Central Mindanao University

University Town, Musuan Maramag, Bukidnon

Language Department Office
Bachelor of Secondary Education Major in Filipino

Pasulat na Ulat Tungkol kay Richardo “Ricky” M. De Ungria, Manunulat sa Davao at ang
Kaniyang mga Akda

Ipinasa kay:
Gine Mae L. Lagnason
Fil67 Dulaang Filipino Instructor

Ipinasa ni:
Allyza G. Ibarra

Seksyon:
BSED Filipino 3B

2023, Nobymebre 11
 Central Mindanao University
University Town, Musuan Maramag, Bukidnon
Language Department Office
Bachelor of Secondary Education Major in Filipino

Pasulat na Ulat Tungkol kay Richardo “Ricky” M. De Ungria, Manunulat sa Davao at ang
Kaniyang mga Akda

Si Richardo “Ricky” M. De Ungria (72 taon-gulang) ay

ipinanganak sa taon 1951 sa Manila. Siya ay unang
nanirahan sa Luzon pero sa pagdaan ng panahon – taon
1999, siya ay lumipat sa Mindanao, Davao City at
kalaunan ay tinawag na kaniyang tahanan.
Siya ay nakapag-aral sa De La Salle University at kumuha
ng BA Literature at nakapagtapos bilang cum laude. Siya
din ay nakapag-aral sa Washington University sa St.
Louis, United States noong taon ng 1990, habang
kumuha ng MFA (Master of Fine Arts) sa Malikhaing
Pagsulat, at siya ay nabigyan ng isang Fulbright grant na
patimpalak.
Sa kaniyang pagtapos, taon 1999, siya ay bumalik sa
Pilipinas, Davao City, Mindanao – at naging kauna-

unahang Dean sa Kolehiyo ng Makataong Sining at Agham Panlipunan (College of Humanities and
Social Sciences) sa noon na bagong pinatatag na kampus ng Unibersidad ng Pilipinas Mindanao.
Siya din ang nagpatatag ng Davao Writers Guild na kalaunan ay nakapaglimbag ng mga akda ilan
sa mga miyembro ng naturang grupo.
Naipalimbag din nila ang DAGMAY na kung saan makita sa pinakaunang pahina ng SunStar Davao
– isang lokal na pahayagan ng Davao. Siya din ang nagpasimula ng isang tayler para sa mga
manunulat ng Davao noong taon 2005 na kalaunan ay naging lugar na kung saan magsasanay ang
mga naghahangad na maging manunulat sa buong rehiyon ng Davao.
Siya din ay isa sa mga nagtatag ng Philippine Literary Arts Council (PLAC) at isa sa mga miyembro
ng Unyon ng mga Manunulat ng Pilipinas (UMPIL). Sa kaniyang mga nakamit sa larang ng
literatura, iginawad sa kaniya ang Gawad Balagtas na ibinigay ng UMPIL noong taon 1999 at ng
Patnubay ng Sining at Kalinangan ng Lungsod ng Manila noong taon 2007.
Liban sa mga naibanggit na kaniyang mga nakamit sa mga nagdaang taon, marami pa siyang
naging kontribusyon sa larang ng akdang pampanitikan.
Siya ay nagsasalita ng mga wikang Ingles (sa kadahilanan na liban siya ay isang Filipino na
manunulat, kilala din siya sa labas ng Pilipinas na kung saan pati mga tao dun ay ibig na
makipagpanayam sa kaniya), Tagalog, Davaoeño, at Cebuano. Gayunpaman, ang wika na
kaniyang ginagamit sa kaniyang mga akda ay karaniwan na nasa wikang Ingles.
Ilan sa Kaniyang Mga Akda:

1. Waking Ice: Poems (2000)

Inilimbag sa: Anvil Pub., Pasig City, Philippines

Nagsasabi sa lubhang pagdamdam ng isang ama sa kaniyang anak na lalaki na pilit

niyang intiindihi ang kaniyang iniindang adiksyon, ang pagtatangka sa sariling buhay,
ang kaniyang pagpapagaling, at ang hindi maiwas-iwasan na pagsira sa sariling
kalusugan. Sa mga naitalang tula at naka-bati sa kaniyang anak na lalaki. Ang
manunulat ay nagpakita ng napakalawak na saklaw ng emosyon habang iniinda ang
kaniyang responsibilidad bilang ama, ang kaniyang relasyon sa kaniyang anak na
lalaki, at ang pagkawala ng kaniyang anak. Ang akda na ito ay gumamit ng iba’t ibang
estilo ng panulaan para maipakita ang mga emosyon na nararamdaman ng persona
sat ula para mas maging ramdam ng mga mambabasa ang akda at para mas
maugnay nila ito sa totoong buhay.

2. Decimal places: poems (1991)

Inilimbag sa: University of the Philippines Press, Diliman, Quezon City

Isa itong kompilasyon ng mga tula na isinulat ni Richardo M. de Ungria nang siya ay
dumayo sa bansa ng Amerika para makapag-aral sa paaralan ng Washington
University para sa kaniyang MFA sa Malikhaing Pagsusulat. Pumaroon siya ng
tatlong taon at doon marami siyang nakilalang bagong tao at mga kaibigan. Sa tulang
ito, sinasalamin ang galak ng isang Pinoy na manunulat habang patuloy niyang
hinahasa ang kaniyang kakayahan bilang isang manunulat.

3. Pidgin Levitations: Poetic Chroma Texts (2004)

Inilimbag sa: University of the Philippines Press, Diliman, Quezon City

Pinapakita rito ang pagababago ng estilo ni Richardo M. de Ungria sa pagsulat. Mula

sa ipinagbabawal na parunggit na pasulat na may kainting mistikong kalabuan
patungo sa ordinaryong paggamit sa pagsulat ng akdang panitikan at sa mga
paksang Ingles. Ang librong ito ay may 131 na tula na kung saan pinapakita ang mga
posibilidad ng pag-usbong ng palalimbagan pati na din ang limitasyon nito.

4. Book Launch: M’mry Wire (2013)

Inilimbag sa: University of Santo Tomas Publishing House, Manila, Philippines

Isa itong koleksyon ng mga tula na naisulat ni Richardo sa nagdaang 20 taon. Sa

naturang panahon, siya ay ang Dean ng Kolehiyo ang Makataong Sining at Agham
Panlipunan (Humanities and Social Sciences) sa Unibersiad ng Pilipinas sa Mindanao,
at ang Komisyonado para sa Sining (Commissioner for the Arts) ng NCCA. Ang librong
ito ay pinapaloob din ang mga musikal na pagganap ng kaniyang mga kaibigan at
kakilala.

5. Nudes: Poems (1994)

Inilimbag sa: Anvil Pub., Pasig, Metro Manila Philippines

Nakapaloob dito ang iba’t ibang uring pagbigay ng atensyon at pagkawalan,

pagdurusa at pagpipinid sa pag-ibig. Sa 38 na koleksyon ng tula na nagpapakita ng
pormalidad at pagsasaad ng kolokyalidad, ipinapakita ni Richardo ang walang ulirang
 saklaw ng pagiging komplikado nang sinisid niya ang pagkakahumaling at
kontradiksyon ng pagpapakita ng lubos na paghahangad ng isang bagay habang
sinaalang-alang ang pagbabalanse ng mga bagay na karaniwan ay magkasalungat;
isang halimbawa rito ay ang kayamutan at ang pagiging lambing.

Sipi ng Nudes: Poems ni Richardo “Ricky” M. de Ungria – Isang Pagsusuri

Isa sa mga kilalang akda ni Richardo M. de Ungria ay ang Nudes. Liban na sa tungkol ito sa
pagbibigay atensyon sa mga bagay na karaniwang naisawalang-bahala, sa 38 tula na
nailikom sa naturang libro, ang napiling tula ay mapapatungkol sa kalaswaan o sekswal na
aktibidad.

Sa larang ng tula, kilala na ang temang pagmamahal bilang isa sa pinakamahirap na gawan
ng tula dahil kinakailangan na sundin ng manunulat ang panuntulan ng pagiging iba sa mga
manunulat Depende sa manunulat kung patago niya itong ilarawan gamit ang mga salita o
maging kapareho ni de Ungria na kinakailangan pa ng masusing pag-saliksik upang
malaman ang kung ano ang pinapahiwatig sa kaniyang akdang tula.

Ayon sa pagsusuri ni Arnel Banaga Salgado (2023), ang paggamit ni de Ungria ng mga
matatalinghagang salita sa kaniyang akda ay hindi karaniwan gaya ng sa paggamit ng mga
salita ng ibang kilalang mananakda sa Piliinas gaya nina Marjorie Evasco, Ruel de Vera, at
Danton Remoto.

By the bread shop and not

at the foot of the bridge
of no return
6 pm
White blouse, short hair, black jeans.
The yeast climbs to a crisp, brown top
inside the oven.
Glaze of sunset over city lights.
The promise
Of a thousand rare birds
About to be let loose.

Sa napiling akda ni de Ungria, ang naturang tula ay walang matibay na estraktura. Wala
itong bilang o sinusundan na disenyo na kung paano sinulat mga ang unang bahagi ng
kaniyang tula. Liban na isa lamang itong sipi (dahil sa limitasyon sa pagkuha ng buong
kaniyang mahuhusay na akda) ito ay malaman at mayaman ito sa mga haka-haka na kung
anon ga ba ang ibig ipapahiwatig ni de Ungria sa kaniyang tula.

Sa isang tingin, maaari na ang tula na ito ay napapatungkol sa isang karaniwang gabi ng
persona at kung saan siya ay napadaan sa isang panaderya at doon, may nakita siyang
magandang babae. Pero, kung ating isaalang-alang ang di karaniwang paggamit ni de
Ungria ng mga matatalinghagang salita, ang linyang “the yeast climbs to a crips, brown” ay
nagsasalaysay sa nararamdamang kasukdulan ng lalaki habang ginagawa ang naturang
gawa kasama ang babae.

Sa hindi hasang pananaw, ang paggamit ni de Ungria ng mga naturang talinghaga iba sa
mga nakasanayang mababasang tula na napapatungkol sap ag-ibig (lalong-lalo na sa
espisipikong paksa na napili ni de Ungria sa akdang ito). Maaari itong maghatid ng hindi
pagkakaintindihan ng mang-akda at ng mga mambabasa, pero ayon pa kay Arnel Banaga
Salgado (2023), sa larang ng tula ang papili ni de Ungria ay napakaimportanteng sangkap sa
pagbuo ng isang magandang tula.

Sa isang simpleng tula, maaari itong maraming kahulugan. Depende sa estilo ng manunulat,
kung iisipin ito ng mga mambabasa, magkakaroon ng labis sa isang mundong sinadyang
binuo ng manunulat ang kaniyang sinulat na akda. Sa di karaniwang paggamit ng
matatalinghagang salita ni de Ungria sa kaniyang mga akda ay ang kasiguraduhan ng
kaniyang pagkakakilanlan bilang parte ng kasaysayan ng kontemporyarying panitikan sa
Pilipinas.

Sa estilo ni de Ungria, liban sa paggamit ng mga matatalinghagang salita sa buong akda,

pinili niya ang pagiging tuso at kahusayan sa paggamit ng wikang Ingles. Hindi lang sa
naibanggit na sipi ng linya sa akda ang may nakatagong kahulugan kundi sa ika-13-15 din.

Or catching by instinct
a falling soldering rod
still white-hot

Ayon pa kay Arnel Banaga Salgado (2023), ang pagpili ni de Ungria ng “instinct” ay ang
pinakamahalagang aspekto sa pagsuri ng akda na ito.

Sa naturang gawain sa tao na iyong minamahal (kahit pa man sa tao na gusto mo lang
makasama para gawin ang gawain na ito), sa inyong paggalaw, likas ito sa ugali ng taong
gumagawa. Pinapakita dito ang lubos na pagnanasa ng lalaki sa babae at hindi na hinihintay
kung ano man ang nais ipagawa ng babae sa lalaki.

Sa personal na pananaw naman, ang linyang “or catching by instinct” ay naglalarawan hindi
lang ang lalaki ang nagnanasa kundi pati na din ang babae. Sa akda ni de Ungria, maaari na
ginuguhit niya ang pag-iibigan ng dalawang tao (maaaring magkasintahan) mula sa sekswal
na pananaw. Gayunpaman, kahit ito man ang sentral na tema ng naturang akda, ang
pagmamahal na inilalarawan ni de Ungria ay hindi nakatutok sa kalaswaan lamang, kundi
pati na din kadalisayan.

Sa nabanggit na deskripsyon sa libro, ito din ang nais ipaparating ng kaniyang akda; isang
koleksyon ng mga tula na kung saan nagbibigay atensyon sa mga bagay na karaniwang
hindi napapansin at paghahambing sa mga bagay na karaniwan na magkasalungat.

Labis na ang pag-pili ni de Ungria sa kaniyang estilo, wika, pati na din sa pagpili ng mga
maatalinghagang salita ay napakahusay. Bagaman hindi man ito mapapansin ng mga tao na
hindi sanay sa pag-suri ng mga tula o sa mga tao na hindi hasa sa wikang ginagamit ng
manunulat, ang kahalagahan ng mga akda ni de Ungria sa larang ng kontemporaryong
panitikan ay hindi magbabago.

Marami man ang magprotesta sa kung paano pumili si de Ungria ng mga paksa sa kaniyang
tula at malilito kung ano ang nais niya ipahiwatig, pero tandaan na ang diwa ng paggawa ng
tula ay para maibahagi ng isang manunulat ang mga bagay na karaniwan ay hindi
mailarawan sa mga simpleng salita. Likod sa mga masining na pagpili ng mga salita ay ang
kagandahan ng imahenasyon ng isang manunulat.