Vargas, Mariah Claudine L.

9 - St. Anthony
Ginang Charo Bon
 Talaan ng nilalaman
Introduksyon 3
Ang Aking Talambuhay 4
Activities 11
Aralin 1 - Kahulugan ng Ekonomiks 17
Aralin 2 - Kahalagahan ng Ekonomiks 24
Aralin 3 - Sistemang Pang - Ekonomiya 29
Aralin 4 - Produksiyon 34
Aralin 5 - Pagkonsumo 44
Aralin 6 - Karapatan at Tungkulin ng Mamimili 49
Talahuluganan/Glosari 56
Ang e-portfolio na ito ay naglalaman ng
aking maiksing talambuhay, mga
gawain na ginawa sa Unang Markahan,
at mga Graphic Organizer na
naglalaman ng mga mahahalagang
impormasyon mula Aralin 1 hanggang
Aralin 6.
 Ako si Mariah Claudine Luz Vargas, at ako ay kasalukuyang
labing-apat na taong gulang (14 years old) na. Ipinanganak ako
noong ika - 1 ng Nobyembre taong 2008 sa Lungsod ng Quezon.
Ang pangalan ng aking mga magulang ay sina Gemma Luz, at
Renato Vargas.
 Ang aking
Kapatid
Ako ay may nakatatandang
kapatid ngunit hindi kami
magkasamang lumaki. Siya
ngayon ay nasa aming
lalawigan at kasalukuyang
nakapagtapos ng kursong
Engineering noong Agosto,
2022. Ang kaniyang pangalan
ay si John Lloyd Luz Juan.
 Ang aking
Kaibigan
Ako ay may maraming
kaibigan. Mayroon akong
isang pinakamatalik na
kaibigan, si Dannea. Kami ay
dalawang (2) taon nang
magkaibigan. Kami ngayon ay
magkaklase na. Isa sa aming
hilig gawin ay gumala at
siyempre, mag-picture.
 Ang aking
Kaibigan
Nariyan din ang aking iba pang
mga kaibigan, Sila John
Christian, Maica, Samantha, Jay,
Crystel, Princess, Christine,
Arman, Jilliana, Aimee, at
Kiezyhl. Isa sila sa aking mga
katuwang upang itaguyod ang
bawat school year na aming
pinagdadaanan.
 LibanganHobbies
Mga At Iba Pa
Ang aking mga libangan ay manood ng mga documentaries, english movies, at
mga short stories online. Isa sa aking hobbies ay ang magluto. Isa rin akong
student leader magmula noong ako ay nasa elementarya pa lamang. Ito ang
ilan sa aking timeline bilang isang student leader:

Grade 3 Representative Supreme Pupil Government (SPG) Batch 2017-2018

Grade 4 Representative Supreme Pupil Government (SPG)
Batch 2018-2019
President Supreme Pupil Government (SPG) Batch (SPG) 2020-2021
Peace Officer Supreme Pupil Government Federation Division (SPG) 2020-
2021
Match Club Grade 5 Representative 2019-2020
 LibanganHobbies
Mga At Iba Pa
Ang aking mga libangan ay manood ng mga documentaries, english movies, at
mga short stories online. Isa sa aking hobbies ay ang magluto. Isa rin akong
student leader magmula noong ako ay nasa elementarya pa lamang. Ito ang
ilan sa aking timeline bilang isang student leader:

Grade 7 Representative Supreme Student Government (SSG) Batch 2021-2022

Peace Officer Supreme Student Government (SSG) Batch 2022-2023
Interact Club of HSNHS Grade 8 Representative Batch 2022-2023
ESP Club Grade 8 Representative Batch 2022-2023
Barkada Kontra Droga (BKD) Club Social Media Manager Batch 2022-2023
Yes-O Club Grade 8 Representative 2022-2023
Public Information Officer of Supreme Secondary Learner Government (SSLG)
Batch 2023-2024 (Current)
ACTIVITES
Unang Markahan
 Activites Gawain
Mga At Iba Pa
 LearningActivity
Mga Sheets (las)

Las 1 Las 2 Las 3

 LearningActivity
Mga Sheets (las)

Las 4 Las 5 Las 6

 Pagsusulit
Quizzes
Mga ekonomiks
 Long Test sa
Mga ekonomiks
Kahulugan ng
Ekonomiks
Aralin 1
Oikos Nomos
(Bahay) (Pamamahala)

Ekonomiks
 Agham Pagsisikap
Panlipunan ng Tao

Ekonomiks

Limitadong Walang katapusang

pangangailangan/
Yaman kagustuhan
 Produksyon

Pagkonsumo
Mga
Dibisyon ng Pamamahagi
Ekonomiks

Pagpapalitan

Pagtustos
 Trade-off

Opportunity
Mahahalagang Konsepto
sa Pagsasagawa ng
Cost
Matalinong
Pagdedesisyon

Incentives
Marginal
Thinking
 Ang Mga Ekonomista
Ayon kay Paul Samuelson,
ang Ekonomiks ay ang masusing pag-aaral para sa paglikha at distribusyon ng iba't ibang
produkto at serbisyo sa kabila ng limitadong pinagkukunang-yaman.

Ayon kay alfred marshall,

ang Ekonomiks ay ang pagsusuri sa mga gawi ng tao at kung paano sila kumikita ng yaman.

Ayon kay LIONEL ROBIN,

ang Ekonomiks ay ang pagsusuri kung paano naka-allocate ang limitadong yaman upang
matugunan ang mga pangunahing pangangailangan ng tao.

Ayon kay ADAM SMITH,

ang Ekonomiks ay naglalayon sa pagpapalaganap ng yaman ng bansa at ang mahalagang papel
ng malayang kalakalan.
 Dalawang
Saklaw ng
Ekonomiks

Maykroekonomiks Makroekonomiks
(mikro = maliit) (makro = malaki)
pag-aaral sa maliit pag-aaral sa
na yunit ng malaking yunit ng
ekonomiya. ekonomiya.
KAHALAGAHAN ng
Ekonomiks
Aralin 2
 Kahalagahan ng
Ekonomiks

Sa ekonomiks, nauunawaan Ang ating layunin ay ang

magkaruon ng mas
natin ang rason kung bakit
magandang buhay para sa
gustong mabuhay ng tao.
ating sarili, pamilya, at bansa.

Tumutulong ito sa tamang Pagiging matalino, mapanuri,

at mapagtanong sa iyong
pamamahala at wastong kapaligiran ay maaring
pagdedesisyon. mangyari.

Mahalaga ang pagganap sa Makakatulong sa iyong

ating mga tungkulin dahil ito ang kinabukasan at
paghahanapbuhay ang paghubog
nagbibigay epekto sa pag-unlad ng iyong pag-unawa, ugali, at
ng ekonomiya. gawi.
 Maaari nating suriin
ang mga termino sa
Ekonomiks na may
Maiintindihan natin iba't ibang
ang mga aspeto ng kahulugan mula sa
ekonomiya at lipunan pang-araw-araw na
sa pamamagitan ng Kahalagahan gamit.
pag-aaral ng mga
konsepto sa ng
Ekonomiks.
Ekonomiks

Higit sa lahat, ang

ekonomiks ay magbubukas
ng kaisipan ng mga
kabataan sa mga pang-
araw-araw na pangyayari
sa buhay ng tao at kung
Matutukoy natin paano ito naaapektuhan
ng mga pangyayari sa
ang tamang lipunan.

paggamit ng
ating limitadong
yaman.
 Mga Negosyante
Mga Naghahanapbuhay
• Ang kaalaman sa
• Magiging gabay ang kaalaman
ekonomiks ay sa ekonomiks upang makagawa
makatutulong sa paggawa ng tamang pagpapasya lalo na
ng mga pasya o desisyon sa usapin ng pangangailangan
upang mapaunlad ang sa loob ng tahanan at tamang
pagbabadyet ng pamilya.
kanilang negosyo.

Mga Mag-aaral
Mga Konsyumer
• Ang kaalaman sa
• Makatutulong ang
ekonomiks ay nagiging
kaalaman sa
daan sa paggawa ng
ekonomiks upang mga desisyon sa buhay
maging matalinong Ang Paggamit ng maging sa pagharap sa
mamimili. mga suliranin.
Kaalaman sa
Ekonomiks
sa Pamumuhay ng
Tao
 Antropolohiya Heograpiya

Demograpiya
Agham -
Pampulitika Ekonomiks
at ibang Disiplina ng Agham-
Panlipunan
Kasaysayan

Sosyolohiya

Sikolohiya Matematika
Sistemang
Pang -
Ekonomiya
Aralin 3
 Ang alokasyon ang ginagamit
para masolusyunan na
maging sapat ang
limitadong pinagkukunang
yaman ng bansa.

Ang alokasyon ay

Alokasyon
maisasagawa lamang sa
pamamagitan ng
paggamit ng sistemang
pang-ekonomiya.

Ito ang ginagamit para

Sistemang maisagawa ang alokasyon.
Ang sistemang pang-
Pang-
ekonomiya ang naging
ekonomiya solusyon sa mga suliraning
pang-ekonomiya.
 Sistemang
Pang -
Ekonomiya

Ang sistemang pang- Kung kaya't bawat

ekonomiya ay mga bansa ay may
nakabatay sa kanya-
pangangailangan ng kanyang sistemang
ekonomiya ng isang pang-ekonomiyang
bansa. ipinatutupad.
 Sistemang Pang -
Ekonomiya

Suliraning
Pang- Kakulangan Kakapusan
Ekonomiya

Dahil sa limitadong yaman Ang kakulangan Ang kakapusan ay dulot ng

at walang-katapusang limitadong yaman na hindi
pangangailangan ng tao, ay ang di-
kayang matugunan ang
nagkakaroon tayo ng kasapatan ng walang katapusang
suliraning pang-ekonomiya
ng kakulangan at kakapusan. pinagkukunang pangangailangan at
yaman kagustuhan.
Traditional Market
Economy Economy

Uri ng
Sistemang
Pang -
Ekonomiya

Command Mixed
Economy Economy
Produksiyon
Aralin 4
 Ang produksiyon ay ang pangunahing simula ng
ekonomiya, at walang pagkonsumo kung walang
mga kalakal o serbisyong isinasaalang-alang na
maipapamahagi.

Produksiyon Ang produksiyon ay ang proseso ng paglikha

at paggawa ng mga produkto o serbisyo upang
matugunan ang mga pangangailangan at
kagustuhan ng tao.
 Lakas
Lupa Paggawa

Mga Salik ng
Produksiyon

Entrepre -
Puhunan
nyur

Pinagmumulan ng lahat ng
pinanggalingan at lahat ng
hindi mapapalitang yaman ng
kalikasan.
Ito ang hindi mapapalitang
yaman ng kalikasan na hindi
maaaring bawasan at dagdagan:
ang pinagmulan ng lahat ng mga
hilaw na material na ginagamit sa
produksyon.

Lupa
Ito ay maaaring gamitin sa iba't ibang
pamamaraan gaya ng pagtatayo ng Ang tawag naman
imprastruktura tulad ng bahay, gusali, tulay,
sa bayad sa lupa ay
planta, pabrika, mga tanggapan,
pagawaan, paaralan, at iba pa, pati na rin
sa pagsasaka at pagmimina.
renta.

Ito ay tumutukoy sa lugar na Ang Batas Pambansa Blg.

pinagtatayuan ng mga 877 o ang Rent Control
produksyon. Itoay maaaring
Lawang batas na pumipigil
lupa perse, kagubatan, minahan
sa pagtaas ng upa sa lupa.
o katubigan.
 Lakas Paggawa

Ang lakas-paggawa
Ang ay maaaring mental o Lakas ng tao ang Mawawala ng SAHOD o
halaga ang mga
pinakamahalagang pisikal na paggawa ginagamit sa SWELDO
hilaw na materyal
na ginagampanan ng paglikha
salik mga indibidwal na
kung walang ang tawag sa
ng produkto o tao na lilinang o bayad sa
ng produksyon. may edad 15-64
taong gulang,. serbisyo. bubuo nito. manggagawa.
 Uri ng Lakas
Paggawa

Blue collar White collar

Job Job
(Pisikal na (Mental na
Lakas Lakas
Paggawa) Paggawa)
 Ang pisikal na
lakas paggawa o
blue collar job ay
nahahati sa tatlo :

Skilled Semi - Skilled Unskilled

Worker Worker Worker
(May (May Kaunting (Walang
Kasanayan) Kasanayan) Kasanayan)
 May tatlong
katayuan
ang
paggawa

Under -
Employed employed
Unemployed

Mga
tumutukoy sa manggagawang Mga
manggagawang may trabaho manggagawang
may trabaho na ngunit ang
walang
naaayon sa kanilang trabaho
ay hindi trabaho o walang
kanilang kursong napasukang
nakabatay sa
natapos. kursong kanilang trabaho.
natapos.
 Kapital o Puhunan

Ito ay tumutukoy sa Ang mga hilaw na DEPRESASYON

mga gawaing pantao materyal ay hindi
PAMUMUHUNAN O INTERES
tulad ng gusali, maisasagawa nang INVESTMENT (DEPRECATION) tawag sa bayad
makinarya, maayos kung walang naman ay tumutukoy sa katangian
puhunan o kapital, ng isang kapital na nasa sa kapital/
kasangkapan, tumutukoy sa
istruktura, salapi, at sapagkat ito ang paggamit ng salapi yugto ng pagkaluma puhunan.
mga hilaw na materyal nagpapadali sa mga at pagkasira na nagiging
para sa darating na
na ginagamit upang manggagawa na gawing sanhi ng pagbawas ng
ganap na produkto ang panahon upang mas kapakinabangan nito.
makalikha ng iba't ibang
mga produkto. mga ito. lumaki pa ang tubo.
 Sila ay tinatawag ding Siya ang
tagapangasiwa,
tagapamamahala, utak
nagpapakilos
ng negosyo, supervisor, upang ang isang
innovator, risk bearer, negosyo ay
decision maker at ang
tumakbo
may-ari ng kompanya.
at umunlad.
Entrepre -
Sa pamamagitan
niya napagsama TUBO O PROFIT ang
tawag sa kita ng
nyur
sama siya ang lupa,
entreprenyur matapos
kapital at paggawa
niyang
upang mula sa hilaw
mapagtagumpayan ang
na materyal sila ay
hamon ng
makagawa ng isang
pagnenegosyo.
ganap na produkto.
Pagkonsumo
Aralin 5
 Pagkonsumo

Sa pamamagitan ng
Ang pagkonsumo ay
pagkonsumo natutugunan
tumutukoy sa pagbili o
natin ang ating mga
paggastos ng mga produkto
pangangailangan at
at
kagustuhan. Sa pamilihan
nagaganap
serbisyo para tugunan ang
ang pagkonsumo dahil dito ating mga pangangailangan
natin binibili ang ating mga at kagustuhan sa
pangangailangan. araw-araw.
 Tuwirang
Pagkonsumo

Produktibong
Pagkonsumo

Uri ng Lantad na
Pagkonsumo Pagkonsumo

Maaksayang
Pagkonsumo

Mapanganib na
Pagkonsumo
 Mga
Inaasahan
Presyo

Pagkakautang Okasyon

Demonstration Salik ng Panahon

Effect Pagkonsumo

Pagpapahalahaga ng
Kita Tao

Pag-
Panlasa
aanunsiyo
 Batas ng
Pagkakaiba-iba

Batas ng
imitasyon
Mga
Batas ng
Batas ng kaayusang
ekonomiko
Pagkonsumo
Batas ng
Pagkabagay-bagay

Batas ng
Lumiliit na
Pakinabang
 Karapatan
Tungkulin ng at
Mamimili
Aralin 6
 ang taong kumukunsumo ng mga produkto at
serbisyo para matugunan ang kanilang
pangangailangan at
kagustuhan.

Mamimili

Sa bawat pagkunsumong ito marami tayong

isinaalang-alangnbukod sa badyet. Kaya
napakahalaga na tayo ay maging matalino
sa ating gagawing pamimili. Dahil bilang
mamimili napakahalaga ng ating tungkulin para
sa pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa.
 Katangian ng Matalinong Mamimili

Hindi Hindi
Mapanuri Makatwiran nagpapadala nagpapanic
sa anunsiyo buying

May
Hindi alternatibo o Sumusunod sa
nagpapadaya badyet
pamalit
Karapatan sa isang
Karapatan sa
maayos at malinis
na kapaligiran kaligtasan

Karapatang Karapatang
pumili Karapatan dinggin

ng mga
Karapatang
Karapatan sa tamang
magkaroon ng
impormasyon o Mamimili edukasyon bilang
patalastas
konsyumer

Karapatan sa mga Karapatang bayaran

pangunahing at tumbasan sa ano
pangangailangan mang kapinsalaan
Tungkulin ngMamimili

Pagmama - Kamalayan
Mapanuring
kamalayan
Pagkilos lasakit na sa Pagkakaisa
Panlipunan kapaligiran
 Para sa Proteksyon
Mga Batas ng Mamimili

Artikulo Batas Batas Republika Batas

1546 Republika 7581 na Republika
sinusugan ng
(Kodigo 7384 o 6675 o
Batas
Sibil ng Batas sa Republika 10623 o
Generic Act
Pilipinas) Price Tag Price Act of 1988
 Mga Ahensya ng na tumutulong sa

Pamahalaan mga Mamimili

City/ Department Environmental

Provincial/ of Trade and Management
Municipal Industry Bureau (DENR-
Treasurer (DTI) EMB)

Bureau of Philippine Professional

Overseas Energy Regulatory
Food and Employment Commission Securities
Regulatory and Exchange
Drugs Administration
Commission
(BFAD) (POEA) Commission (SEC)
Talahuluganan o
Glosari
 Title Page

Araling Panlipunan

Adam Smith
Ama ng modernong makroekonomiks.

Agham-Pampulitika
Paggawa ng mga desisyon gamit ang kapangyarihan at impluwensya.

Alokasyon
Ginagamit para masolusyunan na maging sapat ang limitadong
pinagkukunang yaman ng bansa.

Antropolohiya
Pag-uugali ng pangkat ng tao sa kanilang kultural na kapaligiran.
 Title Page

Araling Panlipunan

Bandwagon
Paggamit ng maraming tao sa pag-aanunsiyo upang
maipakita na maraming gumagamit ng nasabing
produkto.

Bureau of Food and Drugs (BFAD)

ito ang namamahala sa mga reklamo hinggil
sa hinaluan/pinagbabawal/maling etiketa ng gamot,
pagkain, pabango, at make-up.
 Title Page

Araling Panlipunan

Command Economy
Ang ekonomiya ay nasa kontrol at regulasyon ng
pamahalaan.
 Title Page

Araling Panlipunan

Demograpiya
katangian at mahahalagang datos ng populasyon.

Depresasyon
Ito ay tumutukoy sa katangian ng isang kapital na
nasa yugto ng pagkaluma at pagkasira na nagiging
sanhi ng pagbawas ng kapakinabangan nito.
 Title Page

Araling Panlipunan

Ekonomiks
Isang agham panlipunan na naglalayong pag-
aralan ang mga kilos at pagsisikap ng mga tao.

Entreprenyur
Ang utak ng negosyo.
 Title Page

Araling Panlipunan

Haypotesis
Ito ang ginagamit ng mga ekonomista
bilang pansamantalang sagot sa mga
suliranin.

Heograpiya
Katangian at kaanyuan ng daigdig.
 Title Page

Araling Panlipunan

Incentives
tumutukoy sa incentives na inaalok ng mga gumagawa
ng produkto at serbisyo na nakapagpapabago sa
desisyon ng tao.
 Title Page

Araling Panlipunan

Kagustuhan
Mga bagay na hinahangad ng tao upang mabigyang satispaksyon ang
sarili.

Kakapusan
Limitadong pinagkukunang yaman para tugunan ang pangangailangan.

Kakulangan
Pansamantalang hindi kasapatan ng mga pinagkukunang yaman.

Kasaysayan
Nakaraan at kasalukuyang salaysayin sa bawat bansa.
 Title Page

Araling Panlipunan

Lupa
hindi mapapalitang yaman ng bansa.
 Title Page

Araling Panlipunan

Makroekonomiks
Pag-aaral sa kabuuang ekonomiya.

Mamimili
Mga taong bumibili at gumagamit ng mga produkto at serbisyo.

Marginal Thinking
Tumutukoy sa karagdagang pakinabangna iniisip ng tao na makukuha niya mula sa
gagawing desisyon.

Matematika
Agham ng mga numero na nakatuon sa kaayusan at relasyon nga mga ito.

Maykroekonomiks
pag-aaral sa maliit na yunit ng ekonomiya.
 Title Page

Araling Panlipunan

Oikonomia
Salitang griyego na pinagmulan ng salitang ekonomiks.

Opportunity cost
Tumutukoy sa halaga ng bagay o nang best alternative na handang ipagpalit
sa bawat paggawa ng desisyon.
 Title Page

Araling Panlipunan

Pag-aanunsyo
Pamamaraan na ginagamit sa pang-aakit sa mga konsyumer na bigyang
pansin at bilhin ang mga produkto at serbisyo.

Paggawa
pinakamahalagang salik ng produksyon.

Pagkonsumo
pagbili at paggamit ng mga produkto at serbisyo.

Pagpapalitan
Paglipat ng produkto at serbisyo sa isang tao kapalit ang salapi.
 Title Page

Araling Panlipunan

Pagtustos
Pagbibigay ng pampublikong serbisyo ng pamahalaan.

Pamamahagi
Tawag sa bayad na tinatanggap ng lahat ng salik ng produksyon.

Pamilihan
Dito nagtatagpo ang mamimili at nagbibili.

Produksyon
paglikha, paggawa, o pagbuo ng mga hilaw na materyal para magkaroon ng
bagong anyo.
 Title Page

Araling Panlipunan

Sahod
bayad sa paggawa

Sikolohiya
pag-uugali at personalidad ng tao bilang isang
kapitalismo.
 Title Page

Araling Panlipunan

Trade-off
Ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay
kapalit ng ibangbagay.