Hoofdstuk 4: mediaconcentratie en mediabeleid

Mediaconcentratie: verschillende mediabedrijven werken samen om kosten te besparen en bereik te

vergroten
Soorten mediaconcentratie:
 Horizontale mediaconcentratie = aantal spelers binnen waardenketen is beperkt
 Vb Mediahuis geeft verschillende kranten uit
 Verticale mediaconcentratie = verschillende opeenvolgende schakels zijn in handen van
eenzelfde speler
 Vb lokale radio-omroep maakt zelf radioprogramma en is eigenaar van de
zendinstallatie
 Crossmediale mediaconcentratie = bindingen tussen aanbieders van verschillende
mediaketens
 Vb Roularta is actief bij kranten, magazines, tv, nieuwsapps,…
Waardeketen:
 radioprogramma, krantenartikel… = mediaproducten
 mediaproducten leggen verschillende stappen af om consument te bereiken
 bij elke stap is er waardetoevoegende activiteit
Schema = waardeketen voor mediaproducten Elke rij toont andere schakel van waardeketen
1. Rij 1 = creatie van content
Vb Journalist schrijft krantenartikel
2. Rij 2 = aggregatie van content
Vb Artikels worden (in uitgeverij) samengevoegd tot krant
3. Rij 3 = distributie van content
Vb gedrukte kranten geleverd aan krantenwinkels

Mediabeleid: is elke overheidsinmenging met betrekking tot de verschillende mediasectoren.

(geschreven pers, radio, tv, sociale media, productiehuizen,…)
Steunpunt Media: verzamelt en analyseert data die mediabeleid kunnen helpen
Waarom treedt de overheid regulerend op? (regels opleggen)
3motieven:

1. Technische motief:
 Radiofrequentie: voorkomen dat iedereen op zelfde frequentie uitzendt
 Digitale infrastructuur & gebruikte technologie
Vb. DAB+ radio:
 Ruimte voor meer radiozenders (=meer variatie)
 Geen abonnementskost meer voor gebruiker, enkel toestel kopen
 Betere geluidkwaliteit
 Minder storingen

2. Economische motief
 Overheid betaalt openbare of publieke omroep: VRT en RTBF
 Reguleert inkomsten van private of commerciële omroepen (die inkomsten halen uit
reclame): VTM, Play4 >7, RTL…
 Kijkt streng toe op misleiding van de gebruiker
 Grote mediaconcentraties vermijden
 Directe en indirecte steun
Vb Distributie van kranten

3. Maatschappelijke motief
 Mediapluralisme = diversiteit van media-aanbod
 Mediawijsheid = vorming & begeleiding van doelgroepen om ze kritisch & zelfbewust te
leren omgaan met media
Vb jongeren & ouderen
Geschreven pers:
 tot 1998 was steun aan geschreven pers federaal
 In 2011 wordt Mediacademie opgericht
 Krijgt subsidies voor opleidingen aan uitgevers, redacties, journalisten en
mediaprofessionals
 Want: snel evoluerend digitaal medialandschap
Geschreven pers: steun
 Vlaamse Vereniging van Journalisten
 Door overheid gesubsidieerde beroepsvereniging
 Behartigt professionele, sociale en intellectuele belangen van Vlaamse
beroepsjournalisten (perskaart!)
 Raad voor de Journalistiek
 Zelfregulering in de media
 Fonds Pascal Decroos
 Onderzoeksjournalistiek in Vlaanderen
5 mediagroepen :
1. DPG Media: De Morgen, Humo
2. Mediahuis: Gazet Van Antwerpen, Het Belang van Nieuwsblad
3. Roularta: Plus magazine, sport magazine
4. De Vijver Media: play 4, play 5
5. VRT: één, ketnet

Minister van media: Benjamin Dalle

Belangrijke Nederlandstalige kranten & tijdschriften in België:
 Het nieuwsblad
 De morgen
 Het laatste nieuws
Belangrijke Franstalige kranten & tijdschriften in België:
 Le soir
 Metro
 Le vif
Belangrijke Duitstalige kranten & tijdschriften in België:
 Grenz-echo
5; audiovisuele media
Omroepbeleid = geheel van initiatieven die overheid neemt voor organisatie van audiovisuele media
 Aanpak verschilt sterk per land:
 Gecentraliseerd: bevoegdheden blijven bij nationale overheid
 Gedecentraliseerd: regionale/lokale niveaus krijgen inspraak
 Paternalistisch: centraal staat wat overheid denkt dat publiek nodig heeft (niet altijd
idem wat publiek wil) – vaak in West-Europa
 Libertair = vrije markt beslist, overheid komt zo weinig mogelijk tussen – vaak in
Amerika
 Vlaams Mediadecreet (1995): onderscheid tussen
 Publieke/openbare omroepen
 Particuliere/private omroepen
 Bepaalt wat wel en niet kan in Vlaanderen
Vb Minderjarigen beschermen, hoeveel en welke reclame, ondertiteling…
 Gebaseerd op Europese regelgeving
 Op basis van Europese richtlijn Audiovisuele Mediadiensten stemmen Europese landen hun
omroepbeleid op elkaar af

 VRM = Vlaamse Regulator voor de Media

 Houdt toezicht op naleving Mediadecreet
 Hier ook klachten mogelijk bij:
 Algemene kamer
 Kamer voor onpartijdigheid en bescherming van minderjarigen
 Beheersovereenkomst met VRT = overeenkomst tussen Vlaamse Gemeenschap en VRT over
taken en financiering
 Geldig voor 5 jaar telkens
 Hierin doelstellingen/performantiemaatstaven
 Performantiemaatstaven hebben 6 strategische doelstellingen:
1. Relevant voor en dicht bij Vlaanderen
2. Voor iedereen een breed, kwalitatief en in toenemende mate digitaal aanbod
3. Betrouwbare informatie als gemeenschappelijke referentiepunt
4. De Vlaamse cultuur en creativiteit stimuleren
5. Durven innoveren en gebruik maken van technologie voor maatschappelijke impact
6. Samen het media-ecosysteemsterk houden

Soorten omroepen:
  Lineaire omroepen: bieden programma’s aan op basis van een programmaschema
Vb VTM
 Niet-lineaire omroepen: bieden gebruikers de mogelijkheid om zelf programma’s te kiezen
uit een catalogus en die programma’s te bekijken/beluisteren op zelfgekozen moment
Vb VRT Max
 Regionale televisieomroepen (zie verder)
Vb TVLimburg
 Landelijke private radio-omroepen
Vb, Qmusic,
 Lokale radio-omroepen
Vb Radio Scorpio

Internet & entertainment

Internet:
 Alle Vlaamse mediaspelers: ook op internet
 Sommige nieuwssites of magazines: alleen op internet
Vb Apache.be, DeWereldMorgen.be,…
 Traditionele media gebruiken sociale media als toegangspoort om lezers naar hun
onlineplatform door te verwijzen
 Inkomsten sociale media: vooral via reclame
 Profiel en surfgedrag = interessant voor bedrijven
 Big data
 Adblockers: inzetten om geen reclame te krijgen op internet

Entertainment: streamingdiensten
 Populair, meestal betalend
 Kijken/luisteren wat je wil, wanneer jij dat wil
Vb Netflix, Disney+, Streamz, Amazon Prime video
Vb Spotify, Apple Music, Amazon Music