Professional Documents
Culture Documents
Therapeutic Dyspepsia
Therapeutic Dyspepsia
یکی از چالش های مهم دانشجویان پزشکی در دوره بالینی و حتی پس از فارغ التحصیلی تجویز صحیح دارو ها و مهارت کافی در نسخه نویسی
است و پس از فارغ التحصیلی مدت ها طول می کشد تا با مطالعه و تمرین به این مهارت دست یابند .نقص در توانایی تجویز صحیح داروها علاوه بر
آسیب مستقیمی که به بیماران می رساند منجر به از دست رفتن اعتماد به نفس پزشک و ناتوانی وی در درمان بیماران نیز خواهد شد لذا دست
یابی به مهارت و دانش کافی در این زمینه در دوران تحصیل بسیار ضروری است.
دانشجویان پزشکی در دوره مبانی طب بالینی و تحت عنوان دوره فارماکولوژی به صورت بسیار مفصل با اصول این علم و انواع دسته های دارویی
آشنا می شوند و مهارت های پایه در این زمینه را کسب می کنند اما در دوره بالینی فرصت کافی برای مهارت آموزی در این حیطه برایشان فراهم
نمی شود و علیرغم اهمیت این موضوع ،جای مشخصی در برنامه گروه های آموزشی بالینی برای این امر در نظر گرفته نشده است .از سوی دیگر
حجم بالای مطالب درسی در دوره بالین نیز فرصت کافی برای مطالعه در این حیطه را از دانشجویان سلب کرده است.
با توجه به ضرورت حل این معضل ،بر آن شدیم تا با همکاری جمعی از اعضای هیات علمی گروه داخلی و فارماکوتراپی برنامه مدونی را جهت
پوشش دادن درمان دارویی بیماری های شایع در دوره پزشکی عمومی آماده کنیم .هدف نهایی این برنامه تربیت پزشکان عمومی است که در زمان
فارغ التحصیلی مهارت کافی در نسخه نویسی و تجویز داروهای شایع را دارند .در تدوین این برنامه به موارد زیر توجه شده است:
*استفاده از منابع معتبر و به روز و خلاصه سازی مطالب و نکات مهم که تا حد زیادی بتواند محدودیت وقت دانشجویان را جبران نماید و
پس از فارغ التحصیلی نیز برایشان راه گشا باشد.
*پرداختن به داروهای شایع موجود در بازار ایران.
*پوشش دادن شایع ترین بیماری هایی که یک پزشک عمومی با آنها روبرو می شود.
*پرهیز از پرداختن به مطالب تخصصی و فوق تخصصی که برای یک پزشک عمومی ضروررتی ندارند.
*استفاده از روش های آموزشی تعاملی جهت ماندگاری بیشتر مطالب.
در نهایت باید تاکید نماییم تا در مورد هر یک از عناوین رفرنس های بسیار گوناگونی وجود دارد که می تواند در برخی مطالب تا حدی متفاوت باشند
و لذا مطالب ارائه شده در این برنامه به هیچ عنوان ناقض منابع دیگر نیست و به طور کامل دانشجویان را از مطالعه منابع دیگر بی نیاز نخواهد کرد.
ضمن آرزوی مفید و قابل استفاده بودن مطالب آموزشی این دوره از شما خواهشمندیم با ارائه نظرات خود در ارتقای این برنامه ما را یاری بفرمایید.
اصول تشخیص و درمان دیس پپسی
دیس پپسی
در برخورد با بیماران مبتلا به دیس پپسی باید نکات زیر را در نظر داشته باشیم:
شناخت واژگان مجموعه علایم بالینی دیس پپسی شامل :درد اپیگاستر ،سوزش اپیگاستر ،سیری زودرس و پری پس از غذا
تشخیص های افتراقی مرتبط با علایم دستگاه گوارش فوقانی:
GERD, peptic ulcer disease, non-ulcer dyspepsia, gastroesophageal malignancy, biliary
pain
توجه به تشخیصهای افتراقی غیرگوارشی دیس پپسی شامل درد قلبی و بیماری ریوی
تعیین استراتژی تشخیص و درمان بر اساس احتمال خطر بدخیمی گوارشی:
در بیمارانی که سن بالا (بین 04تا 04سال در منابع مختلف) یا علامت هشدار ) (alarmدارند (مانند o
خونریزی آشکار یا مخفی گوارشی ،سابقه خانوادگی سرطان ،کاهش وزن یا استفراغ مکرر) ،بررسی تشخیصی با
اندوسکوپی در اولویت است.
در بیماران جوان بدون علامت هشدار درمان دارویی برای زخم پپتیک احتمالی و کنترل علایم گوارشی با یا o
بدون ریشهکنی هلیکوباکتر پیلوری در اولویت است.
در بیمارانی که بدنبال مصرف NSAIDعلامتدار شدهاند ،قطع NSAIDدر صورت امکان در اولویت است. o
تعریف : GERDشرایطی است که در آن بازگشت محتویات معده باعث علائم آزاردهنده (سوزش معده) یا عوارض (تنگی و
زخم مری) می شود.
درمان علامتی بیماری GERDبر اساس شدت علایم انجام میشود:
oعلایم خفیف :تغییر سبک زندگی ،برنامه غذایی ،آنتی اسیدها و H2 Blockerها
oعلایم شدید یا طولانی مدت PPI :خوراکی درازمدت یک یا دو بار در روز
همواره رژیم دارویی قبلی بیمار را مرور کنید (پایبندی به توصیه های دارویی و غیردارویی) و روشهای درمان ""step up
یا " "step downرا در نظر داشته باشید .در روش " "step upدر ابتدا درمان با دوز پایین داروها شروع شده به تدریج
در صورت عدم پاسخ ،افزایش می یابند و در روش " "step downاز ابتدا دوز داروهای بیمار را بالاتر انتخاب می کنیم و
به تدریج پس از بهبود علایم آن ها را کاهش می دهیم.
کاربرد اندوسکوپی در بیماران مراجعهکننده با ریفلاکس رد تشخیصهای افتراقی (مثلاً بدخیمی ،ازوفاژیت ائوزینوفیلی و
بیماریهای نادر) یا عوارض (مانند تنگی پپتیک) است و آندوسکوپی به عنوان روش تشخیص GERDبه کار نمی رود.
H2بلوکرها
این داروها در درمان حاد و نگهدارنده زخم معده و دوازدهه ،GERD ،ترشح بیش از حد اسید معده ،درمان حاد و نگهدارنده
ازوفاژیت فرسایشی ،پیشگیری از استرساولسر و زخم گوارشی ناشی از NSAIDها بکار میروند.
یکی از شکایتهای شایع بیماران در مراجعه به داروخانه سوزش سر دل ،ترشکردن یا احساسی است که تحت عنوان پری معده
پس از صرف غذا بیان میشود که در این حالت بیشتر احتمال GERDیا Heart Burnمطرح است.
نکات مهم:
اگرچه تجویز یک بار در روز این داروها (شبها قبل از خواب) در بهبود زخمهای گوارشی موثر است ،این داروها به دلیل
نیمهعمر سرمی کوتاه معمولاً به صورت منقسم دوبار در روز تجویز میشوند.
H2 Blocker ها را میتوان به صورت منقسم و یا یک جا شبانه تجویز کرد ،اما برای ریفلاکس حتما باید به صورت
منقسم مصرف شوند.
تزریق این داروها باید به صورت آهسته وریدی صورت پذیرد .مصرف رانیتیدین تزریقی هر 8ساعت میباشد .با توجه به
اثربخشی بهتر خانواده PPIامروزه از فرم تزریقی این داروها کمتر استفاده می شود.
مصرف طولانیمدت (بیش از 2سال ) H2بلاکرها (در خانمها و افراد زیر 04سال بیشتر اتفاق میافتد) و PPIها می-
تواند باعث کمخونی به علت کمبود ویتامین B12گردد .این عارضه با PPIها شدیدتر است.
جذب این دسته دارویی در مصرف همزمان با آنتیاسیدها 04-24درصد کاهش مییابد.
مصرف سایمتیدین در افراد زیر 01سال و جنس مرد به علت عوارض آنتیآندروژنیک توصیه نمیشود .این دارو با مهار
سیتوکروم P450تداخلات دارویی فراوانی دارد و امروزه استفاده از این دارو تقریبا منسوخ شده است.
نکات مهم:
کارایی این داروها در صورت مصرف 04تا 14دقیقه قبل از وعده غذایی و معده خالی حداکثر خواهد بود.
در بسیاری از بیماران تجویز یکبار در روز (صبح ناشتا) برای مهار مناسب ترشخ اسید کافی میباشد .در صورت نیاز دوز
دوم ،قبل از وعده غذایی شب تجویز شود.
تداخلات دارویی و غذایی :در بین 0داروی پر مصرف Omeprazole, Pantoprazole, Rabeprazoleداروی
Omeprazoleبایستی با معده خالی مصرف شود چرا که جذبش با غذا کاهش می یابد.
داروی Omeprazoleبا آنتیاسیدها تداخل داشته ولی Rabeprazoleو Pantoprazoleاین تداخلات را ندارند.
امپرازول مهار کننده CYP 2C19است ،پس نسبت به دو داروی دیگر تداخلات بیشتری دارد.
Omeprazoleدر بارداری رده Cو داروهای Pantoprazoleو Rabeprazoleدر بارداری رده Bهستند .لذا
درمان ریفلاکس در بارداری معمولاً با یکی از این داروها انجام میشود.
با توجه به اینکه این داروها می توانند منجر به کاهش جذب ریزمغذی هایی مانند آهن ،کلسیم ،منیزیم و ویتامین ب
02شوند ،لذا باید در بیمارانی که در ریسک قرار دارند مانند بیمار با علائم پوکی استخوان با احتیاط مصرف شوند.
این داروها ریسک پنومونی و عفونت های روده ای را افزایش می دهند.
در نهایت اثربخشی هیچ کدام از داروهای این دسته با هم تفاوت ندارند.
نکات مهم:
محتوای منیزیم آنتی اسیدها می تواند باعث اسهال و محتوای آلومینیوم آن می تواند باعث یبوست گردد .لذا در عمل
انتخاب فرآورده بر اساس وضعیت اجابت مزاج بیمار انجام می شود .مثلاً برای بیماران مبتلا به یبوست منیزیم تجویز می-
شود و برای بیماران دارای اجابت مزاج طبیعی ترکیب آلومینیوم و منیزیوم تجویز میشود.
حرف Sدر AlMgSمخفف سایمتیکون است که برای اثرات ضدنفخ به این فرآورده افزوده شده است.
مصرف ترکیبات حاوی آلومینیوم و منیزیم در بیماران با نارسایی کلیوی بایستی با احتیاط و کنترل شده صورت پذیرد.
فرآورده های حاوی آلومینیوم در بارداری رده Cهستند .اما منیزیوم در بارداری رده Bاست.
مصرف طولانی مدت آنتی اسید ها می تواند منجر به hypersecretion reboundوابسته به دوز شود ،پس فقط
باید برای درمان علایم حاد از این فرآورده ها استفاده شود.
نحوه مصرف 04 :تا 24سی سی از شربت یا 2تا 0قرص بین 04دقیقه تا 2ساعت پس از صرف غذا و قبل از خواب
است.
خاصیت آنتیاسیدی که pHمعده را بالا میبرد با داروهایی که برای جذب نیاز به اسید معده و PHپایین دارند تداخل
ایجاد میکند.
سایر داروها
بیسموت:
دو فرم ساب سیترات و ساب سالیسیلات دارد .فرم ساب سالیسیلات آن در درمان اسهال های مسافرتی استفاده می شود که در
ایران موجود نمی باشد.
سوکرالفیت:
نمک آلومینیوم ساکاروز سولفاته شده می باشد .سوکرالفیت به عنوان یک جاذب عمل کرده و یک پوشش محافظ ایجاد نموده و با
تمایل بالایی به نقاط زخم شده در معده و دوازدهه می چسبد (بار مثبت آن به بار منفی پروتئین های موجود در موضع می
چسبد).این دارو باعث افزایش ترشح بیکربنات معدی و کاهش فعالیت پپسین می شود.
درمان بایستی 0تا 8هفته ادامه یافته و دارو یک ساعت قبل از غذا و قبل از خواب مصرف شود.
داروهای ضد نفخ
در این گروه داروی دایمتیکون وجود دارد.
اشکال دارویی موجود:
Dimethicone: Chewable Tab 40 mg, Pearl EC 125 mg, Oral drop 40 mg/ml
Ranitidine: Tab 150, 300 mg, Amp 50 mg/2ml, Syrup 75 mg/5ml نکات مهم:
Famotidine: Tab 20, 40 mg
این دارو در بزرگسالان بین دوز 40 mgتا 250 mgسه الی چهار بار در روز پس از غذا تجویز می شود.
این دارو جذب بسیار ناچیزی دارد .مکانیسم اثر آن کاهش کشش سطحی حباب های گاز پوشیده با موکوس است.
برای رفع مشکل نفخ از فرآورده های دیگری همچون قطره عصاره نعناع و زیره و کلپرمین و بی کربنات سدیم نیز
استفاده می شود .قطره حاوی عصاره نعناع با نام های قطره سوپرمینت و کارمینت در بازار دارویی ایران وجود دارد.
آموزش به بیمار
بیماران باید بدانند که ریفلاکس و دیس پپسی عملکردی تاثیری در سرنوشت سلامت بیمار ،مرگ و میر یا سرطان ندارند و تنها
باعث علایم آزاردهنده می شوند .لذا هدف از درمانهای دارویی و غیردارویی کنترل علایم است .آگاهی بیمار از ماهیت غیرخطرناک
این بیماری ها به سازگاری و تطابق او با این بیماریهای مزمن کمک می کند.
*رژیم غذایی:
باید حتی الامکان از ارائه فهرست مفصل محدودیت غذایی خودداری کرد .میتوان توصیه کرد که تا حد امکان از غذاهای اصلی
ایجادکننده ریفلاکس پرهیز شود (غذاهای چرب ،شکلات ،ادویه و الکل) و سپس بیمار بطور انتخابی از غذاهایی پرهیز کند که می
داند در گذشته او را دچار علایم کردهاند.
*برنامه پیگیری:
ویزیت دوره ای برای ارزیابی پاسخ به درمان و پایبندی به توصیههای غیر دارویی ،رژیم دارویی مصرفی و عوارض احتمالی داروها
مهم است .گاهی استرسهای زندگی باعث تشدید علایم میشوند .در این شرایط اطمینان بخشی به بیمار در کنار step-up
درمان دارویی مهمترین اقدامات هستند.
*تداخلات دارویی:
سایمتیدین از گروه H2 Blockerها و امپرازول از گروه PPIبیشترین تداخلات را دارند .لذا در بیمارانی که داروهای متعدد مصرف
می کنند ،بویژه بیماران فلبی مصرف کننده کلوپیدوگرل یا وارفارین ،از تجویز همزمان این داروها خودداری می کنیم .پانتوپرازول
در این شرایط انتخاب بهتری است.
علاوه بر عارضه مشهور داروهای NSAIDدر ایجاد اروزیون و زخم در سرتاسر لوله گوارش ،بسیاری از داروها عوارض آنتی
کولینرژیک دارند که می تواند باعث تشدید ریفلاکس یا یبوست شود .همچنین داروهای گروه نیترات ،کلسیم بلوکر و بتاآگونیست-
های مورد استفاده در درمان آسم می توانند ریفلاکس را تشدید کنند .دیس پپسی ناشی از آهن خوراکی گاهی برای بیماران علایم
غیرقابل تحمل ایجاد می کند که با تجویز آهن همراه با غذا کاهش می یابد.
در گذشته گزارش هایی مبنی بر افزایش خطر حوادث قلبی-عروقی در بیماران مصرف کننده PPIبویژه امپرازول منتشر میشد.
شواهد جدید نشان می دهند که این خطر جدی نیست و استفاده از این داروها (بویژه در افرادی که سابقه زخم پپتیک در زمینه
داروهای آنتی پلاکت یا آنتی کوآگولان دارند) منعی ندارد.
References:
1- Applied Therapeutics: The Clinical Use of Drugs 11e, 2018.
2- Harrison's Principles of Internal Medicine, 20e, 2018.
3- Uptodate 2019.