Έτσι απλά ... Μαθηματικά

Σχολικό Έτος: 2012-2013
Ερευνητική
Εργασία:
Έτσι απλά…
Μαθηματικά
Καθηγητής: Αναστάσιος
Χρυσίδης
Τάξη: Α΄ Γενικού Λυκείου Διδυμοτείχου

Ερευνητική Εργασία Α΄ Λυκείου
«Έτσι απλά.. Μαθηµατικά!»
Πίνακας Περιεχοµένων
Τα Μαθηµατικά στις Θετικές Σελίδες 2-23

Επιστήµες
Η Χρυσή Τοµή Φ Σελίδες 24-32

Μαθηµατικά και Πολιτισµοί Σελίδες 33-45
Οι αριθµοί και οι ιδιότητές τους Σελίδες 46-56
Τυχερά παιχνίδια και Σελίδες 57-73
Πιθανότητες
Καταγραφή αποτελεσµάτων Σελίδες 74-79

ερωτηµατολογίου
Βιβλιογραφία Σελίδες 80-81
1
ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΙΣ ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
Τα Μαθηµατικά στη Χηµεία Τα Μαθηµατικά στη Φυσική
Τα Μαθηµατικά στην Αστρονοµία Τα Μαθηµατικά στη Βιολογία
Οµάδα: Α=Teo*Sa*Pa*Pa
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2012-2013.
ΜΕΛΗ: Αλεξανδράκης Σαράντης, Αποστολίδης Θεόδωρος, ∆ηµητρακούδης

Παναγιώτης, Κοντός Πασχάλης-Μάριος
ΤΑΞΗ: Α’ Γενικού Λυκείου
ΘΕΜΑ: Έτσι απλά... Μαθηµατικά!
2
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Ορισµός
Τα Μαθηµατικά είναι η επιστήµη που µελετά θέµατα που αφορούν την

ποσότητα (δηλαδή τους αριθµούς), τη δοµή (δηλαδή τα σχήµατα), το διάστηµα, τη
µεταβολή, τις σχέσεις όλων των µετρήσιµων αντικειµένων της πραγµατικότητας και
της φαντασίας µας. Τα Μαθηµατικά περιγράφουν τις σχέσεις µε τύπους ή και
αλγόριθµους και ερευνούν την αλήθεια τους µε αποδεικτική διαδικασία λογικών
βηµάτων που στηρίζονται σε αξιώµατα και θεωρήµατα. Τα Μαθηµατικά
χρησιµοποιούνται σε όλο τον κόσµο ως ένα απαραίτητο εργαλείο σε πολλούς τοµείς,
συµπεριλαµβανοµένης της Χηµείας, της Φυσικής, της Μετεωρολογίας και της
Βιολογίας.
Μαθηµατικά και Χηµεία
Η Χηµεία είναι η επιστήµη που µελετά την ύλη, τη σύνθεση, τη δοµή, τις
ιδιότητές της και ιδιαίτερα τις µεταβολές της σύστασής της, δηλαδή τις χηµικές
αντιδράσεις. Για να εκφράσει τα αντικείµενα της µελέτης της χρησιµοποιεί
διάφορους µαθηµατικούς όρους.
Πολλές χηµικές έννοιες ορίζονται µε τη βοήθεια µαθηµατικών συναρτήσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί το pH (προφέρεται πε-χα) µιας ουσίας, δηλαδή
το µέτρο της οξύτητάς της ή της αλκαλικότητάς της, εξ ου αναφέρεται και ως ενεργός
οξύτητα. Το pH ορίζεται µε την αρωγή της λογαριθµικής συνάρτησης. Λογαριθµική
συνάρτηση καλείται οποιαδήποτε συνάρτηση της µορφής logαx, όπου α πραγµατική
σταθερά, α>0 και α≠1. ∆ηλαδή η τιµή εκθετικής συνάρτησης ισούται µε το
λογάριθµο που έχει σαν βάση τη σταθερά α και σαν λογαριθµιζόµενο µέρος x µία
ανεξάρτητη µεταβλητή. Εποµένως, το pH είναι ένας εύχρηστος τρόπος έκφρασης της
συγκέντρωσης των ιόντων υδρογόνου πιο σωστά των κατιόντων υδροξωνίου (H3O+)
σε ένα υδατικό διάλυµα. Πιο συγκεκριµένα, µε "pH" συµβολίζεται ο αρνητικός
3
δεκαδικός λογάριθµος της συγκέντρωσης των ιόντων υδροξωνίου στο διάλυµα.

∆ηλαδή:
Ακριβέστερος είναι ο ορισµός που δίνεται µε χρήση της ενεργότητας, , των

ιόντων Η+ :
Οι περισσότεροι νόµοι της Χηµικής επιστήµης έχουν κάποια µαθηµατική

διατύπωση, διατυπώνονται δηλαδή µε µαθηµατικές εξισώσεις. Με τον όρο Χηµική
εξίσωση αναφέρεται η συµβολική αναπαράσταση µιας χηµικής αντίδρασης. Στην
εξίσωση αναγράφονται στο αριστερό µέλος τα αντιδρώντα σώµατα και στο δεξιό µέλος
τα προϊόντα. Για παράδειγµα, η εξίσωση που συνδέει την πίεση, τον όγκο και την
θερµοκρασία ενός ιδανικού αερίου που βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας
ονοµάζεται καταστατική εξίσωση του αερίου και δίνεται από τη σχέση:
P.V = n.R.T
Mια ακόµη χηµική εξίσωση που διατυπώνεται µε µαθηµατικό τρόπο αποτελεί

η εξίσωση της καύσης. Καύση λέγεται η εξώθερµη αντίδραση µιας ουσίας µε το
οξυγόνο, είτε µε καθαρό είτε µε το οξυγόνο του ατµοσφαιρικού αέρα, που
συνοδεύεται από εκποµπή φωτός και έκλυση θερµότητας. Ένα απλό παράδειγµα
καύσης χηµικού στοιχείου είναι η καύση του υδρογόνου και του οξυγόνου:
Ένα άλλο απλό παράδειγµα καύσης οργανικής ένωσης είναι η καύση µεθανίου και
οξυγόνου:
4
Εικόνα 1:Καύση αιθανίου µε αέρα Εικόνα 2:Καύση ξύλου
Για την επίλυση διάφορων στοιχειοµετρικών προβληµάτων απαιτείται να

γνωρίζουµε µαθηµατικές έννοιες, όπως την επίλυση εξισώσεων, τις ιδιότητες των
αναλογιών και την έννοια των ποσοστών. Τα στοιχειοµετρικά προβλήµατα µελετά η
Στοιχειοµετρία, ένας κλάδος της Χηµείας. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί ο
σχηµατισµός της αµµωνίας από το άζωτο(Ν) και το υδρογόνο(Η):
Ν2 + 3Η2 →2ΝΗ3
Στο χηµικό εργαστήριο είναι απαραίτητη η γνώση των µαθηµατικών. Κατά
την εκτέλεση πειραµάτων είναι αναγκαίο να γνωρίζουµε ποια είναι η ακριβής
ποσότητα για την πραγµατοποίηση µίας αντίδρασης, δηλαδή η ακριβής ποσότητα των
αντιδρώντων. Στο χηµικό εργαστήριο, µετά την εκτέλεση των πειραµάτων
καταγράφονται µε τη µορφή διαγραµµάτων τα αποτελέσµατα της αντίδρασης, αν
στευθεί από επιτυχία.
5
Εικόνα 3: ∆ιάγραµµα pH Εικόνα 4: ∆ιάγραµµα P-T του διοξειδίου του

άνθρακα
Εικόνα 5:Απεικόνιση εξοπλισµού χηµικού εργαστηρίου.Έξι ογκοµετρικοί

σωλήνες(αριστερά) και δύο υδροβολείς(δεξιά)
6
Εικόνα 6: Αντίδραση µαγνησίου σε νερό. Παρατηρούµε το H να εκλύεται µε τη

µορφή φυσαλίδων
Εικόνα 7:Αντιδράσεις. Παρατηρούµε έκλυση αερίων ελαφρύτερων του αέρα. Γι’

αυτό φουσκώνουν τα µπαλόνια.
7
Μαθηµατικά και Βιολογία
Η Βιολογία είναι ένα πολυµορφικό πεδίο γνώσεων µε κύριο αντικείµενο

έρευνας και µελέτης όλες τις φυσικοχηµικές όψεις των εµβίων όντων,
χαρακτηριζόµενη έτσι ως επιστήµη της ζωής .Πρόκειται για την επιστήµη που µελετά
τη δοµή και τη λειτουργία των εµβίων οργανισµών, συµπεριλαµβανοµένου του
ανθρώπου, σε φυσιολογικές και παθολογικές καταστάσεις . Ασχολείται µε τα
γνωρίσµατα και τη συµπεριφορά των οργανισµών, εξετάζει πώς δηµιουργούνται τα
είδη και τα µεµονωµένα µέλη τους, µελετά δε τις αλληλεπιδράσεις
Η βιολογία είναι µία επιστήµη άρρηκτα συνδεδεµένη µε την επιστήµη των
µαθηµατικών. Πολλά επιστηµονικά ευρήµατα της βιολογίας σχετίζονται µε τα
µαθηµατικά.
Σε όλους είναι γνωστές οι διαδικασίες της µείωσης και της µίτωσης. Με τη
διαδικασία της µίτωσης εξασφαλίζεται η γενετκή σταθερότητα, ενώ µε τη διαδικασία
της µείωσης παράγονται οι γαµέτες, εξειδικευµένα αναπαραγωγικά κύτταρα, που
φέρουν το µισό αριθµό των χρωµοσωµάτων και αργότερα θα αποτελέσουν το ζυγωτό.
Η µείωση, ακόµη, σε συνδυασµό µε τη γονιµοποίηση διασφαλίζει στο ζυγωτό µια
πλήρη διπλοειδή σειρά χρωµοσωµάτων και γονιδίων.
Με τις διαδικασίες της µείωσης και της µίτωσης αναπαράγεται το γενετικό
υλικό και έτσι πραγµατοποιείται η παραγωγή των κυττάρων, η οποία εξασφαλίζει τη
συνέχιση της ζωής του οργανισµού. Ωστόσο, σε ορισµένες περιπτώσεις και κάτω από
ορισµένες περιπτώσεις συµβαίνουν λάθη στην αντιγραφή του γενετικού υλικού. Τα
λάθη αυτά ονοµάζονται Γονιδιακές µεταλάξεις ενώ τα αίτια αυτών ονοµάζονται
µεταλαξογόνοι παράγοντες. Αξίζει να αναφέρουµε πως οι µεταλλάξογόνοι
παράγοντες µπορεί να είναι δύο ειδών χρωµοσωµικές και γονιδιακές µεταλλάξεις.
Στις χρωµοσωµικές ανωµαλίες αποτελούν ανωµαλίες στην κατασκευή των
χρωµοσωµάτων (δοµικές) είτε στον αριθµό τους(αριθµητικές). Από τα παραπάνω
συµπεραίνουµε πως στην διαδικασία της αναπαραγωγής των µαθηµατικών παίζουν
σηµαντικό ρόλο οι πιθανότητες των µαθηµατικών. ∆εν µπορούµε σίγουρα να ξέρουµε
ούτε να προσδιορίσουµε το πόσο σωστά θα αναπαραχθεί το γενετικό υλικό. Όλα είναι
θέµα πιθανότητας. Για αυτό µπορούµε να προσδιορίσουµε τις πιθανότητες που
8
έχουµε το νέο κύτταρο και που θα παραχθεί να είναι κανονικό ή να έχει κάποια
µετάλλαξη.
Εικόνα 8: Εικόνα 9: Μείωση

Ανθρώπινος
Καρυότυπος
Οµάδα αίµατος- Παράγοντας Rhesus

Είναι γνωστό ότι, εάν κάποιο άτοµο έχει ανάγκη αίµατος µπορεί να δεχτεί
αίµα της ίδιας οµάδας µε τη δική του ή µιας άλλης οµάδας, της οποίας το αίµα είναι
«συµβατό» µε το αίµα της οµάδας του.
Με βάση το σύστηµα ΑΒ0 διακρίνουµε τέσσερις οµάδες αίµατος τις Α, Β, ΑΒ
και 0. Ο διαχωρισµός σε οµάδες γίνεται ανάλογα µε την παρουσία ή µη των
πρωτεϊνών Α ή Β στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων. ‘Ετσι, καταλαβαίνουµε πως
οι πρωτεΐνες Α και Β δρουν ως αντιγόνα, δηλαδή συγκολλητιγόνα.
0 : 0Α, 0Β, 0ΑΒ, 00
Α: ΑΑ, ΑΑΒ
Β: ΒΒ, ΒΑΒ
ΑΒ: -
Κληρονοµικότητα και Μαθηµατικά

Κατά τη γονιµοποίηση γίνεται σύντηξη των πυρήνων των δύο απλοειδών
γαµετικών κυττάρων και προκύπτει ένα διπλοειδές κύτταρο, το ζυγωτό. Με τη
γονιµοποίηση επίσης πραγµατοποιείται µεταβίβαση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών
του οργανισµού. Αυτή η διαδικασία έχει απρόβλεπτα αποτελέσµατα, διότι κανένας
δεν µπορεί να δηλώσει εκ των προτέρων ποια χαρακτηριστικά των γονέων θα
9
µεταβιβαστούν στο νεογνό. Το µόνο που µπορούµε να κάνουµε είναι να

εφαρµόσουµε τις ιδιότητες των πιθανοτήτων, ώστε να προβλέψουµε κάθε δυνατή
περίπτωση µεταβίβασης κληρονοµικών χαρακτηριστικών.
10
Μαθηµατικά και Αστρονοµία

Η έννοια των µαθηµατικών είναι εξίσου παλαιά µε τον άνθρωπο. Ακόµη και µερικά
ζώα έχουν µια πρωτόγονη αίσθηση της αρίθµησης. Είναι δύσκολο, οπωσδήποτε, να
πιστέψουµε ότι οι πυραµίδες, παραδείγµατος χάριν, θα µπορούσαν να χτιστούν χωρίς
σηµαντικές γεωµετρικές γνώσεις. Οι Σουµέριοι και οι Βαβυλώνιοι που τους διαδέχθηκαν
ήταν οι πρώτοι που σηµείωσαν σηµαντική πρόοδο στα µαθηµατικά και στην αστρονοµία.
Έως το 1800 π.Χ. είχαν αναπτύξει ένα αριθµητικό σύστηµα µε βάση το 60, το οποίο
ακολουθούµε ακόµη και σήµερα σε µερικές περιπτώσεις, αφού η ώρα έχει 60 λεπτά και το
λεπτό 60 δευτερόλεπτα. Αλλά, γιατί το 60; ∆ιότι διαιρείται ακριβώς από τους αριθµούς 2, 3,
4, 5, 6, 10, 12, 15 και 30, µε αποτέλεσµα να µην χρειάζονται συχνά στους υπολογισµούς τα
κλάσµατα, µε τα οποία οι αρχαίοι δυσκολεύονταν.
Εξάλλου, ο κύκλος χωρίζεται σε 360 µοίρες. Και πάλι, πρόκειται για έναν
αριθµό µε πολλούς διαιρέτες. Επίσης, ο Ήλιος χρειάζεται 365 µέρες για να εκτελέσει
έναν πλήρη κύκλο στον ουρανό, πράγµα που σηµαίνει ότι κινείται (σε σχέση µε τους
αστέρες) γύρω στη 1 µοίρα ηµερησίως. Μπορεί αυτό το γεγονός να επηρέασε επίσης
την επιλογή του 360. Οι αστρονόµοι της Μεσοποταµίας ανακάλυψαν τελικά ότι,
εκτός από τον Ήλιο και τη Σελήνη, υπάρχουν άλλοι πέντε λαµπροί αστέρες που
αλλάζουν θέση σε σχέση µε τους υπόλοιπους «απλανείς» (ακίνητους) αστέρες. Σε b
(περιπλανώµενους) δόθηκαν τα ονόµατα θεών, ονόµατα που εξακολουθούν να
χρησιµοποιούνται έως σήµερα. Ονοµάζουµε αυτούς τους πέντε πλανήτες Ερµή,
Αφροδίτη, Άρη, ∆ία και Κρόνο. Η παρουσία επτά τέτοιων πλανητών (αν
συµπεριλάβουµε τον Ήλιο και τη Σελήνη) οδήγησε στην υιοθέτηση της εβδοµάδας
των επτά ηµερών, στην οποία κάθε πλανήτης «κυβερνά» από µία ηµέρα. Έτσι, η
εβδοµάδα ως µονάδα χρόνου καθιερώθηκε από τους Βαβυλωνίους και υιοθετήθηκε
πρώτα από τους Εβραίους, κατόπιν από τους χριστιανούς, και µετά από τον υπόλοιπο
κόσµο.
Οι επτά πλανήτες ακολουθούν συγκεκριµένες τροχιές στον ουρανό, τροχιές
που περνούν µέσα από ορισµένες οµάδες αστέρων• στις οµάδες αυτές οι Έλληνες
έδωσαν το όνοµα ζωδιακός κύκλος. Ο ζωδιακός κύκλος χωρίζεται σε δώδεκα
αστερισµούς, έτσι που ο Ήλιος παραµένει σε κάθε αστερισµό επί έναν µήνα περίπου.
Τελικά, οι Σουµέριοι και οι Βαβυλώνιοι κατόρθωσαν να υπολογίσουν µε ορισµένη
ακρίβεια τις τροχιές των πλανητών και ήταν σε θέση να προβλέψουν —σε γενικές
11
γραµµές τουλάχιστον— πού θα βρίσκονται σε µελλοντικές χρονικές στιγµές. Το

επίτευγµα αυτό αντιπροσωπεύει την αρχή της µαθηµατικής αστρονοµίας.
Αφού ο Ήλιος επηρεάζει βαθύτατα τη Γη, δηµιουργώντας την ηµέρα και τη νύχτα,
και οι φάσεις της Σελήνης καθορίζουν τη διάρκεια του µήνα, ήταν φυσικό να
θεωρηθεί ότι και οι άλλοι πλανήτες επηρεάζουν τον άνθρωπο. Προβλήθηκαν πολλοί
ευφάνταστοι ισχυρισµοί σχετικά µε την επίδραση του καθενός καθώς µεταβαλλόταν
η θέση τους σε σχέση µε τους αστέρες και τους άλλους πλανήτες, µε αποτέλεσµα να
εξελιχθεί ένα πολύπλοκο σύστηµα “πρόβλεψης του µέλλοντος” µε βάση τις θέσεις
των πλανητών. Το σύστηµα αυτό ονοµάστηκε αστρολογία. Η αστρολογία δεν έχει
καµιά απολύτως σχέση µε την επιστήµη και την αστρονοµία φυσικά, είναι καθαρή
ανοησία και απάτη αφού χρησιµοποιείται από κάποιους επιτήδειους ακόµα και
σήµερα µε σκοπό την κερδοσκοπία, αλλά οι άνθρωποι επιθυµώντας διακαώς την
ασφάλεια που θα τους προσέφερε η γνώση του µέλλοντος στρέφονται προς αυτήν.
Έτσι, ακόµη και σήµερα, η αστρολογία γίνεται πιστευτή από πολλούς ανθρώπους
που είναι αµόρφωτοι, απλοϊκοί, ή απλά παραπληροφορηµένοι.
Εικόνα 10: Έκρηξη κυανοφανούς αστέρα
12
Εικόνα 11: Απεικόνιση του ηλιακού συστήµατος
Εικόνα 12: Απεικόνιση αρµιλόσφαιρου. Το συγκεκριµένο όργανο συνέβαλε στη

µελέτη του διαστήµατος κατά την Αναγέννηση
13
ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Η φυσική ,ουσιαστικά, λειτουργεί µέσα από τα µαθηµατικά και τους τύπους τους,
γιατί µέσο αυτών µπορεί να περιγράψει τα φυσικά φαινόµενα και τους νόµους που
την διέπουν.
Η φυσική είναι η επιστήµη που προσπαθεί να ανακαλύψει τους νόµους που διέπουν
τη φύση και τα φυσικά φαινόµενα.
Η λέξη νόµος από µόνη της εισάγει µία µαθηµατική έκφραση. Με λίγα λόγια
Μαθηµατικά. Ένας φυσικός αφού παρατηρήσει ένα φαινόµενο θα προσπαθήσει να το
εξηγήσει µέσω κάποιας θεωρίας και στη συνέχεια µε τη βοήθεια πειραµάτων να
επαληθεύσει τη θεωρία του αυτή. Πρέπει να σχεδιάσει ένα πείραµα , να κάνει
µετρήσεις, ( µετρήσεις…; ∆ηλαδή αριθµούς ) και στη συνέχεια εφαρµόζοντας τη
θεωρία ( τους τύπους που προβλέπουν τα αποτελέσµατα των πειραµάτων….πάλι
µαθηµατικά) να επαληθεύσουν τη θεωρία τους. Με λίγα λόγια , χωρίς τα
Μαθηµατικά και η Φυσική θα ήταν µια θεωρητική επιστήµη , ίσως µια µορφή
Φιλοσοφίας που θα διατυπώνονταν κάποιες θεωρίες χωρίς όµως απόδειξη.
14
ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Η Πυρηνική Φυσική είναι ο τοµέας της Φυσικής που ασχολείται µε τη µελέτη των
φαινοµένων που συσχετίζονται µε τον πυρήνα του ατόµου, τα στοιχειώδη σωµατίδια
που τον αποτελούν καθώς και τις αλληλεπιδράσεις µεταξύ τους (δοµή,
χαρακτηριστικά, συµπεριφορά κλπ)
Πυρηνική έκρηξη
15
Στη πυρηνική φυσική τα µαθηµατικά παίζουν πολύ µεγάλο ρόλο.
Η θεωρία στην οποία βασίζονται οι εφαρµογές της πυρηνικής φυσικής είναι οι τύπος
που ανακάλυψε ο Αινστάιν πρώτα θεωρητικά και στη συνέχεια αποδείχθηκε και
εφαρµόστηκε σε διάφορους τοµείς:
Ο βασικός τύπος Ε=mc2
Σε αυτή τη σχέση βασίζεται και η ενέργεια που εκλύεται από την πυρηνική έκρηξη,
και η ενέργεια που εκλύεται κατά την πυρηνική σχάση η οποία εφαρµόζεται στους
πυρηνικούς αντιδραστήρες σε πολλά εργοστάσια ανά τον κόσµο.
Είναι πολύ σηµαντικό να συνειδητοποιήσουµε ότι η σχέση αυτή που περιγράφει ένα
φυσικό φαινόµενο το οποίο άλλαξε τον κόσµο , δε θα υπήρχε αν δεν υπήρχαν τα
µαθηµατικά. Όπως και χωρίς τη βοήθεια του Έλληνα µαθηµατικού Καραθεωδορίδη ,
ο Αινστάιν δε θα µπορούσε να φτάσει σε αυτό το αποτέλεσµα.
Μάλιστα η ισοδυναµία µάζας-ενέργειας , έχει αποδειχθεί πειραµατικά µε την

εξαϋλωση του ποζιτρονίου ( σωµατίδιο µε τα χαρακτηριστικά του ηλεκτρονίου, µόνο
που το φορτίο του είναι θετικό) και του ηλεκτρονίου κατά την κρούση τους µε την
ταυτόχρονη έκλυση ενέργειας. Με λίγα λόγια τα σωµατίδια αυτά µετατρέπονται σε
ενέργεια.
Στην πυρηνική φυσική οι επιστήµονες µελετούν τα φαινόµενα που σχετίζονται µε

τους πυρήνες. Τη σύντηξη, τη σχάση των πυρήνων, γιατί υπάρχουν σταθεροί πυρήνες
αλλά και γιατί κάποιοι πυρήνες είναι ραδιενεργοί.
Με τα µαθηµατικά οι πυρηνικοί φυσικοί µπορούν να υπολογίσουν τις σωστές

θερµοκρασίες τήξεως των πυρήνων καθώς και στον σωστό υπολογισµό της
σύγκρουσης των νετρονίων µε τον πυρήνα ώστε να µην προκληθεί πυρηνική έκρηξη
16
ΜΑΓΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΤΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ
Ένας µαγικός αριθµός στην πυρηνική φυσική είναι ο αριθµός των νουκλεονίων
(πρωτόνια και νετρόνια), που µπορούν να αποτελέσουν ένα πλήρες κέλυφος εντός
του πυρήνα. Πολύ παρόµοια της σε σύλληψη µε τις διαµορφώσεις ηλεκτρονίων
κέλυφος που αποτελούν ευγενή αέρια. Από το 2007, η αποδεκτή σήµερα λίστα είναι
2, 8, 20, 28, 50, 82, και 126, για τον πυρήνα. Για το κέλυφος ηλεκτρονίων, ο τρέχων
κατάλογος είναι 2, 10, 18, 36, 54, και 86.
Μερικά νουκλεΐδια είναι διπλό µαγεία, δεδοµένου ότι ο αριθµός των πρωτονίων και
των νετρονίων είναι τόσο µαγική, όπως το ήλιο-4, οξυγόνο-16, ασβέστιο-40,
ασβέστιο-48, νικέλιο-48, και ο µόλυβδος-208. Αυτά είναι ιδιαίτερα σταθερή. Μεταξύ
των ασταθών νουκλίδια, κασσίτερος-100, και κασσιτέρου-132, µαζί µε την πρόσφατη
(2006) ανακάλυψη του Χάσιο-270, φαίνεται να αντιπροσωπεύουν τελικά σηµεία της
αλυσίδας σταθερότητας.
H ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Η Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν κατέριψε τη Κλασική Μηχανική που

κυριαρχούσε για 300 χρόνια περίπου , αλλά και την αντίληψη που είχε ο άνθρωπος
για το χώρο και το χρόνο.
Μέχρι τότε η Κλασική Φυσική θεωρούσε το χρόνο και το χώρο ως απόλυτες έννοιες
οι οποίες δεν επηρεάζονται από τα φαινόµενα που συµβαίνουν σε αυτόν. Με την
ειδική θεωρία της σχετικότητας ο Αϊνστάιν διατύπωσε τη θεωρία ότι ο χρόνος και ο
χώρος επηρεάζονται από την κίνηση των σωµάτων. Και µάλιστα έχει υπολογίσει τη
17
διαστολή του χρόνου που συµβαίνει σε ένα σύστηµα που κινείται, αλλά και τη
συστολή του µήκους σε ένα κινούµενο σύστηµα . Ο τύπος που µας δίνει τη διαστολή
του χρόνου είναι:
Βλέποντας τον τύπο αυτό το πρώτο που ίσως να σκεφτούµε είναι ότι δεν
καταλαβαίνουµε τίποτα, παρόλο που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας Μαθηµατικός
τύπος. Σκεφτείτε τις γνώσεις µαθηµατικών που θα έπρεπε να χρησιµοποιήσει ο
επιστήµονας για να φτάσει πρωταρχικά σε αυτό το συµπέρασµα. Και αν δεν υπήρχαν
τα Μαθηµατικά ή αν δεν είχε γνώσεις Μαθηµατικών; Μάλλον δε θα έφτανε πουθενά,
και δε θα υπήρχε η θεωρία αυτή. Ή θα ήταν απλά µία θεωρία στη σφαίρα του
πιστεύω και όχι µία επιστηµονική θεωρία µια και δε θα µπορούσε να αποδειχθεί.
Θεωρία της Σχετικότητας
Άλμπερτ Αϊνστάιν
18
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Ο Ηλεκροµαγνητισµός είναι ο τοµέας της Φυσικής που µελετά τα φαινόµενα που

έχουν άµεση ή έµµεση σχέση µε ηλεκτρικά φορτία και πηγές µαγνητικού πεδίου.
Αρχικά πιστεύονταν ότι ο ηλεκτρισµός και ο µαγνητισµός είναι δύο διαφορετικά

φαινόµενα µέχρι που ο Οέρστεντ παρατήρησε ότι όταν πλησίαζε µία πυξίδα σε αγωγό
ο οποίος διαρρεόταν από ηλεκτρικό ρεύµα, τότε η µαγνητική της βελόνα
προσανατολιζόταν σε διεύθυνση κάθετη στον αγωγό. Τότε έγινε κατανοητό ότι δεν
επρόκειτο για δύο διαφορετικά φαινόµενα, αλλά για ένα: τον ηλεκτροµαγνητισµό. Η
ενοποίηση των δύο αυτών φαινόµενων έγινε από τον Maxwell µε τις τέσσερις
περίφηµες εξισώσεις που έκτοτε φέρουν το όνοµά του (εξισώσεις του Maxwell)
Διαφορική μορφή Ολοκληρωτική μορφή
19
Μονάδα
Σύµβολο Περιγραφή µέτρησης
στο S.I.
-
V·m
Ηλεκτρικό πεδίο 1 -1
, Ν·C
-2
Μαγνητικό πεδίο Τ, Wb·m
-2
C·m ,
Ηλεκτρική µετατόπιση -1 -1
N·V ·m
-1
Μαγνητίζον πεδίο A·m
-1
Τελεστής ανάδελτα m
Μερική
-1
παράγωγος ως προς s
το χρόνο
Επιφάνεια δεδοµένου
(χρονικά
αµετάβλητου) όγκου
2
µέσα στον οποίο m
εφαρµόζονται οι
εξισώσεις του
Μάξγουελ.
Συνοριακός βρόχος
που ορίζει η m
επιφάνεια .
Απειροστό
2
διανυσµατικό στοιχείο m
της επιφάνειας µε
φορά κάθετη σε
20
αυτήν.
Απειροστό
διανυσµατικό στοιχείο
του βρόχου µε m
φορά εφαπτοµενική
σε αυτόν.
∆ιηλεκτρική -1
F·m
σταθερά του κενού.
Μαγνητική -1
Η·m ,
διαπερατότητα του -2
N·A
κενού.
Συνολική πυκνότητα
-3
(ελεύθερου +δέσµιου) C·m
ηλεκτρικού φορτίου.
Συνολική πυκνότητα -3
C·m
ελεύθερου φορτίου.
-2
(ελεύθερου +δέσµιου) A·m
ηλεκτρικού ρεύµατος.
-2
ελεύθερου ηλεκτρικού A·m
ρεύµατος.
Συνολικό (ελεύθερο
+δέσµιο) ηλεκτρικό
φορτίο εντός του C
όγκου συνοριακής
επιφάνειας .
21
Συνολικό ελεύθερο
ηλεκτρικό φορτίο
εντός του όγκου C
συνοριακής
επιφάνειας .
Επικαµπύλιο
ολοκλήρωµα πάνω
στον συνοριακό —
βρόχο που ορίζει η
Επιφανειακό
ολοκλήρωµα πάνω
στην συνοριακή
επιφάνεια που
—
ορίζει ο όγκος εντός
του οποίο
εφαρµόζονται οι
εξισώσεις Μάξγουελ.
Ροή ηλεκτρικού
πεδίου µέσα από -
V·m, Ν·C
οποιαδήποτε 1 2
·m
επιφάνεια (κλειστή ή
µη) .
Ροή του διανύσµατος

ηλεκτρικής
-
µετατόπισης από V·m, Ν·C
1 2
οποιαδήποτε ·m
µη) .
Ροή µαγνητικού
πεδίου µέσα από
2
οποιαδήποτε Τ·m , Wb
µη) .
22
Συνολικό ρεύµα
(ελεύθερο+δέσµιο)
A
που διέρχεται από
Συνολικό ελεύθερο
ρεύµα που διέρχεται A
από επιφάνεια .
Ηλεκτροµαγνητικός
τανυστής (επίσης -2
Τ, Wb·m
γνωστός ως πεδιακός
[6]
τανυστής).
[7] -2
∆υϊκός τανυστής. Τ, Wb·m
Τετρα-διάνυσµα
-2
πυκνότητας A·m
[8]
ρεύµατος.
23
ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ Φ (GOLDEN SECTION)
Οµάδα: Golden Section
ΜΕΛΗ: Μπιδικούδη Ευαγγελία, Παρουσίδης Πασχάλης, Ρέστας Ιωάννης, Ρέστα

Νικολέτα, Σιουρδάκη ∆ήµητρα
24
Τι είναι η Χρυσή Τοµή και η συµβολή στη ζωή µας;
Τα µαθηµατικά στην ευρεία έννοια τους περιλαµβάνουν πολλές φορές αρµονίες

και συµµετρίες. Το αξιοσηµείωτο είναι ότι αυτές οι αρµονίες υπάρχουν και στην
φύση, στον άνθρωπο αλλά ακόµα και σε έννοιες που πολλές φορές δεν ξέρουµε ότι
έχουνε την οποιαδήποτε σχέση µε τα µαθηµατικά. Ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόµενο
που παρατηρείται στον χώρο αυτόν είναι η Χρυσή Τοµή.
Στην πραγµατικότητα, η Χρυσή Τοµή Φ δηλώνει µία αναλογία. Ο ορισµός της

είναι: Η χρυσή τοµή δίνει το σηµείο που πρέπει να διαιρεθεί ένα ευθύγραµµο τµήµα,
ώστε ο λόγος του ως προς το µεγαλύτερο τµήµα να ισούται µε τον λόγο του
µεγαλύτερου τµήµατος ως προς το µικρότερο. Η αναλογία αυτή είναι περίπου 1:1,618
και θεωρείται ότι δίνει αρµονικές αναλογίες. Αναλογίες δηλαδή που το µάτι µας, σαν
να ήταν προγραµµατισµένο εξαρχής έτσι, θεωρεί αρµονικές και όµορφες.
Πέρα όµως από τον περίεργο, θεµελιώδη ρόλο του στα µαθηµατικά, τη γεωµετρία
και τις µορφές της φύσης, το Φ έχει και µια άλλη, καθαρά ανθρώπινη ιδιαιτερότητα.
Παρότι τα ανθρώπινα γούστα διακρίνονται για την υποκειµενικότητα τους, τα
σχήµατα τα οποία εµπεριέχουν στη γεωµετρία τους την αναλογία του Φ θεωρούνται
τα πιο αρµονικά και ευχάριστα από αισθητικής άποψης για το ανθρώπινο µάτι
(εγκέφαλο).
Πρέπει να καταλάβουµε πως είναι µία αναλογία που πεισµατικά τηρείται στη φύση
και εποµένως δεν αποτελεί κατασκεύασµα της ανθρώπινης φαντασίας. Την χρυσή
τοµή εισήγαγε και υπολόγισε ο Πυθαγόρας, (585 – 500 π.χ.). Από τότε έχει
χρησιµοποιηθεί στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική. Ο χρυσός λόγος ήταν γνωστός
στους Πυθαγόρειους. Στο µυστικό τους σύµβολο, την πεντάλφα, ο χρυσός λόγος
εµφανίζεται στις πλευρές τους αστεριού. Με βάση το χρυσό λόγο δηµιουργήθηκαν
πολλά έργα της κλασσικής εποχής, όπως ο Παρθενώνας, και της αναγεννησιακής
εποχής, όπως είναι ζωγραφικά έργα του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Ακόµη και σήµερα
χρησιµοποιείται για την απόδοση της αρµονίας σε έργα, ή στην πλαστική χειρουργική
για την ωραιοποίηση του ανθρώπινου προσώπου. Την αρµονικότητα που αποπνέουν
τα διάφορα "χρυσά σχήµατα" και οι "χρυσές τοµές και αναλογίες" τη γνώριζαν και
25
την αξιοποίησαν ποικιλοτρόπως οι αρχαίοι Έλληνες,. Όµως το Φ το γνώριζαν και το

αξιοποίησαν στα αρχιτεκτονήµατα τους και αρκετοί άλλοι λαοί του αρχαίου κόσµου.
Αν και "ο χρυσός αριθµός" ήταν γνωστός από την µακρινή αρχαιότητα, η
αντιστοίχηση και ο συµβολισµός του µε το ελληνικό γράµµα "Φ" ξεκίνησε από τον
µαθηµατικό Mark Barr, στις αρχές του 20ου µόλις αιώνα. Συµβολίζεται µε το γράµµα
προς τιµήν του Φειδία, τον γνωστότερο γλύπτη της ελληνικής αρχαιότητας, και τον
σηµαντικότερο της κλασικής περιόδου, ο οποίος ήταν ο πρώτος που τον
χρησιµοποίησε.
Κάποιοι από τους µεγαλύτερους µαθηµατικούς όλων των εποχών, από τον
Πυθαγόρα και τον Ευκλείδη, τον µεσαιωνικό Ιταλό µαθηµατικό Leonardo of Pisa
(Fibonacci), τον αναγεννησιακό αστρονόµο Johannes Kepler έως σηµερινές
επιστηµονικές φυσιογνωµίες όπως ο Καθηγητής της Οξφόρδης Roger Penrose έχουν
αφιερώσει αµέτρητες ώρες γύρω από αυτήν την αναλογία και τις ιδιότητές της. Όµως
η γοητεία της χρυσής τοµής δεν περιορίστηκε µόνο σε µαθηµατικούς. Βιολόγοι,
καλλιτέχνες, µουσικοί, ιστορικοί, αρχιτέκτονες, ψυχολόγοι, και ακόµη και
µυστικιστές έχουν αναρωτηθεί και αναζητήσει τη βάση της πανταχού παρουσίας
αυτής της έννοιας. Εν τέλει, η χρυσή τοµή ενέπνευσε στοχαστές όλων των κλάδων
όπως κανένας άλλος αριθµός στην ιστορία των µαθηµατικών.
Το περίεργο όµως είναι ότι το Φ ξεπροβάλει και µέσα από τη γεωµετρία της ίδιας
της (Φ)ύσης. Τα λεγόµενα χρυσά σπειροειδή, που βασίζονται στο Φ, απαντώνται στο
σχήµα αρκετών σπειροειδών Γαλαξιών (Spirals). Ακόµα και στις σπείρες του DNA ή
στα δακτυλικά µας αποτυπώµατα έχουν αποκαλυφθεί µαθηµατικές σχέσεις που
ενέχουν το Φ. Στο ανθρώπινο σώµα ο χρυσός λόγος εντοπίζεται σε πολλές
ανατοµικές αναλογίες, τις οποίες παρατήρησε και κατέγραψε ο Leonardo da Vinci
στον βιτρούβιο άντρα.
Το Φ έχει συσχετιστεί, περισσότερο ή λιγότερο άµεσα, µε πλήθος φυσικών

µεγεθών, φαινοµένων ή ανθρώπινων εκδηλώσεων, όπως πχ µε τις αναλογίες του
ανθρώπινου σώµατος, τις τροχιές των πλανητών γύρω από τον Ήλιο, τη γεωµετρική
δοµή των κρυστάλλων και τις χρωµατικές και σχεδιαστικές αναλογίες έργων µεγάλων
ζωγράφων όπως ο Leonardo da Vinci.
26
Η Χρυσή Τοµή στην Αρχαιότητα
Για τις Πυραµίδες της Αιγύπτου τι µπορούµε να ισχυριστούµε ;
Η κλίση της Μεγάλης Πυραµίδας είναι 51º και 51' . 1/Φ = 0,618033 = συν 51º 49' 38
'' . Βάρος της Γης 5.273 και 18 µηδενικά... συνέχεια...
Βάρος της Πυραµίδας 5.273.834.
Επίσης ο 'θάλαµος" του νεκρού Φαραώ βρίσκεται σε εκείνο το σηµείο του ύψους .....
όπου στο νοητό ευθύγραµµο τµήµα "ΥΨΟΣ ΠΥΡΑΜΙ∆ΑΣ" έχουµε την χρυσή τοµή
..... στον "θάλαµο του Φαραώ" ! , επίσης όλα τα "πατώµατα" της Πυραµίδας στις
αναλογίες τους (αποστάσεις) εµπεριέχουν το Φ ;
• Αρχαία Ελλάδα
Θυµίζουµε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες για τις αποστάσεις χρησιµοποιούσαν σαν

µονάδα µέτρησης το "στάδιο" .
Υπάρχει µία απίστευτη Γεωγραφική συµµετρία του Ελλαδικού χώρου και των
αποστάσεων ή των γεωµετρικών σχηµάτων που σχηµατίζουν σηµαντικά µνηµεία της
Ελλαδικής αρχαιότητας π.χ Σχηµατίζεται ένα ισοσκελές τρίγωνο µεταξύ της
27
Ακρόπολης της Αθήνας, µε τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και τον ναό της
Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα µε απόσταση 242 στάδια.
Σε κάθε γνωστό µνηµείο της Αρχαίας Ελλάδας (π.χ µαντείο των ∆ελφών , το ιερό
νησί της ∆ήλου , το ιερό της ∆ωδώνης κ.λ.π) όταν "χαράξουµε" Κύκλο µε κέντρο το
µνηµείο και ακτίνα ένα άλλο µνηµείο , τότε η νοητή περιφέρεια του κύκλου θα
περάσει και από άλλο ένα µνηµείο ή πόλη (π.χ κέντρο "την δωδώνη" και ακτίνα
κύκλου "την Αθήνα" .... τότε η περιφέρεια του Κύκλου θα περάσει από την Σπάρτη ! ,
κέντρο η "οι ∆ελφοί" - ακτίνα η Αθήνα - θα περάσει η περιφέρεια και από την
Ολυµπία... , ∆ήλος - Αργος - Μηκύνες .... και πάρα πολλά άλλα παραδείγµατα...) .
Η Χαλκίδα απέχει απ' την Θήβα και το Αµφιάρειο, 162 (Φ*100) στάδια (το ίδιο) . Η
απόσταση Θήβας - Αµφιαρείου είναι 262 στάδια (162 x 1.62 = 2.62 αλλά και 100 x
φ2= 262) το τρίγωνο υπακούει στην αρµονία του χρυσού αριθµού φ=1.62. Η Χαλκίδα
ισαπέχει επίσης απ' την Αθήνα και τα Μέγαρα 314 στάδια. ∆ηλαδή παρουσιάζονται ο
χρυσός αριθµός φ και το π εκατονταπλασιασµένα.
Η Σµύρνη ισαπέχει απ' την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη (1620 στάδια). (Φ x 1000) .
Εκτός από την "ιερή" γεωγραφία του αρχαίου Ελλαδικού χώρου , είναι γνωστό ότι το
Παρθενώνας έχει κατασκευαστεί µε αναλογίες και συνδυασµούς του ΧΡΥΣΟΥ
αριθµού Φ = 1,618034 και του π =3,1415927 .
Είναι τυχαίο ότι θεωρείται από το πιο λαµπρά µνηµεία στην ιστορία της
ανθρωπότητας ;
Είναι τυχαία και συµπτωµατική η χρήση στην κατασκευή του ναού του ΧΡΥΣΟΥ
ΑΡΙΘΜΟΥ Φ ; Και εάν για τον Παρθενώνα σας είναι γνωστό ότι έχει γίνει χρήση της
"χρυσής τοµής " και του Φ ....
28
Χρυσή τοµή στην Αρχιτεκτονική
Στην αρχιτεκτονική οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν οι πρώτοι που χρησιµοποίησαν

τα Μαθηµατικά στην τέχνη. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι απέδιδαν µαγικές ιδιότητες στην
χρυσή τοµή – χρυσό λόγο και τους έκαναν χρήση στο χτίσιµο των µεγάλων
πυραµίδων. Στα µέσα του δέκατου ένατου αιώνα ο Rober µελέτησε διάφορες
αιγυπτιακές πυραµίδες, και ερµήνευσε ότι η µισή βάση από την πλευρά της
πυραµίδας είναι η µέση της πλευρά, διαµορφώνοντας αυτό που άλλοι συγγραφείς
προσδιορίζουν ως τρίγωνο Κέπλερ. Πολλές άλλες µαθηµατικές θεωρίες του σχήµατος
των πυραµίδων έχουν επίσης διερευνηθεί. Εάν τµήσουµε κάθετα την µεγάλη
πυραµίδα της Γκίζας, θα πάρουµε ένα ορθογώνιο τρίγωνο, το ονοµαζόµενο
Αιγυπτιακό Τρίγωνο. Ο λόγος του ύψους της παράπλευρης επιφάνειας της πυραµίδας
(υποτείνουσα του τριγώνου) προς την απόσταση της πλευράς από το κέντρο (µισή
πλευρά της βάσης ) είναι 1,61804… που διαφέρει από τον αριθµό στο πέµπτο
δεκαδικό ψηφίο. Αυτό σηµαίνει ότι αν η πλευρά της βάσης είναι 2 µονάδες µήκους,
τότε το ύψος ενός από τα τέσσερα τρίγωνα που απαρτίζουν την παράπλευρη
επιφάνεια της πυραµίδας είναι , ενώ το ύψος της πυραµίδας είναι  , όπως
φαίνεται και στο παρακάτω σχεδιάγραµµα.
29
Υπήρχαν διάφορες απόψεις για την γνώση των Αιγυπτίων στα µαθηµατικά. Ο
Eric Temple Bell µαθηµατικός και ιστορικός, ισχυρίστηκε το 1950 ότι οι αιγυπτιοι
µαθηµατικοί δεν υποστήριζαν τη δυνατότητα να υπολογίσουν το ύψος, την κλίση
των πυραµίδων, ή την αναλογία µε το ύψος, εκτός από την περίπτωση της πυραµίδας,
δεδοµένου ότι το τρίγωνο ήταν το µόνο σωστό τρίγωνο γνωστό στους Αιγυπτίους και
δεν ήξεραν το πυθαγόρειο θεώρηµα, ούτε οποιοδήποτε τρόπο στο λόγο για Παράλογα
όπως π ή φ .Ενώ Μάικλ Ράις υποστηρίζει ότι οι κύριες αρχές για την ιστορία της
αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής έχουν υποστηρίξει ότι οι Αιγύπτιοι ήταν καλά
εξοικειωµένοι µε τη χρυσή αναλογία και ότι είναι µέρος των µαθηµατικών των
Πυραµίδων. Οι ιστορικοί της επιστήµης πάντα συζητούν κατά πόσο οι Αιγύπτιοι
είχαν τέτοια γνώση ή όχι, υποστηρίζοντας ότι παρά την εµφάνισή του σε ένα
αιγυπτιακό κτίριο είναι αποτέλεσµα της τύχης.
Φυσικά η επιρροή του λόγου χρυσής τοµής ήταν τεράστια σε όλο τον αρχαίο
ελλαδικό χώρο. Οι αρχαίοι Έλληνες κατασκεύαζαν σχεδόν όλα τους τα κτίσµατα
αλλά και τις διακοσµήσεις τους, µε τον κανόνα της χρυσής τοµής. Ίσως ο
Παρθενώνας είναι το πιο χαρακτηριστικό και αρµονικό παράδειγµα. Βλέπουµε ότι όχι
µόνο µπορούµε να εγγράψουµε τον Παρθενώνα σε ένα χρυσό ορθογώνιο, αλλά και αν
επιχειρήσουµε να το χωρίσουµε σε τετράγωνα και άλλα µικρότερα χρυσά ορθογώνια,
όπως ακριβώς κάναµε και για την πρώτη χρυσή σπείρα, θα διαπιστώναµε ότι και
άλλα τµήµατά του είναι τοποθετηµένα έτσι ώστε να πληρούνται πολλές χρυσές
αναλογίες. Βέβαια κάποιοι έχουν διαφορετική άποψη. Για παράδειγµα ο Midhat J.
Gazale λέει ότι: « Οι Έλληνες δεν είχαν καµία σχέση µε την χρυσή τοµή. »
Επίσης, όµως και στο αρχίο θέατρο της Επιδαύρου η κατασκευή του άνω και του
κάτω διαζώµατος έχει γίνει σύµφωνα µε το λόγο φ, µε αποτέλεσµα να έχει τόσο καλή
30
ακουστική: στο πάνω διάζωµα υπάρχουν 21 κερκίδες και στο κάτω 34, ώστε ο λόγος
(34+21)/34=φ
Η χρυσή τοµή χρησιµοποιήθηκε και στην κατασκευή της Αγίας Σοφίας στην
Κων/πόλη και σε πολλούς Βυζαντινούς λαούς.
Στην νεότερη εποχή ο ιταλός Μπρουνελέσκι έχτισε τις εκκλησίες του Σαν
Λολεντζο και Σαντος Σπίριτο, ο Λεον Μπατίστα την εκκλησία του αγίου Ανδρέα
στην Μαντοβα, ο Μικελότσι το παλάτι των Μεδίκων στην Φλωρεντία, ο Μιχαηλ
Άγγελος και οι Σαγκάλο το παλάτι της οικογένειας Φαρνέζε-όλοι αυτοί
χρησιµοποίησαν το λόγο φ στις προσόψεις και στο σχήµα των κτιρίων. Στη σύχρονη
εποχή ο αρχιτέκτονας Λε Κορµπιζιε κατασκεύασε το Μουντουλορ και πόλλα κτίρια
βασισµένα στη χρύση τόµη. Ακόµη και το κτίριο των Ηνωµένων εθνών στην Νεα
Υορκη είναι όλο ένα χρυσό ορθογώνιο έχει δηλαδή διαστάσεις µε το λόγο του φ
Το 2004 µια γεωµετρική ανάλυση σε έρευνας στο Μεγαλο Τζαµι της Καϊρουάν
αποκαλύπτει η συνεπής εφαρµογή της χρυσή αναλογία σε όλο το σχέδιο, σύµφωνα µε
31
Μπουσόρα και Mazouz. Βρήκαν αναλογίες κοντά στην χρυσή αναλογία στο συνολικό
ποσοστό του σχεδίου και στη διαστασιολόγηση του χώρου προσευχής, το δικαστήριο,
και το µιναρέ. Οι συγγραφείς, ωστόσο λένε ότι οι τοµείς στους οποίους οι αναλογίες
είναι κοντά στην χρυσή αναλογία βρέθηκαν ότι δεν είναι µέρος της αρχικής
κατασκευής, και υποθέτουν ότι αυτά τα στοιχεία προστέθηκαν σε µια
ανασυγκρότηση.
Ο Ελβετός αρχιτέκτονας Le Corbusier, γνωστός για τη συµβολή του στο

σύγχρονο διεθνές στυλ, επίκεντρος της φιλοσοφία του ήταν τα συστήµατα της
αρµονίας και της αναλογίας. Η πίστη του Le Corbusier στην µαθηµατική τάξη του
σύµπαντος ήταν στενά συνδεδεµένη µε τη χρυσή αναλογία και τη σειρά Fibonacci.Ο
Le Corbusier χρησιµοποίησε ρητά τη χρυσή αναλογία του Μοdulor σύστηµα για την
κλίµακα της αρχιτεκτονικής σε ποσοστό . Είδε το σύστηµα αυτό ως συνέχεια της
µακράς παράδοσης του Βιτρούβιου, το έργο του Λεόν Μπατίστα Αλβέρτη. Ο Le
Corbusier ,όπως και άλλοι, χρησιµοποίησε τις αναλογίες του ανθρώπινου σώµατος
για να βελτιώσει την εµφάνιση και την λειτουργία της αρχιτεκτονικής.
Ένας άλλος Ελβετός αρχιτέκτονας, Mario Botta, βασίζει πολλά από τα σχέδιά του
σχετικά µε γεωµετρικά σχήµατα. Αρκετές ιδιωτικές κατοικίες που έχουν σχεδιαστεί
στην Ελβετία αποτελούνται από τετράγωνα και κύκλους, κύβους και κυλίνδρους. Σε
ένα σπίτι που σχεδίασε σε o Origlio, η χρυσή αναλογία είναι η αναλογία ανάµεσα στο
κεντρικό τµήµα και τα πλαϊνά τµήµατα του σπιτιού.
32
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ
Οµάδα: Οι |απόλυτοι| πέντε
ΜΕΛΗ: Αναγνωστόπουλος ∆ηµήτριος, Γκιντίδης Παναγιώτης, Παρούσης

Σταύρος, Σηριτούδης Χρήστος, Σίσκου Παρασκευή
33
Μαθηµατικά και πολιτισµοί
Τα µαθηµατικά στην Αρχαία Ελλάδα

Προς κάθε ενδιαφερόµενο:
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ. Ένα θέµα που αποτελεί µήλο της Έριδος στις µαθητικές
συζητήσεις .Πόσες φορές
αποτέλεσαν θέµα συζήτησης τα δύσκολα θέµατα στο διαγώνισµα της Άλγεβρας ή της
Γεωµετρίας
Ποιοι ήταν όµως , αυτοί που ευθύνονται για τα βάσανα , των µαθητών ?Θαλής ,
Ευκλείδης , Αρχιµήδης
, Πυθαγόρας .Χωρίς αυτούς τους µαθηµατικούς , δεν θα µπορούσαµε τώρα να

απολαµβάνουµε
πολύτιµα για εµάς αγαθά καλούµαστε σήµερα να αναγνωρίσουµε κάποιους και

κάποιες από τους
σπουδαιότερους µαθηµατικούς της αρχαιότητας , τα θεωρήµατα που απέδειξαν

καθώς και το ποιες
σύγχρονες κατασκευές βασίζουν την εφαρµογή τους σε αυτά . Όπως , λέµε αλλιώς
είναι απλά
µαθηµατικά .
• Ένας πολύ σπουδαίος αρχαίος Έλληνας µαθηµατικός αποτέλεσε και ο Θαλής

ο Μηλίσιος. Ως
ένας από τους επτά µεγάλους σοφούς της αρχαιότητας, προσέφερε τις γνώσεις του σε
όλες τις
επιστήµες. Η συνεισφορά του Θαλή στην ιστορία των Μαθηµατικών ήταν αρκετά
σηµαντική και
αξιόλογη. Σηµαντικότερα έργα του το οµώνυµο του θεώρηµα και η µέτρηση του
ύψους των
πυραµιδών
34
Μέτρηση ύψους πυραµίδας
Μέτρηση ύψους πυραµίδας (2η θεωρία)
Για τη µέτρηση του ύψους των πυραµίδων ο Θαλής χρησιµοποίησε ένα ραβδί, το
οποίο στήριξε κάθετα στο έδαφος δίπλα από τις πυραµίδες. Στη συνέχεια περίµενε
µέχρι το µήκος της σκιάς του ραβδιού να γίνει ίσο µε το ύψος του. Όταν συνέβη αυτό
µέτρησε το µήκος της σκιάς της πυραµίδας. Προφανώς, τη χρονική στιγµή όπου το
µήκος της σκιάς του ξύλινου ραβδιού γινόταν ίσο µε το ύψος του, τότε όλα τα
αντικείµενα (που ήταν κάθετα τοποθετηµένα στο έδαφος) σχηµάτιζαν µια σκιά, µε
µήκος ίσο µε το ύψος τους. Οι πυραµίδες δεν αποτελούσαν εξαίρεση και έτσι το ύψος
µπορούσε να µετρηθεί από το µήκος της σκιάς τους.
Θεώρηµα του Θαλή
«κάθε παράλληλος της πλευράς ενός τριγώνου ορίζει δύο όµοια τρίγωνα»
«ο λόγος των απέναντι τµηµάτων, µένει πάντα σταθερός.»
35
ΑΡΧΑΙΑ ΚΙΝΑ
• Άλγεβρα
(2852π.Χ. )Ο Κινέζικος πολιτισµός χρησιµοποιεί σύστηµα αριθµών µε βάση το 60.
Έκαναν αστρονοµικούς υπολογισµούς 1500 χρόνια πριν από τους αρχαίους Έλληνες.
Από το 3000-2000 π.Χ. οι Κινέζοι πραγµατοποιούν την πραγµατεία των
µεταθέσεων και την πραγµατεία της αριθµητικής σε 9 κεφάλαια η οποία τους
βοήθησε στην τοπογραφία, την φορολόγηση αλλά και στον υπολογισµό του εµβαδού
του κύκλου, του τριγώνου και των τραπεζίων .Το έργο το οποίο αναφέρεται στην
αριθµητική σε 9 κεφάλαια.
Επίσης την ίδια εποχή οι Κινέζοι κάνουν την πρώτη τους προσέγγιση προς τον
υπερβατικό αριθµό π. Τον 3ο αιώνα ο Κινέζος µαθηµατικός Λιού Χούι βελτιώνει το
αρχικό ελληνικό επίτευγµα κατά ένα δεκαδικό ψηφίο: 3,14159. Η καλύτερη
προσέγγιση όµως του π από τους Κινέζους έγινε τον 5ο µ.Χ. αιώνα από τον µεγάλο
αστρολόγο, µαθηµατικό και µηχανικό ZuChongzhi και τον γιό του ZuGengzhi. Οι
δύο τους έγραψαν ένα µαθηµατικό έργο µε τίτλο ZhuiShu, το οποίο περιείχε τύπους
για τον όγκο της σφαίρας, τις κυβικές εξισώσεις και την ακριβή τιµή του π. Ο
ZuChongzhi λοιπόν και ο ZuGengzhi χρησιµοποίησαν εγγεγραµµένα πολύγωνα µε
24.576 πλευρές , προκειµένου να προσεγγίσουν το π.
Πράγµατι είναι: 6 Χ 212 = 6 Χ 4096 = 24576

Κατέληξαν έτσι στην τιµή: π = 355/113 = 3,14159292
Με δεδοµένο ότι η αποδεκτή σήµερα τιµή του π είναι: π= 3,14159265
36
Το 2200 π.Χ. λέγεται πως ο αυτοκράτορας Yu επινόησε το µαγικό τετράγωνο. Το

µαγικό τετράγωνο ήταν µια διάταξη από 3 οριζόντια και 3 κάθετα κουτάκια µέσα
στα οποία βρισκόταν ένας αριθµός .Οι αριθµοί αυτοί όταν αθροίζονταν είτε κάθετα
είτε οριζόντια είτε διαγώνια έδιναν το ίδιο αποτέλεσµα. Ο αυτοκράτορας Yu
παρατήρησε µια χελώνα µε ένα ξεχωριστό διάγραµµα στο καβούκι της κι έτσι
επινόησε το µαγικό τετράγωνο. Ο αυτοκράτορας αποφάσισε να ονοµάσει το
ασυνήθιστο αυτό αριθµητικό µοτίβο lo shu. Ωστόσο, το πρώτο µαγικό τετράγωνο που
έχει καταγραφεί εµφανίστηκε στο βιβλίο του πρώτου αιώνα Da-Dai Liji. Τα µαγικά
τετράγωνα στην Κίνα χρησιµοποιήθηκαν σε διάφορα πεδία έρευνας,
συµπεριλαµβανοµένων της αστρολογίας, της µαντείας και της κατανόησης των
φυσικών φαινόµενων και της ανθρώπινης συµπεριφοράς. Επίσης τα µαγικά
τετράγωνα διείσδυσαν και σε άλλους τοµείς της κινέζικης κουλτούρας. Για
παράδειγµα, πολλά πορσελάνινα πιάτα που βρίσκουµε σε µουσεία και ιδιωτικές
συλλογές, είναι διακοσµηµένα µε αραβικές επιγραφές και µαγικά τετράγωνα.
ZuChongzhi Χελώνα Μοτίβο Lo Shu Μαγικό

Τετράγωνο
• ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
Ξέρουµε πως οι Κινέζοι γνώριζαν το πυθαγόρειο θεώρηµα. Είχαν βρει µία
σχέση ανάµεσα στο εµβαδόν Α ενός κύκλου και στο µήκος C της περιφέρειας.
A = Cd/4 όπου d η διάµετρος
37
Πιστεύεται ότι το είχαν βρει διαιρώντας τον κύκλο σε ίσους κυκλικούς τοµείς και
αναδιατάσσοντας τους ώστε να δηµιουργήσουν ένα κατά προσέγγιση ορθογώνιο.
Οι φόρµουλες για τη Γεωµετρία των τρισδιάστατων σωµάτων ήταν επίσης
γνωστές. Οι όγκοι των κύβων και των κυλίνδρων µπορούσαν να υπολογιστούν.
Επίσης το µαθηµατικό έργο, πραγµατεία του γνώµονα, που αναφέρεται στη

διαίρεση µίας γραµµής των τριών µονάδων, κάτι που αφορά πιθανότατα το
ορθογώνιο τρίγωνο µε µήκη πλευρών 3,4 και 5.
Αυτό µας βοηθάει να καταλάβουµε ότι γνώριζαν το πυθαγόρειο θεώρηµα.
Επίσης, στις <<∆έκα κλασσικές µαθηµατικές πραγµατείες>> ή <<∆εκάβιβλο>> ,

που θεωρείται ότι συνέγραψε ή συνέταξε ο Ζεν Λουάν (6ος αι. µ.Χ.) εµφανίζεται
ο ειδικός όρος <<κανονικοί συντελεστές>> που υποδηλώνει τη στοιχειώδη
τριάδα Πυθαγόρειων αριθµών 3:4:5.
Στο δεύτερο διάλογο της πραγµατείας για το γνώµονα το θεώρηµα διατυπώνεται

στη γενική του µορφή κάνοντας χρήση γεωµετρικού σχήµατος. Σε σχόλιο
σηµειώνεται ότι η απόδειξη αυτή βασίζεται στο σχήµα, από το οποίο προκύπτει
ότι το τετράγωνο που κατασκευάζεται µε πλευρά την υποτείνουσα c ορθογωνίου
τριγώνου µπορεί να παρασταθεί ως άθροισµα του τετραγώνου που
κατασκευάζεται µε πλευρά τη διαφορά b των καθέτων και τεσσάρων ορθογωνίων
τριγώνων µε πλευρές a και b.
Από αυτά προκύπτει ότι:
38
ΑΡΧΑΙΑ ΙΝ∆ΙΑ
Άλγεβρα
Χρησιµοποιούσαν το δεκαδικό σύστηµα , τους αρνητικούς αριθµούς , το δυαδικό
σύστηµα και το άπειρο , ενώ αυτοί είναι που έφεραν στο φως τη χρήση του µηδενός
και τις τεχνικές της άλγεβρας .
Γνώριζαν τις δυνάµεις του δέκα , την µέθοδο των τριών και άλλες σύνθετες
µεθόδους . Επίσης , ήξεραν τις αριθµητικές πράξεις (πρόσθεση, αφαίρεση,
πολλαπλασιασµό ,διαίρεση).
Ανάσκαφτες σε διαφορές πόλεις τους έχουν αποκαλύψει διαφορά στοιχειά για τη
χρήση των πρακτικών µαθηµατικών.
Σχεδίασαν τον πρώτο χάρακα ονόµατι : Μοέντζο Ντάρο , του οποίου η µονάδα
µήκους διαιρέθηκε σε δέκα ίσα µέρη .
Ένας από τους σηµαντικότερους Ινδούς µαθηµατικούς είναι ο Αριαµπάτα .
Γεννήθηκε το 476 π.Χ και ασχολήθηκε µε τις τετραγωνικές και κυβικές ρίζες , µε τις
αριθµητικές προόδους , µε το άθροισµα τετραγώνων και κύβων ν των πρώτων
φυσικών αριθµών , µε τη µέθοδο των τριών και µε τις διαφαντηκές εξισώσεις
.
Αριαµπάτα
39
• Γεωµετρία
Το γεγονός ότι οι Ινδοί έπρεπε να χτίζουν βωµούς µε συγκεκριµένες
διαστάσεις γρήγορα τούς έκανε να έλθουν αντιµέτωποι µε προβλήµατα , που η
λύση τους απαιτούσε µαθηµατικές γνώσεις . Ένα βασικό θεώρηµα , το
Πυθαγόρειο , ήταν απαραίτητο εργαλείο . Για αυτό άλλωστε το πυθαγόρειο
θεώρηµα παίζει ρόλο πρωταγωνιστικό στα Σουλβασούτρας . Στο αρχαιότερο και
σηµαντικότερο Σουλβασούτρας του Baudhayana , βρίσκουµε την διατύπωση του
Πυθαγορείου θεωρήµατος ως εξής : Η διαγώνιος ορθογωνίου παράγει από µόνη
της το εµβαδόν που παράγουν οι δυο πλευρές του ορθογωνίου χωριστά .
Το Πυθαγόρειο θεώρηµα εµφανίζετε ακόµη µέσα από διαφόρους κανόνες
κατασκευών , όπως τετραγώνων και ορθογωνίων καθώς και σχέσεων διαγώνιων
και πλευρών . Κατασκευές που περιέχονται στην εκδοσή Baudhayana είναι οι
εξής:
1) Κατασκευή τετράγωνου ισοδύναµου µε άθροισµα δοθέντων τετραγώνων .
• Κατασκευή τετραγώνου ισοδύναµου µε διαφορά δοθέντων τετραγώνων .
• Κατασκευή ορθογωνίου ισοδύναµου µε δοθέν τετράγωνο .
• Κατασκευή τετραγώνου ισοδύναµου µε δοθέν ορθογωνίου .
Επίσης , οι Ινδοί µπορούσαν να υπολογίσουν το εµβαδόν
τραπεζίου και να κατασκευάζουν τετράγωνο ίσο µε δοθέν ορθογώνιο και τον
διπλασιασµό τετραγώνου .
Προσπάθησαν ακόµα να προσεγγίσουν την τιµή του ρίζα 2 .
45ο
40
ΑΡΧΑΙΑ ΑΡΑΒΙΑ
• ΑΛΓΕΒΡΑ
ΑΛ - ΧΟΥΑΡΙΖΜΙ
Ο Αλ -Χουαρίζµι είναι ένας από τους σπουδαιότερους µαθηµατικούς και δικαίως

θεωρείται ως ο πατέρας της Άλγεβρας.
Ο Αλ-Χουαρίζµι συνέγραψε την Άλγεβρα του(µαθηµατικό έργο) για να δώσει τις

απαραίτητες γνώσεις για υπολογισµούς σχετικούς µε καθαρώς πρακτικά θέµατα της
ζωής, όπως είναι τα κληρονοµικά και τα εµπορικά, οι καταµετρήσεις γαιών και το
σκάψιµο ορυγµάτων και γενικώς γεωµετρικοί υπολογισµοί σχετικοί µε αυτά. Για
αυτό µόνον στο πρώτο µέρος της Άλγεβρας του πραγµατεύεται πρωτοβάθµιες και
δευτεροβάθµιες εξισώσεις, πάντοτε εκφράζοντας τες ρητορικά και όχι µε σύµβολα.
Για τον άγνωστο χρησιµοποιεί τη λέξη (πράγµα), για τη δεύτερη δύναµή του τη λέξη
(πλούτος), για την πρώτη δύναµη σε σχέση προς τη δεύτερη χρησιµοποιεί τη λέξη
(ρίζα) και για τη µονάδα τη λέξη η οποία αντιστοιχεί σε µια νοµισµατική µονάδα.
Η µορφές των πρωτοβαθµίων και των δευτεροβαθµίων εξισώσεων, τις οποίες
πραγµατεύεται, σε σύγχρονο συµβολισµό έχουν ως εξής: αχ2=βχ, αχ2=β, αχ2+βχ=γ,
αχ2+γ=βχ, αχ2=βχ+γ, όπου τα α, β, γ, είναι φυσικοί αριθµοί, εφόσον αυτός δεν
γνώριζε την ύπαρξη αρνητικών αριθµών και του µηδενός.
Ο Αλ-Χουαρίζµι αναφέρει τις δύο µεθόδους αναγωγής των δεδοµένων κάθε
προβλήµατος σε αυτές τις µορφές:
Αποκατάσταση(al-jabr): µε την οποία απαλείφει τις αρνητικές ποσότητες.
Εξισορρόπηση(al-muqabala): µε την οποία κάνει αναγωγή των οµοίων όρων σε
αµφότερα τα µέλη της εξισώσεως.
Ο Αλ-Χουαρίζµι έγραψε και ένα έργο για τη χρήση των ινδικών (των σήµερα
καλουµένων αραβικών) αριθµητικών συµβόλων και του δεκαδικού συστήµατος
θέσεως στην αρίθµηση.
41
Εξηγεί τον τρόπο διεξαγωγής των τεσσάρων αριθµητικών πράξεων, πραγµατεύεται

δεκαδικά και εξηκονταδικά κλάσµατα (τα τελευταία χρησιµοποιούνται στην
αστρονοµία), και την εξαγωγή τετραγωνικής ρίζας.
Στο βιβλίο του σχετικά µε τους υπολογισµούς Κιταµπ Αλ-γκιαµπρ παρουσίασε για
πρώτη φορά την συστηµατική λύση της γραµµικής και δευτεροβάθµιας εξίσωσης.
Θεωρείται ο «πατέρας» της άλγεβρας ,τιµή την οποία µοιράζεται µε τον ∆ιόφαντο.
Στον δωδέκατο αιώνα, οι λατινικές µεταφράσεις του έργου του στους Ινδικούς
αριθµούς παρουσίασαν το δεκαδικό θεσιακό σύστηµα αριθµού στον ∆υτικό Κόσµο
.Αναθεώρησε την «Γεωγραφία» του Πτολεµαίου και έγραψε για την αστρονοµία και
την αστρολογία. Οι συνεισφορές του είχαν µεγάλο αντίκτυπο και στη γλώσσα, η λέξη
«Άλγεβρα» προέρχεται από το Αλ-γκιαµπρ µια από τις δύο πράξεις που
χρησιµοποιούσε για την επίλυση δευτεροβάθµιων εξισώσεων. Ο όρος Αλγόριθµος
προέρχεται από το Algoritmi (Αλγκορίτµι), το Λατινικό του όνοµα. Η Ισπανική λέξη
guarismo και η πορτογαλική algarismo προέρχονται από το όνοµα του, και οι δυο
λέξεις σηµαίνουν ψηφίο.
42
ΟΜΑΡ ΚΑΓΙΑΜ
Υπήρξε σπουδαίος µαθηµατικός, αστρονόµος και φιλόσοφος.

Το 1070 συγγράφει την πραγµατεία του Ρισαλά για τις τριτοβάθµιες εξισώσεις.
Σε µια πραγµατεία επί αριθµητικών προβληµάτων, ο Καγιάµ αναφέρει δύο λίγο
προγενέστερα έργα (όχι δικά του) επί των αρχών της αριθµήσεως κατά Ινδούς, στα
οποία υπάρχουν οι µέθοδοι εξαγωγής τετραγωνικής και κυβικής ρίζας φυσικών
αριθµών, οι οποίες διαφέρουν από τις ινδικές και µοιάζουν µε τις κινεζικές.
Στο έργο του Al-Tusi (Αλ-Τουσί) υπάρχει γενική µέθοδος εξαγωγής ρίζας φυσικών
αριθµών µε εκθέτες θετικούς ακεραίους και εφόσον αυτός δεν ισχυρίζεται ότι είναι
δική του, θεωρείται πιθανόν να πρόκειται για τη µέθοδο του Καγιάµ.
Αργότερα, ανέπτυξε µια ευρύτερη έννοια αριθµού περιλαµβάνοντας τους θετικούς
αρρήτους και αποδεχόµενος µια διαιρετή µονάδα.
Ο Οµάρ Καγιάµ µελέτησε τη γεωµετρική θεωρία των τριτοβαθµίων εξισώσεων.
Έδωσε τη λύση µιας συγκεκριµένης τριτοβαθµίου εξισώσεως ως τοµή περιφερείας
και ισοσκελούς υπερβολής.
∆ιαπίστωσε επίσης πως οι τριτοβάθµιες εξισώσεις δεν µπορούν να λυθούν µε κανόνα

και διαβήτη.
Οι Άραβες χρησιµοποιούσαν το δεκαδικό σύστηµα αρίθµησης, είχαν και το µηδέν.
43
• ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
ΜΠΙΤ ΙΜΠΝ ΚΟΥΡΡΑ
Ο Ταµπίτ Ιµπν Κουρρά ήταν ένας σπουδαίος Άραβας µαθηµατικός, αστρονόµος,

ιατρός και µηχανικός.
Μετέφρασε πολλά έργα αρχαίων Ελλήνων µαθηµατικών

Στην Πραγµατεία περί της τεµνούσης ο Ταµπίτ χρησιµοποιεί τη θεωρία του των
συνθέτων λόγων και αποδεικνύει µε δικόν του τρόπο το θεώρηµα του Μενελάου
(σφαιρική τριγωνοµετρία).
Στο βιβλίο µετρήσεως της κωνικής τοµής της καλουµένης παραβολής υπολόγισε το
εµβαδόν παραβολικού τµήµατος.
Στο βιβλίο µετρήσεως παραβολικών σωµάτων τα οποία προκύπτουν από την

περιστροφή µιας παραβολής περί την διάµετρό της, υπολογίζει ότι ο όγκος
παραβολικού θόλου ισούται προς το ήµισυ του όγκου του κυλίνδρου, ο οποίος έχει
βάση τη βάση του παραβολικού θόλου, και ύψος τον άξονα του θόλου.
Ο Ταµπίτ συνέγραψε επίσης ένα βιβλίο περί της κατασκευής στερεού σχήµατος, όπου
κατασκευάζει δεκατετράεδρο εγγεγραµµένο σε σφαίρα.
Στο βιβλίο περί των τοµών του κυλίνδρου και της επιφανείας του, το οποίο περιέχει
τριάντα επτά προτάσεις, εξετάζει τις επίπεδες τοµές ενός κεκλιµένου κυκλικού
κυλίνδρου και υπολογίζει το εµβαδόν των παραπλεύρων επιφανειών του κυλίνδρου,
των περιεχοµένων µεταξύ αυτών των τοµών.
44
Αποδεικνύει επίσης ότι το εµβαδόν µιας ελλείψεως µε ηµιάξονες α και β, ισούται

προς το εµβαδόν κύκλου ακτίνος √αβ.
ΑΜΠΟΥ ΣΑΟΥΛ
Ο Αµπού Σαούλ εργάστηκε στην Βαγδάτη και θεωρείται ένας από τους µεγαλύτερους
Άραβες γεωµέτρες τον 10ο αιώνα. Αν και ο Αµπού Σαούλ εργάστηκε σε πολλές
πραγµατείες για την γεωµετρία και την αστρονοµία, η εξήγησή του για την
κατασκευή ενός τακτικού επταγώνου δείχνει την καινοτοµία του ως γεωµέτρης και τη
συµβολή του στα Αραβικά µαθηµατικά µε την παροχή λύσεων σε αδύνατο
προβλήµατα εντός γνωστής µαθηµατικής θεωρίας.
45
ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ Ι∆ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΣ
Οµάδα: 3 και ο κούκος
ΜΕΛΗ: Αλεξανδράκη ∆ήµητρα Στέλλα, Γκιντίδου Παναγιώτα, Καραγιάννη

Γεωργία, Σερκελίδης Αθανάσιος
46
ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ Ι∆ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΣ
Η χρησιµότητα των µαθηµατικών (Γιατί πρέπει να µαθαίνουµε

Μαθηµατικά)
Ζούµε σ' ένα κόσµο πρακτικών εφαρµογών και οι νέοι µαθαίνουν ή

τουλάχιστον θέλουν να µάθουν εκείνες τις γνώσεις που µπορούν να χρησιµοποιούν.
Αυτό σηµαίνει ότι αποκτά αξία µέσα τους κάθε τι χειροπιαστό και όχι κάτι το
αφηρηµένο.
Η κατάρα του αφηρηµένου συνοδεύει τα µαθηµατικά. Ωστόσο τα πράγµατα

δεν είναι έτσι. Τα µαθηµατικά βρίσκονται παντού γύρω µας, µόνο που χρειάζεται
κάποια προσπάθεια να τα ανακαλύψουµε. Αυτό συµβαίνει για τους εξής κυρίως
λόγους:
Ο ρόλος των µαθηµατικών στο επιστηµονικό στερέωµα ήταν ανέκαθεν βοηθητικός.
Οι υπόλοιπες επιστήµες χρησιµοποιούν τα µαθηµατικά για να λύσουν προβλήµατα,
µε αποτέλεσµα η προσφορά των µαθηµατικών να µην τονίζεται ιδιαίτερα. Μερικά
παραδείγµατα για του λόγου το αληθές.
Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι δεν θα µπορούσαν να ξαναβρούν τα όρια των χωραφιών

τους µετά από κάθε πληµµύρα του Νείλου, αν δεν χρησιµοποιούσαν τη γεωµετρία,
ούτε θα µπορούσαν να κτίσουν τις πυραµίδες, ούτε ποτέ ο Κολόµβος θα είχε
ανακαλύψει την Αµερική αν δεν χρησιµοποιούσε τριγωνοµετρία για να διαβάσει τ'
αστέρια, ούτε ποτέ θα υπήρχε εναλλασσόµενο ρεύµα χωρίς µιγαδικούς αριθµούς,
ούτε τα διαστηµόπλοια θα είχαν φτάσει στον Άρη αν προηγουµένως δεν είχαν
περιγραφεί λεπτοµερώς οι τροχιές τους µε µαθηµατικές εξισώσεις. Ούτε φυσικά θα
υπήρχαν υπολογιστές αν δεν υπήρχε το δυαδικό σύστηµα αρίθµησης και η Άλγεβρα
Boole, ούτε οι γιατροί θα µπορούσαν να προβλέψουν µια πιθανή καρδιακή προσβολή
χωρίς τη θεωρία πιθανοτήτων και τη στατιστική (και πολλά ακόµα).
Τα µαθηµατικά είναι µια επιστήµη που δεν δηµιουργεί πολύ φασαρία γύρω
της. ∆εν χρειάζεται εργαστήρια και ακριβά µηχανήµατα, ούτε πειραµατόζωα, ούτε
47
κοστίζει πολύ η έρευνα. Χρειάζεται µόνο χαρτί, µολύβι, βιβλίο και ένα ανθρώπινο
νου µε αρκετή όρεξη. Η στενή σύνδεση των µαθηµατικών µε τη φιλοσοφία (µόνο στα
τέλη του 18ου αιώνα τα µαθηµατικά ως επιστήµη αποσπάστηκαν εντελώς) ειδικά στα
θεωρητικά µαθηµατικά, πολλές φορές αφήνει τον αναγνώστη µαθηµατικών θεµάτων,
άφωνο.
Υπάρχει µεγάλη πιθανότητα όταν δεν αντιλαµβανόµαστε µια µαθηµατική έννοια να
χρησιµοποιούµε την ερώτηση "πού χρησιµεύει αυτό;" σαν άλλοθι. ∆ηλαδή αν δεν
πρόκειται να το χρησιµοποιήσουµε γιατί να το κατανοήσουµε;
Ωστόσο δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να πειστούµε ότι τα µαθηµατικά βρίσκονται
παντού, και ότι σαν παγκόσµια γλώσσα συµβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του
κόσµου που µας περιβάλλει. Μερικά παραδείγµατα πάντα υπάρχουν. Αυτό που
πρέπει περισσότερο να χωνέψουµε είναι ότι η µεγαλύτερη χρησιµότητα των
µαθηµατικών είναι η απαραίτητη βοήθεια που προσφέρουν στο να κατανοήσει
κάποιος τη λειτουργία εκείνων των γνώσεων τελικά που θα χρησιµοποιήσει και που
ίσως να µην έχουν καµία σχέση µε τη συγκεκριµένη αφηρηµένη έννοια από την οποία
εκπορεύονται. Πολλοί ούτως ή άλλως πιστεύουν ότι τα µαθηµατικά είναι ένα
σκοτεινό δωµάτιο. Όµως ένα σκοτεινό δωµάτιο δεν είναι απαραίτητα και άδειο.
Οι φίλοι αριθµοί
Οι φίλοι αριθµοί είναι αυτοί που το άθροισµα των “διαιρετών” του ενός µας
κάνει τον άλλον αριθµό και το αντίστροφο. Έτσι ένα γνωστό από την αρχαιότητα
ζευγάρι “φίλων” αριθµών είναι το 220 και 284. Το άθροισµα των διαιρετών του 220
µας δίνει 284 και αντίστοιχα το άθροισµα των διαιρετών του 284 µας δίνει τον αριθµό
220. Αυτή η σχέση µεταξύ των αριθµών είναι ικανή για να θεωρήσουν οι
Πυθαγόρειοι αυτούς τους αριθµούς ως “φίλους”, δηλαδή ως “αγαπηµένος”.
Αυτό το ζευγάρι φίλων αριθµών ήταν ένα από τα ζευγάρια που αναφέρεται ότι
το είχαν ανακαλύψει οι Πυθαγόρειοι.
Εδώ υπάρχει µια όµορφη και παράξενη σύµπτωση:
Ενδιαφέρον είναι ότι ο αριθµός 284 είναι ένας πολύ γνωστός λεξάριθµος, ο
λεξάριθµος της λέξης ΘΕΟΣ (& αγαθός). Επίσης προσπαθώντας να ερµηνεύσουµε
48
τον αριθµό 220 σηµειώνουµε ότι το ΟΛΟΝ=220. Έτσι µια πιθανή λεξαριθµική σχέση
µεταξύ αυτών των 2 φίλων αριθµών είναι ότι ο Θεός και το Όλον συνδέονται µεταξύ
τους µε “φιλία”.
Τέλειοι αριθµοί
Τέλειος λέγεται ένας ακέραιος αριθµός όταν το άθροισµα των θετικών διαιρετών του,
εκτός του αριθµού, είναι ίσο µε τον αριθµό δηλ. ο n είναι τέλειoς αν και µόνο αν σ(n)
= 2n.
Ο µικρότερος τέλειος αριθµός είναι ο 6. Oι διαιρέτες του 6 είναι οι 1, 2, 3 και το

άθροισµα αυτών είναι ίσο µε 6 (1+2+3=6). Άλλοι τέλειοι αριθµοί είναι οι 28 = 1 + 2
+ 4 + 7 + 14, 496 = 1 + 2 + 4 + 8 + 16 + 31 + 62 + 124 + 248 και ο 8128. Αυτοί είναι
και οι µόνοι γνωστοί τέλειοι κατά την αρχαιότητα.
Πρώτοι αριθµοί
Στα µαθηµατικά πρώτος αριθµός (ή απλά πρώτος) είναι ένας φυσικός αριθµός
µεγαλύτερος της µονάδας µε την ιδιότητα οι µόνοι φυσικοί διαιρέτες του να είναι
η µονάδα και ο εαυτός του.
Το µηδέν και το ένα δεν είναι πρώτοι αριθµοί. Το µηδέν συχνά δεν θεωρείται ούτε
φυσικός.
Η ακολουθία των 25 πρώτων αριθµών είναι η εξής:

49
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79,
83, 89, 97, ...
Ο αριθµός 2 είναι ο µόνος άρτιος (ζυγός) πρώτος αριθµός. Όλοι οι άλλοι πρώτοι
είναι περιττοί (µονοί).
Τρίγωνοι, τετράγωνοι και εξάγωνοι αριθµοί
Οι Αριθµοί χωρίζονται σε Τρίγωνοι, Τετράγωνοι, Εξάγωνοι κτλ.

1) Οι ΤΡΙΓΩΝΟΙ προκύπτουν ως εξής: Ξεκινώντας από τον Αριθµό 1 προσθέτουµε
τον αµέσως επόµενο Αριθµό αύξοντα κατά µία Μονάδα:
1, 1+2, 1+2+3=6, 1+2+3+4=10, 1+2+3+4+5=15, 1+2+3+4+5+6=21,
1+2+3+4+5+6+7=28 ,1+2+3+4+5+6+7+8 =36.
2) Οι ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΙ προκύπτουν ως εξής: Ξεκινώντας από τον Αριθµό 1

προσθέτουµε τον αµέσως επόµενο Αριθµό αύξοντα κατά δύο Μονάδες : 1, 1+3=4 ,
1+3+5=9, 1+3+5+7=16, 1+3+5+7+9=25, 1+3+5+7+9+11=36.
Είναι φανερό ότι πρόκειται για Αριθµούς που έχουν Τετραγωνικές ρίζες!
3) Οι ΕΞΑΓΩΝΟΙ προκύπτουν ως εξής: Ξεκινώντας από τον Αριθµό 1 προσθέτουµε

τον αµέσως επόµενο Αριθµό αύξοντα κατά τέσσερεις Μονάδες: 1, 1+5=6, 1+5+9=15,
1+5+9+13=28, 1+5+9+13+17=45 κοκ.
Παρατηρούµε ότι η Σειρά των ΕΞΑΓΩΝΩΝ αριθµών σχηµατίζεται και από την σειρά
των ΤΡΙΓΩΝΩΝ ανά 2!
Όλοι αυτοί οι Αριθµοί πάντα έχουν ιδιαίτερη σηµασία. Προσέξτε τον 36 ο οποίος
είναι ο 1ος Αριθµός Τρίγωνος και ταυτόχρονα Τετράγωνος. Ίσως εδώ να οφείλεται η
τεράστια σηµασία του -6- στο Σουµερο-Βαβυλωνιακό Αριθµητικό Σύστηµα!
Όσον αφορά για τον Αριθµό ∆ΕΚΑ παρατηρούµε ότι είναι µεν Τρίγωνος αλλά έχει
σχέση και µε την περίφηµο ΤΕΤΡΑΚΤΥ του Πυθαγόρα, ο οποίος τον παροµοίαζε µε
ένα τέλειο Ισόπλευρο Τρίγωνο. Επίσης είναι ο 1ος πλήρης Τρίγωνος Αριθµός ο
οποίος περιλαµβάνει τους βασικούς Αριθµούς 3 (Τρισυπόστατη έννοια του Θείου),
και 4(Στοιχεία της Φύσης).
50
Πυθαγόρειοι αριθµοί
Αναφερόµενοι στο ελληνικό αλφάβητο και εποµένως στην ελληνική γλώσσα,
διαπιστώνουµε ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο. Η πυθαγόρειος σκέψη καταλήγει στην
αντιστοιχία κάθε γράµµατος της ελληνικής αλφαβήτου µε έναν αριθµό. Οι
Πυθαγόρειοι απάντησαν στο ερώτηµα ''τί το σοφόν ?'' . Μοναδική απάντηση ''ο
αριθµός'' ενώ στο δεύτερο σκέλος =''τι δεύτερον εις σοφίαν'' (δηλαδή τι έρχεται
δεύτερο µετά τον αριθµό σε σοφία) απάντησαν :''o τοις πράγµασιν τα ονόµατα
θέµενος'' (δηλαδή εκείνος που έδωσε τις ονοµασίες σε κάθε πράγµα).
Η αντιστοιχία των γραµµάτων και των αριθµών έχει ως εξής:
Α = 1 Ι = 10 Ρ = 100
Β = 2 Κ = 20 Σ = 200
Γ = 3 Λ = 30 Τ = 300
∆ = 4 Μ = 40 Υ = 400
Ε = 5 Ν = 50 Φ = 500
F = 6 Ξ = 60 Χ = 600
Z = 7 Ο = 70 Ψ = 700
Η = 8 Π = 80 Ω = 800
Θ = 9 Q = 90 σαµπί = 900
Aπό το σηµερινό αλφάβητο λείπουν 3 γράµµατα της αρχαίας ελληνικής

αλφαβήτου, τα οποία είναι τοποθετηµένα στον παραπάνω πίνακα. Αυτά είναι το
∆ίγαµα (F), το κόππα(Q), και το σαµπί (δεν µπορεί να τυπωθεί αλλά φανταστείτε το
σαν ένα µικρό ''π'' µε µία ελαφρώς προς τα δεξιά κλίση).
51
Κάθε λέξη λοιπόν βγάζει κάποιο συγκεκριµένο άθροισµα (πχ ΗΛΙΟΣ=

8+30+10+70+200=318). Οι Πυθαγόρειοι µας εισάγουν - µε το παραπάνω ρητό- σ' ένα
αριθµητικό ''παιχνίδι'' µεταξύ αριθµών και λέξεων (λεξάριθµος). Τί το ενδιαφέρον
έχει αυτό το ''παιχνίδι''? ότι λέξεις και φράσεις συµπίπτουν µεταξύ τους δηµιουργώ-
ντας ισοψηφίες ή δίνοντας αριθµούς που παραπέµπουν σε γεγονότα και χρονολογίες.
Ενδεικτικά θα παραθέσω ορισµένα παραδείγµατα : Η λέξη που µας ενδιαφέρει
αρχικά είναι η λέξη αριθµός(εκ του ρήµατος αραρίσκω, που σηµαίνει θέτω σε σειρά)
– ΑΡΙΘΜΟΣ = 1 + 100 + 10 + 9 + 40 + 70 + 200 = 430
ΑΡΙΘΜΟΣ = 430 - ακριβώς 430 βγάζουν και οι λέξεις ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ, ΝΟΜΟΣ,
ΕΥΘΕΙΑ. Πράγµατι τα µαθηµατικά δεν υπάρχουν χωρίς τον αριθµό, ενώ ο αριθµός
είναι ο ίδιος ο νόµος του σύµπαντος, όσο για την ευθεία αυτή ορίζεται από δύο
συντεταγµένες οριζόµενες από αριθµούς. Αν σκεφτούµε ότι το ''θείον'' είναι όπως και
ο αριθµός ''πανταχού παρών και τα πάντα πληρών'' και ότι και τα δυο έχουν
χαρακτηριστικό τη σοφία, τότε απόλυτα δικαιολογείται και η ακόλουθη ισοψηφία:
ΑΡΙΘΜΟΣ = ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ = 430.
Λεξάριθµοι
Η ονοµασία “Λεξάριθµος” σχετίζεται ετυµολογικά µε τη λέξη “αριθµός”. Κατά
την εποχή του Πυθαγόρα αλλά και προγενέστερα από αυτόν, οι Έλληνες
χρησιµοποιούσαν τα σύµβολα των γραµµάτων για να συµβολίζουν τους αριθµούς.
Πρέπει να αναφέρουµε ότι η ελληνική γλώσσα στην αρχέγονη µορφή της διέθετε 28
σύµβολα και 27 αριθµητικές θέσεις.
Αναλυτικά τα 28 αυτά σύµβολα είναι τα εξής:
Α=1,Β=2,Γ=3,∆=4,Ε=5,F=6,΄S=7,Ζ=7,Η=8,Θ=9,Ι=10,Κ=20,Λ=30,Μ=40,Ν=50,Ξ=60
,Ο=70,Π=80,Q=90,P=100,Σ=200,Τ=300,Υ=400,Φ=500,Χ=600,Ψ=700,Ω=800,
ΣΑΜΠΙ=900.
Το σύµβολο F ονοµάζεται δίγαµµα, το ΄s στίγµα, ενώ το Q ονοµάζεται κόππα και
το σαµπί είναι ένα π στραµµένο προς τα δεξιά κατά 45 µοίρες.
Έννοια του Λεξάριθµου:

Σύµφωνα µε το προηγούµενο σύστηµα αριθµήσεως κάθε λέξη έχει ένα και µόνο
ένα άθροισµα, το οποίο ονοµάζεται Λεξάριθµος. Η λέξη λεξάριθµος είναι σύνθετη
52
και παράγεται από τις λέξεις ΛΕΞΙΣ και ΑΡΙΘΜΟΣ, είναι δηλαδή ο αριθµός κάθε
ελληνικής λέξεως σύµφωνα µε το ελληνικό σύστηµα αριθµήσεως. Όταν δυο λέξεις ή
προτάσεις έχουνε τον ίδιο Λεξάριθµο τότε θεωρούµε ότι έχουµε µια λεξαριθµική
ισοψηφία ή ταυτότητα µεταξύ αυτών. Οι περισσότεροι λεξάριθµοι κυµαίνονται
µεταξύ
των αριθµών 200 και 1800, ενώ γενικά οι αριθµητικές τους τιµές βρίσκονται
µεταξύ του 1 και 5.000. Έτσι είναι η µικρή πιθανότητα για 2 λέξεις να έχουν τον ίδιο
λεξάριθµο και δεν µπορεί να θεωρηθεί ως σύµπτωση το γεγονός της ισοψηφίας.
Έτσι ο Λεξάριθµος της λέξεως ΛΕΞΑΡΙΘΜΟΣ είναι:
ΛΕΞΑΡΙΘΜΟΣ=30+5+60+1+100+10+9+40+70+200=525
Αριθµοί Fibonacci
Η ακολουθία αριθµών στην οποία ο κάθε αριθµός είναι ίσος µε το άθροισµα των
δύο προηγούµενων είναι γνωστή ως ακολουθία Fibonacci : 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34,
55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, 4181, …. ( κάθε αριθµός είναι ίσος µε το
άθροισµα των δύο προηγούµενων)
Επιπλέον , ο λόγος δύο διαδοχικών αριθµών της ακολουθίας τείνει προς την
αποκαλούµενη Χρυσή Τοµή , ή Χρυσή Αναλογία ή αριθµό φ = 0.618033989 µε
αποτέλεσµα να ισχύει 1/φ = φ-1
Ένα ορθογώνιο τετράπλευρο του οποίου ο λόγος των πλευρών είναι ίσος µε 1/φ
ονοµάζεται χρυσό ορθογώνιο.
Η ακολουθία Fibonacci παράγεται από την σχέση f(1)= f(2) =1 , f(n+1) = f(n)+
f(n-1)
και απαντάται συχνά σε πολλούς τοµείς των µαθηµατικών και των άλλων επιστηµών.
Είναι όµως σηµαντικό και το πόσο συχνά συναντάται στη φύση, σε µοτίβα όπως τα
λουλούδια ή τα φύλλα των φυτών .
53
Η µαγεία του αριθµού π
Η µαθηµατική σταθερά π είναι ένας πραγµατικός αριθµός που µπορεί να οριστεί

ως ο λόγος το µήκος της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάµετρο του στην
Ευκλείδεια Γεωµετρία και ο οποίος χρησιµοποιείται πολύ συχνά στα µαθηµατικά,
στη φυσική και τη µηχανολογία. Ο συµβολισµός προέρχεται από το αρχαϊκό γράµµα
πι της λέξης «περιφέρεια» και έχει καθιερωθεί διεθνώς, ενώ στο λατινικό αλφάβητο
συµβολίζεται ως Pi όταν δεν είναι διαθέσιµα τυπογραφικά ελληνικοί χαρακτήρες. Το
π είναι γνωστό επίσης ως σταθερά του Αρχιµήδη ή αριθµός του Λούντολφ.
Στην Ευκλείδεια επιπεδοµετρία, το π µπορεί να ορίσει είτε ως ο λόγος της
περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάµετρο του, είτε ως ο λόγος του εµβαδού ενός
κύκλου προς το εµβαδόν του τετραγώνου που έχει πλευρά ίση µε την ακτίνα του
κύκλου. Τα εγχειρίδια ανώτερων µαθηµατικών ορίζουν το π αναλυτικά
χρησιµοποιώντας τριγωνοµετρικές συναρτήσεις , για παράδειγµα ως το µικρότερο
θετικό χ για το οποίο ισχύει συν(χ) = 0. Όλοι αυτοί οι ορισµοί είναι ισοδύναµοι.
Ο Αρχιµήδης καθόρισε την πρώτη επιστηµονικά αποδεδειγµένη µέθοδο µε
την οποία υπολογίζεται ο αριθµός . Συνήθως χρησιµοποιείται η προσέγγιση π~3,14.
Τα πρώτα 50 δεκαδικά ψηφία του π είναι 3,14159 26535 89793 23846 26433 83279
50288 41971 69399 37510
Μολονότι η ακρίβεια αυτή είναι παραπάνω από επαρκής για πρακτικούς σκοπούς
στη µηχανολογία και στην επιστήµη ,η ακριβής τιµή του π περιλαµβάνει άπειρα
δεκαδικά ψηφία ( που επιπλέον δεν επαναλαµβάνονται ποτέ µε την ίδια σειρά) . Κατά
τους λίγο τελευταίους αιώνες έχουν καταβληθεί µεγάλες προσπάθειες για τον
υπολογισµό όλο και περισσότερων ψηφίων του π και τη διερεύνηση των ιδιοτήτων
του αριθµού αυτού. Παρά τον όγκο της αναλυτικής εργασίας , σε συνδυασµό µε την
χρήση υπερυπολογιστών σε υπολογισµούς που έχουν προσδιοριστική πάνω από 1
τρισεκατοµµύριο ψηφία του π, δεν βρέθηκε ποτέ καµία αναγνωρίσιµη διάταξη στα
ψηφία του. Ψηφία του π είναι διαθέσιµα από µία πληθώρα πηγών στο διαδίκτυο , και
ένας κοινός προσωπικός υπολογιστής µπορεί να υπολογίσει δισεκατοµµύρια ψηφία
του π µέσω διαθέσιµου λογισµικού. Ενώ τα δεκαδικά του π έχουν υπολογιστεί σε
περισσότερα από 5 τρισεκατοµµύρια σε πρακτικές εφαρµογές κανένας δεν χρειάζεται
περισσότερα από µια ντουζίνα. Παραδείγµατος χάριν µε 11 δεκαδικά ψηφία του π
54
µπορεί κάποιος να υπολογίσει έναν κύκλο που θα χωράει µέσα στη γη και το σφάλµα
θα είναι λιγότερο από ένα χιλιοστό. Με 39 δεκαδικά µπορεί να υπολογιστεί κύκλος
που θα χωράει µέσα του όλο το ορατό σύµπαν και το σφάλµα θα είναι όσο η ακτίνα
του ατόµου του υδρογόνου.
Ιδιότητες
• Το π είναι ένας άρρητος αριθµός : αυτό σηµαίνει ότι δεν µπορεί να εκφραστεί
ως ο λόγος δύο ακέραιων αριθµών πράγµα που αποδείχτηκε το 1761 από τον
Γιόχαν Χαιρίν Λαµπέρτ . ( Johan Heinrich Lambert)
• To π είναι επίσης υπερβατικός αριθµός , όπως αποδείχθηκε από τον
Φερτινάντ Φον Λίντερµαν (Ferdinand von Lindermann) το 1882. Αυτό
σηµαίνει ότι δεν υπάρχει πολυώνυµο µε ρητούς συντελεστές το οποίο να
αποτελεί ρίζα το π. Μια σηµαντική συνέπεια της υπερβατικότητας του π είναι
το γεγονός ότι δεν είναι κατασκευάσιµο. Επειδή οι συντεταγµένες όλων των
σηµείων που µπορούν να κατασκευαστούν µε κανόνα και διαβήτη είναι
κατασκευάσιµοι αριθµοί. Είναι αδύνατον να τετραγωνίσουµε τον κύκλο , µε
άλλα λόγια , είναι αδύνατο να κατασκευάσουµε, χρησιµοποιώντας µόνο
κανόνα και διαβήτη , ένα τετράγωνο µε εµβαδόν ίσο προς το εµβαδόν
δοσµένου κύκλου.
<< Αεί ο Θεός µέγα γεωµετρεί .. >>
Για την αποµνηµόνευση των πρώτων λίγων δεκαδικών ψηφίων του αριθµού
π έχουν επινοηθεί µνηµονιακοί κανόνες , ανάµεσα τους και η παρακάτω
φράση , την οποία επινόησε ο Ν. Χατζηδάκης (1872-1942) καθηγητής
µαθηµατικών στο πανεπιστήµιο Αθηνών. Με αυτήν µπορεί κανείς να θυµάται
τα πρώτα 22 δεκαδικά ψηφία του π.
Αεί ο Θεός Μέγας γεωµετρεί. 3,14159
το κύκλου µήκος ίνα άριση διάµετρω , 265358
παρήγαγεν απέραντων 979
και ον , φεύ , ουδέποτε όλοι θνητοί θα εύρωσι 3238462.
Το πλήθος των γραµµάτων κάθε λέξης της φράσης αυτής αντιστοιχεί σε

καθένα από τα διαδοχικά ψηφία του αριθµού π.
55
Το ρεκόρ Γκίνες είναι 67.890 ψηφία και το κατέχει ο Lu Chao , 24χρονός

κινέζος φοιτητής . Του πήρε 24 ώρες και 4 λεπτά για να θυµηθεί και τα
67.890 δεκαδικά ψηφία του π χωρίς λάθος.
56
ΤΥΧΕΡΑ ΠΑΙΧΝΙ∆ΙΑ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ
ΟΜΑ∆Α: «ANONYMOUS».
ΜΕΛΗ: ∆ηµήτρης Βασιλούδης, ∆ηµοσθένης Κούφας, Σπύρος Κουλούκης,

Πασχάλης Τιουλιούδης.
57
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σύγχυση µε τις πιθανότητες
Ρίχνουµε ένα κέρµα 10 φορές. Το κέρµα είτε θα φέρει κορώνα είτε γράµµατα.Η
πιθανότητα να φέρει και τις 10 φορές το ίδιο αποτέλεσµα είναι 1 στις 1024
Ρ(Α)=1/1024=0,000976 περίπου.
Η ερώτηση είναι αν ρίξαµε ένα κέρµα 9 φορές και έχει έρθει και τις 9 κορώνα,
ποιά είναι η πιθανότητα και τη 10η φορά να έρθει κορώνα;
Αν απαντήσατε 1 στις 1024 τότε πέσατε έξω.
Η πιθανότητα είναι 1/2=0,5 !!! 50% κορώνα και 50 % γράµµατα, αφού το
αποτέλεσµα της ρίψης του κέρµατος είναι ανεξάρτητο από τα αποτελέσµατα των
προηγούµενων. ρίψεων.
Οι άνθρωποι συχνά κάνουν αυτό το λάθος λόγω µιας παρεξήγησης του πως
λειτουργεί η πιθανότητα. Συνδυάζουν την πιθανότητα των γεγονότων του
παρελθόντος µε εκείνη των µελλοντικών γεγονότων.
Συχνά σε πρακτορεία προγνωστικών για το Λόττο ή το Τζόκερ προτείνονται
κάποιοι αριθµοί που δεν έχουν εµφανιστεί στις τελευταίες 20,50,100 κληρώσεις,άρα
τώρα είναι η "σειρά" τους να εµφανιστούν. Όποιος ισχυρίζεται κάτι τέτοιο µπορεί να
επικαλεστεί την τύχη αλλά σίγουρα όχι τη θεωρία των πιθανοτήτων µιας και για κάθε
νέα κλήρωση η πιθανότητα εµφάνισης κάθε αριθµού είναι ίση και ανεξάρτητη από το
πλήθος εµφανίσεων του σε προηγούµενες κληρώσεις.
Ας δούµε άλλα δύο παραδείγµατα που φανερώνουν µια σύγχυση της θεωρίας των
πιθανοτήτων
Κάποιος δηλώνει "κάθε φορά που ταξιδεύω µε αεροπλάνο κουβαλάω και µια
βόµβα µαζί µου. Η πιθανότητα να υπάρχει µία βόµβα στο αεροπλάνο είναι πολύ
µικρή αλλά η πιθανότητα να υπάρχουν 2 βόµβες στο αεροπλάνο είναι µηδενική!!"
Όπως επίσης και " θα αγοράσω ένα σπίτι στο οποίο έπεσε ένα µικρό αεροσκάφος
γιατί η πιθανότητα να ξαναπέσει στο ίδιο σπίτι είναι µηδενική!!
Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις όπου η παραπάνω πλάνη φαίνεται να ισχύει αλλά
στην πραγµατικότητα δεν υπάρχει. Για παράδειγµα αν από µία τράπουλα επιλέξω ένα
φύλλο και είναι άσσος τότε η πιθανότητα να ξαναβγεί στο δεύτερο φύλλο πάλι
58
άσσος είναι όντως µικρότερη αφού ο αριθµός των άσσων είναι µικρότερος στην
υπόλοιπη τράπουλα!
Βασικές γνώσεις για τις πιθανότητες
Όπως επισηµάναµε όλα τα τυχερά παιχνίδια παίζονται µε στοιχήµατα και

διέπονται από τους νόµους των πιθανοτήτων, ή αντίστροφα οι νόµοι των
πιθανοτήτων δηµιουργήθηκαν για να αναλύσουν τα τυχερά παιχνίδια.
Περί το 1654 ο Blaise Pascal ξεκίνησε να ερευνά τις πιθανότητες για τις ρίψεις
στα ζάρια ενώ µαζί µε τον Pierre de Fermat θεωρούνται οι θεµελιωτές της θεωρίας
των πιθανοτήτων.
Αν και η ανάλυση και εµβάθυνση στους νόµους που διέπουν το πεδίο της
µαθηµατικής επιστήµης των πιθανοτήτων δεν αποτελεί σκοπό του παρόντος βιβλίου,
στην παράγραφο αυτή κρίναµε σκόπιµο να αναφέρουµε ορισµένα πολύ βασικά και
χρήσιµα στοιχεία που αφορούν την έννοια των πιθανοτήτων, και τα οποία ωφέλιµο
είναι να έχει υπόψη του ο αναγνώστης.
Η πιθανότητα (probability) για να συµβεί ένα γεγονός µπορεί να εκφραστεί είτε ως

κλάσµα, είτε ως επί τοις εκατό ποσοστό, είτε ως δεκαδικός αριθµός µε τιµές µεταξύ 0
έως 1. Πιθανότητα 0 ή 0% σηµαίνει ότι το γεγονός δεν πρόκειται ποτέ να συµβεί.
Πιθανότητα 1 ή 100% σηµαίνει ότι το γεγονός είναι βέβαιο ότι θα συµβεί.
Πιθανότητα 1/4 ή 0,25 σηµαίνει ότι κατά µέσο όρο το γεγονός θα συµβεί 1 στις 4
φορές, που συνεπάγεται ότι έχουµε 25% ποσοστό επιτυχίας για να συµβεί το γεγονός
και ποσοστό 75% ότι δεν θα συµβεί κ. ο. κ.
Η πιθανότητα να συµβεί ένα γεγονός είναι πάντοτε ένα µείον την πιθανότητα να µην
συµβεί το γεγονός αυτό.
Σε κάθε ζήτηµα πιθανότητας είναι πολύ σηµαντικό να είµαστε σε θέση να

προσδιορίζουµε τον αριθµό των γεγονότων και των συνδεόµενων αποτελεσµάτων.
59
Σε κάθε τυχερό παιχνίδι υπάρχουν οι ευνοϊκές περιπτώσεις, δηλαδή ο αριθµός των

αποτελεσµάτων για να κερδίσει ο παίκτης, και οι δυσµενείς περιπτώσεις δηλαδή ο
αριθµός των αποτελεσµάτων για να χάσει ο παίκτης.
Το άθροισµα των ευνοϊκών και των δυσµενών περιπτώσεων είναι πάντοτε ίσο µε το
συνολικό αριθµό των δυνατών αποτελεσµάτων.
Τα παραπάνω θα γίνουν πιστεύουµε πλήρως κατανοητά µε τα επόµενα παραδείγµατα.

Στα παραδείγµατα αυτά θα υπολογίσουµε την πιθανότητα να συµβεί ένα γεγονός
όταν όλα τα αποτελέσµατα είναι εξίσου πιθανά.
(α) Ας εκτιµήσουµε την πιθανότητα να έρθει "γράµµατα" σε µια ρίψη ενός

νοµίσµατος. Επειδή υπάρχουν δύο εξίσου πιθανά αποτελέσµατα, δηλαδή "κεφαλή" ή
"γράµµατα" και επειδή το ευνοϊκό αποτέλεσµα είναι ένα από αυτά, το να έρθει
"γράµµατα", συµπεραίνουµε ότι η πιθανότητα να έρθει "γράµµατα" σε µια ρίψη είναι
½ ή 0,5 ή 50%.
(β) Έστω ότι έχουµε µέσα σε ένα κουτί 4 κόκκινους και 6 µπλε βώλους, και θέλουµε
να βρούµε την πιθανότητα να τραβήξουµε τυχαία µε την πρώτη φορά ένα κόκκινο
βώλο. Στην περίπτωση αυτή επειδή όλα τα αποτελέσµατα είναι εξίσου πιθανά η
σχέση που θα χρησιµοποιήσουµε είναι:
Πιθανότητα=
γιατί το ευνοϊκό αποτέλεσµα είναι να τραβήξουµε έναν από τους τέσσερις κόκκινους
βώλους, ενώ το σύνολο των δυνατών αποτελεσµάτων είναι και οι δέκα βώλοι µέσα
στο κουτί, επειδή είναι εξίσου πιθανό να τραβήξουµε οποιονδήποτε από αυτούς.
Έτσι, τελικά η πιθανότητα είναι 0.4, ή, εκφραζόµενη ως ποσοστό επί τοις εκατό,
40%.
(γ) Ας υποθέσουµε ότι έχουµε ένα ζάρι και θέλουµε να φέρουµε το 5 µε την πρώτη
ζαριά. Όπως γνωρίζουµε ένα ζάρι έχει έξι έδρες που καθεµιά είναι αριθµηµένη
αντίστοιχα από το 1 έως το 6. Αυτό σηµαίνει ότι το σύνολο των δυνατών
60
αποτελεσµάτων είναι 6. Με το ίδιο σκεπτικό όπως και στο προηγούµενο παράδειγµα

ισχύει:
Πιθανότητα= ή 16,66%.
(δ) Στο παιχνίδι Ρουλέτα ο τροχός αποτελείται από 37 νούµερα. Αυτό σηµαίνει ότι ο
συνολικός αριθµός των δυνατών αποτελεσµάτων είναι 37. Εάν στοιχηµατίσουµε σε
ένα νούµερο στην αµέσως επόµενη ρίψη της µπίλιας, έχουµε 1 ευνοϊκή και 36
δυσµενείς πιθανότητες στο σύνολο των 37 δυνατών αποτελεσµάτων και εύκολα
προκύπτει ότι η πιθανότητα να έρθει το νούµερο που στοιχηµατίσαµε στην αµέσως
επόµενη ρίψη της µπίλιας είναι δηλαδή 2,7%.
Όσον αφορά τις σύνθετες πιθανότητες εάν το ένα γεγονός είναι ανεξάρτητο από το
άλλο πολλαπλασιάζουµε τις απλές πιθανότητες µεταξύ τους για να βρούµε τον
συνολικό αριθµό των δυνατών αποτελεσµάτων. Έτσι, για παράδειγµα, ρίχνοντας ένα
ζάρι έχουµε όπως γνωρίσαµε 6 , ενώ ρίχνοντας δύο ζάρια έχουµε 6 Χ 6 = 36 δυνατά
αποτελέσµατα, όπως φαίνεται και από τον ακόλουθο πίνακα 1.
Πίνακας 1: πρώτο ζάρι
61
Με τον ίδιο τρόπο όπως προηγουµένως, υπολογίζουµε την πιθανότητα του κάθε
αποτελέσµατος για το παράδειγµά µας, όπως προκύπτει και από τον παρακάτω
πίνακα 2.
. Πίνακας 2:πιθανότητες εµφάνισης αθροισµάτων ζαριών
62
Πιθανότητες και τυχερά παιχνίδια (µέρες που είναι...).

Υπάρχουν δύο είδη πειραµάτων στη φύση:
α) αυτά που όσες φορές και αν επαναληφθούν κάτω από τις ίδιες συνθήκες ξέρουµε
εκ των προτέρων το αποτέλεσµά τους (αιτιοκρατικά πειράµατα). Για παράδειγµα αν
βάλουµε ένα µπρίκι µε νερό στους 100 βαθµούς Κελσίου , τότε αυτό θα βράσει.
β) αυτά που όσες φορές και αν επαναληφθούν κάτω από τις ίδιες συνθήκες δεν
µπορούµε να προβλέψουµε εκ των προτέρων το αποτέλεσµά τους (πειράµατα
τύχης). Για παράδειγµα η ρίψη ενός ζαριού , το στρίψιµο ενός νοµίσµατος και η
καταγραφή της άνω όψης του , η κλήρωση του τζόκερ κ.α. Η θεωρία των
πιθανοτήτων µελετά τα δεύτερα.
Ιστορικά, επιτραπέζια παιχνίδια που εµπεριείχαν το στοιχείο της τύχης είχαν κατά
πάσα πιθανότητα κατασκευαστεί στην αρχαία Αίγυπτο από το 3.000 π.Χ. Τα πρώτα
ζάρια κατασκευάστηκαν από τους Έλληνες , οι οποίοι τα ονόµαζαν "τέσσερα" , λέξη
που παραπέµπει στις τέσσερις ακµές κάθε έδρας του ζαριού. Μέχρι το 455 µ.Χ. οι
άνθρωποι , ακόµα και οι χριστιανοί , πίστευαν πολύ στην τύχη. Μετά την κατάρρευση
της Ρώµης , άρχισαν σιγά σιγά να την απορρίπτουν. Ο Άγιος Αυγουστίνος έλεγε ότι
τίποτα δεν συµβαίνει κατά τύχη διότι όλα ελέγχονται από την βούληση του Κυρίου.
Τα χαρτιά έκαναν την εµφάνιση τους κατά τον 14ο αιώνα.
Τα τυχερά παιχνίδια και ο τζόγος οδήγησαν τους µεγάλους µαθηµατικούς Φερµά ,
Πασκάλ και Χούιγκενς να κάνουν αποφασιστικά βήµατα στην ανάπτυξη του
λογισµού του τυχαίου. Ο πρώτος που προσπάθησε (σε γενικές γραµµές επιτυχώς) να
µετατρέψει την θεωρία των τυχερών παιχνιδιών σε τυπική µαθηµατική θεωρία ήταν ο
µέγας Τζέιµς Μπερνούλι.
Κλασσικός ορισµός της πιθανότητας : Είναι η αριθµητική τιµή της πιθανότητας
εµφάνισης ενός γεγονότος. Για παράδειγµα η πιθανότητα να φέρω µε ένα ζάρι τον
αριθµό 6 είναι 16,66666% ή αλλιώς µία στις έξι. ∆ηλαδή ευνοϊκές περιπτώσεις προς
δυνατές περιπτώσεις.
63
Πιθανότητες και Τζόκερ-Λόττο

Για να βρω την πιθανότητα να κερδίσω το τζόκερ µε µια µόνο στήλη κάνω τα
εξής:
Πρώτα θα υπολογίσω τους δυνατούς συνδυασµούς που έχει το απλό πεντάρι (χωρίς
το τζόκερ) χρησιµοποιώντας ένα τύπο της συνδυαστικής των πιθανοτήτων.
Συγκεκριµένα οι δυνατές 5άδες αριθµών που µπορούν να σχηµατισούν από τους 45
είναι:
45 x 44 x 43 x 42 x 41 / 1 x 2 x 3 x 4 x 5 = 1.221.759.
∆ηλαδή έχω 1 στις 1.221.759 πιθανότητα να πιάσω το 5άρι , χωρίς το τζόκερ.
Και για να πιάσω το πεντάρι µαζί µε το τζόκερ τι πιθανότητες έχω;
Πολλαπλασιάζοντας το 1.221.759 επί 20 που είναι οι πιθανοί αριθµοί τζόκερ
καταλήγω στο ότι το παιχνίδι αποτελείται από 24.435.180 διαφορετικούς
συνδυασµούς.
∆ηλαδή αν παίξω µια και µόνο στήλη έχω 1 στις 24.435.180 ή 0,000004%
πιθανότητα να γίνω πλούσιος! Κάνοντας παρόµοιους υπολογισµούς βρίσκουµε ότι η
πιθανότητα να κερδίσει κάποιος το Λόττο (να βρει δηλαδή έξι αριθµούς σε σύνολο
49) είναι 1 στις 13.983.86 , δηλαδή 0,0000715%.
Σε αυτό το σηµείο θα προσπαθήσουµε να εξηγήσουµε µε απλούς όρους τα
µαθηµατικά που διέπουν το τζόκερ και πιο συγκεκριµένα πως υπολογίζεται το
σύνολο των στηλών του παιχνιδιού.
Ας υποθέσουµε αρχικά ότι αντί για 20 αριθµούς τζόκερ υπάρχει µόνος ένας. Οπότε
για να κερδίσουµε θα έπρεπε να µαντέψουµε σωστά 5 αριθµούς από σύνολο 45
αριθµών. Στα µαθηµατικά και πιο συγκεκριµένα στη θεωρία των πιθανοτήτων, αυτή η
ενέργεια ονοµάζεται “Συνδυασµός”. Το σύνολο των συνδυασµών προκύπτει
µαθηµατικά ως εξής:
Έστω Α το σύνολο των διαφορετικών αριθµών (δηλαδή στην προκειµένη περίπτωση
45). Έστω Β το σύνολο των αριθµών που διαλέγουµε ανάµεσα από το σύνολο Α
(δηλαδή 5 στο παράδειγµά µας).
Οι δυνατοί συνδυασµοί στην παραπάνω περίπτωση δύνονται από τη σχέση (*):
Α!/Β!*(Α-Β)! Οπότε στην περίπτωση του τζόκερ που αναφέρουµε θα είναι:
45!/5!*40! = 1221759 διαφορετικοί συνδυασµοί.
64
Στην πραγµατικότητα όµως έχουµε 20 διαφορετικούς αριθµούς τζόκερ. Αυτό

σηµαίνει ότι έχουµε 20 διαφορετικούς τρόπους θα πραγµατοποιηθεί το σύνολο αυτών
των συνδυασµών. ∆ηλαδή στο κανονικό παιχνίδι του τζόκερ το σύνολο των
συνδυασµών είναι 20 * 1221759 = 24435180. Κάθε ανεξάρτητος συνδυασµός στο
τζόκερ ονοµάζεται στήλη. ∆ηλαδή συνολικά για το παιχνίδι του joker υπάρχουν λίγο
περισσότερες από 24 εκατοµµύρια στήλες. Όταν παίζουµε τζόκερ µπορούµε να
παίξουµε µία ή περισσότερες στήλες. Εννοείται ότι παίζοντας περισσότερες στήλες, η
πιθανότητα να πετύχουµε το τζόκερ αυξάνεται άρα αναλογικά αυξάνεται και η αξία
του δελτίου µας. Το σύνολο των στηλών πρακτικά σηµαίνει ότι αν σε βάθος χρόνου
παιζόντουσαν τεράστιος αριθµός στηλών (στη θεωρία άπειρος αριθµός), τότε ανά 24
εκατοµµύρια στήλες θα είχαµε και έναν τυχερό. Συνήθως µε εξαίρεση τις περιπτώσεις
που έχουµε µεγάλα τζακποτ, στο τζόκερ παίζονται λιγότερες από 24 εκατοµµύρια
στήλες ανά κλήρωση. Αυτό καθιστά το τζακποτ ιδιαίτερα πιθανό, γι’ αυτό µάλιστα
τυχαίνει πολλές φορές να έχουµε πολλά συνεχόµενα τζάκποτ.
Το πιο ακριβό δελτίο λοιπόν που θα µπορούσε να παίξει κάποιος στο τζόκερ
(δεδοµένου ότι κάθε στήλη κοστίζει 50 λεπτά του ευρώ) θα είχε αξία 12.217.590
ευρώ! Βέβαια θα είχε σίγουρη την επιτυχία αλλά είναι λίγες οι φορές που το τζάκποτ
στο τζόκερ προσεγγίζει τέτοια ποσά. Ακόµη και τότε, λόγω του τεράστιου αριθµού
στηλών που παίζονται η πιθανότητα να τα κερδίσει ένας και µόνο ένας είναι αρκετά
µικρή.
*Μαθηµατικό βοήθηµα: Το θαυµαστικό που βάλαµε δίπλα στους αριθµούς όταν
υπολογίζαµε τους συνδυασµούς του τζόκερ ονοµάζεται παραγοντικό. Το παραγοντικό
είναι ένα γινόµενο ακεραίων αριθµών που ξεκινάει από τον αριθµό που γράφουµε
πολλαπλασιάζοντάς τον µε τον προηγούµενο ακέραιο κάθε φορά έως φτάσουµε στη
µονάδα. Για παράδειγµα το 5! ισούται µε 5*4*3*2*1 = 120. Ο τύπος του παραγοντικού
εµφανίζεται πολύ συχνά στις πιθανότητες ειδικά όταν έχουµε να κάνουµε µε
συνδυασµούς και διατάξεις τυχαίων αντικειµένων (όπως είναι οι σφαίρες που έχουν τα
νούµερα του τζόκερ). Στο τζόκερ µας ενδιαφέρουν οι συνδυασµοί και όχι οι διατάξεις
καθώς η σειρά µε την οποία θα έρθουν οι αριθµοί δεν επηρεάζουν το αποτέλεσµα του
παιχνιδιού.*
65
Πιθανότητες και Λαχεία
Η πιθανότητα να κερδίσει ένας άνθρωπος το λαχείο είναι 0,000007634% , λίγο

µεγαλύτερη από αυτή του τζόκερ.
Πιθανότητες και Κίνο
Το Κίνο εχει 80 αριθµούς από τους οποίους κληρώνονται 20. Από αυτούς
επιλέγοντας 4 θέλω να βρω την πιθανότητα να έρθουν και οι 4.
Από τις 4 µπάλες που επιλέγω, η πρώτη θα πρέπει να ανήκει σε µία από τις 20 που θα
κληρωθούν (άρα πιθανότητα 20/80). Η δεύτερη θα πρέπει να ανήκει σε µία από τις 19
που θα κληρωθούν µε 79 να αποµένουν στην κληρωτίδα (άρα πιθανότητα 19/79). Η
τρίτη θα πρέπει να ανήκει σε µία από τις 18 που θα κληρωθούν µε 78 να αποµένουν
στην κληρωτίδα (άρα πιθανότητα 18/78). Η τέταρτη θα πρέπει να ανήκει σε µία από
τις 17 που θα κληρωθούν µε 77 να αποµένουν στην κληρωτίδα (άρα πιθανότητα
17/77).
Για να συµβούν και τα 4 παραπάνω ενδεχόµενα παίρνεις το γινόµενό τους:
20 x 19 x 18 x 17 / 80 x 79 x 78 x 77=0.00306339, δηλαδή 0.306339 %.
Πολύ µεγαλύτερη η πιθανότητα από τα προηγούµενα τυχερά παιχνίδια µε µικρότερα
προφανώς κέρδη!
Το Kίνo µπορεί να παιχτεί σε µια σχεδόν ατελείωτη ποικιλία. Αυτό που παίζεται στην
Ελλάδα είναι η κλήρωση 20 από 80 αριθµούς. Ο παίκτης επιλέγει ένα παιχνίδι από 1
έως 12 αριθµούς (που αναφέρονται συνήθως ως "σηµεία"). Κάθε παιχνίδι είναι
χωριστό, αλλά συνολικά είναι στην ίδια επιλογή 20 από τους 80 αριθµούς.
Ο Τύπος για τον καθορισµό των συνολικών πιθανοτήτων είναι - (80!/60!)/(20!) =
3.535.316.142.212.174.320
Κλήρωση στο Kιno έχουµε κάθε πέντε λεπτά. Αλλά ακόµα και να είχαµε κλήρωση
24 ώρες το 24ωρο, κάποια 20άδα αριθµών θα µπορούσε να µην κληρωθεί για
περίπου 33 τρισεκατοµµύρια χρόνια.
66
Πιθανότητες και στοίχηµα
Λοιπόν θα σας πω µια µέθοδο βασισµένη σε πιθανότητες. Η µέθοδος είναι απλή και
στηρίζεται στο ενδεχόµενο να κερδίσουµε χρήµατα µε ποσοστά επιτυχίας πολύ
µεγάλα.
Θα παίζουµε δύο φορές τη βδοµάδα από 4.5 ευρώ τη κάθε φορά 4 αγώνες µε
ποσοστά µέσου όρου απόδοσης 3 δηλαδή π.χ. 3.25, 3.45, 2.80, 2.50, οπότε θα έχουµε
0.30x3.25x3.45x2.80x2.5=23,5 ευρώ επί 15 ο πολλαπλασιαστής = 353 ευρώ περίπου
κέρδος εφ’ όσον κερδίσουµε.
Αν παίξουµε 100 φορές, δηλαδή 50 εβδοµάδες από 2 φορές τη κάθε βδοµάδα, θα
θέλουµε ποσοστό επιτυχίας 1/100 ή 1% για να είµαστε χαµένοι 97 ευρώ, δηλαδή θα
πρέπει να κερδίσουµε 1 φορά στις 100 για να είµαστε χαµένοι 97 ευρώ. Αυτό
προκύπτει από το ποσό που θα βάλουµε στις 100 φορές που θα παίξουµε, δηλαδή 100
φορές επί 4.5 ευρώ τη κάθε φορά µας κάνει 450 ευρώ.
Αν κερδίσουµε 2 φορές θα είµαστε κερδισµένοι 256 ευρώ, καθόλου άσχηµα για
παίχτες που παίζουν για την ευχαρίστησή τους. Αν κερδίσουµε 3 φορές το κέρδος θα
είναι 609 ευρώ και όσες περισσότερες φορές, προσθέτουµε 353 ευρώ κέρδος κάθε
φορά.
Σε αυτή τη µέθοδο η πιθανότητα να µην κερδίσεις ούτε µια φορά στις εκατό, τους
τέσσερις αγώνες που παίζεις είναι πολύ µικρή.
Αν διαθέσουµε 450 ευρώ το χρόνο για το παιχνίδι, αφού 100 φορές δια 2 φορές που
παίζουµε τη βδοµάδα ισούται µε 50 εβδοµάδες (50 εβδοµάδες επί 7 ηµέρες είναι
περίπου 1 χρόνος), τα ποσοστά επιτυχίας είναι πολύ µεγάλα έστω και αν οι επιλογές
των παιχνιδιών είναι τυχαίες.
Η µέθοδος βασίζεται στη πιο απλή επιλογή του στοιχήµατος, δηλαδή επιλέγουµε 4
αγώνες και θέλουµε να τους προβλέψουµε και τους 4.
Πολλοί πιστεύουν λανθασµένα ότι η στατιστική και τα µαθηµατικά δεν παίζουν ρόλο
στο στοίχηµα. Η αλήθεια είναι ότι όπως και στα παιχνίδια των καζίνο, έτσι και
στο στοίχηµα το κέρδος και η απόδοση ενός συστήµατος εξαρτώνται αυστηρά από
τα µαθηµατικά. Ακόµα κι όταν δεν υπάρχει σύστηµα και στοιχηµατίζει κάποιος στα
τυφλά, µπορεί κατά λάθος να στοιχηµατίζει µε µαθηµατικά ορθό τρόπο! Όµως και
67
στην περίπτωση που βασίζεται σε ειδήσεις, προβλέψεις και φήµες η κερδοφορία ενός
παίκτη είναι άµεσα συνδεδεµένη µε τα µαθηµατικά. Η στατιστική από την άλλη
βρίσκει µεγάλη εφαρµογή στη δηµιουργία ενός συστήµατος, αλλά χρησιµοποιείται
κυρίως στη µελέτη των αποτελεσµάτων και στη βιωσιµότητα της µεθόδου που
ακολουθείται. Κακά τα ψέµατα το στοίχηµα αποτελεί ένα χόµπι για τον περισσότερο
κόσµο κι έτσι θα έπρεπε να είναι. Απλά εάν ο καθένας µας καθίσει και κάνει τους
παρακάτω πολύ κατανοητούς υπολογισµούς, είναι δυνατόν να περιορίσει τη ζηµία
που έχει από το στοίχηµα και γιατί όχι να πάψει το στοίχηµα να είναι ένα
ακριβοπληρωµένο χόµπι. ∆ιότι αµφιβάλλω αν οι περισσότεροι δεν έχουν χάσει
αρκετά χρήµατα στο στοίχηµα, είτε online είτε στον ΟΠΑΠ. Άλλωστε η πλειοψηφία
των παικτών δεν κάνει καταγραφή των αποτελεσµάτων των στοιχηµάτων τους, µε
άλλα λόγια δεν παρακολουθεί συστηµατικά τι βγαίνει και τι µπαίνει κάθε µήνα στο
στοιχηµατικό λογαριασµό τους. Αυτός είναι κι ένας από τους 10 λόγους που χάνουµε
στο στοίχηµα.
Επιστρέφοντας στο θέµα των µαθηµατικών στο στοίχηµα, εάν θα βγείτε κερδισµένοι
από το στοίχηµα εξαρτάται από µία και µόνο πολύ απλή εξίσωση. Αναλογιστείτε το
µέσο όρο των αποδόσεων που στοιχηµατίζετε, ας πούµε 2.00. Τώρα σκεφτείτε πόσο
συχνά έχουν επιτυχίες οι προβλέψεις και τα στοιχήµατά σας. Ας υποθέσουµε 45%.
Αυτό σηµαίνει ότι ανά 100 στοιχήµατα, κερδίζετε 45 στοιχήµατα που σας κερδίζουν
45 µονάδες (αφού στοιχηµατίζετε µε 2.00 µέση απόδοση) και χάνετε 55 στοιχήµατα,
τα οποία σας χάνουν 55 µονάδες. Εάν δηλαδή παίζετε 10 ευρώ το στοίχηµα κατά
µέσο όρο (οπότε µία µονάδα ισούται µε 10 ευρώ), τότε µετά από 100 στοιχήµατα θα
κερδίζετε 450 ευρώ στις επιτυχηµένες προβλέψεις και θα χάνετε 550 στις υπόλοιπες.
Συνολικά λοιπόν θα βρεθείτε χαµένος 100 ευρώ. Εάν στοιχηµατίζετε 100 φορές κάθε
µήνα (3 αγώνες µέσο όρο τη µέρα), τότε κάθε χρόνο πληρώνετε για το χόµπι σας
1.200 ευρώ, κάτι παραπάνω από έναν συνηθισµένο µηνιαίο µισθό.
Το παραπάνω εύκολα αποτυπώνεται στην εξίσωση Υ=Χ*Z, όπου Χ είναι η µέση
απόδοση των στοιχηµάτων και Ζ είναι το ποσοστό επιτυχίας των προβλέψεων. Εάν το
γινόµενο (Υ) είναι µεγαλύτερο της µονάδας θα βγείτε κερδισµένοι, διαφορετικά όσο
µικρότερο της µονάδας τόσο γρηγορότερα χάνετε το κεφάλαιό σας.
Αυτά είναι και τα µόνα µαθηµατικά που θα πρέπει να έχουν υπόψη τους οι παίκτες
του στοιχήµατος που απλώς διασκεδάζουν µε το χόµπι τους. Το Υ της µαθηµατικής
68
αυτής εξίσωσης διακρίνει τους παίκτες σε κερδισµένους ή χαµένους, τα συστήµατα

σε κερδοφόρα ή ζηµιογόνα. Συγκεντρώστε τους αγώνες που έχετε στοιχηµατίσει µε
απόδοση 2.00. Στη συνέχεια επαληθεύστε πόσα στοιχήµατα από αυτά σας πήγαν
ταµείο. Εάν είναι το 50% ή µικρότερο τα νέα δεν είναι καλά, εάν είναι πάνω από 50%
τότε επιλέγετε σωστά τα στοιχήµατά σας.
Η απάντηση της εξίσωσης στο ερώτηµα πώς κερδίζω στο στοίχηµα
Αναρωτιόµαστε όλοι πώς καταφέρνουν κάποιοι και κερδίζουν στο στοίχηµα. Με
άλλα λόγια πώς το Υ στην εξίσωση των στοιχηµάτων τους είναι µεγαλύτερο της
µονάδας. Η απάντηση κρύβεται στο Χ και στο Ζ. Στο παραπάνω παράδειγµα είδαµε
ότι το Χ είναι 2.00 και το Ζ 45% (0.45). Για να προκύψει το Υ µεγαλύτερο της
µονάδας θα πρέπει είτε να µεγαλώσει το Χ, είτε το Ζ. Με λίγα λόγια να επιλέγουµε
µεγαλύτερες αποδόσεις από αυτές που στοιχηµατίζαµε µέχρι τώρα, ή να αυξήσουµε
το ποσοστό επιτυχίας των προβλέψεών µας. ∆ύο οι λύσεις λοιπόν, αναζήτηση
µεγαλύτερων αποδόσεων διατηρώντας την ίδια µέθοδο επιλογής σηµείων, ή βελτίωση
του συστήµατος των στοιχηµάτων µας. Στο πρώτο βοηθάει η σύγκριση αποδόσεων,
στο δεύτερο οι παράµετροι και οι µεταβλητές του συστήµατος.
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τη σχέση µεταξύ απόδοσης και πιθανότητας
στο άρθρο σχετικά µε το πώς επιλέγουµε τα σωστά στοιχήµατα online.
Πιθανότητες και πόκερ
Το πόκερ και ειδικά το Texas Holdem είναι σήµερα το πιο διαδεδοµένο παιχνίδι
χαρτιών. Αγνοώντας εντελώς τα µαθηµατικά µιας παρτίδας, ένας παίκτης παίζει µε
τεράστιο ντεσαβαντάζ και οδηγείται αργά αλλά σταθερά στη χασούρα. Πάµε να
δούµε γιατί; Ας ξεκινήσουµε υπολογίζοντας τις πιθανότητες που έχετε να κερδίσετε
µια παρτίδα όταν «κυνηγάτε» ένα φύλλο για να πιάσετε ένα δυνατό χέρι. Η
διαδικασία περιλαµβάνει έναν υπολογισµό, ο οποίος ίσως σας µπερδέψει λιγάκι στη
θεωρητική περιγραφή του όµως, όπως θα διαπιστώσετε µετά από 5-6 παρτίδες που θα
τον χρησιµοποιήσετε, είναι ιδιαίτερα απλός. Μην κολλήσετε στην ανάγνωση της
θεωρίας και σταµατήσετε! Είναι πολύ πιο εύκολο από όσο νοµίζετε. Απλά διαβάστε
το παράδειγµα που ακολουθεί µετά τη θεωρία και θα καταλάβετε. Έχουµε και λέµε:
Στην τράπουλα υπάρχουν συνολικά 52 φύλλα. Μετά το άνοιγµα του flop, γνωρίζετε
ήδη 5 φύλλα από την τράπουλα: τα δύο «κρυφά» δικά σας και τα τρία ανοικτά του
69
flop. Άρα µένουν 47 άγνωστα φύλλα πριν το turn και 46 άγνωστα φύλλα πριν το
river. Υπολογίστε πόσα από τα φύλλα που µένουν στην τράπουλα, δεν θα σας
«φτιάξουν» το φύλλο αν ανοίξουν στο turn και διαιρέστε αυτόν τον αριθµό µε το 47.
Στη συνέχεια υπολογίστε και πόσα φύλλα δεν σας κάνουν στο river και διαιρέστε
αυτόν τον αριθµό µε 46 (αν στο turn έχει ανοίξει ένα από τα φύλλα που δεν σας
κάνουν, τότε στο river ο αριθµός αυτός είναι κατά ένα µικρότερος από ότι στο turn).
Πολλαπλασιάστε µεταξύ τους τα αποτελέσµατα των δύο διαιρέσεων και αφαιρέστε το
γινόµενο από την µονάδα για να βρείτε τις πιθανότητες που έχετε να φτιάξετε το
φύλλο σας. Σας µπέρδεψα; Πάρτε και το παράδειγµα που λέγαµε για να σας
ξεµπερδέψω:
Έχετε 7 καρό και K καρό στο χέρι. Το flop έρχεται: Α καρό – 8 σπαθί – 3 καρό
Εκτιµάτε ότι ο αντίπαλός σας έχει τον άσο και άρα ότι για να κερδίσετε θα πρέπει να
ανοίξει ακόµη ένα καρό στο τραπέζι για να κάνετε χρώµα (φλος). Ας υπολογίσουµε
µαζί τις πιθανότητες που υπάρχουν να γίνει κάτι τέτοιο: Μένουν 9 ακόµα καρό µέσα
στην τράπουλα (13 σύνολο, µείον τα 2 δικά σας, µείον τα 2 του flop). Άρα, από τα 47
φύλλα που είναι άγνωστα πριν το turn, τα φύλλα που δεν µας βοηθάνε είναι τα 47-9 =
38 και εάν στο turn ανοίξει φύλλο που δεν µας βοηθάει, τα φύλλα που δεν θα µας
κάνουν στο river θα είναι 37 από τα 46 άγνωστα. Άρα η πράξη έχει ως εξής: (38/47) x
(37/46) = 0,65. Αφαιρούµε το αποτέλεσµα από την µονάδα και µας µένει 1 - 0,65 =
0,35 ή αλλιώς 35% πιθανότητες να βγει ένα καρό ή στο turn ή στο river.
Νοµίζω ότι σε γενικές γραµµές δεν είναι και τόσο δύσκολο να υπολογίζετε σε κάθε
pot τις πιθανότητες σας πριν δείτε ένα στοίχηµα αντιπάλου. ∆οκιµάστε την παραπάνω
πράξη σε 4-5 διαφορετικές καταστάσεις σε πραγµατικές παρτίδες και εξασκηθείτε,
µαθαίνοντας (όπως είδαµε στο παράδειγµα) ότι όταν θέλουµε ένα από 9 φύλλα ή στο
turn ή στο river, , τότε οι πιθανότητές µας είναι 35%, ενώ όταν «κυνηγάµε» 8 φύλλα
οι πιθανότητες να βγει ένα από αυτά τα 8 ή στο turn ή στο river είναι 31,5%.
Για να δούµε όµως και πως εφαρµόζουµε τα παραπάνω στο παιχνίδι µας. Αν για
παράδειγµα κυνηγάµε ένα φύλλο για κάνουµε χρώµα, µε 35% πιθανότητες σε turn ή
river, αυτό σηµαίνει ότι θα κερδίζουµε ελάχιστα περισσότερο από 1 στις 3 παρόµοιες
τέτοιες καταστάσεις. Άρα θα άξιζε να µείνουµε σε µια τέτοια παρτίδα εάν και µόνο
εάν το συνολικό κέρδος που θα έχουµε (το pot της παρτίδας) θα είναι τουλάχιστον 3
φορές µεγαλύτερο από το ποσό που πρέπει να ποντάρουµε για να µείνουµε σε αυτή.
70
Αν π.χ. υπάρχουν ήδη µέσα $100 στο pot (50 δικά σου και 50 του αντιπάλου σου) και
αυτός ποντάρει µετά το flop άλλα $150 (άρα το pot είναι πια $250), δεν αξίζει να
ρισκάρεις $150 ακόµα (µε $150 θα πήγαινες για $400, δηλ. λιγότερα από το 1/3). Θα
άξιζε µόνο αν είχε ποντάρει $100 ή λιγότερα, δηλαδή το pot ήταν πλέον $200 και εσύ
έπρεπε να ποντάρεις το 1/3 ή λιγότερα (αν έβαζες $100 θα πήγαινες για $300). Αυτά
µε βάση τα λεγόµενα pot odds που είναι η πιθανότητα που υπολογίσαµε λίγο
νωρίτερα. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και τα implied odds (ακόµα πιο σηµαντικά αν
µπορεί κανείς να τα εκτιµήσει σωστά- γιατί εδώ µιλάµε για εκτίµηση, όχι για
µαθηµατικά) όπου για να αποφασίσει ο παίκτης καλείται να συνυπολογίσει, αν π.χ.
βάλει τα $150 δολάρια και του κάτσει το φύλλο πόσα πραγµατικά θα πάρει από τον
αντίπαλο του. Αν δηλαδή πιστεύετε ακράδαντα ότι ο αντίπαλος σας δεν θα
εγκαταλείψει τους άσους του µε τίποτα και ότι αν κάνετε χρώµα στο turn και του
ποντάρετε άλλα $300 αυτός θα τα δει, τότε τα πράγµατα αλλάζουν οπότε και αξίζει
να κυνηγήσετε το χρώµα, αν η εκτίµηση σας αποδειχθεί σωστή φυσικά. Αν όµως
πέσετε έξω, δηλαδή κάνετε το χρώµα, ποντάρετε $300 και πάει πάσο, τότε σηµαίνει
πως η απόφαση σας ήταν λανθασµένη, άσχετα αν έτυχε να κερδίσετε το
συγκεκριµένο pot. Χρησιµοποιώντας τον υπολογισµό των πιθανοτήτων που
περιέγραψα παραπάνω, θα διαπιστώσετε ότι το να κυνηγάει κανείς να βγάλει ένα
φύλλο στο turn ή το river είναι µια κατάσταση που θα πρέπει να την αποφεύγει στις
περισσότερες περιπτώσεις και να την υιοθετεί µόνο σε αυτές που προκύπτει µέσα από
τα pot odds ή τα implied odds ότι µια τέτοια επιλογή έχει αξία.
Γιατί εκτός από το να ποντάρεις, όπως λένε και στην Αµερική: «in Texas Hold'em,
you got to know when to fold'em (πρέπει να ξέρεις πότε να πηγαίνεις πάσο)!»
Ή πιο απλά...
Για να µην κουράζεις το µυαλό σου µε τόσες πράξεις, ο Φιλ Γκόρντον (παίκτης και
συγγραφέας βιβλίων πόκερ), φρόντισε για όλους µας, διατυπώνοντας έναν απλό
κανόνα υπολογισµού πιθανοτήτων µε βάση τα outs. ∆εν πρόκειται για το
ακριβέστερο σύστηµα υπολογισµού, αλλά τα αποτελέσµατα που δίνει είναι αρκετά
κοντά στην πραγµατικότητα.
Έτσι, θα µπορείς να υπολογίζεις τις πιθανότητές σου εύκολα, γρήγορα και κυρίως,
την ώρα που παίζεις, αν αποµνηµονεύσεις τον «Κανόνα του 2 και του 4»:
• Πολλαπλασίασε τα outs σου µε το 2 για να βρεις τις πιθανότητες που έχεις να
ανοίξει ένα από αυτά µόνο στο αµέσως επόµενο φύλλο που θα ανοίξει στο τραπέζι.
71
• Πολλαπλασίασε τα outs σου µε το 4 για να βρεις τις πιθανότητες που έχεις να

ανοίξει ένα από αυτά στα επόµενα δύο φύλλα που µένουν να ανοίξουν στο τραπέζι
(turn και river).
Για να µην αραδιάζουµε νέα παραδείγµατα δείχνοντας κάτι αρκετά προφανές,
µπορείς απλά να ανατρέξεις στον πίνακα «Outs – Πιθανότητες» πιο πάνω και να
διαπιστώσεις µόνος σου πόσο κοντά είναι τα πραγµατικά ποσοστά, στα
αποτελέσµατα του Κανόνα του 2 και του 4.
*Outs είναι ο αριθµός των φύλλων που δεν θα χρησιµεύσουν στην νίκη, οπότε και
δεν είναι επιθυµητό το άνοιγµά τους κατά την διάρκεια του turn και του river.*
72
Χρήσιµα ποσοστά πιθανοτήτων

• Οι πιθανότητες να πάρεις στο χέρι Α-Α είναι µόλις 0.45% (1 στις 222
παρτίδες).
• Ακόµα χαµηλότερες είναι οι πιθανότητες να σου µοιραστεί Α-Κ ίδιου
χρώµατος (0.3%).
• Οι πιθανότητες να είναι άσος το ένα από τα δύο φύλλα που παίρνεις στο χέρι
είναι 14.9%. Αν ο άσος, λοιπόν, δεν συνοδεύεται από κάποιο επίσης µεγάλο φύλλο
δεν είναι τόσο σπάνιος και πολύτιµος όσο πολλοί θεωρούν.
• Η πιθανότητα να σου µοιραστούν στο χέρι είτε Α-Α, είτε Κ-Κ, είτε Q-Q (ένα
από τα τρία καλύτερα φύλλα) είναι 1.4%.
• Έχεις 5.9% πιθανότητες (1 στις 18 παρτίδες) να σου µοιραστεί ένα
οποιοδήποτε ζευγάρι στο χέρι ("λοζέ").
• Όταν έχεις ένα ζευγάρι στο χέρι, έχεις 10.8% πιθανότητες να ανοίξει τρίτο
όµοιο φύλλο στο flop και να κάνεις τρία όµοια ή στην αγγλική ορολογία, "set", έναν
πολύ δυνατό συνδυασµό και παράλληλα, αρκετά κρυφό. Αν έχεις µικρό ζευγάρι και
δεν ανοίξει τρίτο ίδιο φύλλο στο flop, δεν αξίζει να συνεχίσεις στο turn µε την
ελπίδα να βρεις το set εκεί, αφού η πιθανότητα να συµβεί αυτό είναι κάτω και από
5%.
• Έχεις 23.5% πιθανότητες να σου µοιραστούν δύο φύλλα µε το ίδιο χρώµα
(π.χ. δύο σπαθιά). Όπως καταλαβαίνεις, πρόκειται µεν για ένα starting hand µε
προοπτική, όχι όµως για κάτι ιδιαίτερο, ειδικά αν πρόκεται για µικρά φύλλα.
• Με δύο φύλλα ίδιου χρώµατος στο χέρι έχεις πιθανότητα 0.84% να σου
ανοίξει χρώµα από το flop.
73
Ερωτηµατολόγιο
Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας που βασίζεται στα Μαθηµατικά της οµάδας µας,
κρίναµε σωστό να πραγµατοποιήσουµε µία έρευνα που θα αφορά τους µαθητές της πρώτης
και δεύτερης τάξης του Λυκείου µας, ώστε να καταλήξουµε σε ένα σηµαντικό συµπέρασµα,
δηλαδή να µάθουµε κατά πόσο οι µαθητές ενδιαφέρονται για τα Μαθηµατικά.
Η συγκεκριµένη έρευνα πραγµατοποιήθηκε στο σχολείο µας µε την βοήθεια ενός

σχετικού ερωτηµατολογίου, του οποίου τις ερωτήσεις κατέγραψαν και µελέτησαν όλα τα
µέλη της οµάδας της Ερευνητικής Εργασίας που έχει θέµα «Απλά…Μαθηµατικά».
Συνολικά στην έρευνα συµµετείχαν ως αποδέκτες της δηµοσκόπησής µας 116 µαθητές
από την Α’ και Β’ Λυκείου του σχολείου µας. Από αυτούς 41 ήταν αγόρια, µε ποσοστό
35.30% και 75 ήταν κορίτσια, µε ποσοστό 64.70%. Αυτό το γεγονός µπορεί να φανεί εύκολα
στον πίνακα 1.
ΦΥΛΟ
Άντρες Γυναίκες
35,34%
64,66%
Πίνακας 1: Ποσοστό ερωτηθέντων
Βάσει των ερωτηµάτων που τέθηκαν, µπορούµε να καταλήξουµε στα εξής συµπεράσµατα:
1) Στην πρώτη ερώτηση που είναι µία γενική ερώτηση, «Πόσο σας αρέσουν τα
Μαθηµατικά;» 22 µαθητές απάντησαν «Καθόλου» (δηλαδή το 19%), 29 µαθητές απάντησαν
«Λίγο» (δηλαδή το 25%) και 19 µαθητές απάντησαν «Αρκετά» (φτάνοντας το 16%). Μόλις
18 µαθητές απάντησαν «Πολύ» (το 16% περίπου), ενώ «Πάρα πολύ» απάντησαν 28 µαθητές
(το 24% δηλαδή). Από τα παραπάνω αποτελέσµατα συµπεραίνουµε ότι µεγαλύτερο ποσοστό
καλύπτουν αυτοί που ενδιαφέρονται «Λίγο» για τα Μαθηµατικά (25%), ενώ ακολουθούν οι
«φανατικοί»
των Μαθηµατικών, που απαντούν ως «Πάρα πολύ» (24%), όπως φαίνεται και στον πίνακα 2.
74
Πίνακας 2: «Πόσο σας αρέσουν τα Μαθηµατικά;».
2) Στην επόµενη ερώτηση, «Έχετε ακούσει για τη Χρυσή Τοµή ‘Φ’;», µόλις 44 µαθητές
απάντησαν «Ναι», µε ποσοστό 38%, ενώ η µεγάλη πλειοψηφία των 72 µαθητών απάντησε
«Όχι», καλύπτοντας το εξαιρετικά µεγάλο ποσοστό του 62,8%. Αυτό το αποτέλεσµα µας
δείχνει την άγνοια που έχουν οι µαθητές για πολύ ενδιαφέροντα και σηµαντικά θέµατα που
µπορούν να χρησιµοποιηθούν και ως εγκυκλοπαιδικές γνώσεις. Τα παραπάνω στοιχεία
διακρίνονται και στον πίνακα 3, που ακολουθεί.
Πίνακας 3: «Έχετε ακούσει για τη χρυσή τοµή ‘Φ’;».
3)Στην Τρίτη αριθµητικά ερώτηση του ερωτηµατολογίου, «Πού πιστεύετε ότι συναντάµε τη
Χρυσή Τοµή;», στις «Τέχνες» σηµείωσαν 5 µαθητές (4%), 18 απάντησαν την
«Αρχιτεκτονική» (16%) και 9 στην «Φύση». Από τους υπόλοιπους, οι 57 απάντησαν «Όλα
τα παραπάνω» (49%), ενώ 27 µαθητές (23%) δήλωσαν πλήρη άγνοια, καθώς υποστήριξαν
την απάντηση «Πουθενά». Αυτό το αποτέλεσµα είναι αρκετά καλό, επειδή παραπάνω από το
75% γνωρίζει τουλάχιστον µία εφαρµογή της «Χρυσής Τοµής», αλλά παραµένει στην
ατέλεια γιατί µας δείχνει ότι ακόµα το ¼ των µαθητών ακόµα δεν γνωρίζουν κάτι τόσο
75
σηµαντικό και ταυτόχρονα συναρπαστικό, όπως η χρήση της «Χρυσής Τοµής». Όλα τα
παραπάνω διασταυρώνονται και στον πίνακα 4, που ακολουθεί.
ΣΥΝΟΛΟ
Τέχνες Αρχιτεκτονική Φύση Όλα τα παραπάνω Πουθενά
4%
23% 16%
8%
49%
Πίνακας 4: «Πού πιστεύετε ότι συναντάµε την ‘Χρυσή Τοµή’;».
4) Η ερώτηση που ακολουθεί αφορούσε φυσικά τους πιο «ψαγµένους», «Ποια είναι η άποψή
σας για τα τυχερά παιχνίδια;». Εκεί 14 µαθητές (12%) απάντησαν «Μου αρέσουν», ενώ 41
µαθητές υποστήριξαν ότι «Τα βρίσκουν ευχάριστα» (35%). Επίσης µεγάλο συνολικό
ποσοστό µαθητών απάντησαν «Αδιαφορώ», κυρίως κορίτσια ( το 57% των κοριτσιών!!),
καλύπτοντας ένα ποσοστό που αγγίζει το 48%! Με 6 µαθητές (4 κορίτσια), που καλύπτουν
το ποσοστό 5%, µένει η τελευταία επιλογή «Τα απεχθάνοµαι». Από τα αποτελέσµατα αυτά
συµπεραίνουµε ότι ένα µεγάλο ποσοστό µαθητών δεν ασχολείται (ευτυχώς) µε τα Τυχερά
Παιχνίδια, µε φανατικότερους εκπροσώπους τα κορίτσια, που δεν διστάζουν να ψηφίσουν
και ότι «Τα απεχθάνονται». Όλα τα παραπάνω παρουσιάζονται εύκολα στον πίνακα 5.
76
ΣΥΝΟΛΟ
Μου αρέσουν Τα βρίσκω ευχάριστα Αδιαφορώ Τα απεχθάνομαι
5%
12%
48% 35%
Πίνακας 5: ««Ποια είναι η άποψή σας για τα τυχερά παιχνίδια;».
5) Και η επόµενη ερώτηση του ερωτηµατολογίου αφορά τα Τυχερά Παιχνίδια, καθώς µας
ρωτάει : «Θεωρείτε ότι τα µαθηµατικά παίζουν ρόλο στα τυχερά παιχνίδια;». Σε αυτήν την
ερώτηση 6 µαθητές, για την ακρίβεια 6 κορίτσια, απάντησαν «Καθόλου» (δηλαδή το 5% των
µαθητών συνολικά), ενώ 25 µαθητές απαντούν «Λίγο», καλύπτοντας το 22% των
ερωτηθέντων µαθητών. Από αυτό καταλαβαίνει κανείς την άγνοια που δείχνουν οι µαθητές –
και γενικότερα ο κόσµος- για το ότι στην πραγµατικότητα τα Τυχερά Παιχνίδια βασίζονται
αποκλειστικά στα Μαθηµατικά και στην εφαρµογή των Πιθανοτήτων και την απόκτηση
κέρδους και πλούτου. Έτσι αυτά τα άτοµα σε λίγο καιρό, εάν παίζουν Τυχερά Παιχνίδια, θα
καταλήξουν µόνο στην σπατάλη των δικών τους χρηµάτων, καθώς θα βασίζονται µόνο στην
δική τους «τύχη». Στην συνέχεια ακολουθούν οι «ορθότεροι της υπόθεσης», δηλαδή εκείνοι
που απαντούν «Αρκετά» µε ποσοστό 37% (43 µαθητές), «Πολύ» µε ποσοστό 23% (27
µαθητές) και «Πάρα Πολύ» µε ποσοστό 13%, δηλαδή µε 15 µαθητές (αρκετά λιγότερο από
το ποσοστό που κατέχουν αυτοί που υποστηρίζουν «Καθόλου» και «Λίγο». Αυτή η
κατάσταση καταγράφεται εύκολα στον πίνακα 6.
77
Πίνακας 6: : «Θεωρείτε ότι τα µαθηµατικά παίζουν ρόλο στα τυχερά παιχνίδια;».
6) Η 6η ερώτηση του ερωτηµατολογίου είναι απόλυτα γενικής απόψεως και είναι η εξής:
«Σας αρέσουν οι θετικές επιστήµες;». Σε αυτήν την ερώτηση «Καθόλου» απαντούν 33
µαθητές, εκ των οποίων αγόρια είναι µόνο τα 9. Καταλαβαίνουµε λοιπόν ότι τα αγόρια
ελκύονται πιο πολύ από τα Μαθηµατικά και τις Θετικές Επιστήµες, ενώ τα κορίτσια µάλλον
προτιµούν τις Θεωρητικές Επιστήµες. Ακολουθούν αυτοί που απάντησαν «Λίγο»
καλύπτοντας το 20%, µε 23 µαθητές, αυτοί που απάντησαν «Αρκετά» µε ποσοστό 21% (24
µαθητές), «Πολύ» απαντάνε 17 µαθητές (µε ποσοστό 15%) και «Πάρα Πολύ» απαντούν 19,
καλύπτοντας ένα µέτριο ποσοστό 16%. Συνολικά όµως εκείνοι που τους αρέσουν έστω και
λίγο οι Θετικές Επιστήµες καλύπτουν και ξεπερνούν το 1/3 των ερωτηθέντων µαθητών.
Ίσως αυτή η κατάληξη είναι ικανοποιητική για τους «φίλους» των Μαθηµατικών. Τα
παραπάνω συµπεράσµατα παρουσιάζονται εύκολα στον Πίνακα 7.
78
Πίνακας 7: «Σας αρέσουν οι θετικές επιστήµες;».
7) Τέλος, στην ερώτηση «Ποιος λαός διέπρεψε στην άλγεβρα και ποιος στην γεωµετρία;» το
36.2% των µαθητών απάντησε ότι οι Άραβες διέπρεψαν στην Άλγεβρα, ενώ το 47.4%
απαντάει ότι οι Έλληνες διέπρεψαν στην Γεωµετρία. Από τους µαθητές µόλις το 28.4%
γνωρίζει και τα δύο, την ώρα που ένα ποσοστό 44.8% δεν γνωρίζει την ερώτηση. Αυτό
δείχνει ότι ένα µεγάλο ποσοστό των µαθητών δεν έχει καν εγκυκλοπαιδική επίγνωση της
ανάπτυξης των Μαθηµατικών από τις εφαρµογές που είχαν από τους διάφορους λαούς.
Τέτοιες και άλλες πολλές σηµαντικές για την καθηµερινότητα, αλλά και για τα
ενδιαφέροντα των µαθητών, γνώσεις µπορεί να λάβει κανείς µελετώντας την εργασία µας
επάνω στα Μαθηµατικά. Οπότε οπωσδήποτε σας την συνιστούµε όλοι όσοι δούλεψαν πάνω
σε αυτήν καθώς περιέχει πολύ ενδιαφέρουσες γνώσεις για τα Μαθηµατικά, τις εφαρµογές
τους και περιέχονται και διάφορες πολύπλοκες χρήσης τους, όπως ας πούµε ο τρόπος µε τον
οποίο τα Μαθηµατικά µπορούν να σε οδηγήσουν στο κέρδος µέσω των Τυχερών Παιχνιδιών.
79
Βιβλιογραφία
Α/Α Πηγές Πληροφόρησης Σελίδες
1 Χηµεία Α’ Γενικού Λυκείου
Θετικής Κατεύθυνσης 83- 93
Εγκυκλοπαίδεια «2002» Τόµος Α’ και Β’

2
167-187
«Το µικρό βιβλίο της Έκρηξης»
3
Hogan Graig J.
15-19
4
Συνέντευξη από τους καθηγητές :
Λουκά Βάγια( καθηγήτρια Χηµείας και Βιολογίας),
Χρυσίδης Αναστάσιος( καθηγητής Μαθηµατικών),
Τσιοµπανίδου Άννα( καθηγήτρια Φυσικής)
Βιολογία Γ’ Γενικού Λυκείου
Ισοσελίδες:
5 www.el.wikipedia.org/wiki/Μαθηµατικά
25 -32 και
www.el.wikipedia.org/wiki/Χηµεία
45-59
www.el.wikipedia.org/wiki/Αστρονοµία
www.el.wikipedia.org/wiki/Βιολογία
www.live-pedia.gr
www.nasa.gov
www.chemicalreactions.gr
80
www.space.gr
www.gambling.gr
www.possibilities.gr
www.arabia_and_maths.com
www.china_and_maths.gr
www.el.wikipedia.org/wiki/Πρώτοιαριθµοί
www.el.wikipedia.org/wiki/χρυσήτοµή
www.el.wikipedia.org/wiki/τζόγος
www.el.wikipedia.org/wiki/φίλοιαριθµοί
www.el.wikipedia.org/wiki/ιδιότητεςαριθµών
www.el.wikipedia.org/wiki/πυθαγόρας
www,Pythagoras.gr
81

Έτσι απλά ... Μαθηματικά

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Έτσι απλά ... Μαθηματικά

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Σχολικό Έτος: 2012-2013

Τάξη: Α΄ Γενικού Λυκείου Διδυμοτείχου

Τα Μαθηµατικά στις Θετικές Σελίδες 2-23

Η Χρυσή Τοµή Φ Σελίδες 24-32

Καταγραφή αποτελεσµάτων Σελίδες 74-79

Βιβλιογραφία Σελίδες 80-81

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΙΣ ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Τα Μαθηµατικά στη Χηµεία Τα Μαθηµατικά στη Φυσική

Τα Μαθηµατικά στην Αστρονοµία Τα Μαθηµατικά στη Βιολογία

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2012-2013.

ΜΕΛΗ: Αλεξανδράκης Σαράντης, Αποστολίδης Θεόδωρος, ∆ηµητρακούδης

ΤΑΞΗ: Α’ Γενικού Λυκείου

ΘΕΜΑ: Έτσι απλά... Μαθηµατικά!

Τα Μαθηµατικά είναι η επιστήµη που µελετά θέµατα που αφορούν την

Μαθηµατικά και Χηµεία

Πολλές χηµικές έννοιες ορίζονται µε τη βοήθεια µαθηµατικών συναρτήσεων.

δεκαδικός λογάριθµος της συγκέντρωσης των ιόντων υδροξωνίου στο διάλυµα.

Ακριβέστερος είναι ο ορισµός που δίνεται µε χρήση της ενεργότητας, , των

Οι περισσότεροι νόµοι της Χηµικής επιστήµης έχουν κάποια µαθηµατική

Mια ακόµη χηµική εξίσωση που διατυπώνεται µε µαθηµατικό τρόπο αποτελεί

Εικόνα 1:Καύση αιθανίου µε αέρα Εικόνα 2:Καύση ξύλου

Για την επίλυση διάφορων στοιχειοµετρικών προβληµάτων απαιτείται να

Εικόνα 3: ∆ιάγραµµα pH Εικόνα 4: ∆ιάγραµµα P-T του διοξειδίου του

Εικόνα 5:Απεικόνιση εξοπλισµού χηµικού εργαστηρίου.Έξι ογκοµετρικοί

Εικόνα 6: Αντίδραση µαγνησίου σε νερό. Παρατηρούµε το H να εκλύεται µε τη

Εικόνα 7:Αντιδράσεις. Παρατηρούµε έκλυση αερίων ελαφρύτερων του αέρα. Γι’

Μαθηµατικά και Βιολογία

Η Βιολογία είναι ένα πολυµορφικό πεδίο γνώσεων µε κύριο αντικείµενο

Εικόνα 8: Εικόνα 9: Μείωση

Οµάδα αίµατος- Παράγοντας Rhesus

Κληρονοµικότητα και Μαθηµατικά

µεταβιβαστούν στο νεογνό. Το µόνο που µπορούµε να κάνουµε είναι να

Μαθηµατικά και Αστρονοµία

γραµµές τουλάχιστον— πού θα βρίσκονται σε µελλοντικές χρονικές στιγµές. Το

Εικόνα 10: Έκρηξη κυανοφανούς αστέρα

Εικόνα 11: Απεικόνιση του ηλιακού συστήµατος

Εικόνα 12: Απεικόνιση αρµιλόσφαιρου. Το συγκεκριµένο όργανο συνέβαλε στη

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Στη πυρηνική φυσική τα µαθηµατικά παίζουν πολύ µεγάλο ρόλο.

Ο βασικός τύπος Ε=mc2

Μάλιστα η ισοδυναµία µάζας-ενέργειας , έχει αποδειχθεί πειραµατικά µε την

Στην πυρηνική φυσική οι επιστήµονες µελετούν τα φαινόµενα που σχετίζονται µε

Με τα µαθηµατικά οι πυρηνικοί φυσικοί µπορούν να υπολογίσουν τις σωστές

ΜΑΓΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΣΤΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ

H ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΑ

Η Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν κατέριψε τη Κλασική Μηχανική που

Θεωρία της Σχετικότητας

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Ο Ηλεκροµαγνητισµός είναι ο τοµέας της Φυσικής που µελετά τα φαινόµενα που

Αρχικά πιστεύονταν ότι ο ηλεκτρισµός και ο µαγνητισµός είναι δύο διαφορετικά

Διαφορική μορφή Ολοκληρωτική μορφή

Ροή του διανύσµατος

ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ Φ (GOLDEN SECTION)

Οµάδα: Golden Section

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2012-2013.

ΜΕΛΗ: Μπιδικούδη Ευαγγελία, Παρουσίδης Πασχάλης, Ρέστας Ιωάννης, Ρέστα

ΤΑΞΗ: Α’ Γενικού Λυκείου

ΘΕΜΑ: Έτσι απλά... Μαθηµατικά!

Τι είναι η Χρυσή Τοµή και η συµβολή στη ζωή µας;

Τα µαθηµατικά στην ευρεία έννοια τους περιλαµβάνουν πολλές φορές αρµονίες

Στην πραγµατικότητα, η Χρυσή Τοµή Φ δηλώνει µία αναλογία. Ο ορισµός της

την αξιοποίησαν ποικιλοτρόπως οι αρχαίοι Έλληνες,. Όµως το Φ το γνώριζαν και το