4 strategie

Istnieją cztery rodzaje strategii uczenia się: strategie powtarzania, strategie opra- cowywania,
strategie organizowania, strategie metapoznawcze. W ramach każdego rodzaju można mówić o
konkretnych strategiach

Strategie powtarzania sprawiają, że określone informacje stają się przedmiotem działań podejmowanych
przez ucznia i zostają powiązane z jego wiedzą uprzednią, czyli informacjami i doświadczeniami
przechowywanymi w pamięci trwałej. Uczeń może powtarzać materiał w sposób mechaniczny, tzn.
całkowicie zgodnie z przekazem (słowo po słowie, w myśli bądź głośno). Może również powtarzać
w sposób złożony przy wykorzystaniu takich strategii, jak: podkreślanie czy zapiski na marginesach.
Powtarzanie złożone pozwala utrwalanić i zrozumieć bardziej skomplikowany materiał. Podkreślanie polega
na zaznaczaniu kluczowych fragmentów myśli. Pomaga to zlokalizować najważniejsze fragmenty tekstu, co
ułatwia jego przeglądanie oraz pamięciowe uczenie się. Ponadto wymaga od ucznia powiązania wiedzy
zawartej w tekście z wiedzą uprzednią (uczeń zobowiązany jest podjąć decyzję odnośnie do określonego
fragmentu; uświadamia więc sobie to, co już wie, oraz to, co dla niego nieznane). Zapiski na marginesach to
strategia, dzięki której uczeń koduje tekst i nadaje znaczenie poszczególnym jego fragmentom . Istotą
strategii opracowywania jest dodawanie szczegółów, które czynią informację bardziej znaczącą, ułatwiają
jej zakodowanie. Sprzyjają przeniesieniu informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci trwałej. Dzięki nim
powstają skojarzenia i połączenia pomiędzy nową informacją a tym, co uczniowi bliskie.

Strategie organizowania pozwalają uczniowi zwiększyć sensowność materiału, nadać mu indywidualne

znaczenie. Ich istotą jest ujmowanie materiału w określoną strukturę, nową, własną. Do tych strategii
należą: spis treści, mapy mentalne, mnemonika.

Jest wiele tych strategi więc nie miem czy jest sens je wszystkie dawać -
https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/1762/Joanna%20Szymczak%20Swiadome%20i
%20autentyczne%20uczestniczenie%20w%20procesie%20uczenia%20sie%20Specyfika%20i%20znaczenie
%20strategii%20uczenia%20sie.pdf?sequence=1&isAllowed=y

4.1 Techniki zwiększające skuteczność uczenia się

Zwiększenie skuteczności uczenia się zależy od kilku czynników podstawowych:

- motywacji do nauki,
- pozytywnego nastawienia do procesu uczenia się,
- zainteresowania przedmiotem,
- uwagi,
- koncentracji,
- zrozumienia materiału,
- indywidualnego podejścia do sposobu uczenia się oraz rytmów psycho-fizycznych osoby,
- miejsca nauki,
- czasu pracy oraz odpoczynku,
- systematyczności,
- sposobów pracy, zapamiętywania oraz powtarzania materiału.
MOTYWACJA DO NAUKI- to cel, dla którego osoba chce poświęcić swój czas oraz zaangażowanie na
naukę. POZYTYWNE NASTAWIENIE DO PROCESU UCZENIA SIĘ- jeśli osoba zna swoją motywację
podjęcia nauki łatwiej jej nastawić się pozytywnie do procesu przyswajania wiedzy. Pozytywne nastawienie
zaś, na co wskazuje wiele badań, zmniejsza napięcie organizmu, niweluje skutki stresu oraz daje nadzieję na
osiągnięcie celu.

ZAINTERESOWANIE PRZEDMIOTEM, UWAGA, KONCENTRACJA, ZROZUMIENIE MATERIAŁU-

czynniki te łączą się ze sobą. Zainteresowanie przedmiotem nauki zwiększa skupienie uwagi oraz
koncentrację na nim, co z kolei sprzyja zrozumieniu materiału. I odwrotnie- zrozumienie materiału zwiększa
zainteresowanie przedmiotem, a to sprzyja chęci skupienia uwagi oraz koncentracji na nim. Skupienie uwagi
jest najskuteczniejsze, gdy towarzyszy mu postanowienie zapamiętania.

INDYWIDUALNE PODEJŚCIE DO SPOSOBÓW UCZENIA SIĘ ORAZ RYTMÓW PSYCHO-

FIZYCZNYCH OSOBY- sprawia, że osoba uzyskuje maksymalny skutek ze swojego działania. Wszystkie
techniki uczenia się mogą okazać się nieskuteczne jeśli nie będą szły w parze z tym, czego potrzebuje dana
osoba. Sztuczne dostosowywanie się do podanych w literaturze sposobów nauki, podziału pracy,
odpoczynku oraz najlepszego czasu nie da efektu jeśli dana osoba wypracowała już sobie własne skuteczne
sposoby pracy

MIEJSCE NAUKI- powinno być dostosowane do nauki i wydzielone do tego. Najlepiej siedzieć przy biurku
lub stole z wyprostowanym kręgosłupem mając po lewej stronie światło (leżenie na kanapie itp.pozycje
zwiększają rozleniwienie i nie sprzyjają koncentracji). Pomieszczenie powinno być wywietrzone oraz z dala
od źródeł hałasu. Przydatna jest możliwość spojrzenia od czasu do czasu na przyrodę lub kwiat doniczkowy
dla odprężenia wzroku. Nauce sprzyja, co wykazały badania dr Łozanowa i in. Z instytutu Sugestologii w
Sofii, muzyka w rytmie 60 taktowym np. Vivaldi „Zima. Cztery pory roku”,

CZAS PRACY I ODPOCZYNKU ORAZ SYSTEMATYCZNOŚĆ- osoba powinna wypracować własny

rytm uwzględniający te czynniki. Wiadomo iż materiał do nauki powinien być podzielony na partie oraz że
różne dziedziny wiedzy należy przeplatać. Należy zaczynać naukę od sporządzenia planu pracy, przerw i
powtórzeń, łatwiejszych zagadnień (dla zaktywizowania pracy mózgu), następnie trudniejsze (zebranie
materiału, ogólne przejrzenie go i zrobienie notatek), potem znów coś łatwiejszego i gruntowniejsze
przyswojenie materiału trudnego. Plan powinien odnosić się do całości oraz części materiału.

SPOSOBY NAUKI, ZAPAMIĘTYWANIA ORAZ POWTARZANIA MATERIAŁU Są to nowoczesne

metody przyspieszonego uczenia się. Są to techniki dosyć niedawno powstałe ale odznaczające się wysoką
skutecznością. Uczeniu się pomaga uwzględnienie indywidualnego typu zmysłowego np.
wzrokowosłuchowo- ruchowego, przyswajanie materiału wizualnie, zapamiętywanie ze słuchu a
powtarzanie ruchowo np. pisząc konspekty. Uczenie się jest efektywniejsze, gdy osoba chętnie wykonuje
ćwiczenia integrujące pracę obu półkul mózgowych, więc ćwiczenia ruchowe metodą dr P. Dennisona z
Kinezjologii Edukacyjnej oraz z technik usprawniania pracy umysłowej T. Buzana i superlerningu dr
Łozanowa, a także gdy brane jest pod uwagę wprowadzenie wielo zmysłowego uczenia się.

WARUNKI, W KTÓRYCH POWTARZANIE SPRZYJA ZAPAMIĘTANIU - zrozumienie, - rozłożenie

nauki w czasie- częściej i mniejszymi porcjami, - uczenie się na głos, - utrwalamy, gdy liczba powtórzeń jest
większa niż konieczna do nauczenia materiału, - zapamiętujemy lepiej, powtarzając całości niż części, - gdy
ufamy własnym możliwościom i mówimy sobie, że możemy zapamiętać, - przypominamy sobie łatwiej w
warunkach analogicznych do tych, w których uczyliśmy się (stąd warto stosować kotwice kodowe z NLP,
które umożliwią „włączenie” pamięci w odpowiednim momencie), - pamiętamy lepiej zdania nie
dokończone (efekt Zeigarnik), co nie sprawdza się w przypadku , gdy mamy duży lęk przed porażką lub
bardzo zależy nam na sukcesie. Wtedy lepsze są zdania dokończone. - pamiętamy lepiej to, co kontrastuje z
tłem (efekt Restorffa), dlatego skuteczne są metody paradoksalnych wyobrażeń. MNEMOTECHNIKI-
zwane systemem umieszczania („loci”). Opierają się na wyobraźni i skojarzeniach. Polegają na tworzeniu
umysłowych obrazów przedmiotów i idei, które są zapamiętywane przez mało wykorzystywaną na co dzień
prawą półkulę mózgu. Są efektywne (według badań G.Bowera zwiększają skuteczność zapamiętania o
średnio 7 razy!).Umożliwiają skuteczne kodowanie informacji. Są w miarę uniwersalne. Oszczędzają czas.
Zmniejszają lęk. Są dobrą zabawą. Łatwe w opanowaniu.

CZYNNIKI WYOBRAŻENIOWO- SKOJARZENIOWE SPRZYJAJĄCE ZAPAMIĘTYWANIU:

1. Zaangażowanie zmysłów.
2. Ruch- wyobrażenie osób lub przedmiotów w ruchu.
3. Kolor- do wyobrażeń stosuj kombinacje, wzory, jaskrawe kolory, nierealne, nietypowo zestawione.
4. Wyobrażenie wielkości- zwiększanie lub zmniejszanie rzeczywistych rozmiarów w wyobraźni.
5. Wyobrażenie ilości- dziesiątki, setki tego, co trzeba zapamiętać.
6. Skojarzenia seksualne.
7. Atmosfera zabawy- śmieszne, karykaturalne wyobrażenia.
8. Stosowanie symboli- zamiast zwykłego wyobrażenia wstaw symboliczne np.zamiast łóżkahamak.
9. Porządkowanie- grupowanie i ustalanie kolejności (ważne przy systemie łączenia) według jakiegoś
kryterium, hierarchicznie.
10. Numerowanie- dodaje szczegółowości, przydatne przy porządkowaniu.
11. Pozytywne wyobrażenia- mózg chętniej je przywołuje.
12. Przesada- kolorów, ilości, kształtów, dźwięków.

RODZAJE MNEMOTECHNIK: AKRONIMY- słowa utworzone z pierwszych liter wyrazów wchodzących

w skład całej grupy np.PKO, NBP, PWN. Najbardziej wskazane do zapamiętywania obiektów konkretnych i
zbliżonych do siebie. Ich odmianą są twórcze zdania- ułożenie zdania z pierwszych liter wyrazów do
zapamiętania np. Moja wiecznie zapracowana mama jutro sama usmaży nam placki – to kolejność planet
Układu Słonecznego: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton.
AKROSTYCHY- przeciwieństwo akronimów. Tworzenie zdań, z których pierwsze litery składają się na
wyraz do zapamiętania np. Sam teraz rozluźniam ekstremalne spięcie = STRES. RYMONIMY- krótkie
rymowane wierszyki ułatwiające zapamiętywanie informacji np. –uje się nie kreskuje. SYSTEM
ŁĄCZENIA PARAMI- łączenie przedmiotów z listy pierwszego z drugim, drugiego z trzecim, trzeciego z
czwartym itd. W wyobraźni łączymy je stosując podane wcześniej techniki wyobrażeniowe. Np. trawa, nóż,
pies, klamka. Wyobrażam sobie trawę, której źdźbłami są maleńkie noże (dotykam ich i czuję ukłucia), na
pastwisku pasie się pies wielkości krowy (czuję zapach trawy), widzę drzwi, które mają klamkę w kształcie
psa (słyszę jak szczeka). Najlepiej by wyobrażenia były niezwykłe, śmieszne, karykaturalne i rozbudzały
zmysły. System nadaje się do obiektów konkretnych. Jeśli ma być to pamiętane dłuższy czas to trzeba
powtarzać. MNEMONICZNE HISTORYJKI- w wyobraźni tworzy się śmieszne i przerysowane sceny. Np.
dziewczyna, drzewo, parasol, długopis. Idąc przez park ujrzałem chodząca na czworakach dziewczynę, która
na mój widok wspięła się na drzewo, które za koronę miało czerwony parasol. Bardzo dobrze bo właśnie
zaczął padać deszcz z maleńkich długopisów. Przy dłuższym czasie pamiętania należy je powtarzać

TWORZENIE MAP MYŚLI (MIND- MAPS) Zalety: - istota zagadnienia przedstawiona jest jaśniej i
precyzyjniej, - wyraźnie widać, co jest bardziej a co mniej ważne, - to, co blisko siebie wskazuje na
treściowy związek z sobą, - powtórki materiału są szybsze, - dzięki tej strukturze można bez problemu coś
dodać do mapy, - każda mapa jest unikalna, co pomaga w zapamiętywaniu, - robienie notatek jest twórcze-
aktywizujemy prawą półkulę mózgu.

SUPERLEARNING Pionierem metody powstałej w latach 60- tych jest dr Łozanow z Bułgarii, twórca
sugestopedii. Metodę udoskonalili naukowcy z USA. Jest to przyspieszone uczenie się. Uczenie się jest
sztuką wykorzystującą zmysły. Metoda ma cztery łatwe etapy: 1.relaks połączony z afirmacjami osiągnięcia
celu , np. łatwo się uczę, mam dobrą pamięć 2.uspokojenie umysłu- wizualizacja miejsca na łonie natury
3.wzbudzanie w sobie radości i pozytywnego nastawienia do nauki- przywoływanie najlepszych wspomnień
4.rytmiczne oddychanie- wdech licząc do 4, zatrzymanie licząc do 4, wydech licząc do 4, zatrzymanie licząc
do 4. Teraz trzeba wyjść ze stanu relaksu, zrobić kilka ćwiczeń ruchowych.
https://www.zspnietazkowo.pl/publikacje/pedagog/o_uczeniu_sie.pdf

albo na tej stronie znalazłam inne techniki 8 - https://policealna.gowork.pl/blog/metody-uczenia-sie-8-

propozycji-ktore-warto-wyprobowac/

4.2 wspieranie dzieci w wieku przedszkolnym w procesie uczenia się

Współczesny, szybko zmieniający się świat niesie ze sobą wiele fascynujących wyzwań zarówno dla dzieci,
jak i dorosłych. Wśród tych wyzwań mamy do czynienia zarówno z nowymi możliwościami rozwoju
człowieka, jak i wieloma zagrożeniami, na które powinniśmy przygotować szczególnie nasze dzieci od
najmłodszych już lat. Walcząc z tymi zagrożeniami, powinniśmy jako nauczyciele dbać o własny rozwój, tak
aby wspierać naszych wychowanków oraz ich rodziny. To właśnie w rodzinie każde dziecko powinno
znaleźć największe i najsilniejsze źródło wartości oraz siły, której potrzebuje każdy człowiek, aby odważnie
wkraczać na kolejne etapy rozwoju, osiągając tym samym sukces na miarę swoich indywidualnych
możliwości i w zgodzie z własnymi talentami, które stanowią swego rodzaju dary. Każde dziecko posiada
taki zestaw darów – potencjał, a rolą nas, nauczycieli i rodziców – opiekunów, jest nie tylko odkryć ten
potencjał, ale również pomóc dziecku uświadomić sobie, jak może go wykorzystać dla dobra siebie oraz
innych ludzi. Dlatego właśnie program Przedszkolaki w akcji stawia na to, co w dzieciach jest najsilniejsze i
zarazem najbardziej im bliskie – działanie, akcję, aktywność, uczenie się – przez ruch, zabawę, grę,
obserwację, eksperymentowanie, muzykę, taniec oraz wiele innych form, które pozwalają dziecku na
swobodną lub moderowaną przez nauczyciela eksplorację otaczającego świata w taki sposób, w jaki dojrzały
do tego m.in. jego zmysły, motywacja, zdolności poznawcze oraz emocje. Aktywność tę osadzamy i
opieramy o strukturę wartości, które stanowią podstawę rozwoju sfery duchowej człowieka oraz nadają sens
jego działaniu. Realizacji wszystkich tych założeń ma służyć w głównej mierze metoda projektu oraz nacisk
na wdrażanie dziecka do samooceny i konstruktywnej analizy wytworów własnej pracy. Program
Przedszkolaki w akcji największy nacisk kładzie na tworzenie takich warunków dla rozwoju dziecka, aby
bez względu na ograniczenia, zróżnicowanie w potencjale, sprawności, zdolnościach, zainteresowaniach,
potrzebach rozwojowych, edukacyjnych i możliwościach psychofizycznych każde dziecko mogło kroczyć
własną drogą i wzrastać w indywidualnym tempie, odnosząc sukcesy, przeżywając radość i doświadczając
bycia ważnym oraz wartościowym dla siebie oraz innych.

file:///C:/Users/Ania/Downloads/program-nauczania-wychowania-przedszkolnego-pn.-przedszkolaki-w-akcji
%20(1).pdf

4.3 nauczyciel jako organizator społecznego środowiska uczenia się

Rola nauczyciela to jedna z najtrudniejszych ról zawodowych. Z jednej bowiem strony jego zadaniem jest
występowanie wobec kolejnych pokoleń uczniów w roli strażnika tradycji, źródła podstawowej – by nie rzec
„klasycznej” - wiedzy z danego obszaru wiedzy, instruktora w zakresie umiejętności uznanych w tym
obszarze za sine qua non czyli kogoś, kto ukazuje trwanie i dba o ciągłość. Z drugiej natomiast strony –
niezależnie od tego, ile nauczyciel ma lat, jak długo jest nauczycielem, jakie jest jego merytoryczne
przygotowanie do bycia nauczycielem tego właśnie przedmiotu – oczekuje się od niego wprowadzania
uczniów w zmieniający się świat z potrzebnymi ku temu kompetencjami, wymaga się od niego pracy nad
kompetencjami kluczowymi (cokolwiek to znaczy), przygotowania uczniów do radzenia sobie w świecie
coraz bardziej zmieniającym się, otwierającym na nowe obszary, coraz bardziej mobilnym i coraz
trudniejszym do przewidzenia. I co ważne – w świecie, w którym dla dzieci, młodzieży i młodych dorosłych
rzeczywistość fizyczna, realna staje się taka samo ważna jak rzeczywistość wirtualna. To zanurzenie między
przeszłością, która może więzić, a przyszłością tak trudną do przewidzenia i powodującą zagubienie (por.
Brzezińska, 2005a) stwarza swoistą trudną sytuację, której istotą jest doświadczanie permanentnego
konfliktu związanego z wyborem „zagadnień kluczowych”, organizujących całość pracy z uczniami w
ramach danego przedmiotu szkolnego. Ów konflikt widoczny jest w takich m. in. pytaniach, jak:  problem
starzenia się wiedzy i nowych odkryć: „ile nowego – ile starego?”,  problem efektywnego transferu: czy i
co muszą uczniowie najpierw opanować - wiedzieć, zrozumieć, by potem mogli to „przekładać” na
samodzielne już działania w różnych szkolnych i życiowych sytuacjach?,  problem skutecznej metody: ile
gotowego przekazu, a ile samodzielnego, niewolnego od błędów, pomyłek, porażek własnego
poszukiwania?,  problem relacji swoboda – kontrola: ile wyzwań, trudnych zadań, konsekwentnie
stawianych i egzekwowanych wymagań, a ile wsparcia, by z jednej strony nie stłumić ciekawości
poznawczej i nadziei na sukces, a z drugiej nie ubezwłasnowolnić ucznia nadmierną kontrolą, zbyt częstą
obecnością i pomocą, która nie umie się wycofać, albo jest nazbyt „instruktażowa”?

https://psychologia.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2013/10/2008-Nauczyciel-jako-organizator-
spoA_ecznego-A_rodowiska-uczenia-siA_1.pdf

https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/1752/Rozwijanie%20zdolnosci%20uczenia
%20sie.pdf?sequence=1&isAllowed=y

4.4 Rozwijanie zdolności samodzielnego uczenia się u dzieci w młodszym wieku szkolnym

Idea szkoły wyposażającej uczniów w wiedzę na całe życie stanowi już przeszłość – nie jest bowiem
możliwa do zrealizowania w czasach określanych mianem ery informacyjnej. Obecnie działania pedagogów
powinny koncentrować się raczej na tym, by jak najlepiej przygotować wychowanków do kształcenia
ustawicznego. W tym celu należałoby ograniczać treści przeznaczone do uczenia pamięciowego na rzecz
zapoznawania uczniów z racjonalnymi metodami działalności poznawczej, badawczej i praktycznej – w tym
także z zasadami samodzielnego uczenia się. Kształtowania umiejętności koniecznych do tego, by dziecko
było zdolne uczyć się samodzielnie, nie można odkładać na lata edukacji gimnazjalnej, a tym bardziej
licealnej. Spóźniony proces wdrażania uczniów do samodzielności poznawczej może bowiem „w znacznej
mierze utrudnić przełamanie nabytych nawyków pracy pod kontrolą” (Andrukowicz, 1994, s. 9). D. Klus-
Stańska zwraca uwagę, że pierwsze doświadczenia szkolne są źródłem trudnych później do zmiany strategii
intelektualnych (2005, s. 7). Elementarne umiejętności samokształceniowe powinni zatem nabywać
uczniowie już w klasach początkowych i chociaż uzyskanie samodzielności w pełnym tego słowa zakresie
przez dzieci w tym wieku jest, w opinii W. Andrukowicza, „bardzo wątpliwe lub całkowicie niemożliwe”,
jednakże, jak pisze dalej autor, „dążenie do uzyskania częściowej niezależności w realizacji szkolnych zadań
jest nie tylko możliwe, ale społecznie pożądane” (1994, s. 11). Podstawowe umiejętności
samokształceniowe, o których rozwijanie należy zadbać już w klasach początkowych, związane są, między
innymi, z planowaniem pracy, pozyskiwaniem informacji oraz z opracowywaniem zgromadzonego
materiału. Zapisy w programach nauczania wyraźnie wskazują, że ich autorzy dostrzegają potrzebę
kształtowania wspomnianych kompetencji. Stwierdzają bowiem, że edukacja wczesnoszkolna ma służyć
realizacji takich celów, jak: zdobywanie wiedzy i umiejętności z pomocą nauczyciela i samodzielnie,
nabywanie umiejętności organizowania sobie pracy (Faliszewska i in., 1999, s. 5), rozwijanie umiejętności
poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł (Hanisz, 1999, s.
4).Nauczenie dzieci samodzielnego planowania pracy nie jest zadaniem łatwym. W warunkach szkolnych
może się odbywać poprzez naśladowanie czynności nauczyciela oraz pod wpływem jego poleceń (pytań).
Istotne jest przy tym stosowanie zasady stopniowania trudności. Oznacza to, że na początku należy udzielać
uczniom wszelkiej pomocy i dawać szczegółowe wskazówki, potem zaś stopniowo ograniczać ich ilość, aż
do momentu, gdy uczniowie osiągną samodzielność w tym zakresie. Przykładowy zestaw pytań, jakimi
można ukierunkowywać działania dzieci w początkowym etapie wdrażania ich do planowania pracy,
przedstawia E. Jaroni (1992). Autorka proponuje, aby zwrócić uwagę uczniów na następujące kwestie:
− Czego dotyczy zadanie, które należy wykonać?
− Co należy wiedzieć, aby wykonać to zadanie?
− Jakie czynności składają się na wykonanie tego zadania?
− Które z wymienionych czynności są najważniejsze?
− Czy są czynności, które można pominąć?
− Czy kolejność wyodrębnionych czynności jest dowolna?
− W jakiej kolejności można wykonać te czynności?
− Jakie przybory będą niezbędne do realizacji tego zadania?
− Czy można określić czas potrzebny na wykonanie tego zadania?
− Co może utrudniać wykonanie zadania? itp.

racy odwoływać się do taksonomii B. Blooma i przedłożyć im do zbadania problemy odnoszące się do
poszczególnych poziomów myślenia, a więc dotyczące: wiadomości, rozumienia, zastosowania, analizy,
syntezy i oceny. Dla każdej z sześciu kategorii autor zaleca przygotowanie oddzielnych kart z pytaniami. W
ten sposób czynności związane z planowaniem i poszukiwaniem informacji zostają ukierunkowane, a
jednocześnie są wskazówką do kolejnych, coraz bardziej samodzielnych działań w zakresie projektowania
własnego procesu badawczego. Fisher zwraca także uwagę, że „ludzie są zdolni z reguły planować 3-4 ruchy
naprzód. Mając wcześniej spisane (zaplanowane) ruchy działają i myślą szybko”. Dzieci – jego zdaniem –
powinny przedyskutować plan wcześniej lub zapisać go, obmyślić kwestie organizacyjne, ustalić, jakie
materiały i narzędzia będą potrzebne, kto co zrobi, kiedy, jak i w jakiej kolejności (Fisher 1999, s. 114). W
ramach planowania działań dobrze jest zatem zapisywać swój projekt, jednakże – jak utrzymuje T.
Kotarbiński (1970, s. 130-168) – można planować i to dobrze, nie wytwarzając planu w sensie materialnego
wytworu. Jeśli jednak decydujemy się na zapisanie planu, to warto wiedzieć, że może on uwzględniać różne
elementy oraz przybierać rozmaite formy graficzne. J. Vos (2000, s. 314) proponuje układać plan w formie
spisu elementów i uwarunkowań działania, zaś pomocą w planowaniu mają być, według autorki,
odpowiednio sformułowane pytania. Plan taki wyglądać może następująco:
a) Cel: …
b) Uwarunkowania ekologiczne (Jakie mam zasoby? Co z tej wiedzy mi się przyda?): …
c) Zobowiązanie (Czy mam ochotę dołożyć wszelkich starań, by osiągnąć swój cel?):
d) Działanie (Rejestr poszczególnych kroków): …
e) Przewidywane przeszkody: …
f) Sprawowanie kontroli (Jak mi idzie?): …
g) Wsparcie (Jakiego wsparcia potrzebuję?): …
h) Lustracja (Czy mogę coś zmodyfikować, by osiągnąć swój cel?): …
i) Samoocena (W jakim stopniu udało mi się osiągnąć cel?): …
A. Batko (1998, s. 56), z kolei, sugeruje zapisywanie planu w formie tabelarycznej. Wówczas, uczeń
klasyfikuje przewidywane działania do kategorii: niezbędne – ważne – potrzebne, a w ramach każdej z tych
kategorii wyszczególnia zadania: do natychmiastowego wykonania – pilne – długofalowe. R. Fisher (1999, s.
94-101) proponuje zaś ujmowanie planu w formie schematu blokowego (operacyjnego), w którym czynność
zostaje podzielona na kolejne małe kroki i opisana.Dla własnych potrzeb uczniowie mogą oczywiście
wymyślać inne kształty bloków, a także stosować kolorystykę, na przykład oznaczać na czerwono
najważniejsze lub najtrudniejsze czynności. Jakkolwiek proces planowania zasadniczo poprzedza działanie,
to stworzony w wyniku tego procesu plan nieustannie mu towarzyszy: nastawia na cel, ukierunkowuje oraz
organizuje czynności, stanowi podstawę kontroli procesu działania i oceny jego wyniku (Mądrzycki, 1996, s.
75). W związku z tym, podczas pracy uczeń powinien regularnie konfrontować swoje rzeczywiste działania z
przewidywanymi, zaś zadaniem nauczyciela, jak pisze E. Filipiak (2003, s. 55), jest organizowanie sytuacji
podtrzymujących, dostarczanie podpór i porad pozwalających dziecku wspinać się stopniowo na bardziej
zaawansowany poziom kompetencji. Schemat taki pozwala wykryć luki w posiadanych informacjach już na
etapie planowania i dzięki temu zapobiega podejmowaniu nieekonomicznych i nieefektywnych działań.

https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/1752/Rozwijanie%20zdolnosci%20uczenia
%20sie.pdf?sequence=1&isAllowed=y

4.4.1 Metapoznanie to wiedza o tym, jak się uczymy i w jaki sposó b można poprawiać efektywność
nauki. Użycie odpowiednich technik i strategii uczenia się należy do najbardziej efektywnych
sposobó w poprawy własnych wynikó w.
Nauka strategii metapoznawczych powinna zacząć się od podstawowego rozpoznania tego, w jaki
sposób uczeń sam podchodzi do uczenia się. Na podstawowym poziomie można rozróżnić trzy
typowe podejścia:
 •powierzchowne,

•strategiczne,

•głębokie.

W skrócie, powierzchowne podejście ogranicza się do jak najszybszego przejścia przez materiał,
bez odrobiny refleksji i z dużą dozą uczenia się „na pamięć”. W podejściu strategicznym uczniowie
dobrze planują swoją pracę, jednak brakuje im refleksji i poświęcenia czasu na rozważania
nieprowadzące wprost do celu jakim jest zaliczenie materiału. Podejście głębokie wymaga od
ucznia refleksji nad tym czego się uczy, łączenia wiedzy z różnych tematów czy też krytycznego
podejścia do nowego materiału. Badania pokazują, że najwięcej korzyści przynosi łączenie
podejścia strategicznego z pogłębionym. Nie jest to wcale oczywiste, bowiem wielu uczniom i
nauczycielom wydaje się, że poświęcanie czasu na dodatkowe rozważania, wracanie do już
omówionego materiału, czy też krytyczną dyskusję nie przynosi bezpośrednich korzyści. Faktem
jest, że takie korzyści widoczne są dopiero po jakimś czasie, gdy okazuje się, że w naszej pamięci
długotrwałej pozostają wypracowane schematy myślenia i wiadomości, którym poświęciliśmy
więcej refleksji niż w przypadku szybkiego uczenia się „na pamięć”.

https://www.edunews.pl/narzedzia-i-projekty/narzedzia-edukacyjne/4624-metapoznanie-czyli-nauka-o-tym-
jak-sie-uczymy

4.4.2style uczenia się

Niektórzy lubią słuchać i mówić, inni wolą analizować informacje albo obserwować dane zjawiska.
Wyróżniamy cztery główne style uczenia się: wzrokowy, • słuchowy, • czuciowy i kinestetyczny.