Chương 11

Ổn định thanh thẳng chịu nén

đúng tâm
Nội dung

1. Khaùi nieäm
2. Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài
2.1.Thanh 2 ñaàu khôùp
2.2.Thanh 2 ñaàu lieân keát khaùc
2.3.Giôùi haïn aùp duïng coâng thöùc Euler
3. Tính oån ñònh ngoaøi mieàn ñaøn hoài
4. Tính thanh chòu neùn theo quy phaïm ( caùch tính thöïc haønh)
5. Hình daùng hôïp lyù cuûa maët caét ngang
6. Baøi taäp cuûng coá
1.Khaùi nieäm
⚫ Xeùt vò trí
töông ñoái
cuûa quaû caàu a) Caân baèng b) Caân baèng
oån ñònh khoâng oån ñònh
c) Caân baèng
phieám ñònh
vaø maët caàu

⚫ a) Neáu coù nhieãu dòch quaû caàu ra laân

caän, nhieãu maát ñi, quaû caàu trôû veà.
⚫ b) Neáu coù nhieãu dòch quaû caàu ra laân
caän, nhieãu maát ñi, quaû caàu khoâng trôû
veà
1.Khaùi nieäm
a) Thanh chòu neùn, P< Pth , P<Pth P=Pth δ
P>Pth
neáu coù nhieãu thanh bò cong,
nhieãu maát ñi, thanh trôû veà
daïng thaúng ban ñaàu – Traïng
thaùi oån ñònh
c) Löïc neùn P> Pth , neáu coù a) TT b) TT c) TT maát
nhieãu thanh bò cong, nhieãu oån ñònh tôùi haïn oån ñònh
maát ñi, thanh khoâng trôû veà daïng ban ñaàu – Thanh ôû
Traïng thaùi maát oån ñònh
b) Löïc neùn P= Pth , neáu coù nhieãu, thanh bò cong, nhieãu maát
ñi, thanh coù daïng cong naøo ñoù – Traïng thaùi tôùi haïn
1.Khaùi nieäm

⚫ Caùc keát caáu khaùc maát oån ñònh

+ Daàm moûng chòu uoán
+ Vaønh troøn chòu aùp löïc neùn ñeàu

P > Pth

H. 11.3 Caùc daïng maát oån ñònh

1.Khaùi nieäm
⚫ Ñieàu kieän oån ñònh Pth
P   P  = (11.1)
oâñ k oâñ
⚫ P: Löïc neùn thanh
⚫ Nz : Noäi löïc neùn Hay :

thanh Pth
Nz  P  = (11.1)’

⚫ Pth: Löïc tôùi haïn oâñ k oâñ

cuûa thanh
⚫ koâñ : Heä soá an
toaøn veà maët oån
ñònh
2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài

2.1 Ñònh Pth cuûa thanh 2 ñaàu khôùp (baøi

toaùn Euler) Pth Pth
y
Coù thanh hai ñaàu
z
khôùp, löïc neùn Pth
y (z) L
Xeùt maët caét hoaønh y (z) M

ñoä z : Moâmen uoán Pth

Mx = Pth . y(z) z
a) b)
H. 11.3
2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài

Phöông trình vi phaân Ñöôøng ñaøn hoài

Mx Pth .y
y =−
''
y =−
''

EI x EI x
Pth
kyù hieäu : 2
 =
EI x
Pth .y y'' + 2 y = 0
y + ''
=0
EI x

Nghieäm : y = A sin( z ) + B cos( z )

2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài

Caùc haèng soá A, B xaùc ñònh töø ñieàu kieän bieân:

+ ÔÛ z=0, y=0 B=0
+ ÔÛ z=L, y=0 A.sin(αL) =0
Vì A 0 ñeå öùng vôùi thanh cong, neân:
sin(αL) =0 αL=n , vôùi n=0,1,2,3,…
2 2
n  EIx
Pth =
L2
2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài
Thöïc teá chæ caàn bieát löïc tôùi haïn beù nhaát
öùng vôùi n=1, vaø thanh cong maët phaúng coù
ñoä cöùng beù nhaát, neân ta coù:
2 EI min
Pth =
L2

Coâng thöùc Euler

2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài

2.1 Ñònh Pth cuûa thanh 2 ñaàu coù lieân keát

khaùc Pth
m 2 2 EI min
Pth =
L2
2 EI min
Pth = T0
(L)2

1
=
m =1 =2 =1/2 =1/2 =0,7
m=1 m=1/2 m=2 m=2 m=1,43
H. 11.4
2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài

2.3 UÙng suaát tôùi haïn- Giôùi haïn aùp duïng

coâng thöùc Euler
Pth 2 EI min 2 Ei2min 2 E
ÖÙng suaát tôùi haïn: th = = 2 = =
A (L) A 2
(L) 2
 L 
 
i
 min 
I min
Vôùi: i min = baùn kính quaùn tính nhoû
A

nhaát cuûa tieát dieän

2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài

Vaø L Ñoä maûnh thanh

=
imin
2 E
ÖÙng suaát tôùi haïn: th = 2

2 E
Löïc tôùi haïn: Pth = 2 A

2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài

Giôùi haïn aùp duïng coâng thöùc Euler

Vaät lieäu laøm vieäc trong mieàn ñaøn hoài,
neân: th = E  tl
2

2

Vôùi: tl – Giôùi haïn tæ leä cuûa vaät lieäu

2 E
  0 =
tl
0 – Ñoä maûnh giôùi haïn, haèng tuøy vaät
lieäu; Thí duï: Theùp coù 0 =100, goã 0 =75…
3.Tính oån ñònh ngoaøi mieàn ñaøn hoài
3.1 YÙ nghóa:
Coâng thöùc Euler chæ duøng khi th  tl
Khi th > tl , vaät lieäu laøm vieäc ngoaøi mieàn
ñaøn hoài, caàn coù coâng thöùc khaùc ñeå tính
3.2 Coâng thöùc thöïc nghieäm Iasinski
°Thanh coù ñoä maõnh vöøa: 1    0
th = a − b
° Thanh coù ñoä maõnh beù:  1 ; th = 0
a,b- caùc haèng soá tuøy vaät lieäu
3.Tính oån ñònh ngoaøi mieàn ñaøn hoài
th
Toùm taét caùch tính th 0 I asinski
( Pth= th.A) tuøy ñoä tl
maõnh thanh, ta coù ñoà
Euler

thò sau:
1
2 E 0 

•   o  th = 2 H. 11.6 ÖÙng suaát tôùi haïn


•1   0  th = a − b
• 1  th = 0
4.Tính thanh chòu neùn theo quy
phaïm (Tính thöïc haønh)
⚫ Thanh chòu neùn caàn thoûa ñ/k beàn:
P o
 =  []
n
vôùi []n =
A n
n: Heä soá an toaøn veà ñoä beàn
° Thanh chòu neùn caàn thoûa ñ/k oån ñònh:

P
 =  []
A oâñ vôùi [] =
oâñ
th
k
oâñ

koâñ : Heä soá an toaøn veà ñoä oån ñònh,

thöôøng koâñ> n
4.Tính thanh chòu neùn theo quy
phaïm (Tính thöïc haønh)
⚫ Ñeå tieän tính thöïc haønh, ta ñöa vaøo heä soá uoán doïc
hay heä soá giaûm öùng suaát cho pheùp 
[]od th n
= =
[]n o k od
⚫  < 1 vì oâñ < n vaø n < koâñ
⚫ Ñieàu kieän oån ñònh trôû thaønh  =
P
  []n
A
hay
P  P  = []n A
oâñ
Ñ/k oån ñònh naøy thoûa, khoâng caàn kieåm tra ñ/k beàn
4.Tính thanh chòu neùn theo quy
phaïm (Tính thöïc haønh)
⚫ Heä soá  phuï thuoäc vaät lieäu, qui phaïm vaø ñoä maûnh
cuûa thanh ñöôïc laäp thaønh baûng (coù trong caùc taøi
lieäu Söùc beàn vaät lieäu)
⚫ Ñoái vôùi caùc maët caét ngang bò giaûm yeáu cuïc boä thì
caàn kieåm tra caû
P
+ Ñ/k beàn: =  []n
A th

+ Ñ/k oån ñònh: P Ath : Tieát dieän thöïc

=   []n
A
A : Tieát dieän nguyeân
4.Tính thanh chòu neùn theo quy
phaïm (Tính thöïc haønh)
⚫ Baøi toaùn choïn kích thöôùc tieát dieän: Vieäc tìm
A phaûi laøm ñuùng daàn vì phöông trình ñ/k oån
ñònh coù hai aån A vaø  (A).
⚫ Böôùc 1: Giaû söõ 1 , tính A1, choïn tieát dieän,
tính laïi 1 , tra baûng ñöôïc 1’
Neáu 1’  1 tính sang böôùc 2
Neáu 1’  1 tieáp tuïc tính vaø kieåm tra
N  [P]oâñ= 1’ []nA
4.Tính thanh chòu neùn theo quy
phaïm (Tính thöïc haønh)
⚫ Böôùc 2: Giaû söõ 2 = (1 + 1’)/2 , tính A2,
choïn tieát dieän, tính laïi 2 , tra baûng ñöôïc 2’
Neáu 2’  2 tính sang böôùc 3
Neáu 2’  2 tieáp tuïc tính vaø kieåm tra
N  [P]oâñ= 2’ []nA
Thöôøng thöïc hieän 2, 3 laàn thì sai soá giöõa 2
laàn tính ñuû beù ( keát quaû hoäi tuï )
MAËT CAÉT HÔÏP LYÙ & VAÄT LIEÄU
2 EI
⚫ Trong mieàn ñaøn hoài: Pth =
(l)2
⚫ Ngoaøi mieàn ñaøn hoài: Pth = th A
⚫ Taêng P coù 2 caùch:
+Taêng E: Duøng vaät lieäu coù E lôùn
+Caáu taïo tieát dieän coù Ix = Iy nhö caùc tieát
dieän ña giaùc ñeàu vaø Imin lôùn nhö caùc hình
roång

Hình 11.9 Daïng tieát dieän hôïp lyù

THÍ NGHIEÄM TÌM LÖÏC TÔÙI HAÏN