CHƯƠNG 2:

CÁC PHƯƠNG TIỆN THANH TOÁN

QUỐC TẾ

I. Hối phiếu (Bill of exchange)

II. Séc (Cheque)
III. Kỳ phiếu (Promissory Note)
 HỐI PHIẾU
1. Luật điều chỉnh
2. Khái niệm và đặc điểm của
hối phiếu
3. Lập hối phiếu
4. Các nghiệp vụ liên quan đến
lưu thông hối phiếu
5. Qui trình lưu thông hối phiếu
6. Các loại hối phiếu
 LUẬT ĐIỀU CHỈNH HỐI PHIẾU
 Luật thống nhất về hối phiếu (Uniform Law for
Bill of exchange – ULB 1930)
 Luật hối phiếu của Anh (Bill of Exchange Act –
BEA 1882)
 Luật thương mại thống nhất của Mỹ (Uniform
Commercial Codes – UCC 1962)
 Văn kiện số A/CN 9/211 ngày 18/2/1982 về hối
phiếu và kỳ phiếu quốc tế do UB luật TMQT của
LHQ ban hành.
 Pháp lệnh thương phiếu của Việt nam năm 1999
(số 17/1999/PL-UBTVQH10)
 Luật các công cụ chuyển nhượng (số
49/2005/QH11) ngày 29/11/2005
 HỐI PHIẾU

Theo Luật thống nhất về hối phiếu - ULB 1930

thì Hối phiếu là một tờ mệnh lệnh trả tiền vô
điều kiện do một người ký phát cho một người
khác, yêu cầu người này khi nhìn thấy hối phiếu
hoặc đến một ngày cụ thể nhất định hoặc đến
một ngày có thể xác đinh trong tương lai phải
trả một số tiền nhất định cho một người nào đó
hoặc theo lệnh của người này trả cho một người
khác hoặc trả cho người cầm phiếu.
 NHỮNG NGƯỜI CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN HỐI PHIẾU
• Người ký phát hối phiếu (drawer)
• Người trả tiền hối phiếu (drawee)
• Người hưởng lợi hối phiếu (Benificiars)
• Người chuyển nhượng hối phiếu
• Người được chuyển nhượng hối phiếu
• Người cầm hối phiếu
• Người chấp nhận hối phiếu
• Người bảo lãnh hối phiếu
 ĐẶC ĐIỂM
CỦA
HỐI PHIẾU

Tính bắt
Tính trừu Tính lưu
buộc trả
tượng thông
tiền
 ĐẶC ĐIỂM CỦA HỐI PHIẾU
 Tính trừu tượng
Trên HP không ghi nội dung quan hệ tín dụng
(nguyên nhân sinh ra việc lập phiếu) mà chỉ ghi rõ số
tiền phải trả và những nội dung liên quan đến việc
trả tiền.
 Tính bắt buộc trả tiền
Người trả tiền HP phải trả tiền theo đúng nội dung
ghi trên HP mà không được viện bất cứ lý do riêng
nào để từ chối trả tiền (trừ HP lập trái luật định)
 Tính lưu thông
HP có thể được chuyển nhượng một hay nhiều lần
trong thời hạn của nó.
 LẬP HỐI PHIẾU

Đảm bảo yêu cầu:

 Về hình thức
 Về nội dung
 YÊU CẦU VỀ MẶT HÌNH THỨC
CỦA HỐI PHIẾU

 Hối phiếu phải được làm thành văn bản

 Hối phiếu có thể viết tay hoặc điền vào mẫu in
sẵn bằng mực khó phai (không phải mực đỏ)
 Ngôn ngữ sử dụng trong hối phiếu phải là một
ngôn ngữ thống nhất (trừ tên riêng và địa
danh có thể được ghi bằng bản ngữ)
 Hối phiếu thường được lập thành hai hay
nhiều bản, có đánh số thứ tự, các bản có giá trị
như nhau.
NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA HỐI PHIẾU

1. Tiêu đề
2. Địa điểm ký phát
3. Ngày tháng ký phát
4. Mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện
5. Số tiền của hối phiếu
6. Thời hạn trả tiền
7. Địa điểm trả tiền
8. Người hưởng lợi
9. Người trả tiền
10. Người ký phát
 1. Tiêu đề của hối phiếu
• Chữ “HỐI PHIẾU” (BILL OF EXCHANGE/
DRAFT) là tiêu đề của hối phiếu
• Phải có tiêu đề hối phiếu mới có giá trị
• Tiêu đề được viết bằng cỡ chữ to, ở trên
cùng và riêng biệt với nội dung của tờ hối
phiếu
• Ngôn ngữ của tiêu đề phải phù hợp với
ngôn ngữ của toàn bộ nội dung hối phiếu
2. Địa điểm ký phát hối phiếu
• Hối phiếu được ký phát ở đâu thì lấy
nơi đó là địa điểm ký phát hối phiếu,
đó thường là địa chỉ của người lập
phiếu
• Nếu hối phiếu không ghi rõ địa điểm
ký phát thì có thể coi địa chỉ ghi cạnh
tên người ký phát là địa điểm ký phát
3. NGÀY THÁNG KÝ PHÁT HỐI PHIẾU
Ý NGHĨA:
• Là mốc để xác định kỳ hạn trả tiền của hối
phiếu có kỳ hạn
• Là mốc để xác định thời hạn tối đa hối
phiếu phải xuất trình để thanh toán
• Là mốc để xác định năng lực pháp lý của
người ký phát khi ký phát hối phiếu
• Liên quan đến khả năng thanh toán của hối
phiếu
4. MỆNH LỆNH TRẢ TIỀN VÔ ĐIỀU
KIỆN TRỪU TƯỢNG

• Cần phân biệt hối phiếu là một lệnh

để đòi tiền chứ không phải một yêu
cầu trả tiền
• Lệnh đòi tiền của hối phiếu là vô điều
kiện
• Hối phiếu là lệnh đòi tiền vô điều
kiện trừu tượng
 5. SỐ TIỀN CỦA HỐI PHIẾU

• Số tiền của hối phiếu là một số tiền nhất

định, được ghi rõ ràng, chính xác
• Số tiền thường được ghi trên hối phiếu
bằng số ở góc trên cùng của hối phiếu
(trái hoặc phải) và bằng chữ trong văn bản
của hối phiếu
• Số tiền được ghi có thể vừa bằng số vừa
bằng chữ hoặc hoàn toàn bằng số hay
hoàn toàn bằng chữ và về nguyên tắc phải
thống nhất với nhau
6. THỜI HẠN TRẢ TIỀN CỦA HỐI PHIẾU
là ngày mà người hưởng lợi hối phiếu có thể
nhận được số tiền ghi trên hối phiếu
Có 2 loại:
• Thời hạn trả tiền ngay (At sight)
• Thời hạn trả tiền sau (A fixed period
after sight)
Mốc thời gian tính từ ngày chấp nhận HP
Mốc thời gian tính từ ngày ký phát HP
Một ngày cụ thể nhất định trong tương lai
7. Địa điểm trả tiền hối phiếu

• Địa điểm trả tiền thường được ghi

rõ trên tờ hối phiếu
• Nếu ghi không rõ hoặc không ghi
thì lấy địa chỉ ghi cạnh tên người
trả tiền làm địa điểm trả tiền
 8 . Người hưởng lợi hối phiếu
• Họ tên người hưởng lợi được
ghi đầy đủ, rõ ràng ở mặt trước
của tờ hối phiếu
• Người hưởng lợi hối phiếu
trong TMQT thường là người
xuất khẩu hoặc ngân hàng mà
người xuất khẩu chỉ định
• Có thể ghi nhiều người cùng
hưởng lợi số tiền của hối phiếu
hoặc một trong số đó được
hưởng
 9. NGƯỜI TRẢ TIỀN HỐI PHIẾU
• Là người nhận mệnh lệnh thanh toán, thường
là người nhập khẩu hoặc ngân hàng do người
nhập khẩu chỉ định
• Họ và tên người trả tiền hối phiếu phải được
ghi ở mặt trước, góc trái, dưới cùng của tờ hối
phiếu, sau chữ : “Gửi...”
Sau chữ Gửi :
UCP 400: Tên và địa chỉ của người NK
UCP 500: Tên và địa chỉ của ngân hàng mở L/C
Tên và địa chỉ của ngân hàng trả tiền L/C
 10. NGƯỜI KÝ PHÁT HỐI PHIẾU
Tên và địa chỉ của người ký phát được ghi
ở mặt trước, góc phải, dưới cùng của tờ
hối phiếu
• Chữ ký của người ký phát phải được ký ở
góc phải, dưới cùng của tờ hối phiếu chứ
không ký ở vị trí nào khác
• Chữ ký phải ký bằng tay
• Việc ký phát có thể uỷ quyền
cho người khác nhưng phải có
thủ tục pháp lý về sự uỷ quyền ấy
 MẪU 1: HỐI PHIẾU DÙNG TRONG PHƯƠNG
THỨC THANH TOÁN NHỜ THU

No……….. BILL OF EXCHANGE

For………. …………, Date………..

AT…………SIGHT OF THIS FIRST BILL OF EXCHANGE

(SECOND UNPAID) PAY TO THE ORDER
OF……………………………………............................................
……………………………………………………………………….
THE SUM OF ………………………………………………………
……………………………………………………………................
To………………
…………………
 MẪU 2: HỐI PHIẾU DÙNG TRONG PHƯƠNG
THỨC THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ

No……… BILL OF EXCHANGE

For……… …………, Date………..

AT…………SIGHT OF THIS FIRST BILL OF EXCHANGE (SECOND

UNPAID) PAY TO THE ORDER OF.......................................................
THE SUM OF ………………………………………………………................
…………………………………………………………………………..............
VALUE RECEIVED………………………………………………………......
DRAWN UNDER…………………..……………………………………........
LETTER OF CREDIT No………………..DATED……………….................

To………………
…………………
CÁC NGHIỆP VỤ LIÊN QUAN ĐẾN
LƯU THÔNG HỐI PHIẾU

Chấp nhận hối phiếu

(Acceptance)

Ký hậu hối phiếu

(Endorsement)

Bảo lãnh hối phiếu

(Aval, Guaranty)

Kháng nghị việc không trả tiền HP

(Protest for non-payment)
NGHIỆP VỤ CHẤP NHẬN HỐI PHIẾU
thể hiện sự cam kết trả tiền của người trả tiền
hối phiếu khi hối phiếu đến hạn thanh toán
Được thực hiện bằng chữ và chữ ký của
người trả tiền ở mặt trước, góc trái, phía dưới
của tờ hối phiếu, gồm:
• Chữ “chấp nhận” hoặc một chữ tương tự
như “xác nhận”, “đồng ý”,... (accept,
acceptance, accepted,...)
• Chữ ký và tên họ của người chấp nhận
• Ngày tháng ký chấp nhận
THỜI HẠN KÝ CHẤP NHẬN HỐI PHIẾU
Thông thường hối phiếu phải được gửi
đến người trả tiền để yêu cầu ký chấp
nhận trước ngày hết hạn xuất trình hối
phiếu, có 2 trường hợp:
• Nếu 2 bên không qui định thì theo ULB 1930
thời hạn chấp nhận là 12 tháng kể từ ngày ký
phát hối phiếu
• Nếu 2 bên qui định rõ trong hợp đồng hoặc
trong L/C thì hối phiếu phải được xuất trình
để chấp nhận trong thời hạn qui định đó
 ĐIỀU KIỆN CHẤP NHẬN HỐI PHIẾU

• Theo ULB 1930 việc chấp nhận hối

phiếu phải là chấp nhận vô điều kiện
• Việc chấp nhận làm thay đổi bất cứ
nội dung nào của hối phiếu thì tương
đương như từ chối chấp nhận hối
phiếu nếu người hưởng lợi không
đồng ý
 NGHIỆP VỤ KÝ HẬU
CHUYỂN NHƯỢNG HỐI PHIẾU

• Ký hậu là một thủ tục để chuyển

nhượng hối phiếu từ người hưởng lợi
hối phiếu sang cho một người khác
• Ký hậu được thực hiện bằng cách viết
và ký vào mặt sau của tờ hối phiếu
theo đúng qui định và trao hối phiếu
cho người được chuyển nhượng
 Ý NGHĨA CỦA HÀNH VI KÝ HẬU

• Thừa nhận quyền hưởng lợi

hối phiếu được chuyển cho
người khác (ký hậu cũng
mang tính chất trừu tượng và
vô điều kiện)
• Xác nhận trách nhiệm của
người ký hậu hối phiếu về việc
trả tiền hối phiếu đối với
những người hưởng lợi kế tiếp
 CÁC HÌNH THỨC KÝ HẬU
• Ký hậu để trắng (Blank Endorsement): hình thức ký
hậu không chỉ định người hưởng lợi kế tiếp là ai, người
ký hậu chỉ ký tên ở mặt sau của hối phiếu (hoặc chỉ ghi
“trả cho...”)
• Ký hậu theo lệnh (Order Endorsement/ Special
Endorsement): hình thức ký hậu chỉ định ra một cách
suy đoán người hưởng lợi hối phiếu kế tiếp
• Ký hậu hạn chế (Restrictive Endorsement): Hình thức
ký hậu chỉ định tên người hưởng lợi kế tiếp và chỉ có
người đó mới có quyền nhận tiền của hối phiếu
• Ký hậu miễn truy đòi (Without recourse endorsement):
Hình thức ký hậu qui định người hưởng lợi kế tiếp
không được quyền đòi tiền ở người ký hậu cho mình
khi người trả tiền từ chối trả tiền hối phiếu
 NGHIỆP VỤ BẢO LÃNH HỐI PHIẾU
• Là sự cam kết của người thứ ba về khả năng
thanh toán hối phiếu cho người hưởng lợi khi
hối phiếu đến hạn trả tiền
• Người bảo lãnh thường là một ngân hàng lớn, có
uy tín
• Nghiệp vụ bảo lãnh thường được thực hiện ở
mặt trước của hối phiếu bằng chữ (good as aval,
aval, guaranteed) và chữ ký của người bảo lãnh
• Nếu bảo lãnh được thể hiện ở mặt sau của hối
phiếu thì thường ghi “Receipt for aval...” để
phân biệt với ký hậu
 KHÁNG NGHỊ VIỆC KHÔNG
TRẢ TIỀN HỐI PHIẾU
• Do người hưởng lợi tiến hành khi hối
phiếu đến hạn không được trả tiền
• Trình tự kháng nghị:
• Người hưởng lợi lập đơn kháng nghị trong
vòng 2 ngày làm việc kế tiếp ngày mà hối
phiếu được thanh toán
• Gửi bản sao đơn kháng nghị cho các bên
hữu quan và vào sổ tố tụng của toà án
• Toà án xem xét điều hành kiện tụng
 LƯU THÔNG HỐI PHIẾU TRẢ TIỀN NGAY

3
NH đại diện bên bán NH đại diện bên mua
2

3 2 (HP) 2 3 (Tiền)
hàng
Người XK Người NK
1
LƯU THÔNG HỐI PHIẾU TRẢ TIỀN SAU

5
NH đại diện 4 NH đại diện
3
bên bán bên mua
2

5 4 3 (HP)
2 2 3 4 5 (Tiền)
(hàng)
Người XK Người NK
1
 CÁC LOẠI HỐI PHIẾU
• Theo thời hạn trả tiền hối phiếu, có: hối phiếu trả
tiền ngay và hối phiếu có kỳ hạn.
• Theo chứng từ sử dụng kèm, có: hối phiếu trơn và
hối phiếu kèm chứng từ.
• Theo tính chất chuyển nhượng, có: hối phiếu đích
danh, hối phiếu vô danh và hối phiếu theo lệnh.
• Theo phương thức thanh toán, có: hối phiếu nhờ
thu và hối phiếu trong phương thức thanh toán tín
dụng chứng từ.
• Theo người ký phát, có: hối phiếu thương mại và
hối phiếu ngân hàng.
  Luật điều chỉnh Séc
Séc  Khái niệm Séc
 Nội dung cơ bản của Séc
 Điều kiện thành lập Séc
 Sự khác biệt cơ bản
giữa Séc và Hối phiếu
trong TMQT
 Lưu thông Séc
 Phân loại Séc
 LUẬT ĐIỀU CHỈNH SÉC
• Luật thống nhất về Séc (Uniform Law
for Cheque – ULC 1931)
• Văn kiện số A/CN 9/212 ngày 18/2/1982
về Séc quốc tế do UB luật TMQT của
LHQ ban hành.
• Pháp lệnh thương phiếu của Việt nam
năm 1999
• Nghị định 159/2003/NĐ-CP ngày
10/12/2003 của Chính phủ về Cung ứng
và sử dụng Séc
• Thông tư 05/2004/TT-NHNN ngày
15/9/2004 của NHNN hướng dẫn thực
hiện một số nội dung của NĐ159
 SÉC
Theo Luật thống nhất về Séc - ULC 1931
(Uniform Law for Cheque) thì Séc là một
mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện của một
người chủ tài khoản tiền gửi, ra lệnh cho
ngân hàng trích từ tài khoản của mình một
số tiền nhất định để trả cho người có tên
trên Séc hoặc trả theo lệnh của người ấy
hoặc trả cho người cầm Séc bằng tiền mặt
hoặc chuyển khoản.
NHỮNG NGƯỜI CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
SÉC

• Người phát hành Séc

• Ngân hàng thanh toán Séc
• Người hưởng lợi Séc
• Người chuyển nhượng Séc
• Người được chuyển nhượng Séc
 NHỮNG NỘI DUNG
CƠ BẢN CỦA SÉC
1. Tiêu đề
2. Ngày tháng và địa điểm phát hành
3. Mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện
4. Số tiền của séc
5. Ngân hàng trả tiền và số tài khoản trích trả
6. Tên và địa chỉ của người trả tiền
7. Tên và địa chỉ của người hưởng lợi, số tài
khoản (nếu có)
8. Chữ ký của người phát hành séc
ĐIỀU KIỆN THÀNH LẬP
SÉC

• Người phát hành séc phải có tiền trong tài

khoản gửi tại ngân hàng, số tiền ghi trên séc
không được vượt quá số dư có trên tài khoản
mở tại ngân hàng
• Séc phải được lập thành văn bản và phải có
đầy đủ những ghi chú bắt buộc theo luật định
• Séc dùng để trả tiền ngay và chỉ có giá trị
thanh toán trong thời hạn hiệu lực của nó.
 Sự khác biệt cơ bản giữa
Séc và Hối phiếu trong TMQT
• Mục đích phát hành
• Người ký phát
• Sự tham gia của ngân hàng
• Nghiệp vụ ký chấp nhận
• Tiền ở ngân hàng
• Số tờ
• Phương tiện thanh toán/ Phương
tiện tín dụng
LƯU THÔNG SÉC QUA MỘT NGÂN HÀNG

Ngân hàng

3 4
3
1
Người bán Người mua
(XK) 2 (NK)
LƯU THÔNG SÉC QUA HAI NGÂN HÀNG

5
NH đại diện bên bán NH đại diện bên mua
4

6 3 7

1
Người bán Người mua
(XK) (NK)
2
 CÁC LOẠI SÉC THÔNG DỤNG

• Séc đích danh (Nominal cheque)

• Séc vô danh (Cheque to bearer)
• Séc theo lệnh (Cheque to order)
• Séc gạch chéo (Crossed cheque)
• Séc tiền mặt (Cash cheque)
• Séc chuyển khoản (Transferable cheque)
• Séc du lịch (Traverller’s cheque)
• Séc xác nhận (Certified cheque)
 KỲ PHIẾU

Kỳ phiếu là một chứng từ cam kết trả

tiền vô điều kiện do một người (người
ký phát) lập ra cam kết trả một số tiền
nhất định vào một ngày nhất định cho
người hưởng lợi có ghi trên kỳ phiếu
hoặc theo lệnh của người này trả cho
một người khác theo qui định trong
kỳ phiếu.
 NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA
KỲ PHIẾU
1. Tiêu đề
2. Cam kết trả tiền
3. Số tiền phải trả
4. Thời hạn trả tiền
5. Địa điểm trả tiền
6. Họ và tên người hưởng lợi
7. Thời gian và địa điểm ký phát kỳ phiếu
8. Chữ ký của người ký phát
 MẪU 3: MẪU KỲ PHIẾU
No……….. PROMISSORY NOTE
For………. …………, Date………..

ON………….. FIXED BY THE PROMISSORY NOTE,

WE PROMISE TO PAY TO…………….....OR ORDER
THE SUM OF……………………………………………....
……………………………………………………................

(Signed)
Các đặc điểm chính của Kỳ phiếu:

• Kỳ hạn của kỳ phiếu được ghi rõ

trên kỳ phiếu.
• Kỳ phiếu có thể do một hay nhiều
người cùng ký phát.
• Kỳ phiếu cần có sự bảo lãnh của
người thứ 3.
• Kỳ phiếu chỉ có một bản.