίζηεθε ην εμήο: Βξηζθόκαζηε ζην ζπίηη κηαο νηθνγέλεηαο. Δίλαη λσξίο ην πξσί
θαη αθππλίδνληαη όινη γηα δνπιεηά θαη ζρνιείν. Ο λεαξόο δειώλεη όηη δελ ζα πάεη ζην
ζρνιείν πξνθαζηδόκελνο πνλνθέθαιν, νπφηε νη ζπγθξνχζεηο παίξλνπλ ηνλ δξφκν ηνπο
θαη νη πξψηνη δηάινγνη ηνλ δηθφ ηνπο.
Η ζπλνκηιία κε ηα παηδηά γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ζέκαηνο ζηεξίδεηαη ηψξα
ζηελ βάζε ηεο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο ηεο πινθήο. Οη γνλείο θαη ε αδειθή
απνζχξνληαη θαη αλαπηχζζεηαη ε δεχηεξε θαη θχξηα πξάμε. Ωξαία, έκεηλε κφλνο ηνπ.
Πξνθαλψο δελ έρεη θαλέλα δξακαηηθφ ή αθεγεκαηηθφ ελδηαθέξνλ λα θάζεηαη
ζησπειφο κπξνζηά ζε κηα νζφλε, νπφηε είλαη ψξα λα αμηνπνηεζεί ε αξρηθή απφπεηξα
ηνπ καζεηή: ν λεαξφο κηιάεη κε ηα κεραλήκαηα. Σα παηδηά δεκηνπξγνχλ έλαλ
θαηάινγν κε κεραλήκαηα πξφζθνξα: ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο, πνληίθη, ερείν Νν1,
ερείν Νν2, web camera, playstation, Αnti-Virus… ΢ηελ θαηαζθεπή ησλ δηαιφγσλ
πξνζέρζεθε ηδηαίηεξα νη δηάινγνη λα κελ είλαη επεμεγεκαηηθνί: Γεηα ζαο, γηα όζνπο
δελ θαηάιαβαλ είκαη ην ερείν. Έπξεπε γηα ην θάζε κεράλεκα λα ρξεζηκνπνηεζεί ε
θαηάιιειε νξνινγία.
Σν βαζηθφ φκσο εξψηεκα πνπ έρξεδε απαληήζεσο ήηαλ ην εμήο: πψο ζα
ιπηξσζεί ν λεαξφο; Ση ζα είλαη απηφ πνπ ζα ηνλ ζεξαπεχζεη; Πψο ζα γίλεη; Σν έξγν
ζα έρεη θάπνην κήλπκα, γηα παξάδεηγκα νη ππνινγηζηέο ζέινπλ κέηξν ή νη ζειίδεο
θνηλσληθήο δηθηχσζεο δελ κπνξνχλ λα ππνθαηαζηήζνπλ ηελ αλζξψπηλε δσληαλή
επηθνηλσλία; Παιηά θαη δνθηκαζκέλε ζπληαγή: ζα ηνλ ζψζεη έλα θνξίηζη, ζα ηνλ
ζψζεη ν έξσηαο. Θέινπκε ινηπφλ κεραλήκαηα λα ζπλδηαιέγνληαη κε ηνλ
πξσηαγσληζηή, έλα θνξίηζη θαη έλαλ ζίγνπξν ηξφπν λα γίλνληαη φια απηά αληηιεπηά
απφ ηνπο ζεαηέο. Δμαηξεηηθή ε ηδέα καζεηή, πνπ αμηνπνηεί εθπιεθηηθά ηελ ηερληθή
ηεο αληίζεζεο, αθνύ έρνπκε πνληίθη, λα έρνπκε θαη κηα γάηα, πνπ λα κηιάεη θαη απηή
θαη λα θνηλσλεί ηα απαξαίηεηα. ΋ζν γηα ην θνξίηζη πνπ ζα θιεζεί λα ζψζεη ηνλ
πξσηαγσληζηή, ε ζπδήηεζε απέδσζε ηα εμήο: ν ρψξνο ρσξηζκέλνο ζηε κέζε. Έλα
κεγάιν ηξαπέδη θαη έλζελ θαθείζελ, κε δηαθξηηφ δηαρσξηζκφ αλάκεζά ηνπο, έλα αγφξη
θαη έλα θνξίηζη επηθνηλσλνχλ κέζσ facebook. Σν θνξίηζη ζα πξνηείλεη λα
ζπλαληεζνχλ, ν αγνξαθνβηθφο λεαξφο ζα ελδψζεη, ε δσή ηνπ ζα αιιάμεη. ΢ηελ ηξίηε
πξάμε ζπλαληψληαη πάιη ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο θαη ε αιιαγή ηνπ λεαξνχ απνθηά
κάξηπξεο.
Φηάζακε ινηπφλ θάπνηα ζηηγκή απφ κηα αξρηθή καζεηηθή ηδέα, απφ έλα κηθξφ
δηαινγηθφ θείκελν, ζε έλα ζεαηξηθφ ζελάξην, ζε νινθιεξσκέλε αλάπηπμε ηεο
πινθήο, ζην πιάζηκν ησλ ραξαθηήξσλ, ζηελ γξαθή ησλ δηαιφγσλ, ζηελ ζεαηξηθή
παξάζηαζε κε ιφγν, ζέακα, κνπζηθή. Οη καζεηέο θαηαζθεχαζαλ ηνλ πξσηαγσληζηή,
ην πξφβιεκά ηνπ, ηελ ζσηεξία ηνπ, θαηαζθεχαζαλ ην έξγν ηνπο.
Μέζα απφ ηελ δηδαζθαιία ηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο πνιιά απφ ηα ζέκαηα
πνπ έηζη θη αιιηψο απαζρνινχλ ηα παηδηά, αιιά απνηεινχλ θαη δεηνχκελα ησλ Π΢,
κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πξφζθνξν πιηθφ γηα γξαθή. ΢ην παξάδεηγκα ηνπ παξφληνο
ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ απνηέιεζαλ πιηθφ γηα πξαγκάηεπζε ε εηζβνιή ησλ
ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ ζηελ ζχγρξνλε πξαγκαηηθφηεηα, ε αλεζπρία ησλ
γνλέσλ, νη θίλδπλνη ηνπ δηαδηθηχνπ, ε εθεβεία, ν έξσηαο, ην ζρνιείν, ε ζρέζε κε
ηνπο θίινπο, ε ζρέζε κε ηα αδέιθηα, ηα δχν θχια, ε αγσλία ησλ παηδηψλ γηα ην
κέιινλ, ε αληίδξαζε ηνπ παιαηνχ κπξνζηά ζην θαηλνχξην. Αμίδεη φκσο λα ζεκεησζεί
φηη πάλσ απ‟ φια ε ζπγγξαθή ζηεξίδεηαη ζηελ αξρέγνλε αλάγθε φισλ λα
αθεγνχληαη θαη λα επηλννχλ ηζηνξίεο. Βαζηζκέλνη ζ‟ απηήλ ηελ παξφξκεζε,
απηνζρεδηάδνληαο, αιιά θαη ζπδεηψληαο απφ ηερληθήο απφςεσο ην θάζε επφκελν
βήκα, ην έξγν απηφ θάπνηε ηειείσζε θαη απέθηεζε ηνλ ηίηιν Έξσο από κεραλήο.
Καζψο ην ππφ εμέηαζηλ δήηεκα ηνπ παξφληνο θεηκέλνπ είλαη ε δεκηνπξγηθή γξαθή,
παξαιείπνληαη φζα ζρεηίδνληαη κε ηελ παξάζηαζε, ηα ζθεληθά, ηελ κνπζηθή θαη ηελ
ζθελνζεζία4 θαη θαηαηίζεηαη σο δείγκα δεκηνπξγηθήο γξαθήο ην ζεαηξηθφ θείκελν:

Έρως από μηχανής5

ΠΡΩΣΗ ΠΡΑΞΗ Αδειθή: Καιεκέξα...

Νηξηλ...ληξηλ...ληξηλ.........
(αθνύγνληαη ηξία δηαθνξεηηθά
μππλεηήξηα. Δκθαλίδνληαη
ληπκέλνη νη γνλείο θαη ηα δύν
αδέιθηα αγνπξνμππλεκέλα)
Μακά: Καιεκέξα κσξά κνπ!
Μπακπάς: Καιεκέξα παηδηά.
Αγόρη: ......κκκ....
Μπακπάς: Δζχ δε ιεο
θαιεκέξα;
Αγόρη: Καιεκεξίδσ άιιε κηα
κέξα ρσξίο ζεκαζία.
Αδειθή: Δ φρη θαη ρσξίο
ζεκαζία! ΢ήκεξα είλαη νη
εθινγέο ηνπ δεθαπεληακεινχο
θαη ζθνπεχσ λα βγσ πξψηε!
Αγόρη: Καη πνην ην λφεκα;
Αδειθή: Ξέρλα ην...
Μπακπάς: Θα αξγήζεηε,
ζηακαηήζηε!
Αγόρη: Δγψ δε ζα πάσ ζρνιείν.
Μακά: Γηαηί, ηη έρεηο;
Αγόρη: Πνλάεη ην θεθάιη κνπ...
Μακά: Δκ πψο λα κελ πνλάεη;
Αθηηλνβνιία, θνκπηνχηεξ,
νζφλε... Σα κάηηα ζνπ αγφξη
κνπ, δελ κπνξείο λα δεηο έηζη!
Μπακπάς: Γηάβαζα κηα
έξεπλα...
Μακά: Ο δηάβνινο είλαη απηφ
ην κεράλεκα. Θα ην πεηάμσ...
Μπακπάς:...ζχκθσλα κε ηελ
νπνία, ην 68%...
Μακά: ΢ηακάηα! Γηα ην παηδί
καο κηιάκε, φρη γηα λνχκεξα.
Μπακπάς: Σν παηδί καο είλαη
λνχκεξν. Γε κηιάεη ζε θαλέλαλ.
Γελ έρεη θίινπο, δε δηαβάδεη ηα
καζήκαηά ηνπ. Κη φπνηε κηιάεη
ιέεη αθαηάιεπηεο
ςεπηνθηινζνθίεο.
Αδειθή: Σν παηδί ζαο είλαη
νχθν θαη νχηε θαλ κε άθεζε λα
εθηππψζσ ηνλ πξνεθινγηθφ κνπ
ιφγν. ΢ηγά ξε κε ζνπ θάκε ηα
κεραλήκαηα...
Μπακπάς: Δζχ ηη ιεο γηα φια
απηά; Θα ήζεια λα
ζπδεηήζνπκε – φρη φηη ζε
καιψλσ- αιιά...
Αγόρη: Μπακπά, κελ ην παίδεηο
cool ζε παξαθαιψ, δε ζνπ
πάεη...
Αδειθή: Δγψ θεχγσ, ζαο
βαξέζεθα! Αρ ηη αγσλία!
Αγόρη: Κη εγψ πάσ λα
μαπιψζσ... Άληε γεηα...
(Απνρσξνύλ ηα παηδηά)
Μακά: Να θάλνπκε έλα
επρέιαην.
Μπακπάς: Άιιν ηη ζ‟
αθνχζνπκε...
Μακά: Πξνζεχρνκαη φιε κέξα.
Να ηνλ πάκε ζ‟ έλαλ
επηζηήκνλα, έλαλ ςπρνιφγν,
έλαλ...
Μπακπάς: Να ηνλ ηξειάλεη θη
απηφλ; Έια κσξέ γπλαίθα,
κπνξεί θαη λα ηνπ πεξάζεη...
Μακά: Σψξα ζα κείλεη κφλνο
ηνπ θαη ζα απνβιαθσζεί. Μφλν
απηφ ζέιεη. Μφλν ηνλ
ππνινγηζηή θαη ηελ γάηα. Δίκαη
κηα απνηπρεκέλε κεηέξα...
Μπακπάς: Άζηνλ! Πάκε ζην
καγαδί ηψξα. Πάξην ρακπάξη,
ην παηδί καο είλαη βιακκέλν,
εζσζηξεθέο, αδηάθνξν,
ακίιεην, αθνηλψλεην θαη φ,ηη
άιιν κπνξείο λα θαληαζηείο
πνπ αξρίδεη απφ α ζηεξεηηθφ!
Μακά: Βνήζα Παλαγίηζα κνπ
θαη άγηε κνπ... Γεηα ζνπ παηδί
κνπ! (Απνρσξνύλ)
ΓΔΤΣΔΡΖ ΠΡΑΞΖ
Αγόρη: Ωξαία, έθπγαλ φινη.
Δχρνκαη λ‟ αξγήζνπλ πνιχ λα
γπξίζνπλ θαη ε αδειθή κνπ λα
βγεη ηειεπηαία. Μεραλεκαηάθηα
κνπ γξήγνξα! Έρσ αξγήζεη ζην
ξαληεβνχ κνπ! (Σα παηδηά
νξκνύλ ζηε ζθελή θαη
θαηαιακβάλνπλ ηηο ζέζεηο ηνπο
σο κεραλήκαηα ζπλ κία γάηα)
Ζ/Τ: Με ζηελαρσξηέζαη, κεηά
ην ηειεπηαίν κνπ θνξκάη
πεηάσ!
Αnti-Virus: Καιά, αο κελ
ήκνπλ εγψ...
Αγόρη: (πιεθηξνινγώληαο)
Γεηα! Δίζαη εδψ;
Kορίηζη: Φπζηθά, αθνχ ζνπ
είπα φηη είκαη απνγεπκαηηλή.
Αγόρη: Ωξαία! Kη εγψ είκαη
κφλνο κε ηε γάηα κνπ.
Γάηα: Δγψ είκαη απηή. Κη εγψ
κηιάσ, βέβαηα κφλν φηαλ κηινχλ
ηα κεραλήκαηα. ΋ιεο ηηο άιιεο
ψξεο είκαη κηα απιή γάηα θη
απηά κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ
απιέο νηθηαθέο ζπζθεπέο. ΋ηαλ
φκσο ζέιεη ην αθεληηθφ, είκαζηε
ε παξέα ηνπ, ηνλ αγαπάκε...
Αιιά ηειεπηαία... καο κηιάεη
ιίγν... θαη κηιάεη κ‟ απηήλ ηελ
...ηληεξλέη, ηελ θίιε ηνπ, ηελ
θαθάζρεκε, ηελ απαίζηα, ηελ
ηεκπέια, ηελ αζιήηξηα ηνπ
θπβεξλνζέξθ, ηε ληξνπή ηνπ
Facebook!
Αγόρη: Να βάισ ιίγε κνπζηθή.
Μηζφ ιεπηφ.
Ζ/Τ: Ση κηζφ ιεπηφ θαη
κνπζηθέο. Πεο ηεο θάηη σξαίν,
ηξπθεξφ. Σε κνπζηθή δελ ηελ
αθνχεη.
Αγόρη: Σελ αθνχσ εγψ! Πψο
ζέιεηο λα εκπλεπζηψ;
Ζτείο 1: (αθνύγεηαη κνπζηθή
heavy metal) ΋ρη πάιη απηφ ην
ηξαγνχδη!
Ζτείο 2: Σν ηξαγνπδάεη
πεξηγειαζηηθά.
Ζτείο 1: Καιά πνπ δελ αθνχεη
ην θνξίηζη.
Ζτείο 2: Καιά πνπ δελ ηνλ
βιέπεη λα ιεο.
Γάηα: Α! δελ μέξεηε ινηπφλ.
΢ήκεξα ζα ζπλδέζεη κηα web
camera πνπ έρεη πάξεη απφ έλαλ
θίιν ηνπ κεηαρεηξηζκέλε.
Αnti-Virus: ΋ρη δελ ζα ην
επηηξέςσ! Θα γεκίζεη ν ηφπνο
ηνχο! Πξέπεη λα εηνηκαζηψ. Πνχ
είλαη ην Norton, ην Kaspersky,
ην Panda... Θα απμήζσ ηηο
δφζεηο!
Ποληίθη: (πξνο ηελ γάηα πνπ
πιεζηάδεη ηνλ ππνινγηζηή): Πάλε
πην πέξα. Μηζψ ηηο γάηεο.
Γάηα: ΢ηγά ξε, πψο θάλεηο έηζη,
λα ξίμσ κηα καηηά λα δσ ηη
γξάθεη.
Ποληίθη: Γε ζα θαηαιάβεηο
ηίπνηε. Πάιη άξρηζε ηε καχξε
θηινζνθία.
Κορίηζη: Να, ζέισ ην κέιινλ
κνπ γεκάην ρακφγεια, κνπζηθή,
ηαμίδηα, θίινπο, εκπεηξίεο!
Αγόρη: Κνίηαμε λα δεηο. Σν
κέιινλ είλαη έλα απεηξνεηέο
δέληξν πνπ πνηέ δε ζηακάηεζε
λα ππάξρεη θαη ζπλερψο
δηαθιαδίδεηαη. Μαο είλαη
ηειείσο άγλσζην, παξφιν πνπ
ζπρλά λνκίδνπκε φηη ην
γλσξίδνπκε. Σν κέιινλ θξχβεη
κέζα ηνπ ην άπεηξν θαη ην
άπεηξν θξχβεη κέζα ηνπ ην
κέιινλ. Η κνίξα επίζεο είλαη ην
κέιινλ, ελψ αλακθηζβήηεηα ην
κέιινλ πεξηέρεη ηε κνίξα.
Κορίηζη: Με κπέξδεςεο.
Δμήγεζέ ην κνπ.
Playstation: Ση ζα γίλεη ξε
παηδηά, ζα πάξνπκε ζεηξά; Έλα
παηρληδάθη θίιε κνπ λα
εξεκήζεηο; Άζε ηηο θηινζνθίεο,
κίια καο πην θαζαξά...πνπ ιέεη
θαη ην ηξαγνχδη.
Αγόρη: Καιά ιεο, Αγγειάθα ζ‟
αθνχζσ.
Γάηα: (Αθνύγεηαη ην ηξαγνύδη
Γηνξηή) Ση κνπζηθή είλαη απηή!
Αnti-Virus: Ννκίδσ φηη πξέπεη
λα ζε ζεξαπεχζσ!
(Αςηκαρία πνληηθηνύ-γάηαο πνπ
πξνζπαζεί λα εκπνδίζεη ην
ηξαγνύδη)
Ζτείο 1: Να ζθάζνπλ φινη!
Μφλν ηα ερεία είλαη
πξννξηζκέλα λα κηινχλ.
Playstation: ΢ηγά παηδηά,
κίιεζε ν δεμήο ςάιηεο θαη
θάλεη θαη θήξπγκα.
Ζτείο 2: Γνπιεηά ζνπ εζχ. ΢ε
βαξέζεθε! Πάξην ρακπάξη.
Οχηε ηελ Πέκπηε δεκνηηθνχ δε
βγάδεηο.
Αγόρη: Ηζπράζηε. Γηα ην
κέιινλ κηιάκε θη εζείο ζίγνπξα
δελ έρεηε κέιινλ ρσξίο εκέλα.
Ζ/Τ: Έια κεγάιε, ξίμην. Δίκαη
έηνηκνο λα ηαμηδέςσ ηηο ηδέεο
ζνπ ζην ππεξπέξαλ!
Αγόρη: Γλσξίδνπκε φηη ην
κέιινλ είλαη θαζνξηζκέλν θαη
ηαπηφρξνλα αθαζφξηζην.
Μπνξνχκε λα ην ειέγμνπκε φζν
θαη απηφ ειέγρεη εκάο. Σν πψο
ζπλδέεηαη κε ηα άιια δχν
ζεκεία ηνπ ρξφλνπ είλαη θάηη ην
αμηνζαχκαζην, κηαο θαη γηα λα
ην ειέγμνπκε, φζν κπνξνχκε,
πξέπεη ή λα θαηαλνήζνπκε θαη
λα ελεξγήζνπκε ζην παξφλ ή λα
επέκβνπκε θαη λα αιιάμνπκε ην
παξειζφλ.
Κορίηζη: Σν κέιινλ είλαη
παξάμελν. Ωξαία ηα ιεο. ΋κσο
ην κέιινλ κεξηθέο θνξέο είλαη
απιφ: ιέγεηαη 3 δηαγσλίζκαηα
ηελ άιιε εβδνκάδα, έλαο
αδεξθφο πνπ δε κε αθήλεη ζε
εζπρία θαη κηα θίιε πνπ κφλν
θίιε δελ ήηαλ. Μέιινλ είλαη λα
είκαη κφλε;
Αγόρη: ΋ινη είκαζηε κφλνη. Μα
δε ζνπ θάλσ ηψξα ζπληξνθηά;
... Ξέξεηο αγφξαζα web camera.
Θεο λα ζπλαληεζνχκε
δηαδηθηπαθά; Δζχ έρεηο
ελζσκαησκέλε ζην laptop, έηζη
δελ είλαη;
Κορίηζη: Ναη...ε...μέξεηο...κηζφ
ιεπηφ λα ρηεληζηψ...λα βγάισ
ηηο ππηδάκεο...λα βάισ θνιψληα
(σρ απηό ηώξα ηη ην είπα, ζα κε
πεξάζεη γηα ειίζηα)...
Web cam: Άθνπ λα ζνπ πσ...
Άκα ε δεζπνηλίο δε βιέπεηαη,
εγψ ηελ θάλσ.
Αγόρη: Γε ζε πήξα γηα λα έρεηο
γλψκε.
Αnti-Virus: Έλαο κηθξφο
πξνγελλεηηθφο έιεγρνο,
παξαθαιψ, πξνιεπηηθά.
Web cam: Άζε κε ήζπρε. Γε
βιέπεηο φηη ζθχδσ απφ νκνξθηά
θαη πγεία. Αληίζεηα, εζχ γηαηξέ
κνπ, κνπ θαίλεζαη ιηγάθη
ρισκνχιεο.
Anti-Virus: Υισκνχιεο...Θεέ
κνπ...ν ζθπγκφο κνπ!
Γάηα: Βάιε παηδί κνπ κηα
σξαία κπινχδα απφ πάλσ... Να
θαίλνκαη ιίγν θη εγψ;
Ποληίθη: ΋ρη! Δίζαη γάηα θαη
είκαη πνληίθη, δελ κπνξνχκε λα
ζπλππάξρνπκε!
Playstation: Σψξα είλαη πνπ δε
ζα κνπ δίλεη θαλείο ζεκαζία.
Γελ ήμεξα φηη εθείλν ην ιήμε
πνπ πάηεζε ηελ ηειεπηαία θνξά
ζα ήηαλ γηα πάληα. Θα έπξεπε
λα είρα έλα θνπκπί πνπ λα ιέεη
«Αληίν». Κη νχηε κνπ γξάθεη...
γξάθεη ζ‟ απηήλ, πνπ λα
θνιιήζεη ηνχο!
Γάηα: Να ηεο ζβήζνπλ ηα
αξρεία!
Ποληίθη: Να ηεο θξαζάξεη ην
laptop!
Ζτείο 1: Να ηεο θαεί ην
ηξνθνδνηηθφ!
Ζτείο 2: Να θνιιήζεη...
Ζ/Τ: Πάςηε δειηάξεδεο!
Δίκαζηε κεραλήκαηα. Σν
θνξίηζη είλαη...
Ζτείο 1: Ση είλαη;
Playstation: Ση είλαη, ηη είλαη;
Ζ/Τ: Δίλαη...είλαη θνξίηζη, απηφ
είλαη, θη εζείο δε ζα γίλεηε πνηέ
θνξίηζη.
Web cam: Έηνηκε!
Αγόρη: Να ην κέιινλ κπνξεί λα
είλαη κηα εηθφλα πνπ ζα
έξζεη...έηνηκε;
Κορίηζη: Έηνηκε!
Αγόρη: Γεηα ζνπ...
Κορίηζη: Γεηα ζνπ...
Γάηα: Σελ παηήζακε...
Αnti-Virus: Δίλαη θνχθια!
Ποληίθη: Δίλαη θνληή θη
αγχκλαζηε.
Ζτείο 1: Πνχ ην θαηάιαβεο
απηφ ξε κεγάιε;
Αγόρη: Έρεηο σξαία καιιηά…
Κορίηζη: Έρεηο σξαία κάηηα…
Αγόρη: Λνηπφλ...ιέγακε γηα ην
κέιινλ. Να ζνπ εμεγήζσ. Eλα
βαζηθφ πξάγκα...
Κορίηζη: Nα ζνπ πσ..ζέιεηο λα
πάκε γηα θαθέ;
Αγόρη: Καθέ; Γε
λνκίδσ...ίζσο...
Κορίηζη: ΢ε κία ψξα, ζηελ
πιαηεία;
Αγόρη: Ναη ζηελ πιαηεία...ζεέ
κνπ! Σψξα κε κηιάηε, πξέπεη λα
ζπγθεληξσζψ...
Γάηα: Μελ παο!
Ποληίθη: Σφζνη επηθίλδπλνη
ηχπνη ζην internet!
Playstation: Μελ ηελ
εκπηζηεχεζαη, ζέιεη κφλν ηελ
πηζησηηθή ηεο κακάο ζνπ.
Αγόρη: Αιιάδσ κνπζηθή!
Ζτείο 1: Γελ ην πηζηεχσ!
Ζτείο 2: Μεισδηθφ
βξαρπθχθισκα...
Αγόρη: ΢σπάζηε. Σν κφλν πνπ
ρξεηάδνκαη είλαη ρηέλα, δειέ, ην
θαηλνχξην κνπ θνχηεξ θη έλα
ζηληάθη γηα δψξν.
Anti-Virus: Πξέπεη λα ηνλ
γηαηξέςσ!
Ζ/Τ: Γελ κπνξείο.
Αnti-Virus: ΋ια ηα κπνξψ.
Νέεο κειέηεο...
Γάηα: Άζε, κελ ην ςάρλεηο.
Απηή ε αξξψζηηα είλαη παιηά
θαη ιέγεηαη...
Ποληίθη: Πψο ιέγεηαη;
ΟΛΟΗ ΜΑΕΗ :
ΔΡΩΣΑ΢!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
(ηα κεραλήκαηα απνρσξνύλ)
Σξία Κνξίηζηα – ΚΑΡΓΟΤΛΔ΢
ρνξεύνπλ (Sinatra, So Stupid)
αηζζεηνπνηώληαο ηελ παξάδνζε
ηνπ λεαξνύ ζηελ δύλακε ηνπ
έξσηα)
ΣΡΗΣΖ ΠΡΑΞΖ (αξγόηεξα)
(Γπξλνύλ γνλείο θαη αδειθή ζην
ζπίηη. Ο γηνο απνζβνισκέλνο,
αθνύεη έλα εξσηηθό θνκκάηη –
γύξσ γύξσ πνδάξνπλ, αόξαηεο
γηα ηνπο άιινπο, νη θαξδνύιεο)
Αγόρη: Α γεηα ζαο. ΋ια θαιά;
Βγήθεο;
Αδειθή: Βγήθα; ΋ρη, κφιηο
κπήθα. Γελ βιέπεηο;
Αγόρη: Βγήθεο ζην 15κειέο
ελλνψ.
Αδειθή: Βγήθα...
Αγόρη: Βγήθεο! Μπξάβν, έια
λα ζνπ δψζσ έλα θηιάθη.
Αδειθή: Δίζαη θαιά;
 Αγόρη: Μηα ραξά. Μακά, πνιχ
ζνπ πάεη απηή ε κπινχδα.
Μακά: Ω! Δπραξηζηψ! Γελ
είκαζηε θαιά, πξφζεμε φηη
ππάξρσ.
Αγόρη: Μπακπά, κε ζέιεηο
ηίπνηα, γηαηί θαλφληζα
κπαζθεηάθη κε ηνπο θίινπο κνπ.
Να πάξσ θαη ηα καζήκαηα απ‟
ηνλ Γηάλλε…
Μπακπάς: ΋ρη παηδί κνπ, λα
παο, λα παο...
Αγόρη: Bye Bye, ηα ιέκε...
Μακά: Σα ιέκε; Θπκήζεθε λα
κηιάεη. Γφμα ζνη ν Παλάγαζνο
θη ν Άγηνο...(Αθνύγεηαη ην
ηξαγνύδη Άγηνο ν Έξσηαο.
Φεύγνπλ όινη, κέλνπλ νη ηξεηο
Καξδνύιεο, πνπ κηινύλ κία κία
βαδίδνληαο πξνο ην θνηλό)
1. Δίλαη σξαίν λ‟ αγαπάο...
2. Δίλαη σξαίν λα ΄ρεηο θίινπο...
3. Να κηιάο...
1. Να γειάο..
2. Να κπξίδεηο...
3. Να θάλεηο γθξηκάηζεο...
1. Να θνηηάο κέζα ζηα κάηηα...
2. Να ζπδεηάο...
3. Να δεηο...
1. Να θιείλεηο ηηο νζφλεο...
2. Καη λα ζπκάζαη...
3. φηη ην facebook…
(όιεο καδί): EINAI ΓΙΑ ΣΑ
ΠΑΡΑΜΤΘΙΑ!!!!!!!!!!!!!!

3. Δθαρκογή ζηο ΓΔΛ ΜΤΓΓΟΝΗΑ΢ – Νέα Προγράκκαηα

΢ποσδώλ γηα ηελ Α΄ Λσθείοσ

Δίλαη αιεζέο φηη ην Καιιηηερληθφ ζρνιείν είλαη έλα ηδηαίηεξν ζρνιείν κε

ηαιαληνχρνπο καζεηέο, νπφηε ζα κπνξνχζαλ ελδερνκέλσο λα εγεξζνχλ αληηξξήζεηο
σο πξνο ηηο δπλαηφηεηεο κηαο γεληθεπκέλεο πινπνίεζεο αλάινγσλ καζεζηαθψλ
πξαθηηθψλ ζε άιια ζρνιεία. Σα λέα φκσο Π΢ γηα ηελ Λνγνηερλία ηεο Α΄ Λπθείνπ,
αιιά θαη ε εηζαγσγή ηνπ ηξίσξνπ καζήκαηνο-project ζηελ ίδηα ηάμε (ζρνι. έηνο
2011-2012), πξνζέθεξαλ ηελ δπλαηφηεηα επίξξσζεο ηνπ αληηζέηνπ, εληζρχνληαο ηελ
πεπνίζεζε φηη φινη νη καζεηέο δχλαληαη λα παξαγάγνπλ αμηφινγα θείκελα ζεαηξηθήο
γξαθήο. Ωο εληαζζφκελα ζηνλ άμνλα Σέρλε θαη Πνιηηηζκόο, πνπ νξίδεηαη σο έλαο
απφ ηνπο ηέζζεξηο θχθινπο θαηά ηελ πινπνίεζε ησλ εξεπλεηηθψλ εξγαζηψλ,
επειέγεζαλ ην ζέαηξν θαη ε δεκηνπξγηθή γξαθή, σο ζεξαπεχνληα ηελ ηέρλε.
΢εκεησηένλ φηη ην ζέαηξν νξίδεηαη πιένλ σο δηαθξηηή δηδαθηηθή ελφηεηα, κάιηζηα σο
ην έλα ηξίην ηεο δηδαθηέαο χιεο, θαηά ηελ δηδαζθαιία ηεο Λνγνηερλίαο ηεο Α΄
Λπθείνπ.
Ωο εθ ηνχηνπ εθαξκφζηεθε ζην ΓΔΛ Μπγδνλίαο κηα ηερληθή πνπ
ραξαθηεξίδεηαη σο „scaffolded play‟, ζχκθσλα κε ηελ νπνία νη καζεηέο ζπλζέηνπλ
ηκήκαηα ελφο έξγνπ ή επηθέξνπλ αιιαγέο ζε θάηη νξηζκέλν. Γνχιεςαλ δειαδή κε
πξψηε χιε ην έξγν ησλ παηδηψλ ηνπ Καιιηηερληθνχ, πνπ ηνπο παξνπζηάζηεθε κε
πνιιέο παξαιείςεηο θαη πνιιέο αλνηρηέο επηινγέο. Έηζη επελέβεζαλ ζην δνζέλ,
έγξαςαλ δηαιφγνπο, επέθεξαλ αιιαγέο, πξφζζεζαλ δηθνχο ηνπο ξφινπο (ζεψξεζαλ
επί παξαδείγκαηη φηη νη πξσηαγσληζηέο έπξεπε λα έρνπλ θαη απφ έλαλ θίιν/θίιε) θαη
έθεξαλ εμαηξεηηθά απνηειέζκαηα. Έδσζαλ κάιηζηα έλαλ άιιν ηίηιν ζην θείκελφ
ηνπο, αγγιηζηί απηήλ ηελ θνξά, ηνλ ηίηιν face to face, εθθξάδνληαο ηελ ζεκαζία ηεο
πξνζσπηθήο επηθνηλσλίαο. Σα απνηειέζκαηα δηθαίσζαλ ηελ αξρηθή εθηίκεζε, πσο
φια ηα παηδηά κπνξνχλ, ελψ ζηα εκεξνιφγηα πνπ επηβάιιεηαη απφ ηηο ζρεηηθέο
εγθπθιίνπο λα ζπκπιεξψλνπλ νη καζεηέο ζπκππθλψλεηαη απιντθά ε ινγηθή ηνπ
παξφληνο άξζξνπ: Μάζακε δεκηνπξγηθή γξαθή. Μάζακε ζέαηξν. Μάζακε θαη ηα δπν
καδί.
΢ε άξζξν ηεο ε O‟Day (2001:20-26) εμαίξεη ηελ ηερληθή ηνπ „scaffolded
play‟, πνπ κπεί ηα παηδηά ζηελ θαηαζθεπή, ζηελ ζπλεξγαζία, ζηελ δεκηνπξγία θαη
ζηελ αίζζεζε ηεο παηξφηεηαο ελφο θεηκέλνπ, αζρέησο αλ θηλνχληαη εληφο δνζέληνο
πιαηζίνπ. Μέιεκά ηεο είλαη λα παξνπζηάζεη κέζα απφ εκπξάγκαηεο εθαξκνγέο ηελ
ζρέζε ηνπ δεκηνπξγηθνχ δξάκαηνο κε ηνλ γξακκαηηζκφ, εζηηάδνληαο ζηελ
νξγάλσζε, ζην γξάςηκν μαλά θαη μαλά σο ην ηειηθφ πξντφλ, ζηελ ζπδήηεζε, αιιά
θαη ζηελ παξάζηαζε, θαη δειψλνληαο πσο είλαη πέξα απφ ηελ θαληαζία ε πνηφηεηα
θαη ε πνζφηεηα ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο πνπ πινπνηείηαη κέζα απφ ηέηνηεο
ελαιιαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο γξαθήο. Σν γισζζηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ
εκπινπηίδεηαη κε απζεληηθφηεηα, πνηθηιία, επρέξεηα θαη επειημία. Σνλίδεη δε φηη
ηέηνηνπ ηχπνπ ηερληθέο πξνζθέξνληαη γηα επαλεθαξκνγή κε πνιιέο θαη δηάθνξεο
νκάδεο καζεηψλ θαη πξνθχπηνπλ δηαθνξεηηθά έξγα, θέξνληα θάζε θνξά ην ζηίγκα
ησλ δεκηνπξγψλ ηνπο. ΢ηελ πεξίπησζε ησλ δχν εθαξκνγψλ ζηα ειιεληθά ζρνιεία ηα
απνηειέζκαηα δηθαηψλνπλ ηελ O ‟Day. Αμίδεη ηέινο λα αλαθεξζεί φηη θαη ζηηο δχν
πεξηπηψζεηο δελ ππήξμε καζεηήο πνπ λα κελ ζπκκεηέρεη κε ελζνπζηαζκφ.

4. Γρακαηηθή Ποίεζε

Η δεκηνπξγηθή γξαθή είλαη έλα αλεμάληιεην πεδίν. Με αθεηεξία θαη πάιη ην ζέαηξν
νη καζεηέο ηεο Α΄ Λπθείνπ ηνπ ΓΔΛ Μπγδνλίαο γξάθνπλ Γξακαηηθή Πνίεζε,
εκπλεπζκέλνη απφ ην αξραίν ζέαηξν, ηνπο ήξσέο ηνπ θαη ηελ κπζνινγία. Έηζη,
ηξαγηθά κπζηθά πξφζσπα εκθαλίδνληαη σο ήξσεο καζεηηθήο πνίεζεο, κέζα απφ
δξακαηηθνχο κνλνιφγνπο.
Με δηθή ηνπο πξσηνβνπιία νη καζεηέο επέιεμαλ ηνλ Φηινθηήηε, ηνλ Αηγέα,
ηνλ Αγακέκλνλα θαη ηελ Αξηάδλε, γηα λα εθθξάζνπλ πνηεηηθά ηα παξάπνλα ησλ
εξψσλ. Μειέηεζαλ ηνπο ζρεηηθνχο κχζνπο θαη, ζηελ πεξίπησζε ηνπ Φηινθηήηε θαη
ηνπ Αγακέκλνλα, απνζπάζκαηα απφ ηηο νκψλπκεο ηξαγσδίεο. ΢ηα καζεηηθά θείκελα
ν κχζνο παξακέλεη δεδνκέλνο. Μέζα απφ ηελ άζθεζε εκπεδψλεηαη ε ηθαλφηεηα ησλ
παηδηψλ λα γξάθνπλ θείκελα πηνζεηψληαο πξνζσπεία, δηεγείξεηαη ε θαληαζία θαη ην
ζπλαίζζεκα, θαη δηαθξίλεηαη πφηε είλαη πξνηηκεηέα ε πξσηνπξφζσπε θαη πφηε ε
ηξηηνπξφζσπε αθήγεζε. Αθνινπζεί απφ έλα παξάδεηγκα γηα ην θάζε κπζηθφ
πξφζσπν:

Το παράπονο της Αριάδνης

Ήηαλ σξαία ηα ρείιηα ζνπ θαη ζ‟ άξεζε ε ειηά

πνπ δάγθσζεο ζην πξφζσπφ κνπ
ην πξφζσπν ην θφθθηλν, ην πξφζσπν ην καχξν.
΢κίγνπλ θαιά ηα ρξψκαηα ζαλ απισζεί ν έξσο ζηελ θαξδηά
θαη ιάκπνπλε φια δεζηά ζηε κέξα ηελ θιεηζηή
φια καδί ηνπ ζψκαηνο θφκπνη θαη ζθηγκέλα ρείιε
δφληηα κεο ζηα βαηφκνπξα θαη ζάκλνη αγθαζεξνί
θαη δάρηπια ρατδεχνληαο ην θσο
ρξπζφ θσο πνπ ηξχπεζε ηνλ ζφιν η‟ νπξαλνχ
θαζψο φια ιηθλίδνληαη ζηελ άθξε ηεο αβχζζνπ.
Υσξίο εζέλα, Αξηάδλε, έιεγεο, δελ αμίδεη ε δσή
ρσξίο ην σξαίν θνξκί ζνπ, ρσξίο ηα σξαία κάηηα ζνπ.
Πνχ πήγαλ ηα ιφγηα Θεζέα; Πνχ ηα ρέξηα θαη ηα βαηφκνπξα;
Μαχξν ην πξφζσπν κνπ Θεζέα, ζαλ ηε καχξε, ηε καχξε Νάμν.

Το παράπονο τοσ Αιγέα

Δδψ ζηα βάζε ηεο ζάιαζζαο απ‟ φινπο μεραζκέλνο δσ

καδί εγψ θη νη ζπκθνξέο κνπ!
΋ηαλ ηνλ γην κνπ Θεζέα θψλαμαλ ζηελ Κξήηε
ηνλ άγξην Μηλψηαπξν λ‟ αθαλίζεη
ηνπ ΄πα παηδί κνπ θαιά λα παο
λα ηνλ ζθνηψζεηο θαη πίζσ πάιη εδψ λα ΄ξζεηο
θαη κέρξη λα γπξίζεηο θάζε κέξα ζα πξνζκέλσ
ην πινίν ζνπ λα δσ ζηνπ γπξηζκνχ ηνλ δξφκν!
Μα παηδί κνπ κφλν αλ απ‟ ην ηαμίδη ληθεηήο γπξλάο
αο ζεθσζνχλ Λεπθά παληά
αλ φκσο παηδί κνπ ην πηψκα ζνπ κνπ θέξλνπλ
αο ζεθσζνχλ Μαχξα παληά.

Καη κηα κέξα έηζη φπσο πεξίκελα ζηελ άθξε ηνπ γθξεκνχ
είδα ην θαξάβη κε καχξα παληά
θη έπεζα θαη ράζεθα ζηνλ πάην ηεο ζαιάζζεο!
Κη φκσο ν γηφο κνπ ήηαλ δσληαλφο
θαη γχξηζε πίζσ ζηελ φκνξθε παηξίδα
ρσξίο εγψ λα ηνλ ραξψ.
Μέζα απ‟ ηα θνρχιηα θσλάδσ
γηε κνπ, Θεζέα κνπ, γηαηί;

Το παράπονο τοσ Φιλοκτήτη

Κνηηάμηε κε πψο έρσ θαηαληήζεη!

Ο Φηινθηήηεο είκαη, γηνο ηνπ Πνίαληα
θαη είκαη εδψ ζηε Λήκλν
βαξηά ηξαπκαηηζκέλνο απ' ηελ Όδξα
ιεζκνλεκέλνο απ' ηνπο ζπκπαηξηψηεο κνπ!
Μφλν ην ηφμν ηνπ Ηξαθιή κνπ έκεηλε.
Δπηπρψο! Γηαηί αιιηψο ζα πέζαηλα!
Καη έξρνληαη ηψξα λα κνπ ηα πάξνπλ θη απηά!
Γε κε θαηαιαβαίλνπλ!
Γε κε ππνινγίδνπλ!
Γε κε ζέβνληαη!

Το παράπονο τοσ Αγαμέμνονα

Δγψ ν Αγακέκλνλαο ζθνηψζεθα

απ΄ ηα ρέξηα ηεο ίδηαο ηεο γπλαίθαο κνπ!
Ο Αίγηζζνο κε ηελ Κιπηαηκλήζηξα κνχ εηνίκαδαλ ηνλ ζάλαην
δίρσο εγψ λα θαηαιάβσ θάηη.
Κη απηή, απηή
κε θάιεζε ζην ζπίηη λα κε ζθάμεη
φπσο ζηνλ ζηάβιν ζθάδεη θαλείο ην βφδη.
Με ηέηνηνλ ζθιεξφ ηξφπν κνπ πήξε ηελ δσή
θη έζθαμε έηζη άζπιαρλα θαη φινπο κνπ ηνπο πφζνπο.
Σν αίκα ρπκέλν παληνχ θη εγψ αλήκπνξνο
πξνζπαζνχζα λα ζσζψ απ‟ ην πειέθη.
Άιιν πην άπνλν ζεξηφ δελ έρεη απ‟ ηε γπλαίθα
πνπ αλ βάιεη θάηη ζην λνπ ηεο νχηε Θεφο ηελ ζηακαηά.
΢θχια γπλαίθα, πνπ δε ζεβάζηεθεο ηελ νηθνγέλεηά κνπ
κ' έζηεηιεο ζηνλ Άδε θαη κνπ πήξεο ηελ ηηκή
θφληζζα άπηζηε θαη άηηκε ζε θαηαξηέκαη
ηελ εξεκία ζνπ πνηέ λα κελ ηελ βξεηο
θαη κε ηελ ζεία ηίζε ζηνλ Άδε λα ραζείο.
 5. ΢υμπεράςματα
Με ηνπο θεηκεληθνχο απηνχο πεηξακαηηζκνχο θαηαθηήζεθαλ απφ ηνπο καζεηέο
έλλνηεο ζχκθπηεο κε ηελ δεκηνπξγηθή γξαθή, φπσο αθήγεζε, ραξαθηήξαο,
αθεγεκαηηθή νηθνλνκία, πινθή, δέζε, ιύζε, θνξύθσζε, θάζαξζε, αιεζνθάλεηα,
εηθνλνπνηία, δηάινγνο, αληηζέζεηο, πξνζσπνπνίεζε, δξακαηηθό απξόνπην, ύθνο θαη
δνκή, θαη ην βαζηθφηεξν, ιέμεηο. Έγξαςαλ ζεαηξηθφ θείκελν θαη πνίεζε, δηδάρηεθαλ
ηερληθέο γξαθήο, πινχηηζαλ ζε γισζζηθφ θαη γλσζηηθφ επίπεδν θαη θαιιηεξγήζεθαλ
αηζζεηηθά θαη ζπλαηζζεκαηηθά. Ίζσο φκσο ην ζεκαληηθφηεξν φισλ είλαη απηφ πνπ
ππνγξακκίδεη ν Neelands (2009), φηη ην δξάκα δηδάζθεη δεκνθξαηία, ελψ παξάιιεια
ν Winston (1999) επηζεκαίλεη φηη ην δξάκα δηακνξθψλεη ήζνο.
Η ζπγγξαθή ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ ή δξακαηηθνχ κνλνιφγνπ απνηειεί κία κφλν
δπλαηφηεηα απφ ηηο πνιιέο ηεο δεκηνπξγηθήο γξαθήο. ΢πλνςίδεη φκσο πνηθίια
κπζηηθά θαηαζθεπήο ηνπ αθξαηθλψο πεδνχ ή πνηεηηθνχ θεηκέλνπ θαη κπνξεί λα
απνηειέζεη βάζε γηα ηελ εηζαγσγή δπζθνιφηεξσλ θαη πην εμεηδηθεπκέλσλ ηερληθψλ.
Σν βαζηθφηεξν είλαη φηη κπεί ζηελ θαηαζθεπαζηηθή πεξί ηνπ θεηκέλνπ αληίιεςε,
θαζψο θαζηζηά απνιχησο δηαθξηηά ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία πνπ ζπλαπαξηίδνπλ έλα
ινγνηερληθφ φινλ. Άιισζηε, θαη ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαίλεηαη λα
θηλείηαη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ζχδεπμεο ηνπ ζεαηξηθνχ θεηκέλνπ κε ηελ
δεκηνπξγηθή γξαθή, φηαλ θαηαηίζεληαη ηα αθφινπζα σο δεηνχκελα, κέζα απφ
πξνηεηλφκελεο δξαζηεξηφηεηεο: ε ζεκαζία ηεο θσλήο, ε δξακαηνπνίεζε ζθελώλ, νη
ζπγθξνύζεηο θαη ηα δηιήκκαηα ησλ εξώσλ, ε ηαύηηζε κε θάπνηνλ ήξσα, ε ζπγγξαθή, ε
ζύλζεζε πνηήκαηνο, ε αμηνπνίεζε ηεο κπζνινγίαο, ε ηαύηηζε κε ζεαηξηθό ραξαθηήξα
θαη ε ζπγγξαθή θεηκέλσλ από ηελ νπηηθή ηνπ γσλία, ε κεηαηξνπή αθεγεκαηηθνύ
θεηκέλνπ ζε ζεαηξηθό θαη ζεαηξηθνύ ζε αθεγεκαηηθό θαη ε ζπγγξαθή ζεαηξηθνύ
κνλόπξαθηνπ (ΦΔΚ 1562/27-6-11). Η δεκηνπξγηθή γξαθή έρεη πξνβάιεη ζηελ
δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Δπθηαίνλ λα εδξαησζεί. Σν παξφλ άξζξν επειπηζηεί λα
ζπκβάιεη ζε κηα παξαθίλεζε πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηήλ.

ΤΠΟ΢ΗΜΔΙΩ΢ΔΙ΢
1
Η Heathcote είλαη αμηνζεκείσηε πξνζσπηθφηεηα ζηνλ ρψξν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ δξάκαηνο.
Δπηζθεπηφκελε ζρνιεία απεχζπλε ζηνπο καζεηέο ην εξψηεκα: γηα πνην πξάγκα ζέιεηε λα είλαη ην έξγν
ζαο; Καη ακέζσο κεηά ην έπιαζε καδί ηνπο. ΢πλεληεχμεηο θαη βίληεν απφ ηελ δνπιεηά ηεο Dorothy
Heathcote ζηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε http://www.youtube.com/watch?v=f5jBNIEQrZs. (πξφζβ. 10-
3-2012).
2
„Craft’, ν φξνο ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηνλ Archer to 1912, ζην Play-Making: A Manual of
Craftmanship.
3
΢ην Καιιηηερληθφ ζρνιείν νη καζεηέο παξαθνινπζνχλ επηπιένλ καζήκαηα θαιιηηερληθήο θχζεσο,
ρσξηζκέλνη ζε ηξεηο θαηεπζχλζεηο: ζεάηξνπ-θηλεκαηνγξάθνπ, εηθαζηηθψλ ηερλψλ θαη ρνξνχ. Γηα ηελ
πξψηε, ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ, κε ηελ νπνία δεκηνπξγήζεθε ην ζεαηξηθφ θείκελν, ην κάζεκα ηεο
δεκηνπξγηθήο γξαθήο είλαη δίσξν.
4
΢ηελ πινπνίεζε ηεο παξάζηαζεο πνιχηηκε ε ζπλεξγαζία κε ηελ θ. Σξηαληαθπιιηά Γεκνπνχινπ,
εζνπνηφ, θαη ηελ θ. Νίθε Πνχιηνπ, πνπ εκπλεχζηεθε ηελ ρνξνγξαθία.
5
Σν έξγν παξαζηάζεθε ζε ζρνιηθή εθδήισζε ζην θηλεκαηνζέαηξν Αιέμαλδξνο ηνλ Ινχλην ηνπ 2009
θαη επειέγε γηα ηα καζεηηθά Γεκήηξηα, νπφηε θαη μαλαλέβεθε ζην ζέαηξν Άλεηνλ ηνλ Οθηψβξην ηεο
ίδηαο ρξνληάο. Η δηάξθεηά ηνπ 50΄.

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

Andersen, Cristopher (2004). “Learning in As-If Worlds: Cognition in Drama in

Education”, Theory Into Practice, Vol. 43, No 4, pp. 281-286.
Anderson, Michael & Donelan, Kate (2009). “Drama in schools: meeting the research
challenges of the twenty-first century”, Research in Drama Education: The Journal
of Applied Theatre and Performance, Vol. 14, No 2, pp. 165-171.
Annarella, Lorie A. (2000). “Using Creative Drama in the Writing and Reading
Process”, non journal,
http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/detailmini.jsp?_nfpb=true&_&ERICExtSea
rch_SearchValue_0=ED445358&ERICExtSearch_SearchType_0=no&accno=ED445
358, 11 pages.
Απδή, Άβξα & Υαηδεγεσξγίνπ, Μειίλα (2007). Η ηέρλε ηνπ Γξάκαηνο ζηελ
εθπαίδεπζε, 48 πξνηάζεηο γηα εξγαζηήξηα ζεαηξηθήο αγσγήο, Αζήλα, Μεηαίρκην.
Chizhik, Alexander Williams (2009). “Literacy for Playwriting or Playwriting for
Literacy”, Education and Urban Society, Vol. 41, No 3, pp. 387-409.
Csikszentmihalyi, Mihaly (1997). Creativity, Flow and the psychology of discovery
and invention, New York, Harper Perennial, p. 173.
Cusworth, Robyn & Simons, Jennifer (1997). Beyond the Script, Drama in the
classroom, Australia, Primary English Teaching Association.
Earnshaw Steven (επηκ.) (2007). The Handbook of Creative Writing, Edinburgh,
Edinburgh University Press.
Eliot, T.S. (1953). The Three Voices of Poetry, London, Cambridge University Press,
p. 3.
Gattenhof, Sandra & Radvan, Mark (2009). “In the mouth of the imagination:
positioning children as co-researchers and co-artists to create a professional
children‟s theatre production”, Research in Drama Education: The Journal of
Applied Theatre and Performance, Vol. 14, No 2, pp. 211-224.
Gooch, Steve (32001,). Writing a play, London, A&C Black, p. 1, p. 9.
Grainger Teresa, Goouch Kathy, Lambirth Andrew (2005). Creativity and Writing,
Developing voice and verve in the classroom, Oxon, Routledge, p. 102, p. 107.
Greig, Noel (2007). Θεαηξηθή γξαθή, Έλαο πξαθηηθόο νδεγόο (κηθξ. Πέλπ
Φπιαθηάθε), Θεζζαινλίθε, University Studio Press.
Harper, Graeme (επηκ.) (2006). Teaching creative writing, London, continuum.
Huet, Anne (2008). Σν ΢ελάξην (κηθξ. Δηξήλε Ππξπάζνπ), Αζήλα, Παηάθεο.
Κallas–Καινγεξνπνχινπ, Υξηζηίλα (2006), ΢ελάξην – Η Σέρλε ηεο επηλόεζεο ηεο
αθήγεζεο ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, 66 αζθήζεηο θαη 1 κέζνδνο, Aζήλα, Νεθέιε.
Maley, Alan & Duff, Alan (2004, 22nd print./21982), Drama Techniques in Language
Learning, A resource book of communication activities for language teachers,
Cambridge, Cambridge University Press, p. 6, p. 10.
May, Adrian (2011). Myth and Creative Writing. The Self-Renewing song, Great
Britain, Pearson Education Limited.
Mills, Paul (2006). The Routledge Creative Writing Coursebook, Oxon, Routledge.
Morley, David (2007). The Cambridge Introduction to Creative Writing, Cambridge,
Cambridge University Press.
Neelands, Jonothan (2008). “Drama: The subject that dare not speak its name”, ITE
English: Readings for Discussion, ite.org.uk.
Neelands, Jonothan (2009). “Acting together: ensemble as a democratic process in art
and life”, Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and
Performance, Vol. 14, No 2, pp. 173-189.
Norris, Joe (2000). “Drama as Research: Realizing the Potential of Drama in
Education as a Research Methodology”, Youth Theatre Journal, Vol. 14, No 1, pp.
40-51.
O‟ Day, Shannon (2001). “Creative Drama through Scaffolded Plays in the Language
Arts classroom”, Primary Voices K-6, Vol. 9, No 4, pp. 20-26.
O‟ Neill, Cecily (1985). “Imagined worlds in theatre and drama”, Theory Into
Practice, Vol. 24, No 3, pp. 158-165.
Smith, Jeffrey K. & Smith, Lisa F. (2010). “Educational Creativity”, ζην Kaufman,
James C. & Sternberg, Robert J. (επηκ), The Cambridge Handbook of Creativity,
Cambridge, Cambridge University Press, pp. 250-264.
Urian, Dan (2000). “Drama in education: From theory to study cases” (transl. Naomi
Paz), Contemporary Theatre Review, Vol. 10, No 2, pp. 1-9.
Wagner, Betty Jane (2002). “Understanding Drama-Based Education”, ζην Gerd
Bräuer (επηκ.), Body and Language. Intercultural Learning Through Drama.
Connecticut & London, Westport, pp. 4-18.
Winston, Joe (1999). “Theorising Drama as Moral Education”, Journal of Moral
Education, Vol. 28, No 4, pp. 459-471.
Womack, Peter (2011). Dialogue, USA & Canada, Routledge, p. 86, p. 91.