Nội dung chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lý và

hiệu quả ở Việt Nam:

Chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lý và hiệu quả ở Việt
Nam là một trong những mục tiêu quan trọng của chính sách phát triển kinh tế
của Đảng và Nhà nước. Theo báo cáo của Tạp chí Tài chính, trong giai đoạn
2015-2020, kinh tế Việt Nam có sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo
hướng hiện đại, giảm dần nguồn lực khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy
sản (khu vực 1), nguồn lực phân bổ cho khu vực công nghiệp, khai khoáng, xây
dựng (khu vực 2) và khu vực dịch vụ (khu vực 3) tăng dần. Tuy nhiên, quá trình
chuyển đổi cơ cấu kinh tế còn gặp nhiều khó khăn và thách thức, như: sự phụ
thuộc cao vào xuất khẩu hàng hóa gia công; sự chậm trễ trong việc đổi mới mô
hình tăng trưởng; sự thiếu hợp lý trong cơ cấu ngành và sản phẩm; sự thiếu
minh bạch và hiệu quả trong quản lý ngân sách nhà nước và nợ công; sự yếu
kém trong khả năng đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ.... Để
tiếp tục chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lý và hiệu quả ở
Việt Nam, các nhà nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp cơ bản như: hoàn
thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; cải thiện môi
trường đầu tư kinh doanh; phát triển các loại hình doanh nghiệp; xây dựng chiến
lược phát triển công nghiệp và dịch vụ; thúc đẩy công nghiệp hóa và hiện đại
hóa nông nghiệp; tăng cường liên kết giữa các ngành kinh tế; hội nhập kinh tế
quốc tế sâu rộng..
Chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại ở Việt Nam là quá trình
sắp xếp lại các ngành kinh tế để phù hợp với phân công lao động và trình độ
phát triển của lực lượng sản xuất trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Quá trình này nhằm mục tiêu nâng cao năng suất lao động, chất lượng, hiệu quả
và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Theo báo cáo của Tạp chí Tài chính, trong
giai đoạn 2015-2020, kinh tế Việt Nam có sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế
theo hướng hiện đại, giảm dần nguồn lực khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp và
thủy sản (gọi là khu vực 1, KV1), nguồn lực phân bổ cho khu vực công nghiệp,
khai khoáng, xây dựng (khu vực 2, KV2) và khu vực dịch vụ (khu vực 3, KV3)
tăng dần. Tuy nhiên, mô hình tăng trưởng của Việt Nam vẫn còn mang tính gia
công và phụ thuộc vào nguồn hàng nhập khẩu và phụ thuộc vào khu vực nước
ngoài. Công nghiệp hóa tại Việt Nam cũng chưa thành công do chưa có một nền
công nghiệp hoàn chỉnh. Vì vậy, để tiếp tục thúc đẩy quá trình chuyển đổi cơ
cấu kinh tế theo hướng hiện đại ở Việt Nam, cần có những giải pháp cơ bản
như: hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; cải
thiện môi trường đầu tư kinh doanh; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; ứng
dụng khoa học – công nghệ; cơ cấu lại các lĩnh vực trọng tâm như nông nghiệp,
đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức tín dụng, ngân sách nhà nước và
nợ công.
Một số thành tựu của Việt Nam trong quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh
tế theo hướng hiện đại là:
- Từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu với 90% dân số làm nông
nghiệp, Việt Nam đã xây dựng được cơ sở vật chất-kỹ thuật, hạ tầng kinh tế-xã
hội từng bước đáp ứng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo ra môi
trường thu hút nguồn lực xã hội cho phát triển.
- Cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng giảm khu vực nông
nghiệp, tăng khu vực dịch vụ và công nghiệp; cơ cấu sản xuất trong nội bộ các
ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh
tranh.
- Cơ cấu lao động có sự chuyển đổi tích cực gắn liền với quá trình chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, giảm tỷ lệ lao động trong sản xuất thuần nông, tăng tỷ lệ lao
động trong công nghiệp, xây dựng và dịch vụ.
- Cơ cấu ngành và cơ cấu sản phẩm công nghiệp đang có sự thay đổi để
phù hợp hơn với nhu cầu của thị trường; ngành công nghiệp chế biến tăng tỷ
trọng, trong khi công nghiệp khai thác có chiều hướng giảm.
- Cơ cấu ngành kinh tế có sự chuyển dịch tích cực theo hướng mở cửa,
hội nhập vào kinh tế toàn cầu, thể hiện ở tỷ lệ xuất khẩu/GDP (xuất khẩu/GDP)
ngày càng tăng, nghĩa là hệ số mở cửa ngày càng lớn. Việt Nam đã trở thành
một trong những quốc gia có kim ngạch xuất khẩu cao nhất thế giới và tham gia
vào các hiệp định thương mại tự do quan trọng.

Chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hợp lý và hiệu quả ở Việt Nam là
một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước để đổi mới mô hình
tăng trưởng, nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Quá trình này bao gồm việc phân bổ lại nguồn lực cho các ngành kinh tế, các
khu vực kinh tế, các loại hình doanh nghiệp và các yếu tố sản xuất theo hướng
phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển trong nước và quốc tế. Trong giai
đoạn 2016-2020, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong việc cơ cấu
lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, như: cân đối vĩ mô và kết cấu
nền kinh tế được củng cố vững chắc; tăng trưởng kinh tế được duy trì ở mức
khá; cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp,
tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ; năng suất lao động được cải thiện; thể chế
luật pháp, kinh tế, môi trường đầu tư, kinh doanh, xếp hạng năng lực cạnh tranh
được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, quá trình này vẫn còn gặp nhiều khó khăn và
thách thức, như: mô hình tăng trưởng vẫn chưa bền vững và có hiệu quả cao; sự
chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế chưa phù hợp với tiềm năng và lợi thế so sánh
của Việt Nam; sự phân bổ nguồn lực cho các loại hình doanh nghiệp chưa công
bằng và minh bạch; sự phát triển của các yếu tố sản xuất chưa đồng đều và hiệu
quả. Bước sang giai đoạn 2021-2025, Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh việc
chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hợp lý và hiệu quả để phát triển nhanh,
bền vững trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn ra phức tạp và có nhiều biến
động trong thế giới. Một số định hướng quan trọng cho việc này là: tiếp tục
hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; khuyến khích
khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo; ưu tiên phát triển khoa học – công nghệ và số
hóa; xây dựng một chiến lược công nghiệp mới để phát triển các ngành công
nghiệp có giá trị gia tăng cao; phát triển các ngành dịch vụ hiện đại và chất
lượng cao; cơ cấu lại nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới; cơ cấu lại
đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức tín dụng, ngân sách nhà nước và
nợ công .
Một số thành tựu của Việt Nam trong quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh
tế theo hướng hợp lý và hiệu quả là:
- Đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, liên tục, vượt qua khủng hoảng
kinh tế - xã hội và duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.
- Cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng nông
nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ; cơ cấu sản xuất trong nội bộ các
ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh
tranh.
- Cơ cấu lao động có sự chuyển đổi tích cực gắn liền với quá trình chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, giảm tỷ lệ lao động trong sản xuất thuần nông, tăng tỷ lệ lao
động trong công nghiệp, xây dựng và dịch vụ.
- Cơ cấu nguồn lực cho các loại hình doanh nghiệp được phân bổ lại theo
hướng công bằng và minh bạch; các doanh nghiệp nhà nước được tái cơ cấu,
thoái vốn và thoát khỏi những lĩnh vực không hiệu quả.
- Cơ cấu nguồn lực cho các yếu tố sản xuất được phân bổ lại theo hướng
phù hợp với tiềm năng và lợi thế so sánh của Việt Nam; các yếu tố sản xuất như
vốn, đất đai, khoa học - công nghệ được sử dụng hiệu quả hơn.
- Cơ cấu ngành kinh tế có sự chuyển dịch tích cực theo hướng mở cửa,
hội nhập vào kinh tế toàn cầu, thể hiện ở tỷ lệ xuất khẩu/GDP (xuất khẩu/GDP)
ngày càng tăng, nghĩa là hệ số mở cửa ngày càng lớn.