Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 72

LOKMAN HEKİM ÜNİVERSİTESİ

ECZACILIK FAKÜLTESİ
Genel Kimya

Dr. Öğr. Üyesi Deniz YİĞİT


Eczacılık Fakültesi
Eczacılık Temel Bilimleri Anabilim Dalı
KİMYASAL BAĞ KAVRAMI-II
1- Kimyasal Bağlanmaya Genel Bakış: Bağ Kuramı

2- Değerlik Bağ Kuramı

3- Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu

4- Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar

5- Molekül Orbital Teorisi

6- Delokalize Elektron Yapısı: Benzendeki Kimyasal Bağlanma

7- Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar

8- Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar


1. Kimyasal Bağlanmaya Genel Bakış: Bağ Kuramı
İki hidrojen atomunun etkileşme enerjisi
Kimyasal Bağlanmaya Genel Bakış: Bağ Kuramı
2. Değerlik Bağ Kuramı
Değerlik Bağ Kuramı: Atom orbitallerinin örtüşmesi ile kovalent bağ
oluşumunu açıklar.
Değerlik Bağ Kuramı: H2S molekülünün oluşum
Değerlik Bağ Kuramı
2. Değerlik Bağ Kuramı
Değerlik Bağ Kuramı: Atom orbitallerinin örtüşmesi ile kovalent bağ
oluşumunu açıklar.
Değerlik Bağ Kuramı: H2S molekülünün oluşum

Kovalent bağ oluşumu

Kovalent bağ oluşumu


Değerlik Bağ Kuramı

Öngörülen H-S-H bağ açısı: 90° Ölçülen H-S-H bağ açısı: 92°
2. Değerlik Bağ Kuramı
Değerlik Bağ Kuramı: Atom orbitallerinin örtüşmesi ile kovalent bağ
oluşumunu açıklar.

Soru: H-H (H2) moleküldeki bağ mı, yoksa H2S (S-H) bağı mı daha
güçlü kovalent bağ kurmuştur ???
Değerlik Bağ Kuramı
2. Değerlik Bağ Kuramı
Değerlik Bağ Kuramı
2. Değerlik Bağ Kuramı
Değerlik Bağ Kuramı
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.

Karbon atomu temel hal


üzerinden nasıl 4 bağ
yapar ???

Uyarılmış hal üzerinden bağ


kuruluyorsa CH4
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu

molekülünde bağ açısı neden


109°28’ ???
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.

sp3 Melezleşmesi: CH4


Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
v CH4 (Metan) Bağ Oluşumu
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
v NH3 (Amonyak) ve H2O (Su) Bağ Oluşumu
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
v NH3 (Amonyak) ve H2O (Su) Bağ Oluşumu

sp3 NH3
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu

hibritleşmesinden molekülündeki
beklenen bağ açısı H-N-H bağ açısı
109°28’ 107°
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
sp2 Melezleşmesi: BF3
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
sp2 Melezleşmesi: BF3
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu

sp2 hibritleşmesi elektron


grup geometrisi üçgen
düzlem, bağ açısı ise 120° dir.
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
sp Melezleşmesi: BeCl2
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
sp Melezleşmesi: BeCl2
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu

sp3 hibritleşmesi elektron


grup geometrisi doğrusal ,
bağ açısı ise 180° dir.
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
sp3d Melezleşmesi: PCl5
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
sp3d2 Melezleşmesi: SF6
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Melezleşme: Farklı atom orbitallerinin karışarak eş enerjili ve aynı
türden orbitallere dönüşmesidir.
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
3. Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
4. Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
İkili ve üçlü sp2 ve sp hibritleşmesi sonucu meydana gelen kovalent
bağlardır.
Karbonun sp2 hibrit düzeni: -C=C- ikili bağları
Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
4. Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
İkili ve üçlü sp2 ve sp hibritleşmesi sonucu meydana gelen kovalent
bağlardır.
Karbonun sp2 hibrit düzeni: -C=C- ikili bağları
Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar

Karbonun sp2
hibritleşmesi
elektron grup
geometrisi düzlem
üçgendir.
4. Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
İkili ve üçlü sp2 ve sp hibritleşmesi sonucu meydana gelen kovalent
bağlardır.
Karbonun sp hibrit düzeni: -CΞC- üçlü bağları
Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
4. Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
İkili ve üçlü sp2 ve sp hibritleşmesi sonucu meydana gelen kovalent
bağlardır.
Karbonun sp hibrit düzeni: -CΞC- üçlü bağları
Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar

Karbonun sp hibritleşmesi
elektron grup geometrisi
doğrusaldır.
4. Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
İkili ve üçlü sp2 ve sp hibritleşmesi sonucu meydana gelen kovalent
bağlardır.
Karbonun sp2 hibrit düzeni: -C=O ikili bağları
Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
4. Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
İkili ve üçlü sp2 ve sp hibritleşmesi sonucu meydana gelen kovalent
bağlardır.
Karbonun sp2 hibrit düzeni: -C=O ikili bağları
Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
5. Molekül Orbital Teorisi
Molekül Orbital Teorisi: Molekülü oluşturacak tüm atom
orbitallerinin yeni bir düzenlemeye giderek molekül orbitallerinin
meydana gelmesidir.

Bağlayıcı molekül
orbitali

Karşıt bağlayıcı
molekül orbitali
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Molekül Orbital Teorisinin Temel Kavramları

v Elektronlar molekül orbitallerine nasıl yerleşir?

Pauli dışarlama ilkesi ve Hund kuralı molekül orbitalleri için de


geçerlidir.

v Bağ derecesi kavramı ne anlama gelir?

Bağ derecesi, bir molekülün oluşup-oluşmayacağına öngörmek için


kullanılan bir kavramdır.
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Birinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri

H2 molekülü
Molekül Orbital Teorisi

Bağ derecesi= 1/2 Bağ derecesi= 1


5. Molekül Orbital Teorisi
Birinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri

He2 molekülü
Molekül Orbital Teorisi

Bağ derecesi= 1/2 Bağ derecesi= 0


5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri
İkinci periyot elementlerinde s orbitallerine ilave olarak p orbitalleri de
vardır.

p orbitalleri iki farklı şekilde örtüşerek yeni bir düzen oluşturabilir.


Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri
İkinci periyot elementleri için iki farklı molekül orbital enerji düzeyi
sıralaması ortaya çıkar.
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri
İkinci periyot elementleri için iki farklı molekül orbital enerji düzeyi
sıralaması ortaya çıkar.
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri
İkinci periyot elementleri için iki farklı molekül orbital enerji düzeyi
sıralaması ortaya çıkar.
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri
Z ≤ 7 olan 2.periyot elementleri diatomik molekülleri
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin İki Atomlu Molekülleri
Z ≥ 8 olan 2.periyot elementleri diatomik molekülleri
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
İkinci Periyot Elementlerinin Eş Çekirdekli Olmayan İki Atomlu
Molekülleri
CO (Karbon monooksit) molekülü
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Bağ Dereceleri, Bağ Uzunlukları ve Bağ Enerjileri

Bağ Dereceleri ve Bağ Uzunlukları

Bağ Derecesi: Bir kovalent bağın tekli (bağ derecesi 1), ikili (bağ
derecesi 2) veya üçlü (bağ derecesi 3) olduğu belirtmek için
kullanılan bir terimdir.

Bağ Uzunluğu: Bir kovalent bağdaki atomların merkezleri arasındaki


mesafe bağ uzunluğu olarak adlandırılır.
Molekül Orbital Teorisi

İki atom arasındaki kovalent bağın uzunluğu yaklaşık olarak iki


atomun kovalent yarıçaplarının toplamıdır.
5. Molekül Orbital Teorisi
Bağ Dereceleri ve Bağ Uzunlukları
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Bağ Enerjileri

Atomların bir araya gelerek bağ oluşturdukları durumlarda enerji


salınması söz konusudur.

Mevcut bir bağın kırılarak atomların meydana gelmesi


durumlarında ise enerji soğrulması söz konusudur.
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Bağ Enerjileri

Ortalama bağ enerjsi: Bir bağı içeren değişik yapıların bağ ayrışma
enerjilerinin ortalaması değeridir.

ΔH = 463,4 kJ/ mol


Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Bağ Enerjileri
Molekül Orbital Teorisi
5. Molekül Orbital Teorisi
Bağ Enerjileri
Molekül Orbital Teorisi
6. Delokalize Elektron Yapısı:
Benzendeki Kimyasal Bağlanma
Benzenin yapısı ve kimyasal bağlanma türü ile ilgili en doğru yaklaşımı
Friedrich Kekule gelişgrilmişgr.
Delokalize Elektron Yapısı: Benzendeki Kimyasal Bağlanma
6. Delokalize Elektron Yapısı:
Benzendeki Kimyasal Bağlanma

Benzenin yapısı ve kimyasal bağlanma türü ile ilgili en doğru yaklaşımı


Friedrich Kekule gelişgrilmişgr.
Delokalize Elektron Yapısı: Benzendeki Kimyasal Bağlanma
6. Delokalize Elektron Yapısı:
Benzendeki Kimyasal Bağlanma

Benzenin yapısı ve kimyasal bağlanma türü ile ilgili en doğru yaklaşımı


Friedrich Kekule gelişgrilmişgr.
Delokalize Elektron Yapısı: Benzendeki Kimyasal Bağlanma
6. Delokalize Elektron Yapısı:
Benzendeki Kimyasal Bağlanma

Benzenin yapısı ve kimyasal bağlanma türü ile ilgili en doğru yaklaşımı


Friedrich Kekule gelişgrilmişgr.
Delokalize Elektron Yapısı: Benzendeki Kimyasal Bağlanma
7. Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar
Metallerin kah haldeki yapılarını açıklamak için farklı bir bağ kuramına
ihgyaç vardır.
Elektron Denizi Modeli
Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar
7. Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar
Elektron denizi modeli, metallerdeki bağlanmayı açıklayan basit bir
kuramdır. Farklı özellikleri açıklamak için orbital esaslı bir kurama
ihgyaç vardır.

Band Teorisi (Band Kuramı)


Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar
7. Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar
Elektron denizi modeli, metallerdeki bağlanmayı açıklayan basit bir
kuramdır. Farklı özellikleri açıklamak için orbital esaslı bir kurama
ihgyaç vardır.

Band Teorisi (Band Kuramı)


Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar

İletkenlik bandı

Değerlik bandı
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:

van der Waals kuvvetleri moleküller arası etkileşimlerden sorumlu


fiziksel olgulardır.
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:

a. Anlık ve İndüklenmiş Dipol

Moleküllerdeki anlık simetri bozulmalarından kaynaklanan dipol


momente anlık dipol denir.

Normalde apolar olan bir molekül anlık dipol oluşumu ile geçici
olarak polar bir molekül gibi davranır.

Anlık bir dipolün komşusundaki molekülde meydana gegrdiği dipole


Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar

indüklenmiş dipol denir.

Anlık dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleri genellikle London


kuvvetleri olarak adlandırılır.
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:

a. Anlık ve İndüklenmiş Dipol


Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:

Polarlanabilirlik (Kutuplanabilirlik)

Bir molekülün bir dipol tarajndan indüklenme kolaylağına


polarlanabilirlik denir.

Polarlanabilirlik molekülün kütlesi ve molekül boyutu ile doğrudan


ilişkilidir.
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:

Polarlanabilirlik (Kutuplanabilirlik)
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:

b. Dipol-Dipol Etkileşimleri
Dipol momente sahip iki molekül arasındaki etkileşimden sorumlu
olan kuvvetlerdir.
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:

b. Dipol-Dipol Etkileşimleri
Dipol momente sahip iki molekül arasındaki etkileşimden sorumlu
olan kuvvetlerdir.
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:
van der Waals Kuvvetlerinin Özeo
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
van der Waals Kuvvetleri:
van der Waals Kuvvetlerinin Özeo
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağı:

Yüksek elektronegaKfliğe sahip bir atoma bağlı hidrojen atomunun


komşu molekülün yüksek elektronegaKflikteki atomu arasında
kurulan bağa hidrojen bağı denir.

Hidrojen bağı genellikle, F, O ve N gibi atomlar ile hidrojen atomu


arasında meydana gelir.

Bir kovalent bağ olmayan hidrojen bağının bağ enerjisi 15-40 kJ mol-1
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar

arasındadır.

Diğer moleküllerarası etkileşimlere kıyasla hidrojen bağı çok güçlü


bir etkileşim türüdür.
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağı:
Suda Hidrojen Bağı
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağı:
Suda Hidrojen Bağı
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağı:
Hidrojen Bağının Etkileri: Viskozite
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağının Etkileri: Dimer Yapı Oluşumu
oleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağı
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağı:
Hidrojen Bağının Etkileri: Molekül İçi ve Moleküllerarası Etkileşimler
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar

o-salisilik asit
8. Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar
Hidrojen Bağı:
Hidrojen Bağının Etkileri: Molekül İçi ve Moleküllerarası Etkileşimler
Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar

p-salisilik asit
ÖZET
KİMYASAL BAĞ KAVRAMI-II
1- Kimyasal Bağlanmaya Genel Bakış: Bağ Kuramı
2- Değerlik Bağ Kuramı
3- Atom Orbitalleri ve Melezleşme Olgusu
4- Katlı Kovalent Bağlar: İkili ve Üçlü Bağlar
5- Molekül Orbital Teorisi
6- Delokalize Elektron Yapısı: Benzendeki Kimyasal Bağlanma
7- Metallerde Bağ Oluşumu: Metalik Bağlar
8- Moleküller Arası Etkileşimler/Bağlar

You might also like